bold = Main text
     Tom,    Rozdzial                              grey = Comment text

2001  1,15|              tam sprzeciwiał, kiedy on i rozum ma od innych większy!~
2002  1,15|                jego uroda nie dla niej i że on inną umiłował.~Maćko
2003  1,15|            pewno sobie Zbyszka upodoba i przy układach nie będzie
2004  1,15|                A choćby mnie ta trochę i zamroczyło, będzie wiedział
2005  1,15|               jakom ku niemu śpieszył, i tym hojniejszym się okaże.~-
2006  1,15|          Zbyszko.~Lecz Maćko uparł się i postawił na swoim. Po drodze
2007  1,15|               zalecał mu posłuszeństwo i pokorę wobec możnego krewnego,
2008  1,15|              Zgorzelic, znaleźli Zycha i opata na przyłapie, spoglądających
2009  1,15|              się na pogodny świat Boży i popijających wino. Za nimi,
2010  1,15|       pocztowych, w tym dwóch rybałtów i jeden pątnik, którego łatwo
2011  1,15|       zakrzywionym kiju, obońce u pasa i po małżowinach naszytych
2012  1,15|            otwarte drzwi izby. Zbyszko i Zych wprowadzili pod ręce
2013  1,15|    gospodarstwo w Bogdańcu podziękować i o błogosławieństwo poprosić,
2014  1,15|                ściskając go za głowę - i żeście się do grobu naszej
2015  1,15|            opat - lepsza ona od innych i niechby jej który śmiał
2016  1,15|              który śmiał pozazdrościć!~I w jednej chwili gniew wystąpił
2017  1,15|             więc Zych począł się śmiać i wołać:~- Bij, kto w Boga
2018  1,15|               jak poprzednio wybuchnął i spojrzawszy na Zbyszka,
2019  1,15|          zapytał:~- A to wasz bratanek i mój krewniak? Zbyszko pochylił
2020  1,15|         krewniak? Zbyszko pochylił się i ucałował go w rękę.~- Małego
2021  1,15|                opat. - Pokaż się jeno!~I począł go oglądać od stóp
2022  1,15|            wziął, wnet się wykopyrtnął i już nie wstał.~- I kuszę
2023  1,15|         wykopyrtnął i już nie wstał.~- I kuszę bez pokrętki napnie! -
2024  1,15|     zaczerwieniła się tak, że aż szyja i uszy jej stały się różowe,
2025  1,15|             uszy jej stały się różowe, i odrzekła ogromnie zmieszana:~-
2026  1,15|               Na to rybałtowie, pątnik i klerycy-waganci wybuchnęli
2027  1,15|              opat ulitował się nad nią i podniósłszy ramię, ukazał
2028  1,15|            Zych usadził Maćka na ławie i kazał przynieść~wina, po
2029  1,15|                zwrócił oczy na Zbyszka i począł tak mówić:~- Dość
2030  1,15|               dla twojej urody, której i niejedna dziewka mogłaby
2031  1,15|             chłop na schwał! Słyszałem i o twoich uczynkach pod Wilnem,
2032  1,15|           twoich uczynkach pod Wilnem, i o Fryzach, i o Krakowie.
2033  1,15|               pod Wilnem, i o Fryzach, i o Krakowie. Powiadali mi
2034  1,15|            przenikliwie w oczy Zbyszka i po chwili~ozwał się znowu:~-
2035  1,15|              szukaj! Chwalebny to jest i Bogu miły uczynek nieprzyjaciół
2036  1,15|                ścigać... Ale jeżeliś - i co innego przy tym ślubował,
2037  1,15|                wesoło palcem Zbyszkowi i rzekł:~- To ci mądrala!
2038  1,15|       tajemnice boskie wyrozumieć jako i osoba duchowna.~- Surowie
2039  1,15|                daleka bił zapach słodu i chmielu.~-Patrzcie!... mówi
2040  1,15|             spoglądał na tych dworzan, i rzekł:~- Wszystko to clerici
2041  1,15|               książkę, a chycić lutnię i z nią włóczyć się po świecie.
2042  1,15|              świecie. Przygarnąłem ich i żywię, bo cóż mam robić?
2043  1,15|                cóż mam robić? Nicponie i powsinogi wierutne, ale
2044  1,15|           wierutne, ale umieją śpiewać i trochę służby Bożej liznęli,
2045  1,15|        kościele pożytek, a w potrzebie i obronę, bo niektórzy sierdzite
2046  1,15|            cesarzowi greckiemu na imię i w którym mieście mieszka.~-
2047  1,15|           frybra na Dunaju trząść, tak i wszystko wytrzęsła.~- Najbardziej
2048  1,15|                Na to zaperzył się opat i uderzywszy pięścią w stół,
2049  1,15|               permittunt! Ot, dlaczego i im dałem miecze.~Umilkli,
2050  1,15|       zasłyszawszy łacinę, Zych, Maćko i Zbyszko i schylili głowy
2051  1,15|          łacinę, Zych, Maćko i Zbyszko i schylili głowy przed mądrością
2052  1,15|            rzekł:~- Kto go wie, czy on i tu na mnie napadnie?~- O
2053  1,15|            niechby napadł! Cni się już i mnie bez bitki.~- Nie uczyni
2054  1,15|              Zych - prędzej z pokłonem i zgodą przyjdzie. Borów się
2055  1,15|            Tymczasem opat uspokoił się i rzekł:~- Młodego Wilka widziałem,
2056  1,15|               nas zrazu, było ciemno - i precz uradzali o Jagience.~
2057  1,15|              zwrócił się do Zbyszka:~- I o tobie.~- A oni czego ode
2058  1,15|               na Zycha, Zych na niego, i oblicza obu przybrały wyraz
2059  1,15|             obu przybrały wyraz chytry i radosny. Żaden nie był pewny,
2060  1,15|                jakby umyślnie dodał:~- I po prawdzie, morowe to chłopy!...
2061  1,16|              Zbyszko, dogoniwszy Zycha i Jagienkę jadących w towarzystwie
2062  1,16|          jadących w towarzystwie opata i jego kleryków do Krześni,
2063  1,16|                 przyłączył się do nich i jechał razem, chodziło mu
2064  1,16|               Cztana z Rogowa nie lęka i chować się przed nimi nie
2065  1,16|              chociaż nieraz widywał ją i w Zgorzelicach, i w Bogdańcu
2066  1,16|           widywał ją i w Zgorzelicach, i w Bogdańcu przybraną pięknie
2067  1,16|      gronostajami, czerwone rękawiczki i gronostajowy, naszyty złotem
2068  1,16|               wysokim siodle z poręczą i z ławeczką pod stopy, które
2069  1,16|                było widać spod długiej i ułożonej w równe zagiętki
2070  1,16|            ubierać się w domu w kożuch i jałowicze buty, chodziło
2071  1,16|             opatowi klerycy, z kordami i lutniami przy pasach.~Zbyszko
2072  1,16|               wyglądającą jak obrazek, i opata, który w czerwieni
2073  1,16|               opata, który w czerwieni i z olbrzymimi rękawami u
2074  1,16|            siebie zaś tylko o wesołość i śpiewanie.~Zrównawszy się,
2075  1,16|                opat, Jagienka, Zbyszko i Zych. Opat z początku kazał
2076  1,16|             miecze, a nawet na balisty i katapulty w podróży - my
2077  1,16|              gdy Ojciec Święty mieczów i czerwonych szat księżom
2078  1,16|          bowiem Bóg stworzył do broni, i kto by mu chciał ją odjąć,
2079  1,16|                 ale to, że się ożenił, i do tego nieszczęśliwie,
2080  1,16|   nieszczęśliwie, albowiem fornicariam i bibulam wziął mulierem,
2081  1,16|           młodości adorabat, a do tego i adultera była, z czego też
2082  1,16|           mogło.~Tu aż zatrzymał konia i począł nauczać z większą
2083  1,16|          dobrych obyczajów, gospodarna i ochędożna, co wszystko,
2084  1,16|             Ojców Kościoła, jeszcze ci i pewien pogański mędrzec
2085  1,16|               arbore... Jaki wół, taka i skóra, jaka mać, taka i
2086  1,16|                i skóra, jaka mać, taka i córa... Z czego bierz, grzeszny
2087  1,16|              żony szukał, bo jeśli złą i fryjowną dostaniesz, nieraz
2088  1,16|               dziwiąc się jego wymowie i biegłości w Piśmie, on zaś
2089  1,16|            więcej zwracał się do Zycha i Jagienki, jakby szczególnie
2090  1,16|                 który namarszczył brew i spuścił głowę, niby głęboko
2091  1,16|             chwycić za rękojeść korda, i rzekł:~- A stary Wilk z
2092  1,16|       uczyniłby on tego bez zapowiedzi i zwłaszcza po mszy świętej.~-
2093  1,16|               wojny z nikim nie szukam i krzywdy cierpliwie znoszę.~
2094  1,16|               się na swoich szpylmanów i rzekł:~- Nie wydobywać mi
2095  1,16|               Nie wydobywać mi mieczów i pamiętać, żeście duchowni
2096  1,16|             głównie chodziło.~- Cztana i młodego Wilka zastaniem
2097  1,16|            Jagienka.~- Przed kościołem i po kościele zapewne cię
2098  1,16|             się natychmiast młody Wilk i Cztan z Rogowa, lecz Zbyszko
2099  1,16|             konia, nim zdołali dobiec, i chwyciwszy pod boki Jagienkę,
2100  1,16|          siodła, po czym wziął za rękę i spoglądając na nich wyzywająco,
2101  1,16|             pospieszyli do kropielnicy i obaj, zanurzywszy w nią
2102  1,16|              następnie przeżegnała się i z nim razem weszła do kościoła.
2103  1,16|              nie tylko młody Wilk, ale i Cztan z Rogowa, chociaż
2104  1,16|               było uczynione umyślnie, i obydwóch ogarnął gniew tak
2105  1,16|              Wilk wypadł z przedsionka i leciał jak szalony przez
2106  1,16|              chwycił za jeden z głazów i jął nim potrząsać ze wszystkich
2107  1,16|                 Cztan chwycił go także i po chwili poczęli obaj toczyć
2108  1,16|               że uczynili ślub jakowyś i że w ten sposób chcą się
2109  1,16|             bladzi z natężenia, sapiąc i spoglądając na się niepewnym
2110  1,16|          pierwszy Cztan z Rogowa.~- No i co? - spytał.~- A co? -
2111  1,16|                mszy.~- Z Zychem jest - i z opatem. A toś zahaczył,
2112  1,16|          ściskając swe potężne pięści. I oczy poczęły im się skrzyć
2113  1,16|               żyć bez siebie nie mogli i tęsknili jeden do drugiego
2114  1,16|              zaś mieli wspólnego wroga i czuli obaj, że jest to wróg
2115  1,16|                nas natchnie - rzekł.~- I pobłogosławi - dodał Wilk.~-
2116  1,16|            Wilk.~- Po sprawiedliwości.~I poszli do kościoła, a wysłuchawszy
2117  1,16|               Zycha, Jagienkę, a nawet i opata, choć ten był nieprzyjacielem
2118  1,16|             piersiach z bólu, z gniewu i zazdrości, gdyż nigdy Jagienka
2119  1,16|              wydawała im się tak cudną i tak do królewny podobną.
2120  1,16|               orszak ruszył z powrotem i gdy z dala doszła ich wesoła
2121  1,16|              swych zarosłych policzków i parskać jak koń. Wilk zaś
2122  1,16|             ulżyło, chwycili znów głaz i potoczyli go zapalczywie
2123  1,16|          stajań, zatrzymał nagle konia i rzekł:~- Ba, miałem dać
2124  1,16|              mszę za stryjkowe zdrowie i zabaczyłem, wrócę się.~-
2125  1,16|          Bogiem! - rzekł opat. - Jedź!~I twarz mu poweselała, a gdy
2126  1,16|               trącił nieznacznie Zycha i rzekł:~- Rozumiecie?~- Co
2127  1,16|                się w Krześni z Wilkiem i Cztanem, jako amen w pacierzu,
2128  1,16|             pacierzu, ale tegom chciał i do tegom prowadził.~- To
2129  1,16|            chłopy! Jeszcze go poranią, i co z tego?~- Jak to co z
2130  1,16|             zaś chcę, bo to mój krewny i udał mi się!~- Ba, a ślubowanie?~-
2131  1,16|              przysunął się do Jagienki i zapytał:~- Czegożeś taka
2132  1,16|             Ona pochyliła się w siodle i chwyciwszy rękę Opatową,
2133  1,16|              Popiją mi się w gospodzie i tyla.~- Ale może jakowej
2134  1,16|             spojrzał jej bystro w oczy i nagle rzekł ostro:~- A choćby
2135  1,16|               ostro:~- A choćby go tam i zabili!~- To niech i mnie
2136  1,16|               tam i zabili!~- To niech i mnie zabiją! zawołała Jagienka.
2137  1,16|             zabiją! zawołała Jagienka. I gorycz, która nagromadziła
2138  1,16|               swoim olbrzymim rękawem, i począł mówić:~- Nie bój
2139  1,16|                przygodzić, ale przecie i tamci są ślachtą, przeto
2140  1,16|              Skoro mu tamta milsza, to i ja o niego nie dbam! - odpowiedziała
2141  1,16|                dziewczyno, że choć cię i weźmie, to też nieraz zdarzy
2142  1,16|              schylił się jeszcze niżej i dodał:~- A weźmie cię -
2143  1,16|                dodał:~- A weźmie cię - i to niezadługo, jako Bóg
2144  1,16|                się uśmiechać przez łzy i spoglądać~na opata, jakby
2145  1,16|              młodego Wilka z Brzozowej i Cztana z Rogowa.~Jakoż zastał
2146  1,16|              oprócz tego pełno ludzi - i szlachty, i skartabellów,
2147  1,16|              pełno ludzi - i szlachty, i skartabellów, i kmieciów,
2148  1,16|              szlachty, i skartabellów, i kmieciów, i kilku "sowizdrzałów"
2149  1,16|              skartabellów, i kmieciów, i kilku "sowizdrzałów" pokazujących
2150  1,16|                przepuszczały światła - i dopiero gdy miejscowy pachołek
2151  1,16|              piwa włochaty pysk Cztana i srogą, zapalczywą twarz
2152  1,16|            roztrącając po drodze ludzi~i doszedłszy, uderzył pięścią
2153  1,16|              podnieśli się natychmiast i jęli śpiesznie przekręcać
2154  1,16|                rzucił na stół rękawicę i mówiąc przez nos, jak mieli
2155  1,16|               temu, iże naj cudniejsza i najcno-tliwsza dziewka na
2156  1,16|                tchu.~Zdumieli się Wilk i Cztan, równie jak byłby
2157  1,16|               coś podobnego usłyszał - i przez chwilę słowa nie mogli
2158  1,16|          kościołem? Po co tu przyszedł i po co szuka z nimi zaczepki? -
2159  1,16|               nieco rycerskie zwyczaje i wiedział, że nieraz innym
2160  1,16|                się żenią, pomyślał, że i w tym wypadku tak być może
2161  1,16|               tym wypadku tak być może i że gdy zdarza się taka sposobność
2162  1,16|             Więc wysunął się zza stołu i zbliżywszy się ze złowrogą
2163  1,17|          począł pić z księżymi sługami i nie myślał o powrocie. Drugi,
2164  1,17|          wrócił, spełniwszy polecenie, i zarazem oznajmił, że widział
2165  1,17|         wiedząc bowiem o doświadczeniu i sprawności Zbyszkowej, nie
2166  1,17|              Maćkiem w sprawie zastawu i w innej, jeszcze ważniejszej,
2167  1,17|         Zbyszka, wpadł w wyborny humor i kazał swoim klerykom-wagantom
2168  1,17|              klerykom-wagantom śpiewać i hukać tak, że aż się bór
2169  1,17|                radosnej, rad ze świata i pełen dla ludzi życzliwości.~
2170  1,17|               ludzi życzliwości.~Maćko i Zbyszko, zasłyszawszy krzyki
2171  1,17|           Zbyszko, zasłyszawszy krzyki i śpiewy, wyszli aż do wrót
2172  1,17|            opatem w Bogdańcu, ale byli i tacy, którzy przyłączywszy
2173  1,17|                poczuli zapach szafranu i rozmaitych mięsiw, a zarazem
2174  1,17|                opata misa cała srebrna i takaż cudnie rzeźbiona łagiewka,
2175  1,17|             skarbami na Fryzach.~Maćko i Zbyszko poczęli zaraz prosić
2176  1,17|                zwrócił się do kleryków i zagrzmiał:~- A wy, cicho
2177  1,17|                A wy, cicho mi siedzieć i pode drzwiami nie podsłuchiwać!
2178  1,17|           zaledwie mógł się pomieścić, i wszedł, a za nim weszli
2179  1,17|                a za nim weszli Zbyszko i Maćko. Tam, gdy siedli na
2180  1,17|                   zapytał.~- Byłem. No i co?~- A dałem na mszę za
2181  1,17|              mszę za stryjowe zdrowie, i tyla.~Opat poruszył się
2182  1,17|                zły był, że się pomylił i że go wyrachowanie zawiodło,
2183  1,17|              poczerwieniało mu oblicze i począł sapać.~- Gadajmy
2184  1,17|            widocznie worek z grzywnami i rzekł:~- Ubodzyśmy ludzie,
2185  1,17|            ludzie, ale pieniądze mamy, i co się należy, to płacimy,
2186  1,17|          płacimy, jako stoi w "liście" i jakom znakiem krzyża świętego
2187  1,17|            chcieli jeszcze za porządki i za dobytek dopłaty, to też
2188  1,17|                za-~płacim, co każecie, i pod nogi was, dobrodzieja
2189  1,17|            który spodziewał się sporów i targów, wielce był takim
2190  1,17|      postępowaniem zaskoczony, a nawet i nie całkiem rad, gdyż przy
2191  1,17|              bodzie! Nie brałem pustki i nie oddaję pustki, a jak
2192  1,17|           pustki, a jak mi się spodoba i tym tu oto workiem prasnąć,
2193  1,17|                oto workiem prasnąć, to i prasnę!~- Tego nie uczynicie! -
2194  1,17|                 porwał worek za zwitkę i grzmotnął nim o podłogę,
2195  1,17|          zapłać! Bóg wam zapłać, ojcze i dobrodzieju! – począł wołać
2196  1,17|                wziął, ale od krewniaka i duchownego - wezmę...~Opat
2197  1,17|              rzekł:~- Wiem ci ja, choć i gniewający się, co robię;
2198  1,17|                 Nie spodziewaliśmy się i tego.~- Ale wiedzcie, że
2199  1,17|        zostanie, to weźmie Jagienka.~- I ziemię? spytał naiwnie Maćko.~-
2200  1,17|                spytał naiwnie Maćko.~- I ziemię! - huknął opat.~Na
2201  1,17|                twarz, ale opanował się i rzekł:~- Ej, co tam o śmierci
2202  1,17|              Pan Jezus da sto lat albo i więcej, a przedtem biskupstwo
2203  1,17|            krześniaczka, ale ja miłuję i ją, i Zycha od dawnych lat.
2204  1,17|      krześniaczka, ale ja miłuję i ją, i Zycha od dawnych lat. Lepszego
2205  1,17|                Zych nie ma na świecie, i lepszej dziewki niż Jagienka
2206  1,17|       przyczyną przyszedłem do zdrowia i tego jej do śmierci nie
2207  1,17|         zapomnę.~- Potępieni będziecie i jeden, i drugi, jeśli zapomnicie -
2208  1,17|           Potępieni będziecie i jeden, i drugi, jeśli zapomnicie -
2209  1,17|              zapomnicie - rzekł opat - i pierwszy was za to przeklnę.
2210  1,17|               chcę, boście moi krewni, i dlatego wymyśliłem sposób,
2211  1,17|              co po mnie zostanie, było i Jagienkowe, i wasze - rozumiecie?~-
2212  1,17|           zostanie, było i Jagienkowe, i wasze - rozumiecie?~- Dałby
2213  1,17|              grobu Królowej w Krakowie i na Łysą Górę, aby się drzewu
2214  1,17|            mówił Maćko, uśmiechnął się i rzekł:~- Dziewka ma prawo
2215  1,17|                ma prawo przebierać, bo i gładka, i wiano godne, i
2216  1,17|               przebierać, bo i gładka, i wiano godne, i ród zacny!
2217  1,17|               i gładka, i wiano godne, i ród zacny! Co ta dla niej
2218  1,17|            niej Cztan albo Wilk, kiedy i wojewodziński syn nie byłby
2219  1,17|           niego poszła, bo mnie miłuje i wie, że jej źle nie poradzę...~-
2220  1,17|               Ano, ja tako myślę, jako i stryjko... Zacne oblicze
2221  1,17|               się rozległo w alkierzu, i zapytał:~- Czemuś to przy
2222  1,17|              myśleli, że się ich boję, i byście nie myśleli i wy.~-
2223  1,17|             boję, i byście nie myśleli i wy.~- Ale i święconą wodę
2224  1,17|                nie myśleli i wy.~- Ale i święconą wodę jej podałeś.~-
2225  1,17|              zagarnął pod siatkę włosy i odpowiedział spokojnie:~-
2226  1,17|                 zbliżył się do Zbyszka i rzekł potłumionym przez
2227  1,17|               ja wiatr- rozumiesz! Ot! I dmuchnął mu w głowę tak
2228  1,17|               w nieładzie po ramionach i plecach. Wówczas Zbyszko
2229  1,17|                Zbyszko zmarszczył brwi i patrząc opatowi wprost w
2230  1,17|               tymczasem podniósł ramię i wskazując młodzianka, począł
2231  1,17|               dusza w nim nie rycerska i nie ślachecka, jeno zajęcza.
2232  1,17|              To mu jest, że się Cztana i Wilka boi!~A Zbyszko, który
2233  1,17|              ruszył niedbale ramionami i odpowiedział:~- O wa! porozbijałem
2234  1,17|                że z tego pobicia Wilka i Cztana może dla swych zamiarów
2235  1,17|              stołu, Cztan udarł drugą, i do mnie! To i cóżem miał
2236  1,17|             udarł drugą, i do mnie! To i cóżem miał robić? Chwyciłem
2237  1,17|              Chwyciłem ławę też, no... i wiecie!...~- Żywi aby? -
2238  1,17|        przysiadł dla lepszego namysłu, i zawołał:~- Poczkaj!.. Ja
2239  1,17|          jeśliś ty się za Jagienkę bił i ludziom przez nią łby rozwalał,
2240  1,17|             jej rycerz, nie czyj inny, i musisz ją brać.~To rzekłszy,
2241  1,17|             rzekłszy, wziął się w boki i począł spoglądać tryumfalnie
2242  1,17|                ów uśmiechnął się tylko i rzekł:~- Hej, dobrzem ja
2243  1,17|         przyświadczyć, jako najgładsza i najcnotliwsza dziewka w
2244  1,17|         właśnie ujęli się za Jagienką, i z tego była bitka.~Usłyszawszy
2245  1,17|                miejscu jak skamieniały i tylko po mruganiu oczyma
2246  1,17|              krzywą lagę z rąk pątnika i począł nią okładać swoich
2247  1,17|                Boga wierzy! Na koń!...~I znów wywaliwszy drzwi, wyszedł
2248  1,17|         skoczył na niego bez strzemion i puścił się w cwał z miejsca,
2249  1,17|                 wrócił z wolna do izby i rzekł do Zbyszka, kiwając
2250  1,17|                Mazury, do Danuśki... - i pawich czubów szukać między
2251  1,17|                 oddał, ale zastaw jest i w księdze sądowej zapisany.
2252  1,17|          Przecie mnie wszędzie przyjmą i koniom dadzą żreć; a byłem
2253  1,17|          grzbiecie a kord w garści, to i o nic nie dbam.~Maćko zamyślił
2254  1,17|               dbam.~Maćko zamyślił się i począł rozważać wszystko,
2255  1,17|             może być chleba z tej mąki i że wobec gniewu opata, wobec
2256  1,17|              gniewu opata, wobec Zycha i Jagienki, wreszcie wobec
2257  1,17|         wreszcie wobec bójki z Cztanem i Wilkiem lepiej, żeby sobie
2258  1,17|              miał być dalszych niezgód i poswarków przyczyną.~- Ha! -
2259  1,17|            wreszcie - łbów krzyżackich i tak musisz szukać, więc
2260  1,17|             Zgorzelic; może jako Zycha i opata przejednam... Zycha
2261  1,17|              spojrzał w oczy Zbyszkowi i spytał nagle:~- A tobie
2262  1,17|             Niechże jej Bóg da zdrowie i wszystko najlepsze! - odrzekł
2263  1,18|          sprzykrzyła mu się niepewność i czekanie i postanowił sam
2264  1,18|              się niepewność i czekanie i postanowił sam wybrać się
2265  1,18|               jego będzie odtąd ciążył i na Zbyszku, i na nim.~Chciał
2266  1,18|             odtąd ciążył i na Zbyszku, i na nim.~Chciał jednak uczynić
2267  1,18|       złagodzić, więc jadąc, rozmyślał i układał sobie, co komu w
2268  1,18|            powie, aby urazę zmniejszyć i starą sąsiedzką przyjaźń
2269  1,18|          Wiedziałam tego samego dnia - i myślałam... że wstąpi choć
2270  1,18|                go rozerwał na dwoje, a i ojciec twój nierad by go
2271  1,18|              Ona zaś potrząsnęła głową i odrzekła:~- Ej! Nie dałaby
2272  1,18|          przyciągnął do się dziewczynę i rzekł:~- Bóg z tobą, dziewucho!
2273  1,18|           dziewucho! Tobie smutek, ale i mnie smutek, bo to ci jeno
2274  1,18|              przyszła taka chwila żalu i tęsknoty, w której człowiek
2275  1,18|               niczego w sobie zataić - i rzekła:~- Nie obaczę już
2276  1,18|            zasię wpierw oczy wypłakać.~I podniósłszy końce fartucha,
2277  1,18|         Jagienka odsłoniła nagle twarz i zwróciwszy się do Maćka,
2278  1,18|       obiecował do pomsty pomagać, ale i to nie pomogło. Na nic było
2279  1,18|               nie pomogło. Na nic było i księżny Anny swatanie. Ni
2280  1,18|             Powiadał, że nie może. No, i widać przyczyna takowa jest,
2281  1,18|            dziewczyno, nie trać otuchy i pokrzep się. Po sprawiedliwości
2282  1,18|              Skoro tamtej powinien, to i trza mu było jechać. Przecie
2283  1,18|        pokołaczą, to jak pojechał, tak i wróci - i wróci nie tylko
2284  1,18|                pojechał, tak i wróci - i wróci nie tylko do mnie
2285  1,18|                przysunęła się do Maćka i trąciwszy go łokciem, zapytała:~-
2286  1,18|              mu ciężko było odjeżdżać. I jeszcze było tak, że jak
2287  1,18|             Niechże jej Bóg da zdrowie i wszystko najlepsze". I tak
2288  1,18|         zdrowie i wszystko najlepsze". I tak ci zaraz wziął wzdychać,
2289  1,18|               po tobie smakować, bo to i sama wiesz, że jędrniejszej
2290  1,18|              Bożą - nie bój się - może i więcej niż ty do niego.~-
2291  1,18|              tam! - zawołała Jagienka.~I pomiarkowawszy, co w prędkości
2292  1,18|               pociągnął ręką po wąsach i rzekł:~- Hej, żeby ja był
2293  1,18|                gdyż tam granica blisko i o Krzyżaka nietrudno...
2294  1,18|            nietrudno... Jużci wiem, że i między Niemcami bywają tędzy
2295  1,18|          Patrzże, jako Cztana z Rogowa i Wilka z Brzozowej w mig
2296  1,18|                mówią, chłopy na schwał i mocarne jak niedźwiedzie.
2297  1,18|          Jurandówny nie przywiezie, bo i ja gadałem z Jurandem i
2298  1,18|                i ja gadałem z Jurandem i wiem, jako jest. No, a potem
2299  1,18|              tymczasem powtórz opatowi i Zychowi to, co ci mówię.
2300  1,18|               gniewni, ale przy opacie i wspomnieć o Zbyszku nieprzezpiecznie.
2301  1,18|            nieprzezpiecznie. Dał ci on i mnie, i tatusiowi za tego
2302  1,18|    nieprzezpiecznie. Dał ci on i mnie, i tatusiowi za tego pachołka,
2303  1,18|            Bolesławcem, dobry pachołek i wiemy. Wołali na niego Hlawa.
2304  1,18|            dałam ci mu zbroiczkę godną i posłałam go Zbyszkowi, aby
2305  1,18|               Zbyszkowi, aby mu służył i strzegł go w przygodzie,
2306  1,18|                dał znać... Dałam ci mu i trzosik na drogę, a on zaprzysiągł
2307  1,18|               pod nogi podejmować, tak i stanęło na moim. Z tatusiem
2308  1,18|              mig pełniuśką izbę naklął i taki był sądny dzień, że
2309  1,18|            ulitował się opat moich łez i jeszcze mi paciorki podarował...
2310  1,18|             miłuję, czy ciebie, ale on i tak poczet wziął zacny -
2311  1,18|               tak poczet wziął zacny - i pieniędzy też mu dałem,
2312  1,18|              im ujadanie psów, okrzyki i odgłosy trąb mosiężnych
2313  1,18|               Jagienka rzekła:~- Tatuś i opat wrócili z łowów. Pójdziemy
2314  1,18|              postrzelone z kuszy łosie i wilki. Opat, ujrzawszy Maćka,
2315  1,18|       zalotników w orszaku.~- Są Cztan i Wilk! - zawołała - musieli
2316  1,18|        Moczydoły, opatowe ziemie, bory i pieniądze... I żal wespół
2317  1,18|            ziemie, bory i pieniądze... I żal wespół ze złością chwyciły
2318  1,18|                za dziewczyną odda bory i ziemie".~Lecz przerwał mu
2319  1,18|          rumiana zarówno z gniewu, jak i z zimna, a modre jej oczy
2320  1,18|               jej było dobrze, że Wilk i Cztan za nią właśnie ujęli
2321  1,18|          właśnie ujęli się w gospodzie i przez nią zostali pobici.~
2322  1,18|               Boże! - pomyślał Maćko - i ten głupi Zbyszko takiej
2323  1,19|            Naprzód, było mu jakoś obco i nieswojo bez stryj ca, z
2324  1,19|          dawnych lat się nie rozłączał i do którego tak nawykł, że
2325  1,19|            wiedział, jak się bez niego i w podróży, i na wojnie obejdzie.
2326  1,19|             się bez niego i w podróży, i na wojnie obejdzie. Po wtóre,
2327  1,19|        obejdzie. Po wtóre, żal mu było i Jagienki, bo chociaż mówił
2328  1,19|              bez niej może być smutek. I aż sam się dziwił swojemu
2329  1,19|                przed się pod boki brać i na konia sadzać albo z kulbaki
2330  1,19|                z nią po lasach chadzać i patrzeć na nią, i "uradzać"
2331  1,19|              chadzać i patrzeć na nią, i "uradzać" z nią. Tak zaś
2332  1,19|               Tak zaś do tego przywykł i takie mu to było miłe, że
2333  1,19|           myśleć, zaraz się zapamiętał i całkiem zapomniał, że w
2334  1,19|               z niedźwiedziem borykał. I zdało mu się, że to było
2335  1,19|            zdało mu się, że ją widzi - i zaraz poczęły go brać takie
2336  1,19|        przybrana do kościoła w Krześni i jak się dziwił, że taka
2337  1,19|              bałamutnie, zarazem błogo i smutno, i pożądliwie, a
2338  1,19|                zarazem błogo i smutno, i pożądliwie, a gdy jeszcze
2339  1,19|               mógł uczynić, co chciał, i jak ją też ku niemu ciągnęło,
2340  1,19|                 jak mu patrzyła w oczy i jak się do niego garnęła,
2341  1,19|          Niechbym jej był gdzie dopadł i choć pożegnał, a objął na
2342  1,19|            wnet uczuł, że to nieprawda i że nie byłoby go popuściło,
2343  1,19|               nazbyt do żądz podobnych i strząsnął je z duszy jak
2344  1,19|           najmilejszej! - rzekł sobie.~I wraz zmiarkował, że to jest
2345  1,19|           kochanie, jakby pobożniejsze i mniej po kościach chodzące.
2346  1,19|             gdy wyrzekła wobec rycerzy i mieszczan: "Mój ci jest"
2347  1,19|              samo katom z rąk odjęła - i od tej pory on tak należy
2348  1,19|             sługę odpędzić, chociaż on i wówczas nie poszedłby daleko,
2349  1,19|                poszedłby daleko, bo go i własne ślubowanie wiąże.
2350  1,19|                choćby na kraj świata - i pomyślawszy to, począł ją
2351  1,19|               ze go napastowały pokusy i ze dwoiło się w nim serce.
2352  1,19|             owej nocy ze skóry głowę - i burzył się przeciw Jagience
2353  1,19|            sposobem Danusi się zasłuży i we własnych oczach się usprawiedliwi.~
2354  1,19|              przez Sulimczyka Zawiszę, i na dwóch tęgich parobków,
2355  1,19|            burzył się był przeciw niej i serce jego pełne było jeszcze
2356  1,19|            więc rzekł:~- Wróćże do dom i podziękuj pannie za łaskę,
2357  1,19|              ja jeniec spod Bolesławca i chudy pachołek, ale włodyczka...
2358  1,19|            wilkami, oddał ją Zbyszkowi i rzekł:~- Panna Jagienka
2359  1,19|                rzekł:~- Panna Jagienka i to wam przysłała, panie.~-
2360  1,19|                z rąk parobka.~- A jest i trzosik na wasze rozkazanie -
2361  1,19|         pochylił mu się do strzemienia i rzekł:~- Nie gniewajcie
2362  1,19|               Czech z kuszą za plecami i z toporem na ramieniu wlókł
2363  1,19|                dość ciepło, rzucił raz i drugi oczyma na wilczą opończę
2364  1,19|              przywiezioną przez H lawę i po chwili rzekł do Turczynka,
2365  1,19|            Turczynka, aby mu ją podał.~I owinąwszy się w nią szczelnie,
2366  1,19|                 który osłaniał mu oczy i znaczną część twarzy, tak
2367  1,19|          poczciwa z kościami dziewka - i wstrzymał nieco konia, albowiem
2368  1,19|              chęć wypytać Czecha o nią i o wszystko, co się w Zgorzelicach
2369  1,19|                  odpowiedział Hlawa.~- I nie przeciwił się?~- Przeciwił.~-
2370  1,19|          nawrócił, to ona mu do kolan. I ani słowa. Powiada wreszcie
2371  1,19|               że już na swoim postawi, i nuż z płaczem dziękować.
2372  1,19|              wymawiał, że go pozbadła, i narzekał, że we wszystkim
2373  1,19|             panienka, ale przyrzekła - i pan rad był, bo oni oba
2374  1,19|                 panna chciała wilczury i trzosika, pan bronił. Ale
2375  1,19|               drugi koń, jest wilczura i jest trzosik...~"Poćciwa
2376  1,19|                się wokół niego dzieje, i odrzekł:~- Oni to oboje
2377  1,19|             jako opat! - huknie czasem i na panienkę, ale potem to
2378  1,19|               jeno oczyma za nią wodzi i patrzy, czyli jej zbyt nie
2379  1,19|        przyniósł taki, że zacniejszego i w Krakowie nie dostać -i
2380  1,19|               i w Krakowie nie dostać -i powiada jej: "na!" - Poradzi
2381  1,19|               na!" - Poradzi sobie ona i z opatem, gdyż i ojciec
2382  1,19|             sobie ona i z opatem, gdyż i ojciec rodzony więcej jej
2383  1,19|                na niebie...~Tu umilkli i jechali dalej wśród wiatru
2384  1,19|             jechali dalej wśród wiatru i śnieżnych krupów;~nagle
2385  1,19|           Bożego sługę w nieszczęściu! I jednocześnie na drogę wybiegł
2386  1,19|             duchowną, na wpół świecką, i stanąwszy przed Zbyszkiem,
2387  1,19|           panie, daj pomoc człowiekowi i bliźniemu w ciężkiej przygodzie!~-
2388  1,19|      przygodzie!~- Coć się przytrafiło i coś zacz? - zapytał młody
2389  1,19|            broni, a wieczór się zbliża i rychło czekać, jako luty
2390  1,19|               poznam, że prawdę mówisz i żeś nie powsinoga jakowyś
2391  1,19|            nich udzielę, byleście mnie i moje skrzynie zabrali.~-
2392  1,19|               aby czekać na zmiłowanie i pomoc dobrych ludzi.~To
2393  1,19|             dobrych ludzi.~To rzekłszy i chcąc zarazem dać dowód,
2394  1,19|             jednakże odmówić mu pomocy i pozwolił mu przysiąść się
2395  1,19|                twoje włosy na brodzie.~I po chwili jechał obok Czecha.
2396  1,19|               albowiem dął silny wiatr i w boru szum był okrutny,
2397  1,19|         otrzymałem, prócz tego odpusty i relikwie wożę.~- W tych
2398  1,19|               twarze nie tylko wy, ale i wszystkie sosny w boru razem
2399  1,19|           który był pachołek roztropny i doświadczony, spojrzał podejrzliwie
2400  1,19|    podejrzliwie na przekupnia odpustów i rzekł:~- A wilcy konie zjedli?~-
2401  1,19|              Czech wina jednak nie dał i znów jechali w milczeniu,
2402  1,19|                rycerz konia podaruje - i ruszę dalej.~- Skądże jesteś?~-
2403  1,19|              to, Zbyszko zwrócił głowę i kiwnął na nieznajomego,
2404  1,19|             mieszkałem w Malborgu, ale i tam to samo! Ba! nawet i
2405  1,19|               i tam to samo! Ba! nawet i bracia zakonni waszą mowę
2406  1,19|            potem zaś w Konstantynopolu i w Rzymie, skąd przez Francję
2407  1,19|               też w Warszawie?~- Byłem i tu, i tu. Niech Bóg da zdrowie
2408  1,19|               Warszawie?~- Byłem i tu, i tu. Niech Bóg da zdrowie
2409  1,19|             świątobliwa pani - chociaż i księżna Anna Januszowa nie
2410  1,19|              Bożego gościnnie przyjęli i hojnie na drogę obdarowali.
2411  1,19|               na drogę obdarowali. Ale i ja też zostawiłem im relikwie,
2412  1,19|                jakby pewna nieśmiałość i pewien wstyd, zrozumiał
2413  1,19|               tym wyglądał podejrzanie i mógł być prostym oszustem.
2414  1,19|              po świecie wozisz?~- Wożę i odpusty, i relikwie, które
2415  1,19|              wozisz?~- Wożę i odpusty, i relikwie, które to odpusty
2416  1,19|         odpusty są różne: są całkowite i na pięćset lat, i na trzysta,
2417  1,19|            całkowite i na pięćset lat, i na trzysta, i na dwieście,
2418  1,19|             pięćset lat, i na trzysta, i na dwieście, i na mniej,
2419  1,19|                trzysta, i na dwieście, i na mniej, tańsze, aby i
2420  1,19|                i na mniej, tańsze, aby i ubodzy ludzie mogli je nabywać
2421  1,19|                ludzie mogli je nabywać i tym sposobem czyśćcowe męki
2422  1,19|            odpusty na przeszłe grzechy i na przyszłe, ale nie myślcie,
2423  1,19|                Kawałek czarnego chleba i łyk wody - ot, co dla mnie -
2424  1,19|                wszystko mają fałszywe: i odpusty, i relikwie, i pieczęcie,
2425  1,19|              mają fałszywe: i odpusty, i relikwie, i pieczęcie, i
2426  1,19|                 i odpusty, i relikwie, i pieczęcie, i świadectwa -
2427  1,19|               i relikwie, i pieczęcie, i świadectwa - i takich słusznie
2428  1,19|              pieczęcie, i świadectwa - i takich słusznie Ojciec Święty
2429  1,19|               przeor sieradzki krzywdę i niesprawiedliwość wyrządził -
2430  1,19|               Obejrzyjcie, panie, wosk i sami powiecie.~- A cóż przeor
2431  1,19|           pokazować, aby go do grzechu i bluźnierstw przeciw świętościom
2432  1,19|                że cię wziął za oszusta i rzezimieszka?~- Żebyż to
2433  1,19|                święte?~- Takie, że się i mówić o nich z nakrytą głową
2434  1,19|              za to odpuścik na popasie i grzech nie będzie wam policzon.
2435  1,19|        świętego Jana chcieli usmażyć - i szczebel z drabiny, o której
2436  1,19|             której się śniło Jakubowi -i łzy Marii Egipcjanki, i
2437  1,19|                i łzy Marii Egipcjanki, i nieco rdzy z kluczów świętego
2438  1,19|            panie, dzidę z rąk pachołka i nadstaw, bo diabeł jest
2439  1,19|           przyszła mu na myśl Danusia, i odrzekł:~- Toć nie ja nie
2440  1,19|               się dobrze polskiej mowy i był wielkim nieprzyjacielem
2441  1,19|         jeszcze spotka kara boska, ale i ciebie od tego, coś zamierzył,
2442  1,19|       staruszek przeor rozłożył dłonie i naprzód począł odmawiać
2443  1,19|              zebrać dawne wspomnienia, i wreszcie tak mówić począł:~-
2444  1,19|               mi wtedy dwanaście roków i właśniem przybył tu z Cylii,
2445  1,19|               napadli w nocy na miasto i zaraz je podpalili. Widzieliśmy
2446  1,19|             jako w rynku mężów, dzieci i niewiasty ścinali mieczami
2447  1,19|                   Widziałem zabijanych i księży, gdyż w złości swej
2448  1,19|                do owego lutego rycerza i klęknąwszy przed nim, zaklinał
2449  1,19|                rzekł: "Nie rozumiem" - i dalej rzezać ludzi nakazał.
2450  1,19|              nakazał. Wtedy to wycięto i zakonników, a z nimi wuja
2451  1,19|               mieście, prócz Krzyżaków i prócz mnie, który się na
2452  1,19|      chrześcijańskiego Królestwa dybią i poty będą, póki ich całkiem
2453  1,19|           wielkim zwycięstwem udarowa! i dwadzieścia tysięcy Niemców
2454  1,19|             się jeszcze większej wojny i większych zwycięstw - rzekł
2455  1,19|                  odpowiedział Zbyszko.~I poczęli mówić o czym innym.
2456  1,19|               którego zdybał w drodze, i dowiedział się, iż wielu
2457  1,19|          ścigać podobnych przekupniów, i któren by nie miał prawdziwych
2458  1,19|                miał prawdziwych listów i pieczęci, zaraz go sądzić.
2459  1,19|           przeor Zbyszka na odpoczynek i nocleg do klasztoru, lecz
2460  1,19|          Jurandówna jest najurodziwszą i najcnotliwszą dziewką w
2461  1,19|           rycerz wpadł w wielki kłopot i całkiem nie wiedział, jak
2462  1,19|         Zbyszko - bo to się nie zedrze i na później się przyda.~Jakoż,
2463  1,19|            czasu pacholikowie znaleźli i przynieśli świeżą deskę,
2464  1,19|          przyszedł do Zbyszka Sanderus i rzekł mu:~- Gdybyście, panie,
2465  1,19|             prócz zakonników siła jest i świeckich rycerzy z dalekich
2466  1,19|              Wilnem, a da Bóg, zobaczę i w Malborgu. Potrzeba mi
2467  1,19|              przysiąść, to wam jeszcze i odpust dołożę za tę krew
2468  1,19|           relikwiów ode mnie nabrali - i sama księżna, i rycerze,
2469  1,19|              nabrali - i sama księżna, i rycerze, i panny na weselach,
2470  1,19|               sama księżna, i rycerze, i panny na weselach, na których
2471  1,19|               wiadomo, czy żyw będę" - i chce przedtem szczęśliwości
2472  1,19|                nad nim pewnej przewagi i potrafi go lepiej wyzyskać.
2473  1,19|               któren poczet miał zacny i opa-trzon był dostatnio.
2474  1,19|          Sanderus znał się na ludziach i na rzeczach. Wielka młodość
2475  1,19|                pan hojny a nieopatrzny i łatwo groszem rzucający.
2476  1,19|           kosztowną zbroję mediolańską i ogromne ogiery bojowe, których
2477  1,19|              paniątku będzie się miało i gościnność po dworach zapewnioną,
2478  1,19|      gościnność po dworach zapewnioną, i niejedną sposobność do zyskownej
2479  1,19|          zyskownej sprzedaży odpustów, i bezpieczeństwo w drodze -
2480  1,19|              bezpieczeństwo w drodze - i wreszcie obfitość jadła
2481  1,19|                wreszcie obfitość jadła i napoju, o którą mu przede
2482  1,19|                jakby natężając pamięć, i odrzekł:~- Panna Danuta
2483  1,19|                grywająca... wychodziły i młódki... Nie czarnać ona
2484  1,19|             jeno na jagodach rumiana - i płowa.~A na to Sanderus:~-
2485  1,19|                tej rozmowy od początku i uśmiechał się w garść, ozwał
2486  1,19|          pokaże się li, żeś zełgał, to i na własnych nogach nie odejdziesz,
2487  1,19|       zapowiedzi lepiej być ostrożnym, i odrzekł:~- Gdybym chciał
2488  1,19|         snadnie może wyć po śmierci.~- I pewnie! Twoja cnota nie
2489  1,19|           usługach diabłu zęby straci.~I poczęli się kłócić, gdyż
2490  1,19|                Czech wartki miał język i na każde słowo Niemca dwa
2491  1,19|             dał Zbyszko rozkaz odjazdu i niebawem ruszyli, wypytawszy
2492  1,19|                 jaką wzniecili Nałęcze i Grzymalici, podupadły nieco
2493  1,19|            bagnach, siekiery po lasach i pod koniec jej życia wszędzie
2494  1,19|          Zresztą, kto jechał z pocztem i zbrojny, ten mógł się niczego
2495  1,19|             zbrojnych rycerzy, a nawet i nie myślał o nich, gdyż
2496  1,19|              opadł go srogi niepokój - i duszą całą był na mazowieckim
2497  1,19|             rycerza - sam nie wiedział i od rana do nocy bił się
2498  1,19|            przybył na dwór ze Spychowa i wydał dziewkę za mąż za
2499  1,19|               Zbyszkowi Danusia pisana i że mu jej oddać nie może -
2500  1,19|                Wołał wówczas Sanderusa i znów go badał, znów wypytywał,