bold = Main text
     Tom,  Rozdzial                                    grey = Comment text

   1  I   |                                        TOM I~ ~
   2  I,1 |                    WYGLĄDA FIRMA J. MINCEL I S. WOKULSKI PRZEZ SZKŁO
   3  I,1 |                 sklepu pod firmą J. Mincel i S. Wokulski.~W renomowanej
   4  I,1 |               właściciele składów bielizny i składów win, fabrykanci
   5  I,1 |                    win, fabrykanci powozów i kapeluszy, poważni ojcowie
   6  I,1 |                   się z własnych funduszów i posiadacze kamienic bez
   7  I,1 |                     jak o firmie J. Mincel i S. Wokulski. Zatopieni w
   8  I,1 |             Zatopieni w kłębach dymu cygar i pochyleni nad butelkami
   9  I,1 |           fabrykant powozów, który majątek i stanowisko zawdzięczał wytrwałej
  10  I,1 |              członkiem - opiekunem jednego i tego samego Towarzystwa
  11  I,1 |                     Wokulskiego najdawniej i najgłośniej przepowiadali
  12  I,1 |                  ruinę. - Na ruinie bowiem i niewypłacalności - mówił
  13  I,1 |                  pilnuje się jednego fachu i nie umie uszanować darów
  14  I,1 |                 jej właściciela, subiektów i chłopców przyczyny klęsk
  15  I,1 |            mających paść na S. Wokulskiego i jego sklep galanteryjny
  16  I,1 |                  ręku pewny kawałek chleba i możność uczęszczania do
  17  I,1 |                 robić majątek.~- A może go i zrobi... Dostawy dla wojska
  18  I,1 |           dostawach bogacą się tylko Żydzi i Niemcy; nasi do tego nie
  19  I,1 |                   wiadomości wszechstronne i wyczerpujące, przeniósł
  20  I,1 |                    przeniósł swoją butelkę i szklankę do stołu radcy
  21  I,1 |                    szklankę do stołu radcy i topiąc słodkie wejrzenie
  22  I,1 |                    się człowiekiem skrytym i dumnym. W kupcu skrytość
  23  I,1 |              włosów nad czołem, na brodzie i na policzkach, była w tej
  24  I,1 |                   odparł, powoli ogryzając i zapalając cygaro - nazywam
  25  I,1 |                  wtedy u Hopfera subiektem i miał już ze dwadzieścia
  26  I,1 |                   parę lat.~- W handlu win i delikatesów?~- Tak. I jak
  27  I,1 |                  win i delikatesów?~- Tak. I jak dziś Józio, tak on wówczas
  28  I,1 |                piwo, zrazy nelsońskie...~- I z tej branży przerzucił
  29  I,1 |                      Istna heca - rzekł. - I skąd mu to przyszło?~- No
  30  I,1 |                służył gościom przy bufecie i prowadził rachunki, a w
  31  I,1 |                   roiła się studenteria.~- I poszedł też do Szkoły Przygotowawczej?~-
  32  I,1 |                 Przygotowawczej?~- Poszedł i nawet zdał egzamin do Szkoły
  33  I,1 |                 które do dziś dnia pijemy, i sam w rezultacie oparł się
  34  I,1 |                która akurat została wdową, i - w rok potem ożenił się
  35  I,1 |                  zamachem zdobył sobie byt i warsztat, na którym mógł
  36  I,1 |                    baba objadła się czegoś i umarła, a Wokulski po czteroletniej
  37  I,1 |                ptaszek, z zasobnym sklepem i trzydziestu tysiącami rubli
  38  I,1 |                    z jaką uczciwą panienką i żyłby w dostatkach; bo co
  39  I,1 |                   znaczy sklep z reputacją i w doskonałym punkcie!...
  40  I,1 |                    wariat, rzucił wszystko i pojechał robić interesa
  41  I,1 |           galanteryjny pod firmą J. Mincel i S. Wokulski nie tylko nie
  42  I,1 |                 filozofa a ruchami księcia i trzeci elegant, który nosił
  43  I,1 |              ciekawość ogółu, ani fizyczne i duchowe zalety trzech subiektów,
  44  I,1 |                pracownik firmy, przyjaciel i zastępca Wokulskiego, pan
  45  I,2 |                 sklep zmieniał właścicieli i podłogę, szafy i szyby w
  46  I,2 |               właścicieli i podłogę, szafy i szyby w oknach, zakres swojej
  47  I,2 |                 zakres swojej działalności i subiektów; ale pokój pana
  48  I,2 |                których już nikt nie palił, i stalowe szczypce, którymi
  49  I,2 |                     duża blaszana miednica i mała szafa ciemnowiśniowej
  50  I,2 |                   względu na swoją długość i mrok w nim panujący zdawał
  51  I,2 |                 leżący na krześle zegarek, i spoglądał na skazówki, które
  52  I,2 |               awantur; ale że chłodne nogi i nieco zesztywniałe ręce
  53  I,2 |                wyskakiwał na środek pokoju i rzuciwszy na łóżko szlafmycę,
  54  I,2 |                  się od stóp do głów, rżąc i parskając jak wiekowy rumak
  55  I,2 |               patrzył na swoje chude łydki i zarośnięte piersi mrucząc:~"
  56  I,2 |                   pudel Ir z wybitym okiem i mocno otrząsnąwszy się,
  57  I,2 |                   się nie patrząc w lustro i o wpół do siódmej był gotów.~
  58  I,2 |                  krawat na szyi, a zegarek i portmonetkę w kieszeniach,
  59  I,2 |                    ze stolika wielki klucz i, trochę zgarbiony, uroczyście
  60  I,2 |                zapalali parę płomyków gazu i podczas gdy służący zamiatał
  61  I,2 |             zapalał jeszcze kilka płomieni i przy ich blasku robił przegląd
  62  I,2 |              przegląd towarów w gablotkach i szafach.~"Spinki, szpilki,
  63  I,2 |                    się z jakąś guwernantką i już jej kupił neseser na
  64  I,2 |                  kupił neseser na rachunek i z rabatem... Rozumie się...
  65  I,2 |                  zaczął kupować bez rabatu i bez rachunku..."~Tak mruczał
  66  I,2 |                   rachunku..."~Tak mruczał i chodził po sklepie, przygarbiony,
  67  I,2 |                   do czasu zatrzymywał się i oglądał jakiś przedmiot,
  68  I,2 |                pies przysiadał na podłodze i skrobał tylną nogą gęste
  69  I,2 |                szafie lalki, małe, średnie i duże, brunetki i blondynki,
  70  I,2 |                   średnie i duże, brunetki i blondynki, przypatrywały
  71  I,2 |                  Drzwi od sieni skrzypnęły i ukazał się pan Klejn, mizerny
  72  I,2 |               Ignacy. - Paweł! gaś światło i otwieraj sklep.~Służący
  73  I,2 |              Służący wbiegł ciężkim kłusem i zakręcił gaz. Po chwili
  74  I,2 |                   ryglów, szczękanie sztab i do sklepu wszedł dzień,
  75  I,2 |                   mocniej zasadził binokle i podniósł się na swym fotelu,
  76  I,2 |                   widok waszych galanterii i pańskiej siwizny?~- No,
  77  I,2 |                   rodu, ale pańska siwizna i gderliwy charakter są owocami
  78  I,2 |                    kobieta ubrana w salopę i chustkę na głowie, żądająca
  79  I,2 |               bardzo nisko ukłonił się jej i ofiarował krzesło, a pan
  80  I,2 |                Lisiecki zniknął za szafami i wróciwszy po chwili doręczył
  81  I,2 |                   ją przez ramię Rzeckiemu i poszedł za gablotkę z miną
  82  I,2 |              tysięcy rubli.~Spór o siwiznę i łysinę był zażegnany.~Dopiero
  83  I,2 |                  sobą od progu smugę woni, i zawołał:~- Słowo honoru
  84  I,2 |                 kiedy matka mi zachorowała i musiałem szukać doktora.
  85  I,2 |                    być hrabią, nie kupcem, i dziwię się, że pan od razu
  86  I,2 |              Mraczewski. Naturalnie!~- No, i pan w jego wieku latałeś
  87  I,2 |                   sklepu wszedł drugi gość i zażądał kaloszy. Naprzeciw
  88  I,2 |                ręcznik, zdejm panu kalosze i wytrzyj obuwie...~Wbiegł
  89  I,2 |                    Wbiegł Paweł ze ścierką i rzucił się do nóg przybyłemu.~-
  90  I,2 |                     Paweł! wytrzyj kalosze i okręć w bibułę. A może szanowny
  91  I,2 |                   w kalosze, wydano resztę i wśród niskich ukłonów odprowadzono
  92  I,2 |                darzył go słodkim uśmiechem i ognistymi spojrzeniami.
  93  I,2 |        spojrzeniami. Wreszcie machnął ręką i poszedł dalej, może myśląc,
  94  I,2 |                 zwrócił się do Lisieckiego i kiwał głową w sposób oznaczający
  95  I,2 |                  sposób oznaczający podziw i zadowolenie. Mraczewski
  96  I,2 |               dostrzegł ten ruch kątem oka i podbiegłszy do Lisieckiego,
  97  I,2 |         Współcześnie z nim wychodził Klejn i wracał do sklepu o drugiej;
  98  I,2 |            zostawali w sklepie, a Lisiecki i Mraczewski szli na obiad.
  99  I,2 |                   subiekci rozchodzili się i zostawał tylko Rzecki. Robił
 100  I,2 |                    plan czynności na jutro i przypominał sobie: czy zrobiono
 101  I,2 |                 opłacał długą bezsennością i smętnymi marzeniami na temat
 102  I,2 |            stanowczego upadku Napoleonidów i tego, że wszystkie nadzieje,
 103  I,2 |                  czytał historię konsulatu i cesarstwa albo wycinki z
 104  I,2 |                wydobywał spod łóżka gitarę i grał na niej Marsza Rakoczego
 105  I,2 |              węgierskie równiny, granatowe i białe linie wojsk, przysłoniętych
 106  I,2 |             Nazajutrz miewał posępny humor i skarżył się na ból głowy. ~
 107  I,2 |                    wówczas bowiem obmyślał i wykonywał plany wystaw okiennych
 108  I,2 |               towarzystwie lasek, parasoli i niezliczonej ilości drobnych
 109  I,2 |              krawatów, rękawiczek, kaloszy i perfum, miejsce środkowe
 110  I,2 |                   dziecko. Wydobywał wtedy i ustawiał na stole wszystkie
 111  I,2 |                 dźwigając drugiego pajaca, i kilka par, które tańczyły
 112  I,2 |                 figury pan Ignacy nakręcał i jednocześnie puszczał w
 113  I,2 |                    co chwilę potykając się i zatrzymując, gdy ołowiani
 114  I,2 |         przypatrywać mu się ze zdziwieniem i gdy cały ten świat lalek,
 115  I,2 |                   łokciami śmiał się cicho i mruczał:~- Hi! hi! hi! dokąd
 116  I,2 |                       Wykręcą się sprężyny i pójdziecie na powrót do
 117  I,2 |                    wielkiego!...~Po takich i tym podobnych monologach
 118  I,2 |          monologach szybko składał zabawki i rozdrażniony chodził go
 119  I,2 |                 wypowiadał niekiedy głośno i publicznie, więc uważano
 120  I,2 |                    Ignacy wychodził rzadko i na krótko i zwykle kręcił
 121  I,2 |               wychodził rzadko i na krótko i zwykle kręcił się po ulicach,
 122  I,2 |                 spodnie z czarnym lampasem i wypłowiały cylinder, nade
 123  I,2 |                     Pan Ignacy wiedział to i coraz bardziej zniechęcał
 124  I,2 |                 święcie kłaść się na łóżku i całymi godzinami patrzeć
 125  I,2 |             spotykał we snach zielone pola i ciemne bory, po których
 126  I,2 |              Dobrowolnie odcięty od natury i ludzi, utopiony w wartkim,
 127  I,2 |                  więc rozmawiał sam z sobą i - w największym sekrecie
 128  I,3 |                    mniej dobrych subiektów i rozumnych polityków, bo
 129  I,3 |                 coraz dziwniejszy kapelusz i coraz inaczej wykładany
 130  I,3 |               sławniejszy od Beaconsfielda i - któż dziś o nich pamięta?
 131  I,3 |                 trząsł Europą za Napoleona I, potem za Napoleona III,
 132  I,3 |                  potem za Napoleona III, a i dzisiaj, choć niektórzy
 133  I,3 |              wierne swoje sługi, MacMahona i Ducrota.~Zobaczycie, co
 134  I,3 |               tworzyli się dobrzy subiekci i choć nie uczeni, ale rozsądni
 135  I,3 |                    lecz przykładu - w domu i w sklepie.~Ojciec mój był
 136  I,3 |              sztaba, miał nieduże faworyty i wąs do góry; szyję okręcał
 137  I,3 |               szyję okręcał czarną chustką i nosił srebrny kolczyk w
 138  I,3 |                     która urzędnikom prała i łatała bieliznę. Mieliśmy
 139  I,3 |               sobie jego brązowe popiersie i także umieścił je nad łóżkiem.~-
 140  I,3 |                 będą cię pławić w smole.~- I!... Nie da mi cesarz zrobić
 141  I,3 |               woźny, ale z Komisji Skarbu, i pan Raczek, który na Dunaju
 142  I,3 |                stanowczo, że choć Napoleon I umarł w niewoli, ród Bonapartych
 143  I,3 |                   się jakiś drugi, a gdyby i ten źle skończył, przyjdzie
 144  I,3 |              wołała ciotka.~- Może jejmość i dasz, ale ja nie wezmę -
 145  I,3 |                 musztrował pomimo wymyślań i łez ciotki i kończył zdaniem:~-
 146  I,3 |               pomimo wymyślań i łez ciotki i kończył zdaniem:~- Ignaś!
 147  I,3 |                    mego ojca w Bonapartych i sprawiedliwość podzielali
 148  I,3 |                dokuczył ból w nodze, klnąc i stękając mówił:~- E! wiesz,
 149  I,3 |              Napoleona. Ja siwieć zaczynam i coraz gorzej podupadam,
 150  I,3 |                   a jego jak nie było, tak i nie ma. Niedługo porobią
 151  I,3 |                  warci. Już są między nimi i tacy, co o Napoleonie nie
 152  I,3 |                    słyszeli.~- Mój słyszał i zapamięta - odparł ojciec
 153  I,3 |               nawet co się tyczy anyżówki, i w tym jest szachrajstwo.
 154  I,3 |              Będzie sprawiedliwość, choćby i Napoleona nie stało. Ale
 155  I,3 |                   Napoleona nie stało. Ale i Napoleon się znajdzie.~-
 156  I,3 |                 patrząc na jego chude ręce i wyżółkłe policzki szepnął:~-
 157  I,3 |                   Raczek dziwnie wzburzony i stojąc na środku izby, zawołał:~-
 158  I,3 |               Tylko wyciągnął do mnie rękę i patrząc wzrokiem, którego
 159  I,3 |         napoleońską, która obudziła Włochy i Węgry; a chociaż spadła
 160  I,3 |                    śmierci ojca pan Raczek i pan Domański wraz z ciotką
 161  I,3 |                 mnie zabrać do swoich biur i powoli wypromować na urzędnika;
 162  I,3 |                    mnie wziął?~- Phi! może i ja bym się ożenił z jejmością,
 163  I,3 |                  gospodyni; pobierzcie się i przygarnijcie Ignasia, a
 164  I,3 |             będziecie nawet mieli dziecko. I jeszcze tanie dziecko, bo
 165  I,3 |              dziecko, bo Mincel da mu wikt i kwaterę, a wy tylko odzież.~-
 166  I,3 |                  że marnie skończę...~- To i jazda do Mincla! - rzekł
 167  I,3 |                   Wyszli z Panem Domańskim i może w półtorej godziny
 168  I,3 |                  A-u... - dodał pan Raczek i rzucił czapkę na stół.~-
 169  I,3 |              przyjść do Mincla z odzieniem i bielizną - odrzekł pan Domański. -
 170  I,3 |                    Mincla jutro z bielizną i odzieniem... Nieszczęsny
 171  I,3 |                     potem pana Domańskiego i wyrzuciła za nimi czapkę.~-
 172  I,3 |                    swoje oko,~Przybliż się i rozważaj ten napis głęboko...~
 173  I,3 |                    głęboko...~Przybliż się i rozważaj ten napis głęboko.~
 174  I,3 |                 który sam przez się skakał i machał rękoma, a we drzwiach -
 175  I,3 |                   drzwiach - bęben, pałasz i skórzany koń z prawdziwym
 176  I,3 |                  tylko, że po pieprz, kawę i liście bobkowe szło się
 177  I,3 |              Papier zaś, atrament, talerze i szklanki sprzedawano przy
 178  I,3 |                szafy z szybami, a po mydło i krochmal szło się w głąb
 179  I,3 |                    gdzie było widać beczki i stosy pak drewnianych.~Nawet
 180  I,3 |             pęcherzy naładowanych gorczycą i farbami, ogromna lampa z
 181  I,3 |                   starzec z rumianą twarzą i kosmykiem siwych włosów
 182  I,3 |           barchanowy kaftan, biały fartuch i takąż szlafmycę. Przed nim
 183  I,3 |                  skaczącego w oknie kozaka i on wreszcie, co mi się najmniej
 184  I,3 |                    synowcy starego - Franc i Jan Minclowie.~Czujności
 185  I,3 |            Minclowie.~Czujności pryncypała i jego biegłości w używaniu
 186  I,3 |                  podniosłem je nieznacznie i zjadłem. Chciałem właśnie
 187  I,3 |                      wrzasnął stary Mincel i nim zdałem sobie sprawę
 188  I,3 |                   na pęku, wpisał rodzynki i z najdobroduszniejszą miną
 189  I,3 |                 jego półuśmiechniętą twarz i przymrużone oczy, prawie
 190  I,3 |                posiada taki zamach w ręku. I dopiero teraz spostrzegłem,
 191  I,3 |        trzydziestokilkoletni, z rudą głową i zaspaną fizjognomią. Ten
 192  I,3 |                który zawiadywał galanterią i obok niezgrabnych ruchów
 193  I,3 |              wykradanie kolorowego papieru i pisywanie na nim listów
 194  I,3 |                    do roboty, krajał mydło i ważył krochmal jak automat;
 195  I,3 |                   rano o piątej, myłem się i zamiatałem sklep. O szóstej
 196  I,3 |            zdejmował surdut, kładł fartuch i milcząc stawał między beczką
 197  I,3 |                księgę, wciskał się w fotel i parę razy ciągnął za sznurek
 198  I,3 |                    ukazywał się Jan Mincel i ucałowawszy stryja w rękę,
 199  I,3 |           obojętnie całował stryja w ramię i przez cały dzień skrobał
 200  I,3 |              manewry nie wykrzywiał mu się i nie pytał:~- No,.. a gdzie,
 201  I,3 |                  na ulicy budził się szmer i za szybami sklepu coraz
 202  I,3 |                   w rogatywce szli w jedną i drugą stronę jak figury
 203  I,3 |                wozy, beczki, bryczki - tam i na powrót... Coraz więcej
 204  I,3 |               największej części służącymi i ubogo odzianymi jejmościami.
 205  I,3 |                    się najwięcej: otwierał i zamykał szuflady, obwijał
 206  I,3 |                   mnóstwo interesantów, że i Jan Mincel, i ja musieliśmy
 207  I,3 |             interesantów, że i Jan Mincel, i ja musieliśmy pomagać Francowi
 208  I,3 |               sprzedaży.~Stary wciąż pisał i zdawał resztę, od czasu
 209  I,3 |            błyskawicy zdejmował dyscyplinę i ćwiknął nią którego ze swych
 210  I,3 |               gruba służąca z koszem bułek i kubkami (Franc odwracał
 211  I,3 |                 Kaffee ist schon fertig...~I zaczynała rozlewać kawę
 212  I,3 |                   się do niej stary Mincel i całował ją w rękę mówiąc :~-
 213  I,3 |                   Gut Morgen, Grossmutter!~I otrzymywał należny mu kubek
 214  I,3 |               służąca zabierała pusty kosz i zamazane kubki, staruszka
 215  I,3 |                     staruszka swój dzbanek i obie znikały.~Za oknem wciąż
 216  I,3 |               oknem wciąż toczyły się wozy i płynął w obie strony potok
 217  I,3 |                    chwila odrywał się ktoś i wchodził do sklepu.~- Proszę
 218  I,3 |                   pąsowe. Nabywcy, kobiety i mężczyźni, byli dobrze ubrani,
 219  I,3 |                rozsiadali się na krzesłach i kazali sobie pokazywać mnóstwo
 220  I,3 |                   przedmiotów targując się i żądając coraz to nowych.~
 221  I,3 |              sklepu męczyłem się bieganiną i zawijaniem towarów, po prawej -
 222  I,3 |                   a ten gość chce naprawdę i - czy co kupi? W rezultacie
 223  I,3 |                  kupi? W rezultacie jednak i tutaj dużo się sprzedawało;
 224  I,3 |             aniżeli z towarów kolonialnych i mydła.~Stary Mincel i w
 225  I,3 |         kolonialnych i mydła.~Stary Mincel i w niedzielę bywał w sklepie.
 226  I,3 |                   każdą szufladę w sklepie i historię każdego towaru.
 227  I,3 |            wykładom buchalterii, jeografii i towaroznawstwa.~Powoli,
 228  I,3 |                   usłyszeć ten drżący głos i zobaczyć wylęknione spojrzenie
 229  I,3 |              naprzód dwaj młodzi Minclowie i August Katz, a następnie
 230  I,3 |                   zbieraliśmy się na górze i zasiadaliśmy do jednego
 231  I,3 |                    sekrecie urządzała nam (i swemu synowi) choinkę. Wreszcie
 232  I,3 |                     ja, Katz, dwaj synowcy i służba. Nierobienie oszczędności,
 233  I,3 |                  nasz sklep paru subiektów i kilku uczniów, których pryncypał
 234  I,3 |                     siniał na twarzy, pluł i wrzeszczał: szelma! szpitzbub!
 235  I,3 |                 hardego powiedzieć staremu i uciec do pana Raczka, który
 236  I,3 |         zasłoniwszy usta dłonią coś mruczy i robi miny do Katza. Wytężam
 237  I,3 |                    do Katza. Wytężam słuch i - oto co mówi Jan:~- Baje
 238  I,3 |                   August Katz zmrużył oczy i dalej krajał mydło.~Osłupiałem
 239  I,3 |               bardzo polubiłem Jana Mincla i Augusta Katza. Z czasem
 240  I,3 |           składające się ze starego Mincla i jego matki, bardzo lubiło
 241  I,3 |                  złożone z młodych Minclów i Katza, nienawidziło ich.
 242  I,3 |                     że pryncypał za często i za głośno wymyślał na Ludwika
 243  I,3 |           publiczność, zwabił ją do sklepu i przez tydzień mieliśmy tak
 244  I,3 |             sztuczny ruch na nowo osłabnął i znowu były w sklepie pustki.~
 245  I,3 |                 Minclowie pobiegli na górę i szukali stryja, Katz poleciał
 246  I,3 |               wybił szybę teraz, a zapewne i poprzednio...~Na próżno
 247  I,3 |                    po wielu. tłumaczeniach i wyjaśnieniach naturalnie
 248  I,3 |              chwili zupełnie stracił humor i począł chudnąć. Pewnego
 249  I,3 |                  wspólnie sklep na Podwalu i dopiero około 1850 roku
 250  I,3 |           kolonialnymi, a Jan z galanterią i mydłem przeniósł się na
 251  I,3 |                   schodziła rano do sklepu i zawsze mówiła:~- Gut Morgen,
 252  I,3 |                 czasów pryncypał był ojcem i nauczycielem swoich praktykantów
 253  I,3 |           nauczycielem swoich praktykantów i najczujniejszym sługą sklepu;
 254  I,3 |                     najczęściej nie zna go i najwięcej troszczy się o
 255  I,3 |                powinien siedzieć w sklepie i wyrabiać sobie ludzi, jeżeli
 256  I,3 |              nieprzewidziane wydatki. Więc i Austria zbroi się, a Staś
 257  I,4 |                przed siekącym ich deszczem i śniegiem. Prawie nie słychać
 258  I,4 |               powozów, a zmoczone deszczem i zasypane śniegiem konie
 259  I,4 |            pragnęły schować się pod dyszel i nakryć własnymi uszami.~
 260  I,4 |                  Ignacy zda komuś rachunki i ciężar kierowania sklepem,
 261  I,4 |           dwudziestu pięciu latach pracy - i jeszcze jakiej! - należy,
 262  I,4 |              będzie chodził, będzie biegał i skakał po polach i lasach,
 263  I,4 |                  biegał i skakał po polach i lasach, będzie świstał,
 264  I,4 |                  łóżka gitarę, dostraja ją i wziąwszy kilka akordów,
 265  I,4 |                 staje w zakratowanym oknie i usiłuje zajrzeć do wnętrza
 266  I,4 |                  zeskakuje bowiem z kanapy i z niepokojem wącha drzwi,
 267  I,4 |              nareszcie otwierają się drzwi i na progu staje ktoś odziany
 268  I,4 |                   futro upstrzone śniegiem i kroplami deszczu.~- Kto
 269  I,4 |                  to? - pyta się pan Ignacy i na twarz występują mu silne
 270  I,4 |               zapomniał, stary?... - cicho i powoli odpowiada gość.~Pan
 271  I,4 |                     śpiesznie chowa gitarę i toż samo pudełko wraz z
 272  I,4 |                   gość zdjął wielkie futro i baranią czapkę, a jednooki
 273  I,4 |                   kręcić ogonem, łasić się i z radosnym skomleniem przypadać
 274  I,4 |                    się do gościa wzruszony i zgarbiony więcej niż kiedykolwiek.~-
 275  I,4 |                    piersi, ściska za prawą i za lewą rękę, a nareszcie
 276  I,4 |         przypomniałeś sobie, że masz sklep i przyjaciół? - dodaje, mocno
 277  I,4 |                    Objął Ignacego za szyję i po kilka razy gorąco ucałował
 278  I,4 |                    jednak pocałunków.~- No i cóż słychać, stary, u ciebie? -
 279  I,4 |                Jakże się masz?~- Wybornie. I w sklepie jest nieźle, trochę
 280  I,4 |                 nam się obroty. W styczniu i lutym mieliśmy targu za
 281  I,4 |                której wnet umieścił się Ir i oparł mu głowę na kolanach.~
 282  I,4 |                  Może co zjesz? Mam szynkę i trochę kawioru.~- Owszem.~-
 283  I,4 |                  otwierając szafę, kuferek i stolik.~Wydobył wino i schował
 284  I,4 |             kuferek i stolik.~Wydobył wino i schował je na powrót, potem
 285  I,4 |                   rozłożył na stole szynkę i kilka bułek. Ręce i powieki
 286  I,4 |                 szynkę i kilka bułek. Ręce i powieki drżały mu i sporo
 287  I,4 |                   Ręce i powieki drżały mu i sporo czasu upłynęło, nim
 288  I,4 |                         Chce zabrać Bośnię i Hercegowinę.~Ignacemu rozszerzyły
 289  I,4 |                jest to, że silni mnożą się i rosną, a słabi giną. Inaczej
 290  I,4 |                  posunął się z krzesłem.~- I ty to mówisz, Stasiu?...
 291  I,4 |                    Pan Ignacy spuścił oczy i umilkł. Wokulski jadł.~-
 292  I,4 |               błysnęły oczy. Położył bułkę i oparł się o poręcz kanapy.~-
 293  I,4 |               Wokulski nalał szklankę wina i wypił ją powoli.~- Dwieście
 294  I,4 |               Rzecki pochylił się ku niemu i otworzył usta.~- Nie bój
 295  I,4 |                    miał bogatego wspólnika i że kontentowałem się cztery
 296  I,4 |                   kontentowałem się cztery i pięć razy mniejszym zyskiem
 297  I,4 |               majątek, a co dzień życie.~- I tylko po to jeździłeś tam? -
 298  I,4 |                  pan Ignacy, kiwając głową i podnosząc brwi.~Wokulski
 299  I,4 |                  Wokulski zadrżał z gniewu i zerwał się z kanapy.~- Ten
 300  I,4 |            zaciskając pięści - dławił mnie i dusił przez lat sześć!...
 301  I,4 |                     Czy był kto z dalszych i bliższych znajomych, wyjąwszy
 302  I,4 |                Ileż to razy mówiono o mnie i prawie do mnie, że karmię
 303  I,4 |            zdwoiłem jego dochody...~Mincle i zawsze Mincle!... Dziś niech
 304  I,4 |                zdobył pomiędzy kulą, nożem i tyfusem, tysiąc Minclów
 305  I,4 |                  pocić w swoich sklepikach i szlafmycach. Teraz już wiem,
 306  I,4 |                   ilu jestem wart Minclów, i jak mi Bóg miły, dla podobnego
 307  I,4 |                Wolę obawiać się bankructwa i śmierci aniżeli wdzięczyć
 308  I,4 |                   się na ramieniu Ignacego i zaglądając mu w oczy rzekł
 309  I,4 |                   spojrzał na niego z boku i uśmiechnął się widząc, że
 310  I,4 |                  Nalał znowu szklankę wina i wypił duszkiem.~- A Łęcki
 311  I,4 |                    że to skończony bankrut i bodaj że w tym roku zlicytują
 312  I,4 |                    pochylił się nad kanapą i zaczął bawić się z Irem.~-
 313  I,4 |                   Wokulski wyprostował się i przeciągnął. Jego surowa
 314  I,4 |                  szczęśliwy, że cię widzę, i jeszcze w tym pokoju. Pamiętasz,
 315  I,4 |                    ja tu spędził wieczorów i nocy... jak mnie karmiłeś...
 316  I,4 |                  uważnie spojrzał na niego i pomyślał, że wino musi być
 317  I,4 |                 Wokulski usiadł na kanapie i oparłszy głowę o ścianę
 318  I,4 |                    znowu chodzić po pokoju i mówić przyciszonym głosem :~-
 319  I,4 |             wieczora do nocy. Płynąłem sam i Cygan przewoźnik. Nie mogąc
 320  I,4 |              piaszczyste brzegi jak u nas. I drzewa podobne do naszych
 321  I,4 |               wzgórza porośnięte leszczyną i kępy lasów sosnowych. Przez
 322  I,4 |                  mi się, że jestem w kraju i że nim noc zapadnie, znowu
 323  I,4 |                   dziś ostatnim między mną i wami łącznikiem są tylko
 324  I,4 |                 jakby wewnętrzne rozdarcie i wtedy dopiero przekonałem
 325  I,4 |             ajentów, dopókim bodaj dźwigał i wyładowywał zepsute wozy
 326  I,4 |                  okolicy, nawet śmieję się i jestem wesół, a mimo to
 327  I,4 |                   bym mógł upaść na ziemię i nie podsłuchany przez nikogo,
 328  I,4 |               spoza krzaków, zwalonych pni i rozpadlin wychodziły naprzeciw
 329  I,4 |                   mnie jakieś szare cienie i smutnie kiwały głowami o
 330  I,4 |                    Ignacy.~- Nie mogłem... i basta! Nie miałem po co
 331  I,4 |                 jego rozgorączkowaną twarz i odsunął butelkę.~- Daj pokój -
 332  I,4 |                    Daj pokój - rzekł - już i tak jesteś rozdrażniony...~-
 333  I,4 |                 cofnął się. Zastanowił się i odparł potrząsając głową:~-
 334  I,4 |                  Wokulski po namyśle.~- Bo i na co trzysta tysięcy rubli
 335  I,4 |                  rację, nie przywykłem pić i wino uderzyło mi do głowy.
 336  I,4 |                     Ignacy nalał kieliszek i mocno ściskając rękę Wokulskiemu,
 337  I,4 |                  bardzo skromnych.~- Niech i tak będzie - mówił Ignacy. -
 338  I,4 |                   moim swatem.~- Już byłem i nieszczęśliwie... - rzekł
 339  I,4 |              Wokulski. - Zawsze ten sam!~- I tyś ten sam. Za pomyślność
 340  I,4 |                   Wydobył ze stolika klucz i wyszli. W sieni wionął na
 341  I,4 |               Rzecki otworzył drzwi sklepu i zapalił kilka lamp.~- Co
 342  I,4 |            otworzył biurko, wydobył księgę i podsunął fotel. Wokulski
 343  I,4 |            podsunął fotel. Wokulski usiadł i rzuciwszy okiem na listę,
 344  I,4 |                   spytał niedbale Wokulski i zamknął księgę.~- Z tej
 345  I,4 |                      Daj mi parasol, no... i krawat. Sam wybierz. Będę
 346  I,4 |                  Będę dziś jedynym gościem i w dodatku zapłacę gotówką.~-
 347  I,4 |                  wydobył krawat z szuflady i parasol z okna i podał je
 348  I,4 |                  szuflady i parasol z okna i podał je ze śmiechem Wokulskiemu. -
 349  I,4 |                    idźmy.~Pozakręcał lampy i przepuściwszy Wokulskiego
 350  I,4 |                    spotkał ich mokry śnieg i Paweł, niosący obiad.~     ~~~ ~~~~ ~~~~ ~~~
 351  I,5 |                 PIĄTY:~DEMOKRATYZACJA PANA I MARZENIA PANNY Z TOWARZYSTWA~ ~
 352  I,5 |               Łęcki z jedyną córką Izabelą i kuzynką panną Florentyną
 353  I,5 |                 pokój dla panny Florentyny i garderobę, nie licząc kuchni
 354  I,5 |               garderobę, nie licząc kuchni i mieszkania dla służby, składającej
 355  I,5 |                 żony, która była kucharką, i panny służącej, Anusi.~Mieszkanie
 356  I,5 |                   gaz, dzwonki elektryczne i wodociągi. Każdy pokój w
 357  I,5 |                    wyrobionych nie wczoraj i mogących służyć kilku pokoleniom,
 358  I,5 |                   Nosił nieduże wąsy białe i do góry podczesane włosy,
 359  I,5 |                resztę - podróże po Europie i wysokie stosunki. Pan Tomasz
 360  I,5 |                    następnie na wiedeńskim i włoskim. Wiktor Emanuel,
 361  I,5 |             zaszczycał go swoją przyjaźnią i nawet chciał mu nadać tytuł
 362  I,5 |              ogniskiem eleganckiego świata i było nim aż do czasu rozejścia
 363  I,5 |               resztą zerwał sam pan Tomasz i ograniczył swoje znajomości
 364  I,5 |              stosunków z familią. Lecz gdy i tu zauważył zniżenie się
 365  I,5 |                 sędziwej hrabiny Karolowej i paru jej przyjaciółek, co
 366  I,5 |                    jeszcze posiada majątek i że zerwał z towarzystwem
 367  I,5 |                   rzeczywistych przyjaciół i wybrania córce męża, który
 368  I,5 |                    Kandydaci do małżeństwa i ich rodziny znaleźli się
 369  I,5 |               Ażeby więc nic nie ryzykować i nic nie stracić, składali
 370  I,5 |                   angażując się zbytecznie i po cichu rzucali w jej domu
 371  I,5 |      Usprawiedliwiano go ekscentrycznością i smutkiem po Wiktorze Emanuelu.~
 372  I,5 |            Wszystko w niej było oryginalne i doskonałe. Wzrost więcej
 373  I,5 |              odchylone, zęby perłowe, ręce i stopy modelowe. Szczególne
 374  I,5 |                  jej oczy, niekiedy ciemne i rozmarzone, niekiedy pełne
 375  I,5 |                     czasem jasnoniebieskie i zimne jak lód.~Uderzająca
 376  I,5 |             pieścić, płakać bez łez, palić i mrozić. Niekiedy można było
 377  I,5 |             rozmarzona otoczy kogoś rękoma i oprze mu głowę na ramieniu;
 378  I,5 |             kolebki żyła w świecie pięknym i nie tylko nadludzkim, ale -
 379  I,5 |                   odziewała się w jedwabie i hafty, siadała na rzeźbionych
 380  I,5 |                     siadała na rzeźbionych i wyściełanych hebanach lub
 381  I,5 |               kryształów, jadała ze sreber i porcelany kosztownej jak
 382  I,5 |                    światła, żywych kwiatów i woni. Nie istniały pory
 383  I,5 |                 sobole od zimna, parasolka i rękawiczki od słońca. I
 384  I,5 |                    i rękawiczki od słońca. I tak żyła z dnia na dzień,
 385  I,5 |                łoskotowi druzgotanych skał i trzeszczeniu okrętu, ani
 386  I,5 |              widowisko z piorunów, kamieni i morskiego odmętu, jak w
 387  I,5 |                   dzień maszyniści teatrów i nawet w zdenerwowanych damach
 388  I,5 |              mieszkańcami były księżniczki i książęta, hrabianki i hrabiowie
 389  I,5 |          księżniczki i książęta, hrabianki i hrabiowie tudzież bardzo
 390  I,5 |             hrabiowie tudzież bardzo stara i majętna szlachta obojej
 391  I,5 |                   tam jeszcze damy zamężne i panowie żonaci w charakterze
 392  I,5 |             strzegące wykwintnego obejścia i dobrych obyczajów i starzy
 393  I,5 |               obejścia i dobrych obyczajów i starzy panowie, którzy zasiadali
 394  I,5 |                  młodzież, błogosławili ją i grywali w karty. Byli też
 395  I,5 |                   nieporządków społecznych i trzęsienia ziemi, a nareszcie
 396  I,5 |                okrętem na bezludnej wyspie i bodaj czy nie kosztował
 397  I,5 |               mogli kochać się bez nadziei i uwieczniać wdzięki swoich
 398  I,5 |                towarzystwa, ubogie kuzynki i łaknący wyższych posad kuzyni,
 399  I,5 |                    południa składano sobie i oddawano wizyty i rewizyty
 400  I,5 |                    sobie i oddawano wizyty i rewizyty albo zjeżdżano
 401  I,5 |                   obiadem, w czasie obiadu i po obiedzie. Potem jechano
 402  I,5 |             bohaterowie rzadko kiedy jedzą i pracują, ale za to wciąż
 403  I,5 |                 źródłem wielkich katastrof i gdzie kochanek, zabity przez
 404  I,5 |                    popełniać te same błędy i gadać do siebie nie będąc
 405  I,5 |               gdzie służba roznosiła zimne i gorące napoje, najęci artyści
 406  I,5 |                  średnim wieku półsłówkami i spojrzeniami walczyły między
 407  I,5 |                  uczuciach lodowatych serc i marzeniach głów niezawrotnych.
 408  I,5 |                    wiedziała panna Izabela i nawet lubiła mu się przypatrywać
 409  I,5 |                mieszkania. W takich ramach i z takiej odległości wydawał
 410  I,5 |             wydawał on się jej malowniczym i nawet sympatycznym. Widywała
 411  I,5 |               szkapę - roznosicieli owoców i jarzyn - starca, który tłukł
 412  I,5 |                gdzieś z pośpiechem - ładne i natrętne kwiaciarki - rodzinę
 413  I,5 |                  ojca, bardzo otyłej matki i czworga dzieci, parami trzymających
 414  I,5 |                sfery, który jechał dorożką i rozpierał się w sposób bardzo
 415  I,5 |                  zabawny - czasem pogrzeb. I mówiła sobie, że tamten
 416  I,5 |              rodzajowych, gdyż porusza się i zmienia co chwilę.~I jeszcze
 417  I,5 |                   się i zmienia co chwilę.~I jeszcze wiedziała panna
 418  I,5 |                pochodzi jej wierny Mikołaj i Anusia, tam robią rzeźbione
 419  I,5 |               fotele, porcelanę, kryształy i firanki, tam rodzą się froterzy,
 420  I,5 |                     tapicerowie, ogrodnicy i panny szyjące suknie. Będąc
 421  I,5 |                 zaprowadzić się do szwalni i bardzo ciekawym wydał się
 422  I,5 |                które krajały; fastrygowały i układały na formach fałdy
 423  I,5 |                   były zawsze uśmiechnięte i bardzo zainteresowane tym,
 424  I,5 |                strój leżał na niej dobrze.~I jeszcze wiedziała panna
 425  I,5 |                dzieci obdarzała cukierkami i całowała z pobożnym uczuciem.
 426  I,5 |                     w okolicy pełnej lasów i łąk, pod szafirowym niebem
 427  I,5 |                    obłokami czarnych dymów i białych par i usłyszała
 428  I,5 |               czarnych dymów i białych par i usłyszała głuchy łoskot,
 429  I,5 |            usłyszała głuchy łoskot, zgrzyt i sapanie machin. Potem widziała
 430  I,5 |             rozpalonego do białości żelaza i półnagich robotników, jak
 431  I,5 |                jęki miechów, grzmot młotów i niecierpliwe oddechy kotłów,
 432  I,5 |               świata, w którym przebywała, i pierwszy raz w życiu ją,
 433  I,5 |               którą gięli się marszałkowie i senatorzy, zdjęła trwoga.~-
 434  I,5 |                 dodała:~- A jeżeli nam, to i wam nie zrobią nic złego...~
 435  I,5 |                  pan Tomasz uśmiechnął się i potrząsnął głową. W owym
 436  I,5 |                dalekiego kuzyna, Zygmunta, i zdawało się jej, że dziś
 437  I,5 |                    dolinie zasnutej dymami i parą było obozowisko zbuntowanych
 438  I,5 |                   chwila ruszyć do szturmu i zburzyć jej piękny świat.~
 439  I,5 |                    dywany - ziemię, posągi i kolumny - drzewa. Tę drugą
 440  I,5 |              wykwintność wszystkich czasów i najpiękniejsze zdobycze
 441  I,5 |       najpiękniejsze zdobycze cywilizacji.~I to wszystko miałoby runąć,
 442  I,5 |                  dozgonną miłość, wierność i posłuszeństwo? A te modystki,
 443  I,5 |               zawsze witają ją z uśmiechem i tak pamiętają o najdrobniejszym
 444  I,5 |            zazdrościć lotu, a te psy mądre i przywiązane jak ludzie,
 445  I,5 |                     modelowała drzewa ?... I to wszystko miałoby kiedyś
 446  I,5 |                 tych wyżyn wzbić się można i stale na nich przebywać
 447  I,5 |                 dwóch skrzydeł : urodzenia i majątku. Urodzenie zaś i
 448  I,5 |                   i majątku. Urodzenie zaś i majątek są przywiązane do
 449  I,5 |               wybranych familii, jak kwiat i owoc pomarańczy do pomarańczowego
 450  I,5 |            sakramentu, pomnaża ich dochody i zsyła im na wychowanie aniołka,
 451  I,5 |                  cnotami, dobrym ułożeniem i pięknością. Stąd wynika
 452  I,5 |             najlepiej znają się stare damy i sędziwi panowie. Wszystko
 453  I,5 |                znaczy trafny dobór nazwisk i majątków. Miłość bowiem,
 454  I,5 |                 się dopiero po sakramencie i najzupełniej wystarcza,
 455  I,5 |                  świecie.~Tak było dawniej i było dobrze, według zgodnej
 456  I,5 |              matron. Dziś zapomniano o tym i jest źle : mnożą się mezalianse
 457  I,5 |                 źle : mnożą się mezalianse i upadają wielkie rodziny.~"
 458  I,5 |                 upadają wielkie rodziny.~" I nie ma szczęścia w małżeństwach" -
 459  I,5 |               dużego wstrętu do małżeństwa i lekkiej wzgardy dla mężczyzn.~
 460  I,5 |            odpowiedziała mu, że jest Polką i za cudzoziemca nie wyjdzie.
 461  I,5 |                panny pustkę. Podziwiano ją i wielbiono, ale z daleka;
 462  I,5 |                  jej, miał piękne nazwisko i odpowiedni majątek. Rzeczywiście,
 463  I,5 |                 jej ludzie piękni, majętni i utytułowani; na nieszczęście
 464  I,5 |              stanie interesów pana Tomasza i - z całego legionu konkurentów -
 465  I,5 |                   poważnych : pewien baron i pewien marszałek, bogaci,
 466  I,5 |                skalę wymagań. Ale że baron i marszałek, pomimo swoich
 467  I,5 |                 strapiony baron za granicę i - panna Izabela pozostała
 468  I,5 |                    kiedyś odzyska majątek, i wiedząc, że wówczas znowu
 469  I,5 |                   kupiła piękną jego kopię i ustawiła w swoim gabinecie.
 470  I,5 |                   godzinami, myślała o nim i... kto wie, ile pocałunków
 471  I,5 |                    pocałunków ogrzało ręce i nogi marmurowego bóstwa ?...
 472  I,5 |                    marmurowego bóstwa ?... I stał się cud: pieszczony
 473  I,5 |                zstąpił ze swego piedestału i przyszedł do niej w laurowym
 474  I,5 |                objął ją w potężnym uścisku i pocałunkami białych ust
 475  I,5 |                    białych ust ocierał łzy i chłodził jej gorączkę.~Odtąd
 476  I,5 |                nawiedzał ją coraz częściej i omdlewającej w jego objęciach
 477  I,5 |                   światła, tajemnice nieba i ziemi, jakich dotychczas
 478  I,5 |      jenerała-bohatera, który wygrał bitwę i z wyżyn swego siodła patrzył
 479  I,5 |               powozu. Inny raz był wesołym i pięknym księciem krwi jednego
 480  I,5 |                 atletą nadzwyczajnej urody i siły.~Każdy z tych ludzi
 481  I,5 |                powodów kochać go nie może, i - każdy z nich za sprawą
 482  I,5 |          spoglądały one gdzieś ponad ludzi i poza świat; a gdy jeszcze
 483  I,5 |               Tomasz zerwał z towarzystwem i na znak swoich rewolucyjnych
 484  I,5 |                  garbarzami, szczotkarzami i dystylatorami grywał w wista,
 485  I,5 |                    wista, głosząc na prawo i na lewo, że arystokracja
 486  I,5 |                 dziś garbarze, szczotkarze i dystylatorzy raczyli przyznawać,
 487  I,5 |                   obowiązki względem kraju i spełnia je sumiennie. Mogli
 488  I,5 |             dziewiątej wieczór do północy.~I kiedy w ten sposób pan Tomasz
 489  I,5 |                   trawiła się w samotności i ciszy swego pięknego lokalu.
 490  I,5 |                  Wtedy zrywała się z łóżka i odziana w lekki szlafroczek
 491  I,5 |                    dywan głuszył jej kroki i tylko tyle było światła,
 492  I,5 |              tłoczyły się jej smutne myśli i widziadła osób, które tu
 493  I,5 |                    mężczyźni niewolnikami.~I to wszystko przeszło!...
 494  I,5 |                   to wszystko przeszło!... I dziś w tym salonie - chłodno;
 495  I,5 |                  salonie - chłodno; ciemno i pusto... Jest tylko ona
 496  I,5 |                    pusto... Jest tylko ona i niewidzialny pająk smutku,
 497  I,5 |                   gdzie byliśmy szczęśliwi i skąd szczęście uciekło.
 498  I,5 |                    jej było nawet w pustce i w nocy.~Wszyscy ją opuścili,
 499  I,5 |                 zły humor, przychodziła tu i szeroko zasiadłszy na kanapie,
 500  I,5 |                 króla - trochę liberalnego i zresztą bardzo zadłużonego.