1-500 | 501-1000 | 1001-1500 | 1501-2000 | 2001-2500 | 2501-3000 | 3001-3500 | 3501-4000 | 4001-4500 | 4501-5000 | 5001-5500 | 5501-6000 | 6001-6500 | 6501-7000 | 7001-7500 | 7501-8000 | 8001-8500 | 8501-9000 | 9001-9500 | 9501-10000 | 10001-10397
(...) Fides et ratio
Rozdzial, Paragraf, Numer
4001 I, 1, | przez Proroków, na koniec w tych czasach przemówił do
4002 I, 1, | drogą, którą ma on przejść w całości, aby dzięki nieustannemu
4003 I, 1, | Ducha Świętego ukazała się w pełni treść objawionej prawdy (
4004 I, 1, | prawdy Bożej, aż wypełnią się w nim słowa Boże»11. ~
4005 I, 1, | staje się zatem dziedziną, w której możemy dostrzec działanie
4006 I, 1, | wyobrazić: Wieczność wkracza w czas, wszystko ukrywa się
4007 I, 1, | czas, wszystko ukrywa się w małej cząstce, Bóg przybiera
4008 I, 1, | człowieka. Prawda zawarta w Objawieniu Chrystusa nie
4009 I, 1, | jest już zatem zamknięta w ciasnych granicach terytorialnych
4010 I, 1, | tej chwili wszyscy mają w Chrystusie dostęp do Ojca;
4011 I, 1, | odrzucił (por. Rz 5, 12-15). W tym Objawieniu zostaje ofiarowana
4012 I, 1, | wyjaśnia się naprawdę dopiero w tajemnicy Słowa Wcielonego» —
4013 I, 1, | pytania, jakie stawia sobie w obliczu bólu, cierpienia
4014 I, 1, | niewinnych i śmierci, jeśli nie w świetle promieniującym z
4015 I, 2 | Rozum w obliczu tajemnicy ~
4016 I, 2, | To zwięzłe, ale bogate w treść stwierdzenie wyraża
4017 I, 2, | świadectwa. Oznacza to, że w sposób pełny i w całości
4018 I, 2, | to, że w sposób pełny i w całości uznaje za prawdę
4019 I, 2, | prawda, którą otrzymuje w darze i której sam nie może
4020 I, 2, | się domagać, wpisuje się w kontekst relacji międzyosobowych,
4021 I, 2, | Rozum i wola wyrażają tu w najwyższym stopniu swą naturę
4022 I, 2, | człowiekowi na dokonanie aktu, w którym realizuje się w pełni
4023 I, 2, | w którym realizuje się w pełni jego osobowa wolność15.
4024 I, 2, | wolność nie wyraża się w dokonywaniu wyborów przeciw
4025 I, 2, | najdonioślejszym wyborem w życiu człowieka; to w nim
4026 I, 2, | wyborem w życiu człowieka; to w nim bowiem wolność dochodzi
4027 I, 2, | pewności prawdy i postanawia w niej żyćzatem ~Z pomocą
4028 I, 2, | przychodzą także znaki zawarte w Objawieniu. Pomagają one
4029 I, 2, | Pomagają one zejść głębiej w poszukiwaniu prawdy i pozwalają
4030 I, 2, | niezależne dociekania także w sferze tajemnicy. Te znaki
4031 I, 2, | i dostrzegł głębszy sens w nich zawarty. W znakach
4032 I, 2, | głębszy sens w nich zawarty. W znakach tych obecna jest
4033 I, 2, | horyzontu Objawienia, a w szczególny sposób do znaku
4034 I, 2, | znaku eucharystycznego, w którym nierozerwalna jedność
4035 I, 2, | głębię tajemnicy. Chrystus w Eucharystii jest naprawdę
4036 I, 2, | odmiennych szat figurą, w znakach różny, nie naturą,
4037 I, 2, | człowieka. Chrystus «już w samym objawieniu tajemnicy
4038 I, 2, | Ojca i Jego miłości objawia w pełni człowieka samemu człowiekowi
4039 I, 2, | znaczy powołanie do udziału w tajemnicy trynitarnego życia
4040 I, 2, (18) | Konst. duszpast. o Kościele w świecie współczesnym Gaudium
4041 I, 2, | filozoficzną. Objawienie wprowadza w historię pewien punkt odniesienia,
4042 I, 2, | Boga, której umysł nie jest w stanie wyczerpać, lecz może
4043 I, 2, | swoją własną skończonością w obliczu nieskończonej tajemnicy
4044 I, 2, | Objawienie wprowadza zatem w naszą historię prawdę uniwersalną
4045 I, 2, | dokonał wszystkiego, co było w jego mocy, niczego nie zaniedbując.
4046 I, 2, | niczego nie zaniedbując. W tej refleksji może nas wspomóc
4047 I, 2, | najznaczniejszych umysłów w dziejach ludzkości, do którego
4048 I, 2, | teologia ś— św. Anzelm. W Proslogionie arcybiskup
4049 I, 2, | Objawienia, którą znajdujemy w Jezusie z Nazaretu, pozwala
4050 I, 2, | Jako prawda najwyższa, w niczym nie naruszając autonomii
4051 I, 2, | szczyt, dzięki czemu możemy w pełni zrozumieć słowa Chrystusa: «
4052 I, 2, | twoim zasięgiem. Nie jest w niebiosach, by można było
4053 I, 2, | jest bardzo blisko ciebie: w twych ustach i w twoim sercu,
4054 I, 2, | ciebie: w twych ustach i w twoim sercu, byś je mógł
4055 I, 2, | objawiona prawda jest wpisaną w nasze dzieje zapowiedzią
4056 I, 2, | zamierza udzielić tym, którzy w Niego wierzą lub poszukują
4057 I, 2, | radość kontemplacji Boga w Trórej kresem ~
4058 II, 1, | 16. Już w Piśmie Świętym znajdujemy
4059 II, 1, | nam bardzo wyraźnie, że w tekstach tych zawarta jest
4060 II, 1, | tych stronicach, bogatych w niezwykle głębokie intuicje. ~
4061 II, 1, | Szczęśliwy mąż, który się ćwiczy w mądrości i który się radzi
4062 II, 1, | który rozważa drogi jej w swym sercu i zastanawia
4063 II, 1, | blisko jej domu i wbije kołek w jej ściany; kto postawi
4064 II, 1, | boku ten zajmie miejsce w szczęśliwym mieszkaniu,
4065 II, 1, | Prz 20, 5). Oczywiście, w starożytnym Izraelu poznanie
4066 II, 1, | się poprzez abstrakcję, w której celowali filozofowie
4067 II, 1, | Izraelita nie pojmował poznania w kategoriach właściwych epoce
4068 II, 1, | poznaniem wiary. Świat i to, co w nim zachodzi, a także historia
4069 II, 1, | historia i różne doświadczenia w życiu narodu to rzeczywistości,
4070 II, 1, | uzmysłowić człowiekowi, że w tych wydarzeniach objawia
4071 II, 1, | nie wyznaje zarazem wiary w Boga, który w nich działa.
4072 II, 1, | zarazem wiary w Boga, który w nich działa. Wiara wyostrza
4073 II, 1, | pozwalając mu dostrzec w strumieniu wydarzeń czynną
4074 II, 1, | poszukiwanie jest wpisane w horyzont wiary. Nie można
4075 II, 1, | zaś ma własną przestrzeń, w której się realizuje. W
4076 II, 1, | w której się realizuje. W tym kierunku prowadzi nas
4077 II, 1, | człowiekiem choć każdy przebywa w swoim własnym świecie istnieje
4078 II, 1, | świecie istnieje jedyna w swoim rodzaju więź wzajemności.
4079 II, 1, | rodzaju więź wzajemności. W Bogu znajduje się początek
4080 II, 1, | początek wszystkich rzeczy, w Nim mieszka pełnia tajemnicy
4081 II, 1, | mozaiki dodaje Psalmista, gdy w modlitwie wypowiada słowiekiem «
4082 II, 1, | nią, przeczuwa bowiem, że w nim zawarta jest wyczerpująca
4083 II, 1, | Jego opatrznościową miłość w kierowaniu światem. ~Gdy
4084 II, 1, | ostatecznie znaleźć się w sytuacji «głupca». Według
4085 II, 1, | posiada rozległą wiedzę, ale w rzeczywistości nie potrafi
4086 II, 1, | zagadnienie, znajdujemy w Księdze Mądrości. Autor
4087 II, 1, | Mądrości. Autor święty mówi w nich o Bogu, który pozwala
4088 II, 1, | także poprzez przyrodę. W rozumieniu starożytnych
4089 II, 1, | dzięki rozumowi człowiek jest w stanie «poznać budowę świata
4090 II, 1, | której zdaje się nawiązywać w tym kontekście, autor stwierdza,
4091 II, 1, | 20. W tej perspektywie należy
4092 II, 1, | jej treść zostaje wpisana w szerszy kontekst wiary. «
4093 II, 1, | ponieważ pozwala mu dotrzeć w sposób zgodny z jego własnymi
4094 II, 1, | przedmiotu poznania i wpisać go w ów najwyższy porządek rzeczy,
4095 II, 1, | najwyższy porządek rzeczy, w którym wszystko zyskuje
4096 II, 1, | sens wszystkich rzeczy, a w szczególności własnego istnienia.
4097 II, 1, | prawdziwego poznania właśnie w bojaźni Bożej: «Podstawą
4098 II, 2, | 21. W rozumieniu Starego Testamentu
4099 II, 2, | swoją kondycją, ukazywany w Biblii człowiek odkrył,
4100 II, 2, | samego siebie tylko jako «byt w relacji»: w relacji z sobą,
4101 II, 2, | tylko jako «byt w relacji»: w relacji z sobą, z narodem,
4102 II, 2, | pozwoliło jego rozumowi wniknąć w przestrzeń nieskończoności
4103 II, 2, | Dostrzegamy to na przykład w słowach, którymi Księga
4104 II, 2, | ścieżek. Znajdując oparcie w Bogu, pozostaje zawsze i
4105 II, 2, | 22. W pierwszym rozdziale Listu
4106 II, 2, | wnikliwa jest refleksja podjęta w Księgach mądrościowych.
4107 II, 2, | przeprowadza filozoficzny wywód, w którym wyraża głęboką prawdę:
4108 II, 2, | por. Rz 1, 20). Wyraża się w tym uznanie, że rozum ludzki
4109 II, 2, | tylko nie jest zamknięta w sferze poznania zmysłowego,
4110 II, 2, | rozum miał być wyposażony w zdolność swobodnego przekraczania
4111 II, 2, | wszystkiego: do Stwórcy. W następstwie nieposłuszeństwa,
4112 II, 2, | całkowitą i absolutną autonomię w stosunku do Tego, który
4113 II, 2, | opowiadając, że Bóg umieścił go w ogrodzie Eden, pośrodku
4114 II, 2, | jasne: człowiek nie był w stanie samodzielnie rozeznać
4115 II, 2, | zasadą. Ślepa pycha zrodziła w naszych prarodzicach złudne
4116 II, 2, | słabości, rozrywając kajdany, w które sam się zakuł. ~
4117 II, 2, | mądrością Bożą objawioną w Jezusie Chrystusie. Głębia
4118 II, 2, | które absolutnie nie są w stanie należycie jej wyrazić. ~
4119 II, 2, | wybrał właśnie to, co głupie w oczach świata, aby zawstydzić
4120 II, 2, | Człowiek nie potrafi pojąć, w jaki sposób śmierć może
4121 II, 2, | darmowość miłości objawionej w krzyżu Chrystusa, Apostoł
4122 II, 2, | jakie stosowali filozofowie w swoich refleksjach o Bogu.
4123 II, 2, | na powszechność zawartej w niej prawdy. Jakież wyzwanie
4124 II, 2, | nawet o własnych siłach jest w stanie dostrzec, że człowiek
4125 II, 2, | przekracza samego siebie w dążeniu do prawdy, natomiast
4126 III, 1, | 24. W Dziejach Apostolskich ewangelista
4127 III, 1, | źródłem wszelkiego życia. W dalszym ciągu swej mowy
4128 III, 1, | Go niejako po omacku. Bo w rzeczywistości jest On niedaleko
4129 III, 1, | przywiązywał zawsze wielką wagę: w głębi ludzkiego serca zostało
4130 III, 1, | co przygodne i poszybował w stronę nieskończonośowiek ~
4131 III, 1, | nieskończonośowiek ~Na różne sposoby i w różnych epokach człowiek
4132 III, 1, | znalazło szczególne ujście w filozofii, która przy pomocy
4133 III, 1, | pragnienia jest prawda. Nawet w życiu codziennym obserwujemy,
4134 III, 1, | Człowiek to jedyna istota w całym widzialnym świecie
4135 III, 1, | wielorakich poszukiwań, zwłaszcza w dziedzinie nauk przyrodniczych,
4136 III, 1, | nauk przyrodniczych, które w ostatnich stuleciach przyniosły
4137 III, 1, | Poszukiwania nie mniej ważne niż w sferze teoretycznej prowadzone
4138 III, 1, | teoretycznej prowadzone są także w sferze praktycznej: mam
4139 III, 1, | dąży do doskonałości. Także w tym przypadku jego celem
4140 III, 1, | To przekonanie wyraziłem w Encyklice Veritatis splendor: «
4141 III, 1, | to bardziej podstawowy w stosunku do niego jest ciążący
4142 III, 1, | stawać się lepszy, rozwijając w pełni swoją naturę. Człowiek
4143 III, 1, | prawdziwych wartości zamykając się w sobie, ale otwierając się
4144 III, 1, | się i poszukując ich także w wymiarach transcendentnych
4145 III, 1, | Księga Hioba, aby wątpić w sens życia. Codzienne doświadczenie
4146 III, 1, | na naszych oczach, które w świetle rozumu wydają się
4147 III, 1, | szuka absolutu, który byłby w stanie dostarczyć odpowiedzi
4148 III, 1, | przynoszą zaspokojenia. W życiu każdego człowieka
4149 III, 1, | zakorzenienia swojej egzystencji w prawdzie uznanej za ostateczną,
4150 III, 1, | żadnym wątpliwośowieka ~W ciągu stuleci filozofowie
4151 III, 1, | istnieją inne jeszcze formy, w których człowiek próbuje
4152 III, 1, | los autorytetowi mistrza. W każdej z tych form żywe
4153 III, 2, | prawdy zmierza konsekwentnie w tak wyraźnie określonym
4154 III, 2, | tak głęboko zakorzenione w ludzkiej naturze było całkowicie
4155 III, 2, | właśnie dzieje się zazwyczaj w procesie badań naukowych.
4156 III, 2, | także poszukiwaniem prawdy w dziedzinie zagadnień ostatecznych.
4157 III, 2, | tak głęboko zakorzenione w sercu człowieka, że gdyby
4158 III, 2, | pytania, a zarazem nosi w sercu przynajmniej zarys
4159 III, 2, | przekonani o ich prawdziwości, w czym utwierdza nas również
4160 III, 2, | rząd prawd występujących w życiu codziennym i w sferze
4161 III, 2, | występujących w życiu codziennym i w sferze badań naukowych.
4162 III, 2, | prawdy religijne, które w pewnej mierze sięgają korzeniami
4163 III, 2, | filozofii. Są one zawarte w odpowiedziach, jakich różne
4164 III, 2, | fundamentalne pytania27. ~W odniesieniu do prawd filozoficznych
4165 III, 2, | są one zawarte wyłącznie w doktrynach zawodowych filozofów,
4166 III, 2, | powiedziałem, każdy człowiek jest w pewien sposób filozofem
4167 III, 2, | filozoficzne, którymi kieruje się w życiu. W taki czy inny sposób
4168 III, 2, | którymi kieruje się w życiu. W taki czy inny sposób kształtuje
4169 III, 2, | pytanie o sens własnego życia: w takim świetle interpretuje
4170 III, 2, | filozoficzno-religijnymi a prawdą objawioną w Jezusie Chrystusie. Zanim
4171 III, 2, | samotnie. Rodzi się i dorasta w rodzinie, aby później włączyć
4172 III, 2, | włączyć się swoją pracą w życie społeczne. Od dnia
4173 III, 2, | narodzin jest zatem włączony w różne tradycje, przejmując
4174 III, 2, | ale także liczne prawdy, w które wierzy niejako instynktownie.
4175 III, 2, | wierzy niejako instynktownie. W okresie wzrastania i dojrzewania
4176 III, 2, | które przeprowadził. Mimo to w życiu człowieka nadal o
4177 III, 2, | wiele więcej jest prawd, w które po prostu wierzy,
4178 III, 2, | weryfikacji. Któż bowiem byłby w stanie poddać krytycznej
4179 III, 2, | zdobytej przez innych. Można w nim dostrzec znamienne napięcie:
4180 III, 2, | potwierdzenie; z drugiej zaś wiara w porównaniu ze zwykłym poznaniem
4181 III, 2, | relacji. ~Warto podkreślić, że w takiej relacji międzyosobowej
4182 III, 2, | siebie i przez wierność. W tej wierności, która uzdalnia
4183 III, 2, | uzdalnia do złożenia siebie w darze, człowiek znajduje
4184 III, 2, | zaś taki, że dostrzegamy w nich oczywiste świadectwo
4185 III, 2, | każdego człowieka o tym, co on w głębi serca już uznaje za
4186 III, 2, | poszukuje. Męczennik budzi w nas głębokie zaufanie, ponieważ
4187 III, 2, | dąży nie tylko do tego, aby w każdej ze swych decyzji
4188 III, 2, | może osiągnąć cel jedynie w absolucie28. Dzięki przyrodzonej
4189 III, 2, | rozum potrzebuje oprzeć się w swoich poszukiwaniach na
4190 III, 2, | zawierzenia i wprowadza go w porządek łaski, gdzie może
4191 III, 2, | może on dostąpić udziału w tajemnicy Chrystusa, w Nim
4192 III, 2, | udziału w tajemnicy Chrystusa, w Nim zaś zyskać prawdziwe
4193 III, 2, | prawdziwe i pełne poznanie Boga w Trójcy Jedynego. Tak więc
4194 III, 2, | Trójcy Jedynego. Tak więc w Jezusie Chrystusie, który
4195 III, 2, (28) | Pytania te znajdują się w sercu każdego człowieka,
4196 III, 2, (28) | odnalezienia sensu istnienia, w każdym jego momencie, na
4197 III, 2, (28) | decydujących etapach, jak również w chwilach jak najbardziej
4198 III, 2, (28) | człowieka do poszukiwania w wolności rozwiązania, które
4199 III, 2, | prawda, którą Bóg objawia nam w Jezusie Chrystusie, nie
4200 III, 2, | ludzkiego rozumu, wyrażonym już w zasadzie niesprzeczności.
4201 III, 2, | żywe i osobowe wcielenie w Chrystusie, jak przypomina
4202 III, 2, | przypomina Apostoł: «Prawda jest w Jezusie» (por. Ef 4, 21;
4203 III, 2, | jest Słowem odwiecznym, w którym wszystko zostało
4204 III, 2, (29) | nigdy pozostawać z sobą w sprzeczności. 'Pismo Święte
4205 III, 2, (29) | nakazów Bożych' - pisał w swym liście do ojca Benedetto
4206 III, 2, (29) | ojca Benedetto Castellego w dniu 21 grudnia 1613 r.
4207 III, 2, (29) | 36). Galileusz odczuwał w swoich naukowych badaniach
4208 III, 2, (29) | pobudzał, uprzedzał i wspomagał w jego intuicjach, działając
4209 III, 2, (29) | jego intuicjach, działając w głębi jego umysłu". Jan
4210 III, 2, | Chrystusa: to bowiem, co w Nim się objawia, jest «pełnią
4211 III, 2, | 16) każdej istoty, która w Nim i przez Niego została
4212 III, 2, | Niego została stworzona, w Nim zatem znajduje spełnienie (
4213 III, 2, | Relacja ta wymaga rozpatrzenia w podwójnej perspektywie,
4214 III, 2, | prawdą, którą mamy pojmować w świetle rozumu. Tylko w
4215 III, 2, | w świetle rozumu. Tylko w takim podwójnym ujęciu można
4216 III, 2, | między wiarą a filozofią w ciągu dziejów. Na tej podstawie
4217 IV, 1, | 36. Jak czytamy w Dziejach Apostolskich, chrześcijańskie
4218 IV, 1, | św. Paweł przeprowadził w Atenach z «niektórymi z
4219 IV, 1, | mowy na Areopagu pozwala w niej dostrzec liczne aluzje
4220 IV, 1, | 16-17). Ponieważ jednak w religii pogańskiej to naturalne
4221 IV, 1, | najbardziej celowe nawiązanie w swym wystąpieniu do myśli
4222 IV, 1, | zostały najpierw wyrażone w poezji. Teogonie pozostają
4223 IV, 1, | podstawę swoim wierzeniom w boskość. Wkroczyli w ten
4224 IV, 1, | wierzeniom w boskość. Wkroczyli w ten sposób na drogę, która
4225 IV, 1, | uświadomienie sobie tego, w co się wierzy. Przedsięwzięcie
4226 IV, 1, | częściowo oczyszczono ją w drodze analizy racjonalnej.
4227 IV, 1, | zrozumienia Boga objawionego w Jezusie Chrystusie. ~
4228 IV, 1, | aby kto was nie zagarnął w niewolę przez tę filozofię
4229 IV, 1, | szerzą się także dzisiaj w niektórych środowiskach
4230 IV, 1, | które należało przedstawić w bezpośrednim spotkaniu z
4231 IV, 1, | trzeba szukać gdzie indziej. W rzeczywistości dzięki spotkaniu
4232 IV, 1, | jednoznacznie, że znalazł w chrześcijaństwie «jedyną
4233 IV, 1, | jako wstępne wprowadzenie w wiarę chrześcijańsk—34 i
4234 IV, 1, | Nauka Zbawiciela jest sama w sobie doskonała i nie potrzebuje
4235 IV, 1, | 39. W dziejach tego procesu można
4236 IV, 1, | z której się wywodziła. W filozofii arystotelesowskiej
4237 IV, 1, | filozoficznej. Natomiast w świetle chrześcijańskiego
4238 IV, 1, | podjętą przez wierzącego w celu sformułowania prawdziwej
4239 IV, 1, | 40. W tym procesie chrystianizacji
4240 IV, 1, | jego oczekiwań. Gdy stanął w obliczu prawdy chrześcijaństwa,
4241 IV, 1, | chrześcijaństwa, znalazł w sobie dość sił, aby dokonać
4242 IV, 1, | rzetelność, gdy domaga się, aby w niektóre rzeczy wierzono
4243 IV, 1, | zrozumieli, czy też dlatego, że w ogóle nie można ich udowodnire»38.
4244 IV, 1, | platonikom, do których Augustyn w sposób szczególny nawiązywał,
4245 IV, 1, | filozoficznej i teologicznej, w której zbiegały się różne
4246 IV, 1, | wiedzy, która ma fundament w myśli biblijnej, została
4247 IV, 1, | na wyrażeniu prawd wiary w kategoriach filozoficznych.
4248 IV, 1, | więcej. Zdołali bowiem ukazać w pełnym świetle to, co zawarte
4249 IV, 1, | pośrednio i we wstępnym zarysie w myśli wielkich filozofów
4250 IV, 1, | powiedziałem było wskazanie, w jaki sposób rozum uwolniony
4251 IV, 1, | prawidłowo uformowany był zatem w stanie wznieść się na wyższe
4252 IV, 1, | dzieła Ojców. Przyjęli oni w pełni zdobycze rozumu otwartego
4253 IV, 1, | na absolut i wszczepili w niego bogactwa zaczerpnięte
4254 IV, 1, | urokiem drugiej; nastąpiło ono w głębi umysłów i było spotkaniem
4255 IV, 1, | dobro i najwyższą prawdę w osobie Wcielonego Słowa.
4256 IV, 1, | osobie Wcielonego Słowa. W kontakcie z filozofiami
4257 IV, 1, | wahali się jednak wskazać w nich zarówno elementów wspólnych,
4258 IV, 1, (41) | o studium Ojców Kościoła w formacji kapłańskiej (10
4259 IV, 1, | 42. W teologii scholastycznej
4260 IV, 1, | rola rozumu wykształconego w szkole filozofii staje się
4261 IV, 1, | poznania, która roznieca w nim coraz większą miłość
4262 IV, 1, | pojmowania tego, co odkrywa. W tym momencie jednak rozum
4263 IV, 1, | momencie jednak rozum jest też w stanie dostrzec, gdzie znajduje
4264 IV, 1, | zadowolony z tego, jeśli zdoła w drodze rozumowania rozpoznać
4265 IV, 1, | uprzedniej refleksji umysł pojął w sposób racjonalny, że jest
4266 IV, 1, | incomprehensibile esse) sposób, w jaki najwyższa mądrość poznaje
4267 IV, 2, | Bardzo szczególną rolę w tym długim procesie odegrał
4268 IV, 2, | myślą arabską i żydowską. W epoce, gdy chrześcijańscy
4269 IV, 2, | zasługą Tomasza było ukazanie w pełnym świetle harmonii
4270 IV, 2, | szuka jego pomocy i pokłada w nim ufność. Jak łaska opiera
4271 IV, 2, | poznaniu tajemnicy Boga w Trójcy Jedynego. Choć Doktor
4272 IV, 2, | sens. Wiara mianowicie jest w pewien sposób «czynnością
4273 IV, 2, | aby przyjąć treści wiary; w każdym przypadku człowiek
4274 IV, 2, | teologii. Chciałbym przypomnieć w tym kontekście słowa, które
4275 IV, 2, | wątpienia Tomasz odznaczał się w najwyższym stopniu odwagą
4276 IV, 2, | prawdy, wolnością ducha w podejmowaniu nowych problemów
4277 IV, 2, | wskazuje na rolę Ducha Świętego w procesie dojrzewania ludzkiej
4278 IV, 2, | Ducha Świętego i wprowadza w poznanie rzeczywistości
4279 IV, 2, | pojąć specyfikę mądrości w jej ścisłym powiązaniu z
4280 IV, 2, | do badania rzeczywistości w granicach wyznaczonych przez
4281 IV, 2, | prawdzie bez wahania, potrafił w swoim realizmie uznać jej
4282 IV, 3, | prowadzić owocne badania w swoich dziedzinach. Jednakże
4283 IV, 3, | wiedzy przekształciło się w szkodliwy rozdział. Przesadny
4284 IV, 3, | całkowicie autonomicznej w stosunku do treści wiary.
4285 IV, 3, | abstrakcyjnego, zostało w praktyce zniszczone przez
4286 IV, 3, | rozpoznawalne, zwłaszcza w historii Zachodu. Nie ma
4287 IV, 3, | Zachodu. Nie ma przesady w stwierdzeniu, że rozwój
4288 IV, 3, | jawnie z nim sprzeczne. W ubiegłym stuleciu proces
4289 IV, 3, | zmartwychwstania Jezusa Chrystusa, w struktury dialektyczne poddające
4290 IV, 3, | ludzkości wielu cierpień. ~W sferze badań przyrodniczych
4291 IV, 3, | metafizycznej i moralnej. W wyniku tego zaistniało niebezpieczeństwo,
4292 IV, 3, | etycznych, nie stawiają już w centrum swej uwagi osoby
4293 IV, 3, | racjonalistycznego przyjęły w końcu postać nihilizmu.
4294 IV, 3, | poszukiwanie stanowi cel sam w sobie, nie istnieje bowiem
4295 IV, 3, | celu, jakim jest prawda. W interpretacji nihilistycznej
4296 IV, 3, | racjonalnego poznania zdobywały w tym samym czasie coraz większe
4297 IV, 3, | formy racjonalności służą a w każdym razie mogą być —
4298 IV, 3, | i sprawować władzę. ~Już w mojej pierwszej Encyklice
4299 IV, 3, | człowieka zbyt rychło i w sposób najczęściej nie przewidywany
4300 IV, 3, | tyle podlegają alienacji w tym sensie, że zostają odebrane
4301 IV, 3, | przynajmniej częściowo, w jakimś pochodnym i pośrednim
4302 IV, 3, | współczesnej ludzkiej egzystencji w jej najszerszym i najpowszechniejszym
4303 IV, 3, | Człowiek coraz bardziej bytuje w lęku. Żyje w lęku, że jego
4304 IV, 3, | bardziej bytuje w lęku. Żyje w lęku, że jego wytwory rzecz
4305 IV, 3, | właśnie te, które zawierają w sobie szczególną miarę ludzkiej
4306 IV, 3, | przedsiębiorczości mogą zostać obrócone w sposób radykalny przeciwko
4307 IV, 3, | radykalny przeciwko człk,» 53. ~W ślad za tymi przekształceniami
4308 IV, 3, | praktyczną użyteczność. W konsekwencji stracili z
4309 IV, 3, | filozofii pozwala dostrzec w nim proces stopniowego pogłębiania
4310 IV, 3, | między wiarą a rozumem, można w niej odkryć cenne zalążki
4311 IV, 3, | znajdują się na przykład w głębokich analizach postrzegania
4312 IV, 3, | zostały zubożone i osłabione w swych wzajemnych odniesieniach.
4313 IV, 3, | Wiara, pozbawiona oparcia w rozumie, skupiła się bardziej
4314 V | WYPOWIEDZI MAGISTERIUM KOŚCIOŁA W DZIEDZINIE FILOZOFII ~ ~
4315 V, 1, | znajduje istotne uzasadnienie w fakcie, że filozofia także
4316 V, 1, | przestrzegać własnych zasad; w przeciwnym razie zabrakłoby
4317 V, 1, | prawdzie i będzie do niej dążyć w sposób, który poddaje się
4318 V, 1, | która nie postępowałaby w świetle rozumu, zgodnie
4319 V, 1, | filozofia, należy dostrzec w tym, że rozum jest ze swej
4320 V, 1, | ponadto został wyposażony w niezbędne środki, aby do
4321 V, 1, | uzupełniać luki występujące w jakimś niedoskonałym wywodzie
4322 V, 1, | mocą swojego autorytetu i w świetle wiary filozofie
4323 V, 1, | wiary. Ponadto, ponieważ w procesie rozwoju wiedzy
4324 V, 1, | zobowiązany jest wskazywać, co w danym systemie filozoficznym
4325 V, 1, | z wiarą, którą wyznaje. W istocie, wiele kwestii filozoficznych
4326 V, 1, | rozeznania przede wszystkim w wymiarze negatywnym, jak
4327 V, 1, | poza zbyt ciasne granice, w jakich powstaje ich refleksja.
4328 V, 1, | prawda, choć wyraża się ona w formach, które noszą znamię
4329 V, 1, | ujmuje całą prawdę ani że w pełni wyjaśnia rzeczywistość
4330 V, 1, | ich krytycznego rozeznania w świetle wiary. Przedsięwzięcie
4331 V, 1, | bywa czasem odróżnienie w poszczególnych propozycjach
4332 V, 1, | filozoficznych tego, co jest w nich cenne i owocne z punktu
4333 V, 1, | mądrości i wiedzy są ukryte» w Chrystusie (Kol 2, 3); dlatego
4334 V, 1, | 52. Nie tylko w ostatnim czasie Magisterium
4335 V, 1, | przypomnieć tytułem przykładu że w ciągu stuleci wypowiadało
4336 V, 1, | zabobonnego ezoteryzmu, zawartych w doktrynach astrologicznych57;
4337 V, 1, (57) | Por. Synod w Toledo I: DS 205; Synod
4338 V, 1, (57) | Toledo I: DS 205; Synod w Bradze I: DS 459-460; Sykstus
4339 V, 1, | stulecia, to dlatego że w tamtym okresie liczni katolicy
4340 V, 1, | nurtom myśli nowożytnej. W tej sytuacji Magisterium
4341 V, 1, | wymierzona symetrycznie w dwóch przeciwnych kierunkach,
4342 V, 1, (58) | Por. Sobór w Vienne, Dekr. Fidei catholicae:
4343 V, 1, | tym, co można poznać tylko w świetle wiary. Konstruktywne
4344 V, 1, | zostały formalnie ujęte w Konstytucji dogmatycznej
4345 V, 1, | dogmatycznej Dei Filius, w której po raz pierwszy zgromadzenie
4346 V, 1, | wiarą. Nauczanie zawarte w tym dokumencie wywarło silny
4347 V, 1, | refleksji chrześcijańskiej w tej szczegórej po ~
4348 V, 1, | 53. W swoich wypowiedziach Magisterium
4349 V, 1, | poznania racjonalnego a więc w istocie rzeczy filozoficznego
4350 V, 1, | syntetycznie i potwierdzając w formie uroczystej nauczanie,
4351 V, 1, | racjonalne może i powinno wnieść w poznanie wiary: «Chociaż
4352 V, 1, | udziela wiary, rozniecił też w ludzkim umyśle światło rozumu,
4353 V, 1, (64) | rozdz. IV: DS 3015, cytowane w: Sobór Wat. II, Konst. duszpast.
4354 V, 1, (64) | Konst. duszpast. o Kościele w świecie współczesnym Gaudium
4355 V, 1, | 54. Także w naszym stuleciu Magisterium
4356 V, 1, | Pius XII wypowiedział się w Encyklice Humani generis,
4357 V, 1, | ludzkiej oraz zaszczepianie jej w umysłach ludzi, nie mogą
4358 V, 1, | jak i dlatego że nawet w fałszywych twierdzeniach
4359 V, 1, | filozoficznych i teologicznych»69. ~W niedawnej przeszłości również
4360 V, 1, | spełniając właściwe sobie zadanie w służbie nauczania powszechnego
4361 V, 1, (70) | Instr. o powołaniu teologa w Kościele Donum veritatis (
4362 V, 1, | z marksizmu71. ~Tak więc w przeszłości Magisterium
4363 V, 1, | Kościoła wielokrotnie i w różnych okolicznościach
4364 V, 1, | okolicznościach wyrażało stanowisko w kwestiach filozoficznych.
4365 V, 1, | przeszłości powracają, ale w nowej postaci. Nie mamy
4366 V, 1, | rozpowszechnionymi tak szeroko, że w pewnej mierze kształtują
4367 V, 1, | wobec rozumu, dostrzegalna w najnowszych postaciach wielu
4368 V, 1, | refleksji filozoficznej. W tym kontekście mówi się
4369 V, 1, | tym kontekście mówi się w wielu środowiskach o «końcu
4370 V, 1, | jej strukturami. ~Także w teologii powracają dawne
4371 V, 1, | dawne pokusy. Na przykład w niektórych współczesnych
4372 V, 1, | się to przede wszystkim w przypadkach, gdy teolog
4373 V, 1, | oraz refleksja filozoficzna w istotny sposób warunkują
4374 V, 1, | wręcz samą możliwość wiary w Boga. Rozpowszechnionym
4375 V, 1, | wyłącznie z Pismem Świętym, a w ten sposób odmawia wszelkiego
4376 V, 1, | Boże jest obecne zarówno w świętych tekstach, jak i
4377 V, 1, | świętych tekstach, jak i w Tradycji73, po czym stwierdza
4378 V, 1, (72) | Już Sobór Watykański I w jasnych i autorytatywnych
4379 V, 1, (72) | objawione, nie dlatego, że w świetle naturalnego rozumowania
4380 V, 1, (72) | się mylić ani wprowadzać w błąd": Konst. dogm. Dei
4381 V, 1, (72) | jest zdolny do wnikania w [te tajemnice] w taki sposób,
4382 V, 1, (72) | wnikania w [te tajemnice] w taki sposób, jakby były
4383 V, 1, | swymi pasterzami trwa stale w nauce Apostołów»74. Tak
4384 V, 1, | której pojęcia dopomogły w rozumowym wyjaśnieniu prawd
4385 V, 1, | nawet zostały wykorzystane w formułach dogmatycznych.
4386 V, 1, | oczywiście zrozumiałe, że w świecie podzielonym na wiele
4387 V, 1, | poszukiwała filozofia. Niemniej w świetle wiary, która dostrzega
4388 V, 1, | dostrzega ten ostateczny sens w Jezusie Chrystusie, pragnę
4389 V, 1, | innych, aby zachowali ufność w zdolności ludzkiego rozumu
4390 V, 1, | wahał się ponosić ryzyka w poszukiwaniu wszystkiego
4391 V, 2, | konkretne kierunki poszukiwań. W tym kontekście ogłoszenie
4392 V, 2, | wydarzeniem naprawdę przełomowym w życiu Kościoła. Tekst ten
4393 V, 2, | papieskim tej miary poświęconym w całości filozofii. Wielki
4394 V, 2, | filozofii. Wielki papież podjął w nim i rozwinął nauczanie
4395 V, 2, | wiele wskazań zawartych w tej Encyklice nie straciło
4396 V, 2, | filozofia znów była uprawiana w sposób zgodny z wymogami
4397 V, 2, | średniowiecznej, do tamtej pory w większości nie znanych,
4398 V, 2, | włączyć tradycję tomistyczną w debatę nad problemami filozoficznymi
4399 V, 2, | tomistycznej. Dzięki temu Kościół w XX w. miał do dyspozycji
4400 V, 2, | Dzięki temu Kościół w XX w. miał do dyspozycji liczną
4401 V, 2, | myślicieli, wychowanych w szkole Doktora Anielskiego. ~
4402 V, 2, | się myśli filozoficznej w kulturze o inspiracji chrześcijańskiej.
4403 V, 2, | niezwykle ambitne syntezy, w niczym nie ustępujące wielkim
4404 V, 2, | epistemologiczne pod nowy opis wiary w świetle odnowionej koncepcji
4405 V, 2, | dotyczące filozofii. Zwłaszcza w kontekście niniejszej Encykliki
4406 V, 2, | filozoficznej, zwłaszcza w kontekście niezbywalnej
4407 V, 2, | tekstu, do których nawiązałem w mojej pierwszej Encyklice
4408 V, 2, | wyjaśnia się naprawdę dopiero w tajemnicy Słowa Wcielonego.
4409 V, 2, | Chrystus, nowy Adam, już w samym objawieniu tajemnicy
4410 V, 2, | Ojca i Jego miłości objawia w pełni człowieka samemu człowiekowi
4411 V, 2, | człowieka, świata i Boga w oparciu na wiecznie wartościowym
4412 V, 2, | i rozwijały te zalecenia w trosce o zapewnienie solidnej
4413 V, 2, | filozoficznej dla tych, którzy w praktyce duszpasterskiej
4414 V, 2, (84) | Towarzystwa "San Tommaso" o duszy w nauce św. Tomasza (4 stycznia
4415 V, 2, | 61. Jeżeli w różnych sytuacjach Magisterium
4416 V, 2, | zmuszone było interweniować w tej materii, między innymi
4417 V, 2, | z pożądaną gorliwością. W okresie po Soborze Watykańskim
4418 V, 2, | po Soborze Watykańskim II w wielu szkołach katolickich
4419 V, 2, | było zauważyć pewien regres w tej dziedzinie, co było
4420 V, 2, | filozofii scholastycznej, ale w ogóle dla studium filozofii
4421 V, 2, | powstało przede wszystkim w odniesieniu do tak zwanych «
4422 V, 2, | aby studiowali te nauki i w miarę potrzeby wykorzystywali
4423 V, 2, | wykorzystywali je poprawnie w swoich poszukiwaniach, nie
4424 V, 2, | całkowite pomijanie jej w procesie formacji duszpasterskiej
4425 V, 2, | formacji duszpasterskiej i w praeparatio fidei. Na koniec
4426 V, 2, | zwyczajów tradycyjnych winno iść w parze ze studium filozoficznym.
4427 V, 2, (85) | Konst. duszpast. o Kościele w świecie współczesnym Gaudium
4428 V, 2, | i nieodzownym elementem w strukturze studiów teologicznych
4429 V, 2, | studiów teologicznych i w formacji kandydatów do kapłaństwa.
4430 V, 2, | pewien okres przeznaczony w głównej mierze na studium
4431 V, 2, | doświadczeń zgromadzonych w średniowieczu, kiedy to
4432 V, 2, | dostrzeżono potrzebę łączenia w harmonijną całość wiedzy
4433 V, 2, | poważnych zaniedbań zarówno w formacji kapłanów, jak i
4434 V, 2, | formacji kapłanów, jak i w samej teologii. Jako przykład
4435 V, 2, | filozoficznej i teologicznej, której w Kościele nigdy nie powinno
4436 V, 2, | konieczne potwierdzenie w niniejszej Encyklice, że
4437 V, 2, | między teologią a filozofią. W ich świetle będzie można
4438 VI, 1, | jest do każdego człowieka, w każdym czasie i we wszystkich
4439 VI, 1, | ze swej strony, rozwija w sposób świadomy i naukowy
4440 VI, 1, | naukowy rozumienie tegoż słowa w świetle wiary, nie może
4441 VI, 1, | filozoficznymi wypracowanymi w ciągu wieków, a to ze względu
4442 VI, 1, | fidei i intellectus fidei. W świetle pierwszej z nich
4443 VI, 1, | sobie treści Objawienia, w miarę jak są one stopniowo
4444 VI, 1, | refleksję spekulatywną. ~W sferze przygotowania do
4445 VI, 1, | wnosi właściwy sobie wkład w teologię przez to, że rozpatruje
4446 VI, 1, | jako że często występują w nich pojęcia i struktury
4447 VI, 1, | tradycji filozoficznej. W takim przypadku teolog powinien
4448 VI, 1, | jakimi Kościół posługuje się w swojej refleksji i nauczaniu,
4449 VI, 1, | 66. W odniesieniu do intellectus
4450 VI, 1, | Boża Prawda, «ukazana nam w Piśmie Świętym i właściwie
4451 VI, 1, | nauczanie Kościoła»89, jest sama w sobie zrozumiała, odznacza
4452 VI, 1, | to, że podkreśla zawartą w nich zbawczą treść, przeznaczoną
4453 VI, 1, | Jego tajemnica paschalna. W tę tajemnicę chrześcijanin
4454 VI, 1, | uniwersalny sens tajemnicy Boga w Trójcy Jedynego oraz ekonomii
4455 VI, 1, | ekonomii zbawienia zarówno w sposób narracyjny, jak i
4456 VI, 1, | jak i przede wszystkim w formie argumentów. Musi
4457 VI, 1, | posługując się ukształtowanymi w sposób krytyczny pojęciami,
4458 VI, 1, | opisujący Boga, relacje osobowe w łonie Trójcy, stwórcze działanie
4459 VI, 1, | stwórcze działanie Boga w świecie, relacja między
4460 VI, 1, | bardziej też rozum powinien być w stanie wyrazić tę wiedzę
4461 VI, 1, | filozofię człowieka, świata, a w sposób głębszy bytu, opartą
4462 VI, 1, | fundamentalna winna wykazać, jak w świetle poznania uzyskanego
4463 VI, 1, | których rozum dochodzi już w drodze samodzielnego poszukiwania.
4464 VI, 1, | bogactwu objawionej tajemnicy, w której znajdują one swój
4465 VI, 1, | ludzkiego języka do opisania w sposób znaczący i prawdziwy
4466 VI, 1, | Objawienia, nie uchybiając w niczym swoim zasadom ani
4467 VI, 1, | zdolnego dać swoje przyzwolenie w sposób całkowicie wolny.
4468 VI, 1, | temu wiara będzie mogła «w pełni ukazać drogę rozumowi
4469 VI, 1, (90) | studium nad sytuacjami, w których człowiek stawia
4470 VI, 1, (90) | dzisiaj wiara mogła ukazywać w pełni drogę rozumu w jego
4471 VI, 1, (90) | ukazywać w pełni drogę rozumu w jego szczerym poszukiwaniu
4472 VI, 1, (90) | Teologii Fundamentalnej w 125 lat od Dei Filius (30
4473 VI, 1, | potrzebuje wsparcia filozofii. W Nowym Przymierzu bowiem
4474 VI, 1, | jest regulowane przepisami w znacznie mniejszym stopniu
4475 VI, 1, | znacznie mniejszym stopniu niż w Starym. Życie w Duchu Świętym
4476 VI, 1, | stopniu niż w Starym. Życie w Duchu Świętym prowadzi wierzących
4477 VI, 1, | szczegółowe. Aby stosować je w konkretnych okolicznościach
4478 VI, 1, | musi umieć posługiwać się w pełni swoim sumieniem i
4479 VI, 1, | których niezwykłe postępy w ostatnim okresie budzą powszechny
4480 VI, 1, | przejętego przez Kościół. ~W poglądach tych, obecnych
4481 VI, 1, | tych, obecnych już zresztą w nauczaniu soborowym92, zawarta
4482 VI, 1, | przyrodniczych może być w wielu przypadkach użyteczne,
4483 VI, 1, | pozwala ona rozpoznać zarówno w różnych koncepcjach ż— zarówno
4484 VI, 1, | różnych koncepcjach ż— zarówno w różnych koncepcjach «nie
4485 VI, 1, (92) | Konst. duszpast. o Kościele w świecie współczesnym Gaudium
4486 VI, 1, | chrześcijan Efezu pozwala w dużej mierze zrozumieć,
4487 VI, 1, | dużej mierze zrozumieć, w jaki sposób pierwotna wspólnota
4488 VI, 1, | Pisze Apostoł: «Ale teraz w Chrystusie Jezusie wy, którzy
4489 VI, 1, | rozdzielający je mur» (2, 13-14). ~W świetle tego tekstu zakres
4490 VI, 1, | przemianę, jaka dokonywała się w poganach po przyjęciu wiary.
4491 VI, 1, | poganach po przyjęciu wiary. W obliczu skarbów zbawienia,
4492 VI, 1, | Obietnica złożona przez Boga w Chrystusie zyskuje teraz
4493 VI, 1, | nie jest już zamknięta w granicach jednego narodu,
4494 VI, 1, | tradycji, zostają powołani w Chrystusie do udziału w
4495 VI, 1, | w Chrystusie do udziału w jedności rodziny dzieci
4496 VI, 1, | jedność przez uczestnictwo w Jego tajemnicy. Ta jedność
4497 VI, 1, | domownikami Boga» (Ef 2, 19). ~W tym jakże prostym stwierdzeniu
4498 VI, 1, | różnymi kulturami zrodziła się w praktyce nowa rzeczywistość.
4499 VI, 1, | są głęboko zakorzenione w ludzkiej naturze, odznaczają
4500 VI, 1, | dawnych tradycji, kryją w sobie choćby w sposób pośredni,
1-500 | 501-1000 | 1001-1500 | 1501-2000 | 2001-2500 | 2501-3000 | 3001-3500 | 3501-4000 | 4001-4500 | 4501-5000 | 5001-5500 | 5501-6000 | 6001-6500 | 6501-7000 | 7001-7500 | 7501-8000 | 8001-8500 | 8501-9000 | 9001-9500 | 9501-10000 | 10001-10397 |