EUCHARYSTIA — UCZTA KOMUNII Z BOGIEM

Katecheza podczas audiencji generalnej 18 października 2000

1. «Staliśmy się Chrystusem. Jeśli bowiem On jest głową, a my Jego członkami, to całym człowiekiem jest On i my razem» (Augustyn, Tractatus in. Jo., 21, 8). Te śmiałe słowa Augustyna podkreślają głęboką więź, jaka powstaje w tajemnicy Kościoła między Bogiem a człowiekiem, a która w naszym doczesnym życiu znajduje najwyższy wyraz w Eucharystii. Polecenia: «Bierzcie i jedzcie, (...) pijcie» (Mt 26, 26-27), które Jezus kieruje do apostołów w «sali na górze» pewnego jerozolimskiego domu w ostatni wieczór swego ziemskiego życia (por. Mk 14, 15), mają bogate znaczenie. Już sama tylko uniwersalna symbolika uczty, na której podaje się chleb i wino (por. Iz 25, 6), wskazuje na więź komunii i zażyłości. Inne, jeszcze bardziej wyraziste elementy podkreślają wymowę Eucharystii jako uczty przyjaźni i przymierza z Bogiem. Eucharystia jest bowiem — jak przypomina Katechizm Kościoła Katolickiego — «równocześnie i nierozdzielnie pamiątką ofiarną, w której przedłuża się ofiara Krzyża, i świętą ucztą Komunii w Ciele i Krwi Pana» (n. 1382).

2. Podobnie jak w Starym Testamencie sanktuarium wędrujące przez pustynię nazywane było «namiotem spotkania», bo w nim Bóg spotykał się ze swoim ludem, a bracia w wierze ze sobą nawzajem, tak też dawna tradycja chrześcijańska nazwała liturgię eucharystyczną sýnaxis, czyli «zebraniem». W niej to «objawia się w całej swej głębi natura Kościoła, wspólnoty zwołanych na zgromadzenie, by sławić dar Tego, który jest ofiarnikiem i ofiarą: uczestnicząc w Świętych Tajemnicach, stają się oni 'krewnymi' Chrystusa, antycypując doświadczenie przebóstwienia poprzez nierozłączną więź, jaka łączy w Chrystusie Bóstwo i człowieczeństwo» (Orientale Lumen, 10).

Jeśli chcemy głębiej zrozumieć rzeczywisty sens tej tajemnicy komunii między Bogiem a wiernymi, musimy powrócić do słów Jezusa z Ostatniej Wieczerzy. Odsyłają one do biblijnego pojęcia «przymierza», na które wskazuje właśnie związek krwi Chrystusa z krwią ofiarną wylaną na Synaju: «To jest moja Krew Przymierza» (Mk 14, 24). Mojżesz zaś ogłosił wcześniej: «Oto krew przymierza» (Wj 24, 8). Przymierze, które na Synaju połączyło Izrael z Bogiem więzią krwi, zapowiadało nowe przymierze, z którego wypływa swego rodzaju «pokrewieństwo» — jak mawiali Ojcowie greccy — między Chrystusem a chrześcijaninem (por. Cyryl Aleksandryjski, In Iohannis Evangelium, XI; Jan Chryzostom, In Matthaeum hom., LXXXII, 5).

3. Komunię wierzącego z Chrystusem w Eucharystii podkreśla przede wszystkim teologia Janowa i Pawłowa. W mowie wygłoszonej w synagodze w Kafarnaum Jezus stwierdza jednoznacznie: «Ja jestem chlebem żywym, który zstąpił z nieba. Jeśli kto spożywa ten chleb, będzie żył na wieki» (J 6, 51). Celem całej tej mowy jest podkreślenie żywotnej komunii, jaka powstaje w wierze między Chrystusem — Chlebem życia — a tym, kto Go spożywa. Pojawia się w niej mianowicie grecki czasownik ménein (trwać, zamieszkiwać), typowy dla czwartej Ewangelii, oznaczający głęboką mistyczną więź między Chrystusem a uczniem: «Kto spożywa moje Ciało i Krew moją pije, trwa we Mnie, a Ja w nim» (J 6, 56; por. 15, 4-9).

4. Greckie słowo oznaczające komunię — koinonía — pojawia się też w Pierwszym Liście do Koryntian, gdzie Paweł mówi o bałwochwalczych ucztach ofiarnych jako o «stole demonów» (por. 10, 21), formułując zasadę dotyczącą wszystkich ofiar: «są w jedności z ołtarzem ci, którzy spożywają z ofiar na ołtarzu złożonych» (10, 18). Apostoł ukazuje pozytywną i świetlaną stronę tej zasady, odnosząc ją do Eucharystii: «Kielich błogosławieństwa, który błogosławimy, czyż nie jest udziałem (koinonía) we Krwi Chrystusa? Chleb, który łamiemy, czyż nie jest udziałem (koinonía) w Ciele Chrystusa? (...) Wszyscy bowiem bierzemy z tego samego chleba» (tamże, 16-17). «Udział w Eucharystii, sakramencie Nowego Przymierza, jest najwyższym przejawem upodobnienia się do Chrystusa, źródłem 'życia wiecznego' (por. J 6, 51-58), fundamentem i mocą całkowitego daru z siebie» (Veritatis splendor, 21).

5. Ta komunia z Chrystusem prowadzi zatem do głębokiej przemiany wierzącego. Św. Cyryl Aleksandryjski bardzo wymownie opisuje ten proces, ukazując jego konsekwencje w życiu człowieka i w dziejach: «Chrystus kształtuje nas na swój obraz, tak aby rysy Jego Boskiej natury zajaśniały w nas dzięki uświęceniu, sprawiedliwości, dobremu i cnotliwemu życiu. Piękno tego obrazu jaśnieje w nas, którzy jesteśmy w Chrystusie, gdy poprzez nasze czyny okazujemy się dobrymi ludźmi» (Tractatus ad Tiberium Diaconum sociosque, II, Responsiones ad Tiberium Diaconum sociosque, w: In divi Johannis Evangelium, t. III, Bruxelles 1965, s. 590). «Uczestnicząc bowiem w ofierze Krzyża, chrześcijanin dostępuje udziału w ofiarnej miłości Chrystusa i zostaje uzdolniony oraz zobowiązany do okazywania tejże miłości w życiu poprzez wszystkie swoje postawy i czyny. W życiu moralnym objawia się i urzeczywistnia także królewska posługa chrześcijanina» (Veritatis splendor, 107). Ta królewska posługa jest zakorzeniona w chrzcie, a rozkwita w pełni w komunii eucharystycznej. Droga świętości, miłości i prawdy jest zatem objawieniem światu naszej głębokiej więzi z Bogiem, która urzeczywistnia się w eucharystycznej uczcie.

Pozwólmy, aby nasze pragnienie boskiego życia ofiarowanego w Chrystusie wyraziło się w żarliwych słowach wielkiego teologa Kościoła ormiańskiego, Grzegorza z Nareku (X w.): «Pragnę nieustannie Dawcy, a nie Jego darów. Nie dążę do chwały, ale chcę ucałować Chwalebnego. (...) Nie szukam spoczynku, ale proszę i błagam o Oblicze Tego, który daje odpocznienie. Nie tęsknię za ucztą weselną, ale za Oblubieńcem» (XII Modlitwa).

Do Polaków uczestniczących w audiencji generalnej:

Niech Święty Rok Wielkiego Jubileuszu odnowi w waszych wspólnotach życie eucharystyczne, bo właśnie na Eucharystii wspiera się i dojrzewa w nas ta świadomość przyjścia Chrystusa i Jego obecności w dziejach człowieka — każdego człowieka i wszystkich ludzkich wspólnot, rodzin, narodów i całej ludzkości. Szczęść Boże wszystkim rodakom przybyłym na Rok Święty do Rzymu!