bold = Main text
     Tom,    Rozdzial                              grey = Comment text

7001  2,25|           potoki. Nie brakło w puszczy i jezior, w których widywali
7002  2,25|             ciele, zbrojny w kiścienie i łuki, a patrzący tak złowrogo
7003  2,25|                wprawiał widok rycerzy, i odjeżdżać jak najspieszniej.~
7004  2,25|              świstały za Czechem groty i gonił go okrzyk:~"Wokili!" (
7005  2,25|              przypuszczać, że może już i przejechał granicę, ale
7006  2,25|              wciąż nienawiścią, a może i z tej przyczyny, że Czech
7007  2,25|            otaczali gromadnie jeźdźców i zarzucali ich pytaniami,
7008  2,25|              panie; już my go sprawim! I prosili tak natarczywie,
7009  2,25|              już osiadłym, ze szlachtą i włodykami nie szło też łatwo.
7010  2,25|            bowiem żywo wszędzie zdradę i krzywdę wyrządzoną księciu
7011  2,25|              go Krzyżacy pod Złotoryją i zatrzymali jako więźnia.
7012  2,25|          Rozwiążcie go, to mu dam oręż i za miedzą pozwę go na śmierć".
7013  2,25|             nieszczęsny pan spychowski i że nie wolno go jej pozbawiać.~
7014  2,25|              bo były jakie takie drogi i konie wszędy karmiono owsem
7015  2,25|               zatrzymując się nigdzie, i na dziesięć dni przed Bożym
7016  2,25|          odjeździe na Żmujdź przysłał, i tak samo jak wówczas zbiegła
7017  2,25|        przemówić. Ale ona podniosła go i pociągnęła co rychlej na
7018  2,25|                drżąc z niecierpliwości i ledwie mogąc dech złapać. -
7019  2,25|               wszakże nie opuściły jej i nie straciła przytomności,
7020  2,25|          chwili opanowała się zupełnie i poczęła znów pytać:~- Kiedy
7021  2,25|              spytała znowu.~- Może się i obaczyła, ale nie wiem,
7022  2,25|            słowach, jak odbili Danusię i wzięli olbrzyma Arnolda
7023  2,25|              chciał go dać w podarunku i dla pomsty Jurandowi.~-
7024  2,25|                gdy skończył, Jagienka. I wyszła, ale Hlawa niedługo
7025  2,25|             był przytomny ze zmęczenia i trudów niezmiernych, czy
7026  2,25|                 czy że tęsknił do niej i zapamiętał się na razie
7027  2,25|             wpół, przycisnął do piersi i począł całować jej oczy,
7028  2,25|         powiedzieć dziewczynie wypada.~I może, że istotnie wypowiedział
7029  2,25|             czasie podróży, bo całował i całował bez końca, a tulił
7030  2,25|        schodach dały się słyszeć kroki i po chwili wpadł do izby
7031  2,25|              nowiny, że Danusia odbita i znaleziona, a kat jej przywiezion
7032  2,25|              nieco krew w żyłach Hlawy i gdy ksiądz wstał, mógł mu
7033  2,25|                jakim sposobem znaleźli i odbili Danusię.~- Nie po
7034  2,25|                 ksiądz - aby rozum jej i duszę w ciemnościach i we
7035  2,25|             jej i duszę w ciemnościach i we władaniu mocy nieczystych
7036  2,25|              na niej swoje święte ręce i jedną modlitwą przywróci
7037  2,25|           modlitwą przywróci jej rozum i zdrowie.~- Rycerz Jurand? -
7038  2,25|                 ale przy łasce boskiej i jedna wystarczy.~- Pewnie -
7039  2,25|                a on zaraz padł krzyżem i modli się.~- On i bez tego
7040  2,25|              krzyżem i modli się.~- On i bez tego całymi nocami tak
7041  2,25|                razy zaglądali do niego i za każdym razem znajdowali
7042  2,25|            znać, że chce widzieć Hlawę i jeńca. Wyprowadzono wówczas
7043  2,25|              krzyż na piersiach rękoma i wszyscy razem z Tolimą udali
7044  2,25|           które zawaliły całkiem niebo i zapowiadały groźną nawałnicę.
7045  2,25|            poznał, tak jeszcze wychudł i wynędzniał. Olbrzymi mąż
7046  2,25|               od mlecznej barwy włosów i brody, a gdy przechyliwszy
7047  2,25|                krucyfiks, dzban z wodą i bochen czarnego chleba z
7048  2,25|            Innego pokarmu prócz chleba i wody od dawna już Jurand
7049  2,25|        szczcieńskiej niewoli żył możny i straszny niegdyś rycerz
7050  2,25|               ogrzewała mu bose stopy, i podał się w tył. Wtedy to
7051  2,25|             walkę z Arnoldem von Baden i odbicie Danusi, ale nie
7052  2,25|               boleści do dobrej nowiny i budzić w nim nowego niepokoju,
7053  2,25|             zawzięte przeciw Krzyżakom i pragnąc, aby Zygfryd jak
7054  2,25|      obchodzono się z nią po katowsku, i że gdyby była dłużej pozostała
7055  2,25|      strasznych rękach, byłaby uwiędła i zgasła tak właśnie, jako
7056  2,25|              tak właśnie, jako więdnie i ginie podeptane nogami kwiecie.
7057  2,25|      opowiadania bez jednego drgnienia i ruchu, tak że obecnym zdawać
7058  2,25|                we śnie. Słyszał jednak i rozumiał wszystko, bo gdy
7059  2,25|                mu się dwie wielkie łzy i spłynęły mu po policzkach.
7060  2,25|                dalekie jeszcze grzmoty i błyskawice jęły kiedy niekiedy
7061  2,25|              okna. On modlił się długo i znów łzy kapały mu na białą
7062  2,25|            brodę. Aż wreszcie przestał i zapadło długie milczenie,
7063  2,25|        towarzysz we wszystkich bitwach i główny stróż Spychowa, rzekł:~-
7064  2,25|           krzyżacki, który katował was i dziecko wasze; dajcie znak,
7065  2,25|             znak, co mam z nim uczynić i jako go pokarać?~Na te słowa
7066  2,25|           przebiegły nagle promienie - i skinął, aby mu przywiedziono
7067  2,25|                w mgnieniu oka za barki i przywiedli przed starca,
7068  2,25|            ramiona, dotknął powrozów - i przymknąwszy znów oczy,
7069  2,25|            gdyż po chwili ocknął się - i skierował dłoń w stronę
7070  2,25|              Czech, nawet stary Tolima i wszyscy pachołkowie zatrzymali
7071  2,25|                wiedzieć, czego dotyka, i począł przecinać sznury
7072  2,25|          zrozumieli bowiem jego chęć - i oczom nie chcieli wierzyć.
7073  2,25|         Chcecie, by odszedł bez pomsty i kary?~- Tak!~Pomruk gniewu
7074  2,25|             kary?~- Tak!~Pomruk gniewu i oburzenia zwiększył się
7075  2,25|              zwrócił się ku szemrzącym i zawołał:~- Kto się świętemu
7076  2,25|            śmie sprzeciwić? Na kolana! I klęknąwszy sam, począł mówić:~-
7077  2,25|             przyjdź królestwo Twoje...~I odmówił "Ojcze nasz" do
7078  2,25|               do końca. Przy słowach: "i odpuść nam nasze winy jako
7079  2,25|             odpuść nam nasze winy jako i my odpuszczamy naszym winowajcom",
7080  2,25|             następnie Jurandowe kolano i rzekł:~- Panie, jeśli wasza
7081  2,25|                okna; burza była bliżej i bliżej.~ ~
7082  2,26|           jeźdźcy zdążali wśród wichru i nawalnego już chwilami dżdżu
7083  2,26|          spychowskiej granicy: Zygfryd i Tolima. Ten ostatni odprowadzał
7084  2,26|             niemu straszną nienawiścią i zemstą. Zygfryd jechał bez
7085  2,26|          Zygfryd jechał bez broni, ale i bez pęt. Burza, którą gnał
7086  2,26|          stróżowania jeńców, spoglądał i teraz chwilami na Zygfryda
7087  2,26|             niespodzianie nie umknął - i dreszcz mimowolny przejmował
7088  2,26|               zawyje nieludzkim głosem i zmieniwszy się w szkaradny
7089  2,26|               jednakże sił nieczystych i nie chciał mieć z nimi do
7090  2,26|        Niemcowi po prostu dalszą drogę i zawrócić, ale wstyd mu było
7091  2,26|                nastała przerwa w dżdżu i chmury zajaśniały jakimś
7092  2,26|         światłem. Uczyniło się widniej i oczy Zygfryda utraciły ów
7093  2,26|    przezpiecznie aż do granicy, tom go i odprowadził; ale zaliż ma
7094  2,26|              ma on odjechać bez pomsty i kary, ów kat pana mojego
7095  2,26|               kary, ów kat pana mojego i jego dziecka, i czy nie
7096  2,26|            pana mojego i jego dziecka, i czy nie byłby to godny a
7097  2,26|                jaki miecz albo okszę - i będę się z nim potykał.
7098  2,26|             potem dorżnę jako przystoi i głowę w gnoju zakopię!"
7099  2,26|             Tak mówił do siebie Tolima i spoglądając łakomie na Niemca,
7100  2,26|         zwietrzył zapach świeżej krwi. I ciężko musiał walczyć z
7101  2,26|            granicy tylko darował życie i wolność jeńcowi i że w takim
7102  2,26|                życie i wolność jeńcowi i że w takim razie na nic
7103  2,26|          przydał pański święty uczynek i zmniejszyłaby się za niego
7104  2,26|             przezwyciężył się wreszcie i powstrzymawszy konia, rzekł:~-
7105  2,26|                   Oto granica nasza, a i do waszej niedaleko. Jedźże
7106  2,26|                cię zgryzota nie zdławi i piorun boski nie doścignie,
7107  2,26|                ludzi nic ci nie grozi.~I to rzekłszy, zawrócił, a
7108  2,26|       odezwawszy się ani jednym słowem i jakby nie słysząc, że ktoś
7109  2,26|               ktoś do niego przemówił.~I jechał dalej szerszym już
7110  2,26|            Krótka była przerwa w burzy i krótko trwało rozjaśnienie.
7111  2,26|              świat padł mrok wieczorny i chmury zstąpiły nisko, prawie
7112  2,26|              dochodził złowrogi pomruk i jakby niecierpliwy syk i
7113  2,26|               i jakby niecierpliwy syk i warczenie piorunów, które
7114  2,26|     oślepiającym blaskiem groźne niebo i przerażoną ziemię i wówczas
7115  2,26|              niebo i przerażoną ziemię i wówczas widać było szeroką
7116  2,26|             się poddawał. Świeżo zaś - i trudy podróży pod twardą
7117  2,26|                pod twardą ręką Czecha, i noc spędzona w spychowskim
7118  2,26|               w spychowskim więzieniu, i niepewność losu, a nade
7119  2,26|            nadludzki niemal czyn łaski i miłosierdzia, który po prostu
7120  2,26|               ostatka. Chwilami tężała i krzepła w nim myśl, tak
7121  2,26|               znów gorączka budziła go i zarazem budziła w nim jakieś
7122  2,26|               kres, że naokół jeno noc i noc, i nicość, i jakby jakaś
7123  2,26|              że naokół jeno noc i noc, i nicość, i jakby jakaś otchłań
7124  2,26|              jeno noc i noc, i nicość, i jakby jakaś otchłań okropna
7125  2,26|              głos. A on obejrzał się - i ujrzał śmierć. Sama kształtu
7126  2,26|                 sunęła tuż obok, biała i klekocąca kościami.~- Jesteś? -
7127  2,26|               uszami, długą, spiczastą i pokrytą czarną sierścią.~-
7128  2,26|          odpowiedzieć, pokazał mu zęby i począł głucho warczeć.~Zygfryd
7129  2,26|             potężniejszy chrzęst kości i głos mówiący mu w samo ucho:~-
7130  2,26|                 czas! śpiesz się! idź!~I odpowiedział:~- Idę!~Ale
7131  2,26|        zewnętrzną siłą, zsiadł z konia i zdjął z niego wysokie rycerskie
7132  2,26|               go ani na mgnienie oka - i zawiedli ze środka drogi
7133  2,26|                upiór pochylił mu gałąź i pomógł przywiązać do niej
7134  2,26|             sprzączkę, uczynił pętlę - i wstąpiwszy na siodło, które
7135  2,26|           potoczyło się o kilka kroków i ciało nieszczęsnego Krzyżaka
7136  2,26|               chrapliwy, stłumiony ryk i że ów ohydny upiór rzucił
7137  2,26|                na niego, zakołysał nim i począł zębami szarpać mu
7138  2,26|             objął go, ogarnął, otoczył i zakrył wreszcie wszystko
7139  2,26|                 wycie, skrzypienie pni i trzask łamanych gałęzi wypełniły
7140  2,26|            wichrem przesłoniły świat - i tylko w czasie krótkich
7141  2,26|                Jagienka z Sieciechówną i Czechem, za nimi szły wozy,
7142  2,26|             czterech zbrojnych w kusze i miecze pachołków. Z woźniców
7143  2,26|                też obok siebie oszczep i siekierę, nie licząc okutych
7144  2,26|               nie licząc okutych wideł i innych narzędzi w drodze
7145  2,26|           wielkiemu mistrzowi Jagiełło i w listach, i osobiście na
7146  2,26|        mistrzowi Jagiełło i w listach, i osobiście na zjazdach w
7147  2,26|              Ale mając ludzi sprawnych i dobry sprzęt obronny, można
7148  2,26|              więc jechał ufny w siebie i wolny od obaw. Po wczorajszej
7149  2,26|               przecudny, rzeźwy, cichy i tak jasny, że tam, gdzie
7150  2,26|           takie poranki radość ogarnia i serce ludzkie, więc woźnice
7151  2,26|            serce ludzkie, więc woźnice i parobcy podśpiewywali sobie
7152  2,26|             się skończyło, coś złamało i dziewczyna, chociaż nie
7153  2,26|            bardzo biegła w rozmyślaniu i nie umiejąca wypowiedzieć
7154  2,26|         wyraźnie, co się w niej dzieje i co się jej wydaje, czuła
7155  2,26|              dotychczas żyła, zawiodło i poszło na marne, że rozwiała
7156  2,26|       zaniechać, o wszystkim zapomnieć i zacząć życie jakby całkiem
7157  2,26|           które się właśnie skończyło.~I żal niezmierny ściskał jej
7158  2,26|              raz na zawsze przeszłości i podnosił się strumieniem
7159  2,26|             Ale nie chciała płakać, bo i bez tego czuła jakby w dodatku
7160  2,26|             jej gniotło duszę, jeszcze i wstyd. Wolałaby była nigdy
7161  2,26|               czynić po śmierci opata, i nie tylko dlatego, by Cztanowi
7162  2,26|             tylko dlatego, by Cztanowi i Wilkowi odjąć przyczynę
7163  2,26|           zaprzeć! Nie! Wiedział o tym i Maćko, który też nie z tego
7164  2,26|                 a dowie się niechybnie i Zbyszko. Na tę myśl zapałały
7165  2,26|             myśl zapałały jej policzki i gorycz zalała serce. "Nie
7166  2,26|           jutra, do zgryźliwego smutku i do niezgłębionego żalu po
7167  2,26|             ruszył też koniem ku niemu i z kuszy na ramieniu, z torby
7168  2,26|            ramieniu, z torby borsuczej i z piór sójki na czapce poznał
7169  2,26|                zbliżył się pośpiesznie i z obliczem poruszonym, jakie
7170  2,26|             nie jakaś sprawa zbójecka, i począł pytać żywo:~- Daleko
7171  2,26|          Jagienką konia.~- W imię Ojca i Syna, i Ducha! Zygfryd?
7172  2,26|           konia.~- W imię Ojca i Syna, i Ducha! Zygfryd? Krzyżak?~-
7173  2,26|           byliby go po prostu zabili - i siodło byliby zabrali, bo
7174  2,26|              Hlawa, który był zuchwały i niczego się nie bojący,
7175  2,26|                trąciłem go oszczepem - i jakoś nie czuję diabła na
7176  2,26|              Ba, ale Krzyżak, wisielec i kat! Kruki i wilcy się nim
7177  2,26|         Krzyżak, wisielec i kat! Kruki i wilcy się nim zajmą.~- Nie
7178  2,26|           spełnimy.~- Ha! to niech się i stanie wedle waszej woli -
7179  2,26|           waszej woli - odrzekł Czech. I wydał odpowiedni rozkaz
7180  2,26|            posłuchali z ociąganiem się i ze wstrętem. Bojąc się jednakże
7181  2,26|               niedostatku łopat, widły i topory dla wybrania dołu
7182  2,26|              dla wybrania dołu w ziemi i poszli. Czech udał się też
7183  2,26|               też z nimi dla przykładu i przeżegnawszy się, przeciął
7184  2,26|          zbłękitniała już na powietrzu i wyglądał dość okropnie,
7185  2,26|                oczy miał nie zamknięte i przerażone, usta zaś otwarte
7186  2,26|             więc wykopali tuż obok dół i zepchnęli do niego ciało
7187  2,26|         inaczej bowiem wstawali nocami i przeszkadzali podróżnym.~
7188  2,26|          podróżnym.~Kamieni było dosyć i na drodze, i między mchami
7189  2,26|                było dosyć i na drodze, i między mchami leśnymi, wkrótce
7190  2,26|            zbierały się w tym miejscu, i wrócił do orszaku.~- Dusza
7191  2,26|        Jagienki. - Możem teraz jechać.~I ruszyli. Jednakże Jagienka,
7192  2,26|                 udarła gałązkę sośniny i cisnęła ją na kamienie,
7193  2,26|              tak samo wszyscy inni, bo i to nakazywał także obyczaj.~
7194  2,26|      Sprawiedliwość boska nie folguje. I nie godzi się nawet "Wieczny
7195  2,26|          zmiłowania.~- Litościwą macie i tak duszę, żeście kazali
7196  2,26|                Ludzie prawią, ba! może i nie ludzie, jeno czarownice
7197  2,26|                ludzie, jeno czarownice i czarownik!, że niby powróz
7198  2,26|              nie odrzekła na razie nic i po chwili dopiero, westchnąwszy
7199  2,27|            zwichnięty, ale że przy tym i ciało ogarnia jakaś choroba,
7200  2,27|              niewolę, więzienie, mękę, i ustawiczny strach dziecku.
7201  2,27|          zaciekłej walki, jaką Zbyszko i Maćko stoczyli z Niemcami,
7202  2,27|                ten kielich przerażenia i że właśnie w tej chwili
7203  2,27|               jak martwą, nieprzytomną i o niczym nie wiedzącą. Po
7204  2,27|             kraju, między osady kmiece i szlacheckie, skończyły się
7205  2,27|        skończyły się niebezpieczeństwa i trudy. Ludzie, dowiadując
7206  2,27|               gródkach, dwo-rzyszczach i chatach, prześcigali się
7207  2,27|             prześcigali się w usługach i pomocy. Dostarczano zapasów
7208  2,27|            pomocy. Dostarczano zapasów i koni. Wszystkie drzwi stawały
7209  2,27|              wsi do wsi tak troskliwie i ostrożnie, jakby jakąś świętość
7210  2,27|            krzywdach, zgrzytali zębami i niejeden nakładał zaraz
7211  2,27|                 za topór albo za kopię i jechał dalej za Zbyszkiem,
7212  2,27|                nimi ślad w ślad śmierć i czyha tylko na sposobną
7213  2,27|               by się rzucić na Danusię i wyssać z niej ostatek życia.
7214  2,27|                jak się wyzywa rycerza, i potykać się z nią do ostatniego
7215  2,27|              ich jej mroźne tchnienie. I rozumiał już, że przeciw
7216  2,27|                głowę na łup bez walki.~I to było uczucie najstraszniejsze,
7217  2,27|           miłował, na tom cię odszukał i odbił, aby cię Jutro ziemią
7218  2,27|             cię Jutro ziemią przysypać i nie widzieć cię już nigdy?"
7219  2,27|               mętne, nieprzytomne oczy i znów ją pytał: "Ostawisz
7220  2,27|               wówczas myślał, że chyba i jemu samemu w głowie się
7221  2,27|              przeogromny, ale zapiekły i nie mogący wybuchnąć, albowiem
7222  2,27|            albowiem tamowała mu ujście i jakaś złość, i jakiś gniew
7223  2,27|               mu ujście i jakaś złość, i jakiś gniew na tę bezlitosną
7224  2,27|                niewinne dziecko, ślepa i zimna. Gdyby złowrogi Krzyżak
7225  2,27|                wszystko już się kończy i że trupa tylko dowiezie
7226  2,27|           mętne, oddech nie tak głośny i mniej pośpieszny. Zbyszko
7227  2,27|              spostrzegł to natychmiast i po niejakim czasie nakazał
7228  2,27|           najęte do posług przy Danusi i młodziankowie, którzy ją
7229  2,27|               ją nieśli, znużeni drogą i upałem pokładli się w cieniu
7230  2,27|           upałem pokładli się w cieniu i usnęli; tylko Zbyszko czuwał
7231  2,27|            Zbyszko czuwał przy noszach i siadłszy tuż na korzeniach
7232  2,27|             koszący siano chłop stanął i począł brzękać w kosę osełką,
7233  2,27|             kosę osełką, drgnęła lekko i otworzyła na chwilę powieki,
7234  2,27|              to pierwsze niegorączkowe i niebłędne słowa, jakie od
7235  2,27|                woń, w której czuć było i siano, i miód, i przeróżne
7236  2,27|              której czuć było i siano, i miód, i przeróżne pachnące
7237  2,27|             czuć było i siano, i miód, i przeróżne pachnące zioła.
7238  2,27|             klęknął tylko przy noszach i pochyliwszy się nad nią,
7239  2,27|            uśmiech rozjaśnił jej twarz i tak samo jako poprzednio
7240  2,27|               jego imię:~- Zbyszko!...~I próbowała wyciągnąć ku niemu
7241  2,27|                czym zbrakło mu głosu - i przez czas jakiś patrzyli
7242  2,27|             ksykanie koników w trawach i dalekie, niewyraźne śpiewanie
7243  2,27|           spoglądała coraz przytomniej i nie przestawała się uśmiechać,
7244  2,27|              Oj, Danuśko! Szukałem cię i odbiłem. Nie w niemieckiej
7245  2,27|                 Ej, mocny Boże!... Ej!~I odetchnął głęboko a prawie
7246  2,27|              Toś ty nie zabaczył mnie?~I dwie łzy, wezbrawszy jej
7247  2,27|                największych zaklęciach i przysięgach, albowiem miłował
7248  2,27|            jeno chłop przestał śpiewać i jął raz drugi klepać osełką
7249  2,27|                też z niewoli wybawion. I będziesz moja do śmierci.
7250  2,27|             Słyszyszże ty mnie dobrze? i rozumiesz?~Wtem targnął
7251  2,27|              twarz jej czyni się blada i coraz bledsza, a na twarzy
7252  2,27|               z okropnym przestrachem. I uczuł, jak włosy zjeżają
7253  2,27|            tylko, że wymawia jego imię i że go woła. Wnet potem wychudzone
7254  2,27|       wychudzone jej dłonie jęły drgać i trzepotać się po kilim-ku,
7255  2,27|             konała!~A on w przerażeniu i rozpaczy począł ją błagać,
7256  2,27|               rozbudziły się niewiasty i nadbiegli pachołkowie, którzy
7257  2,27|               co się dzieje, poklękali i poczęli odmawiać w głos
7258  2,27|               szemrać liście na gruszy i tylko słowa modlitwy rozlegały
7259  2,27|              po raz ostatni na Zbyszka i na świat słoneczny, po czym
7260  2,27|        Pachołcy udali się ich śladem - i tak chodzili w słońcu wśród
7261  2,27|               pochylając się co chwila i płacząc, albowiem w sercach
7262  2,27|        albowiem w sercach mieli litość i żal. Zbyszko klęczał w cieniu,
7263  2,27|             kolanach Danusi, bez ruchu i słowa, sam jak martwy, a
7264  2,27|            dalej, rwąc złoty kaczeniec i dzwonki, i obficie rosnące
7265  2,27|             złoty kaczeniec i dzwonki, i obficie rosnące różowe smółki,
7266  2,27|         obficie rosnące różowe smółki, i białą, pachnącą miodem drobniczkę.
7267  2,27|                smutnym korowodem nosze i poczęli je maić. Pokryli
7268  2,27|                prawie całkiem kwieciem i ziółmi zwłoki zmarłej, nie
7269  2,27|           twarzy, która wśród dzwonków i lilij bielała, cicha, ukojona
7270  2,27|            snem nieprzespanym, pogodna i po prostu anielska.~Do Spychowa
7271  2,27|                Spychowa nie było nawet i mili, więc po niejakim czasie,
7272  2,27|         niejakim czasie, gdy im smutek i boleść łzami spłynęły, podnieśli
7273  2,27|              spłynęły, podnieśli nosze i ruszyli ku borom, od których
7274  2,27|                zbywającymi pękami ziół i kwiatów, śpiewały na przedzie
7275  2,27|              przedzie pieśni pobożne - i tak z wolna szli i szli
7276  2,27|           pobożne - i tak z wolna szli i szli między zieloną łąką
7277  2,27|                nie było żadnej chmurki i świat cały wygrzewał się
7278  2,28|               granicy stróżowali dniem i nocą zbrojni pachołkowie
7279  2,28|              wieścią do starego Tolimy i do księdza Kaleba, inni
7280  2,28|                orszak z początku krętą i zapadłą, a potem szeroką
7281  2,28|              rozległe wilgotne grudzie i grząskie, rojne od błotnego
7282  2,28|           ludzi, w której byli mężowie i niewiasty. Gdy gromada owa
7283  2,28|             podtrzymywany przez Tolimę i macający przed sobą koszturem.
7284  2,28|       czerwonych jamach w miejsce oczu i po białych, opadających
7285  2,28|              Obok postępował z krzyżem i w białej komży ksiądz Kaleb.
7286  2,28|                w nałęczkach na głowach i przetowłose panny. Na końcu
7287  2,28|           jakim woła niezmierna boleść i rozpacz:~- Szukałem ci jej,
7288  2,28|                jej, pókim nie znalazł, i odbiłem, ale ona wolała
7289  2,28|               do Boga niż do Spychowa!~I boleść złamała go zupełnie,
7290  2,28|             Juranda, objął go za szyję i począł jęczeć:~- O Jezu,
7291  2,28|        zbrojnej czeladzi spychow-skiej i poczęli bić włóczniami o
7292  2,28|          wiedząc, jak inaczej swój ból i swoją chęć pomsty wyrazić.
7293  2,28|              Niewiasty uczyniły lament i zawodząc jedna przez drugą,
7294  2,28|               przechylając w tył głowy i zamykając oczy, wołały znów:~"
7295  2,28|                nie ulitowała tatkowego i mężowego sieroctwa i łez.
7296  2,28|         tatkowego i mężowego sieroctwa i łez. A był ten lament i
7297  2,28|                i łez. A był ten lament i ten żal na wpół śpiewem,
7298  2,28|                chwycili go pod ramiona i przywiedli do noszów, a
7299  2,28|          złożonych w krzyż rąk zmarłej i pochylił kilkakrotnie głowę,
7300  2,28|            jego Danusia, nie kto inny -i że poznaje dziecko. Potem
7301  2,28|               zaś obecni odgadli także i tę niemą skargę przed Bogiem,
7302  2,28|              kamiennego posągu podobny i naokół uczyniło się tak
7303  2,28|               ksykanie koników polnych i brzęczenie każdej przelatującej
7304  2,28|              Danusię, Zbyszka, Juranda i rozpoczął Requiem aeternam.
7305  2,28|       przepełnia naczynie nieprawości, i aby nastał dzień sądu, kary,
7306  2,28|               dzień sądu, kary, gniewu i klęski.~Następnie ruszyli
7307  2,28|             bić, zdawał się ich wzywać i zapraszać ku sobie, a oni
7308  2,28|        naprawdę do odwiecznych blasków i jasności. Wieczór już był
7309  2,28|              jasności. Wieczór już był i trzody wracały z pól, gdy
7310  2,28|           zwłoki, jaśniała od pochodni i świec jarzących. Z rozkazu
7311  2,28|          Zbyszko nie odstępował Danusi i sam o jutrzni wkładał ją
7312  2,28|               go na łożu, utracił ruch i świadomość, gdzie jest i
7313  2,28|               i świadomość, gdzie jest i co się z nim dzieje. Próżno
7314  2,28|              góry powieki pustych oczu i uśmiechał się z twarzą rozjaśnioną
7315  2,28|               się z twarzą rozjaśnioną i szczęśliwą, a czasem poruszał
7316  2,28|                z kim rozmawiał. Ksiądz i Tolima rozumieli, że ze
7317  2,28|                zbawioną córką rozmawia i do niej się śmieje. Rozumieli
7318  2,28|         Rozumieli również, że już kona i własną wieczną szczęśliwość
7319  2,28|            pomylili, gdyż on, nieczuły i głuchy na wszystko, uśmiechał
7320  2,28|       uśmiechał się tak całe tygodnie, i Zbyszko, wyjechawszy wreszcie
7321  2,29|          niewieście, odwiedzał Juranda i siadywał przy nim. Opowiedział
7322  2,29|             księdzu o niewoli Maćkowej i uradzili obaj wysłać do
7323  2,29|           uradzili obaj wysłać do Prus i Malborga Tolimę, aby wywiedział
7324  2,29|      wywiedział się, gdzie Maćko jest, i żeby go wykupił, zapłaciwszy
7325  2,29|           wykupił, zapłaciwszy zarazem i za Zbyszka tyle grzywien,
7326  2,29|               się z Arnoldem von Baden i jego bratem. W spychowskich
7327  2,29|             otrzymali pieniądze, łatwo i starego rycerza wypuszczą,
7328  2,29|             starego rycerza wypuszczą, i nie będą żądali, aby młody
7329  2,29|              na drogę Tolimie ksiądz - i weź od tamtejszego księcia
7330  2,29|                lepszy komtur złupi cię i samego uwięzi.~- Ba! przecie
7331  2,29|           Wzdyć umieją oni łupić nawet i tych, którzy z glejtami
7332  2,29|               z glejtami przyjeżdżają.~I pojechał. Ale niebawem pożałował
7333  2,29|            przeciw Krzyżakom wybuchnie i na niebezpieczeństwo się
7334  2,29|            żalu, w świeżym osieroceniu i wnet po takiej strasznej
7335  2,29|              się przez dzikie puszcze, i nagle to wszystko skończyło
7336  2,29|                że trudy były daremne - i że wprawdzie przeszły, ale
7337  2,29|             jutrem, każdy coś zamierza i coś układa sobie na przyszłość,
7338  2,29|           poczucie bezradności, pustki i niedoli wyrastało na gruncie
7339  2,29|               gruncie ogromnej boleści i coraz większego żalu po
7340  2,29|              przejmował go, opanowywał i zarazem tężał w nim coraz
7341  2,29|                Więc o nim tylko myślał i hodował go w sobie, i żył
7342  2,29|           myślał i hodował go w sobie, i żył z nim jednym, nieczuły
7343  2,29|            Wszystkie władze jego duszy i ciała, jego dawna wartkość
7344  2,29|             ciała, jego dawna wartkość i dzielność przeszły w stan
7345  2,29|               stan folgi. W spojrzeniu i w ruchach miał teraz jakąś
7346  2,29|       ociężałość starca. Całymi dniami i nocami przesiadywał albo
7347  2,29|             jak rdza przeżera żelazo - i ze smutkiem myślał, że może
7348  2,29|       przypomniał mu wyprawę na Żmujdź i odbicie Danusi. Sam de Lorche
7349  2,29|                podziemia tak rzewliwie i żałośnie, że Zbyszka, chociaż
7350  2,29|              potem zmorzon tym płaczem i żalem, i niewywczasem, zapadł
7351  2,29|           zmorzon tym płaczem i żalem, i niewywczasem, zapadł w długi
7352  2,29|        rzeźwiejszy niż dni poprzednich i raźniej przed się spoglądał.
7353  2,29|               wielce do pana de Lorche i począł mu za przybycie dziękować,
7354  2,29|            komtura, ale że do Spychowa i tak jechał, by oddać się
7355  2,29|              uwięzieniu Tolimy wielkie i na Zbyszku, i na księdzu
7356  2,29|           Tolimy wielkie i na Zbyszku, i na księdzu uczyniła wrażenie.
7357  2,29|               biedny stryjko czeka tam i myśli, żem go przepomniał!
7358  2,29|             bom go widział w Mal-borgu i dlatego sam tu przyjechałem.~
7359  2,29|               zaś nie jechał do Płocka i bez nijakiego glejtu między
7360  2,29|             książę płocki, również jak i wasz tutejszy, mało od nich
7361  2,29|              Nad granicą wieczne bitwy i napaści - bo i wasi swego
7362  2,29|           wieczne bitwy i napaści - bo i wasi swego nie darują. Każdy
7363  2,29|                do Płocka jechać.~- Tak i chciał uczynić, ale go w
7364  2,29|                jest na "króla" Witolda i na tych, którzy pomagają
7365  2,29|          pomagają Żmujdzinom, wielka - i pewnie by starego rycerza
7366  2,29|       zawrzałoby przeciw nim rycerstwo i we Flandrii, i w Geldrii,
7367  2,29|               rycerstwo i we Flandrii, i w Geldrii, i w Burgundii...
7368  2,29|              we Flandrii, i w Geldrii, i w Burgundii... Wiecie, jakożemjest
7369  2,29|        weźmiesz, ale oni się tego boją i przez to Maćko ostanie miedzy
7370  2,29|             bezpieczny. Mówili mi, żeś i ty jest także w niewoli,
7371  2,29|         pojęcie, ale teraz zbrzydli mi i oni, i ich gościna. Pójdę
7372  2,29|               teraz zbrzydli mi i oni, i ich gościna. Pójdę do Ziemi
7373  2,29|               Kaleb. - A myślę, że tak i będzie, bo co do tego, żeby
7374  2,29|     Przyjechałem tu z pocztem znacznym i wozy mam ładowne, a tego,
7375  2,29|                ale Zbyszko, jako młody i mało o majętność dbający,
7376  2,29|             mówisz. Byłeś mi jako brat i przyjaciel i okupu nijakiego
7377  2,29|              mi jako brat i przyjaciel i okupu nijakiego od ciebie
7378  2,29|               de Lorche uśmiechnął się i rzekł:~- Dobrze. Niech jeno
7379  2,29|           inaczej rozgłoszę po dworach i między rycerstwem, że radzi
7380  2,29|               że radzi niby zapraszają i widzą rycerskich gości,
7381  2,29|               jeszcze bardziej Polaków i ich króla.~- To niech tedy
7382  2,29|            Malborga po stryj ca pojadę i będę okrutną przeciw tobie
7383  2,29|          zjechać do Płocka król polski i spotkać się z mistrzem w
7384  2,29|             nie wiadomo, co on zamyśla i co uczyni. "Oddał nam Żmujdź -
7385  2,29|                Słowo - mówią - rzeknie i bunt gotów!" Jakoż tak jest.
7386  2,29|               prócz tego słyszałem, że i niewiasty tamtejsze anielskiej
7387  2,29|           Mistrz chce sobie króla ująć i niczego mu nie odmówi. Wiecie,
7388  2,29|           Zbyszko do orszaku przyłączy i niech się o swoje upomina,
7389  2,29|              będą słuchali wobec króla i wobec krakowskich rycerzy,
7390  2,29|             którzy sławni są w świecie i których wyroki szeroko rozchodzą
7391  2,29|               potwierdził de Lorche. - I sposobności też nie braknie.
7392  2,29|                Boga! toż ma przyjechać i rycerz Jan z Aragonii, największy
7393  2,29|             pana de Lorche, jego widok i cała rozmowa tak jednak
7394  2,29|           wówczas każdego rycerza znać i pamiętać nazwiska wszystkich
7395  2,29|                na sam widok jego zbroi i powszechne było mniemanie,
7396  2,29|          Zbyszku bojowa rycerska dusza i począł wypytywać się z wielkim
7397  2,29|         podobno, jak przyszła rękawica i jak Zawisza odesłał swoją.~-
7398  2,29|              Bóg! - rzekł de Lorche. - I choćby Zawisza był pokonan,
7399  2,29|             Jan z Aragonii pozwał, ba! i dla całego waszego narodu.~-
7400  2,29|               dalej króla aragońskiego i wielu książąt i kardynałów
7401  2,29|           aragońskiego i wielu książąt i kardynałów Zawisza Czarny
7402  2,29|                kopii swego przeciwnika i świetne nad nim odniósł
7403  2,29|         zwycięstwo. Tymczasem wszelako i Zbyszko, i de Lorche cieszyli
7404  2,29|          Tymczasem wszelako i Zbyszko, i de Lorche cieszyli się w
7405  2,29|                na ów termin stawić, to i tak ujrzą znamienite czyny
7406  2,29|              angielskich, burgundzkich i włoskich, gotowych z każdym
7407  2,29|                mi się bez stryja Maćka i pilno mi go wykupić, przeto
7408  2,29|               ze mną, a obaczysz króla i dwór.~- Chciałem cię właśnie
7409  2,30|              stryjcu przepomniał, a że i bez tego prędko zwykł był
7410  2,30|          których liczne kupy wspierali i otaczali opieką Krzyżacy,
7411  2,30|                opierały, mimo pogróżek i srogiego wymiaru sprawiedliwości,
7412  2,30|               powracającym ze zdobyczą i jeńcami nie tylko we wsiach
7413  2,30|              we wsiach zakonnych, lecz i w zamkach.~W takie to właśnie
7414  2,30|               niejednokrotnie podróżni i mieszkańcy nadgraniczni,
7415  2,30|           kilkunastu orężnych pieszych i konnych pachołków, nie obawiali
7416  2,30|                nie obawiali się napadu i bez przygód dotarli do Płocka,
7417  2,30|              skorzystał ze sposobności i uciekł, gdy zaś rycerze
7418  2,30|               do Malborga odesłać albo i wszystko owym Badenom oddać.
7419  2,30|                razem ze mną wiosłować, i jakowegoś pisarza... A zaś
7420  2,30|         widział, więc było to pod noc, i wiecie, że granica tuż.
7421  2,30|              też wiosło dębowe... no - i łaska boska... bom jest
7422  2,30|            napaści ukrył, tom odnalazł i teraz dałem je, panie, waszemu
7423  2,30|              nic w Spychowie nie pytał i o niczym nie wiedział, teraz
7424  2,30|               z Zygfrydem wyprawiony - i na to wspomnienie serce
7425  2,30|            serce ścisnęło mu się żalem i pomstą.~- Prawda! - rzekł. -
7426  2,30|            Kaleb? Zygfryd powiesił się i przejeżdżaliście, panie,
7427  2,30|               miała starunku jak córka i prócz księdza Kaleba - ona
7428  2,30|           ksiądz Kaleb o żadnej pannie i ja nijakiej krewniaczki
7429  2,30|           zapamiętaniu od boleści żyli i o bożym świecie nie wiedzieli.~-
7430  2,30|                się w głowie pomieścić. I po co? Dlaczego? Nie było
7431  2,30|            dziewczyna rada go widziała i lgnęła do niego w Zgorzelicach,
7432  2,30|                za niego wydać. Zresztą i Maćko, i Czech nawet mu
7433  2,30|                wydać. Zresztą i Maćko, i Czech nawet mu o niej nie
7434  2,30|          wydało mu się ogromnie dziwne i zupełnie niezrozumiałe,
7435  2,30|               własnym uszom nie wierzy i chce, by mu powtórzono nieprawdopodobną
7436  2,30|                na zamek szukać giermka i niebawem, jeszcze przed
7437  2,30|           młodego pana z radością, ale i ze smutkiem, bo się już
7438  2,30|                to jest serce przyjazne i wierne, jedno z takich,
7439  2,30|         potrzebuje. Rozrzewnił się też i roztkliwił, opowiadając
7440  2,30|       opowiadając mu o śmierci Danusi, i podzielił się z nim bólem,
7441  2,30|            którą był o zmarłej ułożył, i śpiewał ją przy cytrze w
7442  2,30|         otwartym oknie, podnosząc oczy i twarz ku gwiazdom.~Aż gdy
7443  2,30|               że stryj Maćko w niewoli i że po niego z okupem jadę.~-
7444  2,30|               nie tacy Krzyżacy hardzi i udają poczciwość chrześcijańską.~-
7445  2,30|            Maćko w te strony przywiózł i że w Spychowie też była?
7446  2,30|               zostawi, to rycerze Wilk i Cztan będą na Zgorzelice
7447  2,30|               przy czym mogła się stać i młodszym dzieciom krzywda.
7448  2,30|              nie podniesie, gdyż za to i miecz katowski, i gorsza
7449  2,30|                za to i miecz katowski, i gorsza od miecza hańba!
7450  2,30|            miecza hańba! Była wszelako i druga takowa przyczyna,
7451  2,30|               przyczyna, że opat umarł i pannę dziedziczką swych
7452  2,30|             Płocka przywiózł.~- Ale ją i do Spychowa brał?~- Brał,
7453  2,30|                na czas wyjazdu biskupa i księstwa, gdyż nie było
7454  2,30|             było jej przy kim ostawić. I szczęście, że ją wziął.
7455  2,30|            przez jej miłosierne serce.~I począł opowiadać, jak następnie
7456  2,30|              niej obyć, jak ją miłował i błogosławił, a Zbyszko,
7457  2,30|             opowiadania ze wzruszeniem i wdzięcznością dla Jagienki.~-
7458  2,30|             Czech zakłopotał się nieco i chcąc zyskać czas do namysłu
7459  2,30|         cośkolwiek wam wtedy powiadać. I nie dziwota! Ale teraz rzekę
7460  2,30|               panienka tu jest, bo ona i rycerzowi Maćkowi się przyda.~-
7461  2,30|            przeciw kniaziowi Witoldowi i do Krzyżaków uciekł, którzy
7462  2,30|                 którzy chcą go wspomóc i na Witoldowym stolcu posadzić.
7463  2,30|            Król bardzo księżnę nawidzi i rad, jako mówią, ucha jej
7464  2,30|         wieczora księżnie pokłony biją i każdą jej chęć zgadują.~-
7465  2,30|             miłuje wielce stryja Maćka i pewnie za nim się wstawi -
7466  2,30|              chodźcie, panie, na zamek i powiedzcie jej, jak i co
7467  2,30|            zamek i powiedzcie jej, jak i co ma mówić.~- Mieliśmy
7468  2,30|                co ma mówić.~- Mieliśmy i tak na zamek z panem de
7469  2,30|                iść - odrzekł Zbyszko - i po tom tu przyjechał. Trzeba
7470  2,30|                nam tylko włosy utrefić i przyodziać się przystojnie.~
7471  2,30|                 alem przepomniał.~- To i lepiej! - rzekł Czech.~I
7472  2,30|               i lepiej! - rzekł Czech.~I wyszedł wołać służebnych
7473  2,30|            dalej, co się na królewskim i książęcym dworze dzieje.~-
7474  2,30|         Witoldem kopią, bo póki on żyw i z ramienia królewskiego
7475  2,30|               dokazali także, że nawet i książę Janusz teraz na niego
7476  2,30|             Wizny...~- A książę Janusz i księżna Anna też tu są? -
7477  2,30|              się znajdzie, bom przecie i w Płocku nie pierwszy raz.~-
7478  2,30|               nie gniewne na Krzyżaków i mieczem nad nimi nie potrząsa?~-
7479  2,30|               Król Krzyżaków nie kocha i mówią, że z dawna już wojną
7480  2,30|         Skirgiełła, któren jest wicher i opój... l dlatego rycerze,
7481  2,30|           przeciw Witoldowi nie opowie i nie obiecnie Krzyżakom,
7482  2,30|               go nie będzie wspomagał. I to może być, bo od kilku
7483  2,30|             bardzo wedle króla zabiega i jakaś frasobliwa chodzi.~-
7484  2,30|               jest?~- Nie masz go, ale i tym, którzy są, napatrzyć
7485  2,30|               napatrzyć się nie można, i gdyby co do czego przyszło,
7486  2,30|           mocny Boże! polecą też wióry i paździerze z Niemców, polecą!...~-
7487  2,30|      kamiennych płyt wyrastały jarzęby i cisy. Płonące beczki smolne
7488  2,30|               zarówno królewskich, jak i książęcych. Zbyszko znał
7489  2,30|         Wrocimowic, Domarata z Kobylan i Staszka z Charbimowic, a
7490  2,30|                Charbimowic, a wreszcie i Powałę z Taczewa, którego
7491  2,30|                były białkiem dla mocy, i biorąc z nich we wszystkim
7492  2,30|               wszystkim wzór dworności i obyczajów.~Wszelako Powała
7493  2,30|                Taczewa dojrzał Zbyszka i rozsunąwszy Mazurów, zbliżył
7494  2,30|               dłoń. -Jakoż się miewasz i skąd się tu znalazłeś? Dla
7495  2,30|                Boga! widzę, że już pas i ostrogi nosisz. Inni do
7496  2,30|              niewoli ci on u Krzyżaków i z wykupem za niego jadę.~-
7497  2,30|               swoje rzewliwe przygody.~I pociągnął go w kąt dziedzińca.
7498  2,30|          Juranda, o pochwyceniu Danusi i o tym, jako jej szukał i
7499  2,30|               i o tym, jako jej szukał i jako mu zmarła po odbiciu.
7500  2,30|               A Powała słuchał uważnie i na przemian to zdumienie,