bold = Main text
     Tom,  Rozdzial                                    grey = Comment text

 501  I,5 |                    majętny, bardzo dobrze, i jeszcze z taką karierą!...
 502  I,5 |                 deputacji do Ojca świętego i zapewne dostanie specjalne
 503  I,5 |                   martwić, biedne dziecko! I bez tego czekają cię ciosy,
 504  I,5 |              jednak ty tylko możesz radzić i powinnaś - mówiła hrabina
 505  I,5 |                     Nie masz lat szesnastu i na życie musisz patrzeć
 506  I,5 |                  bytu ojca, a choćby Flory i waszej służby. Wreszcie
 507  I,5 |               starszy, farbuje się, różuje i ma jakieś plamy na rękach.~
 508  I,5 |                 rubli wystarczy mój serwis i srebra.~- Są one warte bez
 509  I,5 |                pomiędzy sprzedaniem siebie i serwisu ?... Bo na to, ażeby
 510  I,6 |                   za przejście między zimą i wiosną. Śnieg już zniknął,
 511  I,6 |                  są czarne, trawniki szare i niebo szare: wygląda jak
 512  I,6 |              marmur poprzecinany srebrnymi i złotawymi nitkami.~Jest
 513  I,6 |                   siedzi w swoim gabinecie i czyta najnowszą powieść
 514  I,6 |              podnosi oczy, spogląda w okno i półświadomie formułuje sąd,
 515  I,6 |               czyta, spogląda po gabinecie i półświadomie myśli, że jej
 516  I,6 |               meble kryte błękitną materią i jej niebieski szlafroczek
 517  I,6 |                    mają jakiś szary odcień i że festony białej firanki
 518  I,6 |                 czym myślała w tej chwili, i pyta się w duchu: "O czym
 519  I,6 |              kweście wielkotygodniowej..." I nagle czuje ochotę przejechania
 520  I,6 |                  na to, ażeby wszedł lokaj i wręczył jej list zapraszający
 521  I,6 |                    Izabela odczuwa ten żal i kto wie, czy gdyby w tej
 522  I,6 |                        myśli panna Izabela i nagle odrzuca książkę. Opat
 523  I,6 |                 pas do kościelnego dzwonka i że go jeszcze nie skończyła.
 524  I,6 |            skończyła. Podnosi się z fotelu i przysuwa do okna stolik
 525  I,6 |           kolorowym deseniem ; rozwija pas i zaczyna gorliwie wyszywać
 526  I,6 |              gorliwie wyszywać na nim róże i krzyże. Pod wpływem pracy
 527  I,6 |                    jedwabie, nawłóczy igły i szyje wciąż. Oko jej przebiega
 528  I,6 |                dotyczące kostiumu na groby i toalety na Wielkanoc. Pytanie
 529  I,6 |                  całą uwagę, zasłania oczy i zatrzymuje rękę. Suknia,
 530  I,6 |                  Suknia, kapelusz, okrywka i parasolka, wszystko musi
 531  I,6 |                    a tu tak niewiele czasu i nie tylko nic nie zamówione,
 532  I,6 |            przypomina sobie, że jej serwis i srebra już znajdują się
 533  I,6 |                   trafia się jakiś nabywca i że dziś lub jutro będą sprzedane.
 534  I,6 |               ściśnięcie serca za serwisem i srebrami, lecz doznaje niejakiej
 535  I,6 |           niejakiej ulgi na myśl o kweście i nowej toalecie. Może mieć
 536  I,6 |                   jaką?...~Odsuwa tamburek i ze stolika, na którym leżą
 537  I,6 |                    Le Moniteur de la Mode" i zaczyna go przeglądać z
 538  I,6 |                   mężatek, młodych mężatek i ich matek! oto suknie wizytowe,
 539  I,6 |          naradzenia się z panną Florentyną i z magazynierką...~Panna
 540  I,6 |            niechęcią odrzuca monitora mody i siada na szezlongu w postaci
 541  I,6 |                   poręczy, głowę na rękach i patrzy w niebo rozmarzonymi
 542  I,6 |                    na tle żalu za serwisem i lekkiego uczucia wstydu,
 543  I,6 |              wszystko jedno!" - mówi sobie i znowu pragnie, ażeby chmury
 544  I,6 |                sercu wzmaga się żal, wstyd i niepokój. Spojrzenie jej
 545  I,6 |                 stojący tuż obok szezlonga i na książkę do nabożeństwa
 546  I,6 |              Izabela bierze do rąk książkę i powoli, kartka za kartką,
 547  I,6 |               miała najpiękniejszą tualetę i najlepszy kościół do kwesty.~
 548  I,6 |                  trzyma w dwu palcach list i mówi cicho:~- Od pani Karolowej.~-
 549  I,6 |                      Posiedź trochę u mnie i jeżeli nie zrobi ci subiekcji,
 550  I,6 |           delikatnie bierze z biurka nożyk i z największą ostrożnością
 551  I,6 |                    kopertę, rozwija papier i cichym, melodyjnym głosem
 552  I,6 |                    sprawie, którą tylko ty i twój ojciec macie prawo
 553  I,6 |                pozbywasz się twego serwisu i sreber, sama mi zresztą
 554  I,6 |                zastaw wspomnianego serwisu i sreber. Sądzę, że dziś wygodniej
 555  I,6 |                    wyraźnie: tysiąc rubli, i jeszcze powiedział, że na
 556  I,6 |                oczu. Wreszcie odważyła się i spojrzała: panna Izabela
 557  I,6 |                    rubli na zastaw sreber, i to wówczas, gdy obcy ofiarowują
 558  I,6 |               znaleźlibyście w niej tkliwą i delikatną pocieszycielkę.~-
 559  I,6 |        pocieszycielkę.~- Dziękuję za to.~- I nie potrzebujesz obawiać
 560  I,6 |               kamienicę...~- Prosta forma, i nic więcej. Owszem, możecie
 561  I,6 |                 sama nie jestem pewna, czy i ojciec nie ma jeszcze majątku.
 562  I,6 |                  wychyliła się z szezlonga i ujęła rękę panny Florentyny.~-
 563  I,6 |               wydaniu, która nic nie widzi i niczego nie pojmuje?...
 564  I,6 |                  ojciec chce tego...~- Czy i tego chce, ażebyś mu co
 565  I,6 |            Florentyna spojrzała jej w oczy i poruszyła głową.~- Za dużo
 566  I,6 |              przychodzi z pożyczką do domu i w gabinecie ojca dostaje
 567  I,6 |                    Nie wiem. Widzę, że ma, i słyszę, że zawsze je miał.~-
 568  I,6 |               wolna podniosła się z fotelu i cicho wyszła.~Panna Izabela
 569  I,6 |                 znowu odżyła sprawa kwesty i nowej toalety, ale obie
 570  I,6 |               serwisu hrabinie Karolowej - i - skąd ojciec ma pieniądze?
 571  I,6 |                     Jeżeli ona odda serwis i srebra ciotce, może stracić
 572  I,6 |                  ramiona, ucałował w głowę i zanim usiadł przy niej,
 573  I,6 |               dopiero co wyszły od krawca, i uznał, że wszystko jest
 574  I,6 |                  boję się, że ona ma rację i że nasze srebra mogą naprawdę
 575  I,6 |            niechcący w lusterko na stoliku i przyznał w duchu, że oboje
 576  I,6 |             Kozaków, zbuntowanych chłopów, i nie tylko nam to nie uchybiało,
 577  I,6 |              straty.~- Tracili przez wojnę i na wojnie - wtrąciła panna
 578  I,6 |               dopiero zaczniemy triumfować i bodaj czy nie tego boi się
 579  I,6 |                  tego boi się moja siostra i jej koteria. Oni tak głęboko
 580  I,6 |              podziękowałem im za emeryturę i zbliżyłem się do mieszczaństwa.
 581  I,6 |                 który zrozumiał moje idee, i zacznę działać.~- Któż to
 582  I,6 |                  przemysł...~- Ty, papo?~- I wówczas zobaczymy, kto wysunie
 583  I,6 |                    kilka dni temu poznałam i właściciela... Wygląda na
 584  I,6 |                 dość eleganckiego chłopca) i mruknął głosem, w którym
 585  I,6 |                    Tomasz podał rękę córce i przeszli we troje do jadalnego
 586  I,6 |                    Mikołaj odziany we frak i wielki biały krawat.~- Śmieję
 587  I,6 |               przebaczyć.~- Ach, więc jest i bohaterem!...~- I milionerem -
 588  I,6 |                więc jest i bohaterem!...~- I milionerem - dodała panna
 589  I,6 |                 dodała panna Florentyna.~- I milionerem? - powtórzyła
 590  I,6 |         zadzwoniono. Stary służący wyszedł i po chwili wrócił z listem
 591  I,6 |            Otworzył list, zaczął go czytać i ze śmiechem podał pannie
 592  I,6 |                    Izabela odsunęła talerz i z niepokojem przebiegła
 593  I,6 |               serwis nic mnie nie obchodzi i znajdziemy inny, gdy będziesz
 594  I,6 |                   kwestowała tylko ze mną, i właśnie o tym miałam zamiar
 595  I,6 |                grała same poważne kawałki, i mnóstwo dywanów. Hozer dostarcza
 596  I,6 |               organ, skrzypce, wiolonczelę i głosy. Jestem zachwycona,
 597  I,6 |                   więc tak?... Ściskam cię i całuję po tysiąc razy, kochająca
 598  I,6 |                   z ręki widelec. Pobladła i chwyciwszy się za czoło
 599  I,6 |             szepnęła:~- A!... a!...~Ojciec i panna Florentyna zerwali
 600  I,6 |                     Pocałowała ojca w rękę i wyszła do swego pokoju.~-
 601  I,6 |              gabinecie; upadła na szezlong i obu rękami zasłoniła oczy.
 602  I,6 |                   się jej wąski pantofelek i kawałek pończoszki, ale
 603  I,6 |               duszę znowu targa gniew, żal i wstyd. Ciotka ją przeprosiła,
 604  I,6 |                 przy najładniejszym grobie i będzie miała najpiękniejszy
 605  I,6 |               tłustą plamę obrzydłej formy i koloru, jakby suknię wytarzano
 606  I,6 |              opędzenie pierwszych potrzeb, i przecież - nie od kupców.
 607  I,6 |                można, upadłaby ojcu do nóg i błagała go, ażeby nie grywał
 608  I,6 |                   jej ciotką, z ojcem?..."~I otóż zdaje się jej, że już
 609  I,6 |                   buciki, czy jej fryzjer? I dopiero teraz, przypomina
 610  I,6 |                pieniądze na dobroczynność, i ten, który zyskał duży majątek,
 611  I,6 |            spoglądały na nią, na czekoladę i na ciastka z ciekawością
 612  I,6 |                   na ciastka z ciekawością i łakomstwem głodnych zwierzątek,
 613  I,6 |                   przebiegł pannę Izabelę. I to ma być wspólnik jej ojca?...
 614  I,6 |                 miejskiej, której nie było i nie ma?...~Ależ ten Wokulski
 615  I,6 |               nazwisk szlachty niemieckiej i węgierskiej unurzało się
 616  I,6 |               malując na suficie ramę okna i zwoje firanki. Wyglądało
 617  I,6 |                    taki krzyż, taką chmurę i jasność?..." - zapytała
 618  I,6 |                   widziane w życiu okolice i - marzyć.~Zdawało się jej,
 619  I,6 |           pierścienia, utworzonego z lasów i zielonych gór, a jej powóz
 620  I,6 |                    na krawędzi pierścienia i zjeżdża na dół. Czy on zjeżdża?
 621  I,6 |               lakierowanym skrzydle powozu i, drgając, z wolna posuwa
 622  I,6 |                głębi owego pierścienia gór i lasów. Widać tam nawet,
 623  I,6 |               jakby jezioro czarnych dymów i białych par, ujęte w ramę
 624  I,6 |                     który siedzi przy niej i z uwagą ogląda sobie paznogcie,
 625  I,6 |              ogląda swoje piękne paznogcie i czasami rzuca okiem na okolicę...~
 626  I,6 |                    Wtem (powóz ciągle drży i słychać turkot) z głębi
 627  I,6 |               głębi jeziora czarnych dymów i białych par wynurza się
 628  I,6 |                  gladiatora z Florencji?), i ogromne czerwone dłonie.
 629  I,6 |             trzymając kartę nad głową. Dym i para, kotłujące w dolinie,
 630  I,6 |           zasłaniają jego rozpiętą koszulę i surowe oblicze; tonie wśród
 631  I,6 |                    obnażoną do łokcia rękę i - kartę.~"Co znaczy ta karta,
 632  I,6 |           spokojnie patrzy we własne karty i nie odpowiada nic, jakby
 633  I,6 |                        Ale choć powóz drży i słońce odbite w skrzydle
 634  I,6 |             człowieka, jego rękę nad głową i - kartę.~Pannę Izabelę ogarnia
 635  I,6 |                Towarzystwu Dobroczynności? I to nie. Może tysiąc rubli,
 636  I,6 |                  kwit na fontannę, ptaszki i dywany do ubrania grobu
 637  I,6 |               wziąwszy pieniądze za srebra i serwis spłaci ten dług najpierw
 638  I,6 |                   spłaci ten dług najpierw i uwolni się od podobnego
 639  I,6 |                    wciąż patrzy jej w oczy i karty nie rzuca. Więc może...
 640  I,6 |              potrąca w ciemności o taburet i drżącymi rękoma dzwoni.
 641  I,6 |                więc wybiega do przedpokoju i we drzwiach spotyka pannę
 642  I,6 |                    która chwyta ją za rękę i mówi ze zdziwieniem:~- Co
 643  I,6 |                      tylko zdrzemnęłam się i tak mi się coś majaczyło.~
 644  I,6 |                    Florentyna bierze lampę i obie z kuzynką idą do jej
 645  I,6 |                   ręką oczy przed światłem i mówi:~- Wiesz, Florciu,
 646  I,6 |                  łaskawa, przy moim biurku i napisz do ciotki, że.. przyjmuję
 647  I,6 |                 pożyczy trzy tysiące rubli i niech weźmie serwis i srebra.~
 648  I,6 |                rubli i niech weźmie serwis i srebra.~Panna Florentyna
 649  I,6 |                    pani Meliton, że srebra i serwis już kupione.~- Już?...
 650  I,6 |                    kuzynki, przechodzi tam i na powrót swój gabinet,
 651  I,6 |                 Nie jest już przestraszoną i zdenerwowaną pięknością,
 652  I,6 |                      Tak. Ty, pani Meliton i ten... zabawny bohater...
 653  I,6 |                bohater... Wokulski...~- Ja i Wokulski?... - powtarza
 654  I,6 |                spółki może go wciągnąć?...~I w tej chwili przestrasza
 655  I,6 |                   ruchami zamkniętej lwicy i nagle zapytała:~- Powiedzże
 656  I,6 |                chyba to, że szuka rozgłosu i stosunków.~- Więc dla rozgłosu
 657  I,6 |                  dlaczego kupił mój serwis i srebra?~- Zapewne dlatego,
 658  I,6 |              których bym go nie spotykała, i dopiero dziś ta... bezmyślna
 659  I,6 |                   nie mówi o swej sympatii i cierpieniach albo nie milczy
 660  I,6 |                   jeszcze większą sympatię i cierpienia, albo nie okazuje
 661  I,6 |                 oznaką najwyższej sympatii i cierpień, wtedy - czuję,
 662  I,6 |                     Znam całą tę maskaradę i zapewniam cię, że dobrze
 663  I,6 |                  serwis, opętuje mego ojca i ciotkę, czyli - ze wszystkich
 664  I,6 |                   się do łask ciotki, ręce i nogi oplątuje ojcu, a mnie
 665  I,6 |                  sposób. Powiedz...~- Komu i co?... Czy ciotce, która
 666  I,6 |              powiedzieć ojcu, przerazić go i przyśpieszyć katastrofę?
 667  I,6 |               przesadzasz. Z twoją energią i taką genialną domyślnością...~-
 668  I,6 |                  wojnę, ażeby mnie zdobyć. I ledwie wrócił, już mnie
 669  I,6 |               hańba...~Siadła na szezlongu i utuliwszy głowę rękoma szlochała.~
 670  I,7 |                    SPOTKANIE WĘŻA~ ~Serwis i srebra familii Łęckich były
 671  I,7 |                 Łęckich były już sprzedane i nawet jubiler odniósł pany
 672  I,7 |             kilkadziesiąt rubli składowego i za pośrednictwo. Mimo to
 673  I,7 |              Izabeli; owszem - jej energia i poświęcenie, okazane przy
 674  I,7 |             hrabina całując siostrzenicę - i pozałatwiaj drobne sprawunki.
 675  I,7 |                    nic, ale jej spojrzenie i rumieniec kazały domyślać
 676  I,7 |                  pękanie liści na drzewach i ukazanie się pierwiosnków;
 677  I,7 |                    Lokaj skoczył na kozioł i spasione gniade konie ruszyły
 678  I,7 |                uroczystym kłusem parskając i wyrzucając łbami.~- Dlaczego,
 679  I,7 |                  sposób, że mu część głowy i jedno ucho wysunęło się
 680  I,7 |                   jej samej niebezpiecznym i nawet śmiesznym. Przemogła
 681  I,7 |              śmiesznym. Przemogła się więc i poszła dalej; lecz po paru
 682  I,7 |                     Na próżno. Wróciła się i choć tygrys już nie spał,
 683  I,7 |                    do klatki, wsunęła rękę i - drżąca i blada - dotknęła
 684  I,7 |                    wsunęła rękę i - drżąca i blada - dotknęła tygrysiego
 685  I,7 |                spojrzeć w oczy Wokulskiemu i zapłacić mu za parę drobiazgów
 686  I,7 |                 szyld z napisem: J. Mincel i S. Wokulski, a o jeden dom
 687  I,7 |         pracujących przy nim rzemieślników i robotników jedni od wewnątrz
 688  I,7 |            wycierali szyby, drudzy złocili i malowali drzwi i futryny,
 689  I,7 |                   złocili i malowali drzwi i futryny, inni umocowywali
 690  I,7 |                    lokaj zeskoczył z kozła i pomógł paniom wysiąść. Lecz
 691  I,7 |                   chciała wrócić do powozu i uciec stąd; wnet jednak
 692  I,7 |                  wnet jednak opanowała się i z podniesioną głową weszła.~
 693  I,7 |                  już stał na środku sklepu i zacierając ręce, witał ją
 694  I,7 |                    piękną brodę, okrągłymi i pełnymi godności ruchami
 695  I,7 |                  Mraczewski palił wzrokiem i sztyletował wąsikami dwie
 696  I,7 |                   które towarzyszyły damie i oglądały toaletowe cacka.~
 697  I,7 |                 rękawiczki.~- Numerek pięć i pół - odparł Mraczewski
 698  I,7 |                    pół - odparł Mraczewski i już trzymał pudełko, które
 699  I,7 |                  panna ze śmiechem. - Pięć i trzy czwarte... Już pan
 700  I,7 |                 jednak rozkazuje pani pięć i trzy czwarte, będę służył
 701  I,7 |             obecnością. Bo rękawiczki pięć i trzy czwarte - dodał z lekkim
 702  I,7 |                począł znowu wybierać laski i - rzeczy w sklepie przeszły
 703  I,7 |      rozgorączkowany Mraczewski zeskakiwał i wbiegał na drabinkę, wysuwał
 704  I,7 |                 drabinkę, wysuwał szuflady i wydobywał coraz nowe pudełka
 705  I,7 |                   pannie Izabeli po polsku i po francusku, że nie może
 706  I,7 |              innych rękawiczek, tylko pięć i pół, ani używać innych perfum,
 707  I,7 |                żyły nabrzmiały mu na czole i - wciąż rachował w myśli:~"
 708  I,7 |                      to... to..."~Tu urwał i spod oka spojrzał w stronę
 709  I,7 |       demonstracyjny odpowiadała uśmiechem i spojrzeniami łagodnej zachęty~"
 710  I,7 |             rachunku wypadło mu pytanie:~" I ja mam niby to ją kochać?...
 711  I,7 |                samego nie robi z furmanami i lokajami!... Pierwszy raz
 712  I,7 |                zbliżyła się do Wokulskiego i wskazując w jego stronę
 713  I,7 |                    Wziął od niej pieniądze i oboje cofnęli się w głąb
 714  I,7 |                 Wokulski powstał z krzesła i odparł obojętnie:~- Jestem
 715  I,7 |                   to pan kupił nasz serwis i srebra? - mówiła zdławionym
 716  I,7 |               ażeby zyskać, kupiłem.~- Czy i dlatego mój ojciec nie wie,
 717  I,7 |         Wokulskiemu drgnęły usta.~- Serwis i srebra nabyłem od jubilera.
 718  I,7 |                 oczy jej nieco pociemniały i straciły połysk nienawiści.~-
 719  I,7 |                  ośmiu od sta rocznie...~- I wyrzekłby się pan spodziewanego
 720  I,7 |             obrocie gotówki.~- Żegnam pana i... dziękuję za wyjaśnienia -
 721  I,7 |             rachunki.~Wokulski ukłonił się i znowu usiadł do swej księgi.~
 722  I,7 |                    Gdy lokaj zabrał paczki i panie zajęły miejsca w powozie,
 723  I,7 |                człowiekiem, Belu?...~- Tak i nie żałuję tego. On wszystko
 724  I,7 |               wziął się znowu do rachunków i bez błędu zsumował dwie
 725  I,7 |             połowie trzeciej zatrzymał się i dziwił się temu spokojowi,
 726  I,7 |                    Po całorocznej gorączce i tęsknocie przerywanej wybuchami
 727  I,7 |                  poniósłbym dla tej osoby, i ledwiem ją zobaczył, już
 728  I,7 |               dalej - że ja kupiłem serwis i srebra?... A jak wybadywała,
 729  I,7 |                 nie dorobiłbym się majątku i spleśniałbym za kantorkiem.
 730  I,7 |                   bez tych żalów, rozpaczy i nadziei... Głupie życie!...
 731  I,7 |               każdy nosi we własnym sercu, i dopiero gdy stamtąd ucieknie,
 732  I,7 |                 chwili jestem tak spokojny i - jakiś pusty, jakby uciekła
 733  I,7 |                jakby uciekła ze mnie dusza i wnętrzności, a została tylko
 734  I,7 |         wnętrzności, a została tylko skóra i odzież. Co ja teraz będę
 735  I,7 |                    niego na palcach Rzecki i szepnął:~- Pyszny jest ten
 736  I,7 |                  spojrzał na Mraczewskiego i dopiero w tej chwili zauważył,
 737  I,7 |                   on jest bezczelnie głupi i zapewne dlatego podoba się
 738  I,7 |            kobietom."~Śmiać mu się chciało i ze spojrzeń panny Izabeli,
 739  I,7 |               adresem pięknego młodzieńca, i z własnych przywidzeń, które
 740  I,7 |                usłyszał imię panny Izabeli i spostrzegł, że w sklepie
 741  I,7 |                 imponujesz porcją pieczeni i kuflem piwa.~- Matyldy są
 742  I,7 |                 wrażenie... No, ale bo też i ona lgnie do mnie!~Trzasnęły
 743  I,7 |                   do mnie!~Trzasnęły drzwi i do sklepu wszedł jegomość
 744  I,7 |             breloku do zegarka, a krzyczał i stukał laską tak mocno,
 745  I,7 |                wrażenia, jakby mu na głowę i na piersi spadały ciężary.~-
 746  I,7 |                wolna podniósł się z fotelu i sięgnąwszy po kapelusz stojący
 747  I,7 |                 drzwiom. Czuł brak oddechu i jakby rozsadzanie czaszki.~
 748  I,7 |                 Wszystkich trzymają za łeb i nie pozwolą, ażeby im bruździł
 749  I,7 |                    odpowiedział Ignacy - a i tam są kapitały.~- Kto wie,
 750  I,7 |                   wtrącił mimochodem Klejn i podniósł brwi w sposób bardzo
 751  I,8 |                   odwrócił się ze wstrętem i poszedł w lewo.~"Dziwna
 752  I,8 |                   którym już daje zajęcie, i o tych kilkudziesięciu,
 753  I,8 |                stworzyć nowe źródła pracy, i o tych tysiącach, którzy
 754  I,8 |                sobie poprawić nędzny byt - i - czuł, że ci wszyscy ludzie
 755  I,8 |                 czuł, że ci wszyscy ludzie i ich rodziny nic go w tej
 756  I,8 |               odstapię, nie zawiążę spółki i wyjadę za granicę" - myślał.~"
 757  I,8 |                interesach" - mówił.~Stanął i patrzył. Dzień przedświąteczny
 758  I,8 |             patrzył. Dzień przedświąteczny i ładna pogoda wywabiły mnóstwo
 759  I,8 |                bruk miejski. Sznur powozów i pstrokaty falujący tłum
 760  I,8 |                    tłum między Kopernikiem i Zygmuntem wyglądał jak stado
 761  I,8 |                mówił. - Każdy ptak w górze i każdy człowiek na ziemi
 762  I,8 |                  że idzie tam, dokąd chce. I dopiero ktoś stojący na
 763  I,8 |              mocniejszy od ich przewidywań i pragnień. Może nawet ten
 764  I,8 |                zagasnąć na całą wieczność, i to nazywa się życiem.~Mijają
 765  I,8 |                    gdy wiatr morzem zmęci;~I nie masz godów ich pamięci,~
 766  I,8 |                    masz godów ich pamięci,~I nie masz bólów ich wspomnienia.~
 767  I,8 |                  jedno."~Nieustanny turkot i szmer wydał się Wokulskiemu
 768  I,8 |                     Chciał czymś się zająć i przypomniał sobie, że jeden
 769  I,8 |                  całym swoim ogromem ciąży i zsuwa się ku Wiśle. Gdyby
 770  I,8 |              wyglądało" - szepnął Wokulski i skręcił na ulicę Karową.~
 771  I,8 |                miał bardzo zadowoloną minę i śmiejące się oczy.~" Jużci,
 772  I,8 |                    wielkomiejskiego życia, i że powoli spływa sobie gdzieś
 773  I,8 |                  się, zarośnięte zielskiem i odrapane, jak te oto ściany.
 774  I,8 |                     majątek, a może zabawy i pieszczoty. I gdzie oni
 775  I,8 |                  może zabawy i pieszczoty. I gdzie oni są?... Zostały
 776  I,8 |                pożytek z tego stosu cegieł i tysiąca innych stosów będzie,
 777  I,8 |              skałami wyrobu pierwotniaków.~I cóż ma z trudu swego człowiek?...~
 778  I,8 |                   trudu swego człowiek?...~I z prac tych, które wszczął
 779  I,8 |              Zatrzymał się w połowie drogi i patrzył na ciągnącą się
 780  I,8 |             dzielnicę między Nowym Zjazdem i Tamką. Uderzyło go podobieństwo
 781  I,8 |                  To chory kąt, dziki kąt."~I rozważał pełen goryczy,
 782  I,8 |                   urodzi nic nad parterowe i jednopiętrowe domki barwy
 783  I,8 |                   domki barwy czekoladowej i jasnożółtej, ciemnozielonej
 784  I,8 |                jasnożółtej, ciemnozielonej i pomarańczowej. Nic, oprócz
 785  I,8 |         pomarańczowej. Nic, oprócz białych i czarnych parkanów, otaczających
 786  I,8 |                 lokale z okiennicami dniem i nocą zamkniętymi na sztaby,
 787  I,8 |                 zabite gwoździami, naprzód i w tył powychylane ściany,
 788  I,8 |                 szyby zaglądał do mieszkań i nasycał się widokiem szaf
 789  I,8 |          porozbijanymi cyferblatami. Szedł i cicho śmiał się na widok
 790  I,8 |                 mężczyzn, mizernych dzieci i kobiet niezwykle brudnych.~"
 791  I,8 |                 wszystko dąży do spodlenia i wytępienia rasy. Jedni giną
 792  I,8 |           sprzysięgło się, ażeby ją spętać i zużyć w pustej walce - o
 793  I,8 |               pracować, tam zdobył uznanie i przyjaźń Czerskich, Czekanowskich,
 794  I,8 |                    zajęcia, zakrzyczano go i odesłano do handlu...~"
 795  I,8 |                  tak ciężkich czasach!"~No i wrócił do handlu, a wtedy
 796  I,8 |                  zawołano, że się sprzedał i żyje na łasce żony, z pracy
 797  I,8 |                    zbliżył się do książek. I może z galanteryjnego kupca
 798  I,8 |                   Siedziała w loży z ojcem i panną Florentyną, ubrana
 799  I,8 |                  siebie, nie wiadomo gdzie i na co. Może myślała o Apollinie?...~
 800  I,8 |                   że już kiedyś ją widział i że ją dobrze zna. Wpatrzył
 801  I,8 |               lepiej w jej rozmarzone oczy i nie wiadomo skąd przypomniał
 802  I,8 |                  mu na myśl, że on nigdzie i nigdy jej nie widział, ale -
 803  I,8 |                    mało pamiętał o sklepie i o swoich książkach, lecz
 804  I,8 |               swoich nie nazwałby miłością i w ogóle nie był pewny, czy
 805  I,8 |                    wspomnienia, pragnienia i nadzieje, ogniskiem, bez
 806  I,8 |                   wszystko to były ścieżki i etapy, którymi los prowadził
 807  I,8 |                   się absolutnie spokojnym i jakby większym; nie widząc -
 808  I,8 |                 nie widząc - myślał o niej i tęsknił. Niekiedy zdawało
 809  I,8 |                uczuciach tkwi jakaś omyłka i że panna Izabela nie jest
 810  I,8 |              projekt:~" Zapoznam się z nią i wprost zapytam: czy ty jesteś
 811  I,8 |               jesteś, odejdę bez pretensji i żalu..."~W chwilę później
 812  I,8 |              Łęckich. Co gorsze: pan Łęcki i panna byli klientami jego
 813  I,8 |                    co najmniej szlachcicem i posiadać stosunki w sferach
 814  I,8 |             Syberii. Odwiedził Wokulskiego i gwałtem zachęcał go do przyjęcia
 815  I,8 |                    Wokulski zdecydował się i podniósł całą gotówkę po
 816  I,8 |            Posiadając majątek leczył darmo i o tyle tylko, o ile było
 817  I,8 |                  słowiańskiej, germańskiej i semickiej i przy pomocy
 818  I,8 |                    germańskiej i semickiej i przy pomocy mikroskopu mierzył
 819  I,8 |                 mikroskopu mierzył dłuższe i krótsze średnice ich przekrojów.~-
 820  I,8 |                sobie fajkę, jeżeli chcesz, i kładź się na kanapie, jeżeli
 821  I,8 |              zmieścisz.~Gość zapalił fajkę i położył się, jak mu kazano,
 822  I,8 |          rozproszone dotychczas wiadomości i... uczucia złączyły się
 823  I,8 |                    ciągłej pracy umysłowej i dobrym odżywianiu mogą wytworzyć
 824  I,8 |                  się między sobą dawne. No i wówczas z rozmaitych departamentów
 825  I,8 |             rozmaitych departamentów mózgu i z rozmaitych dziedzin wiedzy
 826  I,8 |                 instynkt utrwalenia czegoś i - utrwalenia gatunku!... -
 827  I,8 |                   odejmując oka od szkła - i ożeń się.~- Szóste?... -
 828  I,8 |              pochyliwszy się na tył fotelu i patrząc w sufit. - Więc
 829  I,8 |               kolegę, który wysadził drzwi i uratował mnie. Najpodlejszy
 830  I,8 |                     Znowu wrócił do włosów i mikroskopu.~- A jaki z tego
 831  I,8 |                     postawił w kącie fajkę i schyliwszy się nad doktorem
 832  I,8 |                 Doktór popatrzył mu w oczy i mocno ścisnął go za rękę.~-
 833  I,8 |                    Odprowadził go do drzwi i znowu wziął się do swojej
 834  I,8 |                  gdy doktór wybiegł za nim i zawołał wychylając się przez
 835  I,8 |                     bułgarskich, tureckich i tak dalej, od obu płci.
 836  I,8 |                doktora ani jego mieszkania i nawet ich od dziesięciu
 837  I,8 |               parterowe domki, puste place i parkany, a niżej - Wisła.~
 838  I,8 |             rudawym zarostem. Zdjął czapkę i pocałował Wokulskiego w
 839  I,8 |                  na Wiedeńskiej Kolei. Ale i jemu bieda, bo go ze Skierniewic
 840  I,8 |               Skierniewicach ma trzy morgi i żył jak bogacz, a dzisiaj
 841  I,8 |                  żył jak bogacz, a dzisiaj i on kiepski, i grunt wynędznieje
 842  I,8 |                    a dzisiaj i on kiepski, i grunt wynędznieje bez dozoru.~-
 843  I,8 |           Marniejemy, panie... nie pierwsi i nie ostatni. Jeszcze póki
 844  I,8 |                   nie będzie nawet sposobu i dzieciom wytłumaczyć, na
 845  I,8 |                  intencję nie jedzą...~Ale i wielmożny pan coś markotnie
 846  I,8 |                   panie, co płacić, bo nas i tak wypędzą.~- A dlaczego
 847  I,8 |                      Z czymże było przyjść i jeszcze ludziom głowę zaprzątać?...~
 848  I,8 |             południe przyjdziesz do sklepu i dostaniesz kartkę na Pragę.
 849  I,8 |               Mówiła, że muszę być ladaco, i dała nam kartkę na pud węgla
 850  I,8 |                    cierpieniem jest zimno. I jak łatwo ich uszczęśliwić!..
 851  I,8 |                    doszedł do brzegu Wisły i zdumiał się. Na kilkumorgowej
 852  I,8 |                    przenosi się na Powązki i z drugiej znowu strony miasta
 853  I,8 |                życiu.~Bulwar tutaj, kanały i woda źródlana na górze i -
 854  I,8 |                   i woda źródlana na górze i - można by ocalić rokrocznie
 855  I,8 |                umie wynagradzać."~Na stoku i w szczelinach obmierzłego
 856  I,8 |                  złodziei, dwie śmieciarki i jedna kochająca się para,
 857  I,8 |               złożona z trędowatej kobiety i suchotniczego mężczyzny,
 858  I,8 |               nawet śpiący podnieśli głowy i z wyrazem zdziczałych psów
 859  I,8 |            zrobiłby się wrzask, ścigano by i wyklinano tych poczciwców,
 860  I,8 |           Drzemiący, ciężkich trosk żywota~I duch się ich już nie szamota~
 861  I,8 |                  miała potomstwo, urodzone i wychowane na tym śmietniku,
 862  I,8 |                    z matki okrytej wysypką i beznosego ojca!...~Moje
 863  I,8 |                 kraju tylko choroba, nędza i zbrodnia znajdują weselne
 864  I,8 |                   a bez krzyku wytępić złe i... mielibyśmy ludność dzielną,
 865  I,8 |                    u kobiet jest jak barwa i zapach u kwiatów. Taka już
 866  I,8 |             Wokulski uczuł znużenie, siadł i patrzył. W spokojnej powierzchni
 867  I,8 |                    Kępa, już zieleniejąca, i praskie domy z czerwonymi
 868  I,8 |                  machin.~" Leciał jak ptak i nagle utknął; zabrakło w
 869  I,8 |               Spytałem się wówczas: a może i ja kiedyś stanę w biegu? -
 870  I,8 |                kiedyś stanę w biegu? - no, i stanąłem. Jakież to pospolite
 871  I,8 |                       Natura miewa kaprysy i - analogie - dodał. - Motyle
 872  I,8 |                  ty, robaku, nurtuj ziemię i przerabiaj ją na grunt zdolny
 873  I,8 |                  istnieje wolna przestrzeń i światło, a ty ciesz się
 874  I,8 |                  rozdepcze ktoś nieuważny.~I tobież to wzdychać do motyla,
 875  I,8 |              wzdychać do motyla, głupi?... I dziwić się, że ma wstręt
 876  I,8 |                    może istnieć między mną i nią?..~No, gąsienica jest
 877  I,8 |                 tam wszystko doskonali się i wstępuje na wyższe szczeble.
 878  I,8 |               zakrzepła jak woda na mrozie i nie tylko wytworzyła osobny
 879  I,8 |                dołu. Co się tu łudzić: ona i ja to dwa różne gatunki
 880  I,8 |                  istot, naprawdę jak motyl i robak. Mam dla jej skrzydeł
 881  I,8 |              skrzydeł opuszczać swoją norę i innych robaków?... To są
 882  I,8 |              którzy leżą tam na śmietniku, i może dlatego są nędzni,
 883  I,8 |                 których żyją całe rodziny. I to ja mam byt ich zniszczyć,
 884  I,8 |               wyssać z nich ludzkie, dusze i wypędzić na ten śmietnik?...~
 885  I,8 |                  wie, co się stanie ze mną i z tymi pieniędzmi bez niej?
 886  I,8 |                      Wokulski odwrócił się i nagle zobaczył na ziemi
 887  I,8 |                 nim albo obok niego zawsze i wszędzie, jak myśl o tamtej
 888  I,8 |                   chodziła za nim wszędzie i zawsze, na jawie i we śnie,
 889  I,8 |                wszędzie i zawsze, na jawie i we śnie, mieszając się do
 890  I,8 |              wszystkich jego celów, planów i czynów.~" Nie mogę wyrzec
 891  I,8 |                   się komuś.~Wstał z belek i wrócił do miasta.~Idąc przez
 892  I,8 |              Wysockiego, któremu koń padł, i zdawało mu się, że widzi
 893  I,8 |                   gromadę mizernych dzieci i żonę, która pierze bieliznę
 894  I,8 |                           szepnął Wokulski i czegoś serce mu się ścisnęło.~
 895  I,8 |                    fiołkowy szalik na szyi i trzymał ręce w kieszeniach.~
 896  I,8 |            wywróconym okiem na Wokulskiego i gryzł z bólu gałązkę okrytą
 897  I,8 |               Oboźną pod górę, rozmarzony, i czuł, że w ciągu kilku godzin,
 898  I,8 |                 rodzinę nad brzegiem nędzy i upadku. Każde mizerne dziecko
 899  I,8 |         przedwczesną albo na spędzanie dni i nocy w śmietniku przy ulicy
 900  I,8 |               śmietniku przy ulicy Dobrej.~I nie tylko obchodzili go
 901  I,8 |                    ciągnących ciężkie wozy i ból ich karków tartych do
 902  I,8 |                   na ulicy zgubiwszy pana, i rozpacz chudej suki z obwisłymi
 903  I,8 |                 szukając strawy dla siebie i szczeniąt. I jeszcze, na
 904  I,8 |                    dla siebie i szczeniąt. I jeszcze, na domiar cierpień,
 905  I,8 |                 ścianach, połamane sprzęty i podarta odzież.~Zdawało
 906  I,8 |                    Patrz, jak cierpię...", i że tylko on słyszy i rozumie
 907  I,8 |                       i że tylko on słyszy i rozumie jej skargi. A ta
 908  I,8 |                   jej ochronę; jego służba i subiekci sławili go za podwyższenie
 909  I,8 |                    się zrobi z pieniędzmi.~I dopiero dziś, kiedy dziesięcioma
 910  I,8 |                nędzy?..."szepnął Wokulski.~I przypomniał sobie całe szeregi
 911  I,8 |                 psów, drzew z obdartą korą i połamanymi gałęźmi. Wszystko
 912  I,8 |             przecie spotykał bez wrażenia. I dopiero gdy wielki ból osobisty
 913  I,8 |              wielki ból osobisty zaorał mu i zbronował duszę, na tym
 914  I,8 |                    użyźnionym krwią własną i skropionym niewidzialnymi
 915  I,8 |                   wszelkiego rodzaju nędzą i wreszcie - cały ocean cierpień
 916  I,8 |                 drugiej widział cel realny i jasno określony - pannę
 917  I,8 |              Wokulski. - Zrobię, co się da i komu można, lecz osobistego
 918  I,8 |                przed drzwiami swego sklepu i wszedł tam.~W sklepie zastał
 919  I,8 |                     skórzanych, pluszowych i metalowych, prostych i ozdobnych,
 920  I,8 |          pluszowych i metalowych, prostych i ozdobnych, najdroższych
 921  I,8 |                    ozdobnych, najdroższych i najtańszych, a wszyscy subiekci
 922  I,8 |               akompaniował mu ruchami ręki i brody. Tylko pan Ignacy
 923  I,8 |        odpowiedział. Usiadł do swej księgi i udawał, że rachuje, ale
 924  I,8 |                  uszczęśliwieniu ludzkości i osądził, że musi być mocno
 925  I,8 |                 się we mnie sentymentalizm i fantazja - myślał. - Zły
 926  I,8 |               ośmieszyć się, zrujnować..."~I machinalnie przypatrywał
 927  I,8 |                włosy. Na jej twarzy białej i razem żółtej malował się
 928  I,8 |               pokora.~Mówiła głosem cichym i łagodnym, a targowała się
 929  I,8 |                 otworzyły się drzwi sklepu i ukazał się w nich jeszcze
 930  I,8 |              trumnie zaczęły odrastać wąsy i faworyty. Wokulski zauważył,
 931  I,8 |               pożegnać. Potem znowu wszedł i znowu cofnął się zadzierając
 932  I,8 |                 Wypadkowo spojrzał na damę i - spadły mu z nosa ciemne
 933  I,8 |                  się od niego do neseserek i upadła na krzesło.~Do przybysza
 934  I,8 |               przybysza wybiegł Mraczewski i uśmiechając się dwuznacznie,
 935  I,8 |               kształcie czapki dżokejskiej i - z biczem...~Mraczewski
 936  I,8 |                   nalał jej wody z karafki i podał z oznakami współczucia.~-
 937  I,8 |                 panu baronowi potrzebne są i te, i te. Sportsmeni noszą
 938  I,8 |                baronowi potrzebne są i te, i te. Sportsmeni noszą tylko
 939  I,8 |                gustowny kałamarz z siodłem i dżokejką...~- Powiedz mi
 940  I,8 |                     popielniczkę, kałamarz i odeszlij mi do domu. Macie
 941  I,8 |            Serdecznie dziękuję...Adieu!...~I wybiegł ze sklepu, wracając
 942  I,8 |                     wracając się parę razy i spoglądając na szyld nad
 943  I,8 |                    podniosła się z krzesła i zbliżyła się do kantorka,
 944  I,8 |                miał, należą tylko do niego i do mnie - odpowiedział Wokulski
 945  I,8 |                    to najwygodniej. Adieu.~I opuściła sklep trzaskając
 946  I,8 |                  córki trochę zdenerwowana i niekiedy... Pojmuje pan?...
 947  I,8 |                     Nic.~Baron ukłonił się i już we drzwiach skrzyżował
 948  I,8 |                    patrząc na Wokulskiego.~I wybiegł na ulicę. Mraczewski
 949  I,8 |               ulicę. Mraczewski skamieniał i oblał się rumieńcem powyżej
 950  I,8 |                Krzeszowski, wielki dziwak, i jego żona, trochę narwana.
 951  I,8 |               Mraczewski. - Otóż pan baron i pani baronowa od roku prowadzą
 952  I,8 |                   pani Krzeszowska mieszka i gdzie straciła córkę. Oryginały!...
 953  I,8 |                     Opowiadał lekkim tonem i kręcił się po sklepie z
 954  I,8 |                  Izabeli... A infamis!..."~I przemógłszy się wrócił do
 955  I,8 |              chcieliby dzielić się cudzym, i - szubrawcy, bo mają na
 956  I,8 |                    na dwu jedną parę butów i nie wierzą w chustki do
 957  I,8 |                   zniszczyć rodzinę, wiarę i własność!... No, takich
 958  I,8 |                    Wokulski zamknął księgę i włożył ją do kantorka. W
 959  I,8 |                Wokulski siedział na fotelu i patrzył w okno; gdy zaś
 960  I,8 |                    A powód jest ten, że ja i pan nie pasujemy do siebie...
 961  I,8 |                    Wokulski wstał z fotelu i wyszedł na ulicę.~Dymisja
 962  I,8 |                 lecz w oknach było ciemno, i pan Ignacy wrócił do siebie
 963  I,8 |                   koledzy jego byli smutni i czasem naradzali się między
 964  I,8 |              kantorka, otworzyły się drzwi i zwykłym wahającym się krokiem
 965  I,8 |                 okazał pan w sprawie mojej i mojej żony... Ja wiem, że
 966  I,8 |                      na koniec ukłonił się i cicho powiedziawszy: " Przepraszam..."
 967  I,8 |               opuścił sklep.~Panowie Klejn i Lisiecki cofnęli się za
 968  I,8 |              Lisiecki cofnęli się za szafy i po krótkiej naradzie wrócili
 969  I,8 |                   jest bledsza, żółciejsza i jeszcze czarniej ubrana
 970  I,8 |             Mraczewski już nie jest u mnie i nie będzie - odparł Wokulski
 971  I,8 |               spojrzała Wokulskiemu w oczy i... z wyrazem: " Przepraszam..."
 972  I,8 |                   ze sklepu.~Panowie Klejn i Lisiecki mrugnęli na siebie
 973  I,8 |                     Oparł ręce na kantorku i rzekł półgłosem:~- Matka
 974  I,8 |               cofnął się. Panowie Lisiecki i Klejn już nawet nie spoglądali
 975  I,8 |               wyglądał nierównie poważniej i taktowniej. Nim sklep zamknięto,
 976  I,9 |                 przypomniał sobie, że dziś i jutro hrabina Karolowa i
 977  I,9 |                   i jutro hrabina Karolowa i panna Izabela będą kwestowały
 978  I,9 |                 grobach.~"Trzeba tam pójść i coś dać - pomyślał i wyjął
 979  I,9 |                 pójść i coś dać - pomyślał i wyjął z kasy pięć złotych
 980  I,9 |                   więc z kasy jeszcze pięć i wszystkie zawinął w bibułkę.~"
 981  I,9 |               dołożył dziesięć sztuk złota i jeszcze namyślał się: "
 982  I,9 |      dobroczynności."~Rzucił rulon do kasy i w piątek nie poszedł na
 983  I,9 |                     Lecz jeszcze wahał się i dopiero około drugiej po
 984  I,9 |             dwadzieścia pięć półimperiałów i poszedł w stronę kościoła.~
 985  I,9 |                jednocześnie lękał się tego i wstydził się swoich półimperiałów.~"
 986  I,9 |           imponujące w papierowych czasach i - jakie to dorobkiewiczowskie...
 987  I,9 |                   za mało?..."~Chodził tam i na powrót po ulicy naprzeciw
 988  I,9 |                    żony drugi raz..."~Lecz i w tym, i w tamtym wypadku
 989  I,9 |                drugi raz..."~Lecz i w tym, i w tamtym wypadku nie wiedział
 990  I,9 |                    Na co ta strata miejsca i murów, komu dniem i nocą
 991  I,9 |                miejsca i murów, komu dniem i nocą pali się światło, w
 992  I,9 |                rozmiarami świętego budynku i przyszła mu myśl szczególna.
 993  I,9 |                  podważali skorupę ziemską i zostawiali ślady tych ruchów
 994  I,9 |                         Wszedł do kościoła i zaraz na wstępie znowu uderzył
 995  I,9 |                nowy widok. Kilka żebraczek i żebraków błagało o jałmużnę,
 996  I,9 |               kolana wznosili do góry ręce i oczy, jakby zapatrzeni w
 997  I,9 |                 srebrnych kandelabrach. Tu i ówdzie na posadzce świątyni
 998  I,9 |                   chwilę opuściły je dusze i uciekły do jakiegoś lepszego
 999  I,9 |                   jego pobiegł ku światłu. I zobaczył w różnych punktach
1000  I,9 |                   pełne bankocetli, srebra i złota, a dokoła nich damy