Rozdzial

3001 56 |                 i przeciskał się dalej w ciemną głąb izby, która
3002 56 |            albowiem zdawało mu się, że w pobliżu kraty ozwał się
3003 56 |             padał na głowę mówiącego i w blasku tym Winicjusz rozpoznał
3004 56 |             popełnia i strącony będzie w ogień wieczny. Każdym grzechem
3005 56 |       Winicjuszowi zaś krew ścięła się w żyłach. On, który całą nadzieję
3006 56 |             który całą nadzieję złożył w miłosierdziu Chrystusa,.
3007 56 |    okropniejsze niż najkrwawsze bitwy, w których brał udział. Zaduch
3008 56 |               się czyniąc poszukiwania w głębi izby, więc gdy pomyślał
3009 56 |           wołać głośno Ligii i Ursusa, w nadziei, że jeśli nie oni,
3010 56 |                rzekł:~- Panie, zostali w więzieniu. Mnie ostatniego
3011 56 |            spytał Winicjusz.~- Fossor, w którego chacie Apostoł chrzcił
3012 56 |       Chrystusowi, że jej tu nie ma, i w tym widzieć znak Jego miłosierdzia.~
3013 56 |          Korneliuszowej winnicy, gdzie w szopie nauczał Apostoł?~-
3014 56 |             Chciałbym na niego patrzeć w chwili śmierci i widzieć
3015 56 |            podniosę się i zwrócę głowę w ich stronę. Wówczas go odnajdziesz
3016 56 |      Petroniusz. - Nie ma jej. Została w więzieniu.~- Słuchaj, co
3017 56 |                Chilo spoglądają na nas w tej chwili... Słuchaj więc:
3018 56 |                 niech Ligię nocą włożą w trumnę i wyniosą z więzienia
3019 56 |             togami, bielały jak śnieg. W wyzłoconym podium siedział
3020 56 |       wyzłoconym podium siedział cezar w diamentowym naszyjniku,
3021 56 |          wielcy urzędnicy, senatorowie w bramowanych płaszczach,
3022 56 |        płaszczach, starszyzna wojskowa w błyszczących zbrojach, słowem,
3023 56 |         zbrojach, słowem, wszystko, co w Rzymie było potężne, świetne
3024 56 |             potężne, świetne i bogate. W dalszych rzędach siedzieli
3025 56 |             dał znak chustką, na który w amfiteatrze odpowiedziało
3026 56 |             łowów na dzikiego zwierza, w których celowali rozmaici
3027 56 |              to jest ludzi przybranych w hełmy bez otworów na oczy,
3028 56 |                poczęło machać mieczami w powietrzu; mastygoforowie
3029 56 |            głośnym śmiechem, wołając: "W prawo!", "W lewo!", "Wprost!",
3030 56 |        śmiechem, wołając: "W prawo!", "W lewo!", "Wprost!", i często
3031 56 |               ale i ludzi wykwintnych, w czasie której młodzi patrycjusze
3032 56 |          nowych i całkiem nie znanych, w tej nadziei, że na wypadek
3033 56 |             pieniędzy, stawiali często w zakład własną wolność. Czekano
3034 56 |              przeraźliwe odgłosy trąb, w amfiteatrze uczyniła się
3035 56 |         milczenia trzykrotnie zastukał w nie młotem, niby wywołując
3036 56 |           wreszcie retiarii, dzierżący w jednym ręku sieć, w drugim
3037 56 |          dzierżący w jednym ręku sieć, w drugim trójząb. Na ich widok
3038 56 |             które wkrótce zmieniły się w jedną ogromną i przeciągłą
3039 56 |           wówczas zapaśnicy wyciągnęli w górę prawice i wznosząc
3040 56 |              szereg pojedynczych walk, w których najlepiej okazywała
3041 56 |           Rzeźnika" (Lanio), zwycięzca w wielu igrzyskach. W wielkim
3042 56 |          zwycięzca w wielu igrzyskach. W wielkim hełmie na głowie
3043 56 |                potężną pierś, wyglądał w blasku na żółtej arenie
3044 56 |               się uważnie przez otwory w przyłbicy przeciwnikowi,
3045 56 |          całkiem nagi, prócz przepaski w biodrach, okrążał szybko
3046 56 |              zatrzymał się i stanąwszy w miejscu, począł obracać
3047 56 |               z przodu nieprzyjaciela. W jego postaci i potwornie
3048 56 |       doskonale, że to ciężkie, zakute w miedź ciało zbiera się do
3049 56 |          Widzowie, zatrzymawszy oddech w piersi, śledzili mistrzowską
3050 56 |             czym rozskoczyli się obaj. W amfiteatrze zagrzmiały okrzyki: "
3051 56 |         zagrzmiały okrzyki: "Macte!" - w niższych zaś rzędach poczęto
3052 56 |         wprawnie i z taką dokładnością w ruchach, iż chwilami wydawało
3053 56 |               zadać cios ostatni. Lecz w tej chwili Kalendio, który
3054 56 |            władać siecią, przegiął się w bok, uniknął pchnięcia i
3055 56 |                Ów chciał powstać, lecz w mgnieniu oka spowiły go
3056 56 |             spowiły go fatalne sznury, w których każdym ruchem zaplątywał
3057 56 |               ku głowie mdlejącą rękę, w której nie mógł już miecza
3058 56 |               ich trzonie, zwrócił się w stronę cesarskiej loży.~
3059 56 |          trzymali za Kalendiem, był on w tej chwili większy niż cezar,
3060 56 |             ale właśnie dlatego znikła w ich sercu zawziętość i przeciw
3061 56 |          wszystkich ławach ukazały się w połowie znaki śmierci, w
3062 56 |               w połowie znaki śmierci, w połowie politowania, lecz
3063 56 |            lecz sieciarz patrzył tylko w lożę cezara i westalek,
3064 56 |       przeciwnika, wbił mu po rękojeść w gardło trójkątne ostrze.~-
3065 56 |              est! - rozległy się głosy w amfiteatrze. Lanio zaś drgał
3066 56 |             całych oddziałów. Lud brał w niej udział duszą, sercem,
3067 56 |              pierś, ciała splatały się w śmiertelnym uścisku, trzeszczały
3068 56 |       śmiertelnym uścisku, trzeszczały w stawach potężne członki,
3069 56 |             członki, miecze topiły się w piersiach i brzuchach, pobladłe
3070 56 |        mastygoforowie zagnali ich wnet w bitwę batami. zakończonymi
3071 56 |          widokiem i z rozkoszą wciągał w płuca jej wyziewy.~Zwyciężeni
3072 56 |     wszechwładnego cezara zmieniła się w ucztę. W wazach zapalono
3073 56 |           cezara zmieniła się w ucztę. W wazach zapalono wonności.
3074 56 |                rozrzucały wśród ławek. W chwili gdy rozdawano loteryjne
3075 56 |             rzędy siedzeń i dusili się w straszliwym tłoku,, kto
3076 56 |            nawet zadeptanych na śmierć w ścisku.~Lecz bogatsi nie
3077 56 |              bogatsi nie brali udziału w walce o tessery. Augustianie
3078 56 |               paznokcie wpijały mu się w dłonie. Zarówno jego grecka
3079 56 |            winien, że zamiast serca ma w piersiach kawał sera! -
3080 56 |                arenie.~- Gdybym ciebie w nią złowił, złowiłbym cuchnącego
3081 56 |               pryszcze, zniszczysz, co w tobie jest najlepszego.~
3082 56 |              tobie jest najlepszego.~I w ten sposób oni napadali
3083 56 |    powszechnego śmiechu. Cezar klaskał w dłonie, powtarzał: "Macte!",
3084 56 |      Petroniusz i dotknąwszy rzeźbioną w kości słoniowej laseczką
3085 56 |                dobrze, filozofie, aleś w jednym tylko pobłądził:
3086 56 |            trąby dały znać, że przerwa w widowisku skończona. Ludzie
3087 56 |          poczęli opuszczać przedziały, w których gromadzili się dla
3088 56 |               przybrał barwę ognistą i w tych blaskach, w twarzach
3089 56 |             ognistą i w tych blaskach, w twarzach ludzkich, zarówno
3090 56 |                ludzkich, zarówno jak i w pustce areny, która za chwilę
3091 56 |            strasznego. Zdawało się, iż w powietrzu unosi się groza
3092 56 |             się pod wpływem nienawiści w milczeniu. Twarze miały
3093 56 |           trzykrotnie młotem we drzwi.~W całym amfiteatrze ozwał
3094 56 |               Zgrzytnęły żelazne kraty w ciemnych otworach, rozległy
3095 56 |          mastygoforów: "Na piasek!", i w jednej chwili arena zaludniła
3096 56 |            przy drugich z wzniesionymi w górę rękoma. Lud sądził,
3097 56 |       podniosły się śpiewające głosy i w tejże chwili zabrzmiała
3098 56 |              po raz pierwszy usłyszano w rzymskim cyrku:~Christus
3099 56 |       rozbrzmiewało coraz donioślej, a w ławach hen, aż do góry,
3100 56 |                Christus, który króluje w ustach tych ludzi mających
3101 56 |               jeden z molosów wpił kły w bark klęczącej na przodzie
3102 56 |             dziesiątki ich rzuciły się w środek, jakby przez wyłom.
3103 56 |            wonie i napełnił cały cyrk. W końcu już tylko gdzieniegdzie
3104 56 |          wyjące kupy.~Winicjusz, który w chwili gdy chrześcijanie
3105 56 |              wskazać fossorowi stronę, w której między ludźmi Petroniusza
3106 56 |              że gdy Chrystus sam umarł w męce i gdy giną oto za niego
3107 56 |               Petroniusz zwracając się w stronę Greka.~A ów zemdlał
3108 56 |            biały jak płótno, z zadartą w tył głową i z otwartymi
3109 56 |              ustami, podobny do trupa.~W tej samej chwili poczęto
3110 56 |         poczęto wypychać nowe, obszyte w skóry ofiary na arenę.~Te
3111 56 |           pokładłszy się i podniósłszy w górę okrwawione paszcze,
3112 56 |          ciężko.~Wówczas zaniepokojony w duszach, ale spity krwią
3113 56 |                na dzień następny, lecz w amfiteatrach lud narzucał
3114 56 |           Kaligula, zuchwały i zmienny w swych zachceniach, ośmielał
3115 56 |              droższe były nad wszystko w świecie, nie opierał się
3116 56 |             Psy na ich widok zbiły się w jedną kupę po przeciwległej
3117 56 |                ich widok na klęczących w środku chrześcijan, którzy
3118 56 |                na ręku dziecko obszyte w skórę jelonka.~Dziecko trzęsło
3119 56 |           uderzeniem łapy i chwyciwszy w paszczę czaszkę ojca zgruchotał
3120 56 |             czaszkę ojca zgruchotał ją w mgnieniu oka.~Na ten widok
3121 56 |             głowy znikające całkowicie w czeluściach paszcz, piersi
3122 56 |           płuca; słyszano trzask kości w zębach. Niektóre. lwy, chwyciwszy
3123 56 |                boki lub krzyże, latały w szalonych skokach po arenie,
3124 56 |          gdzieby mogły je pożreć, inne w walce wzajemnej wspinały
3125 56 |         widzieć lepiej, i tłoczyli się w nich na śmierć. Zdawało
3126 56 |              uniesione tłumy rzucą się w końcu na samą arenę i poczną
3127 56 |            ofiary.~Z najwyższego rzędu w amfiteatrze spoglądał na
3128 56 |              więc wstał i jako niegdyś w Korneliuszowej winnicy błogosławił
3129 56 |                martwe ciała, zmienione w niekształtne bryły, i dusze
3130 56 |              się widząc nad sobą, hen, w górze, znak krzyża. Jemu
3131 56 |          dziećmi, które oddawał wprost w ręce Chrystusa. Wtem cezar,
3132 56 |            wszystko, co dotąd widziano w Rzymie, szepnął kilka słów
3133 56 |            cętkowanych. Powstał zamęt, w którym oczy nie mogły nic
3134 56 |   rzeczywistości, a zmieniło się jakby w orgię krwi, jakby w straszny
3135 56 |              jakby w orgię krwi, jakby w straszny sen, jakby w potworny
3136 56 |            jakby w straszny sen, jakby w potworny majak obłąkanego
3137 56 |            zastępy czarnych, strojnych w pióra i zausznice Numidów,
3138 56 |            zausznice Numidów, z łukami w ręku. Lud odgadł, co nastąpi,
3139 56 |           cięciw, poczęli szyć z łuków w gromady zwierząt. Było to
3140 56 |           czarne ciała przechylały się w tył, prężąc giętkie łuki
3141 56 |             owdzie lew, poczuwszy grot w boku, zwracał nagłym ruchem
3142 56 |            Drobiazg zwierzęcy wpadłszy w popłoch przebiegał na oślep
3143 56 |            oślep arenę lub bił głowami w kraty, a tymczasem groty
3144 56 |           wszystko, co żywe, nie legło w ostatnich drganiach konania.~
3145 56 |       niewolników cyrkowych, zbrojnych w rydle, łopaty, miotły, taczki,
3146 56 |             widowisko czeka je jeszcze w dniu dzisiejszym.~Jakoż
3147 56 |           ukwieconej arenie, przybrany w purpurowy płaszcz i złoty
3148 56 |          Dwunastu śpiewaków, z cytrami w ręku, postępowało za nim,
3149 56 |           natchnienie.~Po czym uderzył w struny i zaczął śpiewać: ~
3150 56 |               Chryzy, ~Tyżeś to, mając w pieczy swej ~Ilionu święty
3151 56 |                dłonie, ~O Srebrnołuki, w dal godzący, ~Do ciebie
3152 56 |             Pieśń przechodziła z wolna w żałosną, pełną bólu elegię.
3153 56 |            żałosną, pełną bólu elegię. W cyrku uczyniła się cisza.
3154 56 |             białą drżącą głowę i wołał w duchu:~"Panie! Panie! Komuś
3155 56 |           chcesz założyć swoją stolicę w tym mieście?"~
3156 57 |                i zdawało się roztapiać w zorzach wieczornych. Widowisko
3157 57 |               zebrała się przy podium, w którym cezar ukazał się
3158 57 |             słowo z jego ust byłoby mu w tej chwili wielką pociechą.
3159 57 |            chcąc odwrócić umysł cezara w inną stronę, pochylił się
3160 57 |          uczynię ci tylko jedną uwagę: w czwartym wierszu trzeciej
3161 57 |           mówiąc począł patrzeć wprost w oczy cezara, ów zaś po chwili
3162 57 |           chore, ale zdrowie jego było w ogóle złe, albowiem wyglądał
3163 57 |              wyglądał jak cień i głowa w ostatnich czasach obielała
3164 57 |        wyjechać na wieś, zamkniesz się w twoim domu i nie będziesz
3165 57 |                do grosza, ile tam jest w każdej świątyni.~- Uczyń
3166 57 |         dlatego chcę spędzić kilka dni w świątyni muz, aby je błagać
3167 57 |                 Więc będziesz go pisał w nocy. Błagaj Dianę o natchnienie,
3168 57 |             ozwał się: - Te widowiska, w których występują ludzie
3169 57 |                widzą umierając? Patrzą w górę i umierają jakby bez
3170 57 |             chrześcijanie mogą widzieć w chwili śmierci. Tymczasem
3171 57 |               Winicjusz odbywali drogę w milczeniu. Dopiero w pobliżu
3172 57 |             drogę w milczeniu. Dopiero w pobliżu willi Petroniusz
3173 57 |      Tygellinowi. To jest jakby walka, w której zawziąłem się zwyciężyć,
3174 57 |          zwyciężyć, to jest jakby gra, w której chcę wygrać choćby
3175 57 |                utwierdził mnie jeszcze w przedsięwzięciu.~- Niech
3176 57 |            willi i wysiedli z lektyki. W tej chwili jakaś ciemna
3177 57 |             pochodni począł mu patrzeć w oczy, nie mogąc przemówić
3178 57 |              aby ci powiedzieć, że ona w gorączce modli się i powtarza
3179 57 |                 Tak, panie, i ona jest w ich izbie. Ci więźniowie,
3180 57 |                więźniowie, którzy byli w dolnym więzieniu, pomarli
3181 57 |                widząc, że ów modli się w tej chwili, podniósł głowę
3182 57 |                 Chłopiec podniósł oczy w górę:~- Choćbym sam miał
3183 57 |             dobierz pomocników, którzy w nocy wyniosą ją razem z
3184 57 |               wyniosą ją razem z tobą. W pobliżu Cuchnących Dołów
3185 57 |               im tyle złota, ile każdy w płaszczu zdoła unieść.~I
3186 57 |           zwykłą martwotę, zbudził się w nim żołnierz, któremu nadzieja
3187 57 |                Gdzie ich znajdziesz?~- W samym więzieniu lub na mieście.
3188 57 |              wprowadzą, kogo zechcę.~- W takim razie wprowadzisz
3189 57 |                mogliby go poznać nawet w przebraniu i wszystko mogłoby
3190 57 |        wszystko mogłoby przepaść. "Ani w więzieniu, ani przy Cuchnących
3191 57 |              inaczej bowiem nakazaliby w tej chwili pościg. Podejrzenia
3192 57 |         Podejrzenia możemy uśpić tylko w ten sposób, że gdy ją wywiozą
3193 57 |              sposób, że gdy ją wywiozą w Góry Albańskie lub dalej,
3194 57 |              do Sycylii, my zostaniemy w Rzymie. W tydzień lub dwa
3195 57 |                my zostaniemy w Rzymie. W tydzień lub dwa dopiero
3196 57 |                 który ci każe wyjechać w góry. Wówczas połączycie
3197 57 |         więzienia. Zali nie masz gdzie w górach jakiego dzierżawcy,
3198 57 |        Winicjusz. - Jest około Corioli w górach człowiek pewny, który
3199 57 |                mu odpowiednie rozkazy. W kilka chwil później konny
3200 57 |               by Ursus towarzyszył jej w drodze... Byłbym spokojniejszy...~-
3201 57 |              ale nie razem z nią i nie w dwa lub trzy dni po niej;
3202 57 |              powiem wszystko.~- Możesz w tym domu mówić głośno -
3203 57 |         Winicjusz. - Piotr Apostoł był w amfiteatrze z ludźmi Petroniusza.
3204 57 |               złoty trójnog Eskulapowi w zamian za jej uzdrowienie...
3205 57 |                głupcy, których wywiódł w pole Petroniusz..."~I rad
3206 57 |                sielskiego poety, który w śpiewnym doryckim narzeczu
3207 57 |           teraz.~Lecz Winicjusz ukląkł w swym cubiculum i począł
3208 57 |            zresztą zostawił przezornie w gospodzie na Suburze.~Winicjusz,
3209 57 |                począł patrzeć badawczo w twarz Winicjusza, a ten
3210 57 |             chrześcijaninem...~Wówczas w oczach Nigra błysnęły łzy;
3211 57 |               bielmo z najdroższych mi w świecie oczu.~Po czym objął
3212 57 |             począł całować jego czoło.~W chwilę później nadszedł
3213 57 |         gorączkę więzienną, na którą i w Tullianum, i po innych więzieniach
3214 57 |        ugodzony.~- Poczyniliśmy otwory w trumnie tak, aby chora mogła
3215 57 |                 Całe niebezpieczeństwo w tym, by nie jęknęła lub
3216 57 |           jęknęła lub nie odezwała się w chwili, gdy będziemy przechodzili
3217 57 |                się ociągali, by zostać w tyle. Na pierwszym skręcie
3218 57 |       towarzysz mój umyślnie zakuleje. W ten sposób pozostanie znacznie
3219 57 |                gdybyśmy obaj pozostali w domu. Teraz jednak widzę,
3220 57 |               trumny.~- Gdy raz będzie w moim domu pod Corioli, odpowiadam
3221 57 |           udawać strapionego i chodzić w ciemnej todze. Ale cyrków
3222 57 |                 do owej chaty fossora, w której z rąk Apostoła otrzymał
3223 57 |            chrzest. Zdawało mu się, że w tej chacie Chrystus wysłucha
3224 57 |               siły swej zbolałej duszy w modlitwie o litość i zapamiętał
3225 57 |                litość i zapamiętał się w niej tak, że zapomniał,
3226 57 |             było jeszcze błękitne; ale w stronie Gór Sabińskich zbierały
3227 57 |              Winicjusz wrócił do domu. W atrium czekał na niego Petroniusz.~-
3228 57 |             zobaczysz na krzyżu, tylko w Corioli. Na Kastora! Nie
3229 57 |               Nie oddałbym tej chwili, w której ją uwolnimy, za wszystkie
3230 57 |           uwolnimy, za wszystkie gemmy w Rzymie. Wieczór już blisko...~
3231 57 |           Petroniusz uzbroił się także w krótki rzymski nóż, zwany
3232 57 |                i Niger przycisnęli się w milczeniu do kopca, nie
3233 57 |            lektyką.~Lecz nim dobiegli, w ciemności dał się słyszeć
3234 57 |               myśl, że po raz pierwszy w życiu coś mu się nie udało
3235 57 |             pierwszy został zwyciężony w walce.~"Fortuna zdaje się
3236 58 |             deszcz, zjawisko wyjątkowe w Rzymie podczas lata, i grady,
3237 58 |     przyrodzonemu porządkowi nie tylko w dzień i wieczorami, ale
3238 58 |                Cerery, nakazano ofiary w świątyni Jowisza Salwatora.
3239 58 |       chrześcijan między sobą, których w tym celu poprzebierano za
3240 58 |       klęczących i bezbronnych wycięli w mgnieniu oka.~Lecz po uprzątnięciu
3241 58 |              być walką, a zmieniło się w szereg mitologicznych obrazów
3242 58 |               chrześcijanin. Natomiast w następnym obrazie Chilon,
3243 58 |   Przedstawiano śmierć Dedala i Ikara. W roli Dedala występował Eurycjusz,
3244 58 |                 ten sam starzec, który w swoim czasie dał Chilonowi
3245 58 |               dał Chilonowi znak ryby, w roli zaś Ikara, syn jego,
3246 58 |             pomocą umyślnej maszynerii w górę, a następnie strącono
3247 58 |            jęku, z oczyma wzniesionymi w górę i z szeptem modlitwy
3248 58 |              zwykła południowa przerwa w przedstawieniu. Cezar wraz
3249 58 |      olbrzymiego szkarłatnego namiotu, w którym przygotowano dla
3250 58 |               zewnątrz, rozkładały się w malowniczych grupach obok
3251 58 |        przyszłych ofiar.~Ci ukryli się w przedziałach lub na niższych
3252 58 |         zrównano arenę i poczęto kopać w niej doły, jeden przy drugim,
3253 58 |          bierwion, obok nich mężczyźni w sile wieku, kobiety z rozpuszczonymi
3254 58 |            całkiem małe dzieci. Krzyże w większej części, również
3255 58 |           stawali przy nich szeregiem. W ten sposób mieli zginąć
3256 58 |           wszystkie krzyże wzniesione. W całym amfiteatrze rozległ
3257 58 |                amfiteatr i pod namiot, w którym cezar podejmował
3258 58 |                 gwoździe pogrążały się w ręce i nogi chrześcijan,
3259 58 |                zasypujące ziemią doły, w które wstawiano krzyże.~
3260 58 |               miał wie-niec z róż. Ale w oczach błyszczała mu zawsze
3261 58 |            serce, albowiem jak niegdyś w cuniculum groził gniewem
3262 58 |             gniewem Bożym poobszywanym w skóry współbraciom, tak
3263 58 |                głowy i poczęli patrzeć w stronę mówiącego męża.~A
3264 58 |               dziś jeszcze będą z tobą w raju. Ty mniemasz, że mogą
3265 58 |             nienawiścią.~- Zgrzeszyłem w godzinę śmierci - odrzekł
3266 58 |              Kryspus. I począł się bić w piersi.~Wtem zarządca ławek
3267 58 |                to jest łaski, i umrzyj w spokoju, sługo Boży.~Dwaj
3268 58 |              Dwaj Murzyni zbliżyli się w tej chwili do Kryspa, aby
3269 58 |               robotę, i patrząc wprost w niebo, począł modlić się
3270 58 |                gwoździe zagłębiały się w jego ręce, najmniejsze drgnienie
3271 58 |             piasek. Było to widowisko, w którym dla ludu całą rozkosz
3272 58 |                krzyżu spowitym u spodu w wiciokrzew. Nikt z ofiar
3273 58 |            ujęci snem, niektórzy jakby w zamyśleniu, niektórzy patrząc
3274 58 |              poruszali z cicha ustami. W tym strasznym lesie krzyżów,
3275 58 |               strasznym lesie krzyżów, w tych porozpinanych ciałach,
3276 58 |            tych porozpinanych ciałach, w milczeniu ofiar było jednak
3277 58 |            sobą ukazując go palcami, a w końcu sam cezar zwrócił
3278 58 |              Oczy widzów utkwione były w Kryspa, który próbował poruszyć
3279 58 |             Lud zatrzymał również dech w piersiach. Głos Kryspusa
3280 58 |           rozlegał się coraz potężniej w całym amfiteatrze: - Biada
3281 58 |               trupie, albowiem umrzesz w przerażeniu i potępiony
3282 59 |                 że jego słowa przeszły w niezrozumiałe dźwięki.~-
3283 59 |                Westynus, który słuchał w milczeniu ich rozmowy, obejrzał
3284 59 |           Słuchaj, panie, tego starca: w tych chrześcijanach jest
3285 59 |               na widok kwoki najeżonej w obronie kurcząt.~- To dobrze -
3286 59 |         czaszce pobielały mu zupełnie, w twarzy zakrzepł mu wyraz
3287 59 |            pytania, czasem znów wpadał w gniew i stawał się zuchwałym,
3288 59 |                rozpaczliwie, klaszcząc w palce. Nero popatrzył na
3289 59 |               rzekł:~- Dopilnujesz, by w ogrodach ten stoik był blisko
3290 59 |                jednak groźby drgającej w głosie cezara.~- Panie -
3291 59 |            zobaczę, albowiem nie widzę w nocy.~A cezar odpowiedział
3292 59 |              Petroniusz i trąciwszy go w ramię rzekł:~- Zalim ci
3293 59 |               okropna i nieprzejrzana, w której się coś rusza i coś
3294 59 |               to mówił i wydawałeś ich w ręce Tygellina! - Toteż
3295 59 |               pochodnie mają się palić w ogrodach? Słyszałeś, co
3296 59 |                semaxi... Przybiorą ich w bolesne tuniki napojone
3297 59 |                odmiennego i osobliwego w ich śmierci.~- Mówię wam,
3298 60 |             muszą jej pilnować jak oka w głowie.~- Widocznie - mówił
3299 60 |               o to, by mógł ją widywać w więzieniu.~Od niejakiego
3300 60 |              Dołów przyjął go wreszcie w poczet swej czeladzi, którą
3301 60 |                bowiem zaopatrzeni byli w odpowiednie tessery, które
3302 60 |               naczynie z wodą, stojące w pośrodku, z którego pili
3303 60 |         wspartymi o kolana i z głowami w dłoniach, gdzieniegdzie
3304 60 |              to przekleństwa dozorców. W podziemiu panował trupi
3305 60 |           panował trupi zaduch i tłok. W mrocznych głębiach roiły
3306 60 |           zachwiały się na ten widok i w piersi zabrakło mu oddechu.
3307 60 |               powstały mu na głowie, a w piersiach zamarł krzyk rozpaczy.
3308 60 |             trupiego zaduchu podziemi, w których błagalne głosy ludzkie
3309 60 |              na śmierć!~Winicjusz wpił w dłonie paznokcie, czuł bowiem,
3310 60 |           miłość i boleść zmieniła się w nim w jedną żądzę śmierci.~
3311 60 |              boleść zmieniła się w nim w jedną żądzę śmierci.~Wtem
3312 60 |               mówił - być niewolnikiem w wiejskim ergastulum niż
3313 60 |  rzeczywistości i począł rozglądać się w podziemiu, w którym jednak
3314 60 |             rozglądać się w podziemiu, w którym jednak na próżno
3315 60 |           czterech moich ludzi, którzy w nocy będą chodzili po piwnicach
3316 60 |           chorych, których pozaciągano w kąt osobny, Ligii jednakże
3317 60 |             nie mógł nigdzie odnaleźć. W drugiej i trzeciej piwnicy
3318 60 |               Strażnicy, ułożywszy się w korytarzach łączących piwnice,
3319 60 |              znużone płaczem, umilkły. W podziemiach słychać było
3320 60 |       mniejszej, i podniósłszy światło w górę, począł się po niej
3321 60 |               pod zakratowanym otworem w ścianie widzi olbrzymią
3322 60 |              Ursusa.~Więc zdmuchnąwszy w tej chwili kaganek, zbliżył
3323 60 |                 Lecz Winicjusz dojrzał w tej chwili Ligię leżącą
3324 60 |        Winicjusz klęcząc wpatrywał się w nią przez łzy. Mimo mroku
3325 60 |            długi czas patrzył na niego w milczeniu, na koniec jednak
3326 60 |           gdyby jakaś myśl błysnęła mu w głowie.~- Na mękę Zbawiciela! -
3327 60 |              Po czym umilkli obaj. Lig w prostaczej swej głowie myślał
3328 60 |             serce poczęło mu skowyczeć w piersiach z bólu i miłości,
3329 60 |               i czy na arenie, czy tu, w więzieniu, muszę umrzeć...
3330 60 |         Winicjusz przemógł się, zdusił w sobie ból i począł mówić
3331 60 |               wchodziło całym otworem. W przeciwnym kącie piwnicy
3332 60 |            strażniczej grali pod murem w scriptae duodecim.~- O Marku -
3333 60 |                umilkła, by nabrać tchu w swą chorą pierś, po czym
3334 60 |           śmierć moją, i choć zostałeś w żalu, jednak nie bluźniłeś
3335 60 |                 przyrzekam!... Wówczas w smutnym świetle księżyca
3336 60 |             murem pretorianie, grający w scriptae duodecim, podnieśli
3337 60 |            ziemi całej i czując wzajem w sobie dusze anielskie, poczęli
3338 61 |       Winicjusz wchodził do podziemia, w którym była Ligia, i pozostawał
3339 61 |               była Ligia, i pozostawał w nim dopóty; dopóki brzask
3340 61 |              śmierci. Oboje mimo woli, w myślach i rozmowach, nawet
3341 61 |             myślach i rozmowach, nawet w pragnieniach i nadziejach,
3342 61 |                i pogrążają się z wolna w nieskończoność. Oboje zmieniali
3343 61 |                zmieniali się stopniowo w duchy smutne, rozmiłowane
3344 61 |              duchy smutne, rozmiłowane w sobie i w Chrystusie i gotowe
3345 61 |          smutne, rozmiłowane w sobie i w Chrystusie i gotowe odlecieć.
3346 61 |          gotowe odlecieć. Czasem tylko w jego sercu zrywał się jeszcze
3347 61 |             zrodzona z miłości i wiary w miłosierdzie Ukrzyżowanego
3348 61 |              którą można przejść jakby w zamyśleniu, z oczyma utkwionymi
3349 61 |        zamyśleniu, z oczyma utkwionymi w coś innego. Obojgu zdawało
3350 61 |              ludzi, którzy gotując się w wielką drogę, rozmawiają
3351 61 |              gdy każda chwila wzmagała w nich tę pewność, rozkochali
3352 61 |                pewność, rozkochali się w Nim jak w ogniwie, które
3353 61 |               rozkochali się w Nim jak w ogniwie, które ich miało
3354 61 |                ich miało połączyć, jak w nieskończonym szczęściu
3355 61 |              nieskończonym szczęściu i w nieskończonym spokoju. Na
3356 61 |           proch ziemi. Dusze stały się w nich czyste jak łzy. Pod
3357 61 |        Petroniusz zdumiewał się widząc w twarzy Winicjusza coraz
3358 61 |             Chwilami nawet rodziły się w jego umyśle przypuszczenia,
3359 61 |               i było mu przykro, że go w swe nadzieje nie wtajemnicza.~
3360 61 |      rozczarowania i zniecierpliwienia w twarzy, po czym rzekł:~-
3361 61 |              Gdy rzucę kosztowną czarę w morze, nie potrafi oddać
3362 61 |          rzeczywistości serce zadrgało w nim jednak bólem i przerażeniem.
3363 61 |               mogę narażać życia. Dziś w nocy mają wyprowadzać chrześcijan
3364 61 |         chrześcijan do ogrodów cezara. W więzieniu pełno będzie żołnierzy
3365 61 |             przebrawszy się jak zwykle w zgrzebną tunikę i obwiązawszy
3366 61 |             Winicjusza.~Lecz widocznie w jego okutej w żelazo piersi
3367 61 |                widocznie w jego okutej w żelazo piersi tliły się
3368 61 |               zamiast uderzyć włócznią w tarczę na znak alarmu, odwiódł
3369 62 |                ochocze i śpiewające, a w części pijane, szły patrzeć
3370 62 |              Widywano już i poprzednio w Rzymie ludzi palonych na
3371 62 |              podziemia, tak że zostało w nich zaledwie kilkudziesięciu
3372 62 |              palów i ciał, przybranych w kwiaty, w liście mirtowe
3373 62 |            ciał, przybranych w kwiaty, w liście mirtowe i w bluszcz,
3374 62 |             kwiaty, w liście mirtowe i w bluszcz, ciągnące się w
3375 62 |                w bluszcz, ciągnące się w głąb, po wyniosłościach
3376 62 |               jak kolorowe, pozatykane w ziemię tyrsy lub dzidy.
3377 62 |           przed pojedynczymi masztami, w miarę jak zaciekawiały je
3378 62 |         zdumienie przechodziło z wolna w niepokój.~Tymczasem zapadł
3379 62 |          niewolnik z płonącą pochodnią w ręku, a gdy odgłos trąb
3380 62 |                odgłos trąb rozległ się w różnych częściach ogrodów
3381 62 | poprzekrzywianych bólem lub mdlejących w dymie, który począł dusić
3382 62 |                ofiary. A płomień szedł w górę i przepalał coraz nowe
3383 62 |                poletki, rozbłysła woda w sadzawkach i stawach, poróżowiały
3384 62 |               i uczyniło się widno jak w dzień. Swąd spalonych ciał
3385 62 |             ciał napełnił ogrody, lecz w tej chwili niewolnicy poczęli
3386 62 |               niewolnicy poczęli sypać w przygotowane umyślnie między
3387 62 |        cyrkowej kwadrydze, zaprzężonej w cztery białe rumaki, przybrany
3388 62 |                białe rumaki, przybrany w ubiór woźnicy i barwę stronnictwa
3389 62 |               inne wozy, pełne dworzan w świetnych strojach, senatorów,
3390 62 |                głowach i dzbanami wina w ręku, w części spitych i
3391 62 |                i dzbanami wina w ręku, w części spitych i wydających
3392 62 |               wstążki tyrsy; inni bili w bębenki, inni sypali kwiaty.
3393 62 |               kłaniała mu się do stóp, w blaskach ognia, w złotym
3394 62 |                stóp, w blaskach ognia, w złotym wieńcu cyrkowego
3395 62 |           zdawały się błogosławić lud. W twarzy i przymrużonych oczach
3396 62 |              łono poczynało skwierczeć w płomieniu, czy wykrzywionej
3397 62 |               to znów, przeginając się w tył, ściągał złote lejce
3398 62 |            wielkiej fontanny, stojącej w pośrodku dwóch krzyżujących
3399 62 |               drwiąc ze starego Greka, w którego twarzy malowała
3400 62 |            wysokim masztem, przybranym w mirty i okręconym w powój.
3401 62 |         przybranym w mirty i okręconym w powój. Czerwone języki ognia
3402 62 |           widok Chilo zwinął się nagle w kłąb, jak raniony gad, z
3403 62 |             gdy to wszystko zostało mu w imię Chrystusa odpuszczone,
3404 62 |      odpuszczone, raz jeszcze wydał go w ręce oprawców. Nigdy człowiek
3405 62 |               widział znów te utkwione w siebie źrenice. Podniósł
3406 62 |           tylko, że coś przepełnia się w nim, coś się zrywa, że dosyć
3407 62 |              straszna i czarna pustka, w niej zaś widać tylko te
3408 62 |            śmiech zamarł im na ustach, w twarzy bowiem Chilona było
3409 62 |            zachwiał się i wyciągnąwszy w górę ramiona zawołał okropnym,
3410 62 |       rozdzierającym głosem:~- Glauku! W imię Chrystusa! Przebacz!~
3411 62 |                mimo woli podniosły się w górę.~A głowa męczennika
3412 62 |               zwierz i nabrawszy ziemi w obie garści, posypał sobie
3413 62 |          Tymczasem płomienie strzeliły w górę, objęły piersi i twarz
3414 62 |               ku tłumom i wyciągnąwszy w górę prawą rękę, począł
3415 62 |            gdzie indziej: "Biada nam!" W tłumie rozległ się świst
3416 62 |           porwała Chilona i uniosła go w głąb ogrodu.~Wszędzie też
3417 62 |              już przepalać się i padać w poprzek ulic, napełniając
3418 62 |              światła dalsze i bliższe. W ogrodach pociemniało. Tłumy
3419 62 |     poprzybijano na krzyże lub spalono w tych przeklętych ogrodach!
3420 62 |              politowanie zmieniało się w złorzeczenia cezarowi i
3421 62 |         śmierci?" I powracali do domów w zamyśleniu...~Chilo błąkał
3422 62 |                głownie, które wysyłały w ślad za nim roje iskier,
3423 62 |              aleje, sczerniałe, leżące w poprzek słupy i zmienione
3424 62 |              poprzek słupy i zmienione w bezkształtne bryły niedogarki
3425 62 |         staremu Grekowi wydało się, że w księżycu widzi twarz Glauka
3426 62 |               Chrystusów przebaczył ci w godzinie męki i śmierci,
3427 62 |               chwycił rękoma głowę jak w obłąkaniu:~- Przebaczenie!
3428 62 |             stanął nad morzem i rzucał w nie kamienie, czybyś mógł
3429 62 |          grzechy i winy ludzkie potoną w nim jako kamienie w otchłani.
3430 62 |             potoną w nim jako kamienie w otchłani. I mówię ci, że
3431 62 |              twoja złość i kłamstwo, a w sercu został się jeno żal
3432 62 |               nie chciał i nie wierzył w Niego, póki mi się nie ukazał
3433 62 |                którego rozdzierała się w nim dusza do dna, a Paweł
3434 62 |               mi zbierać dusze ludzkie w imię miłości, więc spełniam
3435 62 |       przeklęty, a ja ci mówię: uwierz w Niego, a czeka cię zbawienie.
3436 62 |                złości, która mieszkała w sercu moim, a teraz Jego
3437 62 |              za bogactwa i królowanie. W Nim jednym ucieczka, On
3438 62 |             strumień połyskiwał z dala w miesięcznym świetle. Naokół
3439 62 |                kolana i ukrywszy twarz w dłoniach, pozostał bez ruchu,
3440 62 |             lecz długo jeszcze patrzył w gwiazdy i modlił się.~A
3441 62 |              fontanny i nabrawszy wody w dłonie wrócił do klęczącego
3442 62 |              Chilonie! Oto cię chrzczę w imię Ojca i Syna, i Ducha!
3443 62 |               ptaszarni, umieszczonych w ogrodach Domicji, poczęło
3444 62 |                jeśli jutro oświadczysz w amfiteatrze, żeś był pijany
3445 62 |        rzekłszy wskazał na kąt atrium, w którym obok długiej drewnianej
3446 62 |          długiej drewnianej ławy stało w mroku czterech nieruchomych
3447 62 |        trackich z powrozami i obcęgami w ręku.~A Chilo odrzekł: -
3448 62 |                umrzeć?~Starzec wzniósł w górę wybladłą twarz; czas
3449 62 |            czym odrzekł:~- I ja wierzę w Chrystusa!...~Tygellin spojrzał
3450 62 |         naprawdę!~I nagle nagromadzona w jego piersi wściekłość zerwała
3451 62 |           wychudłe piszczele. Lecz on, w czasie gdy go przywiązywano,
3452 63 |          Dramat Aureolus dawano zwykle w teatrach lub amfiteatrach
3453 63 |               sceny. Lecz po widowisku w ogrodach cezara zaniechano
3454 63 |             krzyża niewolnika, którego w dramacie pożerał niedźwiedź.~
3455 63 |           dramacie pożerał niedźwiedź.~W teatrach rolę niedźwiedzia
3456 63 |            niedźwiedzia grywał obszyty w skórę aktor, tym razem jednak
3457 63 |               mu, że po tym, co zaszło w ogrodach, tym bardziej powinien
3458 63 |           miało się odbywać wieczorem, w rzęsiście oświetlonym amfiteatrze.~
3459 63 |              wróciwszy z ogrodów wpadł w wściekłość i nie mógł zasnąć,
3460 63 |        oskarżenie, jakie Chilon rzucił w twarz cezarowi wobec tłumów,
3461 63 |          zaspokoić zemstę ludu i wpoić w niego przekonanie, że kara
3462 63 |           Marcellus. - Sam ich wydawał w ręce Tygellina; z nędzarza
3463 63 |        wiedzieli co lud myśli i co się w mieście dzieje.~- Mówi czystą
3464 63 |           starczy ci głowy, masz drugą w gałce od laski! - odparł
3465 63 |                który zajął swe miejsce w towarzystwie Pitagorasa.
3466 63 |           dopiero po umocowaniu krzyża w przygotowanym umyślnie dole
3467 63 |              Lecz mało kto mógł poznać w tym nagim starcu, dawnego
3468 63 |               kazał mu zadać Tygellin, w twarzy nie zostało mu ani
3469 63 |           przebaczył, a może też mówił w duchu miłosiernemu Bogu: "
3470 63 |       Miłosierny, nie odepchniesz mnie w godzinie śmierci!" I spokój
3471 63 |               spokój zstąpił widocznie w jego skruszone serce. Nikt
3472 63 |             nie śmiał się, było bowiem w tym ukrzyżowanym coś tak
3473 63 |             niedźwiedzia, życząc sobie w duszy, by widowisko skończyło
3474 63 |                począł mruczeć, jakby i w jego zwierzęcym sercu ozwała
3475 63 |             stało się coś, co wprawiło w podziw i zdumienie widzów.
3476 63 |             donośny męski głos zawołał w górze pod velarium:~- Pokój
3477 63 |         velarium:~- Pokój męczennikom!~W amfiteatrze panowało głuche
3478 64 |             ROZDZIAŁ LXIV~Po widowisku w ogrodach cezariańskich więzienia
3479 64 |       Westynusa ogarnęły tysiące dusz. W tłumach opowiadano coraz
3480 64 |          przebłagania nieznanego boga. W świątyniach składano ofiary
3481 64 |                Tygellinus nie ustawali w prześladowaniu. Dla uspokojenia
3482 64 |           wszystkim o to, by wszczepić w lud przekonanie, że tak
3483 64 |            mogą spotkać tylko winnych. W senacie żaden głos nie odzywał
3484 64 |               sięgający wzrokiem dalej w przyszłość, twierdzili,
3485 64 |           umrze, wówczas on pochowa ją w grobach rodzinnych i spocznie
3486 64 |              życia, zatopiony zupełnie w Chrystusie, nie marzył już
3487 64 |     uniesieniem. Za życia zmieniał się w istotę niemal bezcielesną,
3488 64 |                i pozwoli im zamieszkać w świetle tak spokojnym i
3489 64 |          pozwolił jej zasnąć spokojnie w więzieniu, czuł bowiem z
3490 64 |               i stopniowo zmieniał się w jakieś zaświatowe, spokojne
3491 64 |               Winicjusz płynął dawniej w trudzie przeciw prądowi,
3492 64 |              wierząc, że niesie go ona w wieczną ciszę. Odgadywał
3493 64 |            długo dzielili się myślami. W Ligii nie było także żadnych
3494 64 |           długo nie chciał się zgodzić w sercu na śmierć Ligii, lecz
3495 64 |            wieści o tym, co dzieje się w amfiteatrach i ogrodach,
3496 64 |         pojęcie o szczęściu, nie śmiał w końcu i on modlić się do
3497 64 |               dla niej na długie lata. W swej prostaczej duszy barbarzyńcy
3498 64 |            których i sam należał, i że w chwale wiekuistej ona zasiądzie
3499 64 |             choć wiedział, iż krzyżują w Rzymie nawet najgorszych
3500 64 |      wewnętrzną. Od dziecka chował się w nieprzebytych puszczach,