bold = Main text
     Rozdzial                                        grey = Comment text

4001 41 |                skrzynką - Nero otworzył ją i wybrawszy naszyjnik z wielkich
4002 41 |                  to zniżał różowe kamienie i wreszcie rzekł:~- Winicjuszu,
4003 41 |                  ci zaślubić. Pełen gniewu i nagłego zdziwienia wzrok
4004 41 |                 zbliżył się do Petroniusza i rzekł:~- Czym ja ci się
4005 41 |           Petroniusz - chwal pieśni cezara i śmiej się z wróżb. Spodziewam
4006 41 |                  Zatrzymaj oddech, słuchaj i roń łzy.~Jakoż cezar wziął
4007 41 |              rzeczywiście formingę do ręki i podniósł oczy w górę. W
4008 41 |                górę. W sali ustały rozmowy i ludzie siedzieli nieruchomie,
4009 41 |                 skamienieli. Tylko Terpnos i Diodor, którzy mieli akompaniować
4010 41 |               przedsionku wszczął się ruch i hałas, a po chwili zza zasłony
4011 41 |               miejsc, Nero złożył formingę i rzekł:~- Bogowie!... Ujrzę
4012 41 |                       Ujrzę płonące miasto i skończę Troikę. Po czym
4013 41 |             płomieni: dym dusi mieszkańców i ludzie mdleją lub z szaleństwa
4014 41 |          Winicjusza:~- Vae misero mihi!...~I młody człowiek, zrzuciwszy
4015 41 |                 zaś podniósł ręce ku niebu i zawołał: - Biada ci, święty
4016 42 |                  wieści w stan jakby szału i umysłowego zdziczenia, chwilami
4017 42 |                  jego plecami nieszczęście i krzycząc mu do uszu: "Rzym
4018 42 |                   smaga jego samego, konia i pędzi ich w ten ogień. Położywszy
4019 42 |                   nie patrząc przed siebie i nie zważając na przeszkody,
4020 42 |                   roztrzaskać. Wśród ciszy i wśród nocy, spokojnej i
4021 42 |                    i wśród nocy, spokojnej i gwiaździstej, jeździec i
4022 42 |                   i gwiaździstej, jeździec i koń, oblani blaskiem księżyca,
4023 42 |            Idumejski ogier, stuliwszy uszy i wyciągnąwszy szyję, mknął
4024 42 |                 mijając nieruchome cyprysy i białe, pochowane wśród nich
4025 42 |                   płyty kamienne budził tu i owdzie psy, które szczekaniem
4026 42 |                   jak w Arycji, w Bovillae i Ustrinum, trzymał od czasu
4027 42 |                   odblaskiem. Mogła to być i zorza ranna, gdyż godzina
4028 42 |               powstrzymać okrzyku rozpaczy i wściekłości, wydało mu się
4029 42 |                 jednym morzem płomieni!" - i przez chwilę czuł, że grozi
4030 42 |              jeszcze szybsze niż pęd konia i gnały przed nim jako stado
4031 42 |             czarnego ptactwa - rozpaczliwe i potworne. Nie wiedział wprawdzie,
4032 42 |           skupionych domów, składów drzewa i drewnianych bud, w których
4033 42 |                    przychodziło do gwałtów i rabunków, zwłaszcza w dzielnicach
4034 42 |          zamieszkałych przez ludność ubogą i na wpół barbarzyńską - cóż
4035 42 |                 marzy o czasach Spartakusa i czeka tylko na spo-sobną
4036 42 |                    broń przeciw ciemięzcom i miastu. A oto chwila nadeszła!
4037 42 |               mieście obok pożogi wre rzeź i wojna. Może nawet pretorianie
4038 42 |          pretorianie rzucili się na miasto i mordują z rozkazu cezara.
4039 42 |                  mordują z rozkazu cezara. I włosy powstały nagle z przerażenia
4040 42 |                    jego narzekania na Rzym i smrodliwe zaułki Subury.
4041 42 |                  to któż może zaręczyć, że i ludność nie zostanie z jego
4042 42 |            wymordowana. Potwór był zdolnym i do takiego czynu. Więc pożar,
4043 42 |                    pożar, bunt niewolników i rzeź! Jakiś straszliwy chaos,
4044 42 |            rozpętanie niszczących żywiołów i wściekłości ludzkiej, a
4045 42 |                pomieszały się z chrapaniem i jękami konia, który biegnąc
4046 42 |                  wyrwie z płonącego miasta i kto może ją ocalić? Tu Winicjusz,
4047 42 |                 koło niego: "Roma ginie!", i popędził dalej. Do uszu
4048 42 |             Winicjusz podniósł nagle głowę i wyciągnąwszy ramiona ku
4049 42 |                 jest taki, jak mówią Piotr i Paweł, to mi uratuj Ligię.
4050 42 |               uratuj Ligię. Weź ją na ręce i wynieś z płomieni. Ty to
4051 42 |                    dla niej. Ona Cię kocha i ufa Ci. Obiecujesz życie
4052 42 |                Obiecujesz życie po śmierci i szczęście, ale szczęście
4053 42 |                    jej żyć. Weź ją na ręce i wynieś z Rzymu. Ty możesz,
4054 42 |                    chybabyś nie chciał..."~I przerwał, czuł bowiem, że
4055 42 |                   potrzebował Jego litości i łaski. Zląkł się na samą
4056 42 |               Zląkł się na samą myśl o tym i by nie dopuścić do głowy
4057 42 |                    w przelocie na schodach i między kolumnami roje ludzi
4058 42 |                    bocznymi ścieżkami, ale i na głównym gościńcu stały
4059 42 |                  jak wicher, przewróciwszy i stratowawszy kilku ludzi
4060 42 |            ratujcie Rzym!"~Koń potknął się i ściągnięty silną ręką, osiadł
4061 42 |                  pana, stali przed gospodą i na jego rozkaz ruszyli na
4062 42 |                  do Ancjum, skoczył ku nim i począł pytać:~- Która część
4063 42 |                 Winicjusz, trybun wojskowy i augustianin! Odpowiadaj,
4064 42 |             dzielnice. Ludzie giną od żaru i dymu i wszelki ratunek niemożliwy .~
4065 42 |                 Ludzie giną od żaru i dymu i wszelki ratunek niemożliwy .~
4066 42 |                    trybun skoczył na niego i popędził dalej. Jechał teraz
4067 42 |           pozostawiając na prawo Albalongę i jej wspaniałe jezioro. Gościniec
4068 42 |            zasłaniała całkowicie widnokrąg i leżące po drugiej jej stronie
4069 42 |                  obaczy nie tylko Bovillae i Ustrinum, w których czekały
4070 42 |                   na niego nowe konie, ale i Rzym, za Albanum bowiem
4071 42 |                    tylko arkady akweduktów i nic już nie zasłaniało widoku.~-
4072 42 |                   płomienie - mówił sobie. I poczynał znów, smagać konia.~
4073 42 |                    na twarzy powiew wiatru i wraz z nim zapach dymu doszedł
4074 42 |                    do jego nozdrzy.~A wtem i wierzchołek wzgórza zaczął
4075 42 |                  brzask przechodził w świt i na wszystkich pobliskich
4076 42 |           wzgórzach świeciły również złote i różowe blaski, mogące pochodzić
4077 42 |               Winicjusz dobiegł do szczytu i wówczas, straszliwy widok
4078 42 |              miejscami mieniący się różowo i krwawo, zbity w sobie, wydęty,
4079 42 |               zbity w sobie, wydęty, gęsty i kłębiący się jak wąż, który
4080 42 |                  jak wąż, który się kurczy i wydłuża. Potworny ów wał
4081 42 |                    miasto, ale świat cały, i że żadna żywa istota nie
4082 42 |               uratować z tego oceanu ognia i dymów.~Wiatr wiał coraz
4083 42 |                   niosąc zapach spalenizny i sreżogę, która poczynała
4084 42 |                  Dzień uczynił się zupełny i słońce oświeciło szczyty
4085 42 |                   przez sreżogę jakby rude i chore. Winicjusz, spuszczając
4086 42 |              wjeżdżał w dymy coraz gęstsze i coraz mniej przenikliwe.
4087 42 |                mieszkańcy wylegli na ulice i strach było pomyśleć, co
4088 42 |                   ogarnęła znów Winicjusza i przerażenie poczęło mu podnosić
4089 42 |              płonąć. Wiatr wieje z północy i zwiewa dymy w tę tylko stronę.
4090 42 |                    by zginęła cała ludność i by miasto, które włada światem,
4091 42 |             zdobywanych miastach, gdy rzeź i ogień srożą się na raz,
4092 42 |           rozumując począł znów modlić się i wedle obyczaju, do którego
4093 42 |                   wraz z obietnicami darów i ofiar. Przebiegłszy Albanum,
4094 42 |               ludność siedziała na dachach i drzewach, by spoglądać na
4095 42 |                     uspokoił się cokolwiek i odzyskał zimną krew. Pomyślał
4096 42 |               opiekuje się nie tylko Ursus i Linus, ale i Piotr Apostoł.
4097 42 |                   tylko Ursus i Linus, ale i Piotr Apostoł. Na samo wspomnienie
4098 42 |                   błogosławił jego miłości i przyobiecał mu Ligię, to
4099 42 |             bezsennej nocy, szalonej jazdy i wzruszeń Winicjusza poczęła
4100 42 |                   otworzy je jednym słowem i przejdą bezpieczni wśród
4101 42 |                więc niechybnie przewidział i klęskę pożaru, a w takim
4102 42 |                   jakżeby mógł nie ostrzec i nie wyprowadzić z miasta
4103 42 |                 chrześcijan, a między nimi i Ligii, którą kochał jak
4104 42 |                 kochał jak dziecko własne. I coraz silniejsza nadzieja
4105 42 |               ognia wydostać się następnie i poza granice dymów. Nie
4106 42 |           naładowane dobytkiem, a wreszcie i lektyki, w których niewolnicy
4107 42 |               rynku, pod kolumnami świątyń i na ulicach roiło się od
4108 42 |                   roiło się od zbiegów. Tu~i owdzie poczęto rozbijać
4109 42 |              odpowiadając, że ginie miasto i świat. Od strony Rzymu napływały
4110 42 |                 złożone z mężczyzn, kobiet i dzieci, które wzmagały zamieszanie
4111 42 |                 które wzmagały zamieszanie i lament. Niektórzy, pogubiwszy
4112 42 |                  ułatwiało zamieszanie. Tu i owdzie tłum, złożony z niewolników
4113 42 |          niewolników wszelkiej narodowości i z gladiatorów, począł grabić
4114 42 |            gladiatorów, począł grabić domy i wille w mieście i bić się
4115 42 |              grabić domy i wille w mieście i bić się z żołnierzami występującymi
4116 42 |             miejscu, które dotyka Palatynu i wzgórza Caelius, lecz rozszerzył
4117 42 |                    jak otaczające go kramy i domy - mówił Juniusz - Awentyn
4118 42 |                    mówił Juniusz - Awentyn i Caelius w ogniu. Płomień
4119 42 |                 porwał garść brudnego pyłu i posypawszy nim głowę począł
4120 42 |                potrząsnął go za ramiona.~- I mój dom na Karynach - rzekł -
4121 42 |                  gdy wszystko ginie, niech i on ginie.~Po czym przypomniawszy
4122 42 |                  ludzie przebiegają miasto i ciskają w domy płonące pochodnie...
4123 42 |               drugiej strony lud się burzy i woła, że miasto płonie z
4124 42 |                miastu, biada nam wszystkim i mnie! Co się tam dzieje,
4125 42 |              ścisku... To koniec Rzymu!...~I znów począł powtarzać: "
4126 42 |            powtarzać: "Biada! Biada miastu i nam!" - lecz Winicjusz wskoczył
4127 42 |                Winicjusz wskoczył na konia i ruszył przed siebie dalej
4128 42 |         przepychanie się wśród rzeki ludzi i wozów, która płynęła z miasta. -
4129 42 |                  pożarem... Od morza ognia i dymu bił żar straszliwy,
4130 42 |                 nie mogły stłumić syczenia i huku płomieni.~
4131 43 |                    pola, cmentarze, ogrody i świątynie, leżące po obu
4132 43 |                posiadanie większe grobowce i toczono o nie walki, które
4133 43 |                    bud sprzedażnych. Pożar i zaguba miasta były dla nich
4134 43 |                    zarazem końcem .niewoli i godziną pomsty, toteż gdy
4135 43 |                    ludziom odzież z ramion i porywając młodsze niewiasty.
4136 43 |                    niemal nigdy na ulicach i których istnienia w Rzymie
4137 43 |                   Greków, Traków, Germanów i Brytanów, wrzeszczący wszystkimi
4138 43 |           wszystkimi językami ziemi, dziki i rozpasany, szalał sądząc,
4139 43 |               wynagrodzić za lata cierpień i nędzy. Wśród tej rozkołysanej
4140 43 |                    ludzkiej, w blasku dnia i pożogi migotały hełmy pretorianów,
4141 43 |                  się ludność spokojniejsza i którzy w wielu miejscach
4142 43 |                     szaleństwo, wściekłość i rozpasanie zmieszały się
4143 43 |            zamieszanie swój ognisty oddech i przykrywając je dymami,
4144 43 |                 tylko z powodu ciżby, lecz i dla straszliwego żaru, od
4145 43 |            przejechać rzekę poniżej miasta i dostać się~na Via Portuensis,
4146 43 |               wprost na Zatybrze. Nie było i to rzeczą łatwą z powodu
4147 43 |              przystępu do obrębu świątyni, i kazał mu jechać za sobą,
4148 43 |                  ten zaś poznawszy trybuna i augustianina nie śmiał się
4149 43 |                   objął dowództwo oddziału i przepomniawszy na tę chwilę
4150 43 |                   o miłości bliźniego parł i rozcinał przed sobą tłum
4151 43 |                   Ścigały ich przekleństwa i grad kamieni, lecz on nie
4152 43 |                drogi, klnąc na głos cezara i pretorianów. W niektórych
4153 43 |                   Grożono otwacie śmiercią i jemu, i Poppei. Okrzyki: "
4154 43 |                   otwacie śmiercią i jemu, i Poppei. Okrzyki: "Sannio!", "
4155 43 |            wybuchnąć. Tymczasem wściekłość i rozpacz tłumu zwracała się
4156 43 |                przeciw pretorianom, którzy i dlatego jeszcze nie mogli
4157 43 |                naprędce z pożaru: skrzynie i beczki z żywnością, kosztowniejsze
4158 43 |                   dziecinne, pościel, wozy i nosze ręczne. Tu i owdzie
4159 43 |                    wozy i nosze ręczne. Tu i owdzie przyszło do starć,
4160 43 |           Numicyjską, Ardejską, Lawinijską i Ostyjską, okrążając wille,
4161 43 |                   wille, ogrody, cmentarze i świątynie, Winicjusz dotarł
4162 43 |                Tyber. Było tam już luźniej i mniej dymu. Od zbiegów,
4163 43 |                    zbiegów, których jednak i tu nie brakło, dowiedział
4164 43 |              którzy podkładają go umyślnie i nie pozwalają ratować, krzycząc,
4165 43 |                    istotnie podpalić Rzym, i pomsta, o jaką wołały tłumy,
4166 43 |               wydała mu się rzeczą słuszną i sprawiedliwą. Cóż więcej
4167 43 |                rozpada się miasto, powinny i muszą przywalić potwornego
4168 43 |                    kilku godzin. Tu śmiałe i mściwe myśli poczęły przelatywać
4169 43 |                 mało nie przyszło do buntu i wojny domowej, cóż by więc
4170 43 |                  niewątpliwie obali Nerona i sam przyoblecze się w purpurę.
4171 43 |                 Był tęższym, dzielniejszym i młodszym od innych augustianów...
4172 43 |                 krańcach państwa, ale czyż i te legie, i ich przywódcy
4173 43 |              państwa, ale czyż i te legie, i ich przywódcy nie wzburzą
4174 43 |                  na wieść o spaleniu Rzymu i jego świątyń?... A w takim
4175 43 |                   W czymże on gorszy? Może i Chrystus dopomógłby mu swą
4176 43 |                    niebezpieczeństwo Ligii i za swój niepokój, zaprowadziłby
4177 43 |                  panowanie sprawiedliwości i prawdy, rozszerzyłby naukę
4178 43 |               przyodziałby w purpurę Ligię i uczynił ją panią ziemi.~
4179 43 |                   a wobec tego morza ognia i dymu, wobec zetknięcia się
4180 43 |               jednak pełne było także dymu i uciekających tłumów, przez
4181 43 |                mając więcej czasu wynosili i ratowali więcej rzeczy.
4182 43 |                przejściu, parły się wzajem i walczyły ze sobą na zabój.
4183 43 |                  na zabój. Ludzie bili się i tratowali jedni po drugich.
4184 43 |               bliżej ognia. Wśród wrzasków i zgiełku trudno było się
4185 43 |                nowe bałwany dymów czarnych i tak ciężkich, iż toczyły
4186 43 |                 zakrywając tak domy, ludzi i wszystkie przedmioty, jak
4187 43 |          spowodowany pożarem, rozwiewał je i wówczas Winicjusz mógł posuwać
4188 43 |                piersiom brakło tchu. Nawet i ci mieszkańcy, którzy w
4189 43 |               domach, poczęli je opuszczać i ciżba zwiększała się z każdą
4190 43 |             zakrwawionym łbem, wspinać się i odmawiać posłuszeństwa jeźdźcowi.
4191 43 |                bogatej tunice augustianina i natychmiast rozległy się
4192 43 |                  okrzyki: "Śmierć Neronowi i jego podpalaczom!" Nadeszła
4193 43 |                   nowa fala ,czarnego dymu i pogrążyła w mroku ulicę.
4194 43 |               zeskoczył wreszcie na ziemię i począł biec piechotą, prześlizgując
4195 43 |                 morza niż ją w tym natłoku i chaosie. Chciał jednak choćby
4196 43 |                   Chwilami zatrzymywał się i tarł oczy. Urwawszy brzeg
4197 43 |                    tuniki zasłonił nią nos i usta i biegł dalej.~W miarę
4198 43 |                    zasłonił nią nos i usta i biegł dalej.~W miarę jak
4199 43 |             zgliszcz oraz od Forum Boarium i od Velabrum, które, leżąc
4200 43 |                   się nie tylko wyspa, ale i Zatybrze, a przynajmniej
4201 43 |                    z drugiego końca zaułka i przeciąć odwrót.~Na koniec
4202 43 |                    z wdzięcznością w niebo i skoczył ku niej, jakkolwiek
4203 43 |             przymknięte, lecz on pchnął je i wpadł do środka.~W ogródku
4204 43 |               ogródku nie było żywej duszy i dom zdawał się być również
4205 43 |                      Może pomdleli od dymu i żarów" - pomyślał Winicjusz.~
4206 43 |               żarów" - pomyślał Winicjusz.~I począł wołać: - Ligio! Ligio!~
4207 43 |                    małym atrium było pusto i ciemno od dymu. Szukając
4208 43 |          spostrzegł migocący płomyk lampki i zbliżywszy się ujrzał lararium,
4209 43 |                  Ligię, wziął więc kaganek i począł szukać cubiculów.
4210 43 |           Znalazłszy jedno odsunął zasłonę i świecąc kagankiem, począł
4211 43 |            kagankiem, począł patrzeć.~Lecz i tu nie było nikogo. Winicjusz
4212 43 |               porwał ją, przycisnął do ust i przewiesiwszy ją przez ramię
4213 43 |                    wszystkie izby, a nawet i piwnicę. Lecz nigdzie nie
4214 43 |                  widoczną, że Ligia, Linus i Ursus musieli wraz z innymi
4215 43 |                  mówił sobie) uciekać stąd i przez ogrody Domicji przedostać
4216 43 |               coraz bliżej od strony wyspy i kłęby dymu przesłoniły niemal
4217 43 |               padały mu na włosy, na szyję i odzież. Tunika poczęła się
4218 43 |                   lecz on nie zważał na to i biegł dalej, w obawie, że
4219 43 |                ustach miał smak spalenizny i sadzy, gardło i płuca paliły
4220 43 |                 spalenizny i sadzy, gardło i płuca paliły go jak ogień.
4221 43 |                  widział wszystko czerwono i same dymy wydawały mu się
4222 43 |                    mi rzucić się na ziemię i zginąć." Bieg męczył go
4223 43 |               coraz bardziej. Głowa, szyja i plecy oblewały mu się potem,
4224 43 |                   które powtarzał w myśli, i gdyby nie jej capitium,
4225 43 |              przyobiecał mu Piotr Apostoł. I nagle ogarnęła go jakaś
4226 43 |                  lepiej widzieć przed sobą i w chwili prawie gdy już
4227 43 |                   wiodła ku Via Portuensis i polu Kodetańskiemu. Skry
4228 43 |                 palić jak koszula Nessusa, i leciał nagi, mając tylko
4229 43 |                nagi, mając tylko na głowie i na ustach capitium Ligii.
4230 43 |                    domiar dochodziły głosy i krzyki ludzkie.~"Tłuszcza
4231 43 |                  oddechu, w kościach siły, i padł.~Dosłyszano go jednak,
4232 43 |                     a raczej spostrzeżono, i dwóch ludzi ruszyło mu na
4233 43 |                chwycił obu rękoma naczynie i wychylił je do połowy.~-
4234 43 |                  nogi, ale podjęli z ziemi i ponieśli do gromady innych,
4235 43 |               rozbestwione tłumy, na bójki i grabież, spojrzał uważniej
4236 43 |                    na otaczające go twarze i rzekł:~- Niech wam wynagrodzi...
4237 43 |                 Lecz nie mógł pytać dłużej i nie dosłyszał odpowiedzi,
4238 43 |             odpowiedzi, gdyż ze wzruszenia i przebytych wysileń zemdlał.
4239 43 |              otoczony przez kilkoro kobiet i mężczyzn, i pierwsze słowa,
4240 43 |                 kilkoro kobiet i mężczyzn, i pierwsze słowa, na jakie
4241 43 |                     Winicjusz podniósł się i siadł, ujrzawszy niespodzianie
4242 43 |                    będą dzięki Chrystusowi i wszystkim bogom, żem ci
4243 43 |                    całe miasto, jak długie i szerokie. Niebo było czerwone,
4244 43 |               czerwone, jak okiem sięgnąć, i na świecie czyniła się noc
4245 44 |                wytoczył się księżyc wielki i pełny, który rozgorzał wnet
4246 44 |                   rozgorzał wnet od blasku i przybrawszy barwę rozpalonej
4247 44 |                  wille, świątynie, pomniki i akwedukty biegnące ze wszystkich
4248 44 |                   domami liczącymi po pięć i sześć pięter, pełne bud,
4249 44 |          przygodnie na rozmaite widowiska, i wreszcie składów drzewa,
4250 44 |                  żywiła się uboga ludność, i odzieży, którą czasem z
4251 44 |                   niemal w szereg wybuchów i z niesłychaną szybkością
4252 44 |                    z ognistej toni tysiące i miliony rozżarzonych skorup
4253 44 |            rozżarzonych skorup od orzechów i migdałów, które wzbijały
4254 44 |                stada jaśniejących motyli - i pękały z trzaskiem w powietrzu
4255 44 |                    dzielnice, na wodociągi i na pola otaczające miasto.
4256 44 |                małych miast, jak chłopstwa i na wpół dzikich pasterzy
4257 44 |                    zarazem końcem władztwa i rozwiązaniem wszelkich węzłów,
4258 44 |                     złożonej z niewolników i przybyszów, nie zależało
4259 44 |             uwolnić od pęt, przybierała tu i owdzie groźną postawę. Szerzyła
4260 44 |              postawę. Szerzyła się przemoc i grabież. Zdawało się, że
4261 44 |                grodu przykuwa uwagę ludzką i powstrzymuje jeszcze wybuch
4262 44 |         zapominając, że Rzym prócz świątyń i murów posiada jeszcze kilkadziesiąt
4263 44 |             zdawały się tylko czekać hasła i wodza. Poczęto wspominać
4264 44 |                 obywatele jęli się skupiać i zbroić, czym kto mógł. Najpotworniejsze
4265 44 |            zapachów zalatujących od Subury i by wybudować nowe miasto
4266 44 |                 wściekłość ogarniała ludzi i gdyby, jak to myślał Winicjusz,
4267 44 |               oszalał, że każe pretorianom i gladiatorom uderzyć na lud
4268 44 |                 gladiatorom uderzyć na lud i sprawić rzeź ogólną. Niektórzy
4269 44 |                   lwy z płonącymi grzywami i rozszalałe słonie, i tury
4270 44 |              grzywami i rozszalałe słonie, i tury tratujące gromadami
4271 44 |                   pożaru rozwaliły vivaria i wydostawszy się na wolność,
4272 44 |                    a Kwirynałem, Wiminalem i Eskwilinem z drugiej strony,
4273 44 |             płomienia ze strony przeciwnej i ginęły straszną śmiercią
4274 44 |                     W przestrachu, zamęcie i obłąkaniu nie wiedziano
4275 44 |               którzy chronili się na rynki i place, w miejscu gdzie później
4276 44 |                  Ziemi, koło portyku Liwii i wyżej koło świątyń Junony
4277 44 |                  wyżej koło świątyń Junony i Lucyny oraz między Clivus
4278 44 |                spieczonych na węgiel, choć i tu, i owdzie nieszczęśliwi
4279 44 |          spieczonych na węgiel, choć i tu, i owdzie nieszczęśliwi wyrywali
4280 44 |                    wyrywali płyty kamienne i dla ochrony przed żarem
4281 44 |           zupełności, dlatego wzdłuż murów i u wszystkich bram, i na
4282 44 |                 murów i u wszystkich bram, i na wszystkich drogach słychać
4283 44 |           zaginionych w tłoku lub w ogniu.~I tak, gdy jedni żebrali u
4284 44 |                 wybawcą, wybaw twój ołtarz i miasto!" Rozpacz jednakże
4285 44 |                  go aż do bramy Appijskiej i porwawszy posąg umieścił
4286 44 |                 zaułków w okolicach Subury i z Zatybrza, napełniali wrzaskiem
4287 44 |             Zatybrza, napełniali wrzaskiem i wołaniem pola leżące pod
4288 44 |                    wieku, starców, kobiety i dzieci, pieśni dziwne i
4289 44 |                    i dzieci, pieśni dziwne i uroczyste, których znaczenia
4290 44 |             nadchodzi sędzia w dniu gniewu i klęski." Tak to ruchliwa
4291 44 |                   klęski." Tak to ruchliwa i bezsenna fala ludzka otaczała
4292 44 |                  być nieprzepartą, zupełną i nieubłaganą jak Przeznaczenie.
4293 44 |                 zapaliły się składy konopi i lin, których potrzebowano
4294 44 |                    mnóstwa do cyrków, aren i do wszelkiego rodzaju machin
4295 44 |           powszechnej zgubie porządek dnia i nocy został również pomieszany
4296 44 |                  został również pomieszany i że widzą blask słoneczny.
4297 44 |                   jakby olbrzymie fontanny i słupy płomienia, rozwiewając
4298 44 |                   w górze w ogniste kiście i pióra, wiatr zaś porywał
4299 44 |                  je, zmieniał w złote nici i włosy skier i niósł hen
4300 44 |                   złote nici i włosy skier i niósł hen nad Kampanią,
4301 44 |                    nie tylko blaskiem, ale i płomieniem. Tyber płynął
4302 45 |                    go, zaopatrzył w odzież i posilił, po czym młody trybun
4303 45 |                 Ursus nie pozostali w domu i że musieli udać się również
4304 45 |                  odległą bramę Nomentańską i wracać znów stamtąd na Zatybrze,
4305 45 |                    za murami, a wraz z nim i Ligia, i Ursus. W ten sposób
4306 45 |              murami, a wraz z nim i Ligia, i Ursus. W ten sposób uniknęli
4307 45 |                poczuł nad sobą Jego opiekę i z sercem wezbranym większą
4308 45 |                   odnajdzie Linusa, Piotra i zabierze ich gdzie daleko,
4309 45 |                   Sycylii. Rzym oto płonie i za kilka dni zostanie po
4310 45 |                   tu zostawać wobec klęski i rozhukanej ludności? Tam
4311 45 |          niewolników, otoczy ich cisza wsi i będą żyli spokojnie pod
4312 45 |                    z Via Appia na Zatybrze i jak musiał kołować, aby
4313 45 |                ogrodów Pompejusza, Lukulla i Salustiusza, przedrzeć się
4314 45 |                  to droga najkrótsza, lecz i Makrynus, i Chilon nie radzili
4315 45 |               najkrótsza, lecz i Makrynus, i Chilon nie radzili się na
4316 45 |               miasta, lecz wszystkie rynki i ulice mogły być zupełnie
4317 45 |                 zupełnie zatłoczone ludźmi i ich rzeczami. Chilo radził
4318 45 |                Flaminia, tam przejść rzekę i posuwać się dalej. na zewnątrz
4319 45 |                 muły, które mogły posłużyć i do dalszej podróży dla Ligii.
4320 45 |                podda się pod jego rozkazy.~I po chwili obaj z Chilonem
4321 45 |                   otwartych miejscach były i tu obozowiska, przeciskali
4322 45 |                   Oto pożar został za nami i teraz grzeje nas w plecy.
4323 45 |                     któremu służyła Grecja i cały świat! A teraz pierwszy
4324 45 |                    się tego spodziewał!... I nie będzie już Rzymu ni
4325 45 |                 zgliszczach, gdy wystygną, i świstać, ten będzie świstał
4326 45 |                   chwilami w stronę pożaru i patrzył na falę ognia z
4327 45 |                 ognia z twarzą zarazem złą i radosną. Po czym mówił dalej: "
4328 45 |                mówił dalej: "Ginie! Ginie! I nie będzie go już więcej
4329 45 |                   swoje zboże, swoją oliwę i swoje pieniądze? Kto mu
4330 45 |                   mu będzie wyciskał złoto i łzy? Marmur nie pali się,
4331 45 |                    Kapitol pójdzie w gruzy i Palatyn w gruzy. O Zeusie!
4332 45 |        Chmurowładny, będzie teraz zarzynał i w czyje ręce złożysz bicz
4333 45 |                 Takie Jowiszowe miasto!...~I czas jakiś jechali w milczeniu,
4334 45 |                wsłuchując się w huk pożogi i w szum skrzydeł ptasich.
4335 45 |                gnieździło się przy willach i po miasteczkach Kampanii,
4336 45 |           miasteczkach Kampanii, a zarazem i wszelkiego rodzaju polne
4337 45 |             rodzaju polne ptaki znad morza i z gór okolicznych, biorąc
4338 45 |                   kram przy Wielkim Cyrku, i rozmyślałem właśnie nad
4339 45 |                 się koło cyrku dla ratunku i przez ciekawość, ale gdy
4340 45 |                 poczęły się ukazywać naraz i w innych miejscach, trzeba
4341 45 |                  mieczami; widziałem bitwy i rozdeptane na bruku wnętrznści
4342 45 |                 barbarzyńcy zdobyli miasto i wyprawiają rzeź. Ludzie
4343 45 |                    stracili zupełnie głowy i zaniechawszy ucieczki czekali
4344 45 |                    rozpaczy, ale widziałem i takich, którzy wyli z radości,
4345 45 |                waszego łagodnego panowania i tych słusznych praw, na
4346 45 |          odbieracie wszystkim to, co mają, i przywłaszczacie sobie. Ludzie
4347 45 |              dobrego Liga, świętego Linusa i Piotra Apostoła.~- Przed
4348 45 |                   groźnie na starego Greka i spytał:~- Coś ty tam robił?~
4349 45 |           Wprawdzie jak wielu ludziom, tak i jemu wydawało się, że razem
4350 45 |                zagubą Rzymu nadchodzi kres i rzymskiego władztwa, ale
4351 45 |            chrześcijan, a zwłaszcza Linusa i Ligię.~- Panie - rzekł -
4352 45 |                     o panie, jestem ubogim i gdy ty, Jowiszu, bawiłeś
4353 45 |                   zapytał mniej groźnie:~- I nie wiesz, gdzie na ten
4354 45 |        odpowiedział Grek.~Winicjusz umilkł i jechali dalej.~- Panie -
4355 45 |         Watykańskiego zbliżyć się do rzeki i przeprawiwszy się przez
4356 45 |               Nagle Chilo powstrzymał muła i rzekł:~- Panie! Przyszła
4357 45 |                 których wybierano kamienie i piasek pod budowę cyrku
4358 45 |                   Rzymu. Dziś, gdy wrócili i gdy dzięki opiece Augusty
4359 45 |                 mordują dzieci, czczą osła i opowiadają naukę nie uznaną
4360 45 |               przez senat, a sami biją ich i napadają na domy modlitwy
4361 45 |                 muszą się modlić w ukryciu i zbierają się w opustoszałych
4362 45 |                   z przyczyny budowy cyrku i różnych domów wzdłuż Tybru.
4363 45 |             obaczyć, czy pożar nie ogarnie i tej dzielnicy. Jeśli wrócili,
4364 45 |                   skręcili jeszcze na lewo i weszli w rodzaj wąwozu,
4365 45 |                  niejakim czasie Winicjusz i Chilo znaleźli się wśród
4366 45 |                    Chilo zsunął się z muła i skinąwszy na wyrostka, który
4367 45 |                  Jestem kapłanem Chrystusa i biskupem. Potrzymaj nam
4368 45 |           dostaniesz moje błogosławieństwo i odpuszczenie grzechów.~Potem
4369 45 |                 chwili weszli do podziemia i posuwali się przy mdłym
4370 45 |             korytarzu, gdyż prócz kaganków i latarek płonęły pochodnie.
4371 45 |               otaczały go twarze uroczyste i wzruszone. W niektórych
4372 45 |        nadzwyczajnego.~Wtem pieśni umilkły i nad zgromadzeniem, we framudze
4373 45 |               przytomną, bladą, fanatyczną i surową. Oczy zwróciły się
4374 45 |              oczekiwaniu słów pokrzepienia i nadziei, on zaś przeżegnawszy
4375 45 |              począł mówić głosem śpiesznym i prawie do krzyku zbliżonym:~-
4376 45 |            nadeszła. Oto na miasto zbrodni i rozpusty, oto na nowy Babilon
4377 45 |                Wybiła godzina sądu, gniewu i klęski... Pan zapowiedział
4378 45 |                 Pan zapowiedział przyjście i wraz ujrzycie Go! Ale nie
4379 45 |               pogrąży w otchłań grzesznych i niewiernych... Biada światu
4380 45 |                niewiernych... Biada światu i biada grzesznym, albowiem
4381 45 |                    otwiera się w przepaści i zmarli powstają, a Ty idziesz
4382 45 |                 idziesz wśród dźwięku trąb i zastępów aniołów, wśród
4383 45 |             zastępów aniołów, wśród gromów i grzmotów. Widzę i słyszę
4384 45 |                   gromów i grzmotów. Widzę i słyszę Cię, o Chryste!~Tu
4385 45 |                  Cię, o Chryste!~Tu umilkł i podniósłszy twarz zdawał
4386 45 |                  wpatrywać w coś dalekiego i strasznego. A wtem w podziemiu
4387 45 |                głuchy grzmot, jeden, drugi i dziesiąty. To w płonącym
4388 45 |               powtórne przyjście Chrystusa i w koniec świata była i tak
4389 45 |           Chrystusa i w koniec świata była i tak między nimi rozpowszechniona,
4390 45 |                   zatrzęsie się w posadach i z jej czeluści wyjdą bestie
4391 45 |                serca przy sobie.~Lecz byli i tacy, których twarze, jakby
4392 45 |                 znów jęki, modlitwy, głosy i wołania: "Odkupicielu, zmiłuj
4393 45 |             Chwilami Kryspus zabierał głos i krzyczał: "Wyrzeczcie się
4394 45 |              więcej niż Jego miłowali żony i dzieci. Biada temu, kto
4395 45 |                   Biada mężowi, niewieście i dziecku!..."~Nagle silniejszy
4396 45 |                     Jezus, Jezus, Jezus!", i gdzieniegdzie płacz dzieci.
4397 45 |                    wyciągnął nad nimi ręce i mówił:~- Czemu trwożycie
4398 45 |                wami, których obmył chrzest i których grzechy odkupiła
4399 45 |                   będzie miłosierdzie Jego i pomrzecie z imieniem Jego
4400 45 |                  Pokój z wami!~Po groźnych i niemiłosiernych słowach
4401 45 |                    sędziego, ale słodkiego i cierpliwego Baranka, którego
4402 45 |                 ogarnęło całe zgromadzenie i otucha w połączeniu z wdzięcznością
4403 45 |              opuszczaj nas w dniu klęski!"~I klękali u jego kolan, co
4404 45 |                 chwycił kraj jego płaszcza i pochyliwszy głowę rzekł:~-
4405 45 |                Szukałem jej w dymie pożaru i w tłoku ludzkim, a nigdzie
4406 45 |                   głowie. - Ufaj - rzekł - i pójdź ze mną.~
4407 46 |               płonąć, zapadały całe zaułki i ulice. Po każdym takim upadku
4408 46 |                  niebo. Wiatr zmieniał się i wiał teraz z niezmierną
4409 46 |                  na Caelius, na Esquilinus i na Viminalis fale ognia,
4410 46 |               Viminalis fale ognia, głowni i węgli. Pomyślano już jednak
4411 46 |                   już płonęło, nie było co i myśleć. Należało przy tym
4412 46 |               Należało przy tym zapobiegać i dalszym następstwom klęski.
4413 46 |                    powszechnym zaś zamęcie i rozprzężeniu urzędów nikt
4414 46 |                    do późnej nocy: "Chleba i dachu!" Próżno pretorianie,
4415 46 |                 utrzymać jaki taki ład. Tu i owdzie stawiano im otwarcie
4416 46 |                   pretoriańskim żołnierzom i wzburzenie rosło z każdą
4417 46 |                    ale ze wszystkich miast i wsi okolicznych, lecz gdy
4418 46 |                   bramę od strony Awentynu i rozerwał w mgnieniu oka
4419 46 |               spichrzów aż do łuku Drususa i Germanika i rozruch trwał
4420 46 |                   łuku Drususa i Germanika i rozruch trwał dopóty, dopóki
4421 46 |              obsadzili wszystkich budynków i nie poczęli odpędzać tłumów
4422 46 |                    tłumów za pomocą strzał i pocisków.~Nigdy od czasu
4423 46 |              przynajmniej Kapitol. Obecnie i Kapitol otoczony był straszliwym
4424 46 |                świątyni Jowisza, rozpalone i świecące różowo na kształt
4425 46 |           jednolitą, przywiązaną do miasta i ołtarzy, obecnie zaś naokół
4426 46 |              większej części z niewolników i wyzwoleńców, rozhukane,
4427 46 |          wyzwoleńców, rozhukane, niesforne i gotowe pod naciskiem nędzy
4428 46 |                 zwrócić się przeciw władzy i miastu.~Lecz sam ogrom pożaru,
4429 46 |                 mogła przyjść klęska głodu i chorób, albowiem na domiar
4430 46 |            Powietrzem, rozpalonym od ognia i słońca, niepodobna było
4431 46 |                  odkrywał się przerażający i złowrogi widok. W środku
4432 46 |                 krzyków, gróźb, nienawiści i strachu, potworny wyraj
4433 46 |            potworny wyraj mężczyzn, kobiet i dzieci. Wśród Kwirytów Grecy,
4434 46 |            jasnookie ludy Północy, Afrowie i Azjaci; wśród obywateli
4435 46 |                kupcy, rzemieślnicy, chłopi i żołnierze, prawdziwe morze
4436 46 |              prawdziwą falą. Były pomyślne i niepomyślne. Opowiadano
4437 46 |                niezmiernych zapasach zboża i odzieży, które miały nadejść
4438 46 |                  miały nadejść do Emporium i być rozdawane darmo. Mówiono
4439 46 |                    cezara prowincje w Azji i Afryce zostaną złupione
4440 46 |                Lecz jednocześnie puszczano i takie nowiny, że wody zostały
4441 46 |              zostały w wodociągach zatrute i że Nero chce zniszczyć miasto
4442 46 |                 Nero chce zniszczyć miasto i wygubić co do nogi mieszkańców,
4443 46 |                   się do Grecji lub Egiptu i stamtąd władać światem.
4444 46 |                    z szybkością błyskawicy i każda znajdowała wiarę wśród
4445 46 |                  jest bliski, szerzyła się i między wyznawcami bogów
4446 46 |          przypatrujących się zagubie ziemi i wyciągano do nich ręce o
4447 46 |            Eskwilinie, na Caelius, a także i na Zatybrzu, które wskutek
4448 46 |                sztuki, wspaniałe świątynie i najdroższe pamiątki rzymskiej
4449 46 |             pamiątki rzymskiej przeszłości i rzymskiej sławy. Przewidywano,
4450 46 |            położonych na krańcach dzielnic i że setki tysięcy ludzi pozostanie
4451 46 |                liście, by cezar przyjechał i obecnością swą uspokoił
4452 46 |              ogarnęły "domus transitoria", i śpieszył się, aby nie stracić
4453 47 |                    zwrócił się ku Via Lata i ku Tybrowi, okrążył Kapitol,
4454 47 |                rozlał się po Forum Boarium i niszcząc wszystko, co w
4455 47 |                    w okolicach Aqua Albana i wezwawszy do namiotu tragika
4456 47 |                  postawę, twarz, wejrzenie i uczył się odpowiednich ruchów,
4457 47 |                    a podnieść tylko drugą. I pytanie to wydawało mu się
4458 47 |                  bluźnierstw przeciw bogom i czyby takowe, biorąc ze
4459 47 |           wyzwoleńców, niewolników, kobiet i dzieci. Szesnaście tysięcy
4460 47 |               drodze, czuwało nad spokojem i bezpieczeństwem jego wjazdu,
4461 47 |             przeklinał wprawdzie, krzyczał i gwizdał na widok orszaku,
4462 47 |                miejscach ozwały się jednak i oklaski, dawane przez hałastrę,
4463 47 |         rozdawnictwa zboża, oliwy, odzieży i pieniędzy. Wreszcie zarówno
4464 47 |                   Wreszcie zarówno okrzyki i gwizdania, jak i oklaski
4465 47 |                   okrzyki i gwizdania, jak i oklaski zgłuszył odgłos
4466 47 |               oklaski zgłuszył odgłos trąb i rogów, w które kazał dąć
4467 47 |                    zatrzymał się na chwilę i rzekł: "Bezdomny władca
4468 47 |             Appijski, a za nim augustianie i chór śpiewaków niosących
4469 47 |                    niosących cytry, lutnie i inne narzędzia muzyczne.~
4470 47 |                   inne narzędzia muzyczne.~I wszyscy zatrzymali dech
4471 47 |              przybrany w purpurowy płaszcz i wieniec ze złotych laurów,
4472 47 |               oddali syczały węże płomieni i płonęły odwieczne, najświętsze
4473 47 |                     którą wzniósł Ewander, i świątynia Jowisza Statora,
4474 47 |                 świątynia Jowisza Statora, i świątynia Luny, zbudowana
4475 47 |                  przez Serwiusza Tuliusza, i dom Numy Pompiliusza, i
4476 47 |                    i dom Numy Pompiliusza, i przybytek Westy z penatami
4477 47 |                Kapitol, płonęła przeszłość i dusza Rzymu, on zaś, cezar,
4478 47 |                  twarzą tragicznego aktora i z myślą nie o ginącej ojczyźnie,
4479 47 |                  ojczyźnie, ale o postawie i patetycznych słowach, którymi
4480 47 |                  obudzić największy podziw i najgorętsze zyskać oklaski.~
4481 47 |                    kochał tylko swe pieśni i wiersze; więc radował się
4482 47 |                    straszliwym widowiskiem i z rozkoszą myślał, że nawet
4483 47 |           purpurowy, podziwiany, wspaniały i poetyczny. Gdzieś tam poniżej,
4484 47 |                  poniżej, w mroku, szemrze i burzy się lud! Ale niech
4485 47 |                    a ludzie będą pamiętali i sławili tego poetę, który
4486 47 |                    taką noc śpiewał upadek i pożar Troi. Czymże wobec
4487 47 |                 formingą? Tu podniósł ręce i uderzywszy w struny ozwał
4488 47 |                powietrzu, przy huku pożaru i przy dalekim gwarze tysiącznych
4489 47 |                  się dziwnie nikły, drżący i słaby, a dźwięk wtóru brzmiał
4490 47 |                Lecz senatorowie, urzędnicy i augustianie, zebrani na
4491 47 |            zachwycie. On zaś śpiewał długo i nastrajał się coraz żałośniej.
4492 47 |                  syrenę", uderzał w struny i śpiewał dalej. Skończywszy
4493 47 |                   się przed nim roztaczał. I twarz poczęła mu się mienić.
4494 47 |           ojczystego miasta, ale upoił się i wzruszył patosem własnych
4495 47 |                  brzękiem lutnię pod stopy i owinąwszy się w syrmę pozostał
4496 47 |                   sobie wyprawić widowisko i śpiewać przy nim pieśni.
4497 47 |               człowieka, którego krzywdzą, i rzekł:~- Oto, jak Kwiryci
4498 47 |                  Kwiryci umieją cenić mnie i poezję.~- Łotry! - odpowiedział
4499 47 |                  uspokoić.~Tego zdania był i Seneka, i konsul Licyniusz.
4500 47 |                  Tego zdania był i Seneka, i konsul Licyniusz. Tymczasem