DSP 3. Ponieważ Kościół
katolicki ustanowiony został przez Chrystusa Pana, aby wszystkim ludziom
nieść zbawienie, i wobec tego przynaglany jest
koniecznością przepowiadania Ewangelii, przeto uważa on za
swój obowiązek głosić orędzie zbawienia
również przy pomocy środków przekazu społecznego
oraz uczyć ludzi właściwego korzystania z nich.
Kościołowi więc przysługuje naturalne prawo używania i
posiadania wszelkiego rodzaju owych środków, o ile są one
konieczne lub pomocne w chrześcijańskiej działalności
wychowawczej i w każdej jego pracy, podejmowanej dla zbawienia dusz.
Zadaniem zaś pasterzy jest takie pouczenie wiernych i kierowanie nimi, by
przy pomocy tych również środków zmierzali oni do
zbawienia i doskonałości własnej oraz całej rodziny
ludzkiej.
Zresztą do świeckich przede wszystkim należy ożywianie tego
rodzaju środków duchem humanizmu i chrześcijaństwa, aby
odpowiadały one w pełni wielkim oczekiwaniom ludzkości oraz
zamierzeniom Bożym.
DSP 4. Aby właściwie
posługiwać się tymi środkami jest rzeczą zgoła
konieczną, by wszyscy, którzy ich używają, znali zasady
porządku moralnego i ściśle je w tej dziedzinie wcielali w życie.
Niech więc zwracają uwagę na treść przekazywaną
wedle specyficznej natury każdego z tych środków. Niech
też mają przed oczyma warunki i wszystkie okoliczności, jak:
cel, osoby, miejsce, czas i inne, w jakich dokonuje się przekazu, a które
mogą zmieniać lub wręcz wypaczać jego godziwość.
Wchodzi tu w rachubę również sposób działania
właściwy każdemu z tych środków, jego siła
oddziaływania, która może być tak wielka, że ludzie
- szczególnie jeśli są nieprzygotowani - z trudem
potrafią ją zauważyć, opanować lub w razie potrzeby
odeprzeć.
DSP 5. Szczególnie konieczną jest
rzeczą, by wszyscy zainteresowani urobili sobie prawe sumienie co do
właściwego korzystania z tych środków - przede wszystkim
gdy chodzi o niektóre zagadnienia, gwałtowniej dyskutowane w naszych
czasach.
Pierwsze z nich dotyczy tak zwanej informacji, czyli zbierania i
rozpowszechniania wiadomości. Jest rzeczą oczywistą, że
wobec postępu dzisiejszej społeczności ludzkiej i coraz
ściślejszych powiązań, łączących jej
członków, informacja stała się niezwykle użyteczna,
a bardzo często nieodzowna. Publiczne bowiem i szybkie przekazywanie
informacji o wydarzeniach i sprawach umożliwia poszczególnym
ludziom pełniejszą i stałą ich znajomość,
dzięki czemu mogą oni skutecznie przyczyniać się do
ogólnego dobra i wspólnie łatwiej wpływać na
szeroki postęp całego społeczeństwa. Istnieje więc w
społeczności ludzkiej prawo do informacji o tym, o czym ludzie, czy
to pojedynczy, czy zespoleni w społeczności, powinni by
wiedzieć, odpowiednio do warunków każdego. Właściwe
jednak zastosowanie tego prawa domaga się, by co do przedmiotu swego
informacja była zawsze prawdziwa i pełna, przy zachowaniu
sprawiedliwości i miłości; poza tym, aby co do sposobu była
godziwa i odpowiednia, to znaczy przestrzegała święcie zasad
moralnych oraz słusznych praw i godności człowieka tak przy
zbieraniu wiadomości, jak i przy ogłaszaniu ich. Nie każda
bowiem wiadomość jest pożyteczna, "a miłość
buduje" (1 Kor 8,1).
DSP 6. Drugie zagadnienie dotyczy stosunku, jaki
zachodzi między tak zwanymi prawami sztuki a normami moralności.
Ponieważ coraz częstsze kontrowersje w tej materii wywodzą
się nierzadko z fałszywych doktryn dotyczących etyki i estetyki,
Sobór podkreśla prymat obiektywnego porządku moralnego,
który bezwzględnie winien być uznany przez wszystkich.
Przewyższa on bowiem wszystkie inne porządki spraw ludzkich,
choćby o wielkim znaczeniu - nie wyłączając estetycznego -
oraz należycie je w stosunku wzajemnym do siebie ustawia. Albowiem tylko porządek
moralny obejmuje całą naturę człowieka, będącego
rozumnym stworzeniem Bożym, powołanym do spraw wyższych.
Jeśli porządek ten zostanie przez człowieka całkowicie i
wiernie zachowany, doprowadzi go do osiągnięcia pełni
doskonałości i szczęścia.
DSP 7. Wreszcie omawianie, opisywanie czy
przedstawianie zła moralnego również przy pomocy
środków przekazu społecznego, może rzeczywiście
służyć głębszemu poznaniu i analizowaniu człowieka.
Przy użyciu odpowiednich form dramatycznych można przez te
środki ukazać i uwypuklić wspaniałość prawdy i
dobra. by jednak środki te nie przyniosły duszom szkody raczej
niż pożytku, niech będą jak najściślej podporządkowane
zasadom moralnym, szczególnie gdy chodzi o sprawy wymagające należytego
szacunku lub takie, które w człowieku, osłabionym przez grzech
pierworodny, mogłyby łatwo wzbudzić niskie pożądania.
DSP 8. Ponieważ opinia publiczna wywiera
dziś ogromny wpływ zarówno na prywatne, jak i na publiczne
życie obywateli wszystkich warstw społecznych, jest rzeczą
konieczną, by wszyscy członkowie społeczeństwa
wypełniali i w tej dziedzinie swe obowiązki sprawiedliwości i
miłości. Dlatego też niech również przy użyciu
tych środków dążą do kształtowania i szerzenia
słusznej opinii publicznej.
DSP 9. Szczególne obowiązki
ciążą na wszystkich odbiorcach: czytelnikach, widzach i
słuchaczach, którzy przekazywane tymi środkami programy
odbierają z osobistego i dobrowolnego wyboru. Właściwy bowiem
wybór wymaga, by pełnego poparcia udzielali oni temu wszystkiemu,
co wyróżnia się wartościami moralnymi, naukowymi i
artystycznymi, a unikali tego, co byłoby dla nich przyczyną i
okazją szkody duchowej albo mogłoby innych przez zły przykład
narazić na niebezpieczeństwo, lub co stwarzałoby trudności
programom dobrym, a sprzyjało złym; a dzieje się to często
przez płacenie przedsiębiorcom, którzy środków
tych używają wyłącznie ze względów natury
ekonomicznej.
Aby więc odbiorcy czynili zadość prawu moralnemu, niech nie
zaniedbują obowiązku zapoznawania się w porę z oceną,
wydawaną w tych sprawach przez kompetentny autorytet, oraz kierowania
się tą oceną zgodnie z zasadami prawego sumienia. Aby zaś
łatwiej mogli oprzeć się mniej słusznym sugestiom, a w
pełni przyjąć dobre, niech starają się sumienie swoje
normować i kształtować przez odpowiednie pomoce.
DSP 10. Odbiorcy - a szczególnie
młodzież - niech starają się przyzwyczajać do
korzystania z tych środków z umiarem i poczuciem karności.
Ponadto niech usiłują głębiej zrozumieć to, co
oglądają, czego słuchają lub co czytają. Niech
dyskutują na te tematy z wychowawcami i ludźmi doświadczonymi i
niech się uczą wydawać słuszną ocenę. Rodzice
zaś niech pamiętają, że ich obowiązkiem jest
troskliwie czuwać, by widowiska, publikacje i inne rzeczy tego rodzaju,
które uwłaczałyby wierze i dobrym obyczajom, nie miały
wstępu do ich domu i by dzieci ich nie spotykały się z tym gdzie
indziej.
DSP 11. Szczególny obowiązek moralny
odnośnie do właściwego korzystania ze środków
przekazu społecznego ciąży na dziennikarzach, pisarzach,
aktorach, reżyserach, producentach, nakładcach, dystrybutorach,
wynajmujących lokale, agentach i sprzedawcach, na krytykach i w
ogóle na wszystkich, którzy w jakikolwiek sposób
uczestniczą w przygotowywaniu i przekazywaniu programów.
Zupełnie bowiem jasną jest rzeczą, jakie i jak ważne
obowiązki mają oni wszyscy w obecnych warunkach, skoro mogą
przez informację oraz propagandę prowadzić rodzaj ludzki ku
dobremu lub ku złemu.
Obowiązkiem ich przeto będzie tak układać czynniki
ekonomiczne, polityczne czy artystyczne, by one nigdy nie sprzeciwiały
się dobru wspólnemu. Aby cel ten pełniej
osiągnąć, niechaj wstępują w szeregi takich
organizacji zawodowych, które członków swoich
zobowiązują - w razie potrzeby nawet mocą zawartej umowy co do
należytego zachowania kodeksu moralnego - do poszanowania praw moralnych w
wykonywaniu zawodowych zajęć i obowiązków.
Zawsze zaś niechaj pamiętają o tym, że
większość czytelników i widzów stanowi
młodzież, która potrzebuje takich pism i takich widowisk,
które dawałyby godziwą rozrywkę, a jednocześnie
pociągałyby umysły do wyższych rzeczy. Niech się
ponadto starają, by opracowywanie programów o treści
religijnej zalecane było osobom godnym i doświadczonym, oraz by
wykonywano je z należytym szacunkiem.
DSP 12. Szczególne zobowiązania
ciążą na władzy świeckiej z racji przeznaczenia tych
środków dla dobra społecznego. Władza ta winna we
właściwym sobie zakresie bronić i ochraniać prawdziwą
i słuszną wolność informacji, szczególnie w prasie,
co jest niezbędne dla rozwoju współczesnego
społeczeństwa; popierać wartości religijne, kulturalne i
sztuki piękne; otoczyć opieką odbiorców, by swobodnie
mogli korzystać ze swoich praw. Obowiązkiem władzy
świeckiej jest poza tym popieranie inicjatyw, szczególnie
pożytecznych zwłaszcza dla młodzieży, których
realizacja w inny sposób jest niemożliwa.
Nadto obowiązkiem tej samej władzy świeckiej, która z
urzędu dba o pomyślny stan obywateli, jest starać się
należycie i pilnie przez ustanowienie i egzekwowanie specjalnych praw, by
ze złego używania tych środków nie wynikło
poważne niebezpieczeństwo dla dobrych obyczajów oraz
postępu społeczeństwa. Ta czujna troska w niczym nie umniejszy
wolności czy to jednostek, czy grup społecznych, szczególnie
wówczas, gdy brak jest należytej gwarancji ze strony tych,
którzy zawodowo posługują się tymi środkami.
Szczególnie zaś należy ochraniać młodzież przed
prasą i widowiskami, które byłyby szkodliwe w jej wieku.
|