(...) Veritatis splendor
      Rozdzial, Paragraf, Numer
10501 III,  1,         |              Według wiary chrześcijańskiej i nauki Kościoła „tylko wolność
10502 III,  1,         |                  jest istnienie w Prawdzie i czynienie Prawdy” 136, ~
10503 III,  1,         |              dzisiejszą sytuacją społeczną i kulturową pozwala natychmiast
10504 III,  1,         |                  uznawać za niezniszczalną i absolutną. Na oczach wszystkich
10505 III,  1,         |                   zwane konkretne sytuacje i w gruncie rzeczy nie zważa
10506 III,  1,         |                 polega tylko na ujawnianiu i odrzucaniu ich błędów, ale
10507 III,  1,         |              sumienia, tak by wydając sądy i kształtując decyzje, kierowało
10508 III,  1,         |                   dobre, co Bogu przyjemne i co doskonałe” (Rz 12, 2).
10509 III,  1,         |                 Nim znaleźć może prawdziwe i ostateczne rozwiązanie problemu
10510 III,  1,         |          posłuszeństwo wobec uniwersalnych i niezmiennych norm moralnych
10511 III,  1,         |             wyrażać szacunek dla jedyności i niepowtarzalności każdej
10512 III,  1,         |    niepowtarzalności każdej ludzkiej osoby i nie zagrażać jej wolności
10513 III,  1,         |                  nie zagrażać jej wolności i godności. Kościół ma taką
10514 III,  1,         |                     abym głosił Ewangelię, i to nie w mądrości słowa,
10515 III,  1,         |                     tak spośród Żydów, jak i spośród Greków, Chrystusem,
10516 III,  1,         |              Greków, Chrystusem, mocą Bożą i mądrością Bożą” (1 Kor 1,
10517 III,  1,         |             poprzez całkowity dar z siebie i powołuje swoich uczniów
10518 III,  1,         |                   86. Racjonalna refleksja i codzienne doświadczenie
10519 III,  1,         |            ograniczona: nie ma absolutnego i bezwarunkowego punktu wyjścia
10520 III,  1,         |              wewnątrz których się znajduje i które zarazem stanowią jej
10521 III,  1,         |                  stanowią jej ograniczenie i szansę. Jest to wolność
10522 III,  1,         |                 kiełkującą dopiero roślinę i troszczyć się odpowiedzialnie
10523 III,  1,         |               niezbywalnym samoposiadaniem i uniwersalnym otwarciem na
10524 III,  1,         |           przekroczenie siebie ku poznaniu i miłości drugiego138. Wolność
10525 III,  1,         |          zakorzeniona w prawdzie człowieka i skierowana ku wspólnocie. ~
10526 III,  1,         |           skierowana ku wspólnocie. ~Rozum i doświadczenie mówią nie
10527 III,  1,         |            słabości ludzkiej wolności, ale i o jej dramacie. Człowiek
10528 III,  1,         |                   owemu otwarciu na Prawdę i Dobro oraz że w rzeczywistości
10529 III,  1,         |               dobra skończone, ograniczone i pozorne. Co więcej, w popełnianych
10530 III,  1,         |          popełnianych przez siebie błędach i w niewłaściwych aktach wyboru
10531 III,  1,         |                    każe mu odrzucić Prawdę i Dobro i uczynić się absolutną
10532 III,  1,         |                    odrzucić Prawdę i Dobro i uczynić się absolutną zasadą
10533 III,  1,         |         autentycznej wolności jest szczere i otwarte uznanie prawdy: „
10534 III,  1,         |              zachować wolność wobec władzy i daje moc, by przyjąć męczeństwo.
10535 III,  1,         |                    Ja się na to narodziłem i na to przyszedłem na świat,
10536 III,  1,         |                oddawać Bogu cześć „w Duchu i w prawdzie” (J 4, 23): w
10537 III,  1,         |                    Jezus objawia ponadto — i to samym swoim życiem, a
10538 III,  1,         |                   na Mękę (por. Mt 26, 46) i posłuszny Ojcu oddaje na
10539 III,  1,         |                    z siebie w służbie Bogu i braciom. Zaś komunia z Chrystusem
10540 III,  1,         |                    Chrystusem ukrzyżowanym i zmartwychwstałym jest niewyczerpanym
10541 III,  1,         |                     składać siebie w darze i służyć. Komentując werset
10542 III,  1,         |                       Jesteś zarazem sługą i wolnym: sługą, ponieważ
10543 III,  1,         |                          Jesteś sługą Pana i jesteś wolny w Panu. Nie
10544 III,  1,         |                    por. J 12, 32), w łasce i w posłannictwie „Syna Człowieczego,
10545 III,  1,         |                   służono, lecz aby służyć i dać swoje życie na okup
10546 III,  1,         |                      Jezus jest zatem żywą i osobową syntezą doskonałej
10547 III,  1,         |             najwyższe świadectwo płodności i zbawczej mocy wolności przeżywanej
10548 III,  2,         |          rozerwanie więzi między wolnością i prawdą, jest konsekwencją,
10549 III,  2,         |                    konsekwencją, przejawem i dopełnieniem innej, jeszcze
10550 III,  2,         |                    bardziej niebezpiecznej i szkodliwej dychotomii —
10551 III,  2,         |                   zbyt wielu — ludzi myśli i żyje tak, „jak gdyby Bóg
10552 III,  2,         |                  często głębokie, rozległe i wszechobecne, wpływa na
10553 III,  2,         |            wszechobecne, wpływa na postawy i zachowania samych chrześcijan
10554 III,  2,         |              zachowania samych chrześcijan i sprawia, że ich wiara traci
10555 III,  2,         |                  jako nowa zasada myślenia i działania w życiu osobistym,
10556 III,  2,         |                 życiu osobistym, rodzinnym i społecznym. W rzeczywistości
10557 III,  2,         |              rzeczywistości kryteria sądów i wyborów, stosowane przez
10558 III,  2,         |            światłości jest wszelka prawość i sprawiedliwość, i prawda.
10559 III,  2,         |                  prawość i sprawiedliwość, i prawda. Badajcie, co jest
10560 III,  2,         |               Badajcie, co jest miłe Panu. I nie miejcie udziału w bezowocnych
10561 III,  2,         |                   Trzeba ponownie odnaleźć i ukazać prawdziwe oblicze
10562 III,  2,         |                 tez wymagających przyjęcia i zatwierdzenia przez rozum.
10563 III,  2,         |                   gdy wyraża się w czynach i urzeczywistnia w praktyce.
10564 III,  2,         |                 dialogiem, komunią miłości i życia między wierzącym a
10565 III,  2,         |                  Chrystusem: Drogą, Prawdą i Życiem (por. J 14, 6). Prowadzi
10566 III,  2,         |              Prowadzi ona do aktu zaufania i zawierzenia Chrystusowi
10567 III,  2,         |                    zawierzenia Chrystusowi i pozwala nam żyć tak, jak
10568 III,  2,         |                miłując ponad wszystko Boga i braci. ~
10569 III,  2,         |                    życiowego zaangażowania i zarazem takiego zaangażowania
10570 III,  2,         |         zaangażowania się domaga. Obejmuje i wydoskonala przyjęcie i
10571 III,  2,         |                    i wydoskonala przyjęcie i zachowywanie Bożych przykazań.
10572 III,  2,         |             chodzimy w ciemności, kłamiemy i nie postępujemy zgodnie
10573 III,  2,         |                 przykazań, ten jest kłamcą i nie ma w nim prawdy. Kto
10574 III,  2,         |                 Nie zapala się też światła i nie stawia pod korcem, ale
10575 III,  2,         |               widzieli wasze dobre uczynki i chwalili Ojca waszego, który
10576 III,  2,         |                wolności, która objawia się i realizuje poprzez dar z
10577 III,  2,         |                   krzyżu „umiłował Kościół i wydał za niego samego siebie” (
10578 III,  2,         |             Chrystusa jest źródłem, wzorem i mocą świadectwa, jakie składa
10579 III,  2,         |                  co dnia bierze krzyż swój i niech Mnie naśladuje” (Łk
10580 III,  2,         |                Boga, jako dzieci umiłowane i postępujcie drogą miłości,
10581 III,  2,         |              postępujcie drogą miłości, bo i Chrystus was umiłował i
10582 III,  2,         |                    i Chrystus was umiłował i samego siebie wydał za nas
10583 III,  2,         |              siebie wydał za nas w ofierze i dani na wdzięczną wonność
10584 III,  3,         |            wewnętrznie złych. Powszechność i niezmienność normy moralnej
10585 III,  3,         |       teologicznych” — „konsekwencjalizmu” i „proporcjonalizmu” — które
10586 III,  3,         |             męczeństwie, które zawsze było i nadal jest obecne w życiu
10587 III,  3,         |                 świadectwo nie tylko wiary i zaufania do Boga, ale także
10588 III,  3,         |                 posłuszeństwa wobec prawdy i absolutnych wymogów porządku
10589 III,  3,         |                 milczeniem prawa Pańskiego i nie zgadzał się na kompromisy
10590 III,  3,         |               dlatego „życie dał za prawdę i sprawiedliwość” 142, stając
10591 III,  3,         |             męczeństwo (por. Mk 6, 17-29). I tak „w ciemnościach więzienia
10592 III,  3,         |                    świadectwo o światłości i zasłużył sobie, by sama
10593 III,  3,         |                nazwała go lampą, co płonie i świeci (...), we własnej
10594 III,  3,         |             Szczepana (por. Dz 6, 8-7. 60) i apostoła Jakuba (por. Dz
10595 III,  3,         |                     aby wyznać swoją wiarę i miłość do Mistrza i aby
10596 III,  3,         |                  wiarę i miłość do Mistrza i aby się Go nie wyprzeć.
10597 III,  3,         |               Jezusa, który wobec Kajfasza i Piłata „złożył dobre wyznanie” (
10598 III,  3,         |               raczej wybrać prześladowania i śmierć niż wykonać bałwochwalczy
10599 III,  3,         |                  sprzeczny z miłością Boga i ze świadectwem wiary. W
10600 III,  3,         |                   posłuszeństwa powierzali i oddali — jak sam Chrystus —
10601 III,  3,         |                 licznych świętych mężczyzn i kobiet, którzy głosili i
10602 III,  3,         |                   i kobiet, którzy głosili i bronili prawdę moralną aż
10603 III,  3,         |                 kanonizował ich świadectwo i publicznie uznał za słuszne
10604 III,  3,         |           najtrudniejszych okolicznościach i nie pozwala ich łamać nawet
10605 III,  3,         |            człowieka, stworzonego na obraz i podobieństwo Boga. Godności
10606 III,  3,         |                    nawet w dobrej intencji i niezależnie od trudności.
10607 III,  3,         |             Męczeństwo odrzuca jako złudne i fałszywe wszelkie „ludzkie
10608 III,  3,         |                człowieczeństwa” człowieka, i to bardziej nawet w tym,
10609 III,  3,         |              doskonałego „człowieczeństwa” i prawdziwego „życia” człowieka,
10610 III,  3,   (145) |                Apostolici, wyd. F.X. FUNK, I, 260-261. ~
10611 III,  3,         |                 uroczystym przepowiadaniem i posługą misyjną, posuniętą
10612 III,  3,         |                    przyćmiony w obyczajach i w mentalności poszczególnych
10613 III,  3,         |           mentalności poszczególnych ludzi i całego społeczeństwa. Świadectwo
10614 III,  3,         |                  ponieważ pomaga uniknąć — i to nie tylko w społeczności
10615 III,  3,         |                     co uniemożliwia budowę i zachowanie porządku moralnego
10616 III,  3,         |               porządku moralnego jednostek i społeczności. Męczennicy,
10617 III,  3,         |                 Kościoła, dzięki wymownemu i porywającemu przykładowi
10618 III,  3,         |                     nawet za cenę cierpień i wielkich ofiar. Wobec rozlicznych
10619 III,  3,         |                 wrażliwości moralnej ludów i we wszystkich wielkich tradycjach
10620 III,  3,         |            wielkich tradycjach religijnych i mądrościowych Zachodu i
10621 III,  3,         |                    i mądrościowych Zachodu i Wschodu, w których także
10622 III,  3,         |                  także w sposób wewnętrzny i tajemniczy działa Duch Święty.
10623 III,  3,         |            człowiekowi, że istnieją prawdy i wartości moralne, dla których
10624 III,  3,         |                  jak wiemy — znienawidzeni i zabici” 148. ~ ~
10625 III,  4          |                                 Powszechne i niezmienne normy moralne
10626 III,  4          |                    moralne w służbie osoby i społeczeństwa ~
10627 III,  4,         |                jaką broni ona uniwersalnej i wieczystej ważności norm,
10628 III,  4,         |            zwłaszcza w niezwykle złożonych i konfliktowych sytuacjach
10629 III,  4,         |           moralnego dzisiejszego człowieka i społeczeństwa: to nieprzejednanie
10630 III,  4,         |                 sposób brak wyrozumiałości i współczucia. W rzeczywistości
10631 III,  4,         |              prawdzie, którą jest Chrystus i którego obraz odbija się
10632 III,  4,         |                 obraz odbija się w naturze i godności osoby ludzkiej,
10633 III,  4,         |                     tłumaczy normę moralną i przedkłada ją wszystkim
10634 III,  4,         |                  że wymaga ona radykalizmu i doskonałości” 149. ~W rzeczywistości
10635 III,  4,         |                    prawdziwa wyrozumiałość i szczere współczucie muszą
10636 III,  4,         |               objawionej nam w Chrystusie, i służbą człowiekowi, która
10637 III,  4,         |              pomaga mu wzrastać w wolności i dążyć do szczęścia150. ~
10638 III,  4,         |                   Jednocześnie przejrzyste i żywe przedstawienie prawdy
10639 III,  4,         |                 zawsze uwzględniać głęboki i szczery szacunek, ożywiony
10640 III,  4,         |               szacunek, ożywiony cierpliwą i ufną miłością, jakiej stale
10641 III,  4,         |                 skutek trudności, słabości i bolesnych sytuacji. Kościół,
10642 III,  4,         |                  wyrzec się „zasady prawdy i wierności, dla której (...)
10643 III,  4,         |                  złamać trzciny nadłamanej i nie dogasić tlejącego się
10644 III,  4,         |                    łączy z wyrozumiałością i miłością, których przykład
10645 III,  4,         |                  sam Chrystus, rozmawiając i przestając z ludźmi. Przyszedłszy
10646 III,  4,         |               wobec grzechu, ale cierpliwy i miłosierny dla grzeszników” 152, ~
10647 III,  4,         |                Kościół broni uniwersalnych i niezmiennych norm moralnych,
10648 III,  4,         |                     jest drogą do wolności i warunkiem samego jej istnienia. ~
10649 III,  4,         |                  postrzeganemu w jedyności i niepowtarzalności jego egzystencji:
10650 III,  4,         |             prawdziwego wzrostu moralnego. I właśnie dlatego posługa
10651 III,  4,         |                    ale także ku wspólnocie i ku społeczeństwu jako takiemu.
10652 III,  4,         |                   bowiem solidny fundament i trwałą gwarancję sprawiedliwego
10653 III,  4,         |                   gwarancję sprawiedliwego i pokojowego współżycia ludzi,
10654 III,  4,         |                    która może się narodzić i wrastać jedynie dzięki uznaniu
10655 III,  4,         |             posiadających takie same prawa i obowiązki. Wobec norm moralnych,
10656 III,  4,         |                  ujawniają swoje znaczenie i moc zarazem osobową i wspólnotową.
10657 III,  4,         |            znaczenie i moc zarazem osobową i wspólnotową. Broniąc nienaruszalnej
10658 III,  4,         |         społeczności oraz jej prawidłowemu i owocnemu rozwojowi. Zwłaszcza
10659 III,  4,         |                fakt, że „osoba ludzka jest i powinna być zasadą, podmiotem
10660 III,  4,         |              powinna być zasadą, podmiotem i celem wszystkich instytucji
10661 III,  4,         |                 pozwala wyrazić je ściślej i bardziej jednoznacznie w
10662 III,  4,         |              zarówno władze publiczne, jak i obywatele. Nawet dobre intencje
10663 III,  4,         |            obywatele. Nawet dobre intencje i trudne nieraz okoliczności
10664 III,  4,         |                    łamania fundamentalnych i niezbywalnych praw osoby
10665 III,  4,         |                  normy obowiązujące zawsze i wszystkich, bez żadnych
10666 III,  4,         |                poszczególnych krajach, jak i na płaszczyźnie międzynarodowej. ~ ~
10667 III,  5          |                   odnowa życia społecznego i politycznego ~
10668 III,  5,         |              niesprawiedliwości społecznej i gospodarczej oraz korupcji
10669 III,  5,         |               które dotykają całych krajów i narodów, narasta oburzenie
10670 III,  5,         |                    prawa zostały podeptane i znieważone; coraz powszechniejsza
10671 III,  5,         |          znieważone; coraz powszechniejsza i pilniejsza jest też potrzeba
10672 III,  5,         |                radykalnej odnowy jednostek i społeczeństw, zdolnej zapewnić
10673 III,  5,         |                     solidarność, uczciwość i jawność. ~Droga, którą trzeba
10674 III,  5,         |                     jest z pewnością długa i uciążliwa. Liczne i wielkie
10675 III,  5,         |                  długa i uciążliwa. Liczne i wielkie są zadania, jakie
10676 III,  5,         |                  ze względu na wielorakość i powagę przyczyn, które rodzą
10677 III,  5,         |                   jednak uczy nas historia i doświadczenie, u podstaw
10678 III,  5,         |                   człowieka, społeczeństwa i świata. W rzeczywistości
10679 III,  5,         |                  moralny, którego podłożem i wypełnieniem jest zmysł
10680 III,  5,         |              stanowi niewzruszoną podstawę i niezastąpiony warunek moralności,
10681 III,  5,         |                   które zabraniają, zawsze i w każdym przypadku, postępowania
10682 III,  5,         |                    przypadku, postępowania i czynów sprzecznych z osobową
10683 III,  5,         |                   Tak więc najwyższe Dobro i dobro moralne spotykają
10684 III,  5,         |                    w prawdzie Boga Stwórcy i Odkupiciela oraz w prawdzie
10685 III,  5,         |                    przez Niego stworzonego i odkupionego. Tylko na fundamencie
10686 III,  5,         |                    odnowione społeczeństwo i rozwiązać najbardziej złożone
10687 III,  5,         |              rozwiązać najbardziej złożone i poważne problemy, które
10688 III,  5,         |             Istotnie, ich klasowe, grupowe i narodowe korzyści nieuchronnie
10689 III,  5,         |     transcendentnej, triumfuje siła władzy i każdy dąży do maksymalnego
10690 III,  5,         |                obrazem Boga niewidzialnego i właśnie dlatego z samej
10691 III,  5,         |        płaszczyźnie społeczno-ekonomicznej i społeczno-politycznej, jak
10692 III,  5,         |                   społecznym, gospodarczym i politycznym nie tylko w
10693 III,  5,         |          określonych sposobów postępowania i konkretnych czynów. ~
10694 III,  5,         |                                       100. I tak, Katechizm Kościoła
10695 III,  5,         |                respektować prawa bliźniego i oddać mu to, co mu się należy;
10696 III,  5,         |        solidarności — w myśl złotej zasady i na wzór wielkoduszności
10697 III,  5,         |              Katechizm wymienia zachowania i czyny, które sprzeciwiają
10698 III,  5,         |                      przywłaszczanie sobie i wykorzystywanie dla prywatnych
10699 III,  5,         |              podatkowe, fałszowanie czeków i rachunków, nadmierne wydatki,
10700 III,  5,         |                przykazanie zabrania czynów i przedsięwzięć, które kierując
10701 III,  5,         |                kupowania ich, sprzedawania i wymieniania, jak gdyby były
10702 III,  5,         |                    przeciwko jego godności i fundamentalnym prawom. Św.
10703 III,  5,         |                    oskarżonych w procesach i sądach doraźnych, sprawiedliwe
10704 III,  5,         |                    doraźnych, sprawiedliwe i uczciwe wykorzystanie pieniędzy
10705 III,  5,         |                   zdobywania, utrzymywania i poszerzania władzy za wszelką
10706 III,  5,         |             transcendentnej wartości osoby i w obiektywnych nakazach
10707 III,  5,         |            stopniowo na ryzyko, zagrożenie i rozkład (por. Ps 14 [13],
10708 III,  5,         |           podstawowych praw osoby ludzkiej i ponownego wchłonięcia przez
10709 III,  5,         |                   działalności politycznej i nadająca jej kierunek, łatwo
10710 III,  5,         |                    instrumentalizację idei i przekonań dla celów, jakie
10711 III,  5,         |                    rodzinnego, społecznego i politycznego moralność —
10712 III,  5,         |             moralność — oparta na prawdzie i w niej otwierająca się na
10713 III,  5,         |              niepowtarzalną, niezastąpioną i niezwykle doniosłą rolę,
10714 III,  5,         |                   tylko pojedynczej osobie i jej wzrastaniu ku dobru,
10715 III,  5,         |                    ale także społeczeństwu i jego prawdziwemu rozwojowi. ~ ~
10716 III,  6          |                                      Łaska i posłuszeństwo prawu Bożemu ~
10717 III,  6,         |                świętemu przykazaniu Bożemu i postąpić zgodnie ze swą
10718 III,  6,         |                 niekiedy niezwykłych ofiar i trzeba za nią płacić wysoką
10719 III,  6,         |                  jednak dowodzi powszechne i codzienne doświadczenie,
10720 III,  6,         |                  już Boga za swego Stwórcę i chce sam — w duchu całkowitej
10721 III,  6,         |                  Bóg będziecie znali dobro i zło” (Rdz 3, 5) — jest to
10722 III,  6,         |                    przykazał być bezbożnym i nikomu nie zezwolił grzeszyć” (
10723 III,  6,         |                   jarzmo Jego jest słodkie i brzemię lekkie» (por. Mt
10724 III,  6,         |                  Dzięki pomocy łaski Bożej i przy współpracy ludzkiej
10725 III,  6,         |             wierzący znajduje źródło łaski i mocy, by zachowywać zawsze,
10726 III,  6,         |              zostało ożywione przez łaskę, i oddane jej na służbę, tworząc
10727 III,  6,         |                   tworząc z nią harmonijną i płodną całość. I łaska,
10728 III,  6,         |                harmonijną i płodną całość. I łaska, i prawo zachowały
10729 III,  6,         |                    płodną całość. I łaska, i prawo zachowały swoje cechy
10730 III,  6,         |            zachowały swoje cechy bez zmian i zniekształceń. Jednakże
10731 III,  6,         |                było uciążliwym obowiązkiem i przymusem, stało się lekkim
10732 III,  6,         |               stało się lekkim brzemieniem i źródłem wolności” 163. ~
10733 III,  6,         |           konkretne możliwości człowieka»? I o jakim człowieku mowa?
10734 III,  6,         |                 może otrzymać przebaczenie i cieszyć się obecnością Ducha
10735 III,  6,   (163) |                                     Oratio I: PG 97, 805-806. ~
10736 III,  6,         |                  zafałszowania miary dobra i zła w celu dostosowania
10737 III,  6,         |            zgrzeszywszy uznaje swą słabość i prosi o przebaczenie winy,
10738 III,  6,         |                  bez uciekania się do Boga i Jego miłosierdzia. Tego
10739 III,  6,         |                    prawa moralnego w ogóle i neguje absolutny charakter
10740 III,  6,         |                  przypowieści o faryzeuszu i celniku (por. Łk 18, 9-14).
10741 III,  6,         |               pełni świadome swojej natury i swoich niedostatków — jakiekolwiek
10742 III,  6,         |        przestrzegać prawa bez pomocy łaski i przekonanego, że nie potrzebuje
10743 III,  6,         |             świadomość własnych ograniczeń i grzechów, i której wyrazem
10744 III,  6,         |            własnych ograniczeń i grzechów, i której wyrazem są dziś próby
10745 III,  6,         |            moralnej do własnych możliwości i interesów albo wręcz odrzucenia
10746 III,  6,         |                   rozpala pragnienie łaski i przygotowuje na jej przyjęcie. „
10747 III,  6,         |                        pyta apostoł Paweł. I odpowiada wyznaniem pełnym
10748 III,  6,         |                   wyznaniem pełnym radości i wdzięczności: „Dzięki niech
10749 III,  6,         |                    by stwardniała ta glina i by moja moc płynęła z Twojego
10750 III,  7,         |             Ewangelizacja jest największym i najbardziej porywającym
10751 III,  7,         |                   różne sytuacje społeczne i kulturowe, z jakimi styka
10752 III,  7,         |            Kościoła: „Idźcie na cały świat i głoście Ewangelię wszelkiemu
10753 III,  7,         |           głoszenia Ewangelii zawsze nowej i zawsze niosącej nowość;
10754 III,  7,         |               gorliwością, nowymi metodami i z zastosowaniem nowych środków
10755 III,  7,         |            dotykająca boleśnie całe narody i społeczności, w których
10756 III,  7,         |               których niegdyś kwitła wiara i życie chrześcijańskie, nie
10757 III,  7,         |                   prowadzi też do rozkładu i zaniku zmysłu moralnego:
10758 III,  7,         |              moralności ewangelicznej, jak i usunięcia w cień fundamentalnych
10759 III,  7,         |                 cień fundamentalnych zasad i wartości etycznych. Rozpowszechnione
10760 III,  7,         |        subiektywistyczne, utylitarystyczne i relatywistyczne przedstawiane
10761 III,  7,         |                pełnego uznania kulturowego i społecznego. ~
10762 III,  7,         |                    również przepowiadaniem i propozycją określonej moralności.
10763 III,  7,         |                     głosząc Królestwo Boże i swoją zbawczą miłość, wzywał
10764 III,  7,         |                    miłość, wzywał do wiary i do nawrócenia (por. Mk 1,
10765 III,  7,         |                     gdy ukazuje fundamenty i treść chrześcijańskiej moralności —
10766 III,  7,         |                  ujawnia swą autentyczność i równocześnie wyzwala cały
10767 III,  7,         |            członków Ludu Bożego, skromnych i często ukrytych przed oczami
10768 III,  7,         |               oczami ludzi, to najprostsza i najbardziej pociągająca
10769 III,  7,         |             wyzwalającą moc ma miłość Boża i jaka jest wartość bezwarunkowej
10770 III,  7,         |               postaciach świętych mężczyzn i kobiet, a zwłaszcza w Dziewiczej
10771 III,  7,         |                 Matce Boga, „łaski pełnej” i „najświętszej”, szukali
10772 III,  7,         |                     najświętszej”, szukali i znajdowali wzór, moc i radość
10773 III,  7,         |             szukali i znajdowali wzór, moc i radość życia zgodnego z
10774 III,  7,         |            zgodnego z przykazaniami Bożymi i z ewangelicznymi błogosławieństwami. ~
10775 III,  7,         |                 prawdziwym wyznaniem wiary i zachętą do przekazywania
10776 III,  7,         |                    także uwielbieniem Boga i Jego nieskończonej świętości.
10777 III,  7,         |              pozwala zatem w pełni wyrazić i zrealizować potrójne i zarazem
10778 III,  7,         |             wyrazić i zrealizować potrójne i zarazem jedyne munus propheticum,
10779 III,  7,         |                chrzest odradza się „z wody i z Ducha” (J 3, 5). Jego
10780 III,  7,         |                   Flp 3, 3), która wypływa i bierze moc z tego niewyczerpanego
10781 III,  7,         |           niewyczerpanego źródła świętości i uwielbienia, jakim są Sakramenty,
10782 III,  7,         |                 ofiarnej miłości Chrystusa i zostaje uzdolniony oraz
10783 III,  7,         |                    wszystkie swoje postawy i czyny. W życiu moralnym
10784 III,  7,         |                 życiu moralnym objawia się i urzeczywistnia także królewska
10785 III,  7,         |                    posługę prawdy, miłości i sprawiedliwości. ~
10786 III,  7,         |                  moralnego, które on głosi i wzbudza, przynosząc owoce
10787 III,  7,         |                 przynosząc owoce świętości i misyjności, jest Duch Chrystusa,
10788 III,  7,         |                jest Duch Chrystusa, zasada i moc owocnej posługi świętej
10789 III,  7,         |                   przyjętemu przez pokorne i uległe serce wierzącego,
10790 III,  7,         |          chrześcijańskiego życia moralnego i świadectwo świętości, widoczne
10791 III,  7,         |               różnorodności powołań, darów i urzędów oraz stanów i życiowych
10792 III,  7,         |                darów i urzędów oraz stanów i życiowych sytuacji: Duch
10793 III,  7,         |               który napełnił męstwem dusze i umysły uczniów, odsłonił
10794 III,  7,         |              przeciwnie, za nic mieli moce i udręki tego świata, zostali
10795 III,  7,         |               bowiem przez Niego uzbrojeni i utwierdzeni, nosząc w sobie
10796 III,  7,         |                   sam Duch obdarza Kościół i zsyła je niczym klejnoty
10797 III,  7,         |                    językom, dokonuje cudów i uzdrowień, spełnia wielkie
10798 III,  7,         |             rządzącym, służy radą, rozdaje i łączy w harmonijną całość
10799 III,  7,         |             całkowicie doskonałym wszędzie i we wszystkim” 168. ~W tym
10800 III,  7,         |                zmierzającej do rozbudzenia i umocnienia „wiary, która
10801 III,  7,         |                   możemy przedstawić misję i odpowiedzialność właściwą
10802 III,  8,         |                      109. Do ewangelizacji i do dawania życiem świadectwa
10803 III,  8,         |                 nie może zbłądzić w wierze i tę szczególną swoją właściwość
10804 III,  8,         |                  zgodność w sprawach wiary i obyczajów” 169, ~Aby wypełniać
10805 III,  8,         |                 musi nieustannie rozbudzać i „rozpalać” w sobie życie
10806 III,  8,         |                 natchnionym Piśmie Świętym i przekazanego przez żywą
10807 III,  8,         |                prawdę o jego przeznaczeniu i drogę do jego osiągnięcia.
10808 III,  8,         |                przekracza nasze możliwości i jeśli nasze pojęcia są niedoskonałe
10809 III,  8,         |                jego tajemnicą, jego życiem i misją: „Teologia to nauka
10810 III,  8,         |            ponieważ rozwija się w Kościele i na niego oddziałuje. (...)
10811 III,  8,         |                   Ze względu na swą naturę i dynamikę autentyczna teologia
10812 III,  8,         |                    teologia może dojrzewać i rozwijać się jedynie poprzez
10813 III,  8,         |                    jedynie poprzez szczere i odpowiedzialne uczestnictwo
10814 III,  8,         |              uczestnictwo w życiu Kościoła i przez „przynależność” do
10815 III,  8,         |            podobnie jak dla tegoż Kościoła i dla jego życia w wierze
10816 III,  8,         |                   teologicznych poszukiwań i refleksji. ~
10817 III,  8,   (171) |                 Przemówienie do profesorów i studentów Papieskiego Uniwersytetu
10818 III,  8,         |                teologii w ogólności, można i należy powtórzyć w odniesieniu
10819 III,  8,         |                   nad Ewangelią jako darem i przykazaniem nowego życia,
10820 III,  8,         |                    zgodne z wymogami wiary i przyczyniają się do jej
10821 III,  8,         |                   Głosząc przykazania Boże i miłość Chrystusa, Magisterium
10822 III,  8,         |             wiernych także o szczegółowych i treściowo określonych nakazach
10823 III,  8,         |             treściowo określonych nakazach i żąda od nich, by uważali
10824 III,  8,         |                   potrafi uznać słuszności i prawdy zasad moralnych,
10825 III,  8,         |            teologii moralnej w Seminariach i na Wydziałach Teologicznych.
10826 III,  8,         |                   wszystkich przykazaniach i normach praktycznych, które
10827 III,  8,         |                 wykładać doktrynę Kościoła i wypełniać swoją posługę
10828 III,  8,         |                   akceptacji — wewnętrznej i zewnętrznej — nauczania
10829 III,  8,         |                    dziedzinie dogmatu, jak i moralności175. Jednocząc
10830 III,  8,   (174) |                            Por. SOBÓR WAT. I, Konst. dogm. o wierze katol.
10831 III,  8,         |                  Kościół doktryny moralnej i wizji człowieka. ~
10832 III,  8,         |              znaczenie nie tylko dla życia i misji Kościoła, ale także
10833 III,  8,         |                    także dla społeczeństwa i ludzkiej kultury. Zachowując
10834 III,  8,         |                 kultury. Zachowując ścisłą i niezbędną więź z teologią
10835 III,  8,         |                   więź z teologią biblijną i dogmatyczną, mają oni w
10836 III,  8,         |                    chrześcijańską ascetykę i mistykę” 176. ~Teologia
10837 III,  8,         |                           Teologia moralna i jej nauczanie stoją dziś
10838 III,  8,         |                    zjawiskiem historycznym i społecznym, teologia moralna —
10839 III,  8,         |          wykorzystywać nauki humanistyczne i przyrodnicze — to jednak
10840 III,  8,   (176) |                  przedstawiają perspektywy i warunki skutecznej pracy
10841 III,  8,         |               kultury o przewadze naukowej i technicznej, narażonej na
10842 III,  8,         |                   relatywizmu, pragmatyzmu i pozytywizmu. Z teologicznego
10843 III,  8,         |             duchowy wymiar ludzkiego serca i jego powołanie do Boskiej
10844 III,  8,         |        doświadczalne, rozwijają empiryczne i statystyczne pojęcie „normalności”,
10845 III,  8,         |                   pełną prawdę o człowieku i jego życiu moralnym i w
10846 III,  8,         |            człowieku i jego życiu moralnym i w ten sposób oświeca i napomina
10847 III,  8,         |            moralnym i w ten sposób oświeca i napomina grzeszników, głosząc
10848 III,  8,         |                   na to, że zdołają poznać i zachować prawo Boże, jak
10849 III,  8,         |                 intelektualnych, duchowych i pastoralnych. Dlatego na
10850 III,  8,         |                dążyli do prawdziwego dobra i z ufnością szukali pomocy
10851 III,  8,         |           bynajmniej ustalana według zasad i form właściwych dla rozstrzygnięć
10852 III,  8,         |                 wyrażana przez kontestację i polemiki w środkach masowego
10853 III,  8,         |             sprzeczna z eklezjalną komunią i z prawidłową wizją hierarchicznej
10854 III,  8,         |                    do poznania nieskażonej i integralnej doktryny katolickiej: „
10855 III,  8,         |              powinien darzyć go szacunkiem i starać się o przekazywanie
10856 III,  8,         |                  Odpowiedzialność za wiarę i za zgodne z wiarą życie
10857 III,  8,         |                   szczególny na Pasterzach i należy do ich misji, jak
10858 III,  8,         |                nowych uczniów do Chrystusa i autentycznymi, czyli upoważnionymi
10859 III,  8,         |                   wiary, aby w nie wierzył i w życiu je stosował, i którzy
10860 III,  8,         |             wierzył i w życiu je stosował, i którzy w świetle Ducha Świętego
10861 III,  8,         |          Objawienia dobywając rzeczy stare i nowe (por. Mt 13, 52), przyczyniają
10862 III,  8,         |         przyczyniają się do jej owocowania i od powierzonej sobie trzody
10863 III,  8,         |               wspólną łaską, jako Pasterzy i Biskupów Kościoła, nauczać
10864 III,  8,         |                   do Boga, Pana stworzenia i Przymierza; przypomniał
10865 III,  8,         |              Testamencie, ukazał ich ducha i ich radykalizm, wzywając
10866 III,  8,         |          naśladował Jego ubóstwo w pokorze i miłości: „Przyjdź i chodź
10867 III,  8,         |                pokorze i miłości: „Przyjdź i chodź za Mną!”. Prawda tej
10868 III,  8,         |                  się nowym prawem Kościoła i każdego chrześcijanina. ~
10869 III,  8,         |              przedmiotem naszego nauczania i wypełnić w ten sposób nasze
10870 III,  8,         |              udzielamy wiernym darów łaski i uświęcenia, aby uzdolnić
10871 III,  8,         |               wobec świętego prawa Bożego, i gdy wytrwałą i ufną modlitwą
10872 III,  8,         |               prawa Bożego, i gdy wytrwałą i ufną modlitwą wspieramy
10873 III,  8,         |              umieli sprostać wymogom wiary i żyć zgodnie z Ewangelią (
10874 III,  8,         |                okazywać pasterską czujność i sprawować nasze munus regale. ~
10875 III,  8,         |                    rozwiązywaniu złożonych i często kluczowych problemów
10876 III,  8,         |          kluczowych problemów praktycznych i kulturowych. ~W świetle
10877 III,  8,         |                wobec prawa moralnego łaskę i znak naszego przybrania
10878 III,  8,         |                   się one dla nas światłem i pomocą we współczesnym dziele
10879 III,  8,         |                 stwierdzenie powszechności i niezmienności przykazań
10880 III,  8,         |                    tych, które bez wyjątku i zawsze zakazują czynów wewnętrznie
10881 III,  8,         |          przykazania, serce chrześcijanina i nasza pasterska miłość idą
10882 III,  8,         |          przykazanie jest tak niewzruszone i wymagające, ponieważ znajduje
10883 III,  8,         |                 przed wszelkimi doktrynami i teoriami, które sprzeciwiają
10884 III,  8,         |              wsparty pomocą Ducha Świętego i osadzony w komunii. cum
10885 III,  8,         |                  nauki” (1 Tm 1, 10) wiary i moralności. ~Na Biskupach
10886 III,  8,         |                  czy grup społecznych, jak i o instytucje działające
10887 III,  8,         |                 działające na polu oświaty i służby zdrowia, Biskupi
10888 III,  8,         |               szkołom179, uniwersytetom180 i szpitalom, które powołują
10889 III,  8,         |               odpowiedzi w każdej sytuacji i w najbardziej różnorodnych
10890 III,  8,         |               Apostoł — „głosić Ewangelię, i to nie w mądrości słowa,
10891 III,  8,         |           człowieka niesie w sobie mądrość i moc Chrystusa ukrzyżowanego,
10892 III,  8,         |                   zwracają się do Biskupów i Pasterzy, w odpowiedzi Kościoła
10893 III,  8,         |                głos mówiący prawdę o dobru i złu. Słowo wypowiedziane
10894 III,  8,         |                    jest Dobry” (Mt 19, 17) i jeden tylko „jest miłością” (
10895 III,  8,         |                 się dla człowieka światłem i życiem. I znów u Apostoła
10896 III,  8,         |               człowieka światłem i życiem. I znów u Apostoła Pawła znajdujemy
10897 Zak,  1,         |                   siebie, nasze cierpienia i radości, życie moralne wierzących
10898 Zak,  1,         |                   życie moralne wierzących i wszystkich ludzi dobrej
10899 Zak,  1,         |                   woli — Maryi, Matce Boga i Matce Miłosierdzia. ~Maryja
10900 Zak,  1,         |                  tym, że On jest wśród nas i że nas wzywa, byśmy Go spotykali
10901 Zak,  1,         |                  wzywa, byśmy Go spotykali i wraz z Piotrem wyznawali
10902 Zak,  1,         |                     który rodzi nowe życie i domaga się go. Jakkolwiek
10903 Zak,  1,         |                  się go. Jakkolwiek liczne i wielkie mogą być przeszkody
10904 Zak,  1,         |           wzniesione przez ludzką ułomność i grzech, możliwy jest — dzięki
10905 Zak,  1,         |                  tego co dobre, szlachetne i piękne, co podoba się Bogu
10906 Zak,  1,         |                 piękne, co podoba się Bogu i zgodne jest z Jego wolą,
10907 Zak,  1,         |                  wyzwala z niewoli grzechu i daje moc, by już więcej
10908 Zak,  1,         |                uczestnikami swojej miłości i prowadzi nas w Duchu ku
10909 Zak,  1,         |                   głęboko ludzki charakter i swą niezwykłą prostotę.
10910 Zak,  1,         |                 zbyt trudna, niezrozumiała i prawie niemożliwa do zrealizowania
10911 Zak,  1,         |                    Augustyn — ma gdzie żyć i ma z czego żyć. Niech się
10912 Zak,  1,         |                   przybliży, niech uwierzy i pozwoli się ogarnąć, aby
10913 Zak,  1,         |                moralności chrześcijańskiej i jednocześnie przysparza
10914 Zak,  1,         |                    z nim wymogów moralnych i wszystkich jego konsekwencji.
10915 Zak,  1,         |                powierza Jezus swój Kościół i całą ludzkość. Gdy u stóp
10916 Zak,  1,         |                 przyjmuje Ona Jana za syna i gdy wraz z Chrystusem prosi
10917 Zak,  1,         |               Świętego doświadcza bogactwa i powszechności Bożej miłości,
10918 Zak,  1,         |                  która rozszerza Jej serce i pozwala ogarnąć nim cały
10919 Zak,  1,         |                sposób Matką nas wszystkich i każdego z nas, Matką, która
10920 Zak,  1,         |                    jest świetlanym znakiem i wspaniałym przykładem życia
10921 Zak,  1,         |                 samą Światłość?” 184. Żyje i urzeczywistnia swoją wolność
10922 Zak,  1,         |                   wolność oddając się Bogu i przyjmując do swego wnętrza
10923 Zak,  1,         |                 narodzin, otacza Go opieką i wychowuje, trwa przy Nim,
10924 Zak,  1,         |              oddaje się światu. Przyjmując i rozważając w swym sercu
10925 Zak,  1,         |               którzy słuchają słowa Bożego i zachowują je (por. Łk 11,
10926 Zak,  1,         |             zachowują je (por. Łk 11, 28), i zasługuje na tytuł „Stolicy
10927 Zak,  1,         |                  Słowo Boga, który objawia i doskonale wypełnia wolę
10928 Zak,  1,         |               Rozumie grzesznego człowieka i kocha go miłością Matki.
10929 Zak,  1,         |              miłość stoi po stronie prawdy i dzieli z Kościołem troskę
10930 Zak,  1,         |                 nakazów moralnych — zawsze i wszystkim. Z tej samej przyczyny
10931 Zak,  1,         |        uszczęśliwić człowieka: tylko Krzyż i chwała Chrystusa zmartwychwstałego
10932 Zak,  1,         |                    dać pokój jego sumieniu i obdarzyć zbawieniem. ~O
10933 Zak,  1,         |                utracił świadomości grzechu~i umiał głębiej ufać Bogu~„
10934 Zak,  1,         |                przygotował (por. Ef 2, 10)~i w ten sposób żył~„ku chwale