Czesc, Dzial, Rozdzial, Numer

3501  II,  2,3,1543|                                       1543 W modlitwie konsekracyjnej
3502  II,  2,3,1543|               Lewiego do pełnienia posługi w Przybytku Starego Prawa,
3503  II,  2,3,1544|            Wszystkie zapowiedzi kapłaństwa w Starym Przymierzu znajdują
3504  II,  2,3,1544|                 znajdują swoje wypełnienie w Chrystusie Jezusie, "jedynym
3505  II,  2,3,1545|              zawsze, a jednak uobecnia się w Ofierze eucharystycznej
3506  II,  2,3,1545|                 Dwa sposoby uczestniczenia w jedynym kapłaństwie Chrystusa~
3507  II,  2,3,1546|                  1268 chrztu, przez udział w posłaniu Chrystusa, Kapłana,
3508  II,  2,3,1547|                   sobie sposób uczestniczy w jedynym kapłaństwie Chrystusowym"
3509  II,  2,3,1547|             wzajemnie przyporządkowane"18. W jakim sensie? Podczas gdy
3510  II,  2,3,1547|              mianowicie sakrament święceń.~W Osobie Chrystusa-Głowy...~
3511  II,  2,3,1548|                                       1548 W służbie eklezjalnej wyświęconego
3512  II,  2,3,1548|           wyświęconego kapłana jest obecny w swoim Kościele sam Chrystus
3513  II,  2,3,1548|                 sakramentu święceń działa "w osobie Chrystusa-Głowy" (
3514  II,  2,3,1548|                    władzę działania mocą i w osobie samego Chrystusa (
3515  II,  2,3,1548|                 Nowego Prawa działa mocą i w imieniu samego Chrystusa21.~
3516  II,  2,3,1550|                   1550 Obecności Chrystusa w pełniącym posługę święceń
3517  II,  2,3,1550|                święceń nie należy rozumieć w taki sposób, jakby był on
3518  II,  2,3,1550|                    Świętego nie gwarantuje w taki sam sposób wszystkich
3519  II,  2,3,1550|                 gdy gwarancja ta jest dana w aktach sakramentalnych,
3520  II,  2,3,1551|              miłości względem Niego"26.~...w imieniu całego Kościoła"~
3521  II,  2,3,1552|        zgromadzenia wiernych. Działa także w imieniu całego Kościoła,
3522  II,  2,3,1553|                                      1553 "W imieniu całego Kościoła" -
3523  II,  2,3,1553|                   to zawsze kult Chrystusa w Kościele i przez Kościół.
3524  II,  2,3,1553|                  modli się i składa siebie w ofierze Bogu Ojcu: "Przez
3525  II,  2,3,1553|                  Chrystusa, z Chrystusem i w Chrystusie", w jedności
3526  II,  2,3,1553|                Chrystusem i w Chrystusie", w jedności Ducha Świętego.
3527  II,  2,3,1553|                     dlatego też ci, którzy w tym Ciele są w sposób specjalny
3528  II,  2,3,1553|                  ci, którzy w tym Ciele są w sposób specjalny szafarzami,
3529  II,  2,3,1554|               ustanowiony, sprawowany jest w różnych stopniach święceń
3530  II,  2,3,1554|                  Nauka katolicka, wyrażona w liturgii, Urząd Nauczycielski
3531  II,  2,3,1554|                 dwa stopnie uczestniczenia w kapłaństwie Chrystusa: episkopat
3532  II,  2,3,1554|                 dwa stopnie uczestniczenia w kapłaństwie (episkopat i
3533  II,  2,3,1555|        najdawniejszych czasów sprawowanych w Kościele, pierwsze miejsce,
3534  II,  2,3,1556|                przekazany został aż do nas w sakrze biskupiej"32.~
3535  II,  2,3,1557|          sakramentu święceń, która zarówno w tradycji liturgicznej Kościoła,
3536  II,  2,3,1557|               liturgicznej Kościoła, jak i w wypowiedziach świętych Ojców
3537  II,  2,3,1558|              święte znamię, tak że biskupi w sposób szczególny i dostrzegalny
3538  II,  2,3,1558|             Mistrza, Pasterza i Kapłana, i w Jego osobie (in Eius persona)
3539  II,  2,3,1559|                   wyraża się między innymi w starożytnej praktyce Kościoła
3540  II,  2,3,1559|            Kościoła polegającej na tym, że w konsekracji nowego biskupa
3541  II,  2,3,1559|                   Kościołów partykularnych w jednym Kościele i zapewnia
3542  II,  2,3,1560|            Chrystusa pełni misję pasterską w powierzonym sobie Kościele
3543  II,  2,3,1560|           kolegialnie ze wszystkimi braćmi w biskupstwie uczestniczy
3544  II,  2,3,1560|                    biskupstwie uczestniczy w trosce o wszystkie Kościoły: "
3545  II,  2,3,1561|            wyjątkowe znaczenie. Wyraża się w niej Kościół zgromadzony
3546  II,  2,3,1561|                   przewodnictwem tego, kto w sposób widzialny reprezentuje
3547  II,  2,3,1562|                   znaczy biskupów; oni zaś w sposób prawomocny przekazali
3548  II,  2,3,1562|            przekazali zadania swego urzędu w różnym stopniu różnym jednostkom
3549  II,  2,3,1562|                  stopniu różnym jednostkom w Kościele"41. "Obowiązek
3550  II,  2,3,1562|                   biskupiej został zlecony w stopniu podporządkowanym
3551  II,  2,3,1562|               prezbiterom, aby ustanowieni w stanie kapłańskim, byli
3552  II,  2,3,1562|        współpracownikami stanu biskupiego, w celu należytego wypełniania
3553  II,  2,3,1563|                 Kapłana, aby mogli działać w zastępstwie Chrystusa-Głowy"
3554  II,  2,3,1564|             posiadają szczytu kapłaństwa i w wykonywaniu swojej władzy
3555  II,  2,3,1565|                    prezbiterzy uczestniczą w powszechnym posłaniu powierzonym
3556  II,  2,3,1566|                  sprawują przede wszystkim w kulcie czy uczcie eucharystycznej,
3557  II,  2,3,1566|                    uczcie eucharystycznej, w której działając w zastępstwie (
3558  II,  2,3,1566|        eucharystycznej, w której działając w zastępstwie (in persona)
3559  II,  2,3,1567|                   się różnym powinnościom. W poszczególnych lokalnych
3560  II,  2,3,1567|                wiernych czynią oni obecnym w pewnym sensie samego biskupa,
3561  II,  2,3,1567|              obowiązki oraz starania biorą w części na siebie i troskliwie
3562  II,  2,3,1567|              wykonywać swoją posługę tylko w zależności od biskupa i
3563  II,  2,3,1567|                    zależności od biskupa i w komunii z nim. Przyrzeczenie
3564  II,  2,3,1568|                ustanowieni przez święcenia w stanie kapłańskim, związani
3565  II,  2,3,1568|            sakramentalnym; szczególnie zaś w diecezji, której służbie
3566  II,  2,3,1568|                    prezbiterium wyraża się w liturgii poprzez zwyczaj,
3567  II,  2,3,1569|             specjalnie związany z biskupem w zadaniach swojej "diakonii"
3568  II,  2,3,1570|                   1570 Diakoni uczestniczą w specjalny sposób w posłaniu
3569  II,  2,3,1570|             uczestniczą w specjalny sposób w posłaniu i łasce Chrystusa54.
3570  II,  2,3,1571|                   mężczyźni, którzy pełnią w Kościele prawdziwie posługę
3571  II,  2,3,1571|                    posługę diakona, czy to w życiu liturgicznym i duszpasterskim,
3572  II,  2,3,1571|                   i duszpasterskim, czy to w pracy społecznej i charytatywnej, "
3573  II,  2,3,1572|              Zazwyczaj powinna odbywać się w niedzielę, w katedrze, w
3574  II,  2,3,1572|                   odbywać się w niedzielę, w katedrze, w sposób odpowiednio
3575  II,  2,3,1572|                   w niedzielę, w katedrze, w sposób odpowiednio uroczysty.
3576  II,  2,3,1572|                    i diakona - przebiegają w podobny sposób. Są one udzielane
3577  II,  2,3,1572|                   sposób. Są one udzielane w ramach liturgii eucharystycznej.~
3578  II,  2,3,1574|           dodatkowe. Różnią się one bardzo w różnych tradycjach liturgicznych,
3579  II,  2,3,1574|            znaczenia łaski sakramentalnej. W obrządku łacińskim obrzędy
3580  II,  2,3,1574|             obrzędów ma wyrazić i dopełnić w sposób symboliczny dokonywane
3581  II,  2,3,1574|          symboliczny dokonywane misterium. W przypadku biskupa i prezbitera
3582  II,  2,3,1574|                  czyni owocną ich posługę. W przypadku biskupa ma miejsce
3583  II,  2,3,1575|                  Apostołów i dał im udział w swoim posłaniu i w swojej
3584  II,  2,3,1575|                  udział w swoim posłaniu i w swojej władzy. Wyniesiony
3585  II,  2,3,1576|             wyświęceni, to znaczy włączeni w sukcesję apostolską, udzielają
3586  II,  2,3,1577|                 prezbiterzy są zjednoczeni w kapłaństwie, uobecnia i
3587  II,  2,3,1578|                   Kto uważa, że rozpoznaje w sobie znaki powołania Bożego
3588  II,  2,3,1579|                   pełniący posługę święceń w Kościele łacińskim, z wyjątkiem
3589  II,  2,3,1580|                                       1580 W Kościołach wschodnich od
3590  II,  2,3,1580|           wypełniają owocnie swoją posługę w łonie ich wspólnot74. Celibat
3591  II,  2,3,1580|                   prezbiterów jest zresztą w wielkiej czci w Kościołach
3592  II,  2,3,1580|                    zresztą w wielkiej czci w Kościołach wschodnich i
3593  II,  2,3,1580|                  Królestwa Bożego. Zarówno w praktyce Kościołów wschodnich,
3594  II,  2,3,1581|                 Chrystusa, Głowy Kościoła, w Jego potrójnej funkcji kapłana,
3595  II,  2,3,1582|                                   1582 Jak w przypadku chrztu i bierzmowania,
3596  II,  2,3,1582|              bierzmowania, to uczestnictwo w funkcji Chrystusa jest udzielane
3597  II,  2,3,1583|                 1583 Kto został wyświęcony w sposób ważny, może oczywiście
3598  II,  2,3,1583|                   się człowiekiem świeckim w ścisłym sensie77, ponieważ
3599  II,  2,3,1583|             Powołanie i posłanie otrzymane w dniu święceń naznaczyły
3600  II,  2,3,1586|                   przy konsekracji biskupa w obrządku łacińskim): łaska
3601  II,  2,3,1586|               uświęcenia, utożsamiając się w Eucharystii z Chrystusem,
3602  II,  2,3,1587|             następująca modlitwa odmawiana w obrządku bizantyjskim. Biskup,
3603  II,  2,3,1587|                     Twojego jedynego Syna, w dniu Jego powtórnego przyjścia
3604  II,  2,3,1588|                       łaską sakramentalną, w posłudze liturgii, słowa
3605  II,  2,3,1588|               miłości, służą Ludowi Bożemu w łączności z biskupem i jego
3606  II,  2,3,1589|                   czyimi jesteśmy sługami, w jakim stanie się znajdujemy
3607  II,  2,3,1589|                  dary ofiarne, uczestniczy w kapłaństwie Chrystusa, odnawia
3608  II,  2,3,1589|              odnawia stworzenie, przywraca w nim obraz Boży, przysposabia
3609  II,  2,3,1589|                miłość Serca Jezusowego"87.~W skrócie~
3610  II,  2,3,1590|                 charyzmat Boży, który jest w tobie przez nałożenie moich
3611  II,  2,3,1590|                     Do Tytusa powiedział: "W tym celu zostawiłem cię
3612  II,  2,3,1590|             należycie załatwił i ustanowił w każdym mieście prezbiterów.
3613  II,  2,3,1591|                 wszyscy wierni uczestniczą w kapłaństwie Chrystusa. Uczestnictwo
3614  II,  2,3,1591|                 istnieje inne uczestnictwo w posłaniu Chrystusa, przekazywane
3615  II,  2,3,1591|            pełnienie służby we wspólnocie, w imieniu i w osobie Chrystusa-Głowy.~
3616  II,  2,3,1591|                    wspólnocie, w imieniu i w osobie Chrystusa-Głowy.~
3617  II,  2,3,1592|            ponieważ udziela świętej władzy w służbie wiernym. Pełniący
3618  II,  2,3,1593|                 święcenia są niezastąpione w organicznej strukturze Kościoła.
3619  II,  2,3,1594|            członkowie kolegium mają udział w odpowiedzialności apostolskiej
3620  II,  2,3,1594|           odpowiedzialności apostolskiej i w posłaniu całego Kościoła
3621  II,  2,3,1595|                    zjednoczeni z biskupami w godności kapłańskiej, a
3622  II,  2,3,1595|                równocześnie zależą od nich w wykonywaniu swoich funkcji
3623  II,  2,3,1596|               wyświęcani dla zadań posługi w Kościele. Nie otrzymują
3624  II,  2,3,1596|                   prawo do ważnych funkcji w posłudze słowa, w kulcie
3625  II,  2,3,1596|                  funkcji w posłudze słowa, w kulcie Bożym, w zadaniach
3626  II,  2,3,1596|            posłudze słowa, w kulcie Bożym, w zadaniach duszpasterskich
3627  II,  2,3,1597|                   konsekracyjna. Prosi się w niej Boga, by otrzymującemu
3628  II,  2,3,1599|                                       1599 W Kościele łacińskim sakrament
3629  II,  2,3,1599|                prezbiteratu jest udzielany w sposób zwyczajny tylko kandydatom,
3630  II,  2,3     |                              I. Małżeństwo w zamyśle Bożym~
3631  II,  2,3,1602|           sposobach jego urzeczywistniania w ciągu historii zbawienia,
3632  II,  2,3,1602|                 grzechu i jego odnowieniu "w Panu" (1 Kor 7, 39), w Nowym
3633  II,  2,3,1602|                     w Panu" (1 Kor 7, 39), w Nowym Przymierzu Chrystusa
3634  II,  2,3,1602|                   i Kościoła91.~Małżeństwo w porządku stworzenia~
3635  II,  2,3,1603|                    małżeństwa jest wpisane w samą naturę mężczyzny i
3636  II,  2,3,1603|          instytucją czysto ludzką, chociaż w ciągu wieków mogło ulegać
3637  II,  2,3,1603|               mogło ulegać licznym zmianom w różnych kulturach, strukturach
3638  II,  2,3,1604|                    co więcej bardzo dobra, w oczach Stwórcy97. Miłość
3639  II,  2,3,1606|              doświadcza zła wokół siebie i w sobie. Doświadczenie to
3640  II,  2,3,1607|                                       1607 W świetle wiary należy powiedzieć,
3641  II,  2,3,1607|                   Stwórcy100, zamienił się w relację panowania i pożądliwości101;
3642  II,  2,3,1608|                   pomocy łaski, której Bóg w swoim nieskończonym miłosierdziu
3643  II,  2,3,1609|                                   1609 Bóg w swoim miłosierdziu nie opuścił
3644  II,  2,3,1609|                 dzieci" (Rdz 3,16), praca "w pocie oblicza" (Rdz 3,19)
3645  II,  2,3,1609|               przezwyciężyć zamknięcie się w sobie, egoizm, szukanie
3646  II,  2,3,1611|                 Przymierze Boga z Izraelem w postaci obrazu wyłącznej
3647  II,  2,3,1611|                   Tradycja zawsze widziała w Pieśni nad Pieśniami jedyny
3648  II,  2,3,1611|                Pieśni nad Pieśniami jedyny w swoim rodzaju wyraz miłości
3649  II,  2,3,1611|                    Pnp 8, 6-7).~Małżeństwo w Panu~
3650  II,  2,3,1612|                    i wiecznego Przymierza, w którym Syn Boży przez wcielenie
3651  II,  2,3,1612|                 swego życia zjednoczył się w pewien sposób z całą zbawioną
3652  II,  2,3,1612|            ludzkością108, przygotowując ją w ten sposób na "Gody Baranka" (
3653  II,  2,3,1613|                 obecności Jezusa na godach w Kanie. Widzi w tym potwierdzenie,
3654  II,  2,3,1613|                   na godach w Kanie. Widzi w tym potwierdzenie, że małżeństwo
3655  II,  2,3,1614|                                       1614 W swoim nauczaniu Jezus wypowiadał
3656  II,  2,3,1615|                  do przeżywania małżeństwa w nowych wymiarach Królestwa
3657  II,  2,3,1616|           Tajemnica to wielka, a ja mówię: w odniesieniu do Chrystusa
3658  II,  2,3,1620|                    wydaje się dobrem tylko w porównaniu ze złem, nie
3659  II,  2,3,1620|                    jest z pewnością dobrem w stopniu najwyższym124.~
3660  II,  2,3,1621|                                       1621 W obrządku łacińskim małżeństwo
3661  II,  2,3,1621|                   Paschalnym Chrystusa125. W Eucharystii urzeczywistnia
3662  II,  2,3,1621|           Chrystusa za Kościół, uobecnioną w Ofierze eucharystycznej,
3663  II,  2,3,1621|                      tworzyli jedno ciało" w Chrystusie127.~
3664  II,  2,3,1622|               uświęcenia... winien być sam w sobie ważny, godny i owocny"
3665  II,  2,3,1623|                                       1623 W Kościele łacińskim uważa
3666  II,  2,3,1623|                wobec Kościoła swoją zgodę. W liturgiach wschodnich szafarzem
3667  II,  2,3,1623|                   przymierza małżeńskiego. W tradycjach Kościołów wschodnich
3668  II,  2,3,1624|                    modlitw epikletycznych, w których prosi się Boga o
3669  II,  2,3,1624|          nowożeńców, szczególnie dla żony. W epiklezie tego sakramentu
3670  II,  2,3,1624|                 źródłem ich miłości, mocą, w której będzie odnawiać się
3671  II,  2,3,1625|                zawarcia małżeństwa, którzy w sposób dobrowolny wyrażają
3672  II,  2,3,1627|                 znajduje swoje dopełnienie w tym, że dwoje "stają się
3673  II,  2,3,1629|             małżeństwo nigdy nie istniało. W takim przypadku obie strony
3674  II,  2,3,1629|                    są wolne i mogą wstąpić w związki małżeńskie, licząc
3675  II,  2,3,1630|                  przyjmuje zgodę małżonków w imieniu Kościoła i udziela
3676  II,  2,3,1630|                Obecność pełniącego posługę w Kościele (oraz świadków)
3677  II,  2,3,1630|            Kościele (oraz świadków) wyraża w widoczny sposób, że małżeństwo
3678  II,  2,3,1631|                  prawa i nakłada obowiązki w Kościele, między małżonkami
3679  II,  2,3,1631|               małżeństwo jest stanem życia w Kościele, trzeba, by była
3680  II,  2,3,1631|                  małżeńskie "tak" i pomaga w dochowaniu mu wierności.~
3681  II,  2,3,1631|                     odgrywają ogromną rolę w przekazywaniu ludzkich i
3682  II,  2,3,1631|          rodziny139, i to tym bardziej, że w naszych czasach wielu młodych
3683  II,  2,3,1631|                samej rodziny odpowiednio i w stosownym czasie pouczać
3684  II,  2,3,1632|                                       1633 W wielu krajach dość często
3685  II,  2,3,1633|                mogą stanowić źródło napięć w małżeństwie, zwłaszcza w
3686  II,  2,3,1633|                   w małżeństwie, zwłaszcza w odniesieniu do wychowania
3687  II,  2,3,1634|                Według prawa obowiązującego w Kościele łacińskim małżeństwo
3688  II,  2,3,1634|           zezwolenia władzy kościelnej141. W przypadku różnicy religii
3689  II,  2,3,1634|                 chrztu i wychowania dzieci w Kościele katolickim, i nie
3690  II,  2,3,1634|             chrzest oraz wychowanie dzieci w Kościele katolickim.~
3691  II,  2,3,1635|                                       1636 W wielu regionach dzięki dialogowi
3692  II,  2,3,1635|                 jest pomoc tym małżeństwom w przeżywaniu ich szczególnej
3693  II,  2,3,1635|                   ich szczególnej sytuacji w świetle wiary. Ma ono także
3694  II,  2,3,1635|                    Ma ono także pomagać im w przezwyciężaniu napięć między
3695  II,  2,3,1635|           rozwijania tego, co jest wspólne w ich wierze, i do szacunku
3696  II,  2,3,1636|                                       1637 W małżeństwach, gdzie występuje
3697  II,  2,3,1636|                     uświęcenie" doprowadzi w sposób wolny do nawrócenia
3698  II,  2,3,1637|                 swej wieczysty i wyłączny. W małżeństwie chrześcijańskim
3699  II,  2,3,1638|                 małżonków zostaje włączone w przymierze Boga z ludźmi: "
3700  II,  2,3,1638|                miłość małżeńska włącza się w miłość Bożą"148.~
3701  II,  2,3,1641|                    sobie wzajemnie poddani w bojaźni Chrystusowej" (Ef
3702  II,  2,3,1641|        nadprzyrodzoną, delikatną i płodną. W radościach ich miłości i
3703  II,  2,3,1641|                 dwojga wiernych złączonych w jednej nadziei, jednym dochowaniu
3704  II,  2,3,1641|               jednym dochowaniu wierności, w jednej służbie! Oboje są
3705  II,  2,3,1641|                Owszem, są prawdziwie dwoje w jednym ciele, a gdzie jest
3706  II,  2,3,1642|                 zawiera jakąś całkowitość, w którą wchodzą wszystkie
3707  II,  2,3,1642|            osobowej, która nie tylko łączy w jedno ciało, ale prowadzi
3708  II,  2,3,1642|               nierozerwalności i wierności w całkowitym wzajemnym obdarowaniu
3709  II,  2,3,1642|                   miłości małżeńskiej, ale w nowym znaczeniu, gdyż sakrament
3710  II,  2,3,1643|            powołani są do ciągłego wzrostu w tej komunii przez codzienną
3711  II,  2,3,1643|                   dopełniona przez jedność w Jezusie Chrystusie, udzieloną
3712  II,  2,3,1644|               małżonków, ukazuje się także w pełnym świetle potwierdzona
3713  II,  2,3,1647|                    małżonkowie mają udział w tej miłości, że Bóg ich
3714  II,  2,3,1647|                 dają to świadectwo, często w bardzo trudnych warunkach,
3715  II,  2,3,1648|                    praktycznie niemożliwe. W takich przypadkach Kościół
3716  II,  2,3,1648|               wspólnego życia. Małżonkowie w dalszym ciągu są przed Bogiem
3717  II,  2,3,1648|                    zawrzeć nowego związku. W tej trudnej sytuacji najlepszym
3718  II,  2,3,1649|                                       1650 W wielu krajach są obecnie
3719  II,  2,3,1649|                    małżeński, znajdują się w sytuacji, która obiektywnie
3720  II,  2,3,1649|         Chrystusowi, i zobowiązują się żyć w całkowitej wstrzemięźliwości.~
3721  II,  2,3,1650|                                       1651 W stosunku do chrześcijan,
3722  II,  2,3,1650|                   chrześcijan, którzy żyją w związku cywilnym, a którzy
3723  II,  2,3,1650|               jakby odłączeni od Kościoła, w którego życiu mogą i powinni
3724  II,  2,3,1650|                  Mszę świętą, do wytrwania w modlitwie, do pomnażania
3725  II,  2,3,1650|                     do wychowywania dzieci w wierze chrześcijańskiej;
3726  II,  2,3,1650|                    czynów pokutnych, ażeby w ten sposób z dnia na dzień
3727  II,  2,3,1651|               pewne specjalne uczestnictwo w swoim własnym dziele stwórczym,
3728  II,  2,3,1652|             wychowawcami swoich dzieci166. W tym sensie podstawowym zadaniem
3729  II,  2,3,1654|                przyjść na świat i wzrastać w łonie Świętej Rodziny Józefa
3730  II,  2,3,1654|                    życia chrześcijańskiego w niewierzącym świecie.~
3731  II,  2,3,1655|                                       1656 W dzisiejszym świecie, który
3732  II,  2,3,1655|                    Ecclesia domestica)170. W rodzinie "rodzice przy pomocy
3733  II,  2,3,1656|                                       1657 W szczególny sposób tu właśnie
3734  II,  2,3,1656|            bogatszego człowieczeństwa"173. W nim dziecko uczy się wytrwałości
3735  II,  2,3,1657|              względu na konkretne warunki, w jakich muszą żyć - chociaż
3736  II,  2,3,1657|                  przeżywają swoją sytuację w duchu Błogosławieństw, wzorowo
3737  II,  2,3,1657|             obciążonych>> (Mt 11, 28)"174.~W skrócie~
3738  II,  2,3,1658|            Tajemnica to wielka, a ja mówię w odniesieniu do Chrystusa
3739  II,  2,3,1661|                 trwałego oddania się sobie w celu przeżywania przymierza
3740  II,  2,3,1662|             małżeństwo ustanawia małżonków w pewnym publicznym stanie
3741  II,  2,3,1662|                    publicznym stanie życia w Kościele, powinno być zawierane
3742  II,  2,3,1662|                  być zawierane publicznie, w ramach celebracji liturgicznej,
3743  II,  2,3,1664|                    wychowując swoje dzieci w wierze.~
3744  II,  2,4,1667|                  uświęcenia pewnych posług w Kościele, pewnych stanów
3745  II,  2,4,1669|                sakramenty i sakramentalia; w ten sposób niemal każde
3746  II,  2,4,1670|                    i modlitwą o Jego dary. W Chrystusie chrześcijanie
3747  II,  2,4,1671|                   pełnienia pewnych posług w Kościele (lektorów, akolitów,
3748  II,  2,4,1672|                   mocy swojej władzy prosi w imię Jezusa Chrystusa, by
3749  II,  2,4,1672|                 wypowiadania egzorcyzmów8. W prostej formie egzorcyzmy
3750  II,  2,4,1673|   chrześcijańskiego zawsze znajdował wyraz w różnorodnych formach pobożności,
3751  II,  2,4,1675|             wspierać religijność ludową, a w razie potrzeby oczyszczać
3752  II,  2,4,1675|             Kościoła12.~Religijność ludowa w swej istocie jest zbiorem
3753  II,  2,4,1675|                   wartości odpowiadających w duchu mądrości chrześcijańskiej
3754  II,  2,4,1675|                   syntezy egzystencjalnej. W ten sposób dochodzi do twórczego
3755  II,  2,4,1675|                praca, daje motywacje życia w radości i pogodzie ducha,
3756  II,  2,4,1675|                    kiedy Ewangelia zajmuje w Kościele pierwsze miejsce,
3757  II,  2,4,1675|               zagłuszają ją inne sprawy13.~W skrócie~
3758  II,  2,4,1677|              błogosławieństwa. Zawiera się w nich uwielbienie Boga za
3759  II,  2,4,1677|                  mogli używać darów Bożych w duchu Ewangelii.~
3760  II,  2,4,1678|           pobożności ludowej, zakorzenione w rozmaitych kulturach. Kościół
3761  II,  2,4,1679|               śmierć wprowadza je do życia w Królestwie niebieskim. Wówczas
3762  II,  2,4,1679|               spełnia się to, co wyznajemy w wierze i nadziei: "Oczekuję
3763  II,  2,4,1679|                 umarłych i życia wiecznego w przyszłym świecie"14.~
3764  II,  2,4,1680|                   sens śmierci ukazuje się w świetle Misterium Paschalnego
3765  II,  2,4,1680|                Zmartwychwstania Chrystusa, w którym złożyliśmy naszą
3766  II,  2,4,1680|                Chrześcijanin, który umiera w Chrystusie Jezusie, "opuszcza
3767  II,  2,4,1680|                  opuszcza to ciało i staje w obliczu Pana"15.~
3768  II,  2,4,1681|                Świętym; jest uczestnictwem w Uczcie Królestwa, zapoczątkowanej
3769  II,  2,4,1681|                 Królestwa, zapoczątkowanej w Eucharystii, nawet jeśli
3770  II,  2,4,1682|                 matka nosił sakramentalnie w swoim łonie chrześcijanina
3771  II,  2,4,1682|                   jego drogi, by oddać go "w ręce Ojca". Ofiaruje on
3772  II,  2,4,1682|                   Ojca". Ofiaruje on Ojcu, w Chrystusie, dziecko Jego
3773  II,  2,4,1682|           Chrystusie, dziecko Jego łaski i w nadziei składa w ziemi zasiew
3774  II,  2,4,1682|                   łaski i w nadziei składa w ziemi zasiew ciała, które
3775  II,  2,4,1682|                     które zmartwychwstanie w chwale16. Ofiarowanie to
3776  II,  2,4,1682|                Ofiarowanie to dokonuje się w pełni w czasie celebracji
3777  II,  2,4,1682|                    to dokonuje się w pełni w czasie celebracji Ofiary
3778  II,  2,4,1683|                   Posługa Kościoła powinna w tym przypadku jasno wyrażać
3779  II,  2,4,1683|        uczestnictwo zgromadzonej wspólnoty w obrzędach i głosić jej życie
3780  II,  2,4,1686|               rozpoczyna się pozdrowieniem w duchu wiary. Do bliskich
3781  II,  2,4,1686|                 słowo słowa "pocieszenia" (w rozumieniu Nowego Testamentu
3782  II,  2,4,1686|                 jest to moc Ducha Świętego w nadziei19). Wspólnota zebrana
3783  II,  2,4,1686|               prawdziwych perspektyw wiary w Chrystusa Zmartwychwstałego.~
3784  II,  2,4,1687|             Liturgia słowa. Liturgia słowa w czasie pogrzebu wymaga tym
3785  II,  2,4,1687|             szczególnego przygotowania, że w zebranej wspólnocie mogą
3786  II,  2,4,1687|                  którzy rzadko uczestniczą w liturgii, oraz przyjaciele
3787  II,  2,4,1687|                   śmierci chrześcijańskiej w świetle Chrystusa Zmartwychwstałego.~
3788  II,  2,4,1688|                  Gdy celebracja ma miejsce w kościele, Eucharystia stanowi
3789  II,  2,4,1688|                   zmarłym, ofiarując Ojcu, w Duchu Świętym, ofiarę śmierci
3790  II,  2,4,1688|                  do paschalnej pełni Uczty w Królestwie niebieskim22.
3791  II,  2,4,1688|              rodzina zmarłego uczy się żyć w łączności z tym, który "
3792  II,  2,4,1688|             łączności z tym, który "zasnął w Panu", przyjmując Ciało
3793  II,  2,4,1689|                  przez pocałunek zmarłego.~W tym ostatnim pozdrowieniu "
3794  II,  2,4,1689|                    dlatego że nadal trwamy w komunii i w zjednoczeniu.
3795  II,  2,4,1689|                   nadal trwamy w komunii i w zjednoczeniu. Śmierć nie
3796  II,  2,4,1689|                    drogą i odnajdziemy się w tym samym miejscu. Nie będziemy
3797  II,  2,4,1689|              Wszyscy razem będziemy kiedyś w Chrystusie"24.~
3798 III           |                        Część trzecia~ŻYCIE W CHRYSTUSIE~
3799 III,  0,4,1691|                  Bożych danych człowiekowi w dziele jego stworzenia oraz
3800 III,  0,4,1691|                dziele jego stworzenia oraz w jeszcze większym stopniu
3801 III,  0,4,1691|                    Chrześcijanie, poznając w wierze swoją nową godność,
3802 III,  0,4,1691|             wezwani, by od tej chwili żyć "w sposób godny Ewangelii Chrystusowej" (
3803 III,  0,4,1692|             podobało się Ojcu2. Zawsze żył w doskonałej komunii z Nim.
3804 III,  0,4,1692|                obliczem Ojca, "który widzi w ukryciu"3, by stać się doskonałymi, "
3805 III,  0,4,1693|                 Chrześcijanie, wszczepieni w ciało Chrystusa przez chrzest4, "
3806 III,  0,4,1693|                 grzechu, żyją zaś dla Boga w Chrystusie Jezusie" (Rz
3807 III,  0,4,1693|                     Rz 6,11), uczestnicząc w ten sposób w życiu Zmartwychwstałego5.
3808 III,  0,4,1693|                  uczestnicząc w ten sposób w życiu Zmartwychwstałego5.
3809 III,  0,4,1693|   Zmartwychwstałego5. Idąc za Chrystusem i w zjednoczeniu z Nim6, chrześcijanie
3810 III,  0,4,1693|                  czyny do dążeń, które są "w Chrystusie Jezusie" (Flp
3811 III,  0,4,1694|           Chrześcijanie, "usprawiedliwieni w imię naszego Pana Jezusa
3812 III,  0,4,1694|                  rany grzechu, odnawia nas w naszym myśleniu11; oświeca
3813 III,  0,4,1694|               dzieci światłości" (Ef 5, 8) w "prawości i sprawiedliwości,
3814 III,  0,4,1695|                 drogach jest zawsze obecna w katechezie Kościoła. Wskazuje
3815 III,  0,4,1696|                  Katecheza powinna wyrażać w sposób bardzo jasny radość
3816 III,  0,4,1696|                    nowego życia" (Rz 6, 4) w Chrystusie będzie: ~- katechezą
3817 III,  0,4,1696|                 Chrystusa jest streszczona~w błogosławieństwach, jedynej
3818 III,  0,4,1696|           przykazaniu miłości, rozwiniętym w Dekalogu; ~- katechezą eklezjalną,
3819 III,  0,4,1696|                  wymianie "dóbr duchowych" w "komunii świętych" życie
3820 III,  0,4,1697|                   Chrystusa, wpatrując się w Niego w wierze, mogą mieć
3821 III,  0,4,1697|           Chrystusa, wpatrując się w Niego w wierze, mogą mieć nadzieję,
3822 III,  0,4,1697|                    że On sam urzeczywistni w nich swoje obietnice i że
3823 III,  1       |                POWOŁANIE CZŁOWIEKA: ~ŻYCIE W DUCHU ŚWIĘTYM~
3824 III,  1,0,1698|                                 1699 Życie w Duchu Świętym wypełnia powołanie
3825 III,  1,0,1698|                     rozdział drugi). Życie w Duchu Świętym jest udzielane
3826 III,  1,1,1699|                 osoby ludzkiej ma podstawę w stworzeniu jej na obraz
3827 III,  1,1,1699|                pierwszy); wypełnia się ona w powołaniu jej do Boskiego
3828 III,  1,1,1699|              właściwe istocie ludzkiej, że w sposób dobrowolny dąży do
3829 III,  1,1,1699|                   Z pomocą łaski wzrastają w cnocie (artykuł siódmy),
3830 III,  1,1,1699|               niebieskiego (artykuł ósmy). W ten sposób osiągają doskonałość
3831 III,  1,1,1700|                      1701 "Chrystus... już w samym objawieniu tajemnicy
3832 III,  1,1,1700|                Ojca i Jego miłości objawia w pełni człowieka samemu człowiekowi
3833 III,  1,1,1700|                najwyższe jego powołanie"2. W Chrystusie, "obrazie Boga
3834 III,  1,1,1700|                   i podobieństwo" Stwórcy. W Chrystusie, Odkupicielu
3835 III,  1,1,1700|                 obraz Boży, zniekształcony w człowieku przez grzech pierwszy,
3836 III,  1,1,1700|                 pierwszy, został odnowiony w swoim pierwotnym pięknie
3837 III,  1,1,1701|                1702 Obraz Boży jest obecny w każdym człowieku. Jaśnieje
3838 III,  1,1,1703|                   Osoba ludzka uczestniczy w świetle i mocy Ducha Bożego.
3839 III,  1,1,1703|                 Swoją doskonałość znajduje w "poszukiwaniu i umiłowaniu
3840 III,  1,1,1705|                  prawem, które rozbrzmiewa w sumieniu i które wypełnia
3841 III,  1,1,1705|              sumieniu i które wypełnia się w miłości Boga i bliźniego.
3842 III,  1,1,1707|                    Wysłużył nam nowe życie w Duchu Świętym. Jego łaska
3843 III,  1,1,1707|                Świętym. Jego łaska odnawia w nas to, co zniszczył grzech.~
3844 III,  1,1,1708|                       1709 Ten, kto wierzy w Chrystusa, staje się synem
3845 III,  1,1,1708|            działania i do czynienia dobra. W zjednoczeniu ze swym Zbawicielem
3846 III,  1,1,1708|                    moralne, które dojrzało w łasce, wypełnia się w życiu
3847 III,  1,1,1708|             dojrzało w łasce, wypełnia się w życiu wiecznym, w chwale
3848 III,  1,1,1708|             wypełnia się w życiu wiecznym, w chwale nieba. 1050~W skrócie~
3849 III,  1,1,1708|             wiecznym, w chwale nieba. 1050~W skrócie~
3850 III,  1,1,1709|                  1710 "Chrystus... objawia w pełni człowieka samemu człowiekowi
3851 III,  1,1,1710|                   Swoją doskonałość osiąga w "poszukiwaniu i umiłowaniu
3852 III,  1,1,1711|                1712 Prawdziwa wolność jest w człowieku "szczególnym znakiem
3853 III,  1,1,1712|                   15. Prawo to rozbrzmiewa w jego sumieniu.~
3854 III,  1,1,1713|                   na błąd i skłonny do zła w urzeczywistnianiu swojej
3855 III,  1,1,1714|                              1715 Wierzący w Chrystusa ma nowe życie
3856 III,  1,1,1714|                    Chrystusa ma nowe życie w Duchu Świętym. Życie moralne,
3857 III,  1,1,1714|                   które wzrasta i dojrzewa w lasce, osiągnie wypełnienie
3858 III,  1,1,1714|                lasce, osiągnie wypełnienie w chwale nieba.~
3859 III,  1,1,1715|              Błogosławieństwa znajdują się w centrum przepowiadania Jezusa.
3860 III,  1,1,1715|           niebieskie:~Błogosławieni ubodzy w duchu, albowiem do nich
3861 III,  1,1,1715|                  wasza nagroda wielka jest w niebie (Mt 5, 3-12).~
3862 III,  1,1,1716|              powołanie wiernych włączonych w chwałę Jego Męki i Zmartwychwstania;
3863 III,  1,1,1716|                 które podtrzymują nadzieję w trudnościach; zapowiadają
3864 III,  1,1,1716|            dobrodziejstwa i nagrodę, które w sposób ukryty są już udzielane
3865 III,  1,1,1716|                     zostały zapoczątkowane w życiu Najświętszej Maryi
3866 III,  1,1,1717|              pochodzenie; Bóg wszczepił je w serce człowieka, by przyciągnąć
3867 III,  1,1,1718|              przyjęli obietnicę i żyją nią w wierze.~
3868 III,  1,1,1720|                 służyli Mu, miłowali Go, i w ten sposób doszli do raju.
3869 III,  1,1,1721|              Ojciec jest niepojęty; jednak w swojej dobroci, miłości
3870 III,  1,1,1722|                   czy sztuka, ani nie tkwi w żadnym stworzeniu, ale znajduje
3871 III,  1,1,1722|               stworzeniu, ale znajduje się w samym Bogu, który jest źródłem
3872 III,  1,1,1722|                   znanym, czynienia wrzawy w świecie (co można by nazwać
3873 III,  1,1,1722|                    uważa się za dobro samo w sobie, za najwyższe dobro,
3874 III,  1,1,1723|                    powoli przynosimy owoce w Kościele na chwałę Bożą27.~
3875 III,  1,1,1723|                 Kościele na chwałę Bożą27.~W skrócie~
3876 III,  1,1,1724|                szczęścia, jakie Bóg złożył w sercu człowieka.~
3877 III,  1,1,1725|               oglądanie Boga, uczestnictwo w naturze Bożej, życie wieczne,
3878 III,  1,1,1725|                    usynowienie, odpoczynek w Bogu.~
3879 III,  1,1,1728|              określa kryteria rozeznawania w korzystaniu z dóbr ziemskich,
3880 III,  1,1,1729|              zechciał człowieka pozostawić w ręku rady jego, żeby Stworzyciela
3881 III,  1,1,1730|                  Wolność jest zakorzenioną w rozumie i woli możliwością
3882 III,  1,1,1730|             decyduje o sobie. Wolność jest w człowieku siłą wzrastania
3883 III,  1,1,1730|                   wzrastania i dojrzewania w prawdzie i dobru; osiąga
3884 III,  1,1,1731|                   dopóki nie utwierdzi się w pełni w swoim najwyższym
3885 III,  1,1,1731|                  nie utwierdzi się w pełni w swoim najwyższym dobru,
3886 III,  1,1,1731|                   więc albo 396 wzrastania w doskonałości, albo upadania
3887 III,  1,1,1731|               wolnością jest tylko wolność w służbie dobra i sprawiedliwości.
3888 III,  1,1,1732|               wolnością jest tylko wolność w służbie dobra i sprawiedliwości.
3889 III,  1,1,1733|             odpowiedzialnym za swoje czyny w takiej mierze, w jakiej
3890 III,  1,1,1733|               swoje czyny w takiej mierze, w jakiej są one dobrowolne.
3891 III,  1,1,1733|                  są one dobrowolne. Postęp w cnocie, poznanie dobra i
3892 III,  1,1,1735|                 jego sprawcy:~Tak więc Pan w ogrodzie zwraca się do Adama,
3893 III,  1,1,1735|                   gdy wynika z zaniedbania w stosunku do tego, co należało
3894 III,  1,1,1736|           udzielania pomocy osobie będącej w niebezpieczeństwie. Aby
3895 III,  1,1,1736|                 spowodowane przez kierowcę w stanie nietrzeźwym.~
3896 III,  1,1,1737|                  1738 Wolność wypełnia się w relacjach międzyludzkich.
3897 III,  1,1,1737|                  osoby ludzkiej, zwłaszcza w dziedzinie moralności i
3898 III,  1,1,1737|                    świeckie oraz chronione w granicach dobra wspólnego
3899 III,  1,1     |                         II. Wolność ludzka w ekonomii zbawienia~
3900 III,  1,1,1738|               człowiek zbłądził. Zgrzeszył w sposób wolny. Odrzucając
3901 III,  1,1,1738|               uciskach, które zrodziły się w sercu człowieka w następstwie
3902 III,  1,1,1738|             zrodziły się w sercu człowieka w następstwie złego używania
3903 III,  1,1,1740|                 grzechu, który trzymał ich w niewoli; "Ku wolności wyswobodził
3904 III,  1,1,1740|                   nas Chrystus" (Ga 5, 1). W Nim uczestniczymy w prawdzie,
3905 III,  1,1,1740|                    1). W Nim uczestniczymy w prawdzie, która czyni nas
3906 III,  1,1,1741|                   i łaska. Łaska Chrystusa w żadnym wypadku nie narusza
3907 III,  1,1,1741|                   i dobra, jaki Bóg złożył w sercu człowieka. Przeciwnie,
3908 III,  1,1,1741|             współpracownikami swego dzieła w Kościele i w świecie:~Wszechmogący
3909 III,  1,1,1741|                  swego dzieła w Kościele i w świecie:~Wszechmogący i
3910 III,  1,1,1741|           swobodnie pełnić Twoją służbę38.~W skrócie~
3911 III,  1,1,1742|              zechciał człowieka pozostawić w ręku rady jego, żeby Stworzyciela
3912 III,  1,1,1746|              godności człowieka, zwłaszcza w dziedzinie religii i moralności.
3913 III,  1,1,1748|              moralnym. Gdy człowiek działa w sposób świadomy, jest -
3914 III,  1,1,1748|                    to znaczy czyny wybrane w sposób wolny na podstawie
3915 III,  1,1,1750|                   którego wola kieruje się w sposób dobrowolny. Stanowi
3916 III,  1,1,1751|                                       1752 W odróżnieniu od przedmiotu,
3917 III,  1,1,1751|                    jest istotnym elementem w wartościowaniu moralnym
3918 III,  1,1,1751|            działania, ponieważ sytuuje się w wolitywnym źródle działania
3919 III,  1,1,1752|            słusznym zachowania, które samo w sobie jest nieuporządkowane (
3920 III,  1,1,1753|                       1754 Okoliczności, a w tym także konsekwencje,
3921 III,  1,1,1753|                 działania, które jest samo w sobie złe.~
3922 III,  1,1,1754|                   jego przedmiot byłby sam w sobie dobry (jak modlitwa
3923 III,  1,1,1755|                    czyny, które z siebie i w sobie, niezależnie od okoliczności
3924 III,  1,1,1755|                  by wynikło z niego dobro.~W skrócie~
3925 III,  1,1,1758|                  złego działania podjętego w dobrej intencji"41. Cel
3926 III,  1,1,1765|                  uczucia mają swoje źródło w tym pierwotnym poruszeniu
3927 III,  1,1,1766|                          1767 Uczucia same w sobie nie są ani dobre,
3928 III,  1,1,1766|            Nabierają one wartości moralnej w takiej mierze, w jakiej
3929 III,  1,1,1766|                  moralnej w takiej mierze, w jakiej faktycznie zależą
3930 III,  1,1,1767|                  zasób wyobrażeń i odczuć, w których wyraża się życie
3931 III,  1,1,1767|                  się do dobrego działania; w przeciwnym razie - są moralnie
3932 III,  1,1,1767|                    mogą być przekształcone w cnoty lub zniekształcone
3933 III,  1,1,1767|                   cnoty lub zniekształcone w wady. ~
3934 III,  1,1,1768|                                       1769 W życiu chrześcijańskim sam
3935 III,  1,1,1768|                  smutkami, jak to jawi się w agonii i męce Pana. W Chrystusie
3936 III,  1,1,1768|                  się w agonii i męce Pana. W Chrystusie uczucia ludzkie
3937 III,  1,1,1768|                  otrzymać swoje spełnienie w miłości i Boskim szczęściu.~
3938 III,  1,1,1769|                   Boga żywego" (Ps 84, 3).~W skrócie~
3939 III,  1,1,1772|                                       1773 W uczuciach jako poruszeniach
3940 III,  1,1,1772|                  dobra, ani zła moralnego. W miarę jednak ich zależności
3941 III,  1,1,1772|                   od rozumu i od woli jest w nich dobro lub zło moralne.~
3942 III,  1,1,1773|                    mogą być przekształcone w cnoty lub zniekształcone
3943 III,  1,1,1773|                   cnoty lub zniekształcone w wady.~
3944 III,  1,1,1775|                                      1776 "W głębi sumienia człowiek
3945 III,  1,1,1775|                  unikania zła, rozbrzmiewa w sercu nakazem... Człowiek
3946 III,  1,1,1775|              nakazem... Człowiek bowiem ma w swym sercu wypisane przez
3947 III,  1,1,1775|                 sam z Bogiem, którego głos w jego wnętrzu rozbrzmiewa"
3948 III,  1,1,1776|                 wnętrzu osoby nakazuje jej w odpowiedniej chwili pełnić
3949 III,  1,1,1777|                 zwiastunem Tego, który tak w świecie natury, jak i łaski,
3950 III,  1,1,1778|                Jest ważne, by każdy wszedł w siebie, ażeby usłyszeć głos
3951 III,  1,1,1778|              zastanowienia się lub wejścia w siebie:~Wróć do swego sumienia,
3952 III,  1,1,1779|             Godność osoby ludzkiej zawiera w sobie prawość sumienia i
3953 III,  1,1,1779|               syndereza), ich zastosowanie w danych okolicznościach przez
3954 III,  1,1,1779|                 rozeznanie racji i dóbr, a w wyniku tego sąd o konkretnych
3955 III,  1,1,1779|                   dobru moralnym, wyrażona w prawie rozumu, jest praktycznie
3956 III,  1,1,1780|              słuszny sąd sumienia może być w nim świadkiem uniwersalnej
3957 III,  1,1,1781|                  wolno mu też przeszkadzać w postępowaniu zgodnie z własnym
3958 III,  1,1,1781|               własnym sumieniem, zwłaszcza w dziedzinie religijnej "53.~
3959 III,  1,1,1782|                   sumienia jest nieodzowne w życiu każdego człowieka,
3960 III,  1,1,1783|                  lat wprowadza ono dziecko w poznawanie i praktykowanie
3961 III,  1,1,1783|                 winy i dążeń do upodobania w sobie, zrodzonego z ludzkich
3962 III,  1,1,1784|                                       1785 W formowaniu sumienia słowo
3963 III,  1,1,1784|                   i modlitwę oraz stosować w praktyce. Powinniśmy także
3964 III,  1,1,1784|                    sumienie, wpatrując się w krzyż Pana. Jesteśmy wspierani
3965 III,  1,1,1786|              rozeznawać wolę Bożą wyrażoną w prawie Bożym.~
3966 III,  1,1,1787|                                       1788 W tym celu człowiek stara
3967 III,  1,1,1788|                miłość zawsze przejawia się w szacunku dla bliźniego i
3968 III,  1,1,1788|                bliźniego i jego sumienia: "W ten sposób grzesząc przeciwko
3969 III,  1,1,1789|                   że sumienie znajduje się w ignorancji i wydaje błędne
3970 III,  1,1,1790|               ulega niemal zaślepieniu"56. W tych przypadkach osoba jest
3971 III,  1,1,1791|                    się początkiem wypaczeń w postawie moralnej.~
3972 III,  1,1,1793|            obiektywnych norm moralności58.~W skrócie~
3973 III,  1,1,1794|                 sam z Bogiem, którego głos w jego wnętrzu rozbrzmiewa"
3974 III,  1,1,1800|                   Sumienie może pozostawać w ignorancji lub wydawać błędne
3975 III,  1,1,1801|                   i modlitwę oraz stosować w praktyce. W ten sposób formuje
3976 III,  1,1,1801|                  oraz stosować w praktyce. W ten sposób formuje się sumienie.~
3977 III,  1,1,1802|                 zabiega o nie i wybiera je w konkretnych działaniach.~
3978 III,  1,1,1803|                  łatwość, pewność i radość w prowadzeniu życia moralnie
3979 III,  1,1,1804|                    nazwami - są wychwalane w wielu miejscach Pisma świętego.~
3980 III,  1,1,1805|                 praktyczny do rozeznawania w każdej okoliczności naszego
3981 III,  1,1,1806|                 się należy. Sprawiedliwość w stosunku do Boga nazywana
3982 III,  1,1,1806|                 jest "cnotą religijności". W stosunku do ludzi uzdalnia
3983 III,  1,1,1806|                  każdego i do wprowadzania w stosunkach ludzkich harmonii,
3984 III,  1,1,1806|            sprawiedliwy, często wspominany w Piśmie świętym, wyróżnia
3985 III,  1,1,1806|             prawością swojego postępowania w stosunku do bliźniego. "
3986 III,  1,1,1806|                   tego, że i wy macie Pana w niebie" (Kol 4, 1).~
3987 III,  1,1,1807|                  która zapewnia wytrwałość w trudnościach i stałość w
3988 III,  1,1,1807|                   w trudnościach i stałość w dążeniu do dobra. Umacnia
3989 III,  1,1,1807|                  przezwyciężania przeszkód w życiu moralnym. Cnota męstwa
3990 III,  1,1,1807|            wyrzeczenia i do ofiary z życia w obronie słusznej sprawy. "
3991 III,  1,1,1808|          przyjemności i zapewnia równowagę w używaniu dóbr stworzonych.
3992 III,  1,1,1808|            popędami i utrzymuje pragnienia w granicach uczciwości. Osoba
3993 III,  1,1,1808|        Umiarkowanie jest często wychwalane w Starym Testamencie: "Nie
3994 III,  1,1,1808|                    pożądań!" (Syr 18, 30). W Nowym Testamencie jest ono
3995 III,  1,1,1810|                  przez grzech ma trudności w zachowaniu równowagi moralnej.
3996 III,  1,1,1810|                  koniecznej do wytrwałości w poszukiwaniu cnót. Każdy
3997 III,  1,1,1811|                    ludzkie są zakorzenione w cnotach teologalnych, które
3998 III,  1,1,1811|                  człowieka do uczestnictwa w naturze Bożej64. Cnoty teologalne
3999 III,  1,1,1811|                   one chrześcijan do życia w jedności z Trójcą Świętą.
4000 III,  1,1,1812|                  Są wszczepione przez Boga w dusze wiernych, by uzdolnić