100-glown | glowy-niema | niemo-pomna | pomoc-rzedz | rzezb-uzale | uzasa-zasta | zaste-zywoc
bold = Main text
Czesc, Rozdzial, Paragraf grey = Comment text
504 I,2,c | rodziny serce odrywać od głowy z szkodą niepowetowaną dla
505 III,7 | dotkliwy brak środków małżonków gnębi i przygniata, dlatego jest
506 II,1,a | zbrodnię straszliwym ścigał gniewem i niekiedy nawet ukarał
507 II,3,b | Inni posunęli się z podziwu godną czelnością jeszcze dalej
508 I,2,c | rozsądkiem i kobiecą jej godnością; nie stawia jej też w końcu
509 I,3,b | odrzucona, odchodząc od godów połączenia z Chrystusem,
510 II,1,b | zarządzeniami na te zabiegi się godzą i maleństwa owe w ten sposób
511 II,3,a | powoływaliśmy się na to orędzie i godzimy się na nie wyraźnie. Do
512 I,1,a | smutku, bo przyszła jej godzina. Gdy jednak urodzi dziecię,
513 II,2,b | podkopują także wierne i godziwe podporządkowanie się żony
514 III,6,b | lecz jedynie z prawej i godziwej miłości i z szczerego do
515 II,1,b | wchodzi tu także w grę zasada godziwości krwawej obrony przeciw napastnikowi (
516 III,4 | hierarchicznego powołanych, w każdy godziwy sposób błędom przeciwstawiali
517 II,2,a | żony wobec męża w sprawach godziwych, stała w końcu wzajemna
518 III,2 | gdyby pogardzać należało godziwymi środkami naturalnymi; jeden
519 III,5 | przeciwnie zabierają się do gorliwego, chociaż uciążliwego spełniania
520 II,2,b | wskutek przekształcenia życia gospodarczego także społeczne i gospodarcze
521 III,7 | matka ku niemałej szkodzie gospodarstwa domowego z konieczności
522 I,1,a | zaraz: “rodziły dzieci, były gospodyniami domu” 15. ~Jak wielkim dobrodziejstwem
523 II,1,a | bohaterskim poświęceniu gotowej iść na niechybną niemal
524 II,2,a | osobami trzecimi, a poza tym gotowi są przyznać małżonkom w
525 I,1,a | owa matrona rzymska, matka Grachów, szczycić się będzie mogła
526 I,3,a | prawdziwa bowiem miłość nie zna granic39. Nadto tworzy ona mocny
527 I,2,a | lecz, aby ustrzec święte granice małżeństwa od wszelkiego
528 II,1,b | Nie wchodzi tu także w grę zasada godziwości krwawej
529 I,2 (27) | Por. S. Greg. M., Homil. XXX, in Evang. (
530 II,3,a | idążenia. Wskutek tego dalsze grożą niebezpieczeństwa: zanika
531 III,8 | niebezpieczeństwa, a nawet grożącą już ruinę. ~
532 II,1,a | odrzuconego przez Ojców pod groźbą wyklęcia, że człowiek usprawiedliwiony
533 III,8 | strony ustaw ludzkich żadnej groźby nie widzą; stąd sobie samym
534 II | sidła te szczególnie są groźne, gdyż łatwiej daje się ułowić. ~
535 III,2 | zachowywali. ~Mylą się natomiast grubo wszyscy, którzy, lekceważąc
536 III,10 | Rzymie, u św. Piotra, 31 grudnia 1930, dziewiątego roku Naszego
537 III,2 | jest przyczyną wszelkich grzechów przeciw uświęconym prawom
538 III,7 | Święte między najcięższe grzechy94; niesprawiedliwą też byłoby
539 III,4 | raczej sztuki bezpiecznego grzeszenia, niż cnoty czystego życia.
540 II,1,a | wmałżeństwie jest dozwolona), lecz gwałceniem aktu naturalnego. Na te
541 II | tylko zdolność rozrodcza i gwałtowny popęd, wyrywający się przeparcie
542 II,2,a | wielu ludzi odznacza się tak gwałtownym popędem płciowym, że się
543 II,3,a | o ile można, przez pewne gwarancje niebezpieczeństwo odszczepieństwa)
544 II | nich nic grzesznego ani hańbiącego nie było. Ukazują się wydawnictwa,
545 III,4 | wszelkiego ubóstwiania ciała i hańbiącej niewoli pożądliwości; że
546 III,4 | owych złudzeń, które ku hańbie godności ludzkiej wychwala
547 II,1,a | Bóg w majestacie swoim haniebną tę zbrodnię straszliwym
548 II,2,b | zastępują jakąś przypadkową harmonią usposobienia i równością
549 III,4 | zalecanej, ku pomocy apostolstwa hierarchicznego powołanych, w każdy godziwy
550 II,1,b | niektórzy do udzielania higienicznych wskazówek, jak najlepiej
551 II,1,b | wygłoszonymi przez Biskupa Hippońskiego przeciw małżonkom, którzy
552 III,7 | wspieranie się małżonków; historia bowiem uczy, że dobro państwa
553 II,3,a | ludzka, najdawniejsze źródła historyczne, nieprzerwana świadomość
554 I,2 (27) | Por. S. Greg. M., Homil. XXX, in Evang. (10. XIV,
555 II,2,b | niemniej jednak rzeczywistą) ibędzie znowu tym, czym była w pogaństwie:
556 I,3,a | przebogatym życia poczciwego iczystości obyczajów, zachowanie jej
557 II,3,a | rozbieżne panują poglądy idążenia. Wskutek tego dalsze grożą
558 III,1 | 1. POWRÓT DO IDEI BOŻEJ MAŁŻEŃSTWA~Na początek
559 I,3,b | szczęśliwości małżonków idla utrzymania i rozmnożenia
560 III,4 | powierzchownie, lecz często idokładnie argumentami jasnymi i ścisłymi,
561 I,2,c | dla braku dojrzałego sądu idoświadczenia życiowego odmawia się wolnego
562 III,2 | dobru udzielił darów jednego idrugiego rodzaju. Wierni mogą więc
563 II,2,b | emancypacją społeczną, gospodarczą ifizjologiczną. Emancypacja fizjologiczna
564 III,3 | Bożego, oświecało umysły ikierowało obyczajami, do uległości
565 III,8 | uwzględniają, co prawo Boże ikościelne nakazuje, a nieposłusznych
566 I,1,a | tylko wychowywanie pewnej ilości czcicieli Boga prawdziwego,
567 III,9 | waszej opiece powierzonym, ilu ich jest w wielkiej rodzinie
568 I,2,c | błogosławieństwa dla małżonków imałżeństwa, przez które zapewnia się
569 I,3,a | Odpowiada też godności małżonków inajlepiej przyczynia się do spełnienia
570 III,1 | wtedy najmędrsze nawet inajpożyteczniejsze urządzenia poczynają szkodzić
571 II,3,a | wobojętność religijną, tzw. indyferentyzm, skąd już tylko jeden krok
572 II,1,b | się dzieje. ~W sprawie “indykacji lekarskiej lub terapeutycznej” -
573 II,2,b | się tak głośno woła, gdzie indziej szukać należy. Stanowi je
574 I,3,b | łaski, złożonych w ich sercu inie doprowadzają ich do rozkwitu.
575 II,2,b | Doprawdy fałszywe to wyzwolenie inienaturalne zrównanie z mężem jest raczej
576 II,3,a | katolicka, druga wyznania innowierczego lub schizmatyckiego; gdyby
577 Wst,3 | kierowanych ślepym tylko instynktem przyrodzonym, w których
578 II,2,a | obrzydzeniem odwracają się instynktownie od takich marnych i niecnych
579 II | za wymysł ludzki, nie za instytucję przez Stwórcę natury powołaną
580 II,2,b | swobodnie mogła swoimi zająć się interesami, prowadzić je i nimi zarządzać,
581 II,2,b | czystość obyczajów, wspólne interesy całej rodziny. Nie wolno
582 III,4 (83) | Por. Io., VIII, 32 spp.; Ga 5, 13. ~
583 II,2,b | prawdziwa emancypacja niewiasty iowa rozumna oraz pełna godności
584 II,3,b | się niepewne albo niepokój ipodejrzenia ich dręczą. Tu panuje wzajemna
585 II,3,a | ściśle się łączy z religią iporządkiem spraw świętych, wywodzi
586 I,2,c | podporządkowanie się skore, chętne iposłuszne żony, które poleca Apostoł
587 I,3,b | ich i cnotliwe życie było ipozostało na zawsze żywym obrazem
588 III,4 | musicie, abyście i sami iprzez kapłanów wam powierzonych,
589 III,8 | władzy, we wzajemnej zgodzie iprzyjaznym porozumieniu, ku pożytkowi
590 II,3,b | czelnością jeszcze dalej irozumują: ponieważ małżeństwo jest
591 II,1,a | bohaterskim poświęceniu gotowej iść na niechybną niemal śmierć,
592 II,2,b | niewiasty. Zstąpiwszy bowiem z iście królewskiego tronu w obrębie
593 III,8 | dwojakiej władzy wysiłek istarania oddaliły straszne szkody,
594 III,8 | dzieje italskiego narodu istarodawne jego a czcigodne tradycje.
595 II,2,a | zazdrością. Pragną więc, by istniejące ustawy karne, zabezpieczające
596 I,1,a | nie tylko w tym celu, by istnieli i zapełniali ziemię, lecz
597 III,7 | publicznego, dla dobra i istnienia samego państwa, jeżeli tych
598 I,1,a | dziecko, zawdzięczające istnienie swe wszechmocy Bożej i współdziałaniu
599 II,3,b | wszystko zagrożone w swym istnieniu. Tu w wieloraki sposób przecięta
600 III,3 | rozumu dodał objawienie, aby istotną prawdę “w dzisiejszych także
601 I,3,b | wyznawców do prawdziwego i istotnego Sakramentu Nowego Zakonu,
602 Wst,3 | jest Bożymi jego prawami i istotnymi jego właściwościami. Anielski
603 II,1,b | się przeciw tym niewinnym istotom prawo miecza, gdyż ono obejmuje
604 III,8 | i by każda z nich wolna iswobodna do swoich celów dążyła,
605 I,2,c | pomnaża spokój, godność iszczęśliwość małżeństw. Dlatego dziwić
606 III,8 | Apostolską i Królestwem Italii szczęśliwie dokonany, jak
607 III,8 | czytamy dekrety: “Państwo Italskie, chcąc przywrócić instytucji
608 III,8 | domagały się tego sławne dzieje italskiego narodu istarodawne jego
609 I,2,c | obowiązków małżonki, matki itowarzyszki; nie nakazuje też posłuszeństwa
610 II | wszelkich warstw: bogatym iubogim, robotnikom i pracodawcom,
611 III,3 | Kościół nauczycielem prawdy iuporządkowania obyczajów, chociaż dużo
612 II,3,a | małżeństwa, obszernie omawia iuzasadnia w swej encyklice Leon XIII.
613 I,3,b | skutecznie ich zapragną iwczyn obrócą, zwłaszcza że sakrament
614 III,6,a | nawet mimo uciążliwej nędzy iwśród tego padołu płaczu stanie
615 I,2,b | pogodzić wszelkie prawa iwszelkie obowiązki małżeńskie tak,
616 I,3 | nierozerwalność węzła małżeńskiego iwyniesienie i poświęcenie umowy małżeńskiej
617 III,3 | może porwać, oszukując ją iznieprawiając; a to tym więcej, że małżonkowie,
618 I,3 | również Mojżesz pozwalał Izraelitom dla ich zatwardziałości),
619 II,1,b | których życie jest zagrożone izwalczane. Do nich zaliczyć należy
620 II,2,b | najgłębszej radości zastępują jakąś przypadkową harmonią usposobienia
621 III,7 | Bożych; każdy też widzi, jakie szkody stąd wyniknąć mogą
622 II | powszechne sponiewieranie, jakiego w obecnych zwłaszcza czasach
623 I,3 | zastosowana być nie może z jakiegokolwiek bądź powodu do chrześcijańskiego
624 II,3,a | małżeństwa takiego nie odnosi jakiejś szkody. ~Stąd smutny objaw,
625 III,8 | zbyteczne bowiem i próżne jest jakiekolwiek tego rodzaju podejrzenie
626 II,1,b | a gdy zawodzą, niweczy jakimiś środkami poczęty płód w
627 I,2,b | powinni naśladować wszyscy, w jakimkolwiek żyją stanie lub zawodzie
628 II,3,b | waśniami rodziców lub innym jakimś złym przykładem, zbyt łatwo
629 II,1,b | choroby a nawet śmierć. Lecz jakiż kiedykolwiek przytoczyć
630 I,1,a | małżonkowie chrześcijańscy, jakkolwiek sami uświęceni, uświęcenia
631 II | Jakżeż oni wszyscy błądzą! Jakże haniebnie uchybiają uczciwości.
632 II | jedynie woli ludzkiej. ~Jakżeż oni wszyscy błądzą! Jakże
633 II,1,a | Kościół, potępiając kacerstwo Janseniusza, które dobroć Boga bluźnierczo
634 I,1,b | naukę i wychowanie innych. Jasną jest jednakże rzeczą, że
635 II,1,a | Ponieważ od niedawna niejedni, jawnie odstępując od nauki chrześcijańskiej,
636 II,3,b | powody w obronie rozwodów. Jedne wynikające z wad lub win
637 II | takiego trwałego węzła, jednoczącego ludzi, i godność małżonków
638 I,2,a | jasno słowa Chrystusowe i jednolita praktyka nauki i działalności
639 III,3 | pozostawiono poszczególnym jednostkom, zdanym tylko na własny
640 I,2,a | istniało inaczej, jak pomiędzy jednym mężem i jedną niewiastą.
641 III,2 | pragnie, żeby, co niższe jest, jemu podlegało. Uznaj kolejność,
642 III,2 (78) | Jk 4, 6. ~79.
643 II,1,a | potomstwa. Tak uczynił Onan, syn Judy, i dlatego uśmiercił go
644 I,3 (36) | Rescript, ad Episc. Agriens. 11 Jul. 1789. ~37.
645 II,1 (52) | Offic. 4 maii 1898, 24 Julii 1895, 21 Maii 1884. ~53.
646 II,1 (47) | Poenitent., 3 April., 3 Jun. 1916. ~48.
647 II,3,b | ktoś twierdził, że z powodu kacerstwa albo przykrego pożycia albo
648 II,1,a | zatwierdził Kościół, potępiając kacerstwo Janseniusza, które dobroć
649 II | który zawsze usiłuje nasiać kąkolu wśród pszenicy44. My zaś,
650 II,1,b | cielesnej, czy to śmierci, czy kaleczenie, czy chłosty” 56. ~Jest
651 I,1,b | wyraża ściśle kodeks prawa kanonicznego: “Celem głównym małżeństwa
652 III,8 | małżeństwa, regulowanemu prawem kanonicznym, prawomocność cywilną” 99;
653 I,1,a | Bożych odrodziło się przez kąpiel chrztu dla nadprzyrodzonej
654 I,3,b | sakramentalnego, który otrzymała w kąpieli odrodzenia” 43. ~Małżonkowie
655 III,4 | musicie, abyście i sami iprzez kapłanów wam powierzonych, a także
656 I,3,b | do spełnienia czynności kapłańskich, i nie pozostawia go nigdy
657 III,5 | Apostoł pisał o sakramencie kapłaństwa do najmilszego ucznia Tymoteusza,
658 I,3,b | człowieka przez chrzest i kapłaństwo, czy to do życia chrześcijańskiego,
659 II,3,b | które Sobór Trydencki pod karą wyklęcia w ten sposób potępił: “
660 Wst,3 | ludzkiej, przeszkadzania im i karania ich. Ponieważ chodzi jednak
661 III,5 | pociechy słowa świętego Kardynała Roberta Bellarmina, który
662 I,2,b | udoskonalenia się, można, jak uczy Katechizm Rzymski29, nazwać z bezwzględną
663 III,6,a | zaprawią ich duchem Kościoła Katolickiego i wszczepią im ową szlachetną
664 II,3,a | ludowi. Następnie przyznają katolikom prawo zawierania małżeństw
665 III,4 | wszystkie wieki zachowywać kazał” 84. ~
666 III,5 | okoliczności tego wymagały, każde z nich, przyzwyczajone do
667 II,3,a | niech będzie małżeństwo pod każdym względem” 63. ~Skoro więc
668 II,1,b | nawet śmierć. Lecz jakiż kiedykolwiek przytoczyć można powód dla
669 I,2,c | tak żona może i powinna kierować się we wszystkim przywilejem
670 III,8 | by umysł oświecał prawdą, kierował wolą i ludzką ułomność łaską
671 III,4 | ustanowił was biskupami, abyście kierowali Kościołem Boga, który On
672 Wst,3 | od kojarzeń się zwierząt, kierowanych ślepym tylko instynktem
673 III,7 | swoje zbawienie. Dlatego kierownicy państwa i ci, którym dobro
674 I,2,c | miłość Boża będzie na zawsze kierowniczką obowiązków” 32. ~To są więc
675 II,3,a | powodując się miłością i kierując przezornością dla ważnych
676 II | drogi, sądząc, że choć w kilku punktach prawa Boskiego
677 II | opowieściach i satyrach, kinach, wykładach radiowych, wszelkimi
678 II,3,b | małżeństwo rozwiązać może, albo kłamią zuchwale przed sędzią, dobrze
679 III,7 | a nawet nadzwyczajnych kłopotach macierzyństwa nie ma odpowiedniego
680 II,3,b | przecięta sposobność do kłótni między rodzinami i krewnymi,
681 I,2,c | zgodnych może z rozsądkiem i kobiecą jej godnością; nie stawia
682 II,2,b | jest to raczej wypaczeniem kobiecego charakteru i macierzyńskiej
683 I,2,c | która słusznie przysługuje kobiecie na podstawie człowieczej
684 II | jego celów, jakoby nierząd kobiet lekkich obyczajów niemal
685 I,1,b | To samo wyraża ściśle kodeks prawa kanonicznego: “Celem
686 II,3,a | całości w owym przepisie Kodeksu, który mówi: “Najsurowiej
687 II,1,a | współczucia o tym myśleć? Kogo nie ogarnie podziw najwyższy
688 II,1,b | złemu w przyszłości wolno kogoś ukarać, zezwala na to, jeśli
689 Wst,3 | niebo wyżej nie tylko od kojarzeń się zwierząt, kierowanych
690 I,2 (25) | Ef 5, 25; por. Kol 3, 19. ~26.
691 III,2 | jest, jemu podlegało. Uznaj kolejność, szukaj pokoju! Ty podległy
692 III,2 | ani nie zalecamy takiej kolejności: Tobie podległe ciało, a
693 I,2,a | tylko jakikolwiek, czy to kolejny, czy równoczesny rodzaj
694 II | małżeństwo terminowe, próbne, koleżeńskie. Przywłaszczają one sobie
695 II,3,b | rodzinnego w opanowanych przez komunizm krajach. ~
696 II,3,b | powagi słowami Leona XIII kończyć będziemy, - “do obalenia
697 III,8 | ani piękność cnoty, ani konieczność, narzucająca się ludziom,
698 II,3,b | niezbicie przemawiać za koniecznością rozwodów. ~Inni posunęli
699 II,1,b | niewinnych zaradzić owym koniecznościom, na których owe indykacje
700 Wst,3 | prawdziwego małżeństwa tak konieczny, że nie można go zastąpić
701 III,3 | ale także wpewnej mierze Konstytucjom i Dekretom, osądzającym
702 Wst,3 | jedynie do stwierdzenia, czy kontrahenci mieli rzeczywiście zamiar
703 Wst,3 | przeciwnego im było wyrażone w kontrakcie małżeńskim, nie byłoby prawdziwego
704 II,3,a | należy jedynie za właściwy kontrakt małżeński (nazywają to ślubem
705 Wst,2 | chrześcijańskiego, o godności jego, o korzyściach i dobrodziejstwach, spływających
706 II,1,a | naturalny i prawidłowy sposób korzystają, chociaż się już potomstwa
707 I,2,c | jest ciałem z ciała jego i kością zkości jego, ma być posłuszną
708 II,3,b | rozłączenie przewiduje prawo kościelne zupełnie wyraźnie w przepisach
709 II,3,b | zależy jedynie od prawa kościelnego, do zakresu zaś prawa świeckiego
710 II,3,a | religii bez zezwolenia władzy kościelnej. Punkt drugi dotyczy rozwodów:
711 II,3,b | opanowanych przez komunizm krajach. ~
712 II | posuwają się do ostatecznych krańców rozwydrzonej zmysłowości.
713 II,2,a | Chrystusowa, z której ani jedna kreska nie zaginie, aż się wszystko
714 II,3,b | kłótni między rodzinami i krewnymi, tam jak najczęściej powstają
715 II,3,a | indyferentyzm, skąd już tylko jeden krok do niedowiarstwa i zupełnej
716 III,8 | między Stolicą Apostolską i Królestwem Italii szczęśliwie dokonany,
717 II,2,b | Zstąpiwszy bowiem z iście królewskiego tronu w obrębie domu, na
718 II,1,b | w grę zasada godziwości krwawej obrony przeciw napastnikowi (
719 II,1,b | jest sędzią i mścicielem krwi niewinnej, wołającej z ziemi
720 III,4 | Boga, który On nabył własną krwią” 82, wszystkie siły wytężyć
721 II,3,b | dopuścili i potwierdzają to krzywoprzysięstwem. Stąd bredzi się, że należy
722 I,2,b | To wzajemne wewnętrzne kształtowanie się małżonków, ten wytrwały
723 II,1,a | głośno i obwieszcza na nowo: ktokolwiek użyje małżeństwa w ten sposób,
724 I,3 | nie od woli ludzi, ani od którejkolwiek władzy ludzkiej, lecz od
725 II,1,a | dlatego Kościół Katolicki, któremu sam Bóg powierzył zadanie
726 II | zepsucie, strącające narody kulturalne na barbarzyński stopień
727 II | nowszej, tak zachwalanej kultury, że jest to raczej niewysłowione
728 III,3 | obeznany w nowoczesnych kwestiach i prądach; albo zuległością
729 I,1,a | się będzie mogła w Bogu, kwiecistym bardzo wieńcem swoich dziatek.
730 I,2,c | węzłem miłości, powinien kwitnąć jeden jeszcze czynnik, nazwany
731 Wst,3 | małżeństwa” 7. Przez małżeństwo łączą się więc dusze i zrastają
732 II,3,a | łatwo też ginie owa ścisła łączność i społeczność dusz, która
733 II,3,b | rozprzężenie wszelkiego ładu” 73. A jak bardzo sprawdza
734 III,4 | iż Jego nakaz ich wiąże i łagodnym niejako przymusem zniewala,
735 III,2 | Bożych w małżeństwie nie łamali, zachęcają ich przede wszystkim
736 II,1,a | naturalną siłę rozrodczą, łamie prawo Boże oraz prawo przyrodzone
737 III,3 | pozbawić się pomocy Bożej, tak łaskawie udzielonej, koniecznie okazać
738 III,10 | i wykonanie” 103, wedle łaskawości Swej i wszechmocy to sprawić
739 III,6,a | wzmacniać i zestrajać dobre od lat najmłodszych, a przede wszystkim
740 III,8 | I rzeczywiście także w Lateraneńskich Paktach czytamy dekrety: “
741 II,3,b | wzmagająca się co dzień łatwość w uzyskaniu rozwodów. Owszem,
742 III,4 | synów Bożych83, bezecnej łatwości rozwodów trwałość niezbędnej
743 II,3,b | zepsucie moralne, przeto łatwy stąd wniosek, że rozwody
744 II,1,a | niedostatkiem dotknięci, z trudem ledwie dzieci wyżywić mogą. ~Należy
745 III,8 | rodzaju podejrzenie lub lęk; wykazał to już świetnie
746 II,3,b | zmienią, to nieustannie lękać się będą musiały poszczególne
747 III,8 | ponieważ ani Boga się nie lękają, ani ze strony ustaw ludzkich
748 II,1,b | które nazywają “indykacją lekarską, społeczną, czy eugeniczną”.
749 II,1,b | własnej woli, przez zabieg lekarski pozbawieni być swej naturalnej
750 II,1,b | szlachetnego miana i tytułu lekarskiego ci, którzy by ze względów
751 II,1,b | dzieje. ~W sprawie “indykacji lekarskiej lub terapeutycznej” - by
752 III,7 | odpowiedniego pożywienia, lekarstwa, pomocy doświadczonego lekarza
753 III,7 | lekarstwa, pomocy doświadczonego lekarza i tym podobnych rzeczy;
754 II,1,b | sumienni i doświadczeni lekarze, którzy starają się życie
755 II,1,b | ten sposób wydają w ręce lekarzy i innych osób na śmierć
756 III,6,b | rodziców, niech tej rady nie lekceważą, aby w oparciu o głębszą
757 III,2 | natomiast grubo wszyscy, którzy, lekceważąc albo zaniedbując środki
758 II | celów, jakoby nierząd kobiet lekkich obyczajów niemal tymi samymi
759 II,3,a | swego zbawienia, ci, którzy lekkomyślnie i bez słusznych przyczyn
760 I,3,a | może małżonki, a w miejsce lęku napełnia serce pewność stałego
761 II,3,a | Chociaż Kościół niekiedy, licząc się zwarunkami czasów, stosunków,
762 I,1,a | prawdziwego, lecz powiększenie liczby dzieci Kościoła Chrystusowego,
763 III,7 | Jeżeli bowiem rodziny, liczną zwłaszcza obdarzone dziatwą,
764 III,7 | wskazania rodzinie, zwłaszcza licznej lub nawiedzonej chorobami,
765 I,3 | przyczyn wystawić pozwolił list rozwodowy, to jednak Chrystus
766 II,3,b | przepisach w sprawie separacji od łoża, stołu i mieszkania70. Ustalenie
767 II,3,b | nie chciały się poddać ich lubieżności” 71. ~A ponieważ, - jak
768 I,1,a | domowników Bożych17, by lud służbie Boga i Chrystusa
769 I,3 | została, także Mojżesz synom ludu wybranego, dla twardości
770 III,2 | poprzez pożądania ich serc na łup nieczystości, tak iż dopuszczali
771 I,2 (27) | Por. S. Greg. M., Homil. XXX, in Evang. (
772 II,2,b | małżonki, a więc małżeńskich i macierzyńskich (a wykazaliśmy już dostatecznie,
773 I,1,a | wszystkie bóle powołania swego macierzyńskiego, ponad jego troski i ciężary
774 II,2,b | wypaczeniem kobiecego charakteru i macierzyńskiej godności oraz zburzeniem
775 III,7 | nadzwyczajnych kłopotach macierzyństwa nie ma odpowiedniego pożywienia,
776 II | cieszyć prawami, co czyste macierzyństwo prawej małżonki. ~Z takich
777 I,2,c | zatwierdzonego. ~Z przedziwną mądrością naucza śp. poprzednik Nasz
778 II,2,b | zarządzania domem, zarządzania majątkiem i zapobiegania oraz spędzania
779 III,7 | wydatków i niepotrzebnie majątku nie trwonili, lecz użyli
780 II,1,a | świadectwa Pisma św. Bóg w majestacie swoim haniebną tę zbrodnię
781 III,2 | wolę wielką dla Boskiego Majestatu czcią przepełniała. ~Najsłuszniej
782 III,7 | Jeśliby ktoś posiadał majętność tego świata i widział, że
783 II,1,b | zatem władze państwowe owych maleństw nie tylko nie bronią, lecz
784 II,1,b | na te zabiegi się godzą i maleństwa owe w ten sposób wydają
785 II,1,b | któż bowiem niewinne takie maleństwo mógłby nazwać napastnikiem?).
786 I,2,c | osobami, nazwanymi w prawie małoletnimi, którym dla braku dojrzałego
787 Wst,2 | wykroczeniach przeciw pożyciu małżeńskiemu i o najważniejszych środkach
788 I,1,a | celem rodzenia zawiera się małżeństwo-, świadczy Apostoł w ten
789 I,3 | przysługuje wszystkim prawdziwym małżeństwom, chociaż nie wszystkim w
790 II,1,a | względu na siebie, albo na małżonkę, albo na swój stan majątkowy. ~
791 II,1,b | Apostoła: “I czyż to znaczy, iż mamy czynić zło, aby stąd wynikło
792 II,2,a | instynktownie od takich marnych i niecnych pomysłów. Naturalny
793 III,2 | ciało! Jeżeli zatem za nic masz zasadę, Ty podległy Bogu,
794 III,7 | należnego porządku udziela się matce i dzieciom nieślubnym (które
795 III,7 | rodziny nie tylko pod względem materialnym, ale także w tym, co nazywamy
796 I,1,a | świętszym prawem, niż owa matrona rzymska, matka Grachów,
797 III,2 | bowiem wspomina o dawnych mędrcach, którzy poznanego z trudem
798 Wst,3 | związkiem pomiędzy pewnym mężczyzną a pewną niewiastą, nie powstaje
799 I,3 | potomstwa za mąż wychodzą lub mężczyźni się żenią, nie wolno niepłodną
800 I,2,c | niechaj będą poddane swym mężom, jak Panu, bo mąż jest głową
801 II,1,b | i nigdy go ta władza nie miała, ani według sprawiedliwości
802 II,1,b | państwo, nigdy nie będzie miało prawa. Niedorzecznie bardzo
803 II,1,b | okazaliby się szlachetnego miana i tytułu lekarskiego ci,
804 III,3 | można bowiem pogodzić się z mianem prawdziwego chrześcijanina,
805 III,5 | który wraz z innymi wielkiej miary teologami tak po Bożemu
806 II,1,b | niewinnym istotom prawo miecza, gdyż ono obejmuje jedynie
807 I,2,c | okoliczności w stosunku do osób, miejsc i czasu. Jeżeli mąż zaniedbuje
808 III,7 | rodzin, zależnie od stanu i miejsca zamieszkania, tyle zarobić
809 I,1,b | Ponieważ jednak w innym już miejscu19 obszernie omawialiśmy
810 II,2,b | poświęcać. ~Nie w tym wszakże mieści się prawdziwa emancypacja
811 II,3,a | przyczyn zawierają małżeństwa mieszane. Kościół, powodując się
812 III,7 | dziatwą, nie mają odpowiednich mieszkań; jeżeli mąż pracy i chleba
813 I,1,a | Chrystusowego, zrodzenie mieszkańców niebiańskich i domowników
814 II,3,b | separacji od łoża, stołu i mieszkania70. Ustalenie wszystkich
815 II,1,a | zezwolenie, czy też podstępnie milcząc, w nich utwierdził, niech
816 III,10 | i dać raczył, udzielamy miłościwie, wznosząc jednocześnie z
817 Wst | w sposób szczególniejszy miłościwym swym planem zbawienia całej
818 III,7 | stanowczo, by chrześcijańskie miłosierdzie uzupełniło, czego biednym
819 I,2,b | tak, jak się cudzołożnicy miłują, lecz tak, jak Chrystus
820 I,2,b | Apostoł, mówiąc: «Mężowie, miłujcie żony, bo i Chrystus umiłował
821 III,7 | lub publicznych zrzeszeń minimum egzystencji zdobyć mogli95.
822 II,3,a | być odbiciem wspomnianego misterium, łączącego w tajemniczy
823 I,3,b | jest czcigodną tajemnicą mistyczną miłości najdoskonalszej. ~
824 III,10 | chciał, by małżeństwo było mistycznym obrazem zjednoczenia Jego
825 I,1,a | sposób: “Chcę zatem, żeby młodsze wychodziły za mąż”. A jakoby
826 III,6,a | tworzy się i wznosi w duszach młodzieńców i panien już w wieku dziecięcym
827 III,6,a | już w wieku dziecięcym i młodzieńczym. Jeśli bowiem przed małżeństwem
828 I,3,a | długotrwałemu swemu zadaniu. Nie mniejsze spływa błogosławieństwo
829 III,5 | się jeszcze z ich strony mocna wola zachowywania uświęconych
830 III,5 | zachowaniu i wykonaniu mocnego tego postanowienia wielką
831 III,5 | pismem, małżonkowie winny mocno i stale przyswoić sobie
832 II,3 (65) | Modestinus, in Dig. (Lib. XXII, II:
833 III,10 | 10. MODLITWA O POMYŚLNY WYNIK ENCYKLIKI
834 III,10 | jednocześnie z pokorą żarliwe modły przed Tron Jego łaski, jako
835 II,1,b | niewinne takie maleństwo mógłby nazwać napastnikiem?). Nie
836 II,1,a | takich trudności, które by mogły znieść prawomocność przykazań
837 III,5 | w tobie przez nałożenie moich rąk. Albowiem nie dał nam
838 II,3,b | przyczynia, jak zepsucie moralne, przeto łatwy stąd wniosek,
839 III,8 | którzy albo uważają za moralnie dozwolone, na co ustawy
840 III,7 | mianowicie dobry ustrój moralny, i gdzie występki ludzi
841 III,3 | odnosi do wielu innych prawd moralnych, to chyba najwięcej o tym
842 I,3 | podlega. Ilekroć zatem jest mowa o zawarciu małżeństwa, zawiera
843 II | przyrodzie i jej prawach, tak mówią jedni, nie można się doszukać
844 I,3 | Tajemnica to wielka, a ja mówię: w odniesieniu do Chrystusa
845 III,3 | omałżeństwie, bez którego nie ma mowy o jego odnowieniu, wymaga,
846 III,7 | rzeczą konieczną, by w sposób możliwie najlepszy potrzebom ich
847 III,2 | piękniejszą? Ty podległy możniejszemu, podlejsze podległe tobie:
848 II,3,b | rozwodzą lub przynajmniej mają możność rozwiedzenia się, związki
849 II,1,b | tym, że Bóg jest sędzią i mścicielem krwi niewinnej, wołającej
850 II,1,a | utwierdził, niech wie, że będzie musiał Bogu, Najwyższemu Sędziemu,
851 II,3,b | nieustannie lękać się będą musiały poszczególne rodziny i cała
852 III,4 | wszystkie siły wytężyć musicie, abyście i sami iprzez kapłanów
853 III,5 | własną pracą i trudem ćwiczyć muszą zdolności, przez Boga dane,
854 II | kąkolu wśród pszenicy44. My zaś, ustanowieni przez Ojca
855 III,2 | pielęgnowali i zachowywali. ~Mylą się natomiast grubo wszyscy,
856 II,3,b | będzie wyklęty” 69. ~Nie mylił się Kościół i nie myli się,
857 II,1,a | głębokiego współczucia o tym myśleć? Kogo nie ogarnie podziw
858 III,7 | już na długo przed ślubem myśleli o powstrzymaniu albo co
859 III,5 | mocy i miłości, i trzeźwego myślenia” 87. ~
860 III,7 | potrzeby jedynie za wygórowaną nabyć można cenę; jeżeli nawet
861 III,4 | Kościołem Boga, który On nabył własną krwią” 82, wszystkie
862 II,3,b | dnia na dzień zawzięciej nacierają na świętą nierozerwalność
863 Wst,2 | lecz całą swą moc zachowuje nadal. ~
864 III,1 | nieskażone i niezmienione w nadanym sobie stanie; wiedział bowiem
865 II,2,b | wznoszeniem domu na piasku? Kiedy nadejdzie burza nieszczęść, zachwieje
866 II,2,b | autorytet ludzki, lecz autorytet nadludzki, Boży, i Boża mądrość. Ani
867 I,3,b | Ponieważ jednak w porządku nadprzyrodzonym działania Opatrzności Bożej
868 III | które by usunęły zgubne nadużycia, przez Nas napiętnowane
869 II,1,a | a) Nadużycie małżeństwa Aby już, Czcigodni
870 III,9 | oczekując błogosławionej nadziei i objawienia się chwały
871 III,7 | jeżeli w zwyczajnych, a nawet nadzwyczajnych kłopotach macierzyństwa
872 III,7 | swego, otrzyma nader obfitą nagrodę od Pana, kiedy świat przyjdzie
873 III,7 | przez Pismo Święte między najcięższe grzechy94; niesprawiedliwą
874 II,3,b | rodzinami i krewnymi, tam jak najczęściej powstają okazje do niezgody.
875 II,3,a | dostatecznie: sama myśl ludzka, najdawniejsze źródła historyczne, nieprzerwana
876 I,3,b | tajemnicą mistyczną miłości najdoskonalszej. ~Jeżeli się to wszystko,
877 II,2,b | szczęścia małżeńskiego i źródło najgłębszej radości zastępują jakąś
878 III,2 | pożądliwości, która z pewnością najgłówniejszą jest przyczyną wszelkich
879 II,3,b | społeczeństwa - otwierają dostęp do najgorszych zboczeń w życiu jednostek
880 I | dobitnie bardzo zawierają najistotniejszą treść całej nauki omałżeństwie
881 III,5 | CHARAKTERZE MAŁŻEŃSTWA~Ale najlepsze nawet pouczenie przez Kościół
882 III,7 | konieczną, by w sposób możliwie najlepszy potrzebom ich zaradzono.
883 III,1 | opatrznościowo ustalony, wtedy najmędrsze nawet inajpożyteczniejsze
884 I,1,b | ludzkość byłby okazał Bóg najmędrszy, gdyby nie udzielił zarazem
885 III,5 | sakramencie kapłaństwa do najmilszego ucznia Tymoteusza, upadającego
886 III,6,a | i zestrajać dobre od lat najmłodszych, a przede wszystkim należy
887 III,7 | uważając to za jedno z najpilniejszych zadań swej władzy. Przy
888 II,3,b | rozpadanie. Tu zapewnione są najskuteczniejsze pomoce dla zachowania czystej
889 III,2 | Majestatu czcią przepełniała. ~Najsłuszniej przeto i całkowicie w duchu
890 II,3,a | przepisie Kodeksu, który mówi: “Najsurowiej Kościół zabrania gdziekolwiek
891 I,2,a | pójść za wolą najmędrszego i najświętszego Stwórcy z głęboką czcią
892 Wst,2 | pożyciu małżeńskiemu i o najważniejszych środkach leczniczych, idąc
893 I,2,b | bezwzględną słusznością najważniejszym czynnikiem i celem małżeństwa,
894 II,3,b | już, Czcigodni Bracia, że największą przeszkodą dla upragnionego
895 I,2,c | małżeńską zaliczano zawsze do największych dóbr, właściwych małżeństwu. ~
896 II,3,b | stąd wniosek, że rozwody są największym wrogiem poszczególnych rodzin
897 II,1,a | że będzie musiał Bogu, Najwyższemu Sędziemu, zdać surowy rachunek
898 II,3,a | sprawach ostatecznych i najwyższych, które człowiek uwielbia,
899 III,4 | dziękować będą Bogu, iż Jego nakaz ich wiąże i łagodnym niejako
900 Wst,3 | lecz rozważnym i silnym nakazem woli. A z tego zjednoczenia
901 I,2,a | sprzeciwiającemu się prawom i nakazom Bożym i z wiernością małżeńską
902 I,2,b | i miłość była prawidłem nakazu Apostoła: “Mąż niech oddaje
903 II,1,a | niemożliwych nie nakazuje, a nakazując coś, upomina, byś czynił,
904 II,3,b | zakresu zaś prawa świeckiego należą jedynie skutki cywilne tych
905 III,2 | powiedzieć, jak gdyby pogardzać należało godziwymi środkami naturalnymi;
906 III | i przywróciły małżeństwu należne mu poszanowanie. ~
907 III,7 | bardzo rzadko z odwróceniem należnego porządku udziela się matce
908 III,1 | żeby każda z nich cel swój należycie mogła osiągnąć. Jeśli jednak
909 III,7 | jaką jest niewątpliwie należyte położenie rodzin i małżonków.
910 III,5 | który jest w tobie przez nałożenie moich rąk. Albowiem nie
911 II,1,b | albo ona jest poniekąd nałożnicą męża, albo on cudzołoży
912 III,1 | pomagania, albo Bóg sam takie nałożyć chciał kary na pychę i zuchwałość
913 III,6,a | z nieokiełznanymi swymi namiętnościami. ~W dobrych więc zamiarach
914 III,6,a | szukali przyjemności, jeśli namiętnościom swym folgowali, istnieje
915 II,1,b | maleństwo mógłby nazwać napastnikiem?). Nie ma też żadnego tzw.
916 II,1,b | godziwości krwawej obrony przeciw napastnikowi (któż bowiem niewinne takie
917 I,3,a | małżonki, a w miejsce lęku napełnia serce pewność stałego posiadania.
918 III | zgubne nadużycia, przez Nas napiętnowane i przywróciły małżeństwu
919 I,3 | śp. Pius VI mądrze bardzo napisał do Biskupa w Agrii: “Wynika
920 III,7 | Nie na próżno bowiem napomina Apostoł: “Jeśliby ktoś posiadał
921 III,8 | tym Kościołem Chrystusa napominamy, aby złączony dwojakiej
922 III,7 | małżeńska poważne w tym napotyka trudności, że niedostatek
923 III,4 | doszła całkowita i trwała naprawa małżeństwa, dokładne pouczanie
924 III,4 | siebie szumnie nazywają naprawicielami małżeńskiego życia, mówiąc
925 II,3,b | Wszelako, Czcigodni Bracia, naprzeciw tym szalonym pomysłom stoi
926 I,3,a | społeczeństwa ludzkiego. Naprzód więc mają małżonkowie w
927 II,3,b | podeptane, przy czym żony narażają się na niebezpieczeństwo,
928 III,3 | z całą pewnością i bez narażania się na omyłki przepisy te
929 I,1,b | niedokończonego pozostawić i na pewną narazić zagładę. Tej tak ważnej
930 II | małżonków byłaby na szwank narażona i także naturalny jego cel,
931 II,3,b | Tu zabezpieczona sprawa narodzenia, opieki i wychowania dzieci,
932 I,1,a | radości, że się człowiek narodził na świat” 18. Wyniesie się
933 III,5 | zachowywać wiernie czystość, nie naruszać nigdy stałości węzła, po
934 II,3,a | czasów, stosunków, osób (bez naruszenia wszakże prawa Bożego i usunąwszy,
935 II,1,a | wbrew własnej woli, na naruszenie właściwego porządku. Strona
936 III,8 | cnoty, ani konieczność, narzucająca się ludziom, nie mogą zapewnić
937 II,3,b | przyszłość, nie zdoła się narzucić żadnych więzów, które by
938 II,3,a | pierwiastek nie jest z zewnątrz narzucony, lecz wrodzony: nie od ludzi
939 II | naszego, który zawsze usiłuje nasiać kąkolu wśród pszenicy44.
940 I,2,b | Pan. Jego mogą i powinni naśladować wszyscy, w jakimkolwiek
941 II | Tymoteusza: “(...) głoś naukę, nastawaj w porę, nie w porę [w razie
942 II,1,b | niewłaściwe współczucie nastawali na życie matki czy płodu. ~
943 II,3 | tym rozwodom moc prawną; następstwem zaś będzie to, że małżeństwo,
944 II,1,a | wolnym, odzywa się przez usta Nasze głośno i obwieszcza na nowo:
945 II,1,a | doprawdy miarę nie tylko natłoczoną, ale opływającą49. ~Wie
946 II,1,a | ważnej, która by zdołała z naturą uzgodnić i usprawiedliwić
947 III,1 | Podkreślił to słusznie przeciw naturalistom śp. poprzednik Nasz Leon
948 II,1,a | sposób, by umyślnie udaremnić naturalną siłę rozrodczą, łamie prawo
949 II,1,b | lekarski pozbawieni być swej naturalnej siły rozrodczej. Zabiegu
950 III,2 | należało godziwymi środkami naturalnymi; jeden jest bowiem twórca
951 Wst,1 | oświeciły się wprawdziwej nauce Chrystusowej o małżeństwie;
952 II,3,b | Kościół i nie myli się, tak nauczając. Jest zatem rzeczą zupełnie
953 II | całą cierpliwością, ilekroć nauczasz. (...) Ty zaś czuwaj we
954 Wst,1 | Chrystusa na ziemi, Pasterza i Nauczyciela najwyższego, podnieść głos
955 II,2,b | Emancypacja niewiast ~Ci sami nauczyciele fałszu, którzy słowem i
956 II,1,a | chrześcijańskiej, orzeczona przez urząd nauczycielski Soboru Trydenckiego: “Niech
957 III,2 | że za pomocą świeckich nauk i wynalazków (jak biologii,
958 II | wydawnictwa, zachwalane jako naukowe, w rzeczy samej jednakże
959 II,1,b | według zasad i przewidywań naukowej eugeniki przez dziedziczność
960 II | przybrane tylko wpozory naukowości, aby tym łatwiej zdobyć
961 II,2,b | dusz, nie poruszy się pod nawałnicą, a tym bardziej nie runie. ~
962 III,7 | rodzinie, zwłaszcza licznej lub nawiedzonej chorobami, utrzymania zapewnić
963 Wst,3 | oddają sobie i przyjmują nawzajem prawo, właściwe małżeństwa5,
964 I,2,c | szlachetne posłuszeństwo. Ile nazw, tyle źródeł błogosławieństwa
965 III,4 | dziś słowem i pismem pod nazwą “idealnego małżeństwa”,
966 I,3 | jeszcze inne dobro małżeństwa, nazwane słowem św. Augustyna “sakramentem”.
967 I,2,c | kwitnąć jeden jeszcze czynnik, nazwany przez św. Augustyna porządkiem
968 I,2,c | końcu na równi z osobami, nazwanymi w prawie małoletnimi, którym
969 III,10 | wszechmogący, “od którego bierze nazwę wszelki ród na niebie i
970 II | się lub przedstawia tak nęcąco, jakby w nich nic grzesznego
971 II,3,b | ludzkość, żeby nie popaść nędznie bardzo... w zamęt i rozprzężenie
972 III,6,a | domowe nawet mimo uciążliwej nędzy iwśród tego padołu płaczu
973 III,3 | rozumowi swemu ufał, że niczego za prawdę uznać nie chce,
974 III,9 | małżeństwie dokładnie poznali, niebezpieczeństw, zgotowanych im przez szerzycieli
975 III,10 | błędach i zagrażających niebezpieczeństwach, o środkach im zapobiegających,
976 III,3 | potępiającym jakieś opinie jako niebezpieczne lub przewrotne81. Niech
977 I,1,a | Chrystusowego, zrodzenie mieszkańców niebiańskich i domowników Bożych17, by
978 I,1,a | ostatecznie dziedzicem chwały niebieskiej, do której wszyscy całym
979 Wst,3 | właściwa, stawia je ocałe niebo wyżej nie tylko od kojarzeń
980 I,2,c | Apostoł tymi słowami: “Żony niechaj będą poddane swym mężom,
981 III,6,a | pogardę, swary, zazdrość, niechęć do wspólnego życia, i że,
982 III,7 | wydaje się wymuszoną od ludzi niechętnych. ~Wielkie znaczenie, Wielebni
983 II,1,a | poświęceniu gotowej iść na niechybną niemal śmierć, byle ocalić
984 II,3,b | pod wpływem tych pobudek niechybnie dojdzie do tego, że żądza
985 II,1,a | naturze i dopuszcza się niecnego, w istocie swej nieuczciwego
986 Wst,1 | podstawie zasad fałszywej i niecnej etyki powszechnie ją zwalcza.
987 III,2 | pożądania ich serc na łup nieczystości, tak iż dopuszczali się
988 II,1,a | go Bóg” 47. ~Ponieważ od niedawna niejedni, jawnie odstępując
989 I,1,b | mogą dzieła rozpoczętego i niedokończonego pozostawić i na pewną narazić
990 II,1,b | nie będzie miało prawa. Niedorzecznie bardzo przywodzi się przeciw
991 III,3 | względami prawdy i obyczajów niedość są uzasadnione. Przeciwnie,
992 II,1,a | małżonków, którzy, srogim niedostatkiem dotknięci, z trudem ledwie
993 II,3,a | już tylko jeden krok do niedowiarstwa i zupełnej bezreligijności.
994 I,3 | małżeństwa, lecz istnieje niedozwolony stosunek, sprzeciwiający
995 II,3,b | przywrócone zupełnie, tam niegodnie są podeptane, przy czym
996 II,2,b | posłuszeństwo małżonki zuchwale niegodnym niewolnictwem. Obu małżonkom
997 II,1,b | dziecięcia zachować i obronić. Niegodnymi natomiast okazaliby się
998 II,1,a | Ponieważ od niedawna niejedni, jawnie odstępując od nauki
999 I,3 | bardzo rzadkie, jak np. w niektórych naturalnych pomiędzy niewiernymi
1000 I,2,a | i z wiernością małżeńską nielicującemu, nigdy zgodzić się nie można. ~
1001 II,1,b | polegają, byłoby rzeczą niemądrą i przeciwną przykazaniu
1002 Wst,3 | i uczciwego węzła woli i niemających nic wspólnego z prawdziwym
1003 III,7 | cenę; jeżeli nawet matka ku niemałej szkodzie gospodarstwa domowego
1004 III,6,b | chrześcijańsku, albo też niemałym niebezpieczeństwem i przeszkodą.
|