1-500 | 501-1000 | 1001-1500 | 1501-2000 | 2001-2500 | 2501-3000 | 3001-3500 | 3501-4000 | 4001-4500 | 4501-5000 | 5001-5500 | 5501-6000 | 6001-6500 | 6501-7000 | 7001-7500 | 7501-8000 | 8001-8500 | 8501-9000 | 9001-9500 | 9501-10000 | 10001-10397
(...) Centesimus annus
Rozdzial, Numer
501 IV, | Własność środków produkcji tak w przemyśle, jak i w rolnictwie,
502 IV, | produkcji tak w przemyśle, jak i w rolnictwie, jest słuszna
503 IV, | żadnego usprawiedliwienia i w obliczu Boga i ludzi jest
504 IV, | Obowiązek zarabiania na chleb w pocie czoła zakłada równocześnie
505 IV, | systematycznie pozbawiane, w którym środki polityki gospodarczej
506 IV, | Tak jak osoba ludzka w pełni się realizuje w bezinteresownym
507 IV, | ludzka w pełni się realizuje w bezinteresownym darze z
508 IV, | moralne usprawiedliwienie w tworzeniu, w odpowiedni
509 IV, | usprawiedliwienie w tworzeniu, w odpowiedni sposób i w stosownym
510 IV, | tworzeniu, w odpowiedni sposób i w stosownym czasie, możliwości
511 V, | teoria Państwa89. Dlatego w jednym z punktów encykliki
512 V, | wykonawczej i sądowniczej — co w tamtych czasach było nowością
513 V, | tamtych czasach było nowością w nauczaniu Kościoła90. Ten
514 V, | państwa praworządnego”, w którym najwyższą władzę
515 V, | samowola ludzi.~Koncepcji tej w czasach współczesnych przeciwstawił
516 V, | się totalitaryzm, który, w formie marksistowsko-leninowskiej,
517 V, | utrzymują, że mogą realizować w historii dobro absolutne
518 V, | sprawujących władzę, które w określonych okolicznościach
519 V, (92) | Konst. duszp. o Kościele w świecie współczesnym Gaudium
520 V, | zapewnia udział obywateli w decyzjach politycznych i
521 V, | uczynić — zastępowania ich w sposób pokojowy innymi93.
522 V, | przywłaszczają sobie władzę w państwie.~Autentyczna demokracja
523 V, | demokracja możliwa jest tylko w Państwie prawnym i w oparciu
524 V, | tylko w Państwie prawnym i w oparciu o poprawną koncepcję
525 V, | przez wychowanie i formację w duchu prawdziwych ideałów,
526 V, | też, że prawda się zmienia w zależności od zmiennej równowagi
527 V, | zmiennej równowagi politycznej. W związku z tym należy zauważyć,
528 V, | tym należy zauważyć, że w sytuacji, w której nie istnieje
529 V, | zauważyć, że w sytuacji, w której nie istnieje żadna
530 V, | wartości łatwo się przemienia w jawny lub zakamuflowany
531 V, | fundamentalizmu tych ludzi, którzy w imię ideologii uważającej
532 V, | nie sądzi, by mogła ująć w sztywny schemat tak bardzo
533 V, | uznaje, że życie ludzkie w historii realizuje się na
534 V, | ludzkiej94.~Wolność jednak w pełni jest dowartościowana
535 V, | poprzez przyjęcie prawdy: w świecie bez prawdy wolność
536 V, | prawdę, którą sam poznał. W dialogu z innymi ludźmi,
537 V, | fragment prawdy, obecny w konkretnym życiu i w kulturze
538 V, | obecny w konkretnym życiu i w kulturze poszczególnych
539 V, | poczęcia; prawo do życia w zjednoczonej wewnętrznie
540 V, | zjednoczonej wewnętrznie rodzinie i w środowisku moralnym sprzyjającym
541 V, | inteligencji i wolności w poszukiwaniu i poznawaniu
542 V, | prawo do uczestniczenia w pracy dla doskonalenia dóbr
543 V, | i syntezą tych praw jest w pewnym sensie wolność religijna,
544 V, | rozumiana jako prawo do życia w prawdzie własnej wiary i
545 V, | godnością własnej osoby97.~Także w krajach, gdzie obowiązują
546 V, | rządów, prawa te nie zawsze w pełni są respektowane. Odnosi
547 V, | zniechęcenia i apatii, a w konsekwencji do zaniku zaangażowania
548 V, | korzyści partykularnych w konsekwentny obraz dobra
549 V, | wymaga ich oceny i pogodzenia w oparciu o sprawiedliwą hierarchię
550 V, | sprawiedliwą hierarchię wartości i w ostatecznym rozrachunku,
551 V, | konstytucyjnym. Wkład, który w ów porządek wnosi, polega
552 V, | zrozumieniu godności osoby, jakie w całej pełni objawia tajemnica
553 V, (98) | Konst. duszp. o Kościele w świecie współczesnym Gaudium
554 V, | światło na rolę Państwa w dziedzinie gospodarki. Działalność
555 V, | Działalność gospodarcza, zwłaszcza w zakresie gospodarki rynkowej,
556 V, | rynkowej, nie może przebiegać w próżni instytucjonalnej,
557 V, | poczucie bezpieczeństwa w zakresie gwarancji indywidualnej
558 V, | realizowaniem praw ludzkich w dziedzinie gospodarczej
559 V, | społeczeństwo. Państwo nie byłoby w stanie bezpośrednio zapewnić
560 V, | ma ono żadnej kompetencji w tej dziedzinie, jak utrzymywali
561 V, | przez udzielanie pomocy w chwilach kryzysu.~Państwo
562 V, | kierowania nim, Państwo, w sytuacjach wyjątkowych,
563 V, | dobrem wspólnym, powinny być, w miarę możności, ograniczone
564 V, | miarę możności, ograniczone w czasie, by nie odbierać
565 V, | i obywatelskiej.~Byliśmy w ostatnich latach świadkami
566 V, | doprowadziło do powstania w pewnym sensie nowego typu
567 V, | Państwa dobrobytu”. Rozwój ten w niektórych. Państwach miał
568 V, | nadużyć, które, zwłaszcza w ostatnich latach, spowodowały
569 V, | Niesprawności i niedostatki w Państwie opiekuńczym wynikają
570 V, | właściwych Państwu zadań. Także w tej dziedzinie winna być
571 V, | rzędu nie powinna ingerować w wewnętrzne sprawy społeczności
572 V, | raczej winna wspierać ją w razie konieczności i pomóc
573 V, | razie konieczności i pomóc w koordynacji jej działań
574 V, | wzrost publicznych struktur, w których — przy ogromnych
575 V, | Bogu, czynna miłość nigdy w Kościele nie wygasła, co
576 V, | wzrasta dziś i przejawia się w budzących nadzieję wielorakich
577 V, | nadzieję wielorakich formach. W związku z tym na szczególne
578 V, | wszystkich zachęca do udziału w popieraniu inicjatyw w tym
579 V, | udziału w popieraniu inicjatyw w tym zakresie.~By przezwyciężyć
580 V, | miłości; zaczyna się on w rodzinie poprzez wzajemne
581 V, | jedno pokolenie drugiemu. W ten sposób rodzina staje
582 V, | kiedy rodzina postanawia w pełni odpowiedzieć na swoje
583 V, | zasoby i skuteczne środki w celu wspierania jej zarówno
584 V, | celu wspierania jej zarówno w wychowaniu dzieci, jak i
585 V, | jak i opieki nad ludźmi w podeszłym wieku, unikając
586 V, | współżycia, bowiem ono samo w sobie posiada szczególną
587 V, | usiłuje nią żyć i pogłębiać ją w dialogu, który obejmuje
588 V, (102) | JAN PAWEŁ II, Przemówienie w UNESCO (2 czerwca 1980):
589 V, | otwarte i odnawiające się w każdym pokoleniu poszukiwanie
590 V, | personalny, rozróżniając to, co w tradycji jest wartościowe,
591 V, | dostosowanymi do czasów.~W tym kontekście należy przypomnieć,
592 V, | ewangelizacja włącza się w kulturę Narodów, wspierając
593 V, | kulturę Narodów, wspierając ją w dążeniu ku prawdzie i pomagając
594 V, | ku prawdzie i pomagając w dziele oczyszczania i ubogacania103.
595 V, | jakaś kultura zamyka się w sobie i przejawia tendencję
596 V, | działalność dokonuje się w obrębie określonej kultury
597 V, | człowieka, który wyraża w niej swój zmysł twórczy,
598 V, | świata i ludzi. Angażuje w nią także swą umiejętność
599 V, | praca, która się dokonuje w ludzkim sercu, a to, w jaki
600 V, | dokonuje w ludzkim sercu, a to, w jaki sposób angażuje się
601 V, | jaki sposób angażuje się on w budowanie własnej przyszłości,
602 V, | które gubiąc człowieka w masie, nie uznają roli jego
603 V, | podstawę jego wielkości widzą w zdolnościach do walki i
604 V, | świata, który Bóg złożył w ręce ludzi, aby czynili
605 V, | wtedy, kiedy znajduje się on w potrzebie, jest dziś łatwiejsza
606 V, | niebezpieczeństwo104. Ja sam w związku z niedawną tragiczną
607 V, | niedawną tragiczną wojną w Zatoce Perskiej, powtórzyłem
608 V, | zabijają, która pozostawia w konsekwencji urazy i nienawiść,
609 V, | które ją wywołały! Jeżeli w poszczególnych Państwach
610 V, | niesprawiedliwości, rozczarowanie w słusznych dążeniach, nędza
611 V, (104) | PAWEŁ VI, Przemówienie w ONZ (4 października 1965):
612 V, | popieranie rozwoju. Tak jak w obrębie poszczególnych Państw
613 V, | kultury, która pomnaża wiarę w ludzkie możliwości człowieka
614 V, | człowieka ubogiego, a zatem w zdolność do polepszenia
615 V, | jest przez pozytywny wkład w dobrobyt gospodarczy. Jednak,
616 V, | zakłada również poświęcenia w zakresie posiadanych dochodów
617 V, | oznaczać poważne zmiany w ustalonym stylu życia, niezbędne
618 V, | ludzie na ziemi będą je mieć w wystarczającej mierze. Do
619 VI, | Milczenie byłoby w oczach wszystkich zaniedbaniem
620 VI, | zaniedbaniem obowiązku”107. W ciągu ostatnich stu lat
621 VI, | mianowicie dać mu udział w zbawieniu wiecznym. Nie
622 VI, | której winien kroczyć Kościół w wypełnianiu swojego posłannictwa (...),
623 VI, | doktrynalnego Kościoła jest człowiek w swej konkretnej rzeczywistości
624 VI, | szczególnie człowiekiem w jego powiązaniu ze złożoną
625 VI, | centralna rola człowieka w społeczeństwie, i uzdalniają
626 VI, | wiara jednak objawia mu w pełni jego prawdziwą tożsamość
627 VI, | można uznać za ważny wkład w analizę społeczno-ekonomiczną
628 VI, | nauka społeczna ma sama w sobie wartość narzędzia
629 VI, | Boga i tajemnicę zbawienia w Chrystusie każdemu człowiekowi
630 VI, | człowieka samemu sobie. W tym świetle — i wyłącznie
631 VI, | tym świetle — i wyłącznie w tym — podejmuje inne zagadnienia,
632 VI, | ze Sieny, która wyrażała w modlitwie tę samą myśl: „
633 VI, | modlitwie tę samą myśl: „W Twojej naturze, wieczne
634 VI, | chrześcijańska jest zatem w istocie jednym z działów
635 VI, | jego sposobem postępowania w świecie, „należy (...) do
636 VI, | podkreślić, że odnosi się to w równej mierze do rozwiązania „
637 VI, | i od Boga, zamykając go w egoizmie, który szkodzi
638 VI, | całego człowieka. Także dziś, w wigilię trzeciego tysiąclecia,
639 VI, (112) | Konst. duszp. o Kościele w świecie współczesnym Gaudium
640 VI, | 56. W setną rocznicę tej encykliki
641 VI, | nauki społecznej Kościoła w różnych środowiskach.~Pragnę
642 VI, | upowszechniano ją i realizowano w krajach, które po załamaniu
643 VI, | napotykają na wielkie trudności w dziele odbudowy. Z kolei
644 VI, | podjęcie odpowiednich wysiłków w celu doskonalenia go. Natomiast
645 VI, | Trzeciego Świata znajdują się w dramatyczniejszej niż kiedykolwiek
646 VI, | to nigdy nie braknie jego w tej sprawie pomocy”113.~
647 VI, | solidarne współżycie. Czerpiąc w ciągu wieków moc z Ewangelii,
648 VI, | mu zwracać się ku światu, w którym pomimo postępu techniczno-ekonomicznego
649 VI, | przybierze gigantyczne formy. W krajach zachodnich istnieje
650 VI, | chorych, ofiar konsumizmu i — w jeszcze większym stopniu —
651 VI, | uchodźców i emigrantów; w krajach rozwijających się
652 VI, | dramatycznych kryzysów, którym są w stanie zapobiec tylko podjęte
653 VI, | przede wszystkim do ubogiego, w którym Kościół widzi Chrystusa,
654 VI, | jako ciężar, ale dostrzegą w nim sposobność do czynienia
655 VI, | o pomoc do włączenia się w proces rozwoju gospodarczego
656 VI, | wykorzystaniu dóbr, które istnieją w nadmiarze, a które nasz
657 VI, | które nasz świat wytwarza w obfitości, ale gdy zmienione
658 VI, | odczuwa się potrzebę, by w miarę narastającego umiędzynarodowienia
659 VI, | najpotężniejsze, nie jest już w stanie tego dokonać. Dążenie
660 VI, | równoprawnej reprezentacji w instytucjach międzynarodowych
661 VI, | instytucje te brały zawsze w stosownej mierze pod uwagę
662 VI, | się rozwijać. Niewątpliwie w tej dziedzinie wiele pozostaje
663 VI, | tajemnicza obecność Boga w historii, czyli Opatrzność.~
664 VI, | interdyscyplinarny. By lepiej wcielać w rozmaite i stale się zmieniające
665 VI, | ludzkiej, poznanej i miłowanej w pełni jej powołania.~Obok
666 VI, | jej wymiarze praktycznym i w pewnym sensie doświadczalnym.
667 VI, | doświadczalnym. Sytuuje się ona w miejscu spotkania życia
668 VI, | świata i znajduje wyraz w wysiłkach podejmowanych
669 VI, | poważne problemy powstałe w społeczeństwie przemysłowym
670 VI, | się zmieniło, zwłaszcza w ostatnich latach. Dzisiejszy
671 VI, | dziedzinę, i, jak napisałem w encyklice Sollicitudo rei
672 VI, | rozwiązania kwestii społecznej115.~W tym samym Dokumencie zwróciłem
673 VI, | że zarówno dziś, jak i w przyszłości religie odegrają
674 VI, | religie odegrają wybitną rolę w utrwaleniu pokoju i budowaniu
675 VI, | Poprzednika do zabrania głosu w obronie człowieka. Podjętemu
676 VI, | Kościół pozostał wierny w ciągu stu lat, które od
677 VI, | czasu upłynęły. Istotnie, w burzliwym okresie walki
678 VI, | ustanowienia porządku społecznego, w którym nie ma ucisku i w
679 VI, | w którym nie ma ucisku i w którym panuje duch współpracy
680 VI, | zbyt wielu ludzi żyje nie w dobrobycie świata zachodniego,
681 VI, | świata zachodniego, ale w nędzy krajów rozwijających
682 VI, | przyjęte zostanie przychylnie.~W sto lat od ogłoszenia encykliki
683 VI, | Encykliki było spojrzenie w przeszłość, ale przede wszystkim
684 VI, | odwiecznej „nowości rzeczy” w każdym czasie jest nieskończona
685 VI, | której pełni oczekujemy w chwili powrotu Pana, obecna
686 VI, | powrotu Pana, obecna jest w świecie od stworzenia, a
687 VI, | Bóg stał się człowiekiem w Jezusie Chrystusie i z Nim
688 VI, | towarzyszyć człowiekowi w ziemskiej wędrówce ku wiecznemu
689 VI, | wiecznemu przeznaczeniu. Również w trzecim tysiącleciu Kościół
690 VI, | która trwa u boku Chrystusa w Jego drodze ku ludziom i
691 VI, | ludźmi i poprzedza Kościół w pielgrzymce wiary, towarzyszy
692 VI, | już nowemu tysiącleciu, w wierności Temu, który wczoraj
693 VI, | Chrystusowi, naszemu Panu. W Jego imię wszystkim z serca
694 VI, | wszystkim z serca błogosławię.~W Rzymie, u Św. Piotra, 1
695 VI, | Piotra, 1 maja 1991 roku, w dniu św. Józefa Rzemieślnika,
696 VI, | św. Józefa Rzemieślnika, w trzynastym roku mego pontyfikatu.~
Dives in misericordia
Rozdzial, Numer
697 I, | 1. „BOGATY W MIŁOSIERDZIU SWOIM BÓG” (
698 I, | Objawił nam Go zaś i ukazał w sobie — Jego Synu (por.
699 I, | te zostały wypowiedziane w czasie mowy pożegnalnej,
700 I, | zawsze, iż „Bóg, będąc bogaty w miłosierdzie, przez wielką
701 I, | szczególną potrzebę czasów, w których żyjemy, poświęciłem
702 I, | prawdzie o człowieku, która w pełni i do końca odsłania
703 I, | i do końca odsłania się w Chrystusie. Nie mniejsza
704 I, | czasów przemawia za tym, aby w tym samym Chrystusie odsłonić
705 I, | Oto bowiem, jak czytamy w Konstytucji Gaudium et spes: „
706 I, | nowy Adam (...) objawia w pełni człowieka samemu człowiekowi
707 I, | dokonuje zaś tego „już w samym objawieniu tajemnicy
708 I, | tym, że ukazanie człowieka w pełnej godności jego człowieczeństwa
709 I, | najwyższe powołanie odsłania się w Chrystusie poprzez objawienie
710 I, | Kościoła — co zostało wyrażone w Encyklice Redemptor hominis —
711 I, | ją Chrystus, objawiając w sobie samym „Ojca i Jego
712 I, (1) | Konst. duszp. o Kościele w świecie współczesnym Gaudium
713 I, | Ojca i Jego miłość” 2. W Jezusie Chrystusie każda
714 I, | droga do człowieka, która w coraz to zmieniającym się
715 I, | to znaczy być skierowane w Jezusie Chrystusie ku Ojcu.
716 I, | Chrystusem, stara się wnosić w dzieje człowieka organiczne
717 I, | ostatniego Soboru. Jeśli zatem w obecnym okresie dziejów
718 I, | naczelne zadanie wprowadzenie w życie nauki tego wielkiego
719 I, | sięgnąć do tej podstawy. Już w Encyklice Redemptor hominis
720 I, | który jako Odkupiciel świata w pełni objawia człowieka
721 I, | Jednorodzony Bóg, który jest w łonie Ojca, [o Nim] pouczył” (
722 I, | pouczenie” objawia Boga w niezgłębionej tajemnicy
723 I, | jednakże Boga przede wszystkim w Jego stosunku do człowieka,
724 I, | Jego stosunku do człowieka, w Jego miłości: „filantropia” (
725 I, | Jego przymioty” stają się w sposób szczególny „widzialne”,
726 I, | dzieła”. Stają się widzialne w Chrystusie i przez Chrystusa,
727 I, | przez Jego czyny i słowa, w ostateczności przez Jego
728 I, | śmierć i zmartwychwstanie. ~W ten też sposób staje się
729 I, | ten też sposób staje się w Chrystusie i przez Chrystusa
730 I, | szczególnie „widzialny” Bóg w swoim miłosierdziu, uwydatnia
731 I, | miłosierdziem. Kto je widzi w Nim, kto je w Nim znajduje,
732 I, | Kto je widzi w Nim, kto je w Nim znajduje, dla tego w
733 I, | w Nim znajduje, dla tego w sposób szczególny „widzialnym”
734 I, | Bóg jako Ojciec „bogaty w miłosierdzie” (Ef 2, 4). ~
735 I, | bardziej niż kiedykolwiek w dziejach stał się panem:
736 I, | obrazu „sytuacji człowieka w świecie współczesnym”, jaki
737 I, | innymi zdanie następujące: „W takim stanie rzeczy świat
738 I, | sięgające dalej niż kiedykolwiek w dziejach. Nie przestając
739 I, | sposobnościach (jak np. wystąpienia w ONZ, UNESCO, FAO i inne),
740 I, | rozważać je równocześnie w świetle prawdy, jaką otrzymał
741 I, | otrzymał od Boga. Objawiona w Chrystusie prawda o Bogu,
742 I, | cierpieniem, gdy jest zagrożony w samym rdzeniu swej egzystencji
743 I, | spontanicznie do miłosierdzia Bożego w dzisiejszej sytuacji Kościoła
744 I, | działający przez swego Ducha w ukryciu ludzkich serc. Objawiona
745 I, | miłosierdzia”, staje się w kontekście zagrożeń człowieka
746 I, | kontekście zagrożeń człowieka w naszej epoce, jakby szczególnym
747 I, | skierowanym do Kościoła. W niniejszej Encyklice pragnę
748 I, | a zarazem niezrównanego w swej prostocie i głębi języka
749 I, | objawienia i wiary, ażeby w tym właśnie języku wyrazić
750 I, | miłosierdzia” rozważali w oderwaniu, ale byśmy do
751 I, | miłosierdzia odwoływali się w imię Chrystusa i w zjednoczeniu
752 I, | odwoływali się w imię Chrystusa i w zjednoczeniu z Nim. Czyż
753 I, | Ojciec nasz, „który widzi w ukryciu” (Mt 6, 4; 6, 18)
754 I, (3) | Konst. duszp. o Kościele w świecie współczesnym Gaudium
755 II, | mesjańską Jego deklaracją, w ślad za którą idą czyny
756 II, | stworzenia, są ci, którzy żyją w ucisku serca lub też doznają
757 II, | staje się znakiem Ojca. W tym widzialnym znaku ludzie
758 II, | którego zaczął swoje nauczanie w Nazarecie: „Idźcie i donieście
759 II, | działalnością objawiał, że w świecie, w którym żyjemy,
760 II, | objawiał, że w świecie, w którym żyjemy, obecna jest
761 II, | człowieczeństwo. Miłość ta w sposób szczególny daje o
762 II, | szczególny daje o sobie znać w zetknięciu z cierpieniem,
763 II, | cierpieniem, krzywdą, ubóstwem, w zetknięciu z całą historyczną „
764 II, | przejawiania się miłości nazywa się w języku biblijnym „miłosierdziem”. ~
765 II, | miłością”, jak to wyrazi w swoim liście św. Jan (1
766 II, | Boga, który jest „bogaty w miłosierdzie”, jak czytamy
767 II, | miłości i miłosierdzia, jest w świadomości samego Chrystusa
768 II, | wypowiedziane na początku w synagodze nazaretańskiej,
769 II, | wysłanników Jana Chrzciciela. ~W oparciu o takie uobecnianie
770 II, | Jednakże owych miejsc w nauczaniu Chrystusa, które
771 II, | ukazują miłość-miłosierdzie w nowym zawsze aspekcie, jest
772 II, | wymiata całe mieszkanie w poszukiwaniu zagubionej
773 II, | miejsca poświęcił tym tematom w nauczaniu Chrystusa, jest
774 II, | pojęcia „miłosierdzie” (w stosunku do pojęcia „miłość”).
775 II, | stawiał ludziom wymaganie, aby w życiu swoim kierowali się
776 II, | daje temu wyraz zarówno w postaci przykazania, o którym
777 II, | największe” (Mt 22, 38), jak też w postaci błogosławieństwa,
778 II, | błogosławieństwa, kiedy w kazaniu na górze głosi: „
779 II, | miłosierdzia dostąpią” (Mt 5, 7). ~W ten sposób mesjańskie orędzie,
780 II, | i grzesznych, uobecnia i w ten sposób najpełniej objawia
781 II, | który jest Bogiem „bogatym w miłosierdzie”. Równocześnie
782 II, | etosu Ewangelii. Chodzi zaś w tym wypadku nie tylko o
783 II, | ażeby Bóg mógł się objawiać w swym miłosierdziu w stosunku
784 II, | objawiać w swym miłosierdziu w stosunku do człowieka: miłosierni...
785 III, | długą i bogatą historię w Starym Testamencie. Musimy
786 III, | świadomość tej niewierności — a w ciągu dziejów Izraela nie
787 III, | to ogromnie wiele dowodów w Księgach Starego Testamentu.
788 III, | Jr 31, 20; Ez 39, 25-29). W mowach proroków miłosierdziu
789 III, | niewierność ludu wybranego. ~W tym szerokim kontekście „
790 III, | które bądź znajdują się w stanic winy, bądź toż doznają
791 III, | zwraca się do Niego Dawid w poczuciu swojej ciężkiej
792 III, | do Niego również Estera w poczuciu śmiertelnego zagrożenia
793 III, | innych przykładów znajdujemy w Księgach Starego Testamentu (
794 III, | indywidualnego potwierdzonego w całym Starym Testamencie
795 III, | ludu wybranego, przeżyte w epoce wyjścia. Bóg widział
796 III, | widział nędzę swojego ludu w niewoli, słyszał jego wołanie,
797 III, | uwolnić (por. Wj 3, 7 nn.). W tym akcie wyzwolenia dokonanym
798 III, | każdego spośród jego członków w miłosierdzie Boże, którego
799 III, | zatriumfował sam Bóg, kiedy w sposób uroczysty przedstawił
800 III, | litościwy, cierpliwy, bogaty w łaskę i wierność” (Wj 34,
801 III, | i wierność” (Wj 34, 6). W tym właśnie centralnym objawieniu
802 III, | objawił swoje miłosierdzie w czynach i słowach już od
803 III, | Bogu miłosierdzia zarówno w nieszczęściach, jak i w
804 III, | w nieszczęściach, jak i w akcie uświadomienia sobie
805 III, | sobie własnego grzechu. ~W miłosierdziu Boga dla swego
806 III, | dialogu, jaki z Nim prowadzą. W tej nade wszystko postaci
807 III, | znalazło ono swój wyraz w poszczególnych Księgach
808 III, | bardzo bogaty. Trudno może w tych Księgach szukać czysto
809 III, | czym jest miłosierdzie samo w sobie; przecież już samo
810 III, | przecież już samo używane w tych Księgach słownictwo
811 III, | wyrażeń, zróżnicowanych w swojej szczegółowej treści
812 III, | Boga. Ludziom pogrążonym w niedoli, a nade wszystko
813 III, | Izraelowi, który pozostawał w Przymierzu z bogiem — każe
814 III, | przywodzi je na pamięć w czasach upadku i zwątpienia.
815 III, | się i dopełniło bądź to w życiu całego ludu, bądź
816 III, | poszczególnej jednostki. ~W ten sposób miłosierdzie
817 III, | okazuje się zaś nie tylko w tylu wypadkach potężniejsze
818 III, | większa”. Jest większa w tym znaczeniu, że jest pierwsza
819 III, | prymat, pierwszeństwo miłości w stosunku do sprawiedliwości (
820 III, | sprzeciwia, skoro założymy w dziejach człowieka — tak
821 III, | sprawiedliwością a miłosierdziem w Bogu, w Jego stosunku do
822 III, | a miłosierdziem w Bogu, w Jego stosunku do człowieka
823 III, | musimy szukać u „początku”, w samej tajemnicy stworzenia.
824 III, | stworzenia. One też — już w kontekście Starego Przymierza —
825 III, | wybrania Ukształtowana ona w sposób szczególny dzieje
826 III, | ongiś do Izraela, niesie w sobie perspektywę całych
827 III, | Chrystus objawia Ojca w tej samej perspektywie,
828 III, | mówi do Apostoła Filipa w przeddzień swojej śmierci
829 III, (4) | czy „miłość”, to właśnie w oparciu o taką wierność.
830 III, (4) | łaską dla Izraela. Jednakże w konsekwencji zawarcia Przymierza
831 III, (4) | się do jego wypełniania: w ten sposób hesed nabierał
832 III, (4) | Drugie z wyrażeń, które w słownictwie Starego Testamentu
833 III, (4) | męskie), o tyle rahamim już w swym źródłosłowie wskazuje
834 III, (4) | dana, nie zasłużona, że w tej postaci stanowi ona
835 III, (4) | macierzyństwa, wyraża się w pismach starotestamentalnych
836 III, (4) | na różne sposoby, zarówno w ratowaniu od niebezpieczeństw
837 III, (4) | zwłaszcza od wrogów, jak też w przebaczaniu grzechów -
838 III, (4) | całego Izraela - a wreszcie w gotowości spełniania obietnicy
839 III, (4) | umiłuję z serca” (Oz 14, 5). ~W słownictwie Starego Testamentu
840 III, (4) | jeszcze inne wyrażenia, w różny sposób związane z
841 III, (4) | dziedziczymy - jak gdyby, w szczególnej syntezie - nie
842 III, (4) | obraz Jego miłości, która w spotkaniu ze złem, a w szczególności
843 III, (4) | która w spotkaniu ze złem, a w szczególności z grzechem
844 III, (4) | się” obok tego, co zawiera w sobie wyrażenie hanan -
845 III, (4) | ogólniejsze - to co zawiera się w treści „hesed” i rahamim.
846 III, (4) | znaczeniowych na obraz miłosierdzia w Starym Testamencie składa
847 III, (4) | litości i współczucia, a w konsekwencji przebaczanie
848 III, (4) | wyraża litość i współczucie w sensie nade wszystko uczuciowym.
849 III, (4) | Wyrażenia te rzadziej występują w tekstach biblijnych na oznaczenie
850 III, (4) | oznacza „stałość” i „pewność” (w Septuagincie: „prawdę”),
851 III, (4) | a z kolei „wierność”, i w ten sposób wydaje się łączyć
852 IV, | Nowego Testamentu odzywa się w Ewangelii św. Łukasza swoisty
853 IV, | dwugłos o Bożym miłosierdziu, w którym mocnym echem rozbrzmiewa
854 IV, | udziałem ludzi żyjących w bojaźni Bożej. Następnie,
855 IV, | narodzinach Jana Chrzciciela, w tymże samym domu, ojciec
856 IV, (5) | I w jednym, i w drugim przypadku
857 IV, (5) | I w jednym, i w drugim przypadku chodzi
858 IV, (5) | przyrzeczeń, które właśnie w macierzyństwie Bogarodzicy
859 IV, | swoje święte Przymierze” 6. ~W nauczaniu samego Chrystusa
860 IV, | marnotrawnym (Łk 15, 11-32), w której słowo „miłosierdzie”
861 IV, | Bożego wypowiedziana zostaje w sposób szczególnie przejrzysty.
862 IV, | nie samo słownictwo, jak w Księgach starotestamentalnych,
863 IV, | częścią opuszcza dom, aby w dalekich stronach wszystko
864 IV, | pierwotnej. Analogia jest w tym miejscu bardzo pojemna.
865 IV, | grzechu. Mniej uwydatnia się w tej analogii niewierność
866 IV, | tak jak to miało miejsce w tradycji prorockiej, ale
867 IV, | że „nastał ciężki głód w owej krainie”, do której
868 IV, | opuszczając dom ojcowski. I w tym stanie rzeczy pragnął
869 IV, | tych dóbr była godność syna w domu ojca. Sytuacja, w jakiej
870 IV, | syna w domu ojca. Sytuacja, w jakiej się znalazł wraz
871 IV, | godność. Nie myślał o tym w przeszłości, wówczas kiedy
872 IV, | majątku, ażeby pójść z nią w świat. I zdaje się nie uświadamiać
873 IV, | podczas gdy najemnicy w domu jego ojca „mają”. Słowa
874 IV, | sprawę najistotniejsza. W synu marnotrawnym poprzez
875 IV, | sytuacji „materialnej”, w jakiej się znalazł na skutek
876 IV, | względu na głód i nędzę, w jaką popadł, jednakże motyw
877 IV, | utraty: być najemnikiem w domu własnego ojca, to z
878 IV, | jak do stanu najemnika w domu swojego ojca. Decyzja
879 IV, | rozumowanie ukazuje, iż w centrum świadomości syna
880 IV, | podjętą decyzją wyrusza w drogę. ~W przypowieści o
881 IV, | decyzją wyrusza w drogę. ~W przypowieści o synu marnotrawnym
882 IV, | sprawiedliwość”, podobnie jak w tekście oryginalnym nie
883 IV, | miłosierdzie”. A jednak w sposób ogromnie precyzyjny
884 IV, | miłosierdzie, zostaje wpisany w samą treść ewangelicznej
885 IV, | po powrocie — pracując w domu ojca jako najemnik,
886 IV, | materialnych, chyba nigdy już w, takiej ilości, w jakiej
887 IV, | nigdy już w, takiej ilości, w jakiej zostały one przez
888 IV, | Postępowanie to, które w jego własnym poczuciu pozbawiło
889 IV, | Musiało go boleć. Musiało go w jakiś sposób także obciążać.
890 IV, | obciążać. Przecież chodziło w końcu o własnego syna. Tego
891 IV, | mu jeszcze przysługiwać w domu ojca. ~ ~
892 IV, (6) | 1, 72. O ile również, i w tym wypadku chodzi o miłosierdzie
893 IV, (6) | wypadku chodzi o miłosierdzie w znaczeniu hesed, to natomiast
894 IV, (6) | znaczeniu hesed, to natomiast w dalszych słowach, w których
895 IV, (6) | natomiast w dalszych słowach, w których Zachariasz mówi
896 IV, | ulega wszak wątpliwości, iż w tej prostej, a tak wnikliwej
897 IV, | wizji Bożego miłosierdzia w zupełnie nowej syntezie,
898 IV, | Ta wierność wyraża się w przypowieści nie tylko natychmiastową
899 IV, | odnalazł się” (Łk 15, 32). W tym samym rozdziale Ewangelii
900 IV, | jest taka sama radość, jak w wypadku syna marnotrawnego.
901 IV, | godności. Radosne wzruszenie w chwili jego powrotu do domu
902 IV, | przedstawił je Chrystus w przypowieści o synu marnotrawnym —
903 IV, | takiej miłości, tej, którą w języku Nowego Testamentu
904 IV, | powrotem: takim dobrem był w wypadku marnotrawnego syna
905 IV, | takiej oceny dostrzegamy w miłosierdziu nade wszystko
906 IV, | widzieć siebie i swoje czyny w całej prawdzie (takie widzenie
907 IV, | prawdzie (takie widzenie w prawdzie jest autentyczną
908 IV, | synu marnotrawnym wyraża w sposób prosty i dogłębny
909 IV, | i obecności miłosierdzia w ludzkim świecie. Właściwym
910 IV, | fizyczne czy materialne. W swoim właściwym i pełnym
911 IV, | dowartościowywanie, jako podnoszenie w górę, jako wydobywanie dobra
912 IV, | nawarstwień zła, które jest w świecie i w człowieku. W
913 IV, | które jest w świecie i w człowieku. W takim znaczeniu
914 IV, | w świecie i w człowieku. W takim znaczeniu miłosierdzie
915 IV, | przestała ona nigdy objawiać się w ich sercach i czynach jako
916 V | Miłosierdzie objawione w Krzyżu i Zmartwychwstaniu ~
917 V, | Musimy gruntownie wniknąć w ten finał, który — zwłaszcza
918 V, | finał, który — zwłaszcza w języku soborowym — bywa
919 V, | została ona do końca objawiona w dziejach naszego zbawienia.
920 V, | dziejach naszego zbawienia. W tym punkcie naszych rozważań
921 V, | wymiar Odkupienia pozwala nam w sposób najbardziej poniekąd
922 V, | Jego obraz i „od początku” w tym Synu wybranych do łaski
923 V, | a przedtem już modlitwa w Ogrójcu, wprowadzają taką
924 V, | wprowadzają taką zasadniczą zmianę w cały tok objawienia się
925 V, | się miłości i miłosierdzia w mesjańskim posłannictwie
926 V, | przybity do krzyża i na nim w straszliwych męczarniach
927 V, | por. Mk 15, 37; J 19, 30). W szczególny sposób wówczas
928 V, | wypowiedziane o Słudze Jahwe, w którego „ranach jest nasze
929 V, | cierpi, Chrystus zwraca się w Ogrójcu i na Kalwarii do
930 V, | napisze św. Paweł, ujmując w tych kilku słowach całą
931 V, | rzeczywistości odkupienia. Odkupienie w tym wymiarze jest ostatecznym
932 V, | sprawiedliwość ugruntowana jest w miłości, wyrasta z niej
933 V, | niejako i ku niej zmierza. W męce i śmierci Chrystusa,
934 V, | męce i śmierci Chrystusa, w tym, że Ojciec własnego
935 V, | Syna, i całkowicie owocuje w miłości. Właśnie dlatego
936 V, | sprawiedliwość Boża objawiona w krzyżu Chrystusa jest „na
937 V, | że rodzi się z miłości i w miłości dopełnia się, rodząc
938 V, | Odkupienia nie urzeczywistnia się w samym wymierzeniu sprawiedliwości
939 V, | sprawiedliwości grzechowi, ale w przywróceniu miłości, tej
940 V, | miłości, tej twórczej mocy w człowieku, dzięki której
941 V, | świętości, jaka jest z Boga. W ten sposób Odkupienie niesie
942 V, | sposób Odkupienie niesie w sobie całą pełnię objawienia
943 V, | przywrócić sprawiedliwość w znaczeniu owego zbawczego
944 V, | Bóg od początku zamierzył w człowieku, a przez człowieka
945 V, | człowieku, a przez człowieka w świecie. Chrystus cierpiący
946 V, | Chrystus cierpiący przemawia w sposób szczególny do człowieka,
947 V, | człowiek niewierzący potrafi w Nim odkryć całą wymowę solidarności
948 V, | podobieństwo Boga, został obdarzony w odwiecznym Bożym zamierzeniu.
949 V, | Chrystus, pozostaje nie tylko w stałej łączności ze światem
950 V, | którego powołał do bytu w świecie widzialnym, łączy
951 V, | udzielania się Boga człowiekowi, w którym równocześnie zawiera
952 V, | oddając Bogu siebie, a w sobie cały widzialny świat —
953 V, | widzialny świat — uczestniczył w Bożym życiu, aby starał
954 V, | prawdy i miłości, która jest w Bogu i która jest z Boga.
955 V, | Bożego przybrania wyrasta w dziejach krzyż Chrystusa,
956 V, | Zmartwychwstałego. Jednak również i w tym uwielbieniu Syna Bożego
957 V, | świat — a więc człowieka w świecie — „że Syna swojego
958 V, | Jednorodzonego dał, aby każdy kto w Niego wierzy, nie zginął,
959 V, | wieczne” (J 3, 16). Uwierzyć w Syna ukrzyżowanego, to znaczy „
960 V, | to znaczy uwierzyć, że w świecie jest obecna miłość
961 V, | potężniejsza od zła jakiegokolwiek, w które uwikłany jest człowiek,
962 V, | ludzkość, świat. Uwierzyć zaś w taką miłość to znaczy uwierzyć
963 V, | miłość to znaczy uwierzyć w miłosierdzie. Miłosierdzie
964 V, | rzeczywistości zła, które jest w świecie, które dotyka i
965 V, | serca i może go „zatracić w piekle” (Mt 10, 28). ~ ~
966 V, | nieposłuszeństwem Adama. I oto właśnie w Nim, w Chrystusie, zostaje
967 V, | Adama. I oto właśnie w Nim, w Chrystusie, zostaje wymierzona
968 V, | por. 1 Kor 15, 54 n.). W ten sposób krzyż Chrystusa
969 V, | ten sposób krzyż Chrystusa w którym Syn, współistotny
970 V, | co stanowi sam korzeń zła w dziejach człowieka: na spotkanie
971 V, | co człowiek — zwłaszcza w chwilach trudnych i bolesnych —
972 V, | kiedyś Chrystus sformułował w synagodze w Nazarecie (por.
973 V, | sformułował w synagodze w Nazarecie (por. Łk 4, 18-
974 V, | wedle słów zapisanych już w proroctwie Izajasza (por.
975 V, | objawieniu miłości miłosiernej w stosunku do ubogich, cierpiących
976 V, | cierpiących i więźniów, w stosunku do niewidomych,
977 V, | uciśnionych i grzeszników. W tajemnicy paschalnej granica
978 V, | jest udziałem człowieka w jego doczesności, zostaje
979 V, | korzeni tego zła, jakie tkwią w grzechu i śmierci; w ten
980 V, | tkwią w grzechu i śmierci; w ten sposób staje się on
981 V, | eschatologicznym. Dopiero w ostatecznym (eschatologicznym)
982 V, | spełnienia zawiera się już w krzyżu Chrystusa, w Jego
983 V, | już w krzyżu Chrystusa, w Jego śmierci. To, iż „zmartwychwstał
984 V, | objawienia miłości miłosiernej w świecie poddanym złu. Stanowi
985 V, | przeminęły” (Ap 21, 4). W tym eschatologicznym spełnieniu
986 V, | jako miłość, podczas gdy w doczesności, w dziejach
987 V, | podczas gdy w doczesności, w dziejach człowieka, które
988 V, | ludu, programem Kościoła. W samym centrum tego programu
989 V, | pozostaje zawsze krzyż, w nim bowiem objawienie miłości
990 V, | objawia swoje miłosierdzie w sposób szczególny również
991 V, | może być bardziej jeszcze w całym tym mesjańskim programie
992 V, | mesjańskim programie Chrystusa, w całym objawieniu miłosierdzia
993 V, | kazania na górze, ukazując w punkcie wyjścia możliwości „
994 V, | miłosierni”), nie odsłaniają w tej samej perspektywie najgłębszej
995 V, | Syna i Ducha Świętego, w której miłość ogarniając
996 V, | końca owe wypowiedziane w Wieczerniku słowa: „Kto
997 V, | człowieka, Chrystus, który w swojej męce i krzyżu nie
998 V, | miłosierdzia ludzkiego — w swym zmartwychwstaniu objawił
999 V, | którą Ojciec ma dla Niego, a w Nim dla wszystkich ludzi. „
1000 V, | lecz żywych” (Mk 12, 27). W swoim zmartwychwstaniu Chrystus
1-500 | 501-1000 | 1001-1500 | 1501-2000 | 2001-2500 | 2501-3000 | 3001-3500 | 3501-4000 | 4001-4500 | 4501-5000 | 5001-5500 | 5501-6000 | 6001-6500 | 6501-7000 | 7001-7500 | 7501-8000 | 8001-8500 | 8501-9000 | 9001-9500 | 9501-10000 | 10001-10397 |