EUCHARYSTIA ZAPOWIADA PRZYSZŁOŚĆ BOŻĄ

Katecheza podczas audiencji generalnej 25 października 2000

1. «Liturgia ziemska daje nam niejako przedsmak uczestnictwa w liturgii niebiańskiej» (Sacrosanctum Concilium, 8; por. Gaudium et spes, 38). Te słowa Soboru Watykańskiego II, tak przejrzyste i zwięzłe, ukazują nam jeden z podstawowych wymiarów Eucharystii: jest ona mianowicie «futurae gloriae pignus», zadatkiem przyszłej chwały, jak to pięknie ujmuje chrześcijańska tradycja (por. Sacrosanctum Concilium, 47). «Sakrament ten — pisze św. Tomasz z Akwinu — nie wprowadza nas od razu do chwały, ale daje nam siłę, by wejść do chwały, i dlatego nazywany jest 'wiatykiem'» (Summa Theol., III, 79, 2, ad 1). Komunia z Chrystusem, jakiej doświadczamy już teraz, gdy jesteśmy pielgrzymami i wędrowcami na drogach historii, zapowiada ostateczne spotkanie z Nim, kiedy to «będziemy do Niego podobni, bo ujrzymy Go takim, jakim jest» (1 J 3, 2). Eliasz, który wędrując przez pustynię upada ze zmęczenia pod krzewem janowca, ale odzyskuje siły po spożyciu tajemniczego chleba, dzięki czemu może się wspiąć aż na szczyt spotkania z Bogiem (por. 1 Krl 19, 1-8) — jest tradycyjnie symbolem wędrówki wiernych, którzy w eucharystycznym chlebie znajdują siły, aby zmierzać do świetlanego celu, jakim jest święte miasto.

2. Taki jest też głęboki sens manny, zesłanej przez Boga na pustyni synajskiej, owego «chleba aniołów», zdolnego «dać wszelką rozkosz i wszelki smak zaspokoić», objawiającego dobroć Boga wobec Jego dzieci (por. Mdr 16, 20-21). Sam Chrystus ukaże ten duchowy sens Wyjścia z Egiptu. To dzięki Niemu możemy poznać dwojaki smak Eucharystii — jako pokarmu pielgrzymów i jako pokarmu mesjańskiej pełni czasów, która nastąpi w wieczności (por. Iz 25, 6). Zapożyczając wyrażenie odnoszące się do żydowskiej liturgii szabatu, można powiedzieć, że Eucharystia jest «doczesnym przedsmakiem wieczności» (A. J. Heschel). Podobnie jak Chrystus żył w ciele, trwając zarazem w chwale Syna Bożego, tak też Eucharystia jest obecnością Boską i transcendentną, komunią z wiecznością, znakiem «wzajemnego przenikania się państwa ziemskiego i niebiańskiego» (por. Gaudium et spes, 40). Eucharystia, pamiątka Paschy Chrystusa, z samej swej natury wnosi w ludzkie dzieje pierwiastek wieczności i nieskończoności.

3. Ten aspekt, który otwiera Eucharystię na Bożą przyszłość, choć nie odrywa jej bynajmniej od obecnej rzeczywistości, zostaje ukazany w słowach, jakie Jezus wypowiada nad kielichem wina podczas Ostatniej Wieczerzy (por. Łk 22, 20; 1 Kor 11, 25). Marek i Mateusz wiążą te słowa z przymierzem zawartym na Synaju i przypieczętowanym krwią ofiar (por. Mk 14, 24; Mt 26, 28; por. Wj 24, 8). Natomiast Łukasz i Paweł wskazują na wypełnienie się «nowego przymierza», zapowiadanego przez proroka Jeremiasza: «Oto nadchodzą dni — wyrocznia Pana — kiedy zawrę z domem Izraela i z domem judzkim nowe przymierze. Nie jak przymierze, które zawarłem z ich przodkami» (por. Jr 31, 31-32). Jezus oświadcza bowiem: «Ten kielich to Nowe Przymierze we Krwi mojej». W języku biblijnym słowo «nowy» oznacza zwykle postęp, osiągnięcie ostatecznej doskonałości.

Łukasz i Paweł podkreślają również, że Eucharystia jest zapowiedzią chwały, jaką jaśnieje Królestwo Boże. Przed Ostatnią Wieczerzą Jezus oświadcza: «Gorąco pragnąłem spożyć tę Paschę z wami, zanim będę cierpiał. Albowiem powiadam wam: Już jej spożywać nie będę, aż się spełni w królestwie Bożym. Potem wziął kielich i odmówiwszy dziękczynienie rzekł: 'Weźcie go i podzielcie między siebie; albowiem powiadam wam: odtąd nie będę już pił z owocu winnego krzewu, aż przyjdzie królestwo Boże'» (Łk 22, 15-18). Także Paweł przypomina jednoznacznie, że wieczerza eucharystyczna wskazuje na ostateczne przyjście Pana: «Ilekroć bowiem spożywacie ten chleb albo pijecie kielich, śmierć Pana głosicie, aż przyjdzie» (1 Kor 11, 26).

4. Czwarty ewangelista, Jan, podkreśla to «wychylenie» Eucharystii ku pełni Królestwa Bożego, przytaczając słynną mowę o «chlebie życia», którą Jezus wygłasza w synagodze w Kafarnaum. Symbolem biblijnym, do którego się odwołuje, jest — jak już wspomnieliśmy — manna zesłana przez Boga Izraelowi pielgrzymującemu przez pustynię. Mówiąc o Eucharystii, Jezus stwierdza uroczyście: «Jeśli kto spożywa ten chleb, będzie żył na wieki. (...) Kto spożywa moje Ciało i pije moją Krew, ma życie wieczne, a Ja go wskrzeszę w dniu ostatecznym. (...) To jest chleb, który z nieba zstąpił — nie jest on taki jak ten, który jedli wasi przodkowie, a poumierali. Kto spożywa ten chleb, będzie żył na wieki» (J 6, 51-58). W języku czwartej Ewangelii «życie wieczne» oznacza życie samego Boga, przekraczające granice czasu. Eucharystia, będąc komunią z Chrystusem, jest tym samym udziałem w życiu Boga, który jest wieczny i zwycięża śmierć. Dlatego Jezus oświadcza: «Jest wolą Tego, który Mię posłał, abym ze wszystkiego, co Mi dał, niczego nie stracił, ale żebym to wskrzesił w dniu ostatecznym. To bowiem jest wolą Ojca mego, aby każdy, kto widzi Syna i wierzy w Niego, miał życie wieczne. A Ja go wskrzeszę w dniu ostatecznym» (J 6, 39-40).

5. W tym świetle «liturgia jest niebem na ziemi» — jak to wyrażał obrazowo rosyjski teolog Siergiej Bułgakow. Dlatego w liście apostolskim Dies Domini wezwałem wiernych — przytaczając słowa Pawła VI — aby nie gardzili «tym spotkaniem, tą ucztą, którą przygotowuje nam Chrystus w swojej miłości. Niech udział w niej będzie pełen godności i zarazem radosny! To sam Chrystus ukrzyżowany i uwielbiony przechodzi pośród swoich uczniów, aby ich także ogarnąć odnawiającą mocą zmartwychwstania. Tu na ziemi jest to zwieńczenie przymierza miłości między Bogiem a Jego ludem: jest to znak i źródło chrześcijańskiej radości, która przygotowuje nas na wiekuiste święto» (n. 58; por. Gaudete in Domino, zakończenie).

Do Polaków uczestniczących w audiencji generalnej:

Eucharystia jako zadatek życia wiecznego, zadatek wiecznego życia w Bogu — to był temat dzisiejszej katechezy. W tym duchu przyjmujemy Eucharystię, w tym duchu ją sprawujemy.

Życzę wszystkim pielgrzymom z Polski, ażeby Rok Jubileuszowy ugruntował w was tę świadomość, że Eucharystia jest zadatkiem życia wiecznego w Bogu. Niech będzie pochwalony Jezus Chrystus!