bold = Main text
     Tom,    Rozdzial                              grey = Comment text

5001  2,8 |                u Krzyżaków w podziemiu i śmierć nad nim. Bóg wie,
5002  2,8 |                wróci; choćby zaś wyżył i wrócił, przecie czytał ksiądz
5003  2,8 |            ksiądz Kaleb jego testament i zapowiedział wszystkim,
5004  2,8 |           bowiem były zarazem pomyślne i niepomyślne, że nie mógł
5005  2,8 |                rodzony ojciec Jagienkę i ze wszystkich sił pragnął
5006  2,8 |           mogła przynieść Jagienka, bo i łaskę książęcą, i wiano,
5007  2,8 |         Jagienka, bo i łaskę książęcą, i wiano, jako jedynaczka,
5008  2,8 |             komesem, panem na Bogdańcu i Spychowie, ba, w przyszłości
5009  2,8 |           Spychowie, ba, w przyszłości i kasztelanem. Rzecz nie była
5010  2,8 |         sześciu zostało kasztelanami". I naród, i rody były na dorobku
5011  2,8 |                kasztelanami". I naród, i rody były na dorobku do
5012  2,8 |              tej drodze, więc chciwość i pycha rodowa Maćka miały
5013  2,8 |               jednakże staremu powodów i do niepokoju. Sam jeździł
5014  2,8 |        uratowania Zbyszka do Krzyżaków i przywiózł z tej podróży
5015  2,8 |               Chwycili starego Juranda i córkę, nie wzdragali się
5016  2,8 |             wpadnie jako kamień w wodę i nikt nie będzie wiedział,
5017  2,8 |                Zbyszko z drugą żenić - i wówczas nie stanie Gradów
5018  2,8 |         radości z nowego dziedzictwa - i z tego żalu, z niepokoju
5019  2,8 |              jako to było z tym ślubem i kiedy było.~A Czech na to:~-
5020  2,8 |             nie odstępował w krzypocie i w izbie z nim razem spałem.
5021  2,8 |              Jurandówna, pan de Lorche i ksiądz Wyszoniek. Dziwowałem
5022  2,8 |           potem jakoże? ostali sami?~- I! - nie ostali sami, a choćby
5023  2,8 |              nie ostali sami, a choćby i ostali, pan wonczas i jeść
5024  2,8 |           choćby i ostali, pan wonczas i jeść nie mógł o swej mocy.
5025  2,8 |               ludzie, niby od Juranda, i nad raniem pojechała...~-
5026  2,8 |        Mieliśmy jakowąś odbitą dziewkę i daliśmy Jurandowi znać,
5027  2,8 |               ludzi nam tylu nabił, że i dobra potyczka więcej nie
5028  2,8 |            jeno prawda, że ludzi pobił i że oni gotowi przysiąc,
5029  2,8 |         Jurandówny nigdy nie porywali. I to jest okrutnie ciężka
5030  2,8 |           odpowiedzą, że jej nie mają. I kto im dowiedzie? Tym bardziej
5031  2,8 |               Wolą oni pomstę niż miód i wino, a że przyczyny mają,
5032  2,8 |              teraz ledwie jeden żywie, i to stary. My też zęby mamy,
5033  2,8 |               potężny kniaź; mówią, że i cesarz niemiecki w pas mu
5034  2,8 |                studzien? mało powrozów i pętli na szyję?~- Dla Boga
5035  2,8 |                choć z książęcym listem i panem de Lorche pojechał,
5036  2,8 |        pojechał, któren jest pan możny i książętom pokrewny. Hej,
5037  2,8 |                ten by się tu przydał". I z tej przyczyny mnie wysłał.
5038  2,8 |              wysłał. Ale Jurandówny to i wy, panie, nie najdziecie,
5039  2,8 |                 a przeciwko śmierci by i największa chytrość nie
5040  2,8 |           pomoże...~Maćko zamyślił się i dopiero po długim milczeniu
5041  2,8 |       milczeniu rzekł:~- Ha! to nie ma i rady! Przeciwko śmierci
5042  2,8 |         zgładzili, to Spychów zostałby i tak Zbyszkowi, a sam mógłby
5043  2,8 |                 a sam mógłby tu wrócić i inną dziewkę brać...~Tu
5044  2,8 |              sierota, a Cztan z Rogowa i Wilk z Brzozowej coraz gorzej
5045  2,8 |                Przemka oświęcimskiego, i jego z sobą prosi. A Zychowi
5046  2,8 |             ile że z księciem się znał i nieraz się z nim weselił.
5047  2,8 |            Przybywa zatem Zych do mnie i powiada tak: "Jadę do Oświęcimia,
5048  2,8 |              Mnie zaś zaraz coś tknęło i powiadam tak:~"Nie jedźcie!
5049  2,8 |           jedźcie! pilnujcie dziedziny i Jagienki, bo wiem, że Cztan
5050  2,8 |         obyczaj, sprał kiedyś obu lagą i ze Zgorzelic wyrzucił. I
5051  2,8 |               i ze Zgorzelic wyrzucił. I dobrze, ale nie bardzo,
5052  2,8 |                się wzajem poszczerbili i leżą, ale przedtem nie było
5053  2,8 |            leżą, ale przedtem nie było i chwili pewnej. Wszystko
5054  2,8 |                na mojej głowie: obrona i opieka. A teraz Zbyszko
5055  2,8 |            moje gadanie - pojechał. No i ucztowali, weselili się!
5056  2,8 |              Chrzana na nich nasadził. I książę Przemko legł, a z
5057  2,8 |            Przemko legł, a z nim razem i Zych zgorzelicki, strzałą
5058  2,8 |             trzęsie, o świecie nie wie i mowę bodaj na zawsze utracił.
5059  2,8 |              od pana na Zampachu kupił i tak go udręczył, że najstarsi
5060  2,8 |               temu przywieźli tu Zycha i pochowali.~- Taki tęgi pan!... -
5061  2,8 |               Bolesławcem ułomek, a on i jednego pacierza ze mną
5062  2,8 |        pacierza ze mną się nie zabawił i w niewolę mię wziął. Ale
5063  2,8 |            była niewola, żebym jej był i za wolę nie pomieniał...
5064  2,8 |                panienki, niebogi.~- Bo i szczera nieboga. Poniektóra
5065  2,8 |            szczera nieboga. Poniektóra i matki tak nie miłuje, jako
5066  2,8 |                jako ona ojca miłowała. I do tego nieprzezpieczno
5067  2,8 |             Zychowej mogiły, już Cztan i Wilk na zgorzelicki dwór
5068  2,8 |             parobkami w pomoc skoczył, i Bóg dał, żeśmy ich godnie
5069  2,8 |             tylko, słuchając o Cztanie i Wilku, zgrzytać począł tak,
5070  2,8 |              skrzypiące drzwi otwierał i zamykał, a potem jął wycierać
5071  2,8 |              drzwi otworzyły się nagle i do izby wbiegła pędem Jagienka,
5072  2,8 |      odpowiedział Maćko. - Żyw Zbyszko i zdrowy.~Czech skoczył ku
5073  2,8 |          zdrowy.~Czech skoczył ku pani i klęknąwszy na jedno kolano,
5074  2,8 |        odwróciła głowę od ognia w cień i dopiero po chwili, jakby
5075  2,8 |           jeszcze?~- Wysłał po radę... i z pokłonem, z pozdrowieniem.~-
5076  2,8 |          pozdrowieniem.~- Do Bogdańca, i tyla? No - dobrze. A sam
5077  2,8 |            utwierdzisz bez młota, tako i woli ludzkiej bez boskiej.~-
5078  2,8 |            zrazu nie odpowiedziała nic i dopiero po chwili, przytłumiwszy
5079  2,8 |              co mu wadziło gadać!~- To i dobrze, bo przez to łacniej
5080  2,8 |                prawić - odrzekł stary. I począł jej opowiadać, co
5081  2,8 |        przychodzi mu jakoś nieskładnie i trudno. Że jednak istotnie
5082  2,8 |             nigdy nie był mężem Danusi i że ona przepadła już na
5083  2,8 |               o nic już nie dopytująca i tak cicha, że aż jej milczenie
5084  2,8 |               zaniepokoiło Maćka.~- No i cóż ty? - pytał, skończywszy
5085  2,8 |               pod spuszczonymi rzęsami i stoczyły się po policzkach.~
5086  2,8 |              zaś zbliżyła się do Maćka i pocałowawszy go w rękę,
5087  2,8 |            nierad świeci ludziom łzami i że człowiek jest jako ryba,
5088  2,8 |            konia ze stajni, dosiadł go i pojechał za panienką.~Maćko
5089  2,8 |              zaś, wróciwszy, westchnął i kiwając głową, począł mruczeć:~-
5090  2,8 |               po onej dziewce w izbie!~I rozżalił się stary w sobie.
5091  2,8 |              do tego czasu była radość i uciecha! Zaś teraz co? Byle
5092  2,8 |              chłopisko światami chodzi i będzie tam gdzieś o tyny
5093  2,8 |           zabiegliwość, na nic Spychów i Bogdaniec, skoro nie będzie
5094  2,8 |         jednego psubrata rozszczepił - i łup pobrał... Inny posiwieje,
5095  2,8 |               już tam książę opasał... I słusznie, bo siła jest chwackich
5096  2,8 |                drugiego chyba nie ma".~I rozczuliwszy się całkiem,
5097  2,8 |               po zbrojach, po mieczach i po toporach, które czerniały
5098  2,8 |               by kazać wysmarować wozy i dać koniom podwójny obrok.~
5099  2,8 |           przed chwilą na koń siadała, i nagle zatroskał się znowu.~-
5100  2,8 |               dziewczyny przed Cztanem i Wilkiem bronił! Bogdaj w
5101  2,8 |          sercem przepełnionym miłością i żalem... Widział przedtem
5102  2,8 |         zaledwie widną w mroku leśnym, i odgadywał jej smutek i ból.
5103  2,8 |                 i odgadywał jej smutek i ból. Zdawało mu się też,
5104  2,8 |          wyciągną się po nią z pomroki i gęstwiny drapieżne ręce
5105  2,8 |                ręce Wilka lub Cztana - i na tę myśl porywała go dzika
5106  2,8 |             chwycić za topór lub miecz i razić bodaj sosny przy drodze.
5107  2,8 |           prawie nie rozmawiając, gdyż i mały Jaśko, choć zwykle
5108  2,8 |        przeważył nad gniewem na Cztana i Wilka. "Nie pożałowałbym
5109  2,8 |                 Nie pożałowałbym ci ja i krwi - mówił sobie - byle
5110  2,8 |              on ci się pokłonić kazał, i dajże Boże, aby ci to za
5111  2,8 |               w Spychowie zawołał mnie i powiedział tak: "Podejmij
5112  2,8 |                powiada, co dla stryjca i dla mnie uczyniła, niech
5113  2,8 |        uczyniła, niech jej Bóg zapłaci i w zdrowiu ją zachowa".~-
5114  2,8 |              ją zachowa".~- Bóg zapłać i jemu za dobre słowo - odrzekła
5115  2,8 |           stopniało serce do reszty:~- I tobie, Hlawo.~Rozmowa urwała
5116  2,8 |               giermek rad był z siebie i z tego, co panience powiedział,
5117  2,8 |               znów takiego powiedzieć, i po chwili znów począł:~-
5118  2,8 |                   chciałem rzec, jakom i staremu panu z Bog-~dańca
5119  2,8 |           tamta już przepadła na wieki i że on jej nigdy nie odnajdzie,
5120  2,8 |               kręcić głową:~- Taka ona i żona...~Jagienka nie odpowiedziała
5121  2,8 |                po wieczerzy, gdy Jaśko i młodsi bracia spać poszli,
5122  2,8 |           kazała przynieść dzban miodu i zwróciwszy się do Czecha.
5123  2,8 |               Zbyszka, Juranda, Danusi i swoje.~ ~
5124  2,9 |              Krze-śni z bratem Jaśkiem i ze znacznym pocztem zbrojnych
5125  2,9 |              nie była pewna, czy Cztan i Wilk leżą jeszcze i czy
5126  2,9 |              Cztan i Wilk leżą jeszcze i czy nie uczynią na nią jakowejś
5127  2,9 |           jakowejś napaści.~- Chciałam i tak wstąpić po mszy do Bogdańca -
5128  2,9 |              do was sprawę, ale możemy i zaraz o niej gadać.~To rzekłszy,
5129  2,9 |             Bóg, jutro, nie później.~- I do Malborga?~- Do Malborga
5130  2,9 |           Malborga?~- Do Malborga albo i nie. Gdzie wypadnie.~- To
5131  2,9 |                  To posłuchajcie teraz i mnie. Długo myślałam, co
5132  2,9 |              uczynić, a teraz chcę się i was o radę spytać. Drzewiej,
5133  2,9 |           sobie, było co innego. Cztan i Wilk myśleli też, że jednego
5134  2,9 |                jednego z nich wybiorę, i hamowali się wzajem. A teraz
5135  2,9 |             ostanę bez nijakiej obrony i albo będę w Zgorzelicach
5136  2,9 |           rzekł Maćko - myślałem o tym i ja.~- I coście wymyślili?~-
5137  2,9 |                 myślałem o tym i ja.~- I coście wymyślili?~- Nie
5138  2,9 |                nas przecie polski kraj i że za przemoc nad dziewką
5139  2,9 |            przeskoczyć. Jużci wiem, że i Śląsk polski kraj, a wżdy
5140  2,9 |         książęta sami się z sobą wadzą i na się wzajem następują.
5141  2,9 |                Nalazło tam już Niemców i burzą a krzywdy czynią,
5142  2,9 |              między nimi skryć, to się i skryje. Pewnie, że łatwo
5143  2,9 |                dała, ale chodzi mi też i o braci. Nie będzie tu mnie,
5144  2,9 |          Jaśkowi już czternaście roków i żadna, a nie dopieroż moja,
5145  2,9 |                on się rwał ku przodowi i jak Cztan prasnął w kupę
5146  2,9 |               wam, ni dnia spokoju, bo i młodszych może co złego
5147  2,9 |                Wiera! psubraty oni są, i Cztan, i Wilk - rzekł żywo
5148  2,9 |              psubraty oni są, i Cztan, i Wilk - rzekł żywo Maćko -
5149  2,9 |              Sieciechowa jak rodzonych i opieki a zaś starunku im
5150  2,9 |          jednak mocno, zatrzymał konia i zawołał:~- Bój się Boga,
5151  2,9 |                 Ona zaś spuściła głowę i odrzekła jakby z nieśmiałością
5152  2,9 |         odrzekła jakby z nieśmiałością i zarazem smutkiem:~- Moiście
5153  2,9 |               szczerze mówić niż taić. I Hlawa, i wy powiadacie,
5154  2,9 |               mówić niż taić. I Hlawa, i wy powiadacie, że Zbyszko
5155  2,9 |           niebogę, Matka Boska strzeże i uchroni. Milsza ona była
5156  2,9 |            była ode mnie Zbyszkowi, no i nie ma rady! taka moja dola.
5157  2,9 |                coraz się więcej miesza i zacina.~- To ja nie chcę
5158  2,9 |               smutniej:~- Hej!...~- To i czegóż chcesz? Jakoże mi
5159  2,9 |                to przecie mój krzestny i dobrodziej. A choćby zdrów
5160  2,9 |                nowina mi z kuszy dziać i trudy na łowach znosić.
5161  2,9 |             nawłosy, kordzik przypaszę i pojadę. Jaśko, choć młodszy,
5162  2,9 |      przebieraliśmy się na zapusty, to i tatuło nieboszczyk nie umiał
5163  2,9 |              czym uśmiechnął się nagle i rzekł~- A Wilk z Brzozowej
5164  2,9 |             rzekł~- A Wilk z Brzozowej i Cztan z Rogowa to chyba
5165  2,9 |               mi pod pięść nie włazić. I wszystkim Gradom też!...
5166  2,9 |                Krześni. W kościele był i stary Wilk z Brzozowej,
5167  2,9 |           Maćka, ale ów o to nie dbał. I z lekkim sercem powracał
5168  2,9 |          rozstaju pożegnali się z sobą i gdy znalazł się sam w Bogdańcu,
5169  2,9 |             okryliby się hańbą okrutną i kto żyw, ruszyłby przeciw
5170  2,9 |                odbiję, zapowiedź poślę i do sądu pozwę, boć nie sama
5171  2,9 |                boć nie sama pięść, ale i prawo u nas rządzi... Jeno
5172  2,9 |               rządzi... Jeno czy wrócę i kiedy wrócę?... Strasznie
5173  2,9 |               będą jeszcze zawziętsi".~I chwycił go żal, bo już zagospodarował
5174  2,9 |          powróci, zastanie znów pustkę i zniszczenie.~"Ano! trzeba
5175  2,9 |       okulbaczyć konia, siadł na niego i pojechał wprost do Brzozowej.~
5176  2,9 |              na pokrytej skórami ławie i pił także. Maćko wszedł
5177  2,9 |           wszedł niespodzianie do izby i stanął w progu z twarzą
5178  2,9 |              mu jasny blask płomienia, i w pierwszej chwili zarówno
5179  2,9 |             chwili zarówno ojciec, jak i syn zerwali się piorunem
5180  2,9 |             się piorunem na równe nogi i skoczywszy ku ścianom, chwycili
5181  2,9 |         bywalec znający na wylot ludzi i obyczaje nie zmieszał się
5182  2,9 |               tylko wsparł się pod bok i rzekł spokojnym głosem,
5183  2,9 |           ziemię miecz, młody - dzidę, i stali z powyciąganymi ku
5184  2,9 |            złowrogie, ale już zdumione i zawstydzone. Ów zaś uśmiechnął
5185  2,9 |     zawstydzone. Ów zaś uśmiechnął się i rzekł:~- Pochwalony Jezus
5186  2,9 |         Chrystus!~- Na wieki wieków.~- I święty Jerzy.~- Służym mu.~-
5187  2,9 |             Maćkowi, a za starym młody i obaj poczęli ściskać mu
5188  2,9 |             łagwie piwa, dzbańce miodu i poczęli jeść i pić. Młody
5189  2,9 |           dzbańce miodu i poczęli jeść i pić. Młody Wilk rzucał od
5190  2,9 |              zmęczenia, gdyż był ranny i pozbawion zwykłej siły.
5191  2,9 |                pozbawion zwykłej siły. I ojca, i syna paliła ciekawość,
5192  2,9 |        pozbawion zwykłej siły. I ojca, i syna paliła ciekawość, z
5193  2,9 |                 chwalił jadło, napitek i gościnność i dopiero gdy
5194  2,9 |            jadło, napitek i gościnność i dopiero gdy się dobrze nasycił,
5195  2,9 |            spojrzał przed się z powagą i rzekł:~- Zdarzy się nieraz
5196  2,9 |             nieraz ludziom wadzić, ba! i potykać, ale somsiedzki
5197  2,9 |    nieprzyjaźni żył, przecie mu go żal i bez pożegnania nie chce
5198  2,9 |               słowo.~- Nie słowo, jeno i uczynek, bom przyjechał.~-
5199  2,9 |             wam. Przyjeżdżajcie choćby i co dzień.~- Bogdajem mógł
5200  2,9 |              co dzień.~- Bogdajem mógł i was w Bogdańcu uczcić, jako
5201  2,9 |        zakrzyknęli jednocześnie ojciec i syn.~- Tak jest! - odparł
5202  2,9 |                jedzie, temu się lepiej i z Bogiem, i z ludźmi pojednać,
5203  2,9 |            temu się lepiej i z Bogiem, i z ludźmi pojednać, aby zaś
5204  2,9 |              zaś nie tylko żywota, ale i wiekuistego zbawienia nie
5205  2,9 |                nimi zetknął, a krzywdy i uciemiężenia nie doznał.~-
5206  2,9 |     uciemiężenia nie doznał.~- Tak jak i całe nasze królestwo! -
5207  2,9 |               też wiecie: zbierało się i zbierało, póki się nie nazbierało,
5208  2,9 |                może już inaczej być.~- I pewnie będzie, ale kiedy? -
5209  2,9 |             jednej chwili z nienawiści i uczyniła się złowroga.~Lecz
5210  2,9 |         odpowiedział spokojnie:~- Może i z wykupem, ale nie za Zbyszka.
5211  2,9 |               chudobę opat, ba, trochę i Zych ze Zgorzelic, a teraz
5212  2,9 |          Zgorzelic, a teraz nie będzie i tego. Strasznie markotno
5213  2,9 |                że po próżnicy zabiegał i pracował... A przecie rozumiecie,
5214  2,9 |           urwie każdy, co będzie mógł, i choćby Pan Jezus pozwolił
5215  2,9 |           pustki... Jeden na to sposób i jedno poratowanie: dobry
5216  2,9 |              Bogdaniec w opiekę wzięli i krzywdy nie dali uczynić.~
5217  2,9 |            młodego, a młody na starego i obaj zdumieli się niepomiernie.
5218  2,9 |              mówił dalej tak spokojnie i poufnie, jakby ci obaj byli
5219  2,9 |              Rogowa. Od was, choćbyśmy i w nieprzyjaźni się rozstali,
5220  2,9 |                Maćko spojrzał na niego i przez chwilę trzymał go
5221  2,9 |       następnie zwrócił się do starego i rzekł spokojnie:~- Wiecie,
5222  2,9 |        mazurską dziedziczką się ożenił i wiano zacne wziął.~Nastało
5223  2,9 |              jeszcze milczenie; ojciec i syn patrzyli przez jakiś
5224  2,9 |               właśnie trzeba mi jechać i dlatego proszę was: wejrzyjcie
5225  2,9 |            czasu do czasu na Bogdaniec i nie dajcie mi nikomu krzywdy
5226  2,9 |            mnie ustrzeżcie, jako godni i uczciwi somsiedzi!...~Przez
5227  2,9 |            mieć przyjacielem, albowiem i Jagienka miała do niego
5228  2,9 |         Jagienka miała do niego ufność i we wszystkim gotowa była
5229  2,9 |              spokojnie. Nie zginie wam i jedna wrona z Bogdańca!~-
5230  2,9 |                   Na rycerską cześć.~- I na klejnot?~- I na klejnot!
5231  2,9 |               cześć.~- I na klejnot?~- I na klejnot! ba! i na krzyż!
5232  2,9 |           klejnot?~- I na klejnot! ba! i na krzyż! Tak nam dopomóż
5233  2,9 |                   No, tegom się po was i spodziewał. A kiedy tak,
5234  2,9 |          dziećmi. Dlategom to Cztanowi i tobie, młodziaku, przeszkadzał,
5235  2,9 |              wie gdzie, taka to będzie i opieka... Prawda, że nad
5236  2,9 |              że nad sierotami jest Bóg i że takiemu, który by je
5237  2,9 |               toporem ucięto, aleby go i za bezecnego ogłoszono.
5238  2,9 |        markotno. Obiecajcieże mi, jako i sierot Zychowych nie tylko
5239  2,9 |            sami nie pokrzywdzicie, ale i nikomu ich pokrzywdzić nie
5240  2,9 |       przysięgamy!~- Na rycerską cześć i na klejnot?~- Na rycerską
5241  2,9 |           klejnot?~- Na rycerską cześć i na klejnot!~- I na krzyż
5242  2,9 |         rycerską cześć i na klejnot!~- I na krzyż także?~- I na krzyż!~-
5243  2,9 |         klejnot!~- I na krzyż także?~- I na krzyż!~- Bóg słyszał.
5244  2,9 |               Amen! - zakończył Maćko.~I odetchnął głęboko, bo wiedział,
5245  2,9 |             miał sobie pięści z gniewu i złości poobgryzać.~I począł
5246  2,9 |            gniewu i złości poobgryzać.~I począł się zaraz żegnać,
5247  2,9 |            prawie przemocą. Musiał pić i pokumał się ze starym Wilkiem,
5248  2,9 |                   Bogdaniec bezpieczny i Zgorzelice bezpieczne. Powściekają
5249  2,9 |            Jagienkowej jazdy, a strzec i mojego, i jej dobra będą,
5250  2,9 |              jazdy, a strzec i mojego, i jej dobra będą, bo muszą.
5251  2,9 |                   Bóg by dał, żeby tak i Krzyżaków usidlić... Ale
5252  2,9 |                   Nasz, choć trafi się i psubrat, wszelako gdy na
5253  2,9 |         wszelako gdy na rycerską cześć i klejnot przysięże, to i
5254  2,9 |                i klejnot przysięże, to i zdzierży, a dla nich przysięga
5255  2,9 |                teraz Zychowym dzieciom i Bogdańcowi przydał...~Tu
5256  2,9 |             pewna, że zdarzą się bitki i napaści, w których ucierpieć
5257  2,9 |            Zgorzelice, Zychowe sieroty i sama nawet dziewczyna. Wilkom
5258  2,9 |                od tych dwóch zabijaków i zarazem blisko bogatego
5259  2,9 |           Jagienkę wziął z Moczydołami i z tym, co jej opat ostawi,
5260  2,9 |               ostawi, nie pożałowałbym i kamienia wosku na świece!~
5261  2,9 |        jednakże przybył późną już nocą i zdziwił się, ujrzawszy mocno
5262  2,9 |           przyjechać nazajutrz do dnia i mieli zaraz ruszać. Czemu
5263  2,9 |           Czemu więc przyjechał Jaśko, i to tak późno. Stary rycerz
5264  2,9 |             przytrafić w Zgorzelicach, i z pewnym niepokojem w duszy
5265  2,9 |              ognisko, paliły się jasno i wesoło żywiczne szczypki,
5266  2,9 |              Maćko Jaśka, Czecha Hlawę i jeszcze jednego młodego
5267  2,9 |            chłopak - że się rozmyśliła i woli zostać w doma.~- Bójcieże
5268  2,9 |         podniósł na niego modre oczęta i począł się śmiać.~- Czegoż
5269  2,9 |                Lecz w tej chwili Czech i drugi pachołek wybuchnęli
5270  2,9 |            wdzięcznej figurce uważniej i zawołał:~- W imię Ojca i
5271  2,9 |               i zawołał:~- W imię Ojca i Syna! Czyste zapusty! A
5272  2,9 |    Zgorzelicach, żem u was w gościnie, i nie opatrzą się aż pojutrze.
5273  2,9 |               aż pojutrze. Sieciechowa i Jaśko wiedzą, ale Jaśko
5274  2,9 |           śwarny z ciebie pacholik!... i osobliwy, bo z takiego można
5275  2,9 |                 bo z takiego można się i przychowku doczekać... Sprawiedliwie
5276  2,9 |                nie był stary - no! Ale i tak ci powiadam: waruj się,
5277  2,9 |               mi~w oczy! waruj się!...~I począł jej przygrażać palcem,
5278  2,9 |                 druga w podłużne pasy. I z bogatym kordzikiem przy
5279  2,9 |              przy boku, z uśmiechniętą i jasną jak zorza twarzą wyglądała
5280  2,9 |               się do drugiego pachołka i zapytał:~- A ten tu?...
5281  2,9 |            Anulkę, że we dwie raźniej, i pomoc jest, i sługa. Jej
5282  2,9 |            dwie raźniej, i pomoc jest, i sługa. Jej też nikt nie
5283  2,9 |            przecie w dzień każdy pozna i ją, i ciebie.~- Ba! a po
5284  2,9 |                dzień każdy pozna i ją, i ciebie.~- Ba! a po czym?~-
5285  2,9 |                ci kolana k'sobie idą - i jej też.~- Dajcie spokój!...~-
5286  2,9 |                bo mi nie pora, ale czy i Cztan z Wilkiem dadzą, Bóg
5287  2,9 |             też mówicie?~-Prawdę, jako i to prawda, że Wilkowie będą
5288  2,9 |        Wilkowie będą bronili od Cztana i Bogdańca, i Zgorzelic. No!
5289  2,9 |          bronili od Cztana i Bogdańca, i Zgorzelic. No! pozwać nieprzyjaciół
5290  2,9 |               No! pozwać nieprzyjaciół i pobić się z nimi łatwo,
5291  2,9 |          Wilków, jak ich sobie zjednał i na hak przywiódł, a ona
5292  2,9 |                Jezus wam nie poskąpił, i miarkuję, że wszystko tak
5293  2,9 |             trzeba nam do dnia ruszyć.~I zabrawszy Sieciechównę,
5294  2,9 |               zasnęli obaj snem mocnym i krzepiącym.~ ~
5295  2,10|                po zniszczeniu, pożodze i rzezi, którą w 1331 r. wyprawili
5296  2,10|                ono jednak zbyt świetne i nie mogło iść w porównanie
5297  2,10|             posiadała się ze zdumienia i podziwu na widok murów,
5298  2,10|                nie śmiała mówić głośno i tylko szeptem wypytywała
5299  2,10|         dziecinnych lat rzeź krzyżacką i który poprzednio przyjmował
5300  2,10|              opacie sprawiły im smutek i kłopot. Mieszkał on długo
5301  2,10|           kazał sobie nakładać pancerz i pozywał na bitwę księcia
5302  2,10|            wielkich trudności, a nawet i niebezpieczeństwa. Przed
5303  2,10|        tygodniami oprzytomniał całkiem i pomimo że osłabł jeszcze
5304  2,10|           płockiemu - kończył przeor - i że z jego rąk chce przyjąć
5305  2,10|         przyjąć Sakramenta, a przy tym i testament u niego zostawić.
5306  2,10|             mogli, bo był mdły bardzo, i baliśmy się, że i mili żyw
5307  2,10|              bardzo, i baliśmy się, że i mili żyw nie ujedzie. Ale
5308  2,10|                szpylmany wymościli wóz i powieźli go, daj Boże, szczęśliwie.~-
5309  2,10|              tak myślim, że nie zamarł i że przynajmniej do Łęczycy
5310  2,10|       zatroskał się tymi wiadomościami i udał się na naradę do Jagienki,
5311  2,10|               Co robić? - spytał jej - i co z sobą uczynisz?~- Pojedziecie
5312  2,10|            gorzej jeszcze rozsierdzili i zawzięli?~- Wilkowie cię
5313  2,10|              jej słowa, uśmiechnął się i rzekł:~- Spódnicy się wyzbyła,
5314  2,10|                drogi, a do Malborga to i bliżej.~-To jużeście z Czechem
5315  2,10|          Czechem uradzali?~- A pewnie, i powiedział jeszcze tak:
5316  2,10|               bo ona rodzona królewska i prócz tego, będąc osobliwszą
5317  2,10|                   Wszyscy o tym wiedzą i gdyby chciała dać list do
5318  2,10|      krzyżackich. Miłują ci oni ją, bo i ona ich miłuje... Dobra
5319  2,10|                miłuje... Dobra to rada i niegłupi chłop – ten Czech!~-
5320  2,10|           chłop – ten Czech!~- Jeszcze i jak! - zawołała z zapałem
5321  2,10|      dziewczyna zmieszała się okrutnie i opuściwszy długie rzęsy,
5322  2,10|              dalej z sobą brać, że zaś i w duszy miał na to ochotę,
5323  2,10|              przyczyny tajania śniegów i wezbranych wód jechali z
5324  2,10|              drodze dopytywali o opata i trafili na wiele dworów,
5325  2,10|           gdzie ich nie było, to nawet i karczem, w których zatrzymywał
5326  2,10|             niejeden klecha, ba. nawet i niejeden pleban wspominali
5327  2,10|                 jechał jakoby anioł" - i modlono się za jego zdrowie,
5328  2,10|               jego zdrowie, chociaż tu i ówdzie dawały się słyszeć
5329  2,10|               zbytniej słabości po dwa i trzy dni. Maćkowi wydawało
5330  2,10|      zatrzymały ich wezbrane wody Neru i Bzury. Nie dojechawszy do
5331  2,10|            pniami drzew, pogrążyła się i zaklęsła na znacznej przestrzeni
5332  2,10|          karczma miała także złą sławę i jakkolwiek w owych czasach
5333  2,10|               za czym nie obawiali się i głodu, przecie pobyt w takim
5334  2,10|           gospody, a czasem pukało coś i we drzwi. Jagienka i Sieciechówna
5335  2,10|               coś i we drzwi. Jagienka i Sieciechówna śpiące w alkierzu,
5336  2,10|               stóp po polepie, a nawet i po ścianach. Nie przerażało
5337  2,10|           nakazywał swego czasu karmić i które wedle powszechnego
5338  2,10|            pobliskich gąszczach głuchy i złowrogi ryk, a nazajutrz
5339  2,10|                lecz Wit utrzymywał, że i Boruta, choć nosi postać
5340  2,10|              złego ducha przyjacielem, i radził się nawet w tym względzie
5341  2,10|              wina albo miodu - rzekł - i jeśliby go w nocy co wypiło,
5342  2,10|           poratowanie dać mogli.~- Toż i ja tego się boję, ale tak
5343  2,10|            znaczy!~Po czym zniżył głos i dodał:~- Że ślachcic ślachcica,
5344  2,10|            pospolicie wożono napitki - i nazajutrz okazało się, że
5345  2,10|                niespodziane przeszkody i wypadki.~- Chybaby nieprawdę
5346  2,10|               byt przez korzenie drzew i zarośli, ziemia nie rozmiękała
5347  2,10|           któren był pachołek zuchwały i rad wobec ludzi, a zwłaszcza
5348  2,10|              pas topór, w rękę kosztur i poszedł.~Poszedł do dnia
5349  2,10|               poszedł.~Poszedł do dnia i spodziewano się, że koło
5350  2,10|            nasłuchiwała od strony lasu i po południu. Wit machał
5351  2,10|             spodeńki kolanach fartucha i nie znajdując nic, czym
5352  2,10|              zachodzić^ Czech wrócił - i nie sam, jeno z jakąś ludzką
5353  2,10|           wszyscy ku niemu z okrzykami i radością, ale umilkli na
5354  2,10|              kosołapa, zarosła, czarna i przybrana w skóry wilcze.~-
5355  2,10|            skóry wilcze.~- W imię Ojca i Syna, cożeś to za bezerę
5356  2,10|         giermek - powiada, że człowiek i smolarz, ale czy prawda -
5357  2,10|           przypatrywać się schwytanemu i nagle rzekł:~- Przeżegnaj
5358  2,10|             Chrystus! - zawołał jeniec i przeżegnawszy się co prędzej,
5359  2,10|              ufnością na zgromadzonych i powtórzył:~- Pochwalony
5360  2,10|              siedmiu w budach z babami i dziećmi.~- Jakoż daleko
5361  2,10|             jeszcze raz!~- W imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego,
5362  2,10|             raz!~- W imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego, amen.~-
5363  2,10|                 bo wądołem wiater dmie i błoto suszy. Jeno do Bud
5364  2,10|                 Jeno do Bud bieda, ale i do Bud znający bór pomału
5365  2,10|           prostactwu krzywdy nie czyni i zazdrosnym będąc o księstwo
5366  2,10|              gdy człek napity. W dzień i po trzeźwemu nie ma przyczyny
5367  2,10|                 Śmiała się z nią razem i Anula Sieciechówna, aż Maćko
5368  2,10|           spojrzał na jej różaną twarz i widząc, że rzęsy ma jeszcze
5369  2,10|            dziewczyna -jeno się bałam, i tyła.~- Przecieście szlachcianka,
5370  2,10|               złego przygodzić w dzień i między ludźmi?~- Mnie nic,
5371  2,10|          wdzięcznością, uśmiechnął się i rzekł:~- Ba, takim sposobem
5372  2,10|                niż o chytrość posądzić i Hlawa, który sam był pachołek
5373  2,10|             córkę króla, więc z pokorą i czcią największą, a bez
5374  2,10|          wstrzymać od coraz częstszego i coraz bardziej łakomego
5375  2,10|              te wszystkie doskonałości i mimo woli myślał, że gdyby
5376  2,10|               że tylko w oczy patrzył, i wesoły jak wróbel na dachu.
5377  2,10|        przychodziły Czechowi do głowy, i raz, gdy przyzostali z Anulą
5378  2,10|              zwrócił się nagle do niej i rzekł:~- Wiecie? tak tu
5379  2,10|         zapytała.~- Ba! z kosteczkami!~I spojrzał na nią takim wzrokiem,
5380  2,10|          zapadło między nimi milczenie i tylko serca biły im mocno,
5381  2,10|          Czechu całkiem nad tkliwością i mówiąc, iż patrzy na Anulkę
5382  2,10|              jej mokre od łez policzki i rzęsy, zmiękło w nim serce.
5383  2,10|             serce. Wydała mu się dobra i jakaś bliska, i jakaś swoja,
5384  2,10|              się dobra i jakaś bliska, i jakaś swoja, że zaś i sam
5385  2,10|          bliska, i jakaś swoja, że zaś i sam miał naturę uczciwą,
5386  2,10|             więc nie wzbił się w pychę i nie zhardział na widok tych
5387  2,10|               ale stał się nieśmielszy i więcej na nią uważający.
5388  2,10|                niefrasobliwość w mowie i choć jeszcze trochę dworował
5389  2,10|           dziewczyny, ale już inaczej, i przy tym służył jej tak,
5390  2,10|               o jutrzejszej przeprawie i dalszej podróży, spostrzegł
5391  2,10|            Zbyszko!... Ten ci się choć i u króla znajdzie! Ale po
5392  2,10|                podniósł z kolei do ust i dłoń Sieciechówny, przy
5393  2,10|           tylko o mnie nie bójcie, ale i przy mnie niczego się nie
5394  2,10|                na jednym, ale szerokim i dobrze wymoszczonym tapczanie.
5395  2,10|               przysunęła do niej głowę i poczęła szeptać:~- Anula?~-
5396  2,10|         Sieciechówna nie odpowiedziała i teraz, tylko przywarta ustami
5397  2,10|           ustami do policzka swej pani i poczęła ją raz po razu całować.~
5398  2,11|                trzeba będzie rozbierać i przenosić je częściowo,
5399  2,11|              je częściowo, również jak i łuby z odzieżą i zapasami
5400  2,11|           również jak i łuby z odzieżą i zapasami żywności. Nie mogło
5401  2,11|           mogło to przyjść bez wysiłku i mitręgi, ale hartowni i
5402  2,11|                i mitręgi, ale hartowni i przywykli do trudu ludzie
5403  2,11|            więc ruszyli w drogę. Nawet i bojaźliwy Wit, ośmielony
5404  2,11|         bojaźliwy Wit, ośmielony słowy i obecnością smolarza, nie
5405  2,11|              tym rozpętanym tchnieniem i nawet w przerwach między
5406  2,11|       uderzeniem nie przestawał huczeć i grzmieć jakby z gniewu na
5407  2,11|           jakby z gniewu na ową napaść i przemoc. Kiedy niekiedy
5408  2,11|       pomieszanym ze śnieżnymi krupami i czyniło się tak ciemno,
5409  2,11|             tracił wówczas znowu ducha i wołał, iż to "złe zawzięło
5410  2,11|                iż to "złe zawzięło się i przeszkadza", ale nikt go
5411  2,11|               ale uczynili to sprawnie i w mgnieniu oka. Koła, dyszle
5412  2,11|             mgnieniu oka. Koła, dyszle i przodki przenieśli krzepcy
5413  2,11|                barkach, a także toboły i zapasy żywności. Było takiej
5414  2,11|        smolarze przyjęli ich gościnnie i zapewnili, że Czarcim Wądołem,
5415  2,11|         puszczą, rzadko widywali chleb i mąkę, ale nie przymierali
5416  2,11|             Były między nimi niewiasty i dzieci, wszystko czarne
5417  2,11|           smolistego dymu, a był także i jeden stary chłop, przeszło
5418  2,11|           Łęczycy dokonaną w 1331 roku i zupełne zburzenie miasta
5419  2,11|                Krzyżaków. Maćko, Czech i dwie dziewczyny, jakkolwiek
5420  2,11|            Sieradzu, słuchali ciekawie i tego dziada, który siedząc
5421  2,11|             który siedząc przy ognisku i grzebiąc w nim, zdawał się
5422  2,11|            oszczędzono nawet kościołów i księży, a krew starców,
5423  2,11|               a krew starców, niewiast i dzieci spłynęła po nożach
5424  2,11|         wiecznie Krzyżacy! Myśli Maćka i Jagienki ulatywały ustawicznie
5425  2,11|            szczegóły, a jednak słuchał i teraz jak nowiny opowiadania
5426  2,11|           mieczami rycerstwa polskiego i króla Łokietka potęgą...~-
5427  2,11|              tę ziemię, popalili grody i zamki, ba! dzieci w kolebkach
5428  2,11|             oczy, to ono pole widzę...~I przymknął oczy, i umilkł,
5429  2,11|             widzę...~I przymknął oczy, i umilkł, z lekka tylko węgle
5430  2,11|               patrzył: były chruśniaki i w prawo młaka, i szmat rżyska
5431  2,11|            chruśniaki i w prawo młaka, i szmat rżyska jakoby poletko
5432  2,11|          wszędy, miecze, topory, dzidy i zbroje piękne, jedna na
5433  2,11|            narodu na kupie nie widział i tyla krwi ludzkiej płynącej...~
5434  2,11|              zaraza. Nie tylko Sieradz i Łęczycę, ale i wiele innych
5435  2,11|           tylko Sieradz i Łęczycę, ale i wiele innych miast napsowali.
5436  2,11|            nasz naród okrutnie żywięcy i moc w sobie też ma niepożytą.
5437  2,11|              też ma niepożytą. Choć ta i chycisz go, krzyżacki psubracie,
5438  2,11|               patrzcie: król Kazimierz i Sieradz, i Łęczycę tak zacnie
5439  2,11|              król Kazimierz i Sieradz, i Łęczycę tak zacnie odbudował,
5440  2,11|                że lepsze są, niż były, i zjazdy się w nich po staremu
5441  2,11|             pod Płowcami, tak tam lezą i gniją. Daj Bóg zawdy taki
5442  2,11|                rzekł;~- Ponoś nie leżą i nie gniją. Kazał król nam
5443  2,11|        piechocie po bitwie rowy kopać, i chłopy też przyszli z okolicy
5444  2,11|   Poukładaliśmy potem Miemców w rowach i przysypali na porządek,
5445  2,11|            wichurze, każden z widłami, i co który nadleciał, to siup
5446  2,11|               to siup widłami w ziemię i Krzyżaka se wydobył, a potem
5447  2,11|            księża rowów nie poświęcili i póki ziem na Nowy Rok nie
5448  2,11|               Rok nie zamarzła tak, że i widły nie brały.~Tu umilkł
5449  2,11|             widły nie brały.~Tu umilkł i po chwili dodał:~- Ale daj
5450  2,11|    pachołeckowie, jako ci dwaj, dożyją i nie będą tego widzieli,
5451  2,11|             Jagience, to Sieciechównie i dziwić się ich cudnym twarzom,
5452  2,11|                się ich cudnym twarzom, i głową kręcić.~- Nikiej mak
5453  2,11|          wprawdzie zbyt łatwa, ale też i nietrudna, tak że jeszcze
5454  2,11|               czerwonej cegły, a nawet i z kamienia. Mury miało wysokie,
5455  2,11|                 że całkiem ozdrowieje, i przed kilku dniami wyruszył
5456  2,11|            dziewki aż do Płocka, gdzie i tak byłby je opat zawiózł,
5457  2,11|             Ziemowita jechał, przyjęli i podejmowali ich gościnnie,
5458  2,11|             rycerza byli dziewczynami, i z miejsca zakochał się na
5459  2,11|                krótko. Były też ciepłe i duże, albowiem wiosna nastąpiła
5460  2,11|                zakwitły przylaszczki - i piegże podnosiły między
5461  2,11|               wstąpiła też nowa ochota i nadzieja, zwłaszcza że jechało
5462  2,11|               że jechało im się dobrze i że po szesnastu dniach podróży
5463  2,11|                 pospały się po trudach i niewygodach długiej podróży
5464  2,11|                 łatwo odnalazł katedrę i dom biskupi, w którym pierwszą
5465  2,11|           odprawiano msze przy trumnie i stypy żałobne od dni sześciu,
5466  2,11|            dopiero, a po nim wspominki i stypa ostatnia dla uczczenia
5467  2,11|               do domu tkacza za murami i po drodze mówił sobie:~-
5468  2,11|             sobie:~- Ha, zmarło mu się i wieczny odpoczynek! Nie
5469  2,11|               z tymi dziewkami zrobię?~I począł się nad tym zastanawiać,
5470  2,11|               inne umiłowanej, żałował i długo po niej płakał, ale
5471  2,11|               rwało mu się hen za bory i lasy na Mazowsze, ciągoty
5472  2,11|               Jagience. Z tych powodów i wierząc przy tym głęboko,
5473  2,11|                dobro, więc chodziło mu i o majętność po opacie. Opat
5474  2,11|          gniewał się wprawdzie na nich i zapowiadał, że nic im nie
5475  2,11|              przez Jagienkę mogłoby to i tak nie minąć Zbyszka. Chwilami
5476  2,11|             Płocku, dowiedzieć się jak i co, i zająć się tą sprawą,
5477  2,11|               dowiedzieć się jak i co, i zająć się tą sprawą, ale
5478  2,11|    krzyżackiego podziemia ręce wyciąga i ratunku ode mnie czeka".
5479  2,11|            Jagienkę pod opieką księżny i biskupa z prośbą, by jej
5480  2,11|                Maćkowi. "Dziewczyna ma i tak - mówił sobie - wiano
5481  2,11|                 wiano zacne, jeśli zaś i po opacie odziedziczy, weźmie
5482  2,11|                wytrzyma, bo to jeszcze i nieboszczyk Zych powiadał,
5483  2,11|             jako po węglach chodziła". I zląkł się tej myśli stary
5484  2,11|             pomyślał, że w takim razie i Danusia, i Jagienka mogłyby
5485  2,11|               w takim razie i Danusia, i Jagienka mogłyby Zbyszka
5486  2,11|             był nierównie świetniejszy i pięknych rycerzy na nim
5487  2,11|              dech by w dziewce zaprzeć i niepłodną ją potem uczynić
5488  2,11|             ubrane, nawet przystrojone i wesołe jak gajówki, więc
5489  2,11|              czym nachmurzywszy surowe i bez tego oblicze, rzekł:~-
5490  2,11|            uklękły obie z Sieciechówną i poczęły mówić wieczny odpoczynek
5491  2,11|           wspomniawszy, że to był jego i Zbyszków krewny, wzruszył
5492  2,11|             krewny, wzruszył się także i nieco zapłakał, a dopiero
5493  2,11|                spłynęła, zabrał Czecha i obie dziewczyny na pogrzeb
5494  2,11|        Kurdwanowa, byli wszyscy księża i wszyscy mnisi w Płocku konwenty
5495  2,11|               po czym wrócili duchowni i świeccy na ucztę obfitą
5496  2,11|              gdyż jako krewny zmarłego i znajomek biskupa miał wszelkie
5497  2,11|                nieboszczyka chę-tliwie i z odznaczeniem, lecz zaraz
5498  2,11|              co ostaje, a na klasztory i na opactwo nie idzie, to
5499  2,11|           niewiele spodziewał, rad był i z borów, biskup zaś nie
5500  2,11|         Jagience ze Zgorzelic zroszone i modre jak chabry oczy w