bold = Main text
     Tom,    Rozdzial                              grey = Comment text

5501  2,11|           modre jak chabry oczy w górę i rzekł:~- Bóg mu zapłać,
5502  2,11|                 Więc Maćko zwrócił się i rzekł gniewnie:~- Cichaj,
5503  2,11|            twarz uczyniła mu się sroga i wilcza, gdyż opodal od siebie,
5504  2,11|            chwili okręcił na sobie pas i ruszył ku znienawidzonemu
5505  2,11|                pół drogi zatrzymał się i począł wodzić szeroką dłonią
5506  2,11|                prawdopodobniej, posłem i że gdyby chciał, nie pytając
5507  2,11|               Więc mając więcej rozumu i doświadczenia od Zbyszka,
5508  2,11|        Kurdwanowa, zbliżył się do niej i skłoniwszy się głęboko,
5509  2,11|          przypomniał jej, co zacz jest i że za swą dobrodziejkę ją
5510  2,11|         przypomniała sobie z łatwością i list, i całą sprawę. Było
5511  2,11|              sobie z łatwością i list, i całą sprawę. Było jej także
5512  2,11|           córki, o małżeństwie Zbyszka i o śmiertelnym jego pojedynku
5513  2,11|               w hołdach, pochlebstwach i obsypywali ją hojnie darami;
5514  2,11|                 Gotowa im była pomóc - i przy tym cieszyło ją, iż
5515  2,11|           jakimkolwiek sposobem opiekę i protekcję wpływowej księżny,
5516  2,11|           nieszczęsnych losach Zbyszka i Danuśki i prawie do łez
5517  2,11|               losach Zbyszka i Danuśki i prawie do łez ją wzruszył,
5518  2,11|                niż ktokolwiek odczuwał i z całej duszy nad nią ubolewał.~-
5519  2,11|              świtaniu już ją wzięli!~- I myślicie, że Krzyżacy? Bo
5520  2,11|       dzieciucha poległ.~- No, taki to i dzieciuch - rzekła, uśmiechając
5521  2,11|                 Krzywda jest - prawda! I słusznie się krzywdujecie,
5522  2,11|               oni są? Bóg też wie, czy i ze Zbyszkiem co złego się
5523  2,11|             Malborgu przy boku mistrza i jego brata Ulryka, który
5524  2,11|           który przecie miał pewnikiem i listy od księcia Janusza.
5525  2,11|             tam jakiego rycerza pozwał i poległ, bo w Malborgu siła
5526  2,11|        zamknęli, byle zdradą nie ubili i byle jakoweś żelaziwo miał
5527  2,11|                ten, co był tu biskupem i co się w gładkiej Ryngalle
5528  2,11|         pacierzu pozwał, tego, któremu i ja ślubowałem, a któren
5529  2,11|               księżna zmarszczyła brwi i rzekła surowym, oschłym
5530  2,11|                 Toćżem już okręcił pas i do niegom szedł, alem się
5531  2,11|     pomyślawszy, że może posłuje.~- Bo i posłuje. A człek jest między
5532  2,11|          radach sam mistrz siła polega i nie byle czego mu odmówi.
5533  2,11|             idzie, powiadają zawziętym i mściwym. Poznałże was?~-
5534  2,11|            wieczorem, gdyż było pilno, i raz widzieliśmy się w sądzie.
5535  2,11|             się na gębie od tego czasu i broda znacznie mi posędzielała.
5536  2,11|               a o moim ślubowaniu może i nie słyszał, mając o lepszych
5537  2,11|                 Bo jemu pono ślubowali i Zawisza z Garbowa, i Powała
5538  2,11|         ślubowali i Zawisza z Garbowa, i Powała z Taczewa, i Marcin
5539  2,11|           Garbowa, i Powała z Taczewa, i Marcin z Wrocimowic, i Paszko
5540  2,11|                 i Marcin z Wrocimowic, i Paszko Złodziej, i Lis z
5541  2,11|         Wrocimowic, i Paszko Złodziej, i Lis z Targowiska. Każdy
5542  2,11|                z nich, miłościwa pani, i dziesięciu takim by poradził,
5543  2,11|            krajach krzyżackich jeździć i Zbyszkowi w razie potrzeby
5544  2,11|         poznajomię - odrzekła księżna. I skinąwszy na Lichtensteina,
5545  2,11|                Lichtenstein poznał, to i tak nie stałoby się nic
5546  2,11|           tylko jeden z nim rozmawiał, i to wieczorem, gdy Maćko
5547  2,11|             byle kto takich mieć może, i twarz rozjaśniła mu się
5548  2,11|          Jedzie ten rycerz do Malborga i ja sama polecam go łasce
5549  2,11|               Zakonie macie, pragnąłby i od was mieć pismo.~To rzekłszy,
5550  2,11|                swe zimne, stalowe oczy i zapytał:~- Jakiż powód skłania
5551  2,11|            odwiedzenia naszej pobożnej i skromnej stolicy?~- Uczciwy
5552  2,11|               stolicy?~- Uczciwy powód i pobożny powód - odrzekł,
5553  2,11|               pobożnych, chciałbym też i mistrza waszego poznać,
5554  2,11|          księżna miłościwa, pani nasza i dobrodziejka uręcza, ten
5555  2,11|               stamtąd miał do Królewca i dalej ku granicy ruszyć,
5556  2,11|                 co ma na razie począć, i z uczuciem ogromnego strapienia
5557  2,11|               mam teraz Zbyszka szukać i gdzie go odnajdę?"~Łatwo
5558  2,11|           jeśli mistrz opuścił Malborg i udał się na wojnę, to nie
5559  2,11|                ma co szukać w Malborgu i Zbyszka -a w każdym razie
5560  2,11|            postanowił czasu nie tracić i zaraz nazajutrz ruszyć w
5561  2,11|       polecenie do starosty w Brodnicy i do wielkiego szpitalnika
5562  2,11|              bezsenności mieć pod ręką i lekarstwo na sen, i uciechę.
5563  2,11|               ręką i lekarstwo na sen, i uciechę. Hojność ta Maćkowa
5564  2,11|         Uczyniłem tak, bom mu ślubował i potykać się z nim muszę,
5565  2,11|               Niemca powalić, to jużci i pucharek odzyszczę, i siła
5566  2,11|            jużci i pucharek odzyszczę, i siła innych godnych rzeczy
5567  2,11|            naradzać się obaj, a z nimi i Jagienka, co czynić dalej.
5568  2,11|          przechodziło przez rozum, aby i ją, i Sieciechównę zostawić
5569  2,11|    przechodziło przez rozum, aby i ją, i Sieciechównę zostawić w
5570  2,11|         obyczajność, na bezpieczeństwo i różne inne tego rodzaju
5571  2,11|             rozum nie niewieścia rzecz i że nie przystoi dziewce "
5572  2,11|                moje serce, że co rania i co wieczora proszę go za
5573  2,11|           proszę go za oną Danuśkę, ba i o Zbyszkową szczęśliwość!
5574  2,11|         niebiesiech wie najlepiej! Ale i Hlawa, i wy powiadacie,
5575  2,11|                najlepiej! Ale i Hlawa, i wy powiadacie, że już ona
5576  2,11|         powiadacie, że już ona zginęła i że żywa z krzyżackich rąk
5577  2,11|                jej z wolna po jagodach i skończyła po cichu:~- To
5578  2,11|                 Maćka wzruszyły te łzy i słowa, jednak odrzekł:~-
5579  2,11|             tego samego bym chciał, co i ty; ale on w pierwszym żalu
5580  2,11|               zwymyślać...~- Niech tam i zwymyśla - odpowiedziała
5581  2,11|         podobny. Powiecie mu, że urósł i tyla, a jemu nawet przez
5582  2,11|          kolana k'sobie miewali czasem i chłopaki, więc nie mogło
5583  2,11|               wyrosły mu znów długie - i nosił je w pątliku, tak
5584  2,11|              inne szlachetne pacholęta i sami rycerze. Z tych przyczyn
5585  2,11|            tych przyczyn ustąpił Maćko i poczęli mówić już o drodze.
5586  2,11|         Brodnicy, tam zasięgnąć języka i gdyby mistrz był wbrew przewidywaniom
5587  2,11|              młodego polskiego rycerza i jego poczet. Stary rycerz
5588  2,11|                wód, a mianowicie Skrwy i Drwęcy, tamowały drogę,
5589  2,11|             Płocka przejechali granicę i znaleźli się w Brodnicy.
5590  2,11|                 Miasteczko czyste było i porządne, ale zaraz na wstępie
5591  2,11|          kobiece. Na strażniczej wieży i na zamku powiewała chorągiew
5592  2,11|         pociągnął był z częścią załogi i na czele okolicznej szlachty
5593  2,11|           przywiązawszy się do miejsca i zamku, przeżywał w nim ostatki
5594  2,11|               iż owego rycerza polubił i wziął w szczególną opiekę
5595  2,11|                szczególną opiekę mężny i szlachetny brat mistrzów,
5596  2,11|         mistrzów, Ulryk von Jungingen, i że dał mu żelazne listy,
5597  2,11|        pozostali tam urzędnicy zakonni i rycerze mogliby może jeszcze
5598  2,11|            dalszych wschodnich zamkach i komturiach.~Nie tracąc więc
5599  2,11|             tracąc więc czasu, ruszyli i oni krzyżackim krajem ku
5600  2,11|         krzyżackim krajem ku wschodowi i Szczytnu. Droga szła im
5601  2,11|               sporo, gdyż gęste miasta i miasteczka połączone były
5602  2,11|        powstały pod opieką gospodarnej i sprężystej króla Kazimierzowej
5603  2,11|           który napełniał czerstwością i zdrowiem piersi ludzkie.
5604  2,11|                 a stamtąd do Działdowa i dalej do Niedzborza podróżni
5605  2,11|            słyszano, ale trwała krótko i nazajutrz rozbłysnął znów
5606  2,11|               przejasny, różowy, złoty i tak świetlisty, że jak okiem
5607  2,11|              jednym bisiorem brylantów i pereł, cała zaś kraina zdawała
5608  2,11|            zdawała się uśmiechać niebu i radować się z bujnego życia.~
5609  2,11|             mazowiecka nie była daleko i łatwo by im przyszło nawrócić
5610  2,11|               poczet ku Szczytnu, choć i przewodnik nie był konieczny,
5611  2,11|                krople rosy na drzewach i trawach.~- Nie boisz się
5612  2,11|                Zbyszkowego topora, ale i ten stary jest okrutnik,
5613  2,11|              prawią, powagę ma okrutną i zachowanie wielkie, a przy
5614  2,11|                  Bóg da, że damy sobie i z nim rady.~- Bóg da!~Tu
5615  2,11|                 Tu Maćko roześmiał się i po chwili począł mówić:~-
5616  2,11|             niewinne baranki zdusiły". I prawdę rzekłszy, tak to
5617  2,11|                prawdę rzekłszy, tak to i jest...~- A Danuśka? a jej
5618  2,11|                 iże się pokazuje, jako i nas krzywdzić jest nieprzezpieczna
5619  2,11|              toporzysko chycić w garść i godnie nim machnąć! A co
5620  2,11|               machnąć! A co do Danuśki i Juranda, to prawda. Ja myślę
5621  2,11|          prawda. Ja myślę tak samo jak i Czech, że ich już na świecie
5622  2,11|            Tego Juranda też mi żal, bo i za życia się boleści o dziewczynę
5623  2,11|           boleści o dziewczynę najadł, i jeżeli zginął, to ciężką
5624  2,11|                odpowiedziała Jagienka.~I tak mówiąc, podniosła zwilżone,
5625  2,11|                Maćko zaś pokiwał głową i rzekł:~- W Bożym on wiecu
5626  2,11|              rzekł:~- W Bożym on wiecu i w światłości wiekuistej
5627  2,11|              przyleciał pędem do Maćka i zawołał jakimś dziwnym,
5628  2,11|             przez przewodnika kierunku i istotnie oczy ich ujrzały
5629  2,11|       wyniosłości pagórka, na pół albo i więcej stajania jakowąś
5630  2,11|               się, splunął nagle w bok i rzekł:~- Na psa urok!~-
5631  2,11|           wytężając wzrok, Jagienka. - I widzę nawet, że nijakiej
5632  2,11|                lewej ręce dzierży...~- I maca nim przed sobą, jakby
5633  2,11|              była noc - dodał Maćko.~- I ledwie się rusza. Pewnie!
5634  2,11|               jako żywo!~Ruszyli końmi i po niejakim czasie zatrzymali
5635  2,11|         chudzina ni pacholęcia, ni psa i sam omackiem drogi szuka -
5636  2,11|             zeskoczyła żywo ze stępaka i zatrzymawszy się tuż przed
5637  2,11|                przed sobą tupot koński i gwar, wyciągnął przed siebie
5638  2,11|          wyciągnął przed siebie kostur i podniósł do góry głowę,
5639  2,11|                błysk, jakby wzruszenia i rozrzewnienia, nakrył powiekami
5640  2,11|         powiekami swe puste jamy oczne i nagle, rzuciwszy kostur,
5641  2,11|            górę ramionami.~- Wstańcie, i tak was wspomogę. Co wam
5642  2,11|          chwila milczenia, tylko Maćko i Jagienka spoglądali na się
5643  2,11|                tego braku miłosierdzia i braku miary w karaniu, jakimi
5644  2,11|                 rzekł wreszcie Maćko - i ciężko go pokarali, a Bóg
5645  2,11|            prosty naród taki jest jako i na Mazowszu.~- Rozumiecie
5646  2,11|         skrzywdzili go, psubraty, może i bez jego winy. Jagienka
5647  2,11|         Pojedziecie z nami~na Mazowsze i w każdej wsi będziemy was
5648  2,11|             wstał, owszem pochylił się i objął jej nogi, jakby w
5649  2,11|             jakby w opiekę się oddając i dziękując, przy czym jednak
5650  2,11|               w podróży nosili rycerze i giermkowie.~Ona zaś rzekła:~-
5651  2,11|      giermkowie.~Ona zaś rzekła:~- Tak i będzie. Przyjdą wnet nasze
5652  2,11|            wozy, to sobie odpoczniecie i pożywicie się. Ale na Mazowsze
5653  2,11|              się na równe nogi. Zgroza i zdumienie odbiły mu się
5654  2,11|                mu się wydobywać dzikie i jak gdyby pełne przerażenia
5655  2,11|               z Sieciechówną nadjechał i od pewnego czasu wpatrywał
5656  2,11|              Maćka ze zmienioną twarzą i dziwnym jakimś głosem rzekł:~-
5657  2,11|             położył mu ręce na barkach i jął pytać:~- Ze Szczytna
5658  2,11|                jego głosu uspokoił się i skinął głową.~- A nie szukaliście
5659  2,11|          starca, po czym rzekł z wolna i dobitnie:~- To wyście Jurand
5660  2,11|              zachwiał się w tej chwili i omdlał. Przebyte męki, brak
5661  2,11|            szedł tak omackiem, błądząc i szukając przed sobą kijem
5662  2,11|                o głodzie, w utrudzeniu i niepewności, dokąd idzie.
5663  2,11|              naprzeciw idących, dłonią i głosem żebrał jałmużny,
5664  2,11|          którego dosięgła pomsta prawa i sprawiedliwości. Od dwóch
5665  2,11|             dni żywił się korą drzewną i liśćmi i już był zwątpił,
5666  2,11|              się korą drzewną i liśćmi i już był zwątpił, czy trafi
5667  2,11|              litościwe swojackie serca i swojskie głosy, z których
5668  2,11|               końcu wymieniono jeszcze i jego imię, przebrała się
5669  2,11|         zakręciły się wichrem w głowie i byłby zwalił się twarzą
5670  2,11|                ocuciwszy go, nakarmiły i napoiły winem, przy czym
5671  2,11|               siła możemy się od niego i o Zbyszku, i o Danuśce dowiedzieć.~-
5672  2,11|              się od niego i o Zbyszku, i o Danuśce dowiedzieć.~-
5673  2,11|                że nie ma? Widzicie, że i bez gadania dowiedzieliśmy
5674  2,11|              do jego pokazywania głową i rękoma wezwyczaim! Spytacie
5675  2,11|          skinie głową, albo zaprzeczy. I to samo o innych rzeczach.~-
5676  2,11|             Czech.~- Nie sprzeczam się i ja też, że prawda - rzekł
5677  2,11|              że prawda - rzekł Maćko - i sam takową myśl miałem,
5678  2,11|        poznałem go - mówił Maćko - ale i nie dziwota. Chłop był jak
5679  2,11|                zmożyli, ale poniektóry i wierzyć nie chciał, by zaś
5680  2,11|             legło - ale w bitwie legli i nikt żadnemu języka w niewoli
5681  2,11|             coś tam chodziło po głowie i im więcej mu się przypatrywałem,
5682  2,11|              porwali mu zdradą dziecko i wyparli się, a o panu ze
5683  2,11|            chowa powiedzą, że w bitwie i język, i rękę, i oczy utracił.~-
5684  2,11|         powiedzą, że w bitwie i język, i rękę, i oczy utracił.~-
5685  2,11|                bitwie i język, i rękę, i oczy utracił.~- Słusznie -
5686  2,11|               rzekł Maćko. - Toćże oni i samego księcia swego czasu
5687  2,11|             król pomógł. Gadają ludzie i gadają o wielkiej wojnie,
5688  2,11|              on się jako wąż wyśliźnie i zaraz ich ukąsi... Strzeż
5689  2,11|               Krzyżaki. Z innymi dobry i hojny kniaź!~Tu zamyślił
5690  2,11|          Zbyszko do niego się udać, bo i pod nim, i przez niego najwięcej
5691  2,11|                się udać, bo i pod nim, i przez niego najwięcej można
5692  2,11|                nie znajdziem, gdyż tam i pomstę można mieć najsłuszniejszą.~
5693  2,11|                jego nieszczęsnym losie i niewypowiedzianych krzywdach,
5694  2,11|               zemstę, porwali dziecko -i samego umęczyli tak okrutnymi
5695  2,11|               tak okrutnymi mękami, że i Tatarzy nie umieliby lepszych
5696  2,11|               lepszych obmyślić. Maćko i Czech zgrzytali zębami na
5697  2,11|               zębami na myśl, że nawet i w wypuszczeniu go na wolność
5698  2,11|          nawiązką.~Na takich rozmowach i myślach schodziła im droga
5699  2,11|            jeszcze przejechali granicę i nad ranem stanęli pod wodzą
5700  2,11|                miejscowości rozlewiska i moczary.~W gródku przyjęli
5701  2,11|           gródku przyjęli gości Tolima i ksiądz Kaleb. Wieść, że
5702  2,11|              wybuchła taka burza gróźb i wściekłości, że gdyby w
5703  2,11|                Konni "parobje" chcieli i tak zaraz siadać na koń,
5704  2,11|             złapać, co się da, Niemców i głowy ich rzucić pod nogi
5705  2,11|          Niemcy siedzą po miasteczkach i gródkach, a wieśniacza ludność
5706  2,11|                nieszczęsnemu Jurandowi i oczy, i język, i rękę.~Znużeni
5707  2,11|        nieszczęsnemu Jurandowi i oczy, i język, i rękę.~Znużeni drogą
5708  2,11|             Jurandowi i oczy, i język, i rękę.~Znużeni drogą podróżni
5709  2,11|              się dobrze już z południa i kazał pachołkowi przywołać
5710  2,11|            przywołać do siebie Tolimę.~I wiedząc poprzednio od Czecha,
5711  2,11|          wszystkim posłuch dla Zbyszka i że mu dziedzinę na Spychowie
5712  2,11|             stryj waszego młodego pana i póki nie wróci, moje tu
5713  2,11|              do głowy wilczej podobną, i otoczywszy dłonią ucho,
5714  2,11|               Bo się tu was spodziewał i pytał o was młody pan, Zbyszko.
5715  2,11|               zerwał się na równe nogi i zapominając o swej powadze,
5716  2,11|              Na miły Bóg! skąd przybył i dokąd pojechał?~- Przybył
5717  2,11|              Tolima zaś otoczył dłonią i drugie ucho:~- Jako powiadacie,
5718  2,11|             Przyzwę go! - rzekł stary.~I wyszedł. Lecz nim przyprowadził
5719  2,11|                jednej chwili na twarzy i nogi przybrane w obcisłe
5720  2,11|               pod nią widocznie.~- Był i pojechał? - pytała z bijącym
5721  2,11|                słyszał. Był w Malborgu i możną tam opiekę pozyskał,
5722  2,11|          wszystkich zamkach.~- Juranda i Danuśki?~- Tak, ale Juranda
5723  2,11|                   Zaraz, jeno odetchnę i oprzytomnieję, bo z innego
5724  2,11|               na modlitwie zajedzie... i od nóg Pana Chrystusowych,
5725  2,11|              zechce, powróci Jurandowi i oczy, i język, i rękę...~-
5726  2,11|              powróci Jurandowi i oczy, i język, i rękę...~- Byle
5727  2,11|             Jurandowi i oczy, i język, i rękę...~- Byle chciał, to
5728  2,11|               Byle chciał, to jużci że i potrafi - odrzekł Maćko -
5729  2,11|             jeszcze jakby nieprzytomne i istotnie widać było, iż
5730  2,11|              zakrył teraz twarz rękoma i czas jakiś siedział w milczeniu.
5731  2,11|              się, przetarł dłońmi oczy i źrenice, po czym rzekł:~-
5732  2,11|                miarkujcie, o co pytam, i prawcie, co wiecie.~- Pozyskał
5733  2,11|       szrankach potyka, potykał ci się i ze Zbyszkiem, bo było siła
5734  2,11|            gości rycerskich w Malborgu i mistrz gonitwy wyprawił.
5735  2,11|               Ulrykowi poprąg w siodle i łacno go mógł Zbyszko z
5736  2,11|       ujrzawszy, prasnął glewię o ziem i jeszcze chwiejącego się
5737  2,11|                ostre ani na tępe kopie i pokochał go. Zbyszko też
5738  2,11|              okrutnym gniewem zapłonął i do brata swego, mistrza,
5739  2,11|              go tam dla wielkiego rodu i bogactw szanują, a on zasie
5740  2,11|            świadczył.~- A co ze skargi i z onego świadectwa przyszło?~-
5741  2,11|       przykazał, aby wszystkich jeńców i więźniów, jacy są w Szczytnie,
5742  2,11|                odpisał, iż z ran umarł i tamże przy kościele jest
5743  2,11|         przecie prawą Jurandównę znali i widzieli, jako nie była
5744  2,11|             przemieniona Jurandówna.~- I mistrz uwierzył?~- Sam nie
5745  2,11|              większym gniewem zapłonął i wymógł na bracie, aby urzędnika
5746  2,11|        urzędnik kazał wszystkie sklepy i podziemia otworzyć. Za czym
5747  2,11|              otworzyć. Za czym szukali i szukali, i nic nie znaleźli.
5748  2,11|                czym szukali i szukali, i nic nie znaleźli. Brali
5749  2,11|               się tam często zjeżdżają i skargi na Krzyżaków do papieża
5750  2,11|           Krzyżaków do papieża ślą, bo i księżom chudziętom pod nimi
5751  2,11|               przed śmiercią tyle, ba! i więcej, niż człowiek jego
5752  2,11|         wytrzymać może. Ślepy, niemowa i bez prawicy - bójcie że
5753  2,11|                 tylko pamięć, kim był, i rozeznanie nędzy. A to przecie
5754  2,11|        siedział, a Zbyszko przejeżdżał i nie poznał go. Może i on
5755  2,11|      przejeżdżał i nie poznał go. Może i on słyszał głos Zbyszkowy,
5756  2,11|           uczynił, iżeście go spotkali i dlatego mniemam, że i jeszcze
5757  2,11|         spotkali i dlatego mniemam, że i jeszcze większy uczyni,
5758  2,11|               choć Go o niego niegodne i grzeszne wargi moje proszą.~-
5759  2,11|          Szczytnie, ale oni ją porwali i albo zamorzyli, albo wywieźli.
5760  2,11|             Lowe, powiada, to uczynił, i tak mi dopomóż Bóg, jako
5761  2,11|           wojna.~- Wiedział, że wojna, i dlatego do kniazia Witolda
5762  2,11|                Witold do Prus wtargnie i tamtejszych zamków będzie
5763  2,11|                Jeśli mu dadzą czas, to i nie omieszka - odparł Maćko. -
5764  2,11|             gdzie Zbyszka szukać.~- To i trzeba nam zaraz ruszyć! -
5765  2,11|       pachołkiem, a ona upamiętała się i umilkła.~Zaś Maćko pomyślał
5766  2,11|              Zaś Maćko pomyślał chwilę i rzekł:~- Jużci, Zbyszka
5767  2,11|                Mam listy Lichtensteina i do Szczytna mogę przezpiecznie
5768  2,11|                  odparł ksiądz Kaleb - i kapelan dawno już musiał
5769  2,11|             bojowymi końmi od wypadku -i pojadę.~- A potem ku Zbyszkowi? -
5770  2,11|              tymczasem ty tu ostaniesz i będziesz czekać, dopóki
5771  2,11|          zabawię. Twarde we mnie gnaty i trud mi nie nowina. Przedtem
5772  2,11|              jeżeli kto co wie, to on.~I pod wieczór wygotował list,
5773  2,12|               obecności księdza Kaleba i zapomniawszy we śnie, co
5774  2,12|                jest, począł macać łoże i ścianę, przy której łoże
5775  2,12|             Kaleb chwycił go w ramiona i płacząc z rozrzewnienia,
5776  2,12|          Bracie Jurandzie! Bracie!!...~I przycisnąwszy go do piersi,
5777  2,12|                czoło, jego puste oczy, i znów cisnąć do piersi, i
5778  2,12|               i znów cisnąć do piersi, i znów całować, a ów z początku
5779  2,12|            początku był jakby odurzony i zdawał się nic nie rozumieć,
5780  2,12|            wodzić lewą dłonią po czole i głowie, jakby chcąc odgarnąć
5781  2,12|           głowie, jakby chcąc odgarnąć i rozproszyć ciężkie chmury
5782  2,12|          rozproszyć ciężkie chmury snu i odurzenia.~- Słyszyszże
5783  2,12|        odurzenia.~- Słyszyszże ty mnie i rozumiesz? - spytał ksiądz
5784  2,12|           przycisnął do ust, do piersi i oddał księdzu Kalebowi.
5785  2,12|             cię, bracie! On ci zostaje i jako cię wywiódł z ziemi
5786  2,12|                z ziemi niewoli, tak ci i wszystko, coś stracił, wrócić
5787  2,12|                znów jego wykapane oczy i ból niezmierny odbił się
5788  2,12|               Kaleb, ujrzawszy ów ruch i ową boleść, zrozumiał, że
5789  2,12|                 więc klęknął przy łożu i rzekł:~- Wieczny odpoczynek
5790  2,12|               Na to ślepy podniósł się i siadłszy na łożu, począł
5791  2,12|              łożu, począł kręcić głową i machać dłonią, jakby chcąc
5792  2,12|                 jakby chcąc zaprzeczyć i powstrzymać księdza Kaleba,
5793  2,12|           gródka, karbowi, przedniejsi i starsi kmiecie spychowscy,
5794  2,12|            kmiecie spychowscy, leśnicy i rybacy, albowiem wieść o
5795  2,12|               mu kolana, całowali ręce i wybuchali płaczem rzewnym
5796  2,12|           rzewnym na widok tego kaleki i starca, który w niczym nie
5797  2,12|                 pogromiciela Krzyżaków i zwycięzcy we wszystkich
5798  2,12|                 więc oblicza im bladły i stawały się zawzięte. Po
5799  2,12|            Juranda, podjął go pod nogi i rzekł:~- Jak was tu przywieźli,
5800  2,12|                 Darmoć nas nie hańbili i nie będą... Chodziliśmy
5801  2,12|               waszych rządów, pójdziem i teraz, pod Tolimą alibo
5802  2,12|                teraz, pod Tolimą alibo i bez niego. Już my Szczytno
5803  2,12|               my Szczytno musimy dobyć i tę sobaczą krew z nich wytoczyć -
5804  2,12|           Szczytna!~- Krwi nam trzeba!~I wraz płomień ogarnął zapalczywe
5805  2,12|            marszczyć, oczy błyskać, tu i ówdzie ozwało się zgrzytanie
5806  2,12|            zębów. Lecz po chwili głosy i zgrzytania umilkły, a oczy
5807  2,12|         zagrała w nim dawna zawziętość i dawna bojowa ochota. Podniósł
5808  2,12|            bojowa ochota. Podniósł się i znów począł szukać dłonią
5809  2,12|               ku górze puste jamy oczu i wyciągnął przed się krucyfiks.~
5810  2,12|               snu na poddaszach gródka i w lipach rosnących na dziedzińcu.
5811  2,12|                wzniesiony w górę krzyż i na białe włosy Juranda.~
5812  2,12|                wreszcie przeżegnał się i wyszedł na palcach z izby.
5813  2,12|               wyszli równie cicho inni i dopiero zatrzymawszy się
5814  2,12|              między sobą szeptać:~- No i cóż?~- Nie pójdziem czy
5815  2,12|             zemstę Bogu. Widać, że się i dusza w nim zmieniła.~I
5816  2,12|                i dusza w nim zmieniła.~I tak było rzeczywiście.~Ale
5817  2,12|             dzieje.~Jagienka, śmielsza i pewniejsza siebie od Sieciechówny,
5818  2,12|               dziękować, kiwając głową i kładąc kilkakrotnie dłoń
5819  2,12|             opowiadać, jak go spotkali i jak poznał go Czech Hlawa,
5820  2,12|             giermkiem rycerza Zbyszka, i jak wreszcie przywieźli
5821  2,12|              Spychowa. Powiedziała też i o sobie, że nosi wraz z
5822  2,12|               wraz z towarzyszem miecz i hełm z tarczą za rycerzem
5823  2,12|             teraz do Szczytna pojechał i za trzy albo cztery dni
5824  2,12|                równie chytry jak mężny i że nikomu nie da się na
5825  2,12|               znać też było, że chciał i o wiele innych rzeczy zapytać,
5826  2,12|                 wyciągnął ku niej dłoń i złożywszy ją omackiem na
5827  2,12|          widocznie do serca ta młodość i to jej szczebiotanie przypominające
5828  2,12|             było, tęsknił do jej głosu i wszelkimi sposobami starał
5829  2,12|                poznać księdzu Kalebowi i Tolimie, że tego wdzięcznego
5830  2,12|              tymczasem upłynął czwarty i piąty. Szóstego pod wieczór
5831  2,12|             kopyta na zwodzonym moście i na dziedziniec wjechał giermek
5832  2,12|        poprzednio zeszła z górnej izby i czekała na podwórzu, podskoczyła
5833  2,13|              chwilę ze zdumienia, żalu i gniewu słowa nie mogła przemówić,
5834  2,13|           słyszeli, bo siła jest nowin i ważnych.~- A o Zbyszku są?~-
5835  2,13|                a wy pójdziecie za mną.~I dawszy rozkaz pacholikowi,
5836  2,13|               mamy w Spychowie ostawać i dlaczegoście wy wrócili? -
5837  2,13|           panny zgorzelickiej pilnował i ode mnie na nowiny czekał.
5838  2,13|             Czemużeś jej nie przywiózł i gdzie ona teraz?~Usłyszawszy
5839  2,13|                się do kolan dziewczyny i rzekł;~- Niechże to nie
5840  2,13|             pewna, że była w Szczytnie i że ją pono gdzieś ku wschodnim
5841  2,13|               widzi wasza miłość... Bo i prawda, że nie byłoby po
5842  2,13|            Czech zaś rzekł:~- Myślałem i jeszcze myślę, że z tych
5843  2,13|           Przyjechaliśmy do Szczytna - i dobrze. Rycerz Maćko pokazał
5844  2,13|          oczach, przyjął nas gościnnie i w niczym nie podejrzewał.
5845  2,13|             chłopa w pobliżu, można by i zamek wziąć, tak nam dufał...
5846  2,13|        księdzem nie było też przeszkód i gadaliśmy przez dwie noce -
5847  2,13|            gadaliśmy przez dwie noce - i dowiedzieliśmy się dziwnych
5848  2,13|                gadał. Dziwne to rzeczy i był w tym chyba palec Boży.
5849  2,13|            Jurandowi, wyrywał mu język i wykapywał oczy. On jest
5850  2,13|            człeka kazali zębami rwać - i to uczyni. Ale na żadną
5851  2,13|              źrzałą ręki nie podniesie i na to znów żadne męki nie
5852  2,13|                 którą okrutnie miłował i którą mu Krzyżacy...~Tu
5853  2,13|        Krzyżacy...~Tu zaciął się Hlawa i nie wiedział, jak dalej
5854  2,13|               Rotgier to był jego syn, i ksiądz to potwierdził, że
5855  2,13|               syna więcej nie miłował. I przez pomstę diabłu duszę
5856  2,13|            Juranda, a potem język jego i rękę do trumny Rotgiero-wi
5857  2,13|          Straszno słuchać. W imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego,
5858  2,13|           słuchać. W imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego, amen! -
5859  2,13|               amen! - rzekła Jagienka.~I podniósłszy się, dorzuciła
5860  2,13|                 że on niespełna rozumu i w rzeczy bydlę, ale to jedno
5861  2,13|                 ale to jedno rozumie - i jak trzeba, to w chytrości
5862  2,13|              Siadł ci tedy na schodach i czekał, aż tu nadchodzi
5863  2,13|                 ujrzał świecące ślepia i zląkł się, bo rozumiał,
5864  2,13|              mu śpik przetrąci, tak że i znaku nie będzie, wszelako~
5865  2,13|               zabił. Ale komtur omdlał i ze strachu zachorzał, a
5866  2,13|             Wywiózł ją, a z nią zabrał i kata. Nie wiedział, że to
5867  2,13|                  Jeśli tak, to ją może i znajdziem, a mnie co ducha
5868  2,13|              sam po nią przyjechał, to i przyjedzie, a wówczas dopiero
5869  2,13|           dlatego tak się śpieszył, to i dobrze. Po chwili zaś, zwracając
5870  2,13|             Spychowie strzec? Ustrzeże i stary Tolima, a tam Zbyszkowi
5871  2,13|            byście się przydali, boście i mocni, i roztropni.~- A
5872  2,13|              przydali, boście i mocni, i roztropni.~- A kto was,
5873  2,13|                 to prześlą przez was - i odwieziecie nas do Zgorzelic.~
5874  2,13|              Czech pocałował ją w rękę i zapytał wzruszonym głosem:~-
5875  2,13|                sierotą! Tu ostaniem.~- I nie będzie się wam cniło?
5876  2,13|      wszystkich was w zdrowiu uchował.~I to rzekłszy, rozpłakała
5877  2,14|                XIV~Ale ona obtarła łzy i zabrawszy giermka, poszła
5878  2,14|                Kalebem, z Sieciechówną i ze starym Tolimą. Miejscowy
5879  2,14|              głowy, słuchali w zadumie i smutku. W świetlicy widno
5880  2,14|              ciepły. Okna były otwarte i w blasku miesięcznym widać
5881  2,14|          pomieszany z winem krzepiącym i pachnącymi ziołami.~Rybałt,
5882  2,14|                Rybałt, a raczej klecha i sługus księdza Kaleba, zaczynał
5883  2,14|          cisowy...~gdy weszła Jagienka i rzekła:~- Niech będzie pochwalony
5884  2,14|              zwrócił się zaraz ku niej i jął witać swą białą jak
5885  2,14|                ozwała się dziewczyna - i nowiny przywiózł od księdza.
5886  2,14|               jej niewinną krew wypił, i o tym Jak ją niespodzianie
5887  2,14|               kat obronił. Nie zataiła i tego, że Maćko miał teraz
5888  2,14|              Danusię znajdą, odbiją ją i przywiozą do Spychowa, z
5889  2,14|               a im tu zostać rozkazał.~I głos zadrżał jej w końcu
5890  2,14|             który z zamkniętymi oczyma i przechyloną w tył głową
5891  2,14|             głowę, podniósł lewe ramię i palcem wskazał na niebo.~
5892  2,14|               włosy, na wykapane oczy, i było w tej twarzy takie
5893  2,14|            niczego już w nim nie czeka i nie wygląda.~Więc znów nastało
5894  2,14|            Więc znów nastało milczenie i znów słychać było tylko
5895  2,14|               zalewających dziedziniec i izbę.~Ale Jagienkę ogarnęła
5896  2,14|          ogarnęła nagle litość ogromna i jakby dziecięca miłość do
5897  2,14|             popędem, skoczyła ku niemu i chwyciwszy jego dłoń, poczęła
5898  2,14|               zarazem polewać łzami.~- I ja sierota! - zawołała z
5899  2,14|           dziewczyną, tylko przygarnął i przytulił ją do piersi,
5900  2,14|               dalej głosem przerywanym i łkającym:~- Ostanę z wami,
5901  2,14|              Bóg nad sierotami! Niemcy i mnie tatusia zabiły, ale
5902  2,14|               ale wasze kochanie żywie i wróci. Dajże to, Boże miłościwy,
5903  2,14|              ksiądz Kaleb ukląkł nagle i ozwał się uroczystym głosem:~-
5904  2,14|               odpowiedział zaraz Czech i Tolima. Wszyscy poklękali,
5905  2,14|           tylko w chwili śmierci, lecz i dla wybawienia ze śmiertelnego
5906  2,14|        niebezpieczeństwa osób bliskich i drogich. Klękła Jagienka,
5907  2,14|           obsunął się z ławy na kolana i chórem poczęto mówić:~-
5908  2,14|              nad nami...~Głosy ludzkie i wołania błagalne: "Zmiłuj
5909  2,14|              okna, wspięła się na ramę i zadarłszy ku księżycowi
5910  2,14|           paszczę, poczęła wyć z cicha i żałośnie.~Jakkolwiek Czech
5911  2,14|               będzie obu pannom strażą i opiekunem, lecz gdy sama
5912  2,14|                Spychowie nic nie grozi i ze jego powinność przy Zbyszku,
5913  2,14|             myśli, iż giermek tej siły i sprawności zawsze może się
5914  2,14|             może się przydać Zbyszkowi i z niejednej toni go wybawić.
5915  2,14|            Juranda, podjął ją pod nogi i rzekł:~- To wolę waszej
5916  2,14|             miłości zaraz się pokłonić i o dobre słowo na drogę poprosić...~-
5917  2,14|                na Zmujdź wyprawa!~- To i jedź, bo łacniej rycerza
5918  2,14|              twardy na wszelakie trudy i o kilka dni mnie wyprzedził.
5919  2,14|               pokazywać chyba ot co! - i tym sobie wolny przejazd
5920  2,14|        podziemiu krzyżackim ostał. Ale i w puszczach dawaj na się
5921  2,14|            przystał. Pamiętam, jako to i rycerz Maćko, i Zbyszko
5922  2,14|                jako to i rycerz Maćko, i Zbyszko opowiadali w Zgorzelicach.~-
5923  2,14|          chudziny to, nie bożeczkowie, i siły nijakiej nie mają.
5924  2,14|               Dam ja sobie z nimi rady i z Niemcami, których napotkam
5925  2,14|               chwilę, po czym rzekł:~- I rozgorzała, i nie rozgorzała.
5926  2,14|            czym rzekł:~- I rozgorzała, i nie rozgorzała. Pilnie my
5927  2,14|              Maćko, któren jest chytry i objechać każdego Niemca
5928  2,14|             nie wyda, a w sedno utrafi i z każdego nowinę jakoby
5929  2,14|                zamysły przeciw Tatarom i chcąc od niemieckiej ściany
5930  2,14|           Żmujdź. Była wielka przyjaźń i zgoda. Zamki im wznosić
5931  2,14|             jednej wyspie, pili, jedli i świadczyli sobie miłość.
5932  2,14|           kniaź Witold Niemcom pomagał i wojska im swoje w pomoc
5933  2,14|                w Szczytnie rozpowiadał i chwalił krzyżackie rządy
5934  2,14|              którzy ich mieli chrzcić, i zboże w czasie głodu. Jakoż
5935  2,14|               sromocili w oczach mężów i braci, kto się zaś przeciwił,
5936  2,14|            przeciwił, to go wieszali - i stąd, panienko, jest wojna.~-
5937  2,14|         żmujdzkie krzywdy oczy zamykał i Krzyżaków kochał. Niedawne
5938  2,14|                co było turniejów, uczt i różnych wszelakich dziwów
5939  2,14|            Miarkując z tego, co nieraz i nieboszczyk tatuś, i Maćko
5940  2,14|            nieraz i nieboszczyk tatuś, i Maćko gadali, to często
5941  2,14|        zameczki po-burzyli, a teraz ci i do samych Prus wpadają,
5942  2,14|           frasunku niemieckiego śmieje i żmujdzinom pomoc po cichu
5943  2,14|                 Jest ze Żmujdzinami, a i z Witoldem w rzeczy już
5944  2,14|       pogranicznych zamków, a radzi by i wielką wyprawę na Żmujdź
5945  2,14|               bo to jest kraj rozmokły i rycerzom nijak w nim wojować.
5946  2,14|           pójdzie w pomoc Żmujdzinom - i pójdzie z pozwoleństwem
5947  2,14|              to przecie zwierzchni pan i nad wielkim kniaziem, i
5948  2,14|                i nad wielkim kniaziem, i nad całą Litwą.~- To może
5949  2,14|              nad całą Litwą.~- To może i z królem będzie wojna?~-
5950  2,14|           będzie wojna?~- Mówią ludzie i tam u Niemców, i tu u nas,
5951  2,14|                ludzie i tam u Niemców, i tu u nas, że będzie. Żebrzą
5952  2,14|           pomocy po wszystkich dworach i kaptury im na łbach górą
5953  2,14|              Westchnęła na to Jagienka i rzekła:~- Zawszeć to chłopu
5954  2,14|           równie jak pojechali Zbyszko i Maćko, a my tu ostaniem
5955  2,14|      przezpieczności. Straszne jeszcze i teraz Niemcom Juran-dowe
5956  2,14|           wiemy, że tu nie przyjdą, bo i bagno broni, i stary Tolima,
5957  2,14|             przyjdą, bo i bagno broni, i stary Tolima, jeno ciężko
5958  2,14|              Teraz pojadą razem ze mną i w razie czego zaraz którego
5959  2,14|         przygodzie, ale za twoje serce i za chętliwość ku mnie to
5960  2,14|              przykląkł na jedno kolano i rzekł:~- Nie krzywd ja,
5961  2,14|           rycerz Zych pod Bolesławiem. i bez okupu wolnością obdarował,
5962  2,14|               moja!~- Boże cię prowadź i przyprowadź - odpowiedziała
5963  2,14|                pochylić się do jej nóg i całować stopy, aby jej cześć
5964  2,14|                 a potem podniósł głowę i nie wstając z klęczek, począł
5965  2,14|                 począł mówić nieśmiało i pokornie:~- Prosty ja pachołek,
5966  2,14|               pachołek, alem szlachcic i sługa wasz wiemy... dajcieże
5967  2,14|              waszą przewiązką umierać.~I znów pochylił się do jej
5968  2,14|              stóp, a potem ręce złożył i tak błagał ją, patrząc w
5969  2,14|            odbił się ciężki frasunek - i po chwili odrzekła jakby
5970  2,14|                 bo czego nie mam, tego i dać nie zdolę. Tak ci mi,
5971  2,14|                to płaczem wybuchnie, a i tak zaszły jej jakby chmurą
5972  2,14|                 albowiem zrozumiał, że i wracać jej było źle do Zgorzelic
5973  2,14|            drapieżnych komyszy: Cztana i Wilka, i równie źle zostawać
5974  2,14|               komyszy: Cztana i Wilka, i równie źle zostawać w Spychowie,
5975  2,14|                cię ona widzi od dawna.~I poczęła ją wołać, ta zaś
5976  2,14|              świecącymi zarazem od łez i od senności, i spuściwszy
5977  2,14|          zarazem od łez i od senności, i spuściwszy powieki, stała
5978  2,14|        najgłębszego przywiązania cześć i nabożeństwo, ale nie śmiał
5979  2,14|             zwłaszcza swym zmieszaniem i łzami, przez które przeglądało
5980  2,14|               Więc zwrócił się ku niej i rzekł:~- Wiecie! Na wojnę
5981  2,14|            Wiecie! Na wojnę jadę, może i legnę. Nie żal wam mnie?~-
5982  2,14|          cienkim głosikiem dziewczyna.~I zaraz poczęła sypać łzami,
5983  2,14|                wzruszył się do ostatka i jął całować jej ręce, tłumiąc
5984  2,14|                Powieszę go na hełmie - i nieszczęsna mać tego Niemca,
5985  2,14|           podniosła obie ręce do głowy i po chwili jasne promienie
5986  2,14|           rozsypały się jej po plecach i po ramionach. Hlawa zaś,
5987  2,14|             widząc ją taką przetowłosą i cudną, aż zmienił się na
5988  2,14|              było trzeba, Sieciechówny i po słowach: "Niechże tak
5989  2,14|            izby.~A chociaż był zdrożon i niewypoczęty, nie położył
5990  2,14|          Żmujdź. Nie upił się jednak - i o pierwszym brzasku był
5991  2,14|               się zaraz błoniaste okno i przez szparutkę wyjrzały
5992  2,14|             pątlik przypięty na hełmie i pożegnać się raz jeszcze,
5993  2,14|     przeszkodził mu w tym ksiądz Kaleb i stary Tolima, którzy zeszli
5994  2,14|             rzekł ksiądz Kaleb. - Może i rycerz Maćko tam wstąpił.
5995  2,14|               stamtąd na Litwę znajome i o przewodnika przez puszczę
5996  2,14|             jedź przez Litwę. Bacz, że i Żmujdzini mogą cię zabić,
5997  2,14|           Zresztą Boże błogosław tobie i obudwom tamtym rycerzom,
5998  2,14|              obyście w zdrowiu wrócili i dziecko przywieźli, na którą
5999  2,14|        wszystko w ręku Pana Jezusowych i lepsza nadzieja niż smutek.~-
6000  2,14|                nadzieja, chociaż serce i trwogi niepróżne... Najgorzej,