Tom,  Rozdzial

   1  I,1 |            WOKULSKI PRZEZ SZKŁO BUTELEK?~W początkach roku 1878, kiedy
   2  I,1 |                 J. Mincel i S. Wokulski.~W renomowanej jadłodajni,
   3  I,1 |                 i S. Wokulski. Zatopieni w kłębach dymu cygar i pochyleni
   4  I,1 |              zawdzięczał wytrwałej pracy w jednym fachu, tudzież radca
   5  I,1 |                Dla osób posilających się w tej co radca jadłodajni,
   6  I,1 |              zakład. Przyczyny te tkwiły w niespokojnym charakterze,
   7  I,1 |                niespokojnym charakterze, w awanturniczym życiu, zresztą
   8  I,1 |             awanturniczym życiu, zresztą w najświeższym postępku człowieka,
   9  I,1 |          postępku człowieka, który mając w ręku pewny kawałek chleba
  10  I,1 |                 topiąc słodkie wejrzenie w jego załzawionych oczach,
  11  I,1 |            człowiekiem skrytym i dumnym. W kupcu skrytość jest wielką
  12  I,1 |            brodzie i na policzkach, była w tej chwili podobna do krwawnika
  13  I,1 |                 do krwawnika oprawionego w srebro.~- Nazywam go - odparł,
  14  I,1 |                     ośmnaście... Było to w roku 1860... Jadaliśmy wtedy
  15  I,1 |                  dwadzieścia parę lat.~- W handlu win i delikatesów?~-
  16  I,1 |                Ajent począł chwiać głową w sposób oznaczający zdziwienie.~-
  17  I,1 |            chciał być gorszym od innych. W dzień służył gościom przy
  18  I,1 |                  i prowadził rachunki, a w nocy uczył się...~- Licha
  19  I,1 |           ciągnął radca uderzając ajenta w kolano - że zamiast wytrwać
  20  I,1 |                nauce do końca, niespełna w rok rzucił szkołę...~- Cóż
  21  I,1 |                  dziś dnia pijemy, i sam w rezultacie oparł się aż
  22  I,1 |                     Nie koniec na tym... W roku 1870 wrócił do Warszawy
  23  I,1 |                akurat została wdową, i - w rok potem ożenił się z babą
  24  I,1 |              trzydziestu tysiącami rubli w gotowiźnie, na którą pracowały
  25  I,1 |                 uczciwą panienką i żyłby w dostatkach; bo co to, panie,
  26  I,1 |               znaczy sklep z reputacją i w doskonałym punkcie!... Ten
  27  I,1 |             Józiu, piwa. Myślisz pan, że w Turcji znajdzie jeszcze
  28  I,2 |           dwudziestu pięciu lat mieszkał w pokoiku przy sklepie. W
  29  I,2 |                  w pokoiku przy sklepie. W ciągu tego czasu sklep zmieniał
  30  I,2 |                 i podłogę, szafy i szyby w oknach, zakres swojej działalności
  31  I,2 |           pozostał zawsze taki sam. Było w nim to samo smutne okno,
  32  I,2 |                  na swoją długość i mrok w nim panujący zdawał się
  33  I,2 |               piec do wielkiej miednicy, w której mył się od stóp do
  34  I,2 |                 przecie nabieram ciała".~W tym samym czasie zeskakiwał
  35  I,2 |                  się pracowite dmuchanie w samowar. Pan Rzecki, wciąż
  36  I,2 |                   czesał się nie patrząc w lustro i o wpół do siódmej
  37  I,2 |                  a zegarek i portmonetkę w kieszeniach, pan Ignacy
  38  I,2 |                 dzień dzisiejszy.~"Oddać w banku osiemset rubli, aha...
  39  I,2 |            blasku robił przegląd towarów w gablotkach i szafach.~"Spinki,
  40  I,2 |                 Trzeba na jutro postawić w oknie karuzel, bo już fontanna
  41  I,2 |                   przygarbiony, z rękoma w kieszeniach, a za nim jego
  42  I,2 |                kudły, a rzędem ustawione w szafie lalki, małe, średnie
  43  I,2 |               Klejn.~- Spodziewam się go w połowie marca, najdalej
  44  I,2 |                   co nas obchodzi wojna, w której nie przyjmie udziału
  45  I,2 |             MacMahon z Ducrotem układali w styczniu zamach stanu?...
  46  I,2 |                prawda? Która też godzina w mieście, bo mój zegarek
  47  I,2 |            pierwszy gość: kobieta ubrana w salopę i chustkę na głowie,
  48  I,2 |              Lisiecki.~Mraczewski utkwił w nim błękitne oczy, w których
  49  I,2 |              utkwił w nim błękitne oczy, w których malowało się najwyższe
  50  I,2 |             wolny przed jedenastą, nawet w tej chwili, panie Mraczewski.
  51  I,2 |                  Naturalnie!~- No, i pan w jego wieku latałeś za spódniczkami -
  52  I,2 |              Lisiecki. - Co tu bawić się w morały.~- Nigdy nie latałem! -
  53  I,2 |                 Rzecki uderzając pięścią w kantorek.~- Przynajmniej
  54  I,2 |           mruknął gość, czując, że tonie w bystrym potoku wymowy grzecznego
  55  I,2 |                  wytrzyj kalosze i okręć w bibułę. A może szanowny
  56  I,2 |                 to przykra rzecz znaleźć w miejsce nowych artykułów
  57  I,2 |                  oprzytomniał, ubrano go w kalosze, wydano resztę i
  58  I,2 |                ulicy, bezmyślnie patrząc w szybę, spoza której Mraczewski
  59  I,2 |           poszedł dalej, może myśląc, że w innym sklepie kalosze bez
  60  I,2 |                Lisieckiego i kiwał głową w sposób oznaczający podziw
  61  I,2 |                  przed siódmą wieczór, a w parę dni później w prywatnym
  62  I,2 |            wieczór, a w parę dni później w prywatnym katalogu Rzeckiego
  63  I,2 |              notatkę:~"Był na Hugonotach w ósmym rzędzie krzeseł z
  64  I,2 |              mógłby sobie powiedzieć, że w tym samym katalogu równie
  65  I,2 |                zwierzał.~Około pierwszej w południe pan Ignacy, zdawszy
  66  I,2 |                 obaj z Rzeckim zostawali w sklepie, a Lisiecki i Mraczewski
  67  I,2 |           wszystkie nadzieje, jakie miał w życiu, były tylko głupstwem.~"
  68  I,2 |               okiennych na cały tydzień.~W jego pojęciu okna nie tylko
  69  I,2 |                   portmonety, wachlarze, w towarzystwie lasek, parasoli
  70  I,2 |                 eleganckich przedmiotów. W lewym znowu oknie, napełnionym
  71  I,2 |            podczas tych samotnych zajęć, w starym subiekcie budziło
  72  I,2 |                  i jednocześnie puszczał w ruch. A gdy kogut zaczął
  73  I,2 |                 całymi godzinami patrzeć w swoje zakratowane okno,
  74  I,2 |               czasy. Powoli zbudziła się w nim głucha tęsknota do tych
  75  I,2 |                 natury i ludzi, utopiony w wartkim, ale ciasnym wirze
  76  I,2 |                 rozmawiał sam z sobą i - w największym sekrecie pisywał
  77  I,3 |            subiekt co kwartał ubiera się w spodnie nowego fasonu, w
  78  I,3 |                 w spodnie nowego fasonu, w coraz dziwniejszy kapelusz
  79  I,3 |                  wiarę: onegdaj wierzyli w Bismarcka, wczoraj w Gambettę,
  80  I,3 |            wierzyli w Bismarcka, wczoraj w Gambettę, a dziś w Beaconsfielda,
  81  I,3 |               wczoraj w Gambettę, a dziś w Beaconsfielda, który niedawno
  82  I,3 |                 Już widać zapomniano, że w sklepie nie można stroić
  83  I,3 |             sklepie nie można stroić się w modne kołnierzyki, tylko
  84  I,3 |                  tylko je sprzedawać, bo w przeciwnym razie gościom
  85  I,3 |             Anglików! Ale o to mniejsza. W tej bowiem pisaninie chcę
  86  I,3 |               akademii, lecz przykładu - w domu i w sklepie.~Ojciec
  87  I,3 |                lecz przykładu - w domu i w sklepie.~Ojciec mój był
  88  I,3 |          żołnierzem, a na starość woźnym w Komisji Spraw Wewnętrznych.
  89  I,3 |                  i nosił srebrny kolczyk w uchu.~Mieszkaliśmy na Starym
  90  I,3 |                   przynajmniej dla mnie. W naszej izdebce najokazalszym
  91  I,3 |            zajmowała balia. Pamiętam, że w pogodne dnie puszczałem
  92  I,3 |           puszczałem na ulicy latawce, a w razie słoty wydmuchiwałem
  93  I,3 |                razie słoty wydmuchiwałem w izbie bańki mydlane.~Na
  94  I,3 |                   Był tam jeden Napoleon w Egipcie, drugi pod Wagram,
  95  I,3 |                czwarty pod Moskwą, piąty w dniu koronacji, szósty w
  96  I,3 |                 w dniu koronacji, szósty w apoteozie. Gdy zaś ciotka,
  97  I,3 |                te sztuki będą cię pławić w smole.~- I!... Nie da mi
  98  I,3 |                 że choć Napoleon I umarł w niewoli, ród Bonapartych
  99  I,3 |                  Raczek, trzymając fajkę w ustach, na znak potwierdzenia
 100  I,3 |                 ciotki.~- Napluj mi acan w balię, to ci dam!... - wołała
 101  I,3 |                mruknął pan Raczek plując w stronę komina.~- U... cóż
 102  I,3 |                 Do musztry zapędzał mnie w bardzo wczesnym dzieciństwie,
 103  I,3 |                 marsz!...", ciągnął mnie w odpowiednim kierunku za
 104  I,3 |                 prowadzona nauka.~Nieraz w nocy budził mnie ojciec
 105  I,3 |             niezachwianą wiarę mego ojca w Bonapartych i sprawiedliwość
 106  I,3 |            Raczek, kiedy mu dokuczył ból w nodze, klnąc i stękając
 107  I,3 |                 z nich przed nami poszli w ziemię, a najmłodsi - diabła
 108  I,3 |             odparł ojciec mrugając okiem w moją stronę.~Pan Domański
 109  I,3 |                 co się tyczy anyżówki, i w tym jest szachrajstwo. Dawniej
 110  I,3 |                 głęboko wyrzynały mi się w pamięci, ale dopiero późniejsze
 111  I,3 |                 a wreszcie na dobre legł w łóżku.~Pan Raczek odwiedzał
 112  I,3 |              ostatnie sakramenta, kiedy, w parę dni później wbiegł
 113  I,3 |                 pamiętaj...~Z tym umarł.~W późniejszym życiu przekonałem
 114  I,3 |                  pod Sedanem, nie wierzę w jej ostateczne zagaśnięcie.
 115  I,3 |               nowy Napoleon nie urośnie.~W parę miesięcy po śmierci
 116  I,3 |                 ma we drzwiach pałasz, a w oknie kozaka.~- Wiem - wtrąciła
 117  I,3 |                  na znak zgody plunął aż w komin.~- Boże miłosierny -
 118  I,3 |                 z Panem Domańskim i może w półtorej godziny wrócili
 119  I,3 |                śpiewać:~Przechodniu, gdy w tę stronę zwrócisz swoje
 120  I,3 |           cichnął, jakby zagłębiając się w studni, potem umilkł na
 121  I,3 |                  O ile pamiętam, był tam w oknie duży kozak, który
 122  I,3 |                mydło i krochmal szło się w głąb sklepu, gdzie było
 123  I,3 |                  lampa z daszkiem, która w zimie paliła się cały dzień,
 124  I,3 |                 siwych włosów pod brodą. W każdej porze dnia siedział
 125  I,3 |              fotelu obitym skórą, ubrany w niebieski barchanowy kaftan,
 126  I,3 |              stole leżała wielka księga, w której notował dochód, a
 127  I,3 |             zdawał gościom resztę, pisał w księdze, niekiedy drzemał,
 128  I,3 |                czuwał nad biegiem handlu w całym sklepie. On także,
 129  I,3 |           pociągał za sznurek skaczącego w oknie kozaka i on wreszcie,
 130  I,3 |              pryncypała i jego biegłości w używaniu sarniej nogi doświadczyłem
 131  I,3 |            upadło na kontuar (stary miał w tej chwili oczy zamknięte),
 132  I,3 |                 do podłogi.~Zwinąłem się w kłębek z bólu, lecz od tej
 133  I,3 |             śmiałem wziąć do ust niczego w sklepie. Migdały, rodzynki,
 134  I,3 |                   Urządziwszy się ze mną w taki sposób, stary zawiesił
 135  I,3 |            staruszek posiada taki zamach w ręku. I dopiero teraz spostrzegłem,
 136  I,3 |             automat; jadł, co mu podano, w najciemniejszym kącie sklepu,
 137  I,3 |                 wieczorem gdzieś znikał.~W tym otoczeniu upłynęło mi
 138  I,3 |                 drzwi tudzież okiennicę. W tej chwili, gdzieś z ulicy
 139  I,3 |             szuflady księgę, wciskał się w fotel i parę razy ciągnął
 140  I,3 |              Mincel i ucałowawszy stryja w rękę, stawał za swoim kontuarem,
 141  I,3 |              podczas lata łapał muchy, a w zimie kreślił palcem albo
 142  I,3 |                 obojętnie całował stryja w ramię i przez cały dzień
 143  I,3 |             przez cały dzień skrobał się w głowę w sposób, który mógł
 144  I,3 |                dzień skrobał się w głowę w sposób, który mógł oznaczać
 145  I,3 |               służąca, to drwal, jejmość w kapturze, to chłopak od
 146  I,3 |           chłopak od szewca, to jegomość w rogatywce szli w jedną i
 147  I,3 |                jegomość w rogatywce szli w jedną i drugą stronę jak
 148  I,3 |                  drugą stronę jak figury w ruchomej panoramie. Środkiem
 149  I,3 |                  szuflady, obwijał towar w tutki z szarej bibuły, wbiegał
 150  I,3 |           któremu nie pozwalają ziewnąć. W końcu zbierało się takie
 151  I,3 |              musieliśmy pomagać Francowi w sprzedaży.~Stary wciąż pisał
 152  I,3 |       interesantów zmniejszał się. Wtedy w głębi sklepu ukazywała się
 153  I,3 |              pryncypała, chuda staruszka w żółtej sukni, w ogromnym
 154  I,3 |                staruszka w żółtej sukni, w ogromnym czepcu na głowie,
 155  I,3 |                 głowie, z dzbankiem kawy w rękach. Ustawiwszy na stole
 156  I,3 |                  zaczynała rozlewać kawę w białe fajansowe kubki.~Wówczas
 157  I,3 |                stary Mincel i całował ją w rękę mówiąc :~- Gut Morgen,
 158  I,3 |                  Każdy całował staruszkę w suchą rękę, porysowaną niebieskimi
 159  I,3 |                toczyły się wozy i płynął w obie strony potok ludzki,
 160  I,3 |                naprawdę i - czy co kupi? W rezultacie jednak i tutaj
 161  I,3 |                  i mydła.~Stary Mincel i w niedzielę bywał w sklepie.
 162  I,3 |               Mincel i w niedzielę bywał w sklepie. Rano modlił się,
 163  I,3 |                szublada. Zobacz, co jest w te szublade. Es ist Zimmt -
 164  I,3 |             mieszka taki drzewo cynamon? W Indii mieszka taki drzewo.
 165  I,3 |               dziesięć groszy cynamon...~W ten sposób przechodziliśmy
 166  I,3 |           przechodziliśmy każdą szufladę w sklepie i historię każdego
 167  I,3 |                księgi albo pisywać listy w interesach naszego sklepu.~
 168  I,3 |                  towaroznawstwa.~Powoli, w ciągu paru lat, tak przywykliśmy
 169  I,3 |            spojrzenie pryncypała.~Obiady w dzień powszedni jadaliśmy
 170  I,3 |                dzień powszedni jadaliśmy w sklepie, naprzód dwaj młodzi
 171  I,3 |              następnie ja z pryncypałem. W czasie święta wszyscy zbieraliśmy
 172  I,3 |                  podarunki, a jego matka w największym sekrecie urządzała
 173  I,3 |                synowi) choinkę. Wreszcie w pierwszym dniu miesiąca
 174  I,3 |                choćby kilku groszy, było w oczach Mincla takim występkiem
 175  I,3 |                  nie oszczędzili. Dzień, w którym się to wydało, był
 176  I,3 |           Osłupiałem ze zdziwienia, lecz w tej chwili bardzo polubiłem
 177  I,3 |               czasem przekonałem się, że w naszym małym sklepie istnieją
 178  I,3 |                ja tylko byłem neutralny.~W roku 1846 doszły nas wieści
 179  I,3 |                  powodów dosyć dziwnych.~W roku tym handel w naszym
 180  I,3 |              dziwnych.~W roku tym handel w naszym sklepie nieco osłabnął
 181  I,3 |             wybił nam jednego dnia szybę w oknie.~Otóż wypadek ten,
 182  I,3 |               nowo osłabnął i znowu były w sklepie pustki.~Pewnego
 183  I,3 |                 pustki.~Pewnego wieczora w czasie nieobecności pryncypała,
 184  I,3 |             księdze handlowej, trzymając w ręce sznurek, którym poruszał
 185  I,3 |                 1850 roku podzielili się w ten sposób, że Franc został
 186  I,3 |                 który zajmujemy obecnie. W kilka lat później Jan ożenił
 187  I,3 |                  ona zaś (niech spoczywa w spokoju) zostawszy wdową
 188  I,3 |                jeszcze długi czas; kiedy w roku 1853 wróciłem z zagranicy,
 189  I,3 |                 z zagranicy, zastałem ją w najlepszym zdrowiu. Zawsze
 190  I,3 |             szersze zamiary, tylko myślę w ogólności, że kupiec powinien
 191  I,3 |                 kupiec powinien siedzieć w sklepie i wyrabiać sobie
 192  I,3 |                 być bardzo wtajemniczony w politykę; a w takim razie
 193  I,3 |              wtajemniczony w politykę; a w takim razie siedzi w Bułgarii
 194  I,3 |                   a w takim razie siedzi w Bułgarii nie przez miłość
 195  I,4 |          wychodzą z domów albo kryją się w bramach, albo skuleni uciekają
 196  I,4 |                czasu pan Ignacy, siedząc w swoim zakratowanym pokoju
 197  I,4 |           sklepowe idą wybornie, wystawa w oknach na przyszły tydzień
 198  I,4 |                  deszcz ze śniegiem bije w zakratowane okna, choć pada
 199  I,4 |                  choć pada tak gęsto, że w pokoju jest mrok, pan Ignacy
 200  I,4 |           romantyczną: ~Wiosna się budzi w całej naturze~Witana rzewnym
 201  I,4 |                rzewnym słowików pieniem;~W zielonym gaju, ponad strumieniem,~
 202  I,4 |                ogromny cień, który staje w zakratowanym oknie i usiłuje
 203  I,4 |             kogoś obcego. ~Słychać szmer w sieniach. Jakaś ręka poszukuje
 204  I,4 |                 progu staje ktoś odziany w wielkie futro upstrzone
 205  I,4 |             jakby mu chciał maść wetrzeć w okolicę ciemienia.~- Cha!
 206  I,4 |               dodaje, mocno uderzając go w łopatkę. - Niech mię diabli
 207  I,4 |             Przez osiem miesięcy nie był w sklepie!... Co za pierś...
 208  I,4 |                  razy gorąco ucałował go w oba policzki, które stary
 209  I,4 |                  się masz?~- Wybornie. I w sklepie jest nieźle, trochę
 210  I,4 |               zwiększyły nam się obroty. W styczniu i lutym mieliśmy
 211  I,4 |                 Ośm miesięcy nie było go w domu... Bagatela... Może
 212  I,4 |                  Ignacy, trącając gościa w kolano.~- Domyślam się,
 213  I,4 |                 Ja mówię - odparł. - Cóż w tym dziwnego ? Czyliż to
 214  I,4 |                 rubli, z tego dużą część w złocie - rzekł dobitnie. -
 215  I,4 |           kapitał ciągle wzrastający był w ciągłym ruchu. - No - dodał
 216  I,4 |             rzędu wychodzi ten sam numer w rulecie. Gruba gra?... prawie
 217  I,4 |              Minclów musiałoby się pocić w swoich sklepikach i szlafmycach.
 218  I,4 |                 padać do nóg tym, którzy w moim sklepie raczą zaopatrywać
 219  I,4 |            sklepie raczą zaopatrywać się w waterklozety...~- Zawsze
 220  I,4 |                 Ignacego i zaglądając mu w oczy rzekł łagodnie:~- Nie
 221  I,4 |               Akurat tyle, co pisałem ci w raportach. Interesa dobrze
 222  I,4 |          odzyskuje dobry humor.~- Ale co w mieście słychać? W sklepie,
 223  I,4 |                Ale co w mieście słychać? W sklepie, dopóki ty w nim
 224  I,4 |            słychać? W sklepie, dopóki ty w nim jesteś, musi być dobrze.~-
 225  I,4 |               jesteś, musi być dobrze.~- W mieście...~- Z dawnych kundmanów
 226  I,4 |             skończony bankrut i bodaj że w tym roku zlicytują mu nareszcie
 227  I,4 |                  że cię widzę, i jeszcze w tym pokoju. Pamiętasz, ilem
 228  I,4 |                 człowieka, ale ta pustka w nim samym, kiedy z kraju
 229  I,4 |               mało pisał o... mieście... W dodatku bardzo często ginął "
 230  I,4 |                 poczcie, robiły się luki w wiadomościach a wtedy męczyły
 231  I,4 |                bawiliście się. Pamiętam, w grudniu mieliście świetne
 232  I,4 |              świetne żywe obrazy. Kto to w nich występował ?...~- No,
 233  I,4 |           Pierwszy raz spadło to na mnie w czasie przeprawy przez Dunaj
 234  I,4 |         przypatrywałem się okolicy. Były w tym miejscu piaszczyste
 235  I,4 |                zdawało mi się, że jestem w kraju i że nim noc zapadnie,
 236  I,4 |                 na ogromnej smudze wody, w której odbijały się nikłe
 237  I,4 |                  są tylko te gwiazdy, że w tej chwili u was może nikt
 238  I,4 |                się, jak głęboką mam ranę w duszy.~- Prawda, że nigdy
 239  I,4 |               przytomnie, rozpatruję się w pięknej okolicy, nawet śmieję
 240  I,4 |                okoliczność rozdmuchiwała w burzę. Drzewo znajomej formy,
 241  I,4 |                 z bólu jak pies.~Czasami w tej ucieczce przed samym
 242  I,4 |                   szmery wód zlewały się w jeden głos żałosny, który
 243  I,4 |         wyciągając rękę.~Rzecki spojrzał w jego rozgorączkowaną twarz
 244  I,4 |                   Wielkich dla mnie, ale w rzeczywistości bardzo skromnych.~-
 245  I,4 |                  stolika klucz i wyszli. W sieni wionął na nich mokry
 246  I,4 |                 okiem na listę, wyszukał w niej jedno nazwisko.~- Sto
 247  I,4 |        zbliżywszy twarz do księgi, jakby w niej pismu było niewyraźne. -
 248  I,4 |                  ja poradziłem jej inną, w tym guście...~- Wiesz co,
 249  I,4 |              Będę dziś jedynym gościem i w dodatku zapłacę gotówką.~-
 250  I,4 |               Wokulskiego zamknął sklep. W sieni znowu spotkał ich
 251  I,5 |                 złożony z ośmiu pokojów, w stronie Alei Ujazdowskiej.
 252  I,5 |                 i wodociągi. Każdy pokój w miarę potrzeby łączył się
 253  I,5 |             innymi lub tworzył zamkniętą w sobie całość. Sprzętów wreszcie
 254  I,5 |                 ozdobami. Kredens budził w widzu uczucie pewności,
 255  I,5 |               Istotnie, pan Łęcki liczył w swoim rodzie całe szeregi
 256  I,5 |               osób, jako właściciel domu w Warszawie, wpisał się do
 257  I,5 |                 że zerwał z towarzystwem w części przez dziwactwo,
 258  I,5 |                  części przez dziwactwo, w części dla poznania rzeczywistych
 259  I,5 |                wielbicieli, a na stoliku w jej salonie stosy biletów
 260  I,5 |            licytują kamienicę.~Tym razem w towarzystwie powstał zamęt.
 261  I,5 |                 ich rodziny znaleźli się w dręczącej niepewności. Ażeby
 262  I,5 |            zbytecznie i po cichu rzucali w jej domu swoje karty, prosząc
 263  I,5 |           Emanuelu.~Tymczasem pan Tomasz w dzień spacerował po Alejach,
 264  I,5 |              Alejach, a wieczorem grywał w wista w resursie. Fizjognomia
 265  I,5 |                 wieczorem grywał w wista w resursie. Fizjognomia jego
 266  I,5 |                 piękną kobietą. Wszystko w niej było oryginalne i doskonałe.
 267  I,5 |                 chce przelać swoją duszę w słuchacza. Kiedy słuchała,
 268  I,5 |              boginią czy nimfą uwięzioną w formy cielesne.~Panna Izabela
 269  I,5 |                  Izabela od kolebki żyła w świecie pięknym i nie tylko
 270  I,5 |                   nadnaturalnym. Sypiała w puchach, odziewała się w
 271  I,5 |                 w puchach, odziewała się w jedwabie i hafty, siadała
 272  I,5 |             położeń jeograficznych, gdyż w Paryżu, Wiedniu, Rzymie,
 273  I,5 |          spotkała ją straszna burza, raz w Alpach, drugi - na Morzu
 274  I,5 |                  i morskiego odmętu, jak w innym czasie pokazała jej
 275  I,5 |               maszyniści teatrów i nawet w zdenerwowanych damach nie
 276  I,5 |                 zamężne i panowie żonaci w charakterze gospodarzy domów,
 277  I,5 |                błogosławili ją i grywali w karty. Byli też biskupi,
 278  I,5 |                 Był jakiś kapitan, który w walce z dzikimi stracił
 279  I,5 |                 natchnieni poeci, którzy w sztambuchach hrabianek pisywali
 280  I,5 |                  okrutnych bogiń naprzód w gazetach, a następnie w
 281  I,5 |                  w gazetach, a następnie w oddzielnych tomikach, drukowanych
 282  I,5 |              rewizyty albo zjeżdżano się w magazynach. Ku wieczorowi
 283  I,5 |               bawiono się przed obiadem, w czasie obiadu i po obiedzie.
 284  I,5 |              kochanek, zabity przez męża w piątym akcie, na drugi dzień
 285  I,5 |              drugi dzień zmartwychwstaje w pierwszym akcie, ażeby popełniać
 286  I,5 |                teatru znowu zbierano się w salonach, gdzie służba roznosiła
 287  I,5 |            poglądy na inżynierią, a damy w średnim wieku półsłówkami
 288  I,5 |                   rozjeżdżano się, ażeby w śnie rzeczywistym nabrać
 289  I,5 |              albo z własnego mieszkania. W takich ramach i z takiej
 290  I,5 |                  dorożką i rozpierał się w sposób bardzo zabawny -
 291  I,5 |          wiedziała panna Izabela, że jak w oranżeriach rosną kwiaty,
 292  I,5 |              oranżeriach rosną kwiaty, a w winnicach winogrona, tak
 293  I,5 |                 winnicach winogrona, tak w tamtym, niższym świecie
 294  I,5 |                szyjące suknie. Będąc raz w magazynie kazała zaprowadzić
 295  I,5 |            uczuciem. Zdawało się jej, że w którymś z tych biedaków,
 296  I,5 |                  z tych biedaków, a może w każdym, jest utajony Chrystus,
 297  I,5 |                spełnienia dobrego czynu.~W ogóle dla ludzi z niższego
 298  I,5 |              myśl słowa Pisma Świętego: "W pocie czoła pracować będziesz."
 299  I,5 |              żelazną. Zjeżdżając z góry, w okolicy pełnej lasów i łąk,
 300  I,5 |              końcu tego pięknego świata, w którym przebywała, i pierwszy
 301  I,5 |               przebywała, i pierwszy raz w życiu ją, boginię, przed
 302  I,5 |                 odpowiedział pan Tomasz.~W tej chwili pannę Izabelę
 303  I,5 |                  się i potrząsnął głową. W owym czasie dużo mówiono
 304  I,5 |            fabryki stanowiły ważną epokę w życiu panny Izabeli. Z religijną
 305  I,5 |                 że na górze kąpiącej się w słońcu, skąd zjeżdżał jej
 306  I,5 |                stoją Okopy Św. Trójcy, a w tej dolinie zasnutej dymami
 307  I,5 |                 skacze na środku jeziora w wodę za zgubionym kwiatkiem ?...
 308  I,5 |             długie, bardzo długie listy, w których tkliwe uczucia mieszały
 309  I,5 |                wychowanie aniołka, który w dalszym ciągu podtrzymuje
 310  I,5 |                  pięknie prezentować się w domu, a mąż z powagą asystować
 311  I,5 |               mąż z powagą asystować jej w świecie.~Tak było dawniej
 312  I,5 |            rodziny.~" I nie ma szczęścia w małżeństwach" - dodawała
 313  I,5 |                wzgardy dla mężczyzn.~Mąż w szlafroku, który ziewa przy
 314  I,5 |               ten mąż, który robi hałasy w domu za nowy kapelusz, a
 315  I,5 |                 Emanuel raz pocałował ją w rękę, uprosiła ojca, że
 316  I,5 |                  dnia wyjechali z Rzymu. W Paryżu oświadczył się jej
 317  I,5 |                 jednak, żaden nie łączył w sobie wszystkich trzech
 318  I,5 |            spostrzegła panna Izabela, że w wielkim świecie usuwa jej
 319  I,5 |                  swoich majątków budzili w niej niepokonaną odrazę,
 320  I,5 |      towarzystwem salonów...~Jedna rzecz w wysokim stopniu ułatwiała
 321  I,5 |                  słyszano.~Raz zobaczyła w pewnej galerii rzeźb posąg
 322  I,5 |             piękną jego kopię i ustawiła w swoim gabinecie. Przypatrywała
 323  I,5 |           piedestału i przyszedł do niej w laurowym wieńcu na głowie,
 324  I,5 |              wieczność, a potem objął ją w potężnym uścisku i pocałunkami
 325  I,5 |                  częściej i omdlewającej w jego objęciach szeptał on,
 326  I,5 |             dotychczas nie wypowiedziano w śmiertelnym języku. A przez
 327  I,5 |                jeszcze większy cud, gdyż w swym boskim obliczu kolejno
 328  I,5 |               sprawą bóstwa ukazywał się w jego postaci, w półrzeczywistych
 329  I,5 |             ukazywał się w jego postaci, w półrzeczywistych marzeniach.
 330  I,5 |                albo świętą.~Przed rokiem w jednej z takich chwil zobaczył
 331  I,5 |                  zaznało spokoju.~Prawie w tym samym czasie pan Tomasz
 332  I,5 |     szczotkarzami i dystylatorami grywał w wista, głosząc na prawo
 333  I,5 |               nie powinna zasklepiać się w wyłączności, ale przodować
 334  I,5 |              wieczór do północy.~I kiedy w ten sposób pan Tomasz dźwigał
 335  I,5 |                panna Izabela trawiła się w samotności i ciszy swego
 336  I,5 |               Mikołaj już twardo drzemał w fotelu, panna Florentyna,
 337  I,5 |            zrywała się z łóżka i odziana w lekki szlafroczek całymi
 338  I,5 |            latarnie uliczne.~Chodziła, a w ogromnym pokoju tłoczyły
 339  I,5 |                chłodem usiłuje podniecić w niej ciekawość; a tam girlanda
 340  I,5 |             wszystko przeszło!... I dziś w tym salonie - chłodno; ciemno
 341  I,5 |             których wstyd jej było nawet w pustce i w nocy.~Wszyscy
 342  I,5 |                jej było nawet w pustce i w nocy.~Wszyscy ją opuścili,
 343  I,5 |                 mniej wymagający od męża w średnim wieku...~- Ach,
 344  I,5 |          polecenia Krzeszowskiej.~- Więc w ostateczności mamy serwis...
 345  I,5 |                skupił... kilka dni temu, w końcu marca. Domyślamy się,
 346  I,5 |                 rzeczy tak kosztowne ?~- W każdym razie spróbuję -
 347  I,5 |                tym skończyła się rozmowa w języku polskim, gęsto ozdobionym
 348  I,6 |                         ROZDZIAŁ SZÓSTY:~W JAKI SPOSÓB NOWI LUDZIE
 349  I,6 |           południu. Panna Izabela siedzi w swoim gabinecie i czyta
 350  I,6 |            chwilę podnosi oczy, spogląda w okno i półświadomie formułuje
 351  I,6 |                 zapomina, o czym myślała w tej chwili, i pyta się w
 352  I,6 |                 w tej chwili, i pyta się w duchu: "O czym ja myślałam?...
 353  I,6 |                 żal i kto wie, czy gdyby w tej chwili ukazały się na
 354  I,6 |                krzyże. Pod wpływem pracy w sercu budzi się otucha.
 355  I,6 |            wznosi się z dołu do góry ale w myśli zaczyna rodzić się
 356  I,6 |                mody i siada na szezlongu w postaci półleżącej. Ręce
 357  I,6 |                 głowę na rękach i patrzy w niebo rozmarzonymi oczyma.
 358  I,6 |             niebie - wszystko miesza się w jej wyobraźni na tle żalu
 359  I,6 |                 chmury zgęszczają się, a w jej sercu wzmaga się żal,
 360  I,6 |           książkę do nabożeństwa oprawną w kość słoniową. Panna Izabela
 361  I,6 |              kartka za kartką, wyszukuje w niej modlitwy: Acte de résignation,
 362  I,6 |                éprouver par cette peine."W miarę jak czyta, szare niebo
 363  I,6 |             najlepszy kościół do kwesty.~W tej chwili delikatnie otwierają
 364  I,6 |                się drzwi gabinetu; staje w nich panna Florentyna, wysoka,
 365  I,6 |                ubrana, nieśmiała, trzyma w dwu palcach list i mówi
 366  I,6 |                Od pani Karolowej.~- Ach, w sprawie kwesty - odpowiada
 367  I,6 |                  chcę ci przeszkadzać.~- W nudzeniu się?... - pyta
 368  I,6 |            byłoby nam weselej nudzić się w jednym pokoju.~- List... -
 369  I,6 |                     mówi nieśmiała osoba w czarnej sukni, wyciągając
 370  I,6 |                   wybacz, że odzywam się w sprawie, którą tylko ty
 371  I,6 |               moim zdaniem za mało, choć w tych czasach trudno spodziewać
 372  I,6 |             rozmowie jednak, jaką miałam w tej materii z Krzeszowską,
 373  I,6 |                 te pamiątki nie przeszły w niewłaściwe ręce.~Chciałabym
 374  I,6 |                 ojciec twój znajduje się w takich kłopotach. Odebrać
 375  I,6 |                 mogła, kiedy zechcesz, a w razie mojej śmierci nawet
 376  I,6 |                  ochronkę. Będąc wczoraj w sklepie tego sławnego Wokulskiego
 377  I,6 |                osądziła swoje stanowisko w tej sprawie.~- Co za upokorzenie! -
 378  I,6 |              Izabela, nerwowo bijąc ręką w szezlong.~- Upokorzeniem
 379  I,6 |            groziła ruina, znaleźlibyście w niej tkliwą i delikatną
 380  I,6 |                 Florentyna spojrzała jej w oczy i poruszyła głową.~-
 381  I,6 |                 nigdy nie zaciąga długów w mieście. Każdy wierzyciel
 382  I,6 |          przychodzi z pożyczką do domu i w gabinecie ojca dostaje kwit
 383  I,6 |                 zawsze je miał.~- Po cóż w takim razie zezwala na sprzedaż
 384  I,6 |               żadnej jaśniejszej prążki. W jej pamięci znowu odżyła
 385  I,6 |                 naprawdę mogą dostać się w niewłaściwe ręce, jak pisała
 386  I,6 |                bystre jej ucho usłyszało w dalszych pokojach szmer.
 387  I,6 |             stąpanie, miarowe, spokojne. W salonie stłumił je nieco
 388  I,6 |                  stłumił je nieco dywan, w pokoju jadalnym wzmocniło
 389  I,6 |                  jadalnym wzmocniło się, w jej sypialni przycichło,
 390  I,6 |                 pozwolił na to. Objął ją w ramiona, ucałował w głowę
 391  I,6 |             Objął ją w ramiona, ucałował w głowę i zanim usiadł przy
 392  I,6 |                  przy niej, rzucił okiem w duże lustro na ścianie.
 393  I,6 |                Tomasz spojrzał niechcący w lusterko na stoliku i przyznał
 394  I,6 |           lusterko na stoliku i przyznał w duchu, że oboje w tej chwili
 395  I,6 |               przyznał w duchu, że oboje w tej chwili tworzą bardzo
 396  I,6 |                 sobie... Będąc we wtorek w sklepie zapytałam go o cenę
 397  I,6 |               chłopca) i mruknął głosem, w którym czuć było gniew:
 398  I,6 |           Poznasz ich, bo myślę urządzić w domu parę zebrań. Wszyscy
 399  I,6 |                  naszych - dodał patrząc w oczy córce - zapewniam cię,
 400  I,6 |                ani jednego nie zabraknie w salonie.~W tej chwili weszła
 401  I,6 |                 nie zabraknie w salonie.~W tej chwili weszła panna
 402  I,6 |                tego pułkownika strzelców w Paryżu - odpowiedział pan
 403  I,6 |                 tę spółkę?~- Kto ma siłę w rękach, ma świat u nóg.~
 404  I,6 |           Mikołaj obniósł polędwicę, gdy w przedpokoju zadzwoniono.
 405  I,6 |               Pozwolisz, że cię zastąpię w połknięciu tej nowej pigułki.~
 406  I,6 |               zawołał - cała Joasia jest w tym liście. Nerwy, zawsze
 407  I,6 |                  moim poprzednim liście. W rezultacie twój serwis nic
 408  I,6 |                 się na moją prośbę.~Grób w naszym kościele będzie cudowny.
 409  I,6 |                powiem, ażeby posiadał go w wysokim stopniu.~- Zdaje
 410  I,6 |               genialny umysł poznaje się w innych rzeczach, choćby...
 411  I,6 |               innych rzeczach, choćby... w grze. Ja z nim dosyć często
 412  I,6 |                  nim dosyć często grywam w pikietę, gdzie koniecznie
 413  I,6 |                  papo...~Pocałowała ojca w rękę i wyszła do swego pokoju.~-
 414  I,6 |               Florentyna, dla której ład w domu był sprawą ważniejszą
 415  I,6 |                  Izabela jest znowu sama w swoim gabinecie; upadła
 416  I,6 |                 ani ona o tym nie myśli. W tej chwili jej duszę znowu
 417  I,6 |                wydatki wygrywa pieniądze w karty... Wygrać można; panowie
 418  I,6 |              który do jej ojca przegrywa w karty, a którego jej ciotka,
 419  I,6 |               mój poczciwy Wokulski!..."~W tej chwili przypomina sobie
 420  I,6 |        fizjognomię tego człowieka, który w sklepie nie chciał z nią
 421  I,6 |                 węgierskiej unurzało się w operacjach handlowych, których
 422  I,6 |               przypominać sobie widziane w życiu okolice i - marzyć.~
 423  I,6 |               nie oddala, tak jakby stał w miejscu. Ale zjeżdża: widać
 424  I,6 |                 słońca, które odbija się w lakierowanym skrzydle powozu
 425  I,6 |              drgając, z wolna posuwa się w tył. Zresztą słychać turkot...
 426  I,6 |                 machiny pracujące gdzieś w głębi owego pierścienia
 427  I,6 |               dymów i białych par, ujęte w ramę zieloności.~Teraz panna
 428  I,6 |               wizerunek słońca, odbitego w lakierowanym skrzydle, wolno
 429  I,6 |           spoczynek czy też utajony ruch w wysokim stopniu drażni pannę
 430  I,6 |            czerwone dłonie. Odziany jest w zasmoloną koszulę z rękawami
 431  I,6 |                zawiniętymi wyżej łokcia; w lewej ręce, tuż przy piersi,
 432  I,6 |             piersi, trzyma karty ułożone w wachlarz, w prawej, którą
 433  I,6 |                karty ułożone w wachlarz, w prawej, którą podniósł nad
 434  I,6 |            trzyma jedną kartę, widocznie w tym celu, aby ją rzucić
 435  I,6 |               panna Izabela.~"Gra ze mną w pikietę" - odpowiada ojciec,
 436  I,6 |                ojciec, również trzymając w rękach karty.~"Ależ to straszny
 437  I,6 |                  spostrzega, że człowiek w koszuli patrzy na nią jakimś
 438  I,6 |             głową. Dym i para, kotłujące w dolinie, chwilami zasłaniają
 439  I,6 |               powóz drży i słońce odbite w skrzydle posuwa się ku tyłowi,
 440  I,6 |             stopni widać jezioro dymu, a w nim zanurzonego człowieka,
 441  I,6 |                   które przegrał do ojca w pikietę? Chyba nie. Może
 442  I,6 |                ktoś niedawno wykupił?... W takim razie wziąwszy pieniądze
 443  I,6 |                   Ale człowiek pogrążony w dymie wciąż patrzy jej w
 444  I,6 |                 w dymie wciąż patrzy jej w oczy i karty nie rzuca.
 445  I,6 |                 się z szezlonga, potrąca w ciemności o taburet i drżącymi
 446  I,6 |                tobie, Belciu?...~Światło w przedpokoju nieco oprzytomnia
 447  I,6 |              naprawdę dostać się Bóg wie w jakie ręce. Siądź zaraz,
 448  I,6 |               Florentyna.~Pannie Izabeli w jednej chwili obeschły oczy
 449  I,6 |                to, co wszyscy. Ma sklep, w którym kupujemy, zrobił
 450  I,6 |            spółki może go wciągnąć?...~I w tej chwili przestrasza się
 451  I,6 |        odpowiedziała panna Florentyna. - W Anglii za podobne rzeczy
 452  I,6 |                    Skąd wiesz, że to on? W tym nie miałby żadnego interesu.~-
 453  I,6 |                   Nie. To, czego doznaję w tej chwili, nie jest uprzedzeniem,
 454  I,6 |                  nie było przedstawienia w teatrze, nie było koncertu,
 455  I,6 |         wzruszając ramionami - mężczyźni w tak bezceremonialny sposób
 456  I,6 |                 gdy jest inaczej. Jeżeli w salonie spotkam człowieka,
 457  I,6 |                 albo nie milczy posępnie w sposób zdradzający jeszcze
 458  I,6 |               już straciliśmy stanowisko w świecie. Nie zaprzeczaj,
 459  I,6 |           obecnie mój ojciec, są wygrane w karty od...~Panna Izabela
 460  I,6 |             twarzy miała wypieki.~- Otóż w takiej chwili przychodzi
 461  I,6 |          Florentyna przestraszyła się.~- W takim razie masz bardzo
 462  I,6 |                miała... zabronić mu tego w imieniu zmarłej matki...~
 463  I,6 |                widziałam ich przy pracy. W ich rękach stalowe szyny
 464  I,6 |                droga... Chce mnie złapać w sieci?... Dobrze, niech
 465  I,6 |                  mu się wymknę, choćby - w objęcia marszałka... O Boże!
 466  I,6 |               jak głęboką jest przepaść, w którą spadamy, dopóki nie
 467  I,7 |             sprzedaży pamiątek, zbudziły w sercu starej damy nowe źródło
 468  I,7 |                 pamiętaj, żebyś mi za to w czasie kwesty wyglądała
 469  I,7 |           gotowością spełni wolę ciotki.~W Wielką Środę, punkt o jedenastej
 470  I,7 |              panna Izabela już siedziała w otwartym powozie wraz ze
 471  I,7 |                  jakiego już raz doznała w życiu. Będąc przed laty
 472  I,7 |              Będąc przed laty za granicą w ogrodzie aklimatyzacyjnym,
 473  I,7 |              aklimatyzacyjnym, zobaczyła w jednej z klatek ogromnego
 474  I,7 |                który spał oparty o kratę w taki sposób, że mu część
 475  I,7 |             tygrysa przynajmniej dotknąć w ucho.~Dziwny ten pociąg
 476  I,7 |                dotknęła tygrysiego ucha.~W chwilę później wstydziła
 477  I,7 |                ludziom, którzy usłuchają w ważnej sprawie głosu instynktu.~
 478  I,7 |             instynktu.~Dziś zbudziło się w niej podobnego rodzaju pragnienie.~
 479  I,7 |                wejść do sklepu, spojrzeć w oczy Wokulskiemu i zapłacić
 480  I,7 |               witał ją niskimi ukłonami. W głębi pan Lisiecki, podczesując
 481  I,7 |               Izabeli szybko uzbroił się w binokle - a pachnący heliotropem
 482  I,7 |               siebie, pan Lisiecki urwał w połowie swój okrągły frazes
 483  I,7 |           pudełko, które mu nieco drżało w rękach pod wpływem spojrzenia
 484  I,7 |                trzy czwarte, będę służył w nadziei, że niebawem znowu
 485  I,7 |           oliwkowego drzewa, młodzieniec w binoklach począł znowu wybierać
 486  I,7 |                wybierać laski i - rzeczy w sklepie przeszły do spokojnego
 487  I,7 |                 czole i - wciąż rachował w myśli:~" 29 a 36 - to 65,
 488  I,7 |                urwał i spod oka spojrzał w stronę panny Izabeli rozmawiającej
 489  I,7 |                 panny Izabeli, na co ona w sposób demonstracyjny odpowiadała
 490  I,7 |                 to 65, a 15..." - liczył w myśli Wokulski, lecz nagle
 491  I,7 |               lecz nagle pióro prysło mu w ręku. Nie podnosząc głowy
 492  I,7 |                  Wokulskiego i wskazując w jego stronę parasolką rzekła
 493  I,7 |            pieniądze i oboje cofnęli się w głąb sklepu.~Panna Izabela
 494  I,7 |                 sprzeda te przedmioty?~- W tym celu je kupiłem.~Rumieniec
 495  I,7 |                  się.~- Przyszły nabywca w Warszawie mieszka? - pytała
 496  I,7 |               cenę - dodał spostrzegłszy w jej oczach zapytanie.~-
 497  I,7 |                 nie wie, że srebra te są w pańskim ręku? - rzekła ironicznie.~
 498  I,7 |            mieszam, ponieważ to nie jest w zwyczajach handlowych.~Pomimo
 499  I,7 |               się z doliczeniem procentu w stosunku... sześć... do
 500  I,7 |            paczki i panie zajęły miejsca w powozie, panna Florentyna