1-500 | 501-1000 | 1001-1500 | 1501-2000 | 2001-2500 | 2501-3000 | 3001-3500 | 3501-4000 | 4001-4500 | 4501-5000 | 5001-5500 | 5501-6000 | 6001-6500 | 6501-7000 | 7001-7500 | 7501-8000 | 8001-8500 | 8501-9000 | 9001-9500 | 9501-10000 | 10001-10397
(...) Veritatis splendor
Rozdzial, Paragraf, Numer
9501 I, 4, | przykazania Dekalogu to w istocie tylko różne ujęcia
9502 I, 4, | cielesnej, która pozostaje w relacji z Bogiem, z bliźnim
9503 I, 4, | światem rzeczy. Jak czytamy w Katechizmie Kościoła Katolickiego, „
9504 I, 4, | człowieczeństwie człowieka. Ukazują w pełnym świetle najważniejsze
9505 I, 4, (21) | Konst. duszp. o Kościele w świecie współczesnym Gaudium
9506 I, 4, | życia ludzkiego, więzi osób w małżeństwie, własności prywatnej,
9507 I, 4, | świadczy Jego rozmowa z uczonym w Prawie, który zadaje pytanie
9508 I, 4, | wzbudza ciekawość uczonego w Prawie i prowadzi do następnego
9509 I, 4, | przejawiającej się konkretnie w przestrzeganiu przykazań,
9510 I, 4, | i jednoznacznie ujętego w przypowieści o dobrym Samarytaninie (
9511 I, 4, | Łk 10, 30-37), a także w „mowie” o sądzie ostatecznym (
9512 I, 4, | 15. W Kazaniu na Górze, stanowiącym
9513 I, 4, | ekonomii zbawienia, ujmuje w sobie Stary i Nowy Testament,
9514 I, 4, | Prawa i ich wypełnienie w Ewangelii; jest żywą i wieczną
9515 I, 4, | pełnię: realizuje się to w Chrystusie (plenitudo legis
9516 I, 4, | każda prawda zawarta jest w Nowym Testamencie, tak też
9517 I, 4, | kocha - gotowe jest spełniać w życiu najwyższe wymagania.
9518 I, 4, | miłość (por. Kol 3, 14). W ten sposób przykazanie „
9519 I, 4, | patrzy na kobietę, już się w swoim sercu dopuścił z nią
9520 I, 4, | Ducha Świętego łaskę udziału w Jego własnym życiu i miłości
9521 I, 5, | zasięg wymagań zawartych w Prawie Bożym. Ale nawet
9522 I, 5, | braku odwołuje się Jezus w swej ostatniej odpowiedzi:
9523 I, 5, | ubogim, a będziesz miał skarb w niebie. Potem przyjdź i
9524 I, 5, | odczytywać i interpretować w kontekście całego orędzia
9525 I, 5, | moralnego Ewangelii, a zwłaszcza w kontekście Kazania na Górze,
9526 I, 5, | kontekście Kazania na Górze, w świetle błogosławieństw (
9527 I, 5, | błogosławieństwo ubogich - „ubogich w duchu”, jak uściśla św.
9528 I, 5, | 3), to znaczy pokornych. W tym sensie można powiedzieć,
9529 I, 5, | błogosławieństwa wchodzą w przestrzeń otwartą przez
9530 I, 5, | dotyczące życia moralnego. W swojej pierwotnej głębi
9531 I, 5, | zaangażowanie młodzieńca w spełnianie wszystkich moralnych
9532 I, 5, | moralnych wymogów zawartych w przykazaniach stanowi niezbędne
9533 I, 5, | realizacji ich wewnętrznego sensu w naśladowaniu Chrystusa.
9534 I, 5, | domaga się tej dojrzałości w darze z siebie, do której
9535 I, 5, | wszystkie inne - streszczają się w tym nakazie: miłuj bliźniego
9536 I, 5, | niedoskonałej? Ponieważ «w członkach moich spostrzegam
9537 I, 5, | twierdzić, że jesteśmy wolni w takiej mierze, w jakiej
9538 I, 5, | jesteśmy wolni w takiej mierze, w jakiej służymy Bogu, o ile
9539 I, 5, | więcej - jako zaprzeczenie, a w każdym razie ograniczenie
9540 I, 5, | pragnie służyć innym, znajduje w prawie Bożym pierwszą i
9541 I, 5, | 21), a więc odpowiedzieć w życiu moralnym na wzniosłe
9542 I, 5, | powołanie, by być „synami w Synu”. ~To powołanie do
9543 I, 5, | obietnicą: „będziesz miał skarb w niebie”, dotyczy wszystkich,
9544 I, 5, | wasz niebieski” (Mt 5, 48). W Ewangelii św. Łukasza Jezus
9545 I, 6, | samego Jezusa, uczestnictwo w Jego życiu i przeznaczeniu,
9546 I, 6, | i przeznaczeniu, udział w Jego dobrowolnym i pełnym
9547 I, 6, | przykazanie: by włączył się w Jego doświadczenie całkowitego
9548 I, 6, | wiarę Chrystus zamieszkuje w sercu wierzącego (por. Ef
9549 I, 6, | obecności Ducha Świętego w nas. ~Włączony w Chrystusa,
9550 I, 6, | Świętego w nas. ~Włączony w Chrystusa, chrześcijanin
9551 I, 6, | działaniem Ducha Świętego Chrzest w sposób radykalny upodabnia
9552 I, 6, | wierzącego do Chrystusa w paschalnej tajemnicy Jego
9553 I, 6, | zmartwychwstania, „przyobleka” go w Chrystusa (por. Ga 3, 27): „
9554 I, 6, | 6, 3-11): żyjąc dla Boga w Jezusie Chrystusie, jest
9555 I, 6, | według Ducha i by przynosić w życiu Jego owoce (por. Ga
9556 I, 6, | Ga 5, 16-25). Zaś udział w Eucharystii, sakramencie
9557 I, 6, | świadectwa - każe nam obchodzić w liturgii i w życiu: „Ilekroć
9558 I, 6, | nam obchodzić w liturgii i w życiu: „Ilekroć bowiem spożywacie
9559 I, 7, | jest możliwe” (Mt 19, 26). ~W tym samym rozdziale Ewangelii
9560 I, 7, | do „początku” wprowadza w zakłopotanie uczniów, którzy
9561 I, 7, | was umiłowałem. Wytrwajcie w miłości mojej” (J 15, 9).
9562 I, 7, | Miłość Boża rozlana jest w sercach naszych przez Ducha
9563 I, 7, | Ducha, który daje życie w Chrystusie Jezusie, wyzwoliło
9564 I, 7, | a łaską (nowym Prawem) w perspektywie historii zbawienia,
9565 I, 7, | znajduje swe wypełnienie w Chrystusie. Uznaje wychowawczą
9566 I, 7, | skłania go, by prosił o „życie w Duchu” i przyjął je. Tylko
9567 I, 7, | Duchu” i przyjął je. Tylko w tym nowym życiu możliwe
9568 I, 7, | usprawiedliwienie przez wiarę w Chrystusa (por. Rz 3, 28): „
9569 I, 7, | wierzący znajduje objawioną w Jezusie Chrystusie i od
9570 I, 7, | i od Niego ją otrzymuje. W ten oto sposób św. Augustyn
9571 I, 7, | pojmować przede wszystkim w kategoriach nakazu, ponieważ
9572 I, 7, | 24. Odsłania się w ten sposób autentyczna i
9573 I, 7, | otrzymania daru, posiadania w Jezusie Chrystusie miłości
9574 I, 7, | naciskiem przypomina apostoł Jan w swoim Pierwszym Liście: „
9575 I, 7, | zadaniem, św. Augustyn wyraził w prostych i głębokich słowach
9576 I, 7, | jest takie: abyśmy wierzyli w imię Jego Syna, Jezusa Chrystusa,
9577 I, 7, | J 3, 23). Można „trwać” w miłości, jeśli tylko zachowuje
9578 I, 7, | przykazania, będziecie trwać w miłości mojej, tak jak Ja
9579 I, 7, | przykazania Ojca mego i trwam w Jego miłości” (J 15, 10).~
9580 I, 7, | udzielona poprzez wiarę w Chrystusa33. Zewnętrzne
9581 I, 7, | łaski lub sprawiają, że w życiu człowieka dojrzewają
9582 I, 7, | zostało ogłoszone właśnie w chwili, gdy Duch Święty
9583 I, 7, | Duch Święty zstąpił z nieba w dniu Pięćdziesiątnicy i
9584 I, 7, | niosąc - jak Mojżesz - w dłoniach kamienne tablice,
9585 I, 7, | szli niosąc Ducha Świętego w sercach (…) stawszy się
9586 I, 8, | bogatym młodzieńcem toczy się w pewnym sensie w każdej epoce
9587 I, 8, | toczy się w pewnym sensie w każdej epoce dziejów, także
9588 I, 8, | życie wieczne?” Rodzi się w sercu każdego człowieka
9589 I, 8, | epoki urzeczywistnia się w jego ciele, którym jest
9590 I, 8, | się źródłem nowego życia w świecie (por. J 3, 5-8;
9591 I, 8, | moralne, które Bóg nadał w Starym Przymierzu i które
9592 I, 8, | Starym Przymierzu i które w Nowym i Wiecznym Przymierzu
9593 I, 8, | Przymierzu osiągnęły doskonałość w osobie Wcielonego Syna Bożego,
9594 I, 8, | i nieustannie wypełniane w różnych kulturach powstających
9595 I, 8, | różnych kulturach powstających w ciągu dziejów. Zadanie ich
9596 I, 8, | postępowania. Zauważamy to w ich Listach zawierających
9597 I, 8, | wypełniać ludzie żyjący w różnych warunkach kulturowych (
9598 I, 8, | przekazywaniem Bożych darów w sakramentach36. Pierwsi
9599 I, 8, | moralnego życia oraz strzec ich w jedności Kościoła - oto
9600 I, 8, | Mt 28, 19-20), które trwa w posłudze ich następców.
9601 I, 8, | Watykański II - „Kościół w swej nauce, w swym życiu
9602 I, 8, | Kościół w swej nauce, w swym życiu i kulcie uwiecznia
9603 I, 8, | on jest, i to wszystko, w co wierzy. Tradycja ta,
9604 I, 8, | od Apostołów, rozwija się w Kościele pod opieką Ducha
9605 I, 8, | opieką Ducha Świętego” 39. W Duchu Świętym Kościół przyjmuje
9606 I, 8, | rzeczy”, których Bóg dokonuje w dziejach (por. Łk 1, 49);
9607 I, 8, | Wcielonym Słowie, wprowadza w czyn Jego nakazy i Jego
9608 I, 8, | Jego nakazy i Jego miłość w życiu świętych oraz w ofierze
9609 I, 8, | miłość w życiu świętych oraz w ofierze męczenników, świętuje
9610 I, 8, | świętuje Jego nadzieję w liturgii: poprzez tę samą
9611 I, 8, | strzeżone i poprawnie stosowane w zmieniających się epokach
9612 I, 8, | przeniknięcia Objawienia w życie ludzi oraz rozumienia
9613 I, 8, | historycznych i kulturowych w świetle wiary. Tym niemniej,
9614 I, 8, | jego interpretacji zawartej w wielkiej Tradycji nauczania
9615 I, 8, | wypowiedzi Magisterium. ~W szczególności zaś, jak stwierdza
9616 I, 8, | który autorytatywnie działa w imieniu Jezusa Chrystusa41.
9617 I, 8, | Chrystusa41. Tak więc Kościół w swoim życiu i w swoim nauczaniu
9618 I, 8, | Kościół w swoim życiu i w swoim nauczaniu jawi się
9619 I, 8, | prawdy” (por. 1 Tm 3, 15), w tym także prawdy o zasadach
9620 I, 8, | zasad moralnych również w odniesieniu do porządku
9621 I, 8, | kierunki myślenia i teorie; by w ten sposób podzielić się
9622 I, 8, | oraz dopomóc człowiekowi w jego dążeniu do prawdy i
9623 II, 1, | stworzenia” (por. 1 Kor 5, 17). ~W swojej refleksji moralnej
9624 II, 1, | tego, jaki dokonuje się w dziedzinie prawd wiary.
9625 II, 1, | tajemnicy Słowa Wcielonego”, w której „wyjaśnia się naprawdę
9626 II, 1, (44) | Konst. duszp. o Kościele w świecie współczesnym Gaudium
9627 II, 1, | Kościoła, prowadzona zawsze w świetle Chrystusa, „dobrego
9628 II, 1, | Nauczyciela”, rozwijała się także w formie dyscypliny teologicznej,
9629 II, 1, | osoby, która ich dokonuje, i w tym sensie jest otwarta
9630 II, 1, | ofiarując się człowiekowi w Jezusie Chrystusie, obdarza
9631 II, 1, | naukowy wykład, karmiony w większej mierze nauką Pisma
9632 II, 1, | wzniosłość powołania wiernych w Chrystusie i ich obowiązek
9633 II, 1, | obowiązek przynoszenia owocu w miłości za życie świata” 45.
9634 II, 1, | wszystkich wiernych, ale w szczególny sposób do teologów: „
9635 II, 1, | Niech więc wierni żyją w najściślejszej łączności
9636 II, 1, | odczuwania, znajdujące wyraz w ich kulturze umysłowej” 47. ~
9637 II, 1, (46) | Konst. duszp. o Kościele w świecie współczesnym Gaudium
9638 II, 1, | Soboru, przyniosła już owoce w postaci interesujących i
9639 II, 1, | do wierzenia i stosowania w życiu, a przedstawianymi
9640 II, 1, | życiu, a przedstawianymi w sposób bardziej odpowiadający
9641 II, 1, | mądrości (por. Prz 1, 7). ~W tym samym okresie w obrębie
9642 II, 1, | 7). ~W tym samym okresie w obrębie posoborowych dysput
9643 II, 1, | Encyklikę do Was, Współbracia w Biskupstwie, pragnę sformułować
9644 II, 1, | Biskupstwie, pragnę sformułować w niej niezbędne zasady rozeznawania
9645 II, 1, | łączy ją z prawdą zawartą w Bożym prawie? Jaką rolę
9646 II, 1, | Jaką rolę odgrywa sumienie w kształtowaniu moralnego
9647 II, 1, | człowieka? Jak rozpoznać, w zgodzie z prawdą o dobru,
9648 II, 1, | człowieka? — można zawrzeć w podstawowym pytaniu, które
9649 II, 1, | Nauczyciel: światło i moc w niej zawarte zdolne są rozstrzygnąć
9650 II, 1, | rozwijać refleksję moralną w kontekście interdyscyplinarnym,
9651 II, 1, | względu na nowe problemy51. ~W tym świetle i tą mocą Urząd
9652 II, 1, | królestwo: głoś naukę, nastawaj w porę, nie w porę, [w razie
9653 II, 1, | naukę, nastawaj w porę, nie w porę, [w razie potrzeby]
9654 II, 1, | nastawaj w porę, nie w porę, [w razie potrzeby] wykaż błąd,
9655 II, 1, (51) | Konst. duszp. o Kościele w świecie współczesnym Gaudium
9656 II, 2, | pewnością stwierdzić, że w naszych czasach ukształtowała
9657 II, 2, | wrażliwość na kwestię wolności. „W naszej epoce ludzie coraz
9658 II, 2, | Stąd postuluje się, aby „w działaniu ludzie cieszyli
9659 II, 2, | kultury. Wrażliwość ta, sama w sobie autentyczna, wyrażana
9660 II, 2, | skorygowane lub oczyszczone w świetle wiary55. ~
9661 II, 2, (55) | Konst. duszp. o Kościele w świecie współczesnym Gaudium
9662 II, 2, | 32. I tak, w niektórych nurtach myśli
9663 II, 2, | ma być źródłem wartości. W tym kierunku idą doktryny,
9664 II, 2, | poznawczo dla ludzkiego rozumu, w nieunikniony sposób doprowadził
9665 II, 2, | jest już ono postrzegane w swojej rzeczywistości pierwotnej,
9666 II, 2, | dokonywany przez osobę, która w określonej sytuacji ma zastosować
9667 II, 2, | które wpływają na sposób, w jaki człowiek korzysta z
9668 II, 2, | które znalazły zastosowanie w różnych dziedzinach życia,
9669 II, 2, | dziedzinach życia, na przykład w pedagogice lub w wymiarze
9670 II, 2, | przykład w pedagogice lub w wymiarze sprawiedliwości.
9671 II, 2, | rodzaju obserwacji, podają w wątpliwość lub wręcz negują
9672 II, 2, | wspomnieć o pewnych nadużyciach w interpretacji badań naukowych
9673 II, 2, | interpretacji badań naukowych w dziedzinie antropologii.
9674 II, 2, | i instytucji, istniejącą w ramach ludzkiej cywilizacji,
9675 II, 2, | przeciwnie — stawia je w samym centrum, ponieważ
9676 II, 2, | zwracać się do dobra tylko w sposób wolny” 56. Ale o
9677 II, 2, | ale często „sprzyjają jej w sposób fałszywy, jako swobodzie
9678 II, 2, | wszystkiego, co tylko się podoba, w tym także i zła”, ukazuje
9679 II, 2, | szczególny znak obrazu Bożego w człowieku. Bóg bowiem zechciał
9680 II, 2, | zechciał człowieka pozostawić w ręku rady jego (por. Syr
9681 II, 2, (56) | Konst. duszp. o Kościele w świecie współczesnym Gaudium
9682 II, 2, | to bardziej podstawowy w stosunku do niego jest ciążący
9683 II, 2, | indywidualistycznych, interpretują w nowy sposób związek wolności
9684 II, 2, | odkryć wszystko, co jest w nich słuszne, pożyteczne
9685 II, 2, | błędy, musimy je zbadać w świetle fundamentalnej zasady,
9686 II, 2, | dobitnie wyraził Chrystus w słowach: „Poznacie prawdę,
9687 II, 3, | 35. Czytamy w Księdze Rodzaju: „Pan Bóg
9688 II, 3, | które Bóg daje człowiekowi. W rzeczywistości właśnie przez
9689 II, 3, | ludzka wolność naprawdę i w pełni się urzeczywistnia. „
9690 II, 3, | doń dobro to mu nakazuje w przykazaniach. ~Prawo Boże
9691 II, 3, | i sprzyja jej rozwojowi. W zupełnie innym kierunku
9692 II, 3, | autonomii moralnej, która w praktyce oznaczałaby zupełną
9693 II, 3, | przemyślenia roli rozumu i wiary w określaniu tych norm, dotyczących
9694 II, 3, | idei, należących zresztą w dużej mierze do najlepszej
9695 II, 3, | współczesną kulturą, ukazując w pełnym świetle charakter
9696 II, 3, (60) | Konst. duszp. o Kościele w świecie współczesnym Gaudium
9697 II, 3, | Bożej oraz o konieczności — w obecnym stanie upadłej natury —
9698 II, 3, | natury — Bożego Objawienia w poznaniu prawd moralnych,
9699 II, 3, | całkowitej suwerenności rozumu w dziedzinie norm moralnych
9700 II, 3, | właściwemu uporządkowaniu życia w tym świecie. Normy te miałyby
9701 II, 3, | ludzki rozum. Nie można by w żaden sposób uznać Boga
9702 II, 3, | tego prawa, co najwyżej w tym sensie, że rozum ludzki
9703 II, 3, | negacji prawdy — zawartej w Piśmie Świętym i w niezmiennym
9704 II, 3, | zawartej w Piśmie Świętym i w niezmiennym nauczaniu Kościoła —
9705 II, 3, | przez swój rozum uczestniczy w odwiecznym prawie, którego
9706 II, 3, | moralne pozostało osadzone w kontekście chrześcijańskim,
9707 II, 3, | wobec Boga i bliźniego. W konsekwencji doszli do stwierdzenia,
9708 II, 3, | Kościoła i jego Magisterium w odniesieniu do norm moralnych
9709 II, 3, | które jakoby nie są zawarte w Objawieniu i same w sobie
9710 II, 3, | zawarte w Objawieniu i same w sobie nie mają znaczenia
9711 II, 3, | sobie nie mają znaczenia w porządku zbawienia. ~Trudno
9712 II, 3, | niezgodnych z nauką katolicką. ~W tym kontekście absolutnie
9713 II, 3, | konieczne jest wyjaśnienie — w świetle Słowa Bożego i żywej
9714 II, 3, | powiązań między nimi. Tylko w ten sposób będzie można
9715 II, 4 | zechciał pozostawić człowieka „w ręku rady jego” (por. Syr
9716 II, 4, | prawdziwej wolności”, która jest w człowieku „szczególnym znakiem
9717 II, 4, | zechciał człowieka pozostawić w ręku rady jego, żeby Stworzyciela
9718 II, 4, | wspaniałą głębię uczestnictwa w Bożym panowaniu, do którego
9719 II, 4, | władza człowieka rozciąga się w pewnym sensie na samego
9720 II, 4, | nieustannie podkreślany w teologicznej refleksji nad
9721 II, 4, | wolnością, interpretowaną w kategoriach swoistej królewskości.
9722 II, 4, | obrazem, dostąpiła udziału w godności i imieniu Pierwowzoru” 65. ~
9723 II, 4, (64) | Konst. duszp. o Kościele w świecie współczesnym Gaudium
9724 II, 4, | poddaną” (por. Rdz 1, 28). W tej dziedzinie zarówno pojedynczy
9725 II, 4, (66) | Konst. duszp. o Kościele w świecie współczesnym Gaudium
9726 II, 4, | odpowiedzialności. Bóg pozostawił go „w ręku rady jego” (por. Syr
9727 II, 4, | własnym wysiłkiem budować w sobie tę doskonałość. Istotnie,
9728 II, 4, | potwierdza, rozwija i umacnia w sobie podobieństwo do Boga. ~
9729 II, 4, | samo stworzenie zapada w mroki przez zapomnienie
9730 II, 4, | udział ludzkiego rozumu w odkrywaniu i stosowaniu
9731 II, 4, | moralne pochodzi od Boga i w nim ma zawsze swe źródło:
9732 II, 4, | prawo Bóg podarował nam w akcie stworzenia” 71. Słuszna
9733 II, 4, (70) | Konst. duszp. o Kościele w świecie współczesnym Gaudium
9734 II, 4, | oznacza, że człowiek posiada w samym sobie własne prawo,
9735 II, 4, | uczestnictwa rozumu praktycznego w mądrości Stwórcy i Boskiego
9736 II, 4, (73) | Konst. duszp. o Kościele w świecie współczesnym Gaudium
9737 II, 4, | przeciwnej jego wolności. W istocie rzeczy, gdyby heteronomia
9738 II, 4, | jego dobru, pozostawałaby w sprzeczności z objawieniem
9739 II, 4, | rozumu i woli człowieka w Bożej mądrości i opatrzności.
9740 II, 4, | poznania”, ale jedynie ma w nim udział dzięki światłu
9741 II, 4, | Dlatego trzeba dostrzec w wolności człowieka obraz
9742 II, 5 | mąż, który ma upodobanie w prawie Pana (por. Ps 1,
9743 II, 5, | temu posłuszeństwu trwa w prawdzie i w pełni odpowiada
9744 II, 5, | posłuszeństwu trwa w prawdzie i w pełni odpowiada ludzkiej
9745 II, 5, | odpowiednie pomoce” 75. ~W swoim dążeniu ku Bogu, który „
9746 II, 5, | naturalnego rozumu, które jest w człowieku odblaskiem Bożego
9747 II, 5, | prawa naturalnego — jest w nas odbiciem światła Bożego” 76.
9748 II, 5, (75) | Konst. duszp. o Kościele w świecie współczesnym Gaudium
9749 II, 5, | stworzenie i troszczy się o nie w najbardziej dosłownym i
9750 II, 5, | O ludzi jednak Bóg dba w inny sposób, niż o istoty,
9751 II, 5, | odwieczne prawo Boże, jest w stanie wskazać człowiekowi
9752 II, 5, | kierunek wolnego działania81. W ten sposób Bóg powołuje
9753 II, 5, | człowieka do uczestnictwa w swojej opatrzności, pragnąc
9754 II, 5, | i światem osób ludzkich. W tym kontekście jako ludzki
9755 II, 5, | jawi się prawo naturalne: „W porównaniu do innych stworzeń —
9756 II, 5, | poddane jest Bożej opatrzności w sposób bardziej szlachetny,
9757 II, 5, | dostępuje zatem udziału w odwiecznym rozumie, dzięki
9758 II, 5, | udział rozumnego stworzenia w odwiecznym prawie nazywany
9759 II, 5, | ludzki rozum i prawo są w istotny sposób podporządkowane
9760 II, 5, | zostało wypisane i wyryte w duszy wszystkich ludzi i
9761 II, 5, | odwiecznym, które zostało wpisane w naturę istot obdarzonych
9762 II, 5, | dokonuje z pomocą rozumu, w szczególności zaś z pomocą
9763 II, 5, | by przyjąć i wypełniać w życiu Boże prawo jako szczególny
9764 II, 5, | poznawać, rozważać i wypełniać w życiu: „Szczęśliwy mąż,
9765 II, 5, | grzeszników i nie siada w kole szyderców, lecz ma
9766 II, 5, | szyderców, lecz ma upodobanie w Prawie Pana, nad Jego Prawem
9767 II, 5, | interpretowania prawa Bożego w świetle Ewangelii. Przyjmuje
9768 II, 5, | Ewangelii. Przyjmuje ponadto w darze nowe Prawo, które
9769 II, 5, | wypełnienie” prawa Bożego w Jezusie Chrystusie i w Jego
9770 II, 5, | Bożego w Jezusie Chrystusie i w Jego Duchu: jest to prawo „
9771 II, 5, | Ducha, które daje życie w Chrystusie Jezusie” (Rz
9772 II, 5, | Duchem. (…) Mieszka (On) w duszy i nie tylko poucza
9773 II, 5, | powinnościach, oświecając umysł w sprawach tego, co należy
9774 II, 5, | działania” 84. ~Chociaż w refleksji teologiczno-moralnej
9775 II, 5, | od prawa naturalnego, zaś w ekonomii zbawienia prawo „
9776 II, 5, | sposoby sprawowania przez Boga w dziejach pieczy nad światem
9777 II, 6 | Treść prawa wypisana jest w ich sercach” (Rz 2, 15) ~
9778 II, 6, | 46. W dzisiejszych czasach znowu
9779 II, 6, | a zwłaszcza do natury. W rzeczywistości dysputy o
9780 II, 6, | charakter ostrych sporów w okresie Odrodzenia i Reformacji,
9781 II, 6, | świadectwo można znaleźć w nauczaniu Soboru Trydenckiego85.
9782 II, 6, | napięcie znamionuje także, choć w innym sensie, epokę współczesną:
9783 II, 6, | cechę ludzkiej historii. W innych epokach sądzono,
9784 II, 6, | na ludzką rzeczywistość. W takim kontekście nawet zjawiska
9785 II, 6, | obserwacji i wyjaśnianych jedynie w kategoriach mechanizmów
9786 II, 6, | mechanizmów psychospołecznych. W konsekwencji niektórzy specjaliści
9787 II, 6, | konsekwencji niektórzy specjaliści w dziedzinie etyki, których
9788 II, 6, | wolności, ale często pojmują ją w opozycji lub w kontraście
9789 II, 6, | pojmują ją w opozycji lub w kontraście z naturą materialną
9790 II, 6, | oznaczać wszystko to, co w człowieku i w świecie znajduje
9791 II, 6, | wszystko to, co w człowieku i w świecie znajduje się poza
9792 II, 6, | siebie i swoje wartości. W ten sposób człowiek nie
9793 II, 6, | 47. W takim kontekście podniesiono
9794 II, 6, | naturalistyczną” znaleźć można także w pewnych dokumentach Magisterium
9795 II, 6, | Magisterium Kościoła, zwłaszcza w tych, które dotyczą dziedziny
9796 II, 6, | także sztuczne zapłodnienie. W opinii wspomnianych teologów
9797 II, 6, | takich aktów nie uwzględnia w należytej mierze rozumności
9798 II, 6, | znaczenia, jakie mają one w określonej kulturze. Przede
9799 II, 6, | wszystkim zaś winno pozostawać w zgodzie z najważniejszym
9800 II, 6, | rozumnie wolną, pozostawił go „w ręku rady jego” i oczekuje
9801 II, 6, | czynów, osadzonych przecież w bardzo złożonych sytuacjach. ~
9802 II, 6, | miejsce zajmuje ludzkie ciało w kwestiach prawa naturalnego. ~
9803 II, 6, | według własnego zamysłu. W konsekwencji natura ludzka
9804 II, 6, | powoływania się na nie i szukania w nich racjonalnych wskazań
9805 II, 6, | fizycyzmu lub biologizmu. W tym kontekście napięcie
9806 II, 6, | zredukowaną naturą oznacza rozłam w samym człowieku. ~Taka teoria
9807 II, 6, (86) | Por. SOBÓR W VIENNE, Konst. Fidei catholicae:
9808 II, 6, | zmartwychwstanie, będzie miało udział w chwale; przypominają także
9809 II, 6, | powierzona samej sobie i właśnie w jedności duszy i ciała jest
9810 II, 6, | zamysłem Stwórcy. Właśnie w świetle prawdy o godności
9811 II, 6, | dla niej samej, rozum jest w stanie ocenić, jaką wartość
9812 II, 6, (87) | Konst. duszp. o Kościele w świecie współczesnym Gaudium
9813 II, 6, | Świętego i Tradycji, przejmuje w nowej postaci stare błędy,
9814 II, 6, | zawsze zwalczał, ponieważ w ich świetle ludzka osoba
9815 II, 6, | pozbawia wierzących udziału w obiecanym dziedzictwie.
9816 II, 6, | są bowiem nierozłączne: w łonie ludzkiej osoby, w
9817 II, 6, | w łonie ludzkiej osoby, w podmiocie działającym dobrowolnie
9818 II, 6, | działającym dobrowolnie i w czynie świadomie dokonanym
9819 II, 6, (88) | Apostolska o pojednaniu i pokucie w dzisiejszym posłannictwie
9820 II, 6, (88) | Starego i Nowego Testamentu, w których pewne czyny odnoszące
9821 II, 6, | życiem i swoim działaniem, a w szczególności do używania
9822 II, 6, (89) | Konst. duszp. o Kościele w świecie współczesnym Gaudium
9823 II, 6, | chwalebnym, a nawet obowiązkiem. W rzeczywistości więc jedynie
9824 II, 6, | może się dokonać wyłącznie w ramach ludzkiej natury.
9825 II, 7, | św. Augustyn — jeśli nie w księdze owego światła, które
9826 II, 7, | pierścieniu, który odciska się w wosku, ale nie znika z pierścienia” 92. ~
9827 II, 7, | naturalnego. Jako wpisane w rozumną naturę osoby, obowiązuje
9828 II, 7, | obdarzoną rozumem, żyjącą w różnych epokach historycznych.
9829 II, 7, | wszystkich ludzi żyjących w każdej epoce historycznej,
9830 II, 7, (94) | Konst. duszp. o Kościele w świecie współczesnym Gaudium
9831 II, 7, (94) | 4: AAS 68 (1976), 80: „W rzeczywistości jeśli Boże
9832 II, 7, (94) | niezmiernych praw, które wpisane są w konstytutywne elementy ludzkiej
9833 II, 7, (94) | ludzkiej natury i występują w tej samej postaci u wszystkich
9834 II, 7, | osobiście prawdę zawartą w prawie: przejmuje na własność
9835 II, 7, | wszystkich i każdego, zawsze i w każdej okoliczności. Chodzi
9836 II, 7, | wyboru takiego postępowania w żadnym przypadku nie da
9837 II, 7, | wszystkich do nieobrażania w drugim człowieku, a przede
9838 II, 7, | człowieku, a przede wszystkim w samym sobie, godności osoby
9839 II, 7, | negatywne obowiązują zawsze i w każdej sytuacji, nie oznacza,
9840 II, 7, | sytuacji, nie oznacza, że w życiu moralnym zakazy są
9841 II, 7, | Ponadto, to co należy czynić w danej sytuacji, zależy od
9842 II, 7, | zachowania, które nigdy i w żadnej sytuacji nie mogą
9843 II, 7, | przeszkodzić człowiekowi w doprowadzeniu do końca określonych
9844 II, 7, | przykazania moralne, ujęte w formie negatywnej w Starym
9845 II, 7, | ujęte w formie negatywnej w Starym i Nowym Testamencie.
9846 II, 7, (95) | Konst. duszp. o Kościele w świecie współczesnym Gaudium
9847 II, 7, | które podobnie jak w przeszłości obowiązują wszystkich
9848 II, 7, | normatywnych sformułowanych w przeszłości, kiedy nie przewidywano
9849 II, 7, | który miał się dokonać w dziejach ludzkości? ~Nie
9850 II, 7, | człowiek istnieje zawsze w ramach określonej kultury,
9851 II, 7, | że nie wyraża się on cały w tej kulturze. Zresztą sam
9852 II, 7, | rozwoju kultur dowodzi, że w człowieku jest coś, co wykracza
9853 II, 7, | prawdą swojego bytu. Podanie w wątpliwość istnienia trwałych
9854 II, 7, | początku”, i to właśnie w dyspucie o pewnych normach
9855 II, 7, | epoki (por. Mt 19, 1-9). W tym znaczeniu „Kościół utrzymuje (…),
9856 II, 7, | swą ostateczną podstawę w Chrystusie, który jest Ten
9857 II, 7, | ich niezmienną aktualność w każdym kontekście historycznym,
9858 II, 7, | i interpretować zawartą w nich prawdę. Ta prawda prawa
9859 II, 7, | ujawnia się stopniowo w ciągu stuleci: wyrażające
9860 II, 7, | stuleci: wyrażające ją normy w swej istocie pozostają w
9861 II, 7, | w swej istocie pozostają w mocy, muszą jednak być uściślane
9862 II, 7, (98) | norm moralnych, również w obrębie Nowego Prawa. ~
9863 II, 7, | sensu eademque sententia” 99 w świetle historycznych okoliczności
9864 II, 7, | formułowania, dokonujący się w umysłach wierzących i w
9865 II, 7, | w umysłach wierzących i w ramach refleksji teologicznej100. ~
9866 II, 7, (100) | pogłębiać i przedstawiać w sposób odpowiadający potrzebom
9867 II, 7, (100) | to znaczy prawdy zawarte w naszej czcigodnej doktrynie,
9868 II, 7, (100) | a czym innym jest forma, w jakiej prawdy te są przedstawiane
9869 II, 8, | Bożym ma swą żywą siedzibę w „sercu” osoby, czyli w jej
9870 II, 8, | siedzibę w „sercu” osoby, czyli w jej sumieniu. „W głębi sumienia —
9871 II, 8, | czyli w jej sumieniu. „W głębi sumienia — pisze Sobór
9872 II, 8, | unikania zła, rozbrzmiewa w sercu nakazem: czyń to,
9873 II, 8, | unikaj. Człowiek bowiem ma w swym sercu wypisane przez
9874 II, 8, | Dlatego sposób, w jaki pojmuje się relację
9875 II, 8, | związany z koncepcją sumienia. W tym znaczeniu wspomniane
9876 II, 8, (101) | Konst. duszp. o Kościele w świecie współczesnym Gaudium
9877 II, 8, | sprowadzona, przynajmniej w pewnym zakresie przeszłości,
9878 II, 8, | ogólnych norm moralnych w konkretnych sytuacjach ludzkiego
9879 II, 8, | owi teologowie — nie są w stanie ogarnąć i uwzględnić
9880 II, 8, | mogą co prawda dopomóc w pewnej mierze w poprawnej
9881 II, 8, | dopomóc w pewnej mierze w poprawnej ocenie danej sytuacji,
9882 II, 8, | jednak zastąpić człowieka w podjęciu osobistej decyzji
9883 II, 8, | tym, jak powinien postąpić w konkretnych przypadkach.
9884 II, 8, | ludzkiej i jej znaczenia w życiu moralnym skłania niektórych
9885 II, 8, | ogólną perspektywę, która w pewnym przybliżeniu wskazuje
9886 II, 8, | sam z Bogiem, którego głos w jego wnętrzu rozbrzmiewa” 102.
9887 II, 8, | kategoryczne stanowisko, jakie w wielu kwestiach moralnych
9888 II, 8, | ogólnej i tym samym pozwalać w praktyce na dokonywanie
9889 II, 8, | uznaje za wewnętrznie złe. W ten sposób wprowadza się
9890 II, 8, | ten sposób wprowadza się w niektórych przypadkach rozdział
9891 II, 8, | indywidualnego sumienia, które w praktyce miałoby stanowić
9892 II, 8, | samą tożsamość sumienia w jego relacji do wolności
9893 II, 9, | sens sumienia, zwłaszcza w jego specyficznym związku
9894 II, 9, | treść Prawa wypisana jest w ich sercach, gdy jednocześnie
9895 II, 9, | słów św. Pawła sumienie w pewnym sensie stawia człowieka
9896 II, 9, | samo stając się „świadkiem” w jego sprawie: świadkiem
9897 II, 9, | człowieka z samym sobą. W rzeczywistości jednak jest
9898 II, 9, | Sumienie nie zamyka człowieka w niedostępnej i nieprzeniknionej
9899 II, 9, | na wołanie, na głos Boga. W tym właśnie i w niczym innym
9900 II, 9, | głos Boga. W tym właśnie i w niczym innym kryje się tajemnica
9901 II, 9, | miejscem, świętą przestrzenią, w której Bóg przemawia do
9902 II, 9, | świadkiem”, ale ukazuje także, w jaki sposób spełnia ono
9903 II, 9, | oskarżają lub uniewinniają pogan w zależności od ich postępowania (
9904 II, 9, | uniewinniający albo potępiający w zależności od tego, czy
9905 II, 9, | z prawem Bożym zapisanym w jego sercu. Właśnie o sądzie
9906 II, 9, | sprawcy, oraz o czasie, w którym sąd ten ostatecznie
9907 II, 9, | dokona, mówi apostoł Paweł w cytowanym tekście: „[Okaże
9908 II, 9, | tekście: „[Okaże się to] w dniu, w którym Bóg sądzić
9909 II, 9, | Okaże się to] w dniu, w którym Bóg sądzić będzie
9910 II, 9, | wezwaniem do czynienia dobra w konkretnej sytuacji. Sumienie
9911 II, 9, | zatem obowiązek moralny w świetle prawa naturalnego:
9912 II, 9, | określa ich zastosowanie w konkretnej sytuacji. Osąd
9913 II, 9, | o moralnym dobru i złu, w którą sumienie ma się wsłuchiwać
9914 II, 9, | naturalnego i praktycznego rozumu w odniesieniu do najwyższego
9915 II, 9, | głęboko natomiast jest w nie wpisana zasada posłuszeństwa
9916 II, 9, (106) | Konst. duszpast. o Kościele w świecie współczesnym Gaudium
9917 II, 9, | dobru moralnym, wyrażona w prawie rozumu, jest w praktyce
9918 II, 9, | wyrażona w prawie rozumu, jest w praktyce i w konkretnej
9919 II, 9, | rozumu, jest w praktyce i w konkretnej sytuacji rozpoznawana
9920 II, 9, | prawidłowy osąd sumienia trwa w nim jako świadek uniwersalnej
9921 II, 9, | wyrok sumienia pozostaje w człowieku także jako rękojmia
9922 II, 9, | nieustannie ćwiczyć się w cnocie. ~Tak więc praktyczny
9923 II, 9, | oraz kierowanie się nią w działaniu. ~ ~
9924 II, 10, | można jednak tego powiedzieć w przypadku, gdy człowiek
9925 II, 10, | niemal zaślepieniu” 107. W tych zwięzłych słowach Sobór
9926 II, 10, | wypracowanej przez Kościół w ciągu wieków. ~Nie ulega
9927 II, 10, | czujności i przestrzega, że w osądach naszego sumienia
9928 II, 10, | własnych siłach uwolnić. ~W przypadku, gdy ta niepokonalna
9929 II, 10, | kieruje naszym postępowaniem w sposób faktycznie niezgodny
9930 II, 10, | nie przestaje przemawiać w imieniu owej prawdy o dobru,
9931 II, 10, (107) | Konst. duszp. o Kościele w świecie współczesnym Gaudium
9932 II, 10, | sumienia jest zawsze prawda: w przypadku sumienia prawego
9933 II, 10, | prawdą obiektywną, natomiast w przypadku sumienia błędnego —
9934 II, 10, | się go dopuścił, ale także w tym przypadku nie przestaje
9935 II, 10, | być złem, nieporządkiem w stosunku do prawdy o dobru.
9936 II, 10, | całe twoje ciało będzie w świetle. Lecz jeśli twoje
9937 II, 10, | całe twoje ciało będzie w ciemności. Jeśli więc światło,
9938 II, 10, | więc światło, które jest w tobie, jest ciemnością,
9939 II, 10, (109) | Konst. duszp. o Kościele w świecie współczesnym Gaudium
9940 II, 10, | 64. W przytoczonych wyżej słowach
9941 II, 10, | umysłu (por. Rz 12, 2). W rzeczywistości to właśnie „
9942 II, 10, | connaturalitas” jest zakorzeniona w cnotach samego człowieka
9943 II, 10, | dzięki nim się rozwija: w roztropności i innych cnotach
9944 II, 10, | kardynalnych, a przede wszystkim w teologalnych cnotach wiary,
9945 II, 10, | do światła” (J 3, 21). ~W kształtowaniu sumienia bardzo
9946 II, 10, | Sobór: „Chrześcijanie zaś w kształtowaniu swego sumienia
9947 II, 10, | Kościoła, gdy wypowiada się w kwestiach moralnych, nie
9948 II, 10, | kwestiach moralnych, nie narusza w żaden sposób wolności sumienia
9949 II, 10, | ale zawsze i wyłącznie „w” prawdzie, lecz także dlatego,
9950 II, 10, | człowieka, ale by — zwłaszcza w sprawach trudniejszych —
9951 II, 10, | drogą dojść do prawdy i w niej trwać. ~III.~Wybór
9952 II, 11, | przyjąć, że kluczową rolę w życiu moralnym odgrywa „
9953 II, 11, | i przemyślany wybór, ale w sposób „transcendentalny”
9954 II, 11, | nie jest Dobro absolutne (w stosunku do którego miałaby
9955 II, 11, | kategorialnymi”). Otóż w opinii niektórych teologów
9956 II, 11, | natury cząstkowych, nie jest w stanie zdeterminować ukierunkowania
9957 II, 11, | swoją opcję fundamentalną. ~W konsekwencji zostaje wprowadzone
9958 II, 11, | moralnym można mówić jedynie w wymiarze transcendentalnym,
9959 II, 11, | słuszne” lub „niesłuszne”. W ten sposób wewnątrz rzeczywistości
9960 II, 11, | czysto fizyczny, nie zaś w kategoriach właściwych dla
9961 II, 11, | ograniczenie moralnej oceny osoby w oparciu o dokonaną przez
9962 II, 11, | chrześcijańska doktryna moralna, w samych swych źródłach biblijnych,
9963 II, 11, | 45; Rz 8, 5-8; Ga 5, 22). W Dekalogu różne przykazania
9964 II, 11, | wywyższenie wolności znajdujemy w słowach św. Pawła: „Wy zatem,
9965 II, 11, | hołdowania ciału” (Ga 5, 13). W tej przestrodze słychać
9966 II, 11, | Chrystus. A zatem trwajcie w niej i nie poddawajcie się
9967 II, 11, | Tak właśnie dzieje się w przypadku aktu wiary pojętego
9968 II, 11, | opcja fundamentalna, który — w myśl omówionych wyżej tendencji —
9969 II, 11, | jednak urzeczywistnia się w aktach wyboru określonych
9970 II, 11, | intencji, nie ujętej jeszcze w formę zobowiązującą dla
9971 II, 11, | rozumnej celowości wpisanej w naturę działania człowieka
9972 II, 11, | jego świadomych decyzji. W rzeczywistości o moralnym
9973 II, 11, | którego należy unikać. ~W przypadku pozytywnych nakazów
9974 II, 11, | znajdują one zastosowanie w określonej sytuacji, zastanawiając
9975 II, 11, | z nimi sprzecznych. Gdy w konkretnym wypadku zostanie
9976 II, 11, | pozostawać moralnie dobrym, trwać w łasce Bożej i osiągnąć własne
9977 II, 11, | sprzeciwiał się świadomie i w rzeczy ważnej przykazaniom
9978 II, 11, | na nowo przez Kościół. ~W rzeczywistości człowiek
9979 II, 12, | utratę łaski uświęcającej, a w przypadku śmierci w tym
9980 II, 12, | uświęcającej, a w przypadku śmierci w tym grzesznym stanie — wieczne
9981 II, 12, | aktem wyboru ani osiągnąć w drodze świadomej refleksji.
9982 II, 12, | drodze świadomej refleksji. W tym sensie — dodają — trudno
9983 II, 12, | że człowiek jest zdolny w krótkim odstępie czasu zerwać
9984 II, 12, | Synod Biskupów obradujący w 1983 r., którego owocem
9985 II, 12, | dobrze znają przypadki, w których czyn poważny ze
9986 II, 12, | poważnym nieporządkiem. W rzeczy samej taki wybór
9987 II, 12, | samej taki wybór już zawiera w sobie wzgardę Bożym przykazaniem,
9988 II, 12, | fundamentalna» rozumiana w taki sposób, że przedmiotowo
9989 II, 12, | przedmiotowo zmienia lub podaje w wątpliwość tradycyjne pojęcie
9990 II, 12, | creaturam). Może stać się to w sposób bezpośredni i formalny,
9991 II, 12, | bezpośredni i formalny, jak w grzechach bałwochwalstwa,
9992 II, 12, | odstępstwa, ateizmu lub w sposób równoważny, jak we
9993 II, 12, | nieposłuszeństwie przykazaniom Bożym w materii ciężkiej” 118. ~
9994 II, 13, | ujawnia się i urzeczywistnia w ludzkich czynach. Właśnie
9995 II, 13, | trwając przy Nim dochodził w sposób wolny i pełny do
9996 II, 13, (119) | Konst. duszp. o Kościele w świecie współczesnym Gaudium
9997 II, 13, | zewnętrznego, jak to jest w przypadku istot cielesnych (...).
9998 II, 13, | skutkiem wolnego wyboru, tak że w pewien sposób to my sami
9999 II, 13, | prawo naturalne”), jak i — w sposób integralny i doskonały —
10000 II, 13, | Bogu: najwyższemu dobru, w którym człowiek znajduje
1-500 | 501-1000 | 1001-1500 | 1501-2000 | 2001-2500 | 2501-3000 | 3001-3500 | 3501-4000 | 4001-4500 | 4501-5000 | 5001-5500 | 5501-6000 | 6001-6500 | 6501-7000 | 7001-7500 | 7501-8000 | 8001-8500 | 8501-9000 | 9001-9500 | 9501-10000 | 10001-10397 |