bold = Main text
     Tom,    Rozdzial                              grey = Comment text

4501  2,4 |              za brodę, zadarł mu głowę i rzekł: "Jeślić nie wstyd
4502  2,4 |            ludzi, spójrz w górę, że to i Bóg cię słyszy!" I trzymał
4503  2,4 |               że to i Bóg cię słyszy!" I trzymał go tak przez tyle
4504  2,4 |           zaraz jął go wypytywać o ród i dowiedziawszy się, że pochodzi
4505  2,4 |               tym postępkiem Mazurowie i znów niejeden mówił: "Juże
4506  2,4 |             nie będą chramać na boisku i byle po ich stronie była
4507  2,4 |                której stronie prawda - i sam książę podzielał ten
4508  2,4 |              obecną była tylko księżna i zapytał:~- Pewnyżeś, że
4509  2,4 |                Kaleba, a jego pieczęć, i w tym liście Jurand powiada,
4510  2,4 |                tedy możesz życie ważyć i na sąd boski stawać? A Zbyszko
4511  2,4 |                jakiś drgały mu szczęki i łzy zbierały się w oczach.~-
4512  2,4 |     Wyjechaliśmy stąd razem z Jurandem i po drodze przyznałem mu
4513  2,4 |              wola Boża, uspokoił się - i przebaczył. Przez całą drogę
4514  2,4 |                Zamknęli się z Jurandem i uradzali. Co mówili, też
4515  2,4 |                Krzyżacy", ale Ber-gowa i co miał jeńców z podziemia
4516  2,4 |              Jurand namordował Niemców i sam legł! O, miłościwy panie!
4517  2,4 |              parzyła spychowska ziemia i małom nie oszalał. Ludzi
4518  2,4 |              co o Danuśce wiedzą". Tom i przyjechał, i właśnie trafiłem,
4519  2,4 |             wiedzą". Tom i przyjechał, i właśnie trafiłem, jako ów
4520  2,4 |                o krzyżackiej krzywdzie i Jurandowym szaleństwie...
4521  2,4 |       piekielni - bez wstydu, bez czci i wiary! Patrzcie, miłościwi
4522  2,4 |              panie, przyszli po pomstę i po zapłatę! Kto tedy przysięgnie,
4523  2,4 |            przysięgnie, że nie nałgali i przedtem przed Jurandem,
4524  2,4 |               przedtem przed Jurandem, i teraz przed tobą, panie?...
4525  2,4 |               pozwał, bo choćby mi też i żywota stradać przyszło,
4526  2,4 |         rozsypały mu się po ramionach, i chwyciwszy je, począł szlochać
4527  2,4 |                strapiona stratą Danusi i litując się nad jego bólem,
4528  2,4 |             położyła mu ręce na głowie i rzekła:~- Boże cię wspomagaj,
4529  2,4 |            Boże cię wspomagaj, pociesz i błogosław!~ ~
4530  2,5 |                napisał list do mistrza i do Zygfryda de Lowe, że
4531  2,5 |               że chodzi o cześć Zakonu i odwrócenie szpetnych podejrzeń,
4532  2,5 |             lat przed innymi wynaleźli i zaprowadzili w swoich ziemiach.~
4533  2,5 |          podwórcu zamkowym ubito śnieg i posypano go popiołem, aby
4534  2,5 |       Wzruszenie tak opanowało rycerzy i dwórki, że w nocy poprzedzającej
4535  2,5 |               co rozpowiadano o sławie i sprawności Krzyżaka. Wiele
4536  2,5 |         Wyszońkiem spowiedzi kajał się i Zbyszko. Mówiły więc jedna
4537  2,5 |              niemiecki topór oddawać?" I tym gorliwiej modliły się
4538  2,5 |             gdy świtaniem podniósł się i szedł przez kaplicę, aby
4539  2,5 |                nieco serca, gdyż głowa i twarz Zbyszka były wprawdzie
4540  2,5 |        natomiast ciało nad miarę rosłe i silne, tak iż wydawał im
4541  2,5 |               zupełny, przybyli książę i księżna razem z dziećmi
4542  2,5 |                księżna razem z dziećmi i zasiedli w środku między
4543  2,5 |        dworzanie, szlachetne niewiasty i rycerstwo. Zapełniły się
4544  2,5 |              które zamieszkiwały dachy i szczyty baszt, a które spłoszone
4545  2,5 |             przeciwnych stron szranków i zatrzymali się na krańcach,
4546  2,5 |              trupy zostaną na śniegu - i usta coraz jagody niewiast
4547  2,5 |               jagody niewiast pobladły i posiniały na tę myśl, oczy
4548  2,5 |                pragnął z samej postawy i z uzbrojenia ich wywróżyć
4549  2,5 |            pancerz, w takież nabiodrza i w takiż hełm z podniesioną
4550  2,5 |                z podniesioną przyłbicą i ze wspaniałym pawim pióropuszem
4551  2,5 |                 Zbyszkowi piersi, boki i grzbiet opinała pyszna mediolańska
4552  2,5 |                z okapem, nie zamknięty i bez piór, na nogach bycze
4553  2,5 |              przez Zbyszka Głowaczem - i van Krist, obaj przybrani
4554  2,5 |                obaj również z toporami i tarczami: van Krist miał
4555  2,5 |                swą zakutą w stal głowę i ozwał się głosem tak donośnym,
4556  2,5 |                ciebie, dostojny panie, i całe rycerstwo tej ziemi,
4557  2,5 |          Krzyżak tak był pewien siebie i swego zwycięstwa. Lecz Zbyszko,
4558  2,5 |            zwrócił się do swego Czecha i rzekł:~- Śmierdzi mi ta
4559  2,5 |          zapytał Hlawa, pochylając się i nabierając w ręce nieco
4560  2,5 |               toporzysko między kolana i zwalić go na ziemię?~- Boże
4561  2,5 |         Zbyszko - hańbą byś okrył mnie i siebie.~A wtem zabrzmiał
4562  2,5 |        skoczyli jeden ku drugiemu żywo i zapalczywie, rycerze zaś
4563  2,5 |          posunęli się ku sobie wolniej i rozważniej, jako aż do pierwszego
4564  2,5 |              nakazywała ich dostojność i powaga.~Mało kto zważał
4565  2,5 |              ci z doświadczonych mężów i z czeladzi, którzy na nich
4566  2,5 |               w ręku Niemca, a również i ruchy jego tarczy były wolniejsze.
4567  2,5 |                nogi dłuższe, ale wątłe i mniej sprężyste od potężnych,
4568  2,5 |          Widział nad sobą błyski topom i myślał, że każdy z nich
4569  2,5 |                oczy z poczuciem trwogi i zwątpienia, czy je jeszcze
4570  2,5 |              nad głowę, aby ją jeszcze i jeszcze uchronić.~Wreszcie
4571  2,5 |              chłopa wióry ogromne, tak i pod razami Czecha poczęły
4572  2,5 |             Czecha poczęły kruszyć się i odpadać blachy ze zbroi
4573  2,5 |                brzeg tarczy wygiął się i spękał, naramiennik z prawego
4574  2,5 |          stoczył się wraz z przeciętym i pokrwawionym już rzemieniem
4575  2,5 |               stanęły dębem na głowie -i chwyciła go trwoga śmiertelna.
4576  2,5 |        śmiertelna. Uderzył jeszcze raz i drugi całą siłą ramienia
4577  2,5 |               nie ma dla niego ratunku i że ocalić go tylko może
4578  2,5 |             nagle całym ciężarem zbroi i ciała pod nogi Hlawy.~Padli
4579  2,5 |            Hlawy.~Padli obaj na ziemię i zmagali się wzajem, tocząc
4580  2,5 |             zmagali się wzajem, tocząc i przewracając się po śniegu.
4581  2,5 |                pokrywającą jego brzuch i wydobył zza pasa krótką,
4582  2,5 |               rękoma dostać jego szyi, i przeciąwszy rzemienną zapinkę
4583  2,5 |           uciekły w głąb czaszki, ręce i nogi poczęły trzepać śnieg,
4584  2,5 |           chwili jednak wyprężył się - i pozostał nieruchomy, wydymając
4585  2,5 |           pokryte czerwoną pianą wargi i krwawiąc nadzwyczaj obficie.~
4586  2,5 |               następnie podniósł topór i wsparłszy się na nim, począł
4587  2,5 |            począł spoglądać na cięższą i upartszą bitkę swego rycerza
4588  2,5 |            przywykli już byli do wygód i zbytków, podczas gdy "dziedzice"
4589  2,5 |                dziedzice" w Małopolsce i Wielkopolsce oraz na Mazowszu
4590  2,5 |            wiedli jeszcze życie surowe i twarde, wskutek czego nawet
4591  2,5 |           wskutek czego nawet w obcych i niechętnych budzili podziw
4592  2,5 |               podziw krzepkością ciała i wytrzymałością na wszelki
4593  2,5 |              doraźny. Pokazało się też i teraz, że Zbyszko góruje
4594  2,5 |                nad Krzyżakiem siłą rąk i nóg nie mniej, niż jego
4595  2,5 |              było znać cięcia, sztychy i umieć ciosy odbijać, miałby
4596  2,5 |         Niemiec znaczną przewagę. Lecz i tak zarówno sam Zbyszko,
4597  2,5 |               zarówno sam Zbyszko, jak i widzowie po mchach i władaniu
4598  2,5 |               jak i widzowie po mchach i władaniu tarczą poznali,
4599  2,5 |               sobą męża doświadczonego i groźnego, który widocznie
4600  2,5 |              Rotgier podstawiał tarczę i w chwili uderzenia cofał
4601  2,5 |             największy, tracił na sile i nie mógł przeciąć ani też
4602  2,5 |             przy tym stracić równowagę i upaść, a wówczas zguba jego
4603  2,5 |              Kristem trwożył się także i mówił sobie w duszy: "Boga
4604  2,5 |            mając w nogach siłę ogromną i rozstawiając je szeroko,
4605  2,5 |               każdej cały ciężar ciała i rozmachu.~Rotgier zauważył
4606  2,5 |                zauważył to natychmiast i widzowie mylili się, przypuszczając,
4607  2,5 |               młodziankiem ciężki trud i że jeśli go nie zwali dobrym
4608  2,5 |                to walka może być długą i niebezpieczną. Liczył, że
4609  2,5 |             widział zaciśnięte nozdrza i usta przeciwnika, a chwilami
4610  2,5 |              chwilami błyszczące oczy, i mówił sobie, że zapalczywość
4611  2,5 |                zapamięta, straci głowę i w zaślepieniu więcej będzie
4612  2,5 |               obronie. Ale pomylił się i w tym. Zbyszko nie umiał
4613  2,5 |             ale nie zapomniał o tarczy i wznosząc topór, nie odsłaniał
4614  2,5 |                poznawszy doświadczenie i sprawność przeciwnika, nie
4615  2,5 |                stał się ostrożniejszym i w uderzeniach jego coraz
4616  2,5 |              który niemało wojen odbył i niemało staczał bitew bądź
4617  2,5 |           drapieżne stworzeni do walki i szczególnie obdarowani przez
4618  2,5 |               przez całe lata ćwiczeń, i wraz pomiarkował, że ma
4619  2,5 |     przeciwniku widzi jedynie łup swój i nie myśli o niczym więcej,
4620  2,5 |             dorównywa w niej Zbyszkowi i że jeśli wyczerpie się przedtem,
4621  2,5 |           ruchy, zebrał całą moc duszy i ramienia na jeden cios stanowczy
4622  2,5 |                na jeden cios stanowczy i czekał pory.~Okrutna walka
4623  2,5 |                głuche uderzenie ostrzy i obuchów o tarcze. I księstwu,
4624  2,5 |             ostrzy i obuchów o tarcze. I księstwu, i rycerzom, i
4625  2,5 |          obuchów o tarcze. I księstwu, i rycerzom, i dwórkom nieobce
4626  2,5 |                I księstwu, i rycerzom, i dwórkom nieobce były podobne
4627  2,5 |               siły, sprawności, męstwa i że większa jest w tej walce
4628  2,5 |               większa rozpacz, większa i bardziej nieubłagana zawziętość,
4629  2,5 |               straszne krzywdy, miłość i żal bez dna, z drugiej:
4630  2,5 |           drugiej: cześć całego Zakonu i głęboka nienawiść szły na
4631  2,5 |         przetarła się szara opona mgły i promień słońca rozświecił
4632  2,5 |              błękitny pancerz Krzyżaka i srebrnawą mediolańską zbroję
4633  2,5 |          zamkowych, łopocąc skrzydłami i kracząc zgiełkliwie jakby
4634  2,5 |                z radości na widok krwi i tego trupa, który leżał
4635  2,5 |               niego w czasie walki raz i drugi oczyma i nagle uczuł
4636  2,5 |               walki raz i drugi oczyma i nagle uczuł się ogromnie
4637  2,5 |              Wszystkie modły, życzenia i ciche wota, które czyniły
4638  2,5 |              rzuci się na niego z tyłu i nie sięgnie go zdradliwie,
4639  2,5 |          zdradliwie, jednakże obecność i bliskość tej groźnej postaci
4640  2,5 |              nie przedziela ich krata. I nie mógł się temu uczuciu
4641  2,5 |           przebieg walki, poruszał się i zmieniał miejsce, zachodząc
4642  2,5 |              pochylając przy tym głowę i przypatrując się mu złowrogo
4643  2,5 |           cofnąć nagle, aby nie upaść. I od tej pory cofał się ciągle.
4644  2,5 |              jego siły, ale zimna krew i cierpliwość. Z piersi widzów
4645  2,5 |            które wzbudziły w nim złość i rozpacz. Uderzenia toporów
4646  2,5 |               zachowywać się spokojnie i co chwila teraz odzywały
4647  2,5 |                 gdyż dzieci poczęły tu i ówdzie płakać na krużgankach,
4648  2,5 |        przyłożył ręki do jej porwania, i walcząc z nim - walczył
4649  2,5 |                krzywdy. Ale jako młody i chciwy bitew, w chwili walki
4650  2,5 |              uprzytomnił mu jej stratę i jej niedolę. Miłość, żal
4651  2,5 |               jej niedolę. Miłość, żal i zemsta nalały mu ognia do
4652  2,5 |                nim z rozbudzonego bólu i chwycił go po prostu szał
4653  2,5 |                Niemca zdrętwiało nagle i opadło bezwładnie. Ów zaś
4654  2,5 |               zaś cofnął się w trwodze i przerażeniu i przechylił
4655  2,5 |                w trwodze i przerażeniu i przechylił się w tył, a
4656  2,5 |          oczach mignął mu błysk topora i ostrze spadło mu jak piorun
4657  2,5 |          Rotgier odstąpił jeszcze krok i runął na wznak na ziemię.~
4658  2,5 |                ziemię.~Wnet zagrzmiało i zaroiło się na krużgankach
4659  2,5 |           słońcem poczynają ruszać się i szumieć. Rycerze zbiegali
4660  2,5 |            Jurand dziedzica. Chwała mu i podzięka! To ci chłop do
4661  2,5 |               szeroko otwartymi ustami i z krwawym ramieniem, odwalonym
4662  2,5 |                niektórzy. "Ot, żyw był i w hardości po ziemi chodził,
4663  2,5 |              po ziemi chodził, a teraz i palcem ci nie ruszy!" A
4664  2,5 |                na pobojowisku zajmował i po śmierci wydawał się jeszcze
4665  2,5 |                Zbyszka, wychwalając go i wynosząc pod niebiosa, bo
4666  2,5 |            spadnie na całe mazowieckie i polskie rycerstwo. Tymczasem
4667  2,5 |             Tymczasem odjęto mu tarczę i topór, by mu ulżyć, a Mrokota
4668  2,5 |          Mrokota z Mocarzewa odpiął mu i hełm, spotniałe zaś włosy
4669  2,5 |              twarzą pobladłą z wysiłku i zawziętą, drżąc nieco ze
4670  2,5 |              drżąc nieco ze wzruszenia i trudu. Ale chwycono go pod
4671  2,5 |               Ale chwycono go pod ręce i poprowadzono do księstwa,
4672  2,5 |                Wyszoniek przeżegnał go i zarazem odmówił wieczny
4673  2,5 |                głowę młodego rycerzyka i rzekł:~- Bóg najwyższy rozsądził
4674  2,5 |        najwyższy rozsądził między wami i prowadził rękę twoją, za
4675  2,5 |               się do rycerza de Lorche i do innych, dodał:~- Ciebie,
4676  2,5 |                  Ciebie, obcy rycerzu, i was wszystkich obecnych
4677  2,5 |              na świadków w tym, o czym i sam świadczę, jako się potykali
4678  2,5 |               się potykali wedle prawa i obyczaju, a jako się sądy
4679  2,5 |          wszędy odprawują, tak się też i ten odprawił po rycersku
4680  2,5 |               ten odprawił po rycersku i po bożemu.~Okrzyknęli się
4681  2,5 |   przetłumaczono słowa książęce, wstał i oznajmił, że nie tylko świadczy,
4682  2,5 |        wszystko odbyło się po rycersku i po bożemu, ale gdyby nawet
4683  2,5 |                nie radujesz? Raduj się i dziękuj Bogu, bo jeśli cię
4684  2,5 |            wyzuł z tej obierzy, to cię i dalej nie opuści i do szczęśliwości
4685  2,5 |              to cię i dalej nie opuści i do szczęśliwości doprowadzi.~
4686  2,5 |               Dał ci mi Bóg zwycięstwo i pomstę nad onym Krzyżakiem,
4687  2,5 |              Danuśkijako nie było, tak i nie ma - i nie bliżej mi
4688  2,5 |               nie było, tak i nie ma - i nie bliżej mi do niej teraz
4689  2,5 |       nieprzyjaciele, Danveld, Gotfryd i Rotgier, nie żyją - odpowiedziała
4690  2,5 |            Chwalże miłosierdzie boskie i za to. A mówił także pan
4691  2,5 |              wraz do Malborga pojedzie i u samego wielkiego mistrza
4692  2,5 |               Lorche - rzekł Zbyszko - i ja z nim pojadę do Malborga.~
4693  2,5 |           wstał, złożył w krzyż dłonie i rzekł:~- Tak mi dopomóż
4694  2,5 |             Bóg, że pojadę do Malborga i choćby za morza. Tak mi
4695  2,5 |            ostatniego tchu w nozdrzach i jako nie ustanę, póki nie
4696  2,5 |                 Łacniej mi bić Niemców i potykać się we zbroi niż
4697  2,5 |       podziemiu. Oj, łacniej! łacniej!~I mówił to, jak zresztą zawsze,
4698  2,5 |             ten musiałby go chyba skuć i wtrącić do podziemia.~Zbyszko
4699  2,5 |          został panem pobojowiska, jak i dla okazania gotowości do
4700  2,5 |               spod nieubłaganego prawa i posiliwszy się nieco, a
4701  2,6 |                zabrał głos na naradzie i tak mówił:~- To bieda, że
4702  2,6 |           posąd nasz zdaje się słuszny i ja sam myślę, że Jurandównę
4703  2,6 |              na nim wymusili. Może być i pewnie tak jest, bo gdyby
4704  2,6 |                jeden, to mogli wymusić i dwa. Może i oni mają od
4705  2,6 |              mogli wymusić i dwa. Może i oni mają od Juranda świadectwo,
4706  2,6 |            razie pokażą je mistrzowi - i co będzie?~- Sami przecie
4707  2,6 |             Danuśkę niby zbójom odbili i że ją mają.~- To wiem. Ale
4708  2,6 |              powiadają, że się omylili i że to inna dziewka, a najlepszy
4709  2,6 |           gęstwa, że się człek zabłąka i całkiem drogę straci.~Po
4710  2,6 |               mistrz lepszy od nich, a i brat jego, choć duszę ma
4711  2,6 |           hamować komturów ni kapituły i nie poradzi na to, że wszystko
4712  2,6 |            jedźcie, rycerzu de Lorche, i opowiedzcie mu, co tu się
4713  2,6 |          obcych dworach o ich zdradach i nieuczciwych postępkach.
4714  2,6 |                szukać, boć to głupstwo i bajka, że oną sierotę chwycili
4715  2,6 |               zbóje leśni".~- Głupstwo i bajka - powtórzył de Lorche.~-
4716  2,6 |                chwycili, to dla okupu, i sami by dali znać, że ją
4717  2,6 |           powiem - rzekł Lotaryńczyk - i de Bergowa też odszukam.
4718  2,6 |            choć go nie znam, mówią, że i on jakowyś krewniak hrabiego
4719  2,6 |               przez pół pana de Lorche i przycisnął go do piersi
4720  2,6 |             narznął ich tam jak wołów, i nie wiedziałem, który żyw,
4721  2,6 |                 Bo, tak mi dopomóż Bóg i Święty Krzyż, jako ja Juranda
4722  2,6 |           opuszczę!~- To zacnie mówisz i udałeś mi się - rzekł Mikołaj
4723  2,6 |               widać, że rozum masz, bo i głupi by się domyślił, że
4724  2,6 |             największy. Źle, że Jurand i Danuśka w jego ręku, i trzeba
4725  2,6 |          Jurand i Danuśka w jego ręku, i trzeba ich prędko ratować.
4726  2,6 |                prędko ratować. Aby zaś i ciebie zła przygoda nie
4727  2,6 |              list. Słuchaj jeno dobrze i rozumiej, że nie jedziesz
4728  2,6 |              pilnie jej szukać nakazał i jeśli chce przyjaźni mojej,
4729  2,6 |              rzucił się do nóg księcia i objąwszy jego kolana, począł
4730  2,6 |            choć u siebie na dziedzinie i przy dzieciach zamrze.~-
4731  2,6 |               dzieciach zamrze.~- Jest i o Jurandzie - rzekł łaskawie
4732  2,6 |            wysłać mistrz dwóch sędziów i ja też dwóch, którzy uczynki
4733  2,6 |                którzy uczynki komturów i Jurandowe wedle praw czci
4734  2,6 |          jednego, by zaś był im głową, i jako wszyscy uradzą, tak
4735  2,6 |            rozejściem się doświadczony i znający Krzyżaków Mikołaj
4736  2,6 |        Długo-lasu wziął Zbyszka na bok i zapytał:~- A onego pachołka
4737  2,6 |           mistrza o jego śmierci pisać i też pewnikiem napisali,
4738  2,6 |               nie darują. Czeka go sąd i pomsta, bo jakże o jego
4739  2,6 |         przekonasz? A przecie on także i Danveldowi ramię pokruszył,
4740  2,6 |            został w Spychowie. Zbyszko i de Lorche ruszyli wraz ze
4741  2,6 |               Elner, jechał szczęśliwy i cały oddany rozpamiętywaniu
4742  2,6 |              rozmawiać o Danuśce także i z tej przyczyny, że nie
4743  2,6 |            wiosnę, może za rok, a może i wcale, rozumiesz?~- Rozumiem.
4744  2,6 |                jedzie też także pewnie i dlatego, aby tamtejszych
4745  2,6 |           tamtejszych rycerzy pozywać. I chwała Bogu, boć przy każdym
4746  2,6 |          naprzód zmartwił się okrutnie i począł żałośnie narzekać,
4747  2,6 |         opuszczę: poprzysiągł na Krzyż i na cześć. A gdyby waszą
4748  2,6 |            ręką.~- Ja cię nie odpędzam i nie odpędzę - odpowiedział
4749  2,6 |               tam z tobą będzie gorzej i że mnie na niebezpieczeństwo
4750  2,6 |             Fourcy'ego, jego oskarżyli i będą go zemstą ścigali.~-
4751  2,6 |           gardle nie ostawię, przez co i sam mogę głową nałożyć.~
4752  2,6 |             się opodal za nimi wlekli, i żywie ów stary Krzyżak,
4753  2,6 |             przejściach przez bagniska i w samym gródku. Chłopi byli
4754  2,6 |               kasztelu przyjął Zbyszka i de Lorchego ksiądz Kaleb
4755  2,6 |               de Lorchego ksiądz Kaleb i zaraz po wieczerzy pokazał
4756  2,6 |               do Szczytna ruszył. No - i nie spodziewał się wrócić.~-
4757  2,6 |               Był między nami sąd Boży i zabiłem go.~- Tym bardziej
4758  2,6 |                może Juranda ratować.~- I może też nam pomóc.~- Amen.~
4759  2,6 |              Po czym rozwinął dokument i jął go czytać. Jurand zapisywał
4760  2,6 |         zapisywał wszystkie swe ziemie i całą majętność Danusi i
4761  2,6 |                i całą majętność Danusi i jej potomstwu, w razie zaś
4762  2,6 |         młodego rycerza jako dziedzica i przyrzekli mu posłuszeństwo.~
4763  2,6 |               na ratunek staremu panu, i radowali się, albowiem w
4764  2,6 |        piersiach ich biły serca srogie i łakome na wojnę, a do Juranda
4765  2,6 |     dowiedzieli się, że zostaną w domu i że pan z małym jeno pocztem
4766  2,6 |           pocztem uda się do Malborga, i nie na wojnę, lecz na skargę.
4767  2,6 |               staremu panu z Bogdańca! I umiałby też on tu rządzić!
4768  2,6 |               zwłaszcza zaś w trudnych i ciężkich wypadkach życia,
4769  2,6 |            dłonią po młodych wąsiętach i dodał, mówiąc jakby sam
4770  2,6 |              do siebie:~- Ba! opat!...~I zaraz przed oczyma przesunęła
4771  2,6 |            Uczyniło mu się kłopotliwie i przez czas jakiś tarł ręką
4772  2,6 |        Tymczasem nadszedł ksiądz Kaleb i zaraz zasiadł do pisania.
4773  2,6 |             który był włością obszerną i bogatą, a Zbyszko wiedział
4774  2,6 |             mozołach list był napisany i pieczęcią zamknięty, zawołał
4775  2,6 |           zawołał znów Zbyszko giermka i wręczył mu go, mówiąc:~-
4776  2,6 |              nogi na nogę przestępował i nie odchodził, póki młody
4777  2,6 |               spojrzał na niego bystro i rzekł:~- Tobie nie o ludzi
4778  2,6 |         spłonął, potem przybladł nieco i odpowiedział:~- O nią, panie.~-
4779  2,6 |           wszystkim. Czech skłonił się i odszedł nieco zły.~- Daj
4780  2,6 |             żeniaty, ale bez niewiasty i że bogdaj owdowiejesz, nim
4781  2,6 |                do Zbyszka, litował się i nad Danusią, ale Jagienkę
4782  2,6 |         miłował nad wszystko w świecie i od czasu, jak się przed
4783  2,6 |      małżeństwie Zbyszkowym, nosił ból i gorycz w sercu.~- Bogdaj,
4784  2,6 |             gdyż trawiła go gorączka - i o ile z konieczności nie
4785  2,6 |            myśląc bez ustanku o Danusi i Jurandzie. Trzeba było jednak
4786  2,6 |              choćby dla pana de Lorche i dla przygotowań, których
4787  2,6 |              zapukał do niego Sanderus i skłoniwszy się, rzekł:~-
4788  2,6 |            ocaliliście mnie od śmierci i dobrze mi było przy was,
4789  2,6 |         jeszcze bogatsi niż wprzódy, a i skarbiec spychowski nie
4790  2,6 |              do Prus od zamku do zamku i choć mi tam nie bardzo bezpieczno,
4791  2,6 |        zastanowił się nad tymi słowami i po chwili, wydobywszy ze
4792  2,6 |              spory worek, rzucił mu go i rzekł:~- Masz, idź! Jeśliś
4793  2,7 |           Rotgier wybornie przedstawił i poprowadził wobec księcia
4794  2,7 |          zawierała nowiny niespodziane i mniej korzystne. Oto donosił
4795  2,7 |               leśnym dworcu widzieli - i ów zakład podjął. Z której
4796  2,7 |             nie dziwujcie się, pobożny i mądry bracie, że się z powrotem
4797  2,7 |              ani też wy, którego czczę i synowskim sercem miłuję.
4798  2,7 |                osiąść może nowy groźny i mściwy nieprzyjaciel, objął
4799  2,7 |               gdyby niewiastę odzyskał i gdyby mu powiedziała, że
4800  2,7 |            jeno dlatego, by go zgubić, i że córki nikt nie myślał
4801  2,7 |           oczyścić. Przecież mistrzowi i kapitule tak chodziło o
4802  2,7 |                 rozciągłej przestrzeni i pozwalał im skupić lepiej
4803  2,7 |           krzyżackich. Był to rachunek i wielki, i pewny, dlatego
4804  2,7 |              Był to rachunek i wielki, i pewny, dlatego było rzeczą
4805  2,7 |               całkiem Zakonowi oddana.~I wobec tych myśli stary Zygfryd,
4806  2,7 |               wszelkich zbrodni, zdrad i okrucieństw miłował jednak
4807  2,7 |              jednak nad wszystko Zakon i chwałę jego, począł się
4808  2,7 |                będzie wypuścić Juranda i jego córkę? Zdrada i ohyda
4809  2,7 |           Juranda i jego córkę? Zdrada i ohyda wyda się wprawdzie
4810  2,7 |             mistrz pokarał srodze mnie i Rotgiera, którzyśmy byli
4811  2,7 |           Zakonu?" Lecz tu jego mściwe i okrutne serce poczęło burzyć
4812  2,7 |            Wypuścić go, tego ciemięzcę i kata zakonnych ludzi, zwycięzcę
4813  2,7 |      spotkaniach, przyczynę tylu klęsk i hańby, pogromcę, a potem
4814  2,7 |            Majnegera, zabójcę Gotftyda i Huga, tego, który w samym
4815  2,7 |              powtarzał w duszy Zygfryd i na samą tę myśl drapieżne
4816  2,7 |              było z większym pożytkiem i chwałą Zakonu? Gdyby kara,
4817  2,7 |             dotychczas księcia Janusza i ułatwić z nim układ albo
4818  2,7 |         ułatwić z nim układ albo nawet i przymierze?... Zapalczywi
4819  2,7 |            łatwo krzywd zapominają. Ot i książę sam był we własnym
4820  2,7 |              coś z góry rzekło: "Wstań i czekaj na powrót Rotgiera".
4821  2,7 |         niechybnie onego młodzianka, a i potem albo trzeba będzie
4822  2,7 |            trzeba będzie ukryć Juranda i jego córkę, albo ich oddać.
4823  2,7 |         oskarżeniem, ale rozpytujące - i rzecz pójdzie w niezmierną
4824  2,7 |   niezwalczonych zapaśników. Wspomniał i walkę pod Wilnem z pewnym
4825  2,7 |                 którego Rotgier zabił. I rozjaśniła mu się twarz,
4826  2,7 |                wyprawy do Litwy wodził i najlepszych sposobów wojny
4827  2,7 |              znienawidzoną krew polską i wróci okryty chwałą. Wszak
4828  2,7 |             Wszak ci to sąd Boży, więc i Zakon będzie zarazem z podejrzeń
4829  2,7 |                zastanowienia zaniechał i tej myśli. Obmyślić zamach
4830  2,7 |             tej myśli. Obmyślić zamach i stanąć na czele mógłby jeno
4831  2,7 |                tylko ze strony księcia i księżny dochodzenia, przepytywania,
4832  2,7 |              właśnie sprawa zatrze się i zaciemni, nie mówiąc o odwłoce
4833  2,7 |             zamku do obrony, a również i do drogi, nie wiedział bowiem
4834  2,7 |             narady z Rotgierem wypaść, i czekał.~Tymczasem upłynęły
4835  2,7 |          wrócić, dni dwa, po czym trzy i cztery, a żaden orszak nie
4836  2,7 |           palił się w głębokim kominie i mało rozświecał mrok.~-
4837  2,7 |                nasunął kaptur na głowę i wyszedł z izby.~Po chwili
4838  2,7 |               uczynił się już zupełny, i szedł przez skrzypiący śnieg
4839  2,7 |                już gęsta gromada ludzi i świeciło kilka pochodni,
4840  2,7 |            było jednak trwożne oblicza i ciche głosy szeptały w pomroce:~-
4841  2,7 |               pokryte płaszczem ciało, i podniósł koniec płaszcza.~-
4842  2,7 |         Krzyżak dojrzał głowę Rotgiera i twarz białą jak śnieg, zmarzniętą,
4843  2,7 |                powiekami, naokoło oczu i przy skroniach plamy błękitne.
4844  2,7 |               jako ojciec dla zmarłego i że go miłował. Lecz jemu
4845  2,7 |                do północy zbiją trumnę i ustawią ciało w kaplicy.~-
4846  2,7 |                ją tylko suknem obić.~- I przykryć go płaszczem -
4847  2,7 |              począł gnić;~- To dobrze.~I to rzekłszy, odszedł powolnym
4848  2,7 |          którym go wiadomość zastała - i siedział z twarzą kamienną,
4849  2,7 |          pacholik począł się niepokoić i wsuwać coraz częściej głowę
4850  2,7 |             rozbudził się jakby ze snu i zawołał pachołka.~- Gdzie
4851  2,7 |           rozstrojony ciszą, wypadkami i bezsennością, widocznie
4852  2,7 |             gdyż spojrzał nań z trwogą i odrzekł ze drżeniem w głosie:~-
4853  2,7 |               rozdzierającym uśmiechem i rzekł łagodnie:~- Jać, dziecko,
4854  2,7 |                tu przyszedł z kluczami i latarnią i by czekał, póki
4855  2,7 |        przyszedł z kluczami i latarnią i by czekał, póki nie wrócę.
4856  2,7 |              nie wrócę. Niech ma także i kociełek z węglami. Czy
4857  2,7 |               Zygfryd zawdział płaszcz i wyszedł.~Przyszedłszy do
4858  2,7 |               miedzianych lichtarzach, i kląkł przy niej.~Wargi nie
4859  2,7 |          głosem:~- Synaczku! Synaczku!~I umilkł. Zdawało się, że
4860  2,7 |             okrywający piersi Rotgiera i począł ich nimi dotykać:
4861  2,7 |            szukał wszędzie, w pośrodku i z boków, poniżej żeber i
4862  2,7 |               i z boków, poniżej żeber i wedle obojczyków, zmacał
4863  2,7 |                przez całą długość rany i znów jął mówić głosem, w
4864  2,7 |          odrąbał ci je polski topór... I ot ci koniec! Ot ci kres!
4865  2,7 |           chodzi o nasz Zakon. Opuścił i mnie, chociażem mu służył
4866  2,7 |            ustach, wargi poczęły drżeć i w kaplicy znów uczyniło
4867  2,7 |             dopytują się o jakąś ważną i straszną tajemnicę:~- Jeśliś
4868  2,7 |              cię miłował - przemów!...~I wsparłszy dłonie na krawędziach
4869  2,7 |         zamkniętych powiekach Rotgiera i czekał.~- Ba! jakoże masz
4870  2,7 |         wreszcie - bije od ciebie mróz i zaduch. Ale skoro ty milczysz,
4871  2,7 |        przyleci między gorejące świece i słucha.~To rzekłszy, pochylił
4872  2,7 |          kapelan nie dał dobić Juranda i jakośmy mu przysięgli. I
4873  2,7 |               i jakośmy mu przysięgli. I dobrze: dotrzymam przysięgi,
4874  2,7 |                płaszczem wraz z twarzą i wyszedł z kaplicy.~Przy
4875  2,7 |                 o kabłączastych nogach i z kwadratową, zwierzęcą
4876  2,7 |               zatknięty był pęk kluczy i krótki nóż. W prawej ręce
4877  2,7 |               drugiej miedziany kotlik i pochodnię.~- Gotów jesteś? -
4878  2,7 |           wedle komina żelazną łopatkę i począł wygarniać spod nich
4879  2,7 |               po czym zapalił latarnię i czekał.~- A teraz słuchaj,
4880  2,7 |              ci czynić komtur Danveld, i komtur kazał ci wyciąć język.
4881  2,7 |                   Ruszaj teraz naprzód i prowadź do Jurandowego podziemia.
4882  2,7 |             kotlika, podniósł łatarnie i wyszli. Za drzwiami minęli
4883  2,7 |              minęli uśpionego pachołka i zszedłszy ze schodów, udali
4884  2,7 |            muru. Diederich otworzył ją i znaleźli się znów pod gołym
4885  2,7 |               Czekaj! - rzekł Zygfryd.~I wsparłszy się ręką o mur,
4886  2,7 |               się z nim coś niedobrego i że brak mu tchu Jak gdyby
4887  2,7 |        kapturem kroplami zimnego potu, i postanowił chwilę odetchnąć.~
4888  2,7 |              Na niebie świecił księżyc i cały dziedzińczyk zalany
4889  2,7 |      chciwością wciągał w płuca rzeźwe i nieco mroźne powietrze.
4890  2,7 |                mówi, podniósł latarnię i oświecił jego twarz, bladą
4891  2,7 |             zachybotało znów na śniegu i poszli dalej. W grubym murze
4892  2,7 |           drzwi. Diederich otworzył je i znów począł schodzić po
4893  2,7 |             korytarz, a w nim na prawo i na lewo nadzwyczaj niskie
4894  2,7 |              chwili zaskrzypiały rygle i weszli. Ale w jamie było
4895  2,7 |             rozkazał zapalić pochodnię i wkrótce w mocnym blasku
4896  2,7 |         wówczas, gdy oszalałego z bólu i wściekłości rycerza splątano
4897  2,7 |            knechtowie chcieli go dobić i halabardami zadali mu kilkanaście
4898  2,7 |             ogromna siła zmogła śmierć i żył, chociaż nie opatrzono
4899  2,7 |               się grubą sadzią śnieżną i kryształkami lodu.~Leżał
4900  2,7 |              mu świecić prosto w twarz i przez czas jakiś wpatrywał
4901  2,7 |              zwrócił się do Diedericha i rzekł:~- Widzisz, iże ma
4902  2,7 |          głosie jego była jakaś niemoc i zgrzybiałość, ale właśnie
4903  2,7 |             kata, jednakże pochylił ją i wkrótce na oko Juranda poczęły
4904  2,7 |            jego podniosły się ku górze i odkryły zaciśnięte zęby,
4905  2,7 |              ale nie wyrzekł ani słowa i czy to z wyczerpania, czy
4906  2,7 |                ci, iż wyjdziesz wolny, i wyjdziesz, ale nie będziesz
4907  2,7 |           bluźniłeś, będzie ci odjęty.~I znów dał znak Diederichowi,
4908  2,7 |            wydał dziwny, gardlany głos i pokazał zarazem na migi,
4909  2,7 |                starzec wziął pochodnię i trzymał ją wyciągniętą drżącą
4910  2,7 |                Juranda, odwrócił głowę i patrzał na pokrytą szronem
4911  2,7 |            głuche, głębokie stęknięcie i nastąpiła cisza.~Wreszcie
4912  2,7 |                 kara, którą poniosłeś, i tak cię spotkać miała, ale
4913  2,7 |           niejakim czasie stary komtur i Diederich znaleźli się znów
4914  2,7 |              wziął z rąk kata latarnię i jakiś ciemny przedmiot owinięty
4915  2,7 |            przedmiot owinięty w szmatę i rzekł do siebie głośno:~-
4916  2,7 |                 Czuł jakąś pewność, że i na niego przychodzi już
4917  2,7 |              niego przychodzi już kres i że to są jego ostatnie uczynki
4918  2,7 |               się do wykrętów, matactw i osłaniania krwawych zakonnych
4919  2,7 |                zakonnych postępków, że i teraz mimo woli myślał,
4920  2,7 |                iż mógłby zrzucić hańbę i odpowiedzialność za Jurandową
4921  2,7 |             mękę zarówno z siebie, jak i z Zakonu. Diederich przecie
4922  2,7 |              radzili o tym z Rotgierem i jak młody brat, śmiejąc
4923  2,7 |         Zygfryd znów wszedł do kaplicy i klęknąwszy przy trumnie,
4924  2,7 |                stanął jeszcze do walki i zginął z chwałą, a Jurand
4925  2,7 |                a Jurand nie stanie już i zginie jak pies pod płotem.~
4926  2,7 |        mgnienie oka. Odetchnął głęboko i rzekł:~- Hej, czas i na
4927  2,7 |           głęboko i rzekł:~- Hej, czas i na mnie. Miałem cię jednego,
4928  2,7 |               ślubuję, synaczku, że ci i tamtą rękę, która cię zabiła,
4929  2,7 |                urwały mu się w ustach, i dopiero po niejakim czasie
4930  2,7 |           samej śmierci mękę mu zadam.~I umilkł.~Po chwili wstał
4931  2,7 |                umilkł.~Po chwili wstał i zbliżywszy się do trumny,
4932  2,7 |                obietnicy. Ostatni raz!~I odkrył oblicze Rotgiera,
4933  2,7 |              nadzwyczajną szybkością - i twarz młodego komtura stała
4934  2,7 |             straszną. Spuchłe ogromnie i poczerniałe uszy miały w
4935  2,7 |                 Po czym wziął latarnię i wyszedł. W drodze po raz
4936  2,7 |                swe twarde łoże zakonne i przez pewien czas leżał
4937  2,7 |                W niezmiernym zmęczeniu i bez nadziei snu widział
4938  2,7 |            izby. Jutro będzie za późno i nie spełnisz tego, coś przyrzekł;
4939  2,7 |               na dziedzińcu było pusto i cicho.~- Więc koniecznie
4940  2,7 |       podrętwiały, moc opuściła dłonie i sam już tego nie dokonam...
4941  2,7 |            studni, przybiegły ku niemu i poczęły się łasić. W jednym
4942  2,7 |                 zaszczekał z cicha raz i drugi, po czym zwrócił się
4943  2,7 |             czym zwrócił się ku bramie i począł iść ku niej, jak
4944  2,7 |         zaczynały się tuż za drzwiami, i począł iść na górę. Zapomniawszy,
4945  2,7 |           omackiem, stąpając ostrożnie i szukając nogami stopni.~
4946  2,7 |               nie bał się śmierci, ale i jego odwaga i panowanie
4947  2,7 |             śmierci, ale i jego odwaga i panowanie nad sobą wyczerpały
4948  2,7 |            drogę zastępuje mu Rotgier, i włosy zjeżyły mu się na
4949  2,7 |               okryło się zimnym potem.~I cofnął się prawie do samego
4950  2,7 |                się jakaś ciemna postać i chyłkiem poczęła umykać
4951  2,7 |                skoczył za nimi również i zniknął w cieniu muru, ale
4952  2,7 |             biegnąc z wolna z powrotem i jakby wietrząc pod ślad
4953  2,7 |          Zygfryda, obwąchał go uważnie i wreszcie, siadłszy przy
4954  2,7 |                podniósł paszczę w górę i począł wyć.~Wycie rozlegało
4955  2,7 |        napełniając jakby nową żałością i zgrozą tę posępną noc. Na
4956  2,7 |                we wnęku wielkiej bramy i na dziedzińcu zjawił się
4957  2,7 |             Nauczę ja cię wyć po nocy. I nastawiwszy ostrze, chciał
4958  2,7 |               twarz leżącego człowieka i począł krzyczeć:~- Bywaj!
4959  2,7 |               Po czym skoczył do bramy i jął targać z całych sił
4960  2,8 |              ostrej, po mrozach tęgich i po śniegach tak obfitych,
4961  2,8 |            Naprzód powstały mgły gęste i nieprzeniknione, potem dżdże
4962  2,8 |      przerywany, nagły, któren zganiał i rozganiał nabrzmiałe chmury
4963  2,8 |            zaroślach, huczał po lasach i pożerał śniegi, pod którymi
4964  2,8 |                jeszcze drzemały konary i gałęzie w zimowym cichym
4965  2,8 |           rozlana woda, wezbrały rzeki i strumienie. Radzi byli z
4966  2,8 |             przykrzyła sobie po domach i chatach. W wielu miejscach
4967  2,8 |              ani gościńców przez bagna i bory poczynionych z pni
4968  2,8 |                bory poczynionych z pni i okrąglaków, ale teraz groble
4969  2,8 |         pogrzęzły w rozmokłych młakach i przejazd przez nie uczynił
4970  2,8 |         uczynił się niebezpieczny albo i wcale niepodobny. Szczególniej
4971  2,8 |               stronach kraju, a przeto i droga, zwłaszcza dla konnych,
4972  2,8 |             też często zatrzymywać się i czekać po całych tygodniach
4973  2,8 |       słuchając opowiadań o Krzyżakach i płacąc chlebem i solą za
4974  2,8 |            Krzyżakach i płacąc chlebem i solą za nowiny. Za czym
4975  2,8 |             zapowiadała się na świecie i zbiegła większa część marca,
4976  2,8 |                się w pobliżu Zgorzelic i Bogdańca.~Biło mu serce
4977  2,8 |            nigdy, tak jak nie dostanie i gwiazdy z nieba, jednakże
4978  2,8 |             nieba, jednakże wielbił ją i kochał z całej duszy. Postanowił
4979  2,8 |                zakonnych dziesięć koni i tyluż ludzi. Dwaj spomiędzy
4980  2,8 |     powiedziano mu, iż poszedł z psami i kuszą do boru, lecz wrócił
4981  2,8 |            lecz wrócił jeszcze za dnia i dowiedziawszy się, iż znaczny
4982  2,8 |               aby przyjezdnych powitać i ofiarować im gościnność.
4983  2,8 |               a gdy ów pokłonił mu się i nazwał, w pierwszej chwili
4984  2,8 |          chwili przeraził się okrutnie i rzuciwszy kuszę i czapkę
4985  2,8 |             okrutnie i rzuciwszy kuszę i czapkę o ziem, zawołał:~-
4986  2,8 |             Maćko zawstydził się nieco i począł sapać,~wreszcie odetchnął
4987  2,8 |               dorzucił drew do ogniska i przyniósł Czechowi jeść,
4988  2,8 |               izbie, wymachiwać rękoma i mówić sam do siebie:~- Uszom
4989  2,8 |           córka... Zbyszko żonaty...~- I żonaty, i nieżonaty - rzekł
4990  2,8 |          Zbyszko żonaty...~- I żonaty, i nieżonaty - rzekł Czech.~
4991  2,8 |      Dopierożjął z wolna opowiadać, co i jak było, a tamten słuchał
4992  2,8 |           jednak na pewno, że ślub był i że się to stało za przyczyną
4993  2,8 |             zaciekawieniem Maćko. - No i co?~- Na dwie połowie Niemca
4994  2,8 |             połowie Niemca rozwalił, a i mnie też Bóg z giermkiem
4995  2,8 |               Tu spojrzał uważniej raz i drugi na Czecha, po czym
4996  2,8 |            Czecha, po czym znów:~- Ale i tyś mi się udał. I widać
4997  2,8 |                 Ale i tyś mi się udał. I widać nie łżesz. Ja ci łgarza
4998  2,8 |                nie łżesz. Ja ci łgarza i przez deskę poczuję. Nic
4999  2,8 |                Wzięliśmy zbroje, konie i chłopa dziesięciu, a ośmiu
5000  2,8 |               dziedzina.~- Wielka! ba, i co? Ale jeszcze nie jego.~-