bold = Main text
     Tom,  Rozdzial                                    grey = Comment text

1001  I,9 |                    odziane w jedwab, pióra i aksamity, otoczone wesołą
1002  I,9 |         przechodniów, wszystkie rozmawiały i bawiły się jak na raucie.~
1003  I,9 |                   ziemi), który modlił się i dźwigał na chwałę Boga potężne
1004  I,9 |               potężne gmachy. Drugi, ubogi i pokorny, który umiał modlić
1005  I,9 |                    wznosił tylko lepianki, i - trzeci, który dla siebie
1006  I,9 |                  już zapomniał o modlitwie i z domów bożych zrobił miejsce
1007  I,9 |                ptaki, które budują gniazda i zawodzą pieśni na grobach
1008  I,9 |                spostrzegł hrabinę Karolową i pannę Izabelę. Obie również
1009  I,9 |            siedziały nad tacą z pieniędzmi i trzymały w rękach książki,
1010  I,9 |                  nim potrącając klęczących i omijając inne stoły, przy
1011  I,9 |             zawzięcie. Zbliżył się do tacy i ukłoniwszy się hrabinie,
1012  I,9 |                    że już nie przyjdziesz, i powiem ci, że nawet było
1013  I,9 |               Mówiłam cioci, że przyjdzie, i do tego z workiem złota
1014  I,9 |                wystąpił na czoło rumieniec i gęsty pot. Zlękła się słów
1015  I,9 |                   nie rozumie...~Tym razem i Wokulski zarumienił się.~-
1016  I,9 |                       Jestem stara kobieta i twoja przyjaciółka, panie
1017  I,9 |                    Izabeli. Wzięła książkę i zaczęła czytać.~- Ale swoją
1018  I,9 |                   Znam matkę tego chłopca, i wierz mi, że przykro patrzeć
1019  I,9 |                    Wokulski wstał z fotelu i aby nie przeszkadzać pobożnym
1020  I,9 |                  podniosła oczy od książki i dziwnym wzrokiem patrząc
1021  I,9 |               młody człowiek. Niech jedzie i do Moskwy.~- Tam też pojedzie -
1022  I,9 |                  panie Wokulski, za pamięć i proszę, ażebyś przyszedł
1023  I,9 |                Ksawery, do pani prezesowej i proś, ażeby nam.pozwoliła
1024  I,9 |                    daleka kiwnęła mu głową i znowu spojrzała w sposób,
1025  I,9 |                 niego, przymknął drzwiczki i niewidzialny, przypatrywał
1026  I,9 |                 jej malowało się zmęczenie i nuda. Czasami do stolika
1027  I,9 |                 kiedyż się to skończy!...~"I to wszystko robi się nie
1028  I,9 |                   dzieci, ale dla rozgłosu i w celu wyjścia za mąż -
1029  I,9 |                    pomyślał Wokulski. - No i ja także - dodał - niemało
1030  I,9 |                  niemało robię dla reklamy i ożenienia się. Świat ładnie
1031  I,9 |               godzin nudzi się na wystawie i udaje pobożną.~A jeżeli
1032  I,9 |                    dobrą stronę: dają czas i możność zaznajomienia się.~
1033  I,9 |                  odesłać do domu z ciotką, i znowu zawiązałby się między
1034  I,9 |                  rubli na jedną kwestę!... I to robię ja, który tym pogardzam...
1035  I,9 |                    fontanny, szept modlitw i westchnienia pobożnych.~
1036  I,9 |                  do krucyfiksu na podłodze i ucałowawszy go kładli na
1037  I,9 |                  wyraz groźby albo litości i łaski. Kiedy pozytywka wygrywała
1038  I,9 |                  doleciał stukot pieniędzy i francuskie wykrzykniki,
1039  I,9 |                    zbliżył się jaki biedak i opowiadał Ukrzyżowanemu
1040  I,9 |              Chrystus otwierał martwe usta i w szmerze fontanny powtarzał
1041  I,9 |                 powtarzał błogosławieństwa i obietnice...~"Błogosławieni
1042  I,9 |                  na jej aksamitny kaftanik i jaskrawy kapelusz. Ale gdy
1043  I,9 |              kamieniem", padła na posadzkę i ucałowała jego nogi jak
1044  I,9 |                zbiorą wszystkie zgorszenia i tych, którzy nieprawość
1045  I,9 |              czynią, jako zbiera się kąkol i pali się go ogniem."~Machinalnie
1046  I,9 |               Wokulski przypatrzył się jej i dostrzegł, że jest niezwykle
1047  I,9 |                 modlitwą, ale z zapytaniem i skargą.~Przeżegnała się,
1048  I,9 |                 dziecka - połóż to na tacy i pocałuj Pana Jezusa.~- Gdzie,
1049  I,9 |                mamy, pocałować?~- W rączkę i w nóżkę...~- I w buzię?~-
1050  I,9 |                    W rączkę i w nóżkę...~- I w buzię?~- W buzię nie można.~-
1051  I,9 |                 tam!... - Pobiegła do tacy i pochyliła się nad krzyżem.~-
1052  I,9 |                   powracając - pocałowałam i Pan Jezus nic nie powiedział.~-
1053  I,9 |                   matka. - Lepiej uklęknij i zmów paciorek.~- Jaki paciorek?~-
1054  I,9 |                   matka. - Masz tu książkę i oglądaj obrazki, jak Pan
1055  I,9 |                  na stopniach konfesjonału i ucichła.~"Co to za miła
1056  I,9 |                dziś tracę z dnia na dzień. I matka prześliczna kobieta.
1057  I,9 |                    ich szczęście... Piękna i nieszczęśliwa ; musi być
1058  I,9 |                   ją był spotkał rok temu.~I jestże tu ład na świecie?...
1059  I,9 |       nieszczęśliwych; jedno szuka miłości i rodziny, drugie może walczy
1060  I,9 |                 drugie może walczy z biedą i brakiem opieki. Każde znalazłoby
1061  I,9 |                     czego potrzebuje, no - i nie zejdą się... Jedno przychodzi
1062  I,9 |                  się elegancki młodzieniec i coś położył na tacy. Na
1063  I,9 |                    Izabela zarumieniła się i oczy jej nabrały tego dziwnego
1064  I,9 |                niedawno zajmował Wokulski, i zawiązała się żywa rozmowa.
1065  I,9 |                 zapatrzony w pannę Izabelę i ona - rozpromieniona.Nawet
1066  I,9 |               wydaniu musi mieć kilku albo i kilkunastu wielbicieli i
1067  I,9 |                   i kilkunastu wielbicieli i wabić wszystkich, ażeby...
1068  I,9 |                 samo zrobiła panna Izabela i przystojny młodzieniec,
1069  I,9 |                    przystojny młodzieniec, i wszyscy troje z wielkim
1070  I,9 |                  wszystko ucichło: hrabina i panna Izabela opuściły kościół.~
1071  I,9 |               kościół.~Wokulski ocknął się i spojrzał bliżej siebie.
1072  I,9 |                    Jaka szkoda!" - szepnął i uczuł lekkie ściśnięcie
1073  I,9 |          dziewczyna w aksamitnym kaftaniku i jaskrawym kapeluszu. Gdy
1074  I,9 |          Chrystusowi, ciężko podniosła się i wyszła.~"Błogosławieni,
1075  I,9 |             obietnicy" - pomyślał Wokulski i wyszedł za nią.~W kruchcie
1076  I,9 |                  rozdaje jałmużnę dziadom. I opanowała go okrutna boleść
1077  I,9 |               trybunału może byłaby Iepszą i czystszą.~Na ulicy zrównał
1078  I,9 |                    ulicy zrównał się z nią i zapytał:~- Dokąd idziesz?~
1079  I,9 |            Wokulskiego apatyczne wejrzenie i odparła:~- Mogę pójść z
1080  I,9 |                którym znajdował się sklep, i skręcił do pokoju Rzeckiego,
1081  I,9 |                    Pan Ignacy był u siebie i zobaczywszy szczególną parę,
1082  I,9 |                    od tylnych drzwi sklepu i opuścił pokój.~- Dwu? -
1083  I,9 |                    widział?~- Modliłaś się i płakałaś. Czy mogę wiedzieć,
1084  I,9 |                    Dziewczyna zdziwiła się i wzruszając ramionami odparła:~-
1085  I,9 |               dopomóc, więc nie spiesz się i odpowiadaj szczerze...~Znowu
1086  I,9 |                   bardzo... Jeździ powozem i siada w pierwszych rzędach
1087  I,9 |                Posłuchaj mnie - przerwał - i odpowiadaj: czegoś płakała
1088  I,9 |                         zaczęła dziewczyna i opowiedziała tak cyniczną
1089  I,9 |                   żebym ja od niej wyszła. I widać Bóg wysłuchał, kiedy
1090  I,9 |                    świętach sprowadzą mnie i zapłacą jak wtedy w karnawale,
1091  I,9 |                 powiedzą, że ich okradłam, i narachują, ile im się podoba.~
1092  I,9 |               świecie chleba nie jada...~- I to nieprawda - przerwała. -
1093  I,9 |                wezmą. Trzeba zapłacić dług i mieć poręczenie...~- Wszystko
1094  I,9 |                    który zaraz odniesiesz, i tam zostaniesz. Chcesz czy
1095  I,9 |                 jak mi tam będzie.~Usiadła i oglądała się po pokoju.~
1096  I,9 |                 opowiedział, gdzie ma iść, i w końcu dodał:~- Masz wóz
1097  I,9 |                    końcu dodał:~- Masz wóz i przewóz. Będziesz dobra
1098  I,9 |                    przewóz. Będziesz dobra i pracowita, będzie ci dobrze;
1099  I,9 |                przypatrzyła mu się z uwagą i wyszła wzruszając ramionami.~
1100  I,9 |               kwestarki niżeli modlące się i płaczące potwory."~Obraz
1101  I,9 |            blaskiem. Krew biła mu do głowy i upokarzał się w duchu na
1102  I,9 |               wyrzucać pieniądze na powozy i konie aniżeli na tego rodzaju -
1103  I,9 |                 obsługujące złotą młodzież i dorożki zwyczajne, wzięte
1104  I,9 |                  stare konie, stara uprząż i służba w wytartej liberii,
1105  I,9 |                 służba w wytartej liberii, i nowe, prosto z Wiednia powoziki,
1106  I,9 |           marszałkowską buławę. Nie brakło i fantastycznych kozaków,
1107  I,9 |                    siebie, gardzący resztą i przez nią pogardzani.~Gdy
1108  I,9 |             wstędze ukłonił mu się głęboko i otworzył drzwi do kontramarkarni,
1109  I,9 |               sklepu do kościoła pozytywkę i śpiewające ptaszki.~- Jaśnie
1110  I,9 |              Wokulski sięgnął do kamizelki i dał mu pięć rubli czując,
1111  I,9 |                biegł po schodach jak łania i na górze gdzieś się podział,
1112  I,9 |                    wiedząc, dokąd udać się i komu się zameldować. Była
1113  I,9 |                  mógł wszystko zwalić!..."~I przywidziało mu się w ciągu
1114  I,9 |                     Zostawisz przebaczenie i litość" - szepnął mu jakiś
1115  I,9 |                          pomyślał Wokulski i pociemniało mu w oczach.~-
1116  I,9 |              Plewną bywali więksi panowie. I byli dla mnie tyle łaśkawi,
1117  I,9 |                         szepnął pan Tomasz i ukłonił mu się. Wokulski
1118  I,9 |               przemknęło mu przez głowę. - I ja... ja!... miałbym z takimi
1119  I,9 |                    Łęcki wziął go pod rękę i w sposób bardzo uroczysty
1120  I,9 |                    sam zbliżył się do nich i przywitawszy Wokulskiego
1121  I,9 |                 mnie we środę na śniadanie i raz skończmy.~Pożegnali
1122  I,9 |                  Wokulskiego podał mu rękę i przywitali się jak starzy
1123  I,9 |                  tkliwszym dla Wokulskiego i zaczynał dziwić się widząc,
1124  I,9 |                      On taki kupiec jak ja i pan - odparł jenerał.~-
1125  I,9 |                 się dostawą w czasie wojny i zrobił na niej majątek...~-
1126  I,9 |                   pewnego przedsiębiorstwa i nie przyjął...~Hrabia uśmiechnął
1127  I,9 |                      Hrabia uśmiechnął się i rzekł:~- Miałby więcej o
1128  I,9 |                 dziś tutaj - odparł książę i kiwnąwszy głową hrabiemu
1129  I,9 |                  tudzież mnóstwo większych i mniejszych stolików, przy
1130  I,9 |                służących roznosiło potrawy i wina, a dyrygowała nimi
1131  I,9 |                sobie bladoniebieską suknię i wielkie perły na szyi. Była
1132  I,9 |                   na szyi. Była tak piękna i tak majestatyczna w ruchach,
1133  I,9 |                  kocha!" - myślał Wokulski i doznał takiego wrażenia,
1134  I,9 |                  staruszkę między biskupem i jenerałem? - odezwała się
1135  I,9 |                uśmiechem - jest bezdzietna i ma parę ładnych wnuczek.
1136  I,9 |                   dbać tylko o własny zysk i o taniość dla nabywców;
1137  I,9 |                konsumentom tańszego towaru i złamać monopol fabrykantów,
1138  I,9 |              wyzyskują naszych konsumentów i robotników.~- Tak pan sądzisz?...
1139  I,9 |                nich, panna Izabela.~Książę i Wokulski powstali.~- Jakże
1140  I,9 |                 synem... Chociaż - może to i lepiej! Bo gdybyś mnie odrzuciła,
1141  I,9 |               Wokulski spojrzał jej w oczy i dostrzegł takie przerażenie,
1142  I,9 |                   Spojrzał na framugę okna i znowu zobaczył młodego człowieka,
1143  I,9 |                której, wierz mi, są rozumy i szlachetne serca, ale -
1144  I,9 |                 Wokulski...~Podała mu rękę i poszli oboje do fotelu prezesowej.~-
1145  I,9 |                    ubranej w ciemną suknię i kosztowne koronki.~- Siądź,
1146  I,9 |                 Ojciec nie, tylko stryj.~- I gdzież to on służył, nie
1147  I,9 |                    Otworzyła mały flakonik i powąchała go.~- Umarł, powiadasz?...
1148  I,9 |                        Tak, złoty krzyż... I nicże więcej?~- Miniatura
1149  I,9 |                 wieszże, kto ją malował?.. I nicże więcej nie zostało?.~-
1150  I,9 |                    jeszcze paczka papierów i jakaś druga miniatura...~-
1151  I,9 |                   kilka dni przed śmiercią i kazał włożyć je do swojej
1152  I,9 |                         szepnęła staruszka i rzewnie się rozpłakała.~
1153  I,9 |                  wzięły prezesową pod ręce i z wolna wyprowadziły do
1154  I,9 |                    wszyscy na niego patrzą i o nim mówią, Wokulski zmieszał
1155  I,9 |                    wina stojące na stoliku i wtedy spostrzegł, że jeden
1156  I,9 |                   Wstał z zamiarem wyjścia i zrobiło mu się gorąco na
1157  I,9 |                  czekają go rózgi spojrzeń i szeptów. Ale zabiegł mu
1158  I,9 |                  go do obszernej framugi - i opowiedz pan, co to znaczy?~
1159  I,9 |                  złośliwego figla hrabinie i prezesowej wprowadzając
1160  I,9 |                    dama w brylantach. - Bo i ten jego majątek, jakoby
1161  I,9 |                   mało wydaje na siebie.~- I książę bardzo na niego łaskaw...~-
1162  I,9 |                  mówił brunet z grzywką.~- I udał się jej. Ten Wokulski
1163  I,9 |                    do niej. Podała mu rękę i we dwoje opuścili salon.
1164  I,9 |                  ich właśnie panna Izabela i - pobladła. Przystąpił do
1165  I,9 |       nieprzyjacielem.~Ścisnęła go za rękę i opuściła salon.~Wokulski
1166  I,9 |                gości, rozlegały się śpiewy i dźwięki fortepianu. Gdy
1167  I,9 |                 przerywając zabawy.~Minęli i ten pokój i weszli na schody.~-
1168  I,9 |                 zabawy.~Minęli i ten pokój i weszli na schody.~- Ot,
1169  I,9 |               rozum!" - pomyślał Wokulski.~I zdawało mu się, że między
1170  I,9 |               ludźmi życie upływa prościej i weselej aniżeli między nadętym
1171  I,9 |                 pokoju odciętym od zgiełku i nieco przyćmionym, siedziała
1172  I,9 |                    dzień chodził na spacer i całe godziny przesiadywaliśmy
1173  I,9 |            siedzieliśmy wtedy oboje na nim i patrzyliśmy to na rzekę,
1174  I,9 |                   A studnia jestże w zamku i zawsze głęboka?~- Bardzo
1175  I,9 |                    by nas tam nie odszukał i na wieki zostalibyśmy razem.
1176  I,9 |             szalona młodość...~Otarła oczy i ciągnęła dalej:~- Bardzo...
1177  I,9 |                    lubiłam go; a myślę, że i on mnie trochę... kiedy
1178  I,9 |                    na nieszczęście bogata, i do tego jeszcze bliska krewna
1179  I,9 |                   krewna dwu jenerałów. No i rozdzielono nas... Może
1180  I,9 |                         dodała śmiejąc się i płacząc. - Takie rzeczy
1181  I,9 |                   swój flakonik, odpoczęła i zaczęła znowu:~- Bywają
1182  I,9 |                    tylko żal nie przeszedł i pozostał, mówię ci, taki
1183  I,9 |                    czy nie przeklęłoby się i życia, i jego konwenansów...
1184  I,9 |                   przeklęłoby się i życia, i jego konwenansów... Ale
1185  I,9 |                Wpił sobie paznokcie w ręce i myślał, ażeby jak najprędzej
1186  I,9 |                  jak najprędzej stąd wyjść i już nie słuchać skarg, które
1187  I,9 |                    człowieku.~Zadumała się i nagle, położywszy na jego
1188  I,9 |                    ramieniu swoją wychudłą i drżącą rękę, rzekła zniżonym
1189  I,9 |        siadywaliśmy na górze, pod zamkiem, i niech jedną połowę ustawią
1190  I,9 |                który słyszał nasze rozmowy i patrzył na łzy. Ach, jak
1191  I,9 |               zamroczy...~O, prawda to!... I studnię, która miała nas
1192  I,9 |                    Wokulski wstrząsnął się i patrzył gdzieś szeroko otwartymi
1193  I,9 |                  Bądźże u mnie po świętach i... często przychodź. Może
1194  I,9 |                 trochę ponudzisz, ale może i ja, niedołężna, przydam
1195  I,9 |               przesiąknięte westchnieniami i łzami.~"Cóż to za świat?...
1196  I,9 |                 zwróciły się w jego stronę i ucichły rozmowy jak szum
1197  I,9 |               Wokulski.~Spostrzegł hrabinę i zbliżył się do niej.~- Cóż,
1198  I,9 |                         powtórzył Wokulski i spojrzał na brylanty wyniosłej
1199  I,9 |                       Żegnam panią hrabinę i dziękuję za zaszczyt, jaki
1200  I,9 |                   mieli interesów ze sobą.~I w drugim salonie nie było
1201  I,9 |                      wyborna myśl! Musicie i mnie do niej przyjąć...
1202  I,9 |                    zbliżyć się do nas, pan i panu podobni i - razem idźmy.
1203  I,9 |                    nas, pan i panu podobni i - razem idźmy. Wasze firmy
1204  I,9 |                       Ściskali się za ręce i Wokulski coś odpowiedział,
1205  I,9 |             świętach u mnie pierwsza sesja i w imię boże zaczynajmy.~"
1206  I,9 |           szklanymi oczyma powiódł po sali i - wyszedł z desperacją w
1207  I,9 |                     Może wypadałoby wrócić i pożegnać ją?... Przecież
1208  I,9 |                     Ona..."~Podniósł głowę i zobaczył damę w brylantach.~
1209  I,9 |            trzyrublówkę. Łzami zaszłe oczy i nieco zachrypnięty głos
1210  I,9 |                    się dwa szeregi dorożek i powozów w stronę Belwederu
1211  I,9 |                 powozów w stronę Belwederu i od Belwederu. Ktoś z jadących
1212  I,9 |                    na chodniku Wokulskiego i ukłonił mu się.~"Kolega!" -
1213  I,9 |                Kolega!" - szepnął Wokulski i zarumienił się.~Gdy sprowadzono
1214  I,9 |               zmieszał się z przechodniami i poszedł w stronę Ujazdowskiego
1215  I,9 |         Ujazdowskiego placu. Szedł z wolna i przypatrywał się jadącym.
1216  I,9 |                    grubą jak beczka cukru, i wcale ładną córką, z którą
1217  I,9 |                również mająca duży majątek i również gotowa oddać rękę
1218  I,9 |            niektórzy jednak spostrzegli go i kłaniali mu się; lecz byli
1219  I,9 |                 kłaniali mu się; lecz byli i tacy, którzy spostrzegłszy
1220  I,9 |                 tych kupców, przemysłowców i rzemieślników, równych mu
1221  I,9 |               niekiedy bogatszych od niego i dawniej znanych w Warszawie,
1222  I,9 |                    katarynek, odgłosy trąb i zgiełk kilkunastutysięcznego
1223  I,9 |                    kolyszących się w prawo i w lewo niby ogromne wahadła
1224  I,9 |                  bud zielonych, czerwonych i żółtych, gdzie przy wejściu
1225  I,9 |            amatorowie frakowych garniturów i kilkurublowych zegarków.~
1226  I,9 |              wygłodzonemu, smakowała bułka i serdelek! Jak wyobrażał
1227  I,9 |             pomyśleć, że dziś nic nie robi i jutro nic nie będzie robił -
1228  I,9 |               położy się spać o dziesiątej i jutro, gdyby chciał, wstanie
1229  I,9 |                 dwanaście godzin z rzędu!~"I to ja byłem, ja?... - mówił
1230  I,9 |                 nich, cóż mam?... Niepokój i nudy, nudy i niepokój...
1231  I,9 |                      Niepokój i nudy, nudy i niepokój... Właśnie kiedy
1232  I,9 |                 tłumu. Wokulski ocknął się i na szczycie słupa zobaczył
1233  I,9 |           triumfator zsunął się ze szczytu i w parę minut zapomniano
1234  I,9 |                ocierając pot z czoła.~Plac i rozbawione tłumy obmierzły
1235  I,9 |                  wciąż toczyły się dorożki i powozy. W jednym Wokulski
1236  I,9 |                 jakąś piękną twarz kobiecą i dystyngowane ruchy.~"Ona?...
1237  I,9 |                    Skądżeby wreszcie ona?"~I tak szedł przez całe Aleje,
1238  I,9 |               Świat ciągle upatrując kogoś i ciągle doznając zawodu.~"
1239  I,9 |                  wyobrażają sobie ludzie."~I pierwszy raz uczuł tęsknotę
1240  I,9 |                     Ależ to niesłychane... i jeszcze, wyobraź sobie,
1241  I,9 |                    za jakąś znakomitość... I ty nic na to?...~Panna Florentyna
1242  I,9 |                nawet cyrkowcami. Przejdzie i to.~- Boję się tego człowieka -
1243  I,10|                magazyny, siedmiu subiektów i szwajcara we drzwiach. Mamy
1244  I,10|               kasztanowatych koni, furmana i lokaja - w liberii. I to
1245  I,10|              furmana i lokaja - w liberii. I to wszystko spadło na nas
1246  I,10|           wszystkich współzawodników.~No - i wojny nie ma. W naszym sklepie
1247  I,10|                   do naszych składów zwożą i wywożą towary jak do młyna,
1248  I,10|                   das getan?...~Prawda, że i mnie się w podobny sposób
1249  I,10|                    nieboszczka Grossmutter i nie rozumiał ani ducha czasu,
1250  I,10|              Mówiłem, że Bonapart wypłynie i piwa im nawarzy! Cała bieda
1251  I,10|                   zdużam na nogi.~Rok 1846 i 1847 upłynęły w wielkim
1252  I,10|                   a znikali ludzie. Nieraz i ja myślałem: czy już nie
1253  I,10|                  mnie ogarnęły wątpliwości i niepokoje, po zamknięciu
1254  I,10|              sklepu szedłem do wuja Raczka i opowiadałem, co mnie trapi,
1255  I,10|            drzwiach mojej izdebki we front i rzekł tylko te słowa:~-
1256  I,10|                Pfeifer straciłem skłonność i ciasno zrobiło mi się na
1257  I,10|              nakryty pierzyną mojej ciotki i pił gorące ziółka na poty.
1258  I,10|                 bym już był za granicą. Bo i twoja ciotka, mówię ci -
1259  I,10|                    ciotki w domu nie było) i sięgnąwszy pod poduszkę
1260  I,10|                     Wydobyłem kieskę grubą i ciężką. Wuj Raczek wziął
1261  I,10|                    Raczek wziął ją do ręki i wzdychając odliczył piętnaście
1262  I,10|               pieniądze - mówił - na drogę i jeżeli masz jechać, to jedź...
1263  I,10|                 Dałbym ci więcej, ale może i na mnie przyjść pora...
1264  I,10|                   aż dźwignął się na łóżku i odwróciwszy mnie twarzą
1265  I,10|                    każdy wraca... Wreszcie i ja sam jużem człek niedzisiejszy,
1266  I,10|                  dziękując mu za obowiązek i opiekę. Ponieważ od roku
1267  I,10|             obiecał opiekować się pościelą i kufrem, na wypadek gdybym
1268  I,10|                   wojowniczość opuściła go i ani razu nie powtórzył swego
1269  I,10|              wieczór, ubrany w półkożuszek i grube buty, uściskawszy
1270  I,10|                 Nagle zerwał się z krzesła i rozkrzyżowawszy ręce krzyknął:~-
1271  I,10|                   Miłosną, dodał:~- Twardo i trzęsie, spać nie można.~
1272  I,10|                   albo te noclegi w lasach i na polach, kiedy jeden drugiemu
1273  I,10|                  spychał głowę z tornistra i ukradkiem ściągał płaszcz
1274  I,10|                   pary buchającej z garnka i widzę ciebie, Katz, jak
1275  I,10|                   pacierz, jadłeś kartofle i zapalałeś fajkę u ogniska.~
1276  I,10|                    ma węgierskiej piechoty i tartych kartofli, niepotrzebnieś
1277  I,10|                    było myć, a wieprzowina i papryka już nam tak zbrzydły,
1278  I,10|                 tak gorąco że nasi zakłuli i zarąbali trzech chłopów,
1279  I,10|                 zabili nam drągami huzara.~I Bóg wie czym skończyłaby
1280  I,10|                    się nasz sztab korpuśny i że zanosi się na coś grubego.~
1281  I,10|                   cała brygada z artylerią i furgonami, mając silne patrole
1282  I,10|                  wyznań, w końcu - chłopów i Cyganów. Na wszystkich twarzach
1283  I,10|                    Padły znowu dwa strzały i znowu dwa. Jadący przed
1284  I,10|                zatrzymał się ; dwie armaty i dwa jaszczyki galopem popędziły
1285  I,10|             najbliższe wzgórza. Stanęliśmy i przez chwilę zaległa taka
1286  I,10|                   mimo, do huzarów, dysząc i prawie dotykając brzuchem
1287  I,10|                  razem odezwało się bliżej i dalej kilkanaście armat;
1288  I,10|               odwrócił się do nas na koniu i uśmiechnął się pod szpakowatym
1289  I,10|                        zaśmiał się kapitan i podciął swego konia.~Staliśmy
1290  I,10|               wzdłuż gościńca ze dwie albo i trzy wiorsty.~- Straszna
1291  I,10|                        Odezwały się trąbki i nasz batalion rozłamał się
1292  I,10|                   w tyle. Odwróciłem głowę i zobaczyłem, że od głównego
1293  I,10|               bataliony; zeszły z gościńca i biegły pędem przez pola,
1294  I,10|                   drugi kwadrans wypoczęły i - ruszyliśmy trzema batalionami
1295  I,10|                     że było słychać po dwa i po trzy strzały wybuchające
1296  I,10|               kłusem dwa szwadrony huzarów i cztery armaty z należącymi
1297  I,10|                  żegnać się: " W imię Ojca i Syna..." - Ten i ów popił
1298  I,10|                 imię Ojca i Syna..." - Ten i ów popił z manierki.~Na
1299  I,10|                  przed nami oprócz wzgórza i rzadkich krzaków nie było
1300  I,10|                dopiero komendy: " Baczność i cisza!...", ażeby nas uspokoić.~
1301  I,10|                   nas uspokoić.~Umilkliśmy i wyrównały się nieco pogięte
1302  I,10|               Niebo było czyste, ledwie tu i ówdzie bielił się nieruchomy
1303  I,10|                  wściekały się stada armat i lał deszcz karabinowych
1304  I,10|              strach, ale tak coś jakby żal i ciekawość...~Skrzydłowe
1305  I,10|                  dał nurka w szeroki parów i tylko kiedy niekiedy błysnęła
1306  I,10|                Podzieli się gdzieś huzarzy i armaty, i ciągnąca z tyłu
1307  I,10|                   gdzieś huzarzy i armaty, i ciągnąca z tyłu rezerwa,
1308  I,10|                   ciągnąca z tyłu rezerwa, i został sam nasz batalion,
1309  I,10|                    kazano nam pochylić się i zniżyć broń, a w końcu przyklęknąć.~
1310  I,10|                  między dwie młode sosenki i szepnął:~- Patrzajcie no!...~
1311  I,10|                  widać było kilka czarnych i kilkanaście białych chmur,
1312  I,10|                       No, no!... - dodał - i sam sztab lepiej nie widzi...~
1313  I,10|                odezwałeś się wtedy, Katz - i to ma być bitwa?... Miałem
1314  I,10|               Klęcząc zaczęliśmy wydobywać i odgryzać patrony. Rozległo
1315  I,10|               szczękanie stalowych stempli i trzask odciąganych kurków...
1316  I,10|              Podsypaliśmy proch na panewki i znowu cisza.~Naprzeciw nas,
1317  I,10|                  nas huknął strzał armatni i nad białym oddziałem austriackim
1318  I,10|            obłoczek dymu. Parę minut pauzy i znowu strzał, i znowu nad
1319  I,10|                minut pauzy i znowu strzał, i znowu nad Austriakami obłoczek.
1320  I,10|                  Pół minuty - znowu strzał i znowu obłoczek...~- Her
1321  I,10|          przeciwległym wzgórzu błysnął dym i w stronę naszej baterii
1322  I,10|                   poszły naprzód, na prawo i na lewo. Podciągnęliśmy
1323  I,10|                   Podciągnęliśmy tornistry i wzięliśmy broń, jak się
1324  I,10|                 przeleciał wysoko nad nami i pękł gdzieś w tyle z wielkim
1325  I,10|                   pękł nad naszymi głowami i jedna z jego skorup padła
1326  I,10|                   ostre poświsty nad głową i koło lewego ucha. O kilka
1327  I,10|                zasypując mi piaskiem twarz i piersi. Mój sąsiad strzelił;
1328  I,10|                  ramionach oparli karabiny i wypalili jeden po drugim.
1329  I,10|             Ogłuszony do reszty, wypaliłem i ja... Nabiłem i znowu strzeIiłem.
1330  I,10|                  wypaliłem i ja... Nabiłem i znowu strzeIiłem. Przed
1331  I,10|               Przed front spadł czyjś kask i karabin, ale otoczyły nas
1332  I,10|             strzelał, wygląda jak obłąkany i ma pianę w katach ust. Szum
1333  I,10|           Nareszcie dym stał się tak gęsty i nieznośny, że za wszelką
1334  I,10|                  widząc ze zdziwieniem, że i inni robią to samo. Zamiast
1335  I,10|        Zatrzymaliśmy się w połowie wzgórza i tu dopiero spostrzegliśmy,
1336  I,10|                    nas na powrót w szeregi i płazując każdego, kto nawinął
1337  I,10|           plutonach, ściągnęli maruderowie i batalion wrócił do porządku.
1338  I,10|                wybiegli nasi podoficerowie i wkrótce wrócili z pakietami
1339  I,10|                  mi brakowało w ładownicy, i zdziwiłem się: jakim sposobem
1340  I,10|              skupiwszy uwagę. Grzmot armat i łoskot karabinów zlały się
1341  I,10|               bagnetami. Nad tamtą kolumną i nad naszą kolumną szumiały
1342  I,10|                 która strzelała spoza nas, i austriacką, odzywającą się
1343  I,10|                kłębiła się jeszcze mocniej i była bardzo pogięta. Gdzie
1344  I,10|               podeprze nas trzeci batalion i rezerwa... Niech żyją Węgry!...~-
1345  I,10|                     Niech żyją Węgry!...~- I ja chciałbym pożyć... -
1346  I,10|                    potem pół obrotu w lewo i zaczęliśmy spuszczać się
1347  I,10|               oderwał się sznur tyralierów i pobiegł ku badylom. My maszerowaliśmy
1348  I,10|                    karabin, rozstawił ręce i zatoczył się jak pijany.
1349  I,10|               strony rozdarty daszek kaska i czerwoną plamkę na czole.
1350  I,10|       zrównywaliśmy się z walczącą kolumną i widzieliśmy pustą przestrzeń
1351  I,10|             przestrzeń między dymem naszej i austriackiej piechoty, kiedy
1352  I,10|              mundurów. Szereg podnosił się i zniżał co sekundę, a jego
1353  I,10|                 taśma stali, pochyliła się i - zobaczyłem ze sto wycelowanych
1354  I,10|               żelaznej sztabie, a nad nami i około nas przeleciał wicher
1355  I,10|             tornister. Opanował mnie gniew i desperacja ; czułem, że
1356  I,10|       niewidzialnego wroga. Nabijałem broń i strzelałem bez pamięci,
1357  I,10|                    trochę zniżając karabin i myśląc z dziką satysfakcją,
1358  I,10|                    nas zatrzeszczały bębny i rozległy się przeraźliwe
1359  I,10|                 Ktoś krzyknął: " Naprzód!" i - nie wiem, z ilu piersi
1360  I,10|                     Strzały prawie ucichły i odzywały się tylko pojedyńczo...
1361  I,10|              wszystkich stron, pchałem się i ja...~- Kłuj Szwaba!... -
1362  I,10|               ciżby, więc podniósł karabin i walił kolbą w tornistry
1363  I,10|                  się giąć klatka piersiowa i uczułem brak tchu. Uniesiono
1364  I,10|              oczyma z nieopisanym smutkiem i wyszeptał chrapliwym głosem:~-
1365  I,10|              ludźmi...~Wsunął rękę pod bok i jęczał żałośnie.~Pobiegłem
1366  I,10|              przewróconą, drugą zaprzężoną i otoczoną przez naszych.~
1367  I,10|           Schwyciłem kanoniera za kołnierz i nagłym ruchem w tył przewróciłem
1368  I,10|            przewróciłem go na ziemię. Katz i jego chciał przebić.~- Co
1369  I,10|                   krzyknął Katz na oficera i - oprzytomniał.~Dwie armaty
1370  I,10|                 nami stali nasi pojedynczo i w gromadach, strzelając
1371  I,10|                   powinszowaniem. Trębacze i dobosze uderzyli sygnał:
1372  I,10|             chorążowie podnieśli sztandary i cała armia, z bronią do
1373  I,10|            miejscach jakby skrawki białego i granatowego papieru, bez
1374  I,10|                byliśmy już obaj oficerami) i powiedział, że teraz tylko
1375  I,10|                Napoleon, dodałem mu otuchy i - przekradliśmy się do Komorna.~
1376  I,10|              wzięliśmy go w kilku pod ręce i wyprowadziliśmy z fortecy,
1377  I,10|             węgierska piechota nie tchórzy i nie łamie słowa danego,
1378  I,10|                przebraliśmy się za chłopów i ukrywszy pod odzieżą pistolety
1379  I,10|                 Podróż nasza po bezdrożach i lasach trwała ze trzy tygodnie.
1380  I,10|                 Liptak wzdychał do noclegu i gorącej strawy, a ja mówiłem,
1381  I,10|                   wsi gonili nas z widłami i kosami. Mimo to humor był,
1382  I,10|                  On najczęściej odpoczywał i jakoś prędzej mizerniał;
1383  I,10|                   znużeni, ale dobry ogień i butelka śliwowicy napędziły
1384  I,10|                  na ławie naprzeciw komina i smutno patrzył w ogień.~-
1385  I,10|                  krzyknął Katz. - Głupi wy i ja z wami... Turek albo
1386  I,10|                     Zbliżyłem się do niego i ciągnąc go na grochowiny,
1387  I,10|                   wygasał. Dopiliśmy wódkę i położyliśmy się rzędem z
1388  I,10|                   że jestem małym chłopcem i że jest Boże Narodzenie.
1389  I,10|                 ojciec, ciotka, pan Raczek i pan Domański śpiewają fałszywymi
1390  I,10|                  Podniósł mnie z grochowin i wskazując w stronę Katza,
1391  I,10|                    Porwał z komina łuczywo i zaświecił. Spojrzałem. Katz
1392  I,10|                przeleciały mi przed oczyma i zdaje mi się, żem zemdlał.~
1393  I,10|                 Było na wozie nas czterech i piąty furman. Przecież powinno
1394  I,10|               płacz ścisnął mnie za gardło i myślałem, że mnie udusi.
1395  I,10|                   a Szapary patrzył na bok i tylko pogwizdywał Rakoczego,
1396  I,10|                   żeś znalazł tam w niebie i węgierską piechotę, i swój
1397  I,10|               niebie i węgierską piechotę, i swój wystrzelany pluton...
1398  I,10|                  bębnów, ostry rytm marszu i komendę: " Na ramię broń!..."
1399  I,10|                 Wokulskim, a piszę o sobie i o Katzu. Wracam więc do
1400  I,10|                 wszędzie nękała mnie bieda i żarła tęsknota za krajem.
1401  I,10|               słuchając potoków obcej mowy i widząc nie nasze twarze,
1402  I,10|                    spojrzeć na las sosnowy i chałupy poszyte słomą. Nieraz
1403  I,10|                zalany łzami, ubierałem się i pędem biegłem na ulicę,
1404  I,10|                 Było mi lżej dźwigać nędzę i tłumić wybuchy żalu, kiedym
1405  I,10|                wykonać testament Napoleona I i zrobić porządek w świecie.~
1406  I,10|              wykonać testament Napoleona I i zrobić porządek w świecie.~
1407  I,10|             Nareszcie nie mogłem wytrzymać i - w grudniu 1851 roku przejechawszy
1408  I,10|                  myśl trapiła:~"A nuż mnie i stąd wypędzą?..."~Nigdy
1409  I,10|           Napisałem stamtąd list do Mincla i podobno otrzymałem od niego
1410  I,10|                wspomniał o niej do śmierci i nawet nie lubił o tym rozmawiać.
1411  I,10|                 odbyli węgierską kampanię, i tłumaczył im, że przecież
1412  I,10|                  kolegę w nieszczęściu. No i uratowali mnie, tak że już
1413  I,10|                   licząc dwu ran: w piersi i w nogę. Było nawet lepiej,
1414  I,10|                    mi drogę nieznany Żydek i oddał list z pieniędzmi.
1415  I,10|                  pieniędzmi. Otworzyłem go i przeczytałem:~"Mój kochany
1416  I,10|                ożenił, to wiesz - umarł, a i ona także, ale pierwej.
1417  I,10|                 Zostawili ci trochę gratów i parę tysięcy złotych. Wszystko
1418  I,10|            tłumoczek z bielizną, odzieniem i obuwiem. Nakarmił mnie rosołem
1419  I,10|                    odprowadził mnie na bok i rozejrzawszy się, czy kto
1420  I,10|                    był na węgierskie wojne i pan nie ma dukatów... -
1421  I,10|              Ruszyliśmy, a on jeszcze stał i trzymał się ręką za brodę,
1422  I,10|                  jakaś Żydówka z tłumokiem i poczęła krzykliwie rozmawiać
1423  I,10|              Paryżu wydawało mi się brudne i ciasne, a ludzie posępni.
1424  I,10|                    na widok znanych miejsc i szyldów serce zaczęło mi
1425  I,10|                   drzwiach blaszany pałasz i bęben (może ten sam, który
1426  I,10|                       w oknie talerze, koń i skaczący kozak... Ktoś uchylił
1427  I,10|                kozak... Ktoś uchylił drzwi i zobaczyłem w głębi zawieszone
1428  I,10|                   starym fotelu Jan Mincel i ciągnął za sznurek kozaka...~
1429  I,10|                Wszedłem drżąc jak galareta i stanąłem naprzeciw Jasia.
1430  I,10|                 ciężko uniósł się z fotelu i przymrużył oczy. Nagle krzyknął
1431  I,10|                   gnaj do panny Małgorzaty i powiedz, że wesele zaraz
1432  I,10|                  obie ręce ponad kontuarem i długo ściskaliśmy się milcząc.~-
1433  I,10|              Rzecki przyjechał!...~Siadłem i znowu nie mówiliśmy nic
1434  I,10|                 myśleliśmy o biednym Katzu i o naszych zawiedzionych
1435  I,10|                utarł nos z wielkim hałasem i odwróciwszy się do okna,
1436  I,10|                naszej rozmowy dwaj chłopcy i subiekt załatwiali interesantów,
1437  I,10|              skrzypnęły tylne drzwi sklepu i spoza szaf wysunęła się
1438  I,10|              Kaffee ist schon...~Pobiegłem i ucałowałem jej suche rączyny
1439  I,10|                 wręczyła trzy świeże bułki i znikła jak zwykle.~Teraz
1440  I,10|                   otworzyły się z łoskotem i wbiegł Franc Mincel, tłuściejszy
1441  I,10|                  Franc Mincel, tłuściejszy i czerwieńszy od brata.~-
1442  I,10|                   butelce pogadamy. A może i ten pan z tobą przyjdzie -
1443  I,10|              Minclowie nie pokłóciliby się i nie pogodzili przynajmniej
1444  I,10|                  pożyczali sobie pieniędzy i nawzajem płacili długi:
1445  I,10|                    Jan Mincel był romantyk i entuzjasta, Franc spokojny
1446  I,10|                 entuzjasta, Franc spokojny i zgryźliwy; Jan był gorącym
1447  I,10|         bonapartystą, Franc republikaninem i specjalnym wrogiem Napoleona
1448  I,10|                    w plecy swoich sąsiadów i wrzeszczeć:~- Czuję w sobie
1449  I,10|                   Mam zresztą dokumenta...~I bardzo zaufanym osobom pokazywał
1450  I,10|             amarantowy kontusz, żółte buty i szablę, podczas gdy Franc
1451  I,10|            denuncjanta, jeżeli go zobaczy, i do weselnej kolacji ubrał
1452  I,10|                    Miętusów. Franc zaś był i na ślubie, i na weselu,
1453  I,10|                 Franc zaś był i na ślubie, i na weselu, lecz choć nie
1454  I,10|                śmierć zatańcowywał mu żonę i prawie do samobójstwa upił
1455  I,10|                    po dwa razy wyklęli się i wydziedziczyli w sposób
1456  I,10|                  chorował z żalu po bracie i - połowę odziedziczonej
1457  I,10|                    Dziwna była to rodzina!~I otóż znowu zboczyłem od
1458  I,10|                  wielu rzeczy nie rozumiem i za każdym razem mam ochotę
1459  I,10|                  Grossmutter na górze: Jan i Franc Minclowie, a czasem
1460  I,10|                  Franc Minclowie, a czasem i Małgosia Pfeifer. Małgosia
1461  I,10|              siadywali w okiennej framudze i trzymając się za ręce patrzyli
1462  I,10|            Grossmutter myśli tylko o kawie i o obiedzie - oburzył się
1463  I,10|              opowiedziałem ostatnie chwile i straszną śmierć Katza, starowina
1464  I,10|               niemniej jednak otarłszy łzy i wziąwszy się znowu do swej
1465  I,10|              mieszkanie? Po co kupił powóz i konie? Po co pnie się do
1466  I,10|                    Hödla, wracam do sklepu i patrząc mu bystro w oczy
1467  I,10|                  ja mówię - zetną głowę.~- I słusznie - on odpowiada -
1468  I,10|                  Stasiu, tyś sprytny, alem i ja nie w ciemię bity: wiem
1469  I,10|                     aniżeli przypuszczasz, i to mi tylko bolesne, że
1470  I,10|              zaufania. Bo rada przyjaciela i starego żołnierza mogłaby
1471  I,10|                 perkale, kretony, jedwabie i aksamity. Drugi pokój zajęty
1472  I,10|                    tudzież wyroby z drzewa i metalów, a w ostatnim pokoju
1473  I,10|                  na prawo są towary z gumy i skóry. ~Tak sobie to uporządkowałem;
1474  I,10|                   tylko wzruszał ramionami i uśmiechał się, jakby mówił:~"
1475  I,10|            ogniskiem handlu ruskich tkanin i galanterii zagranicznej,
1476  I,10|               najmilsze chwile w Zamościu, i starym sprzętom.~"Jak ja
1477  I,10|                  sklepu przychodzi do mnie i mówi:~- Cóż, stary, czas
1478  I,10|             odpowiada.~Wziął mnie pod rękę i prowadzi przez tylne drzwi
1479  I,10|                    trzy historie Napoleona I, życie Garibaldiego i Kossutha,
1480  I,10|            Napoleona I, życie Garibaldiego i Kossutha, historię Węgier...~
1481  I,10|               wrażenie. Staś spostrzegł to i uśmiechnąwszy się, nagle
1482  I,10|                  żelazne łóżko, dubeltówka i pudło z gitarą...~- Jak
1483  I,10|                  surową twarz, smutne oczy i prawie nie mogłem wyobrazić
1484  I,10|                 człowiek jest tak domyślny i posiada taką delikatność
1485  I,10|                 tęsknić za dawną siedzibą, i sam czuwał nad przeprowadzeniem
1486  I,10|                 naprawdę w swaty do Stasia i - wszystko na nic.~Taka
1487  I,10|                    tysięcy rubli gotowizną i dystylarnię. Czego ona już
1488  I,10|                  wybrał sobie jaką poważną i majętną kobietę, wzmocniłby
1489  I,10|                  na kasie dwadzieścia albo i pięćdziesiąt rubli). - Ale
1490  I,10|           zaniedbam wspomnieć mu o tym..."~I zaraz myślę, że gdybym ja
1491  I,10|             tydzień choćby parę rękawiczek i za każdym razem mówi:~-
1492  I,10|                 panienkę, która, mój Boże! i do fortepianu, i domem zarządzi,
1493  I,10|                 mój Boże! i do fortepianu, i domem zarządzi, i zna języki...~
1494  I,10|              fortepianu, i domem zarządzi, i zna języki...~Takich swatów
1495  I,10|                 dorosłe córki tudzież wdów i panien na wydaniu, które
1496  I,10|          wszystkich fabrykantów jedwabnych i bawełnianych, a także kupców,
1497  I,10|              śniadanie. Kieliszek anyżówki i kawałek śledzia przy bufecie,
1498  I,10|                   do stołu porcyjka flaków i ćwiartka porteru - oto bal!
1499  I,10|                tego na parę lat.~W dusznym i ciemnym jak wędzarnia pokoju,
1500  I,10|                    Byli to ludzie spasieni i dobrze odziani; zapewne