1-500 | 501-1000 | 1001-1500 | 1501-2000 | 2001-2500 | 2501-3000 | 3001-3500 | 3501-4000 | 4001-4500 | 4501-5000 | 5001-5500 | 5501-6000 | 6001-6500 | 6501-7000 | 7001-7500 | 7501-8000 | 8001-8500 | 8501-9000 | 9001-9500 | 9501-10000 | 10001-10500 | 10501-10934
(...) Veritatis splendor
Rozdzial, Paragraf, Numer
10001 II, 2, (54) | chrześcijańskiej wolności i wyzwoleniu Libertatis conscientia (
10002 II, 2, | 32. I tak, w niektórych nurtach
10003 II, 2, | moralnego, która kategorycznie i nieomylnie decyduje o tym,
10004 II, 2, | wiedzę uniwersalną o dobru i tym samym wyrazić swój sąd
10005 II, 2, | postępowania należy uznać tu i teraz za słuszny. Powstała
10006 II, 2, | określania kryteriów dobra i zła oraz zgodnego z tym
10007 II, 2, | uwarunkowania natury psychologicznej i społecznej, które wpływają
10008 II, 2, | jednak posuwają się dalej i wychodząc poza uprawnione
10009 II, 2, | różnorodnaść tradycji, obyczajów i instytucji, istniejącą w
10010 II, 2, | wysoko sobie cenią wolność” i „żarliwie o nią zabiegają”,
10011 II, 2, | się podoba, w tym także i zła”, ukazuje im „prawdziwą”
10012 II, 2, | szukał z własnej ochoty i Jego się trzymając, dobrowolnie
10013 II, 2, | dobrowolnie dochodził do pełnej i błogosławionej doskonałości” 57.
10014 II, 2, | moralny szukania prawdy i trwania przy niej, gdy się
10015 II, 2, (58) | Acta Gregorii Papae XVI, I, 169-174; PIUS IX, Enc.
10016 II, 2, (58) | 1864): Pii IX P.M. Acta, I, 3, 687-700; LEON XIII,
10017 II, 2, | tendencji subiektywistycznych i indywidualistycznych, interpretują
10018 II, 2, | moralnym, z naturą ludzką i z sumieniem, proponując
10019 II, 2, | nich słuszne, pożyteczne i cenne, a zarazem wskazać
10020 II, 2, | niejasności, niebezpieczeństwa i błędy, musimy je zbadać
10021 II, 2, | zasady, którą tak jasno i dobitnie wyraził Chrystus
10022 II, 2, | was wyzwoli” (J 8, 32). ~I.~Wolność a prawo~ ~
10023 II, 3 | Z drzewa poznania dobra i zła nie wolno ci jeść” (
10024 II, 3, | z drzewa poznania dobra i zła nie wolno ci jeść, bo
10025 II, 3, | władza decydowania o dobru i złu nie należy do człowieka,
10026 II, 3, | chwili, kiedy może pojąć i przyjąć Boże przykazania.
10027 II, 3, | drzewem poznania dobra i zła”, została bowiem powołana,
10028 II, 3, | ludzka wolność naprawdę i w pełni się urzeczywistnia. „
10029 II, 3, | jest dobre dla człowieka i dlatego z miłości doń dobro
10030 II, 3, | przeciwnie — jest jej gwarancją i sprzyja jej rozwojowi. W
10031 II, 3, | może „stwarzać wartości” i cieszy się pierwszeństwem
10032 II, 3, | przemyślenia roli rozumu i wiary w określaniu tych
10033 II, 3, | ku samemu sobie, ku innym i do świata rzeczy. ~Trzeba
10034 II, 3, | zachętą Soboru Watykańskiego I60 zamierzano rozwinąć dialog
10035 II, 3, | więc powszechnie zrozumiały i przekazywalny — norm moralnych,
10036 II, 3, (60) | współczesnym Gaudium et spes, 40 i 43. ~
10037 II, 3, | autonomicznie nadaje samemu sobie i którego wyłącznym źródłem
10038 II, 3, | autonomii na mocy pierwotnego i nieograniczonego mandatu,
10039 II, 3, | zawartej w Piśmie Świętym i w niezmiennym nauczaniu
10040 II, 3, | moralne ma Boga za twórcę i że człowiek przez swój rozum
10041 II, 3, | miałby pochodzić od człowieka i odnosić się wyłącznie do
10042 II, 3, | pewne wewnętrzne intencje i postawy wobec Boga i bliźniego.
10043 II, 3, | intencje i postawy wobec Boga i bliźniego. W konsekwencji
10044 II, 3, | zawiera żadnej konkretnej i określonej treści moralnej,
10045 II, 3, | treści moralnej, trwale i powszechnie obowiązującej:
10046 II, 3, | kompetencji doktrynalnej Kościoła i jego Magisterium w odniesieniu
10047 II, 3, | są zawarte w Objawieniu i same w sobie nie mają znaczenia
10048 II, 3, | w świetle Słowa Bożego i żywej Tradycji Kościoła —
10049 II, 3, | dotyczących ludzkiej wolności i prawa moralnego, a także
10050 II, 4, | szukał z własnej ochoty i Jego się trzymając, dobrowolnie
10051 II, 4, | ujawnia swą królewskość i wielkość (...) przez to,
10052 II, 4, | przez to, że jest niezależna i wolna, rządzi sobą samowładnie,
10053 II, 4, | dostąpiła udziału w godności i imieniu Pierwowzoru” 65. ~
10054 II, 4, | człowieka wielkim zadaniem i poważną odpowiedzialnością,
10055 II, 4, | Stwórcy: „Zaludniajcie ziemię i czyńcie ją sobie poddaną” (
10056 II, 4, | pojedynczy człowiek, jak i ludzka społeczność mają
10057 II, 4, | oznacza, iż „rzeczy stworzone i społeczności ludzkie cieszą
10058 II, 4, | cieszą się własnymi prawami i wartościami, które człowiek
10059 II, 4, | stopniowo poznawać, przyjmować i porządkować” 66. ~
10060 II, 4, | Jednakże nie tylko świat, ale i sam człowiek został powierzony
10061 II, 4, | powierzony własnej trosce i odpowiedzialności. Bóg pozostawił
10062 II, 4, | aby szukał swego Stwórcy i dobrowolnie dochodził do
10063 II, 4, | wedle własnego rozumienia i woli, tak też spełniając
10064 II, 4, | dobre potwierdza, rozwija i umacnia w sobie podobieństwo
10065 II, 4, | ludzkiego rozumu w odkrywaniu i stosowaniu prawa moralnego:
10066 II, 4, | wymaga twórczego myślenia i inteligencji właściwych
10067 II, 4, | osobie, która jest źródłem i przyczyną własnych świadomych
10068 II, 4, | rozum czerpie swą prawdę i swój autorytet z odwiecznego
10069 II, 4, | moralne pochodzi od Boga i w nim ma zawsze swe źródło:
10070 II, 4, | przez sam rozum wartości i norm moralnych72. Gdyby
10071 II, 4, | praktycznego w mądrości Stwórcy i Boskiego Prawodawcy, albo
10072 II, 4, | potrzeb ludzkich społeczeństw i kultur, to taka rzekoma
10073 II, 4, | z drzewa poznania dobra i zła nie wolno ci jeść, bo
10074 II, 4, | 16). Wolność człowieka i prawo Boże spotykają się
10075 II, 4, | prawo Boże spotykają się i są powołane, aby się wzajemnie
10076 II, 4, | dobroć Boga wobec człowieka. I dlatego posłuszeństwo Bogu
10077 II, 4, | zewnętrznej wobec człowieka i przeciwnej jego wolności.
10078 II, 4, | z objawieniem Przymierza i odkupieńczego Wcielenia.
10079 II, 4, | sprzeczną z Bożą mądrością i z godnością ludzkiej osoby. ~
10080 II, 4, | rzeczywisty udział rozumu i woli człowieka w Bożej mądrości
10081 II, 4, | człowieka w Bożej mądrości i opatrzności. Zakazując człowiekowi „
10082 II, 4, | z drzewa poznania dobra i zła”, Bóg stwierdza, że
10083 II, 4, | światłu naturalnego rozumu i Bożego Objawienia, które
10084 II, 4, | które ukazują mu wymogi i wezwania odwiecznej mądrości:
10085 II, 4, | wolności człowieka obraz i bliskość Boga, który jest
10086 II, 4, | majestat Boga wszechświata i czcić świętość prawa ustanowionego
10087 II, 5, | posłuszeństwu trwa w prawdzie i w pełni odpowiada ludzkiej
10088 II, 5, | aby działał ze świadomego i wolnego wyboru, to znaczy
10089 II, 5, | osobowo, od wewnątrz poruszony i naprowadzony, a nie pod
10090 II, 5, | zapewnia sobie skutecznie i pilnie odpowiednie pomoce” 75. ~
10091 II, 5, | powiada: Któż nam ukaże dobro? I odpowiadając na pytanie,
10092 II, 5, | Boże, wieczne, obiektywne i uniwersalne, którym Bóg,
10093 II, 5, | Bóg, wedle planu mądrości i miłości swojej, porządkuje,
10094 II, 5, | swojej, porządkuje, kieruje i rządzi całym światem i losami
10095 II, 5, | kieruje i rządzi całym światem i losami wspólnoty ludzkiej.
10096 II, 5, | zachować porządek naturalny i zabrania go naruszać” 79;
10097 II, 5, | zatem miłuje całe stworzenie i troszczy się o nie w najbardziej
10098 II, 5, | w najbardziej dosłownym i fundamentalnym sensie (por.
10099 II, 5, | znaczy poprzez jego rozumne i odpowiedzialne zaangażowanie,
10100 II, 5, | tylko światem natury, ale i światem osób ludzkich. W
10101 II, 5, | troszcząc się o siebie i o innych: dostępuje zatem
10102 II, 5, | skłonność do słusznego działania i celu; ten udział rozumnego
10103 II, 5, | swego nauczania moralnego. I tak, mój czcigodny poprzednik
10104 II, 5, | podkreślał, że ludzki rozum i prawo są w istotny sposób
10105 II, 5, | podporządkowane Mądrości Boga i jego Prawu. Stwierdziwszy,
10106 II, 5, | naturalne zostało wypisane i wyryte w duszy wszystkich
10107 II, 5, | w duszy wszystkich ludzi i każdego człowieka, nie jest
10108 II, 5, | nakazuje nam czynić dobro i zabrania grzeszyć”, Leon
10109 II, 5, | gdyby nie był on głosem i rzecznikiem wyższego rozumu,
10110 II, 5, | rozumu, któremu nasz duch i nasza wolność muszą być
10111 II, 5, | obowiązki, udzielać uprawnień i ustanawiać sankcje określonego
10112 II, 5, | istot obdarzonych rozumem i skłania je ku właściwemu
10113 II, 5, | ku właściwemu działaniu i celowi; jest ono odwiecznym
10114 II, 5, | zamysłem samego Stwórcy i Rządcy wszechświata” 83. ~
10115 II, 5, | Człowiek może rozpoznać dobro i zło dzięki temu rozeznaniu
10116 II, 5, | dzięki temu rozeznaniu dobra i zła, którego sam dokonuje
10117 II, 5, | oświeconego przez Boże Objawienie i wiarę, umocniony prawem,
10118 II, 5, | został powołany, by przyjąć i wypełniać w życiu Boże prawo
10119 II, 5, | prawo jako szczególny dar i znak wybrania przez Boga
10120 II, 5, | znak wybrania przez Boga i przymierza z Nim, a zarazem
10121 II, 5, | Któryż naród wielki ma prawa i nakazy tak sprawiedliwe,
10122 II, 5, | uwielbienie, wdzięczność i cześć, jakimi naród wybrany
10123 II, 5, | by je poznawać, rozważać i wypełniać w życiu: „Szczęśliwy
10124 II, 5, | wchodzi na drogę grzeszników i nie siada w kole szyderców,
10125 II, 5, | Jego Prawem rozmyśla dniem i nocą” (Ps 1, 1-2); „Prawo
10126 II, 5, | przykazanie Pana jaśnieje i oświeca oczy” (Ps 19 [18],
10127 II, 5, | Objawienia, strzeże go z miłością i otacza religijną czcią,
10128 II, 5, | Bożego w Jezusie Chrystusie i w Jego Duchu: jest to prawo „
10129 II, 5, | 3); prawo doskonałości i wolności (por. 2 Kor 3,
10130 II, 5, | Mieszka (On) w duszy i nie tylko poucza o powinnościach,
10131 II, 5, | tym, co należy czynić (…) i wpływa na podjęcie działania” 84. ~
10132 II, 5, | należy zapominać, że te i inne pożyteczne rozróżnienia
10133 II, 5, | jest ten sam jedyny Bóg, i że prawa te przeznaczone
10134 II, 5, | dziejach pieczy nad światem i człowiekiem nie tylko nie
10135 II, 5, | przeciwnie — wspomagają się i przenikają. Ich wspólnym
10136 II, 5, | przenikają. Ich wspólnym źródłem i celem jest odwieczny zamysł,
10137 II, 5, | odwieczny zamysł, pełen mądrości i miłości, na mocy którego
10138 II, 6, | rzeczywistości dysputy o naturze i wolności zawsze towarzyszyły
10139 II, 6, | sporów w okresie Odrodzenia i Reformacji, czego świadectwo
10140 II, 6, | obiektywizacji, postęp techniczny i pewne formy liberalizmu
10141 II, 6, | konflikt — pomiędzy wolnością i naturą stanowił strukturalną
10142 II, 6, | cielesne, skłonności psychiczne i uwarunkowania społeczne
10143 II, 6, | zachowań dostępnych obserwacji i wyjaśnianych jedynie w kategoriach
10144 II, 6, | powinnością jest badanie zjawisk i działań ludzkich, mogą ulegać
10145 II, 6, | konkretnych ludzkich zachowań i poglądów moralnych uznawanych
10146 II, 6, | kontraście z naturą materialną i biologiczną, nad którą wolność
10147 II, 6, | naturze jako stworzeniu i nie dostrzegają jej integralności.
10148 II, 6, | materiałem podlegającym działaniu i władzy człowieka: powinna
10149 II, 6, | rzekomo jej ograniczenie i zaprzeczenie. Według innych,
10150 II, 6, | wszystko to, co w człowieku i w świecie znajduje się poza
10151 II, 6, | ludzkie ciało, jego budowę i jego dynamizmy: przeciwieństwem
10152 II, 6, | więc „kultura” jako dzieło i owoc wolności. Tak pojmowaną
10153 II, 6, | ludzką można by rozpatrywać i traktować wyłącznie jako
10154 II, 6, | wolności przez nią samą i do uznania jej za instancję
10155 II, 6, | instancję tworzącą samą siebie i swoje wartości. W ten sposób
10156 II, 6, | podniesiono zarzuty fizycyzmu i naturalizmu przeciwko tradycyjnej
10157 II, 6, | zachowaniom charakter trwały i niezmienny, a na tej podstawie
10158 II, 6, | dziedziny etyki seksualnej i małżeńskiej. Na podstawie
10159 II, 6, | należytej mierze rozumności i wolności człowieka ani też
10160 II, 6, | kondycja istoty cielesnej i historycznej. Musi ono także
10161 II, 6, | przykazaniem miłości Boga i bliźniego. Bóg jednak —
10162 II, 6, | pozostawił go „w ręku rady jego” i oczekuje od niego, że sam
10163 II, 6, | surowca, pozbawionego znaczeń i wartości moralnych, dopóki
10164 II, 6, | konsekwencji natura ludzka i ciało jawią się jako wstępne
10165 II, 6, | wobec osoby, wobec podmiotu i ludzkiego działania. Dynamizmy
10166 II, 6, | Próby powoływania się na nie i szukania w nich racjonalnych
10167 II, 6, | niezgodna z prawdą o człowieku i o jego wolności. Sprzeciwia
10168 II, 6, | formą ciała86. Dusza duchowa i nieśmiertelna jest zasadą
10169 II, 6, | także o więzi łączącej rozum i wolną wolę z wszystkimi
10170 II, 6, | wszystkimi władzami cielesnymi i zmysłowymi. Cała osoba,
10171 II, 6, | zostaje powierzona samej sobie i właśnie w jedności duszy
10172 II, 6, | właśnie w jedności duszy i ciała jest podmiotem własnych
10173 II, 6, | Prowadzona przez światło rozumu i wspomagana przez cnotę odkrywa
10174 II, 6, | są zapowiedzią, wyrazem i obietnicą daru z siebie,
10175 II, 6, | określoną strukturę duchową i cielesną, to pierwotny nakaz
10176 II, 6, | nakaz moralny, by miłować i szanować osobę jako cel,
10177 II, 6, | prowadzi do relatywizmu i do samowoli. ~
10178 II, 6, | sprzeczna z nauką Pisma Świętego i Tradycji, przejmuje w nowej
10179 II, 6, | moralnego znaczenia ciała i czynów z nim związanych (
10180 II, 6, | za „grzechy śmiertelne” i „niegodziwe praktyki” pewne
10181 II, 6, | obiecanym dziedzictwie. Ciało i dusza są bowiem nierozłączne:
10182 II, 6, | działającym dobrowolnie i w czynie świadomie dokonanym
10183 II, 6, (88) | Apostolska o pojednaniu i pokucie w dzisiejszym posłannictwie
10184 II, 6, (88) | także inne teksty Starego i Nowego Testamentu, w których
10185 II, 6, | osoba jako jedność duszy i ciała, jako jedność wszystkich
10186 II, 6, | Naturalne prawo moralne wyraża i wskazuje cele, uprawnienia
10187 II, 6, | wskazuje cele, uprawnienia i obowiązki, których podstawą
10188 II, 6, | których podstawą jest cielesna i duchowa natura osoby ludzkiej.
10189 II, 6, | przez Stwórcę do kierowania i regulowania swoim życiem
10190 II, 6, | regulowania swoim życiem i swoim działaniem, a w szczególności
10191 II, 6, | szczególności do używania i dysponowania swoim ciałem” 90.
10192 II, 6, | Na przykład źródłem i uzasadnieniem obowiązku
10193 II, 6, | może być czynem dozwolonym i chwalebnym, a nawet obowiązkiem.
10194 II, 6, | się wyraża poprzez ciało, i ciało formowane przez nieśmiertelnego
10195 II, 6, (90) | rodzącego się życia ludzkiego i o godności jego przekazywania
10196 II, 6, | odnoszą się do ludzkiej osoby i do jej prawdziwego urzeczywistnienia,
10197 II, 6, | sens, służy człowiekowi i wskazuje mu drogę prawdziwej
10198 II, 6, | ich wewnętrzną harmonię i wzajemne odniesienie. ~ ~
10199 II, 7, | wszystkim na jego powszechności i niezmienności. „Gdzie zatem
10200 II, 7, | wszelkie prawo sprawiedliwe i stąd przenosi się nieskażone
10201 II, 7, | porządku, musi ona czynić dobro i unikać zła, troszczyć się
10202 II, 7, | troszczyć się o przekazywanie i zachowanie życia, pomnażać
10203 II, 7, | zachowanie życia, pomnażać i rozwijać bogactwa otaczającego
10204 II, 7, | wyraża godność ludzkiej osoby i kładzie podwaliny jej fundamentalnych
10205 II, 7, | jej fundamentalnych praw i obowiązków, jego nakazy
10206 II, 7, | ludzkich, nie przeczy jedyności i niepowtarzalności każdej
10207 II, 7, | budują prawdziwą komunię osób i z pomocą łaski Bożej szerzą
10208 II, 7, | 52. Jest rzeczą słuszną i dobrą — zawsze i dla wszystkich —
10209 II, 7, | słuszną i dobrą — zawsze i dla wszystkich — służyć
10210 II, 7, | oddawać Mu należną cześć i prawdziwie szanować rodziców.
10211 II, 7, | wypełnianie takich właśnie czynów i rozwijanie takich postaw
10212 II, 7, | postaw obowiązują powszechnie i są niezmienne94: jednoczą
10213 II, 7, | dla „tego samego powołania i przeznaczenia” 95. Te uniwersalne
10214 II, 7, (94) | elementy ludzkiej natury i występują w tej samej postaci
10215 II, 7, | przeznaczenia” 95. Te uniwersalne i wieczyste prawa są odpowiednikiem
10216 II, 7, | wiedzy praktycznego rozumu i zostają zastosowane do konkretnych
10217 II, 7, | swojego bytu poprzez czyny i związane z nimi cnoty. Normy
10218 II, 7, | uniwersalną: obowiązują wszystkich i każdego, zawsze i w każdej
10219 II, 7, | wszystkich i każdego, zawsze i w każdej okoliczności. Chodzi
10220 II, 7, | powołaniem do życia z Bogiem i do komunii z bliźnim. Nikogo
10221 II, 7, | komunii z bliźnim. Nikogo i nigdy nie wolno łamać przykazań,
10222 II, 7, | negatywne obowiązują zawsze i w każdej sytuacji, nie oznacza,
10223 II, 7, | przykazanie miłości Boga i bliźniego ze względu na
10224 II, 7, | zachowania, które nigdy i w żadnej sytuacji nie mogą
10225 II, 7, | formie negatywnej w Starym i Nowym Testamencie. Jak widzieliśmy,
10226 II, 7, | uwarunkowań historycznych i kultury, skłania niektórych
10227 II, 7, | ludzi pokoleń współczesnych i przyszłych: czyż bowiem
10228 II, 7, | głosić powszechną ważność i trwałość jakichś racjonalnych
10229 II, 7, | to ona jest miarą kultury i to dzięki niej człowiek
10230 II, 7, | odwołuje się do „początku”, i to właśnie w dyspucie o
10231 II, 7, | których pierwotny sens i rola zostały zniekształcone
10232 II, 7, | uwarunkowań społecznych i kulturowych epoki (por.
10233 II, 7, | jest Ten sam wczoraj, dziś i na wieki” 97. To On jest „
10234 II, 7, | jej elementy konstytutywne i jej dynamikę miłości do
10235 II, 7, | dynamikę miłości do Boga i bliźniego98~. ~Oczywiście,
10236 II, 7, | Oczywiście, należy poszukiwać i znajdywać coraz właściwsze
10237 II, 7, | właściwsze ujęcia uniwersalnych i trwałych norm moralnych,
10238 II, 7, | pozwalały prawidłowo rozumieć i interpretować zawartą w
10239 II, 7, | muszą jednak być uściślane i definiowane „eodem sensu
10240 II, 7, | którego decyzję poprzedza i wspomaga proces ich odczytywania
10241 II, 7, | proces ich odczytywania i formułowania, dokonujący
10242 II, 7, | się w umysłach wierzących i w ramach refleksji teologicznej100. ~
10243 II, 7, (100) | doktryny wiary: por. SOBÓR WAT. I, Konst. dogm. o wierze katol.,
10244 II, 7, (100) | Filius, rozdz. 4: DS, 3020 i kan. 4: DS, 3024. Także
10245 II, 7, (100) | października 1962): „Tę pewną i niezmienną doktrynę (tzn.
10246 II, 7, (100) | zachowywana, należy pogłębiać i przedstawiać w sposób odpowiadający
10247 II, 7, (100) | że zachowują ten sam sens i zasięg”: AAS 54 (1962),
10248 II, 8, | któremu winien być posłuszny i którego głos wzywający go
10249 II, 8, | gdzie potrzeba, do miłowania i czynienia dobra, a unikania
10250 II, 8, | stanowi o jego godności i według którego będzie sądzony (
10251 II, 8, | między wolnością a prawem i otaczają bałwochwalczym
10252 II, 8, | tradycyjnego stanowiska Kościoła i jego Urzędu Nauczycielskiego. ~
10253 II, 8, | nie są w stanie ogarnąć i uwzględnić całej niepowtarzalnej
10254 II, 8, | koncepcji natury ludzkiej i jej znaczenia w życiu moralnym
10255 II, 8, | stanowią nie tyle obiektywne i wiążące kryteria sądu sumienia,
10256 II, 8, | uporządkować swoje życie osobiste i społeczne. Autorzy ci zwracają
10257 II, 8, | powiązane z całą sferą psychiki i uczuć oraz podlega wielorakim
10258 II, 8, | wpływom środowiska społecznego i kulturowego człowieka. Z
10259 II, 8, | uniwersalnych norm, ile do twórczego i odpowiedzialnego podjęcia
10260 II, 8, | płaszczyzny doktrynalnej i abstrakcyjnej należałoby
10261 II, 8, | uwzględniające okoliczności i sytuację, mogłoby dostarczać
10262 II, 8, | wyjątków od reguły ogólnej i tym samym pozwalać w praktyce
10263 II, 8, | instancję orzekającą o dobru i złu. Na tej podstawie próbuje
10264 II, 8, | z nauczaniem Magisterium i usprawiedliwić „twórczą”
10265 II, 8, | relacji do wolności człowieka i prawa Bożego. Tylko przedstawione
10266 II, 9, | prawa, pierwszym Wzorem i ostatecznym Celem człowieka. „
10267 II, 9, | jest jakby Bożym zwiastunem i posłańcem, tak że nie głosi
10268 II, 9, | samego Boga, którego głos i sąd przenikają wnętrze człowieka
10269 II, 9, | człowieka w niedostępnej i nieprzeniknionej samotności,
10270 II, 9, | głos Boga. W tym właśnie i w niczym innym kryje się
10271 II, 9, | innym kryje się tajemnica i godność sumienia, że jest
10272 II, 9, | moralnego osądu człowieka i jego czynów: jest to osąd
10273 II, 9, | przeświadczeniu, że należy miłować i czynić dobro, a unikać zła.
10274 II, 9, | rozumienie istoty dobra i zła, będące odblaskiem stwórczej
10275 II, 9, | naturalne zawiera obiektywne i powszechne normy dotyczące
10276 II, 9, | jako dobro powierzone mu tu i teraz. Charakter uniwersalny
10277 II, 9, | Charakter uniwersalny prawa i powinności nie zostaje zniesiony,
10278 II, 9, | jak samo prawo naturalne i każda wiedza praktyczna,
10279 II, 9, | pewnym, czy jest on słuszny i dobry, zostaje potępiony
10280 II, 9, | oraz autorytet jej głosu i osądów wypływają z prawdy
10281 II, 9, | prawdy o moralnym dobru i złu, w którą sumienie ma
10282 II, 9, | sumienie ma się wsłuchiwać i ją wyrażać. Prawdę tę wskazuje „
10283 II, 9, | prawo Boże”, uniwersalna i obiektywna norma moralności.
10284 II, 9, | autorytet prawa naturalnego i praktycznego rozumu w odniesieniu
10285 II, 9, | jest więc autonomicznym i wyłącznym źródłem stanowienia
10286 II, 9, | stanowienia o tym, co dobre i złe; głęboko natomiast jest
10287 II, 9, | obiektywnej, która uzasadnia i warunkuje słuszność jego
10288 II, 9, | jego rozstrzygnięć nakazami i zakazami, leżącymi u podstaw
10289 II, 9, | rozumu, jest w praktyce i w konkretnej sytuacji rozpoznawana
10290 II, 9, | także jako rękojmia nadziei i miłosierdzia: podczas gdy
10291 II, 9, | przebaczenie, czynić dobro i z pomocą łaski Bożej nieustannie
10292 II, 9, | Zaś miarą dojrzałości i odpowiedzialności tych sądów —
10293 II, 10 | Poszukiwanie prawdy i dobra ~
10294 II, 10, | dba o poszukiwanie prawdy i dobra, a sumienie z nawyku
10295 II, 10, | człowiek musi szukać prawdy i według niej sądzić. Jak
10296 II, 10, | Świętego (por. Rz 9, 1) i „czyste” (por. 2 Tm 1, 3),
10297 II, 10, | dobre, co Bogu przyjemne i co doskonałe” (Rz 12, 2). ~
10298 II, 10, | pobudza nas do czujności i przestrzega, że w osądach
10299 II, 10, | podmiot nie jest świadom i od której nie może się o
10300 II, 10, | gdyż jej nie doskonali i nie pomaga jej zwrócić się
10301 II, 10, | dba o poszukiwanie prawdy i dobra, a sumienie z nawyku
10302 II, 10, | nieustannego nawracania ku prawdzie i dobru. Analogiczny sens
10303 II, 10, | serce” nawrócone ku Bogu i ku miłości dobra jest źródłem
10304 II, 10, | dobre, co Bogu przyjemne i co doskonałe” (Rz 12, 2),
10305 II, 10, | cnotach samego człowieka i dzięki nim się rozwija:
10306 II, 10, | rozwija: w roztropności i innych cnotach kardynalnych,
10307 II, 10, | teologalnych cnotach wiary, nadziei i miłości. Taki jest sens
10308 II, 10, | pomaga chrześcijanom Kościół i jego Magisterium, o czym
10309 II, 10, | pilnie baczyć na świętą i pewną naukę Kościoła. Z
10310 II, 10, | jest nauczycielem prawdy i ciąży na nim obowiązek,
10311 II, 10, | nim obowiązek, aby głosił i autentycznie nauczał Prawdy,
10312 II, 10, | zarazem powagą swoją wyjaśniał i potwierdzał zasady porządku
10313 II, 10, | od” prawdy, ale zawsze i wyłącznie „w” prawdzie,
10314 II, 10, | sumienie powinno już znać i rozwijać je, wychodząc od
10315 II, 10, | strony ludzi (por. Ef 4, 14) i aby nie odchodziło ono od
10316 II, 10, | pewną drogą dojść do prawdy i w niej trwać. ~III.~Wybór
10317 II, 10, | III.~Wybór podstawowy i konkretne postępowanie~ ~
10318 II, 11, | przedstawicieli nauk humanistycznych i teologicznych do podjęcia
10319 II, 11, | wnikliwej analizy ich natury i ich dynamizmów. Słusznie
10320 II, 11, | za lub przeciw Prawdzie i ostatecznie za lub przeciw
10321 II, 11, | życiu moralnemu człowieka i wyznaczających swoistą przestrzeń,
10322 II, 11, | on na co dzień podejmować i realizować także inne konkretne
10323 II, 11, | fundamentalnej”, głębszej i różnej od wolności wyboru;
10324 II, 11, | treściowo określony, świadomy i przemyślany wybór, ale w
10325 II, 11, | sposób „transcendentalny” i „atematyczny”. Konkretne
10326 II, 11, | koncepcji jedynie cząstkowe i nigdy nie rozstrzygające
10327 II, 11, | oni wyraźnie, iż o „dobru” i „złu” moralnym można mówić
10328 II, 11, | ku samemu sobie, ku innym i do świata rzeczy, określają
10329 II, 11, | moralności: na porządek dobra i zła, zależny od woli, oraz
10330 II, 11, | proporcji między dobrem i złem, „przed-moralnym” lub „
10331 II, 11, | częściowo, poszczególne czyny i konkretne zachowania. ~
10332 II, 11, | określa jakość życia moralnego i skłania wolność do przyjęcia
10333 II, 11, | okazując «pełną uległość rozumu i woli»”112. Ta wiara, która „
10334 II, 11, | serca” (por. Rz 10, 10) i stamtąd ma owocować czynami (
10335 II, 11, | pierwotny sens licznych i zróżnicowanych przepisów
10336 II, 11, | uniwersalności, jedności i głębi. Podstawowy wybór
10337 II, 11, | być doskonały, (…) przyjdź i chodź za Mną!” (Mt 19, 21);
10338 II, 11, | odpowiada radykalną decyzją i wyborem. Ewangeliczne przypowieści
10339 II, 11, | Ewangeliczne przypowieści o skarbie i o drogocennej perle, dla
10340 II, 11, | posiada, ukazują wymownie i przekonywująco, jak radykalnego
10341 II, 11, | przekonywująco, jak radykalnego i bezwarunkowego wyboru domaga
10342 II, 11, | swe życie z powodu Mnie i Ewangelii, zachowa je” (
10343 II, 11, | Jezusowe wezwanie: „przyjdź i chodź za Mną” jest największym
10344 II, 11, | zarazem poświadcza prawdziwość i moc wiążącą aktów wiary
10345 II, 11, | moc wiążącą aktów wiary i decyzji, które można określić
10346 II, 11, | A zatem trwajcie w niej i nie poddawajcie się na nowo
10347 II, 11, (112) | 5; por. Por. SOBÓR WAT. I, Konst. dogm. o wierze katol.
10348 II, 11, | fundamentalna to prawdziwy i autentyczny wybór wolności,
10349 II, 11, | kierunek własnemu życiu i z pomocą łaski Bożej dążyć
10350 II, 11, | zgodnie z wolą, mądrością i prawem Bożym. Trzeba zatem
10351 II, 11, | zawsze poprzez świadome i wolne decyzje. Właśnie dlatego
10352 II, 11, | obejmującej jego ciało i duszę. Koncepcja opcji fundamentalnej,
10353 II, 11, | nie ma ściśle określonej i zobowiązującej treści lub
10354 II, 11, | określonego czynu z godnością i integralnym powołaniem osoby
10355 II, 11, | wobec różnych postaci dobra i zła, oznaczonych przez prawo
10356 II, 11, | zakazujące pewnych czynów i zachowań jako z natury złych,
10357 II, 11, | posłuszeństwo prawu moralnemu i powstrzymanie się od tego,
10358 II, 11, | niektóre jego akty wyboru i czyny byłyby zgodne ze szczegółowymi
10359 II, 11, | ze szczegółowymi normami i przepisami moralnymi. Na
10360 II, 11, | dobrym, trwać w łasce Bożej i osiągnąć własne zbawienie,
10361 II, 11, | sprzeciwiał się świadomie i w rzeczy ważnej przykazaniom
10362 II, 11, | Boga, który nadał mu prawo i tym samym staje się winnym
10363 II, 11, | uświęcającą”, „miłość”, i „szczęśliwość wieczną” 114. „
10364 II, 12 | Grzech śmiertelny i powszedni ~
10365 II, 12, | rozróżnienia grzechów na śmiertelne i powszednie. Podkreślają
10366 II, 12, | jedność z Jezusem Chrystusem i Jego Kościołem, mógłby popełniać
10367 II, 12, | grzechy śmiertelne tak łatwo i tak często, jak na to zdaje
10368 II, 12, | całkowicie więź komunii z Bogiem i nawrócić się do Niego przez
10369 II, 12, | paenitentia potwierdziła wagę i niezmienną aktualność rozróżnienia
10370 II, 12, | rozróżnienia grzechów na śmiertelne i powszednie, zgodnie z Tradycją
10371 II, 12, | powtórzył to, co stwierdził i ogłosił Sobór Trydencki
10372 II, 12, | Sobór Trydencki o istnieniu i naturze grzechów śmiertelnych
10373 II, 12, | naturze grzechów śmiertelnych i powszednich, ale pragnął
10374 II, 12, | dotyczy materii poważnej i który nadto został popełniony
10375 II, 12, | popełniony z pełną świadomością i całkowitą zgodą” 116, ~Wypowiedź
10376 II, 12, | warunkiem jest „pełna świadomość i całkowita zgoda”. Zresztą
10377 II, 12, | rozumiejąc przez to wyraźne i formalne wzgardzenie Bogiem
10378 II, 12, | formalne wzgardzenie Bogiem i bliźnim, czy też pośrednie
10379 II, 12, | bliźnim, czy też pośrednie i nieświadome odrzucenie miłości. „
10380 II, 12, | gdy człowiek świadomie i dobrowolnie, dla jakiejkolwiek
10381 II, 12, | miłości Boga do ludzkości i całego stworzenia: człowiek
10382 II, 12, | człowiek sam się oddala od Boga i traci miłość. To nastawienie
10383 II, 12, | sytuacje bardzo złożone i niejasne pod względem psychologicznym,
10384 II, 12, | którym człowiek dobrowolnie i świadomie odrzuca Boga,
10385 II, 12, | rzeczywistości stworzonej i skończonej, do czegoś przeciwnego
10386 II, 12, | to w sposób bezpośredni i formalny, jak w grzechach
10387 II, 13 | Teologia i teologizm ~
10388 II, 13, | jest sumienie, ujawnia się i urzeczywistnia w ludzkich
10389 II, 13, | poszukiwał swego Stwórcy i by trwając przy Nim dochodził
10390 II, 13, | dochodził w sposób wolny i pełny do błogosławionej
10391 II, 13, | moralnymi, bo to one wyrażają i stanowią, czy człowiek,
10392 II, 13, | osobę, która je podjęła i określają jej wewnętrzne
10393 II, 13, | stwarzamy samych siebie i poprzez nasze wybory nadajemy
10394 II, 13, | naturalny rozum człowieka (i dlatego stanowi „prawo naturalne”),
10395 II, 13, | prawo naturalne”), jak i — w sposób integralny i
10396 II, 13, | i — w sposób integralny i doskonały — poprzez nadprzyrodzone
10397 II, 13, | nadprzyrodzone Objawienie Boże (i stąd nazwa „prawo Boże”).
10398 II, 13, | prawdziwym dobrem człowieka i tym samym wyrażają dobrowolne
10399 II, 13, | człowiek znajduje pełne i doskonałe szczęście. Pierwsze
10400 II, 13, | warunek wiecznej szczęśliwości i drogę do niej: „jeśli chcesz
10401 II, 13, | 19, 17). Odpowiedź Jezusa i odwołanie się do przykazań
10402 II, 13, | moralnie dobre, gdy poświadcza i wyraża dobrowolne podporządkowanie
10403 II, 13, | działania sprawia, że nasza wola i my sami stajemy się moralnie
10404 II, 13, | naszemu ostatecznemu celowi i najwyższemu dobru — czyli
10405 II, 13, | Dzięki Bożemu Objawieniu i dzięki wierze chrześcijanin
10406 II, 13, | niewierność — wobec tej godności i powołania, które zostały
10407 II, 13, | łaskę: w Jezusie Chrystusie i w Jego Duchu chrześcijanin
10408 II, 13, | niewierność darowi Ducha Świętego i otwiera się lub zamyka na
10409 II, 13, | uszczęśliwiającej, miłości i szczęśliwości z Bogiem Ojcem,
10410 II, 13, | szczęśliwości z Bogiem Ojcem, Synem i Duchem Świętym123. Chrystus „
10411 II, 13, | jaśnieją w nas poprzez świętość i sprawiedliwość, przez życie
10412 II, 13, | sprawiedliwość, przez życie dobre i cnotliwe (…). Piękno tego
10413 II, 13, (123) | wszystkich umarł Chrystus i skoro ostateczne powołanie
10414 II, 13, | Bogu — najwyższemu dobru i ostatecznemu celowi (telos)
10415 II, 13, | przyporządkowanie rozumne i wolne, świadome i rozmyślne,
10416 II, 13, | rozumne i wolne, świadome i rozmyślne, na mocy którego
10417 II, 13, | odpowiedzialny” za swoje czyny i podlega sądowi Boga, sędziego
10418 II, 13, | sędziego sprawiedliwego i dobrego, który za dobro
10419 II, 13, | przeszłości — normy kulturowe i teologiczne, które wymagają
10420 II, 13, | zmierza działający podmiot i z wartościami, które on
10421 II, 13, | będących następstwem działania i odpowiadających im pozamoralnych
10422 II, 13, | tym odciąć od utylitaryzmu i pragmatyzmu, oceniających
10423 II, 13, | usprawiedliwienia wymogów i uzasadnienia norm życia
10424 II, 13, | poszukiwanie jest uprawnione i konieczne, jako że porządek
10425 II, 13, | odpowiada też potrzebom dialogu i współpracy z niekatolikami
10426 II, 13, | współpracy z niekatolikami i niewierzącymi, zwłaszcza
10427 II, 13, | odtąd jej moralna dobroć i jej przyporządkowanie ostatecznemu
10428 II, 13, | odpowiedzialna za swoje czyny i za ich konsekwencje. „Teologizm”
10429 II, 13, | natomiast, porównując wartości i dobra osiągnięte, koncentruje
10430 II, 13, | pomiędzy skutkami dobrymi i złymi, mając na względzie „
10431 II, 13, | wyznaczane są przez rozum i Objawienie, to jednak nie
10432 II, 13, | każdych okolicznościach i w każdej kulturze sprzeciwiają
10433 II, 13, | odniesienie do korzyści i szkód, jakich doznaje zarówno
10434 II, 13, | zarówno osoba działająca, jak i inne osoby, dotknięte skutkami
10435 II, 13, | przewidywalnych skutków i konsekwencji oraz ich wzajemna
10436 II, 13, | wartości, takich jak miłość i roztropność, choć wierność
10437 II, 13, | traktować jako zawsze relatywne i dopuszczające wyjątki normy
10438 II, 14, | form aktywności technicznej i ekonomicznej na zasadzie
10439 II, 14, | zasadzie rachunku kosztów i zysków, działania i skutków.
10440 II, 14, | kosztów i zysków, działania i skutków. Pragną one uwolnić
10441 II, 14, | przymusu, woluntarystycznej i arbitralnej, która może
10442 II, 14, | przykazaniami prawa Bożego i naturalnego. ~Teorie te
10443 II, 14, | których prawo było niepewne, i dlatego postępowanie takie
10444 II, 14, | Wierni mają obowiązek uznawać i zachowywać szczegółowe normy
10445 II, 14, | normy moralne, ogłoszone i nauczane przez Kościół w
10446 II, 14, | Kościół w imię Boga, Stwórcy i Pana125. Kiedy apostoł Paweł
10447 II, 14, | ukazuje bowiem ich wymogi i ich powagę. Miłość Boga
10448 II, 14, | ich powagę. Miłość Boga i miłość bliźniego jest nieodłączna
10449 II, 14, | odnowionego przez krew Chrystusa i przez dar Ducha Świętego.
10450 II, 14, | jak to uczynili święci i święte Starego i Nowego
10451 II, 14, | święci i święte Starego i Nowego Testamentu, którzy
10452 II, 14, | biorą pod uwagę intencje i konsekwencje ludzkiego działania.
10453 II, 14, | otwarcie uczonym w Piśmie i faryzeuszom, którzy tworzyli
10454 II, 14, | 20-21; Mt 15, 19) — jak i do następstw określonego
10455 II, 14, | do dobra, które spełnił i zła, którego uniknął. Chodzi
10456 II, 14, | wyboru. Rozważanie dobrych i złych skutków, jakie prawdopodobnie
10457 II, 14, | oraz wszystkich ich dobrych i złych skutków, zwanych przedmoralnymi:
10458 II, 14, | przedmoralnymi: wyczerpująca i racjonalna kalkulacja nie
10459 II, 14, | zależy przede wszystkim i zasadniczo od przedmiotu
10460 II, 14, | czego dowodzi także wnikliwa i do dziś aktualna analiza
10461 II, 14, | doskonali nas moralnie i uzdalnia do rozpoznania
10462 II, 14, | wyłącznie do porządku fizycznego i godnego uwagi tylko dlatego,
10463 II, 14, | mamy (jak nas powtarzają i jak niektórzy powiadają,
10464 II, 14, | który sam jest dobry”, i czy w ten sposób prowadzi
10465 II, 14, | następnie swą ostateczną i istotną doskonałość, gdy
10466 II, 14, | sensie Patron moralistów i spowiedników naucza: „nie
10467 II, 14, | zaś nasze czyny były dobre i doskonałe, musimy je spełniać
10468 II, 15, | dla teorii teologicznych i proporcjonalistycznych,
10469 II, 15, | pewnych określonych czynów i zachowań nie uwzględniając
10470 II, 15, | zainteresowanych osób. ~Pierwszym i decydującym elementem oceny
10471 II, 15, | przyporządkować ostatecznemu dobru i celowi, którym jest Bóg.
10472 II, 15, | skłonnościach, jego dążeniach i celach, mających zawsze
10473 II, 15, | dobru, jakim jest ona sama i jej doskonałość. Tych też
10474 II, 15, | intrinsece malum): są złe zawsze i same z siebie, to znaczy
10475 II, 15, | intencji osoby działającej i od okoliczności. Dlatego
10476 II, 15, | spędzanie płodu, eutanazja i dobrowolne samobójstwo;
10477 II, 15, | tortury zadawane ciału i duszy, wysiłki w kierunku
10478 II, 15, | prostytucja, handel kobietami i młodzieżą, a także nieludzkie
10479 II, 15, | odpowiedzialne osoby; wszystkie te i tym podobne sprawy i praktyki
10480 II, 15, | te i tym podobne sprawy i praktyki są czymś haniebnym;
10481 II, 15, | którzy doznają krzywdy i są jak najbardziej sprzeczne
10482 II, 15, | nieodwracalnie” złe, same z siebie i same w sobie niezdatne do
10483 II, 15, | je przyporządkować Bogu i dobru osoby: „Jeśli czyny
10484 II, 15, | być przyporządkowany Bogu i jest „niegodny ludzkiej
10485 II, 15, | ludzkiej osoby”, zawsze i w każdym wypadku sprzeciwiają
10486 II, 15, | które zakazują tych czynów i obowiązują semper et pro
10487 II, 15, | biblijnej moralności Przymierza i przykazań, miłości i cnót.
10488 II, 15, | Przymierza i przykazań, miłości i cnót. Moralna jakość ludzkiego
10489 II, 15, | wyrażającej posłuszeństwo i miłość. Właśnie dlatego —
10490 II, 15, | porządku moralnego” 135 i ustalenie jakiejkolwiek
10491 II, 15, | szkodę ludzkiemu braterstwu i prawdzie o dobru, a zarazem
10492 II, 15, | niej wypływają. Uznając i głosząc istnienie wewnętrznego
10493 II, 15, | okazuje szacunek człowiekowi i pomaga mu wzrastać w jego
10494 II, 15, | wzrastać w jego godności i powołaniu. W konsekwencji
10495 II, 15, | przestrzeganiu wiernych przed błędami i niebezpieczeństwami pewnych
10496 II, 15, | człowiek może w pełni zrozumieć i doskonale wypełniać, poprzez
10497 II, 15, | przykazaniu miłości Boga i bliźniego. To właśnie sprawia
10498 II, 15, | Ducha prawdy, wolności i miłości: dzięki Niemu prawo
10499 II, 15, | że możemy je postrzegać i przeżywać jako dynamikę
10500 III | moralne w życiu Kościoła i świata~ ~
1-500 | 501-1000 | 1001-1500 | 1501-2000 | 2001-2500 | 2501-3000 | 3001-3500 | 3501-4000 | 4001-4500 | 4501-5000 | 5001-5500 | 5501-6000 | 6001-6500 | 6501-7000 | 7001-7500 | 7501-8000 | 8001-8500 | 8501-9000 | 9001-9500 | 9501-10000 | 10001-10500 | 10501-10934 |