Tom,    Rozdzial

 501  1,5 |          sprawiedliwości wartko stanie się zadość.~- Nie przygodziłoby
 502  1,5 |                   Nie przygodziłoby mi się to w żadnym innym chrześcijańskim
 503  1,5 |                Jaśko z Tęczyna zdumiał się i rzekł:~- Możeż to być?~-
 504  1,5 |                Wszystkie oczy zwróciły się na Powałę, który stał przez
 505  1,5 |                  Hańba! hańba! Bog-daj się ziemia pod takim zapadła!"
 506  1,5 |               ze wstydu jedni uderzali się pięściami w uda i piersi,
 507  1,5 |               rycerską poprzysiągł, że się stawi.~-I nie stawi się! -
 508  1,5 |                się stawi.~-I nie stawi się! - zawołał szyderczo Kuno,
 509  1,5 |               młody, smutny głos ozwał się niedaleko za plecami Krzyżaka:~-
 510  1,5 |                Po tych słowach porwali się rycerze ku nieszczęsnemu
 511  1,5 |                jaki wydaje wóz toczący się po kamieniach:~- Uciąć mu
 512  1,5 |            znak, że chce mówić - i gdy się uciszyło, rzekł:~- Miłościwy
 513  1,5 |               Miłościwy królu! Niechże się ów komtur przekona, że nie
 514  1,5 |             karzą śmiercią za porwanie się na osobę posła. Inaczej
 515  1,5 |               mąż między nami nigdy by się nie dopuścił - odpowiedział
 516  1,5 |             Wiesz, co ci rzekę: powieś się! najlepiej od razu powieś
 517  1,5 |               najlepiej od razu powieś się. "Korol" rozsierdził się,
 518  1,5 |               się. "Korol" rozsierdził się, i tak ci głowę utną. Czemu
 519  1,5 |              nie miał uweselić? Powieś się, druhu! u nas taki zwyczaj.~
 520  1,5 |               wstydu i strachu, zdawał się z początku nie rozumieć
 521  1,5 |            zrozumiał je i aż zatrzymał się ze zdumienia:~- Coże ty
 522  1,5 |              Coże ty prawisz?~- Powieś się! Po co cię mają sądzić.
 523  1,5 |           powtórzył Jamont.~- Powieszę się sam! - zawołał młody rycerz. -
 524  1,5 |           głowę i w milczeniu pozwolił się oddać w ręce przywódcy pałacowych
 525  1,5 |              uwaga powszechna zwróciła się w inną stronę. Danusia,
 526  1,5 |            stronę. Danusia, widząc, co się dzieje, przelękła się z
 527  1,5 |               co się dzieje, przelękła się z początku tak, iż dech
 528  1,5 |                jak płótno, oczki stały się okrągłe z przerażenia -
 529  1,5 |                usta i brwi poczęły jej się trząść; nie pomógł nic ni
 530  1,5 |              wszystkie twarze zwróciły się ku niej, a sam król spytał:~-
 531  1,5 |                który widząc to, począł się cofać. Ale one obie uklękły
 532  1,5 |                w którego twarzy odbiło się wielkie zakłopotanie. Cofał
 533  1,5 |            wielkie zakłopotanie. Cofał się wprawdzie wraz z krzesłem,
 534  1,5 |                rękoma, jakby opędzając się od much.~- Dajcie mi spokój! -
 535  1,5 |            Lecz małe rączyny zaciskały się coraz silniej wokół jego
 536  1,5 |           daruj Zbyszkowi! Wtem ozwały się rycerskie:~- Jurand ze Spychowa,
 537  1,5 |                   I ów wyrostek wielce się już pod Wilnem zasłużył -
 538  1,5 |               Powała.~Lecz król bronił się dalej, lubo sam widokiem
 539  1,5 |              czołem, jakby rozkoszując się tym, że i obie księżne,
 540  1,5 |            niego prośby. Nagle zmienił się w mgnieniu oka: spuścił
 541  1,5 |              piersiach, z dumnego stał się pokorny i ozwał się przyciszonym,
 542  1,5 |               stał się pokorny i ozwał się przyciszonym, łagodnym głosem:~-
 543  1,5 |                to rycerz mówi! - ozwał się biskup Wysz.~- Prawy! prawy!~- ...
 544  1,5 |           prawo wasze ją daruje, niech się dowiedzą o tym wszyscy panowie
 545  1,5 |                 Po chwili tylko ozwały się gdzieniegdzie zgrzytania
 546  1,5 |            wszystkie serca przechyliły się ku Zbyszkowi. Ci sami rycerze,
 547  1,5 |               Księżne postanowiły udać się z prośbą do królowej, by
 548  1,5 |        zaniechać sprawy. Droga zdawała się pewna, gdyż Jadwigę otaczała
 549  1,5 |        wreszcie, że gdyby kto ośmielił się wbrew jego słowom turbować
 550  1,5 |            kościelną go obłoży.~Zlękły się tej zapowiedzi obie księżne
 551  1,5 |           oświadczał, że jeśli Krzyżak się zatnie, to srogiemu prawu
 552  1,5 |                 to srogiemu prawu musi się stać zadość.~Burzyły się
 553  1,5 |               się stać zadość.~Burzyły się więc tym bardziej przeciw
 554  1,5 |           zginąć. Groźny Powała okazał się przy tym najzawziętszym,
 555  1,5 |                 Zbyszko, dowiedziawszy się, iż dziewczyna rzuciła się
 556  1,5 |             się, iż dziewczyna rzuciła się dla niego do nóg królewskich,
 557  1,5 |             nóg królewskich, rozczulił się tym uczynkiem aż do łez
 558  1,5 |               pan z Taczewa - bo jeśli się twoja obietnica Bogu spodoba,
 559  1,5 |              jak wasza miłość mówi, iż się to godzi - uczynię! ale
 560  1,5 |                i stryk mu odpłaci, gdy się jego poselstwo skończy...~-
 561  1,5 |           niego posępny jak noc i udał się do króla. Król przyjął go
 562  1,5 |             przyjął go dobrotliwie, bo się już był całkiem uspokoił,
 563  1,5 |               miłuję - i dopiero teraz się pokazało, jak bieda przyszła.
 564  1,5 |         miłościwy i panie, ulitujże ty się nad rodem naszym!~Tu klęknął
 565  1,5 |             Maćko i wyciągnąwszy przed się spracowane na wojnach ręce,
 566  1,5 |      człowiekowi przykazał. Nie zapyta się nawet Krzyżak, czyja głowa
 567  1,5 |               przystałby on. Ale gdyby się to bez jego wiadomości stało,
 568  1,5 |              może w nadziei, że uda mu się przy tej sposobności załagodzić
 569  1,5 |                Krzyżak wszedł, skłonił się królowi i rzekł:~- Miłościwy
 570  1,5 |            waszym spotkała.~- Skarżcie się jemu - odpowiedział król,
 571  1,5 |             samym tylko królem skarżyć się może.~Małe oczki Jagiełły
 572  1,5 |               czytał, twarz stawała mu się coraz więcej frasobliwa
 573  1,5 |                 Żali wy. Krzyżacy, już się i dzieci boicie?~My, Krzyżacy,
 574  1,5 |                 My, Krzyżacy, nie boim się nikogo - odparł dumnie komtur.~
 575  1,5 |              ślubował i o zesłanie ich się modlił, a potem ujrzał nagle
 576  1,5 |               był przybrany, i okazało się, że była z cienkiej blachy,
 577  1,5 |              zabić; lecz on nie chciał się tego zapierać. "Wołałem
 578  1,5 |             spokoju ostawił".~Podobały się te słowa rycerzom, którzy
 579  1,5 |      życzliwość dla młodzianka tłumnie się na sąd zgromadzili, i zaraz
 580  1,5 |         zgromadzili, i zaraz podniosły się liczne głosy: "Prawda! czemu
 581  1,5 |             nie godził.~- A jakoż mógł się inny Krzyżak pod Krakowem
 582  1,5 |               policzy i daruje, ale ty się, nieboże, Najświętszej Pannie
 583  1,5 |            Zbyszko, chociaż spodziewał się podobnych słów, przybladł
 584  1,5 |               długie włosy, przeżegnał się i rzekł:~- Wola boska! Ano,
 585  1,5 |              trudno!~Następnie zwrócił się do Maćka i ukazał mu oczyma
 586  1,5 |               śmierć i życie, że gdyby się nawet chciał przed nim skryć,
 587  1,5 |             chciał przed nim skryć, to się nie skryje, i że gdy przestanie
 588  1,5 |              przestanie być posłem, to się muszą spotkać choćby w Malborgu.~
 589  1,5 |               Tymczasem kasztelan udał się do przyległej izby, by podyktować
 590  1,5 |             Ten i ów z rycerzy zbliżał się podczas owej przerwy do
 591  1,5 |                honor rycerski, udawano się do niego nieraz bardzo z
 592  1,5 |                jego szybko rozchodziło się między rycerstwem Polski,
 593  1,5 |         rycerza.~Do niego więc zbliżył się Lichtenstein i jakby chcąc
 594  1,5 |             jakby chcąc usprawiedliwić się ze swej zawziętości, rzekł:~-
 595  1,5 |               mogę przełknąć.~- Własną się, nie moją złością udławisz.~-
 596  1,5 |         niepomyślny, jednakże uczyniła się głucha cisza. Kasztelan
 597  1,5 |             jednakże wszyscy domyślili się, że jest to wyrok śmierci.
 598  1,5 |            skończeniu czytania uderzył się kilkakrotnie pięścią w piersi,
 599  1,5 |                 Po czym wstał i rzucił się w ramiona Maćka, który począł
 600  1,5 |              jak również do pojednania się z Bogiem. Nie chciał też
 601  1,5 |               majestatowi Zakonu stało się zadość, nie należy do reszty
 602  1,5 |               panią ukryć, ta zaś, gdy się raz o niej dowie, wpadnie
 603  1,5 |              rozporządzeń i pożegnania się ze znajomymi.~Jakoż Maćko
 604  1,5 |             pomsty nie dokonam. Już ty się nie bój!...~Bóg wam zapłać.
 605  1,5 |                Jakoże uczynicie?~- Jak się posłowanie jego skończy,
 606  1,5 |              na śmierć wyzywam. Już ci się nie pochowa.~- Pewnie, że
 607  1,5 |              nie pochowa.~- Pewnie, że się nie pochowa, i rady mu dacie,
 608  1,5 |           Powale też; ale nie chwalący się, takim jak on poradzę dwom.
 609  1,5 |                góry bez hełm, gdzie mi się topór zatrzymał? Na zębach
 610  1,5 |             topór zatrzymał? Na zębach się zatrzymał. Albo nie?~Odetchnął
 611  1,5 |                wzruszonym głosem:~- Ty się nie frasuj. Nie będą twoje
 612  1,5 |             mieszczanów ścinają. Jużem się z Amylejem zgodził, że da
 613  1,5 |              ci nie pożałuję - nie bój się!~Uradowało się na to serce
 614  1,5 |                 nie bój się!~Uradowało się na to serce Zbyszka, więc
 615  1,5 |              Zbyszka, więc pochyliwszy się do ręki stryj ca, powtórzył:~-
 616  1,5 |         przyszedł go odwiedzić, ledwie się z nim przywitawszy, zapytał,
 617  1,5 |                innych - co robią, czym się zabawiają, na jakich zacnych
 618  1,5 |             jako powrozy targają, jako się próbują na miecze i na topory
 619  1,5 |               pieśni śpiewają. Chciało się Zbyszkowi lecieć do nich
 620  1,5 |             całej duszy i serca, a gdy się dowiedział, że Zawisza zaraz
 621  1,5 |            zaraz po chrzcinach wybiera się aż hen gdzieś w dół Węgrów
 622  1,5 |             Węgrów na Turków, nie mógł się wstrzymać od okrzyku:~-
 623  1,5 |              być, a tymczasem zdarzyło się coś innego. Oto obie księżne
 624  1,5 |           kasztelana, ale mógł wstawić się za młodzieńcem do króla.
 625  1,5 |               zamach na posła, zdawało się jednak rzeczą niewątpliwą,
 626  1,5 |                tym, stary Maćko podjął się tego bez wahania...~Uproszony
 627  1,5 |                otuchy Maćko zakrzątnął się tego samego dnia koło odjazdu,
 628  1,5 |             koło odjazdu, po czym udał się do Zbyszka, aby mu szczęśliwą
 629  1,5 |              Następnie jednak zamyślił się, sposępniał nagle i rzekł:~-
 630  1,5 |        sposępniał nagle i rzekł:~- Kto się tam od Niemców czego dobrego
 631  1,5 |                wygrał, bo pomsty byłby się uchronił - a dlatego nie
 632  1,5 |             chciał nic uczynić...~- On się zawziął za to, żeśmy go
 633  1,5 |                 rzekł Zbyszko - ale mu się tam nisko nie kłaniajcie.~-
 634  1,5 |             nisko nie kłaniajcie.~- Co się mam kłaniać? List od księżnej
 635  1,5 |         gniewem stary.~Po czym rzucili się sobie w objęcia - i Zbyszko
 636  1,5 |                okno poczęło rozświecać się złowrogim światłem błyskawic,
 637  1,5 |               błyskawic, a mury trząść się od grzmotów, gdy wreszcie
 638  1,5 |               mógł zamrużyć...~"Już ja się śmierci nie wywinę - myślał -
 639  1,5 |          smutku i rzekła:~- Nie dziwuj się ty jej, bo jeśli Maćko dobrej
 640  1,5 |           zgoła nie wróci, będziesz ty się wkrótce, nieboże, lepszym
 641  1,5 |                zaraz. Zbyszko pochylił się na nowo do ich nóg, bo i
 642  1,5 |              że na jej widok dzieje mu się w piersiach coś takiego,
 643  1,5 |              Spychowa".~- Niedawnoście się poznali - rzekła księżna. -
 644  1,5 |                tynieckiej, i rozczulił się zupełnie. W końcu jął prosić
 645  1,5 |       śląskowskim płocie...~"Przypatrz się, Jasiulku..."~Lecz nagle
 646  1,5 |          natury słowiańskiej, zmieniał się w tej prostej duszy niemal
 647  1,6 |               dnia 21 czerwca rozeszła się po zamku wiadomość o nagłym
 648  1,6 |                a tymczasem dowiedziano się od niewiast służebnych,
 649  1,6 |                goście rycerscy, którzy się już byli zjechali na spodziewane
 650  1,6 |              deputacje kupieckie udały się na zamek; cechy i bractwa
 651  1,6 |                ciszę. Miasto wyludniło się prawie zupełnie i tylko
 652  1,6 |           które również już zwiedziało się o chorobie uwielbianej pani
 653  1,6 |                głównej bramie pojawili się biskup i kasztelan, z nimi
 654  1,6 |       królewscy i rycerze. Ci rozeszli się wzdłuż murów, między lud,
 655  1,6 |              rozkazu, aby powstrzymano się od wszelkich okrzyków, te
 656  1,6 |                gdy zarazem dowiedziano się, iż jakkolwiek połóg był
 657  1,6 |              dziecięcia. Tłumy poczęły się rozchodzić, albowiem pod
 658  1,6 |          radości. Jakoż, gdy wypełniły się ulice prowadzące na rynek,
 659  1,6 |            prowadzące na rynek, ozwały się wnet pieśni i radosne nawoływania.
 660  1,6 |              nawoływania. Nie trapiono się tym, że przyszła na świat
 661  1,6 |           synów i że Królestwo dostało się Jadwidze? Przez jej to małżeństwo
 662  1,6 |         małżeństwo z Jagiełłą podwoiła się moc państwa. Tak będzie
 663  1,6 |               licznego rycerstwa! Będą się dobijali o jej rękę najpotężniejsi
 664  1,6 |                monarchowie ziemi, będą się kłaniali królowej i królowi,
 665  1,6 |              albo węgierskie, z naszym się Królestwem połączy". Tak
 666  1,6 |               kupcy - i radość stawała się z każdą chwilą powszechniejsza.
 667  1,6 |                gospodach. Rynek zaroił się od latami i pochodni. Po
 668  1,6 |          których coraz więcej ściągało się do miasta, porozkładali
 669  1,6 |                do miasta, porozkładali się obozem przy wózkach. Żydzi
 670  1,6 |              chrzcie. Więc pokrzepiano się nadzieją, którą wzmagało
 671  1,6 |               czasie odpustu. Posypały się wota za zdrowie królowej
 672  1,6 |           zakwitło chorągwiami. Odbyła się i procesja dzieci, sądzono
 673  1,6 |             wstępować w serca. Zdawało się ludziom rzeczą niepodobną,
 674  1,6 |               i wszystkim nie mieściło się w głowie, izby życie tak
 675  1,6 |     przystąpieniu komnata jej napełnia się światłem niebieskim. Niektórzy
 676  1,6 |             jako oznaka, że rozpoczyna się już dla niej życie zaziemskie.~
 677  1,6 |               nie wierzyli jednak, aby się mogła stać rzecz tak straszna,
 678  1,6 |                straszna, i ci krzepili się nadzieją, że sprawiedliwe
 679  1,6 |            trzynastej z południa ozwał się dzwon na katedralnej wieży.
 680  1,6 |                wszystkie oczy zwróciły się ku wieżycy na kołyszący
 681  1,6 |                ku wieżycy na kołyszący się z coraz większym rozmachem
 682  1,6 |                dusze ludzkie napełniły się przerażeniem i takim bólem,
 683  1,6 |                 Nagle na wieży ukazała się czarna chorągiew z wielką
 684  1,6 |              Bogu.~Pod zamkiem rozległ się ryk i płacz stu tysięcy
 685  1,6 |            tysięcy ludzi - i pomieszał się z ponurymi odgłosami dzwonów.
 686  1,6 |             dzwonów. Niektórzy rzucali się na ziemię, inni darli na
 687  1,6 |              miłosierdzia. Lecz ozwały się także głosy gniewne, które
 688  1,6 |                naszą umiłowaną? Na cóż się zdały nasze procesje, nasze
 689  1,6 |         wszelako powtarzali, zalewając się łzami i jęcząc: "Jezu! Jezu!
 690  1,6 |               mógł oglądać je i modlić się przy nim. Za czym pod wieczór
 691  1,6 |            pogrzebie i o cudach, które się będą działy przy jej ciele
 692  1,6 |             zaś niektórzy wątpili, czy się to może stać, poczęto się
 693  1,6 |              się to może stać, poczęto się oburzać i grozić Awinionem...~
 694  1,6 |                 ale i wszystkim wydało się, że wraz z królową zagasła
 695  1,6 |         Niektórzy przewidywali - i jak się okazało, nie bez słuszności -
 696  1,6 |             obszerne ziemie, rozpoczną się znów napady od strony Litwy
 697  1,6 |           mieszkańców Królestwa. Zakon się wzmoże, wzmoże się cesarz
 698  1,6 |               Zakon się wzmoże, wzmoże się cesarz rzymski i król węgierski
 699  1,6 |               i zaślepieniu nie lękali się wprawdzie wojny, licząc,
 700  1,6 |              przy śmierci królowej, że się z nią nie pożegnał i nie
 701  1,6 |              wrócić, gdyby połóg odbył się był w porze właściwej. Nie
 702  1,6 |                wszystkie umysły zajęły się pogrzebem królowej. Z całego
 703  1,6 |             ubóstwa, które spodziewało się obfitych zysków z jałmużn
 704  1,6 |              głowa zmarłej, znajdowała się znacznie wyżej od dolnej.
 705  1,6 |        królowej. W katedrze odprawiało się nieustające nabożeństwo:
 706  1,6 |               środku świątyni rozlegał się krzyk to jakiejś matki,
 707  1,6 |            cudu tylko mogła spodziewać się poratowania.~O Zbyszku zapomniano
 708  1,6 |                bicie we dzwony, rzucił się na kolana i przepomniawszy
 709  1,6 |           uwielbionej Pani. Zdawało mu się, że razem z nią zgasło coś
 710  1,6 |              więzieniu. Wówczas modlił się o śmierć.~Wreszcie gdy od
 711  1,6 |           upłynął miesiąc, a rozpoczął się drugi, począł wątpić i o
 712  1,6 |              do Bogdańca powiezie, aby się własnego potomstwa doczekać,
 713  1,6 |            krzyknął Zbyszko, zerwawszy się z tapczana. Maciek chwycił
 714  1,6 |                 zawołał:~- A z wami co się stało?~I patrzył ze zdumieniem
 715  1,6 |           chwilę oddychał ciężko.~- Co się stało? - rzekł wreszcie. -
 716  1,6 |                Spychowie ze śmiercią-m się przez trzy niedziele zmagał.
 717  1,6 |             Ziemowitowej o drugi, alem się z nią w drodze rozminął -
 718  1,6 |              zgonię - nie wiem - bo mi się też na tamten świat wybierać.~
 719  1,6 |                Plwałbyś i ty - nie bój się. Ale u Juranda ze Spychowa
 720  1,6 |             Juranda ze Spychowa już mi się lepiej uczyniło, jeno żem
 721  1,6 |              lepiej uczyniło, jeno żem się ninie okrutnie znów zmęczył,
 722  1,6 |               jechał.~- Hej! po co wam się było spieszyć?~- Bom chciał
 723  1,6 |             rozbojów i grabieży.~- Cóż się z nim stało?~- U Juranda
 724  1,6 |             utną, a i wy pewnikiem już się nie przezimujecie.~- Ba!
 725  1,6 |      kasztelana krakowskiego, bo jakem się dowiedział, że Lichtenstein
 726  1,6 |             bratankowi głowę utnę, aby się Lichtensteinowi pochlebić,
 727  1,6 |       czworakach wrócę. Ale nie bójcie się! I widzicie, może przez
 728  1,6 |             zjedzie król z Rusi; to mu się będzie można o zmiłowanie
 729  1,6 |            królowej, ale teraz niechże się to już skończy".~- Ej, pozwoli -
 730  1,6 |          Bogiem!~- Z Bogiem!~Uściskali się i Maćko zwrócił się ku drzwiom,
 731  1,6 |          Uściskali się i Maćko zwrócił się ku drzwiom, ale w progu
 732  1,6 |         drzwiom, ale w progu zatrzymał się jeszcze i namarszczył czoło,
 733  1,6 |                niepasowanym nie będzie się potykał-i co mu zrobisz?~
 734  1,6 |            zrobisz?~Zbyszko zafrasował się, ale tylko na chwilę, po
 735  1,6 |           pasował. A ja po drodze będę się zaraz na Mazowszu z synem
 736  1,6 |             Mikołajem przecie nie będę się potykał, bo mu chyba z osiemdziesiąt
 737  1,6 |              żeś głupi jak cap.~- A wy się czego sierdzicie?~Maćko
 738  1,6 |             zdrowa już? Nie gniewajcie się za byle co. Przecie was
 739  1,6 |             czasu nie było.~I pochylił się znów do ręki starego, ten
 740  1,6 |               po szerokim świecie, bić się i nie zginąć bez pomsty.
 741  1,6 |                pomsty. A potem - niech się dzieje, co chce - to przecie
 742  1,6 |           dłużej nie".~Zbyszko zdumiał się tak, iż czas jakiś słowa
 743  1,6 |              tak: "My nie potrzebujemy się oglądać na Krzyżaków, ale
 744  1,6 |               na Krzyżaków, ale hańbić się nam przed nimi nie wolno.
 745  1,6 |            bezprawie". Dopieroż wzięli się kłócić, bo księżnę porwał
 746  1,6 |                rynku stawić". I na tym się rozeszli. Już ciebie, nieboże,
 747  1,6 |            milczenia.~- Jakże? - ozwał się głuchym głosem Zbyszko. -
 748  1,6 |               oblicze. Stary wpatrywał się w niego przez czas długi,
 749  1,6 |                 To rzekłszy, przysunął się blisko i począł prawie szeptać:~-
 750  1,6 |             wychodź - rozumiesz. A nuż się nie postrzegą. I pewno.
 751  1,6 |         Witolda ruszaj. Przypomnisz mu się, pokłonisz, to cię przyjmie
 752  1,6 |               obaczy. Ty zasię trzymaj się go, bo nie masz na świecie
 753  1,6 |               że po przegranej jeszcze się czyni potężniejszy. I hojny
 754  1,6 |                cię pasował, i do króla się za tobą wstawi. Dobry to
 755  1,6 |          pozwać, ale przedtem waruj mi się od szukania pomsty, bo nużby
 756  1,6 |         rzekłszy, Maćko wstał i począł się rozdziewać - lecz Zbyszko
 757  1,6 |                  lecz Zbyszko podniósł się także, zatrzymał go i rzekł:~-
 758  1,6 |                i gniewu.~- Bogdajeś ty się był nie rodził.~- Mówiliście
 759  1,6 |            bramach. Na dworze uczyniła się już noc głęboka...~- Słuchaj -
 760  1,6 |           głęboka...~- Słuchaj - ozwał się wreszcie Maćko złamanym
 761  1,6 |              dam?~Na to Maćko podniósł się na chwiejnych nogach, wyciągnął
 762  1,6 |                nogach, wyciągnął przed się ręce - i choć natury ówczesnych
 763  1,6 |             Księżna jednakże naradzała się jeszcze z Wojciechem Jastrzębcem,
 764  1,6 |                do tego pogoda uczyniła się cudna. Między kobietami
 765  1,6 |              Między kobietami rozeszła się też wieść o młodzieńczym
 766  1,6 |                sobie powagi i ustawili się w pobliżu rusztowania tuż
 767  1,6 |               pomostu. Za nimi pstrzył się tłum, złożony z pomniejszych
 768  1,6 |                wśród tłumu, wdzierając się wszędzie, gdzie ukazało
 769  1,6 |                wszędzie, gdzie ukazało się choć trochę wolnego miejsca.
 770  1,6 |                 który podobnie wsławił się z Węgrami w Koszycach -i
 771  1,6 |              tu i ówdzie jęły podnosić się głosy, że gdyby zburzono
 772  1,6 |              być odłożona.~Tłum ożywił się i rozkołysał. Podawano sobie
 773  1,6 |               zapewniano, nie dopuścił się żadnej winy.~Ale wszystko
 774  1,6 |            okrzyki oznajmiły zbliżanie się łuczników i halebardników
 775  1,6 |           Jakoż wkrótce orszak pojawił się na rynku. Pochód otwierało
 776  1,6 |              otworami na oczy. Lud bał się tych posępnych postaci i
 777  1,6 |                Wszystkie oczy zwróciły się teraz na niego i ze wszystkich
 778  1,6 |           okien i przystawek wychyliły się niewieście postacie. Zbyszko
 779  1,6 |                świetnym stroju wydawał się oczom tłumów jakowymś książątkiem
 780  1,6 |               szerokich piersi wydawał się być mężem całkiem dojrzałym,
 781  1,6 |               tą postawą męża wznosiła się głowa dziecinna prawie i
 782  1,6 |          chwilami wreszcie odbijało mu się na twarzy jakby zdziwienie,
 783  1,6 |            Wówczas drgnął i przeżegnał się - ksiądz zaś w tejże chwili
 784  1,6 |                z ludu. Zbyszko schylił się, podniósł go, a następnie
 785  1,6 |                 a następnie uśmiechnął się do dziewczyny, która wybuchnęła
 786  1,6 |          prowadzą po nagrodę. Posuwali się jednak z wolna, gdyż tłum
 787  1,6 |           precz z drogi!). Nie chciano się domyślać, co znaczą te słowa -
 788  1,6 |            znaczą te słowa - i czyniło się coraz ciaśniej. Jakkolwiek
 789  1,6 |      mieszczaństwo krakowskie składało się w dwóch trzecich z Niemców -
 790  1,6 |              jednakże naokół rozlegały się groźne klątwy przeciw Krzyżakom: "
 791  1,6 |             rusztowania.~Ci rozstąpili się bez oporu. Pierwsi weszli
 792  1,6 |           pisarzem. Lecz wówczas stało się to, czego się nikt nie spodziewał.
 793  1,6 |            wówczas stało się to, czego się nikt nie spodziewał. Oto
 794  1,6 |               iż cały orszak zatrzymał się jak wkopany w ziemię. Ni
 795  1,6 |        żołnierzy nie chciał sprzeciwić się panu i pasowanemu rycerzowi,
 796  1,6 |              pan z Taczewa zaś zbliżył się do Zbyszka i podał mu biało
 797  1,6 |             Danusia, zamiast przytulić się do niego i zarzucić mu na
 798  1,6 |         podniósł oczy w górę, zmieszał się pisarz sądowy, kapitan i
 799  1,6 |        albowiem wszyscy zrozumieli, co się stało.~Był stary, polski
 800  1,6 |             kasztelana!" Tłumy ruszyły się nagle, na kształt olbrzymich
 801  1,6 |            prędzej z pomostu. Uczyniło się zamieszanie. Dla wszystkich
 802  1,6 |      zamieszanie. Dla wszystkich stało się jasnym, że gdyby Jaśko z
 803  1,6 |           gdyby Jaśko z Tęczyna chciał się teraz oprzeć uświęconemu
 804  1,6 |        obyczajowi, w mieście wszcząłby się groźny rozruch. Jakoż ława
 805  1,6 |              Jakoż ława ludzka rzuciła się zaraz na rusztowanie. W
 806  1,6 |               toporami, poczęły uginać się, trzeszczeć, pękać - i w
 807  1,6 |               przodu i z tyłu tłoczyły się tysiące kobiet, mężczyzn
 808  1,6 |         mieszczki, że niektóre rzucały się w objęcia swoim kochankom,
 809  1,6 |               Zbyszko, i Danusia stali się jakby ukochanymi dziećmi
 810  1,6 |      obyczajowym - rycerze zaś dziwili się jego prostocie, mówiąc między
 811  1,6 |               i Powała z Taczewa udali się do niego, aby przedstawić
 812  1,6 |      odpowiedział wprawdzie, że więcej się do prostego ludu i do podhalskich
 813  1,6 |               brodę dłonią i uśmiechał się pod palcami, bo widocznie
 814  1,6 |              aż mury zamkowe zatrzęsły się od okrzyków. "Pomagaj ci
 815  1,6 |            Potem nowe okrzyki wzniosły się dla Danusi i Zbyszka, a
 816  1,6 |              sędziwy kasztelan zwrócił się do księżny i rzekł:~- Już
 817  1,7 |              Maćko i Zbyszko naradzali się nad tym, co czynić. Stary
 818  1,7 |                Stary rycerz spodziewał się rychłej śmierci, a że przepowiadał
 819  1,7 |       przepowiadał mu ją także znający się na ranach franciszkanin
 820  1,7 |             ród. Czasu wojen zwoływali się okrzykiem: "Grady!", w herbie
 821  1,7 |                  w herbie zaś -mieniąc się lepszymi od innych włodyków,
 822  1,7 |                pięć lat później ożenił się i spłodziwszy dwóch synów,
 823  1,7 |            nowo dźwignąć. Nabiedziwszy się lat niemało, zastawił wreszcie
 824  1,7 |               dlatego, by wzbogaciwszy się łupami, z czasem powrócić,
 825  1,7 |              myślał i nad tym naradzał się z nim u kupca Amyleja.~Ziemię
 826  1,7 |             bliskiej śmierci na nic mu się już nie przyda. Płatnerz,
 827  1,7 |        odpowiedział Maćko. - Alejuż ja się śmierci nie wywinę. Żeleźce
 828  1,7 |            śmierci nie wywinę. Żeleźce się mi między żebrami rozszczepiło
 829  1,7 |            Niedźwiedziego sadła by wam się saganek jeden i drugi napić!~-
 830  1,7 |             dobrze by było, bo może by się jako drzazga wyślizgła.
 831  1,7 |                   Wiem ja, gdzie by ci się chciało: na dwór księcia
 832  1,7 |              Niemców najeżdżać.~- Tego się nie zaprę. Razem z dworem
 833  1,7 |          dostanę. Inaczej nie chciałby się ze mną Lichtenstein potykać.~-
 834  1,7 |        Bogdańca przywiozę - nie bójcie się!~- Jeno się strzeż zdrady.
 835  1,7 |                 nie bójcie się!~- Jeno się strzeż zdrady. U nich o
 836  1,7 |               zdradę łatwo.~- Pokłonię się księciu Januszowi, żeby
 837  1,7 |              mówiąc, Zbyszko uśmiechał się do swoich własnych myśli,
 838  1,7 |        wzruszył ramionami.~- Dziwujcie się albo i nie wierzcie - rzekł
 839  1,7 |              Spychowa pojadę. Jakże mu się nie pokłonić, kiedy to Danuśkowy
 840  1,7 |           zrękowiny pozwoliła, to i on się nie przeciwi.~- Już ja jedno
 841  1,7 |                 żeby poczet mieć, jako się rycerzowi patrzy, a ziemia
 842  1,7 |              nie poskąpi.~A wtem drzwi się otworzyły, i jakby na dowód,
 843  1,7 |         psubraty, poganie?~- Pan kazał się ochrzcić - rzekł jeden z
 844  1,7 |            jeden z jeńców.~- A wykupić się nie mieliście za co?~- My
 845  1,7 |                 jakim sposobem dostali się do niewoli. Ale w opowiadaniach
 846  1,7 |               i Maćkowi serca zalewały się radością na widok tak znakomitego
 847  1,7 |                radzi byli, że udało im się tego dokazać, przeto każdy
 848  1,7 |              Zbyszka, sam zaś wybierał się na tamten świat. Trudno
 849  1,7 |           drzazgą pod żebrami. Skarżył się też, że ustawicznie krwią
 850  1,7 |         bratanka, że w tej chwili czuł się zdrowszym, i gdy kupiec
 851  1,7 |          Jurand ze Spychowa nie będzie się chciał sprzeciwić woli księżny,
 852  1,7 |                to cześć utraci - ozwał się Lis z Targowiska.~- Nie -
 853  1,7 |            często bywa, że stają.~- Bo się prawa w Zakonie popsowały.
 854  1,7 |           Zbyszko - gdyż Krzyżacy boją się teraz naszego narodu. Na
 855  1,7 |                Tymurem Kulawym za bary się wziąć - ozwał się Powała. -
 856  1,7 |              za bary się wziąć - ozwał się Powała. - Książę Witold
 857  1,7 |          wyruszyć. Tu rozmowa zwróciła się na litewską wyprawę przeciw
 858  1,7 |              niewoli miał zresztą czym się wykupić, gdyż bogactwa jego
 859  1,7 |     zwycięstwem nad Witoldem nie rzucą się na ziemie i grody przynależne
 860  1,7 |             Jeżeli będzie potrzeba, to się i z samym Kulawcem zmierzymy.
 861  1,7 |             Krzyżacy gotowi z Tatarami się pokumać i na nas z drugiej
 862  1,7 |             ludzi w bitwie utracił, że się podobno własnego zwycięstwa
 863  1,7 |             zresztą, chociaż nie udało się tym razem Litwinom, jednakże
 864  1,7 |             przyjdzie.~Po czym zwrócił się do Zbyszka:~- A najpierw
 865  1,7 |              tam zawsze robotę nie bój się!~- Hej! żeby stryj był zdrów,
 866  1,7 |           sokołem na ręku i skłoniwszy się obecnym rycerzom, zwrócił
 867  1,7 |              obecnym rycerzom, zwrócił się z jakimś dziwnym uśmiechem
 868  1,7 |       Usłyszawszy to, Zbyszko zmieszał się okrutnie i serce poczęło
 869  1,7 |            okrutnie i serce poczęło mu się tak tłuc w piersi jak wówczas,
 870  1,8 |              Księżna Anna nie zdziwiła się zbytnio przyjazdem Juranda
 871  1,8 |          Juranda ze Spychowa, zdarzało się bowiem często, że wśród
 872  1,8 |               Danusią. Wówczas zjawiał się niespodzianie bądź w Warszawie,
 873  1,8 |           bowiem z upływem lat stawała się tak do matki podobna, że
 874  1,8 |                każdym razem zdawało mu się, że widzi swoją nieboszczkę,
 875  1,8 |            rozmowy. Serce poczynało mu się widocznie burzyć i zalewać
 876  1,8 |              pewnego czasu rozchodziły się wieści to o pochwytanych
 877  1,8 |             żniwa mieszkańcy wybierali się z kuszami lub zbrojni w
 878  1,8 |              napad napadem. I zdarzało się, że gdy Niemcy przekradali
 879  1,8 |              że gdy Niemcy przekradali się cicho leśnymi rubieżami,
 880  1,8 |             samo. Nieraz też spotykali się z sobą i bili się do upadłego,
 881  1,8 |            spotykali się z sobą i bili się do upadłego, często wszakże
 882  1,8 |                tylko wodzowie wyzywali się na śmiertelną walkę, po
 883  1,8 |        nieugaszoną chęcią zemsty, stał się tak ciężkim dla swych zagranicznych
 884  1,8 |              końcu przestrach ich stał się większym od zawziętości.
 885  1,8 |            Często też rycerze zmawiali się, aby uczynić wspólną na
 886  1,8 |             lecz każda z nich kończyła się klęską. Próbowano różnych
 887  1,8 |                spostrzegł, wnet żegnał się i do patrona swego w niebiesiech
 888  1,8 |           modlitwę, albowiem utrwaliła się wiara, że Jurand nieczystym
 889  1,8 |                obu jej stronach walały się kości niemieckie, nocami
 890  1,8 |                nocami zaś przechadzały się na pajęczych nogach głowy
 891  1,8 |                 Zbyszko, dowiedziawszy się o jego przybyciu, pośpieszył
 892  1,8 |             Jurand na to powie? Zgodzi się czy nie zgodzi! i co będzie,
 893  1,8 |             dawniej był wesół, póki mu się krew w wątrobie nie zapiekła.~-
 894  1,8 |            jest, bo innych łupi, a sam się nie da. Hej! jedno on oko
 895  1,8 |          dworkę za żonę wziął, a teraz się dziewka u nas hoduje.~Zbyszko
 896  1,8 |         odetchnął.~- To mówicie, że on się woli księżny nie sprzeciwi?~-
 897  1,8 |                  Wiem ja, czego byście się chcieli dowiedzieć, i com
 898  1,8 |           przeszedłszy warty, znaleźli się w dziedzińcu, a potem weszli
 899  1,8 |              drzwi. Zbyszko przeżegnał się i podniósłszy zasłonę w
 900  1,8 |             gdy wszedł, więc zatrzymał się przy zasłonie, chrząknął
 901  1,8 |             chrząknął i wreszcie ozwał się:~- Niech będzie pochwalony.~-
 902  1,8 |                 po czym wstał, zbliżył się wraz z nią do Juranda i
 903  1,8 |         Juranda i rzekł:~- Przyszedłem się wam pokłonić; wiecie, ktom
 904  1,8 |           wiecie, ktom jest? I schylił się lekko, czyniąc rękoma ruch,
 905  1,8 |              go ku światłu i począł mu się w milczeniu przypatrywać.~
 906  1,8 |               barwy żelaza. Zdawało mu się, że oko to chce go przewiercić
 907  1,8 |              ni słowa, przypatrywał mu się dalej.~Zbyszko zniecierpliwił
 908  1,8 |                 Zbyszko zniecierpliwił się wreszcie.~- Bo wiecie -
 909  1,8 |          sądzie.~Dopieroż Jurand ozwał się:~- Tyś chciał bić w Lichtensteina?~-
 910  1,8 |           groźna jego twarz rozjaśniła się nieco. Po chwili spojrzał
 911  1,8 |            szyi nie ucięli. Tu zwrócił się ku Danusi i dodał:~- Ona
 912  1,8 |               obyczaj. Zbyszko zawahał się nieco, lecz po chwili począł
 913  1,8 |                czym wstał i zwróciwszy się do Juranda, zapytał:~- Widzieliście
 914  1,8 |               klękajęcy, ślubuję, jako się będę o nią bodaj z samym
 915  1,8 |         dłoniach, lecz wreszcie ocknął się jakoby ze snu i rzekł z
 916  1,8 |               smutkiem:~- Udałeś ty mi się, pachołku, ale ci jej nie
 917  1,8 |          źrzałą dziewkę". Podobały jej się i zrękowiny, i słodkości,
 918  1,8 |           wszystko chcą odjąć, zsunęła się co prędzej z poręczy krzesła
 919  1,8 |                To woli boskiej chcecie się przeciwić? A na to Jurand:~-
 920  1,8 |         wziąwszy ją na ręce, skierował się ku drzwiom, gdy zaś Zbyszko
 921  1,8 |              zastąpić drogę, zatrzymał się jeszcze na chwilę i rzekł:~-
 922  1,9 |                niejednokrotnie zbliżyć się do niego i zacząć z nim
 923  1,9 |              Zbyszko chciał dowiedzieć się czegoś o przeszkodach dzielących
 924  1,9 |                Danusi, rozmowa urywała się nagle, a twarz Jurandowa
 925  1,9 |                twarz Jurandowa czyniła się chmurna. Myślał Zbyszko,
 926  1,9 |                sposobną chwilę, starał się od niej jakąkolwiek wiadomość
 927  1,9 |          siebie:~- Mocny Boże! albo to się i tak nie przytrafia...
 928  1,9 |               dwór przyjeżdżaj. Zdarzy się tam sposobność, że ostrogi
 929  1,9 |              miłują. Może też i Jurand się w duszy do ciebie nakłoni,
 930  1,9 |              Jurandem na Niemców, może się przytrafić, że mu się jako
 931  1,9 |             może się przytrafić, że mu się jako przysłużysz i całkiem
 932  1,9 |            rycerzom z Bogdańca rozstać się z dworem mazowieckim. Padł
 933  1,9 |        szczerze Zbyszko.~I pochylił mu się do strzemion, ów zaś ścisnął
 934  1,9 |             macie bystry, to starajcie się wymiarkować, co to jest.~
 935  1,9 |              miał od rana, powiększyła się pod wieczór do tego stopnia,
 936  1,9 |              tu dzwonią?~Zbyszko zląkł się, przyszło mu bowiem do głowy,
 937  1,9 |          spowiedzi, a tym samym dostać się, jeżeli zgoła nie do piekła,
 938  1,9 |           głęboko, że Zbyszko pochylał się nad nim chwilami, by się
 939  1,9 |               się nad nim chwilami, by się przekonać, że nie umarł.~
 940  1,9 |          chłodny. Maćko widocznie miał się lepiej, bo oddychał równiej
 941  1,9 |          równiej i spokojniej. Zbudził się dopiero, gdy słońce dobrze
 942  1,9 |              lepiej - odrzekł, śmiejąc się, Zbyszko. - Hej! starczyłoby
 943  1,9 |         gościnę nam dadzą, i będziecie się mogli wyspowiadać. Wszystko
 944  1,9 |              Ja grzeszny człowiek, rad się pokajam - odrzekł Maćko. -
 945  1,9 |               odrzekł Maćko. -Śniło mi się w nocy, że mi diabli skórznie
 946  1,9 |            podał. Maćko tymczasem brał się nieco z bólu za bok, ale
 947  1,9 |          wreszcie rzekł:~- Toć dziwuję się, dziwuję i nie mogę się
 948  1,9 |                się, dziwuję i nie mogę się wydziwować, skądeś ty na
 949  1,9 |               odpowiedzieć wyprostował się nagle w kulbace, wziął się
 950  1,9 |             się nagle w kulbace, wziął się w boki, głowę zadarł do
 951  1,9 |           płakałem i z rana,~Gdzieś mi się podziała, dziewucho kochana!~
 952  1,9 |                runęło po lesie, odbiło się o pnie przydrożne, wreszcie
 953  1,9 |            przydrożne, wreszcie ozwało się dalekim echem i ucichło
 954  1,9 |            gęstwinach.~A Maćko pomacał się znów po boku, w którym ugrzęzło
 955  1,9 |              Po chwili jednak zamyślił się, jakby sobie przypominając
 956  1,10|             pod zachód słońca odzywały się często, podobne do podziemnych
 957  1,10|              których zameczki wznosiły się tu i ówdzie nad granicą.
 958  1,10|          polskie, zawsze jednak trzeba się było mieć na baczności i
 959  1,10|             tak że Zbyszkowi poczynała się już droga przykrzyć, i dopiero
 960  1,10|       nadjeżdżających, sam zaś wysunął się naprzód i czekał.~Jakoż
 961  1,10|             widocznie nie miał zamiaru się ukrywać, albowiem śpiewał
 962  1,10|               Hoc! hoc! hoc! Na cóż im się taniec przyda?~Dobry taniec,
 963  1,10|                 Hoc! hoc! hoc!~Zdumiał się, usłyszawszy taką odpowiedź,
 964  1,10|               sam głos spytał:~- A jak się ta ma stary Maćko? Dycha
 965  1,10|            jeszcze? Maćko przypodniósł się na wozie i rzekł:~- Dla
 966  1,10|             zawołał Zbyszko. I poczęli się witać radośnie, Zych bowiem
 967  1,10|          wielkiej wesołości.~- No, jak się macie? - pytał, potrząsając
 968  1,10|       Postrzelili psubraty! Żeleźce mi się między żebrami ostało...~-
 969  1,10|             żebrami ostało...~- Bójcie się Boga! No i co? A próbowaliście
 970  1,10|     próbowaliście niedźwiedziego sadła się napić?~- Widzicie! - rzekł
 971  1,10|          Nieprawda! Wlazła. A to gałąź się ułomiła i buch! To powiadam
 972  1,10|         Pamiętam, pamiętam... kiedy to się w boki wzięła, a poczęła
 973  1,10|          wzięła, a poczęła cudować, to się parobcy w siano chowali.
 974  1,10|            była sprawna! I z sosny jej się zleciało?... Widzicie ludzie!...~-
 975  1,10|               Wiecie? po pogrzebie tom się tak z żałości upił. że trzy
 976  1,10|            mnie dobudzić. Myśleli, żem się też wykopyrtnął. A com się
 977  1,10|             się też wykopyrtnął. A com się potem napłakał, to byście
 978  1,10|               rok nie widział.~- A cóż się z wami działo? Skąd wracacie?~-
 979  1,10|               Ty na niego obces, to ci się umknie i znów szyje. Róbże
 980  1,10|               w naszym wojsku chełpili się rycerze bez pomiarkowania
 981  1,10|                rozniesiem". Tak to oni się chwalili, aż tu jak wzięły
 982  1,10|            wzięły groty warczeć, to aż się ciemno uczyniło - i po bitwie,
 983  1,10|                jako wiecie, gdzie inny się obejrzy za siebie, tam nasz
 984  1,10|            obejrzy za siebie, tam nasz się nie obejrzy. Dufał najbardziej
 985  1,10|                Polaków. Hi! hi! Mostem się też koło niego położyli,
 986  1,10|             brał patrzeć!~Tu roześmiał się istotnie, jak gdyby opowiadał
 987  1,10|                w Krakowie dowiedziałem się o was, żeście mało co przede
 988  1,10|              Wiedziałem, że to wy, bom się wszędzie o was na popasach
 989  1,10|             popasach pytał.~Tu zwrócił się do Zbyszka:~- Hej, mój Boże,
 990  1,10|              był taki zawzięty, boś mi się udał... Zapomnisz ty o tamtej,
 991  1,10|                źrebięty... Niejeden mi się jeszcze o Jagnę pokłoni -
 992  1,10|                Jagnę pokłoni - nie bój się!~Zbyszko chciał odpowiedzieć: "
 993  1,10|               znów pośpiewywać:~Ja wam się do kolan nagnę,~A wy za
 994  1,10|             już.~I rzeczywiście czynił się dzień. Po chwili wyjechali
 995  1,10|                zbójów - rzekł, śmiejąc się, Zych. - Hej, rybitwy! a
 996  1,10|               i widać wywojował. Mieli się nawet rok temu potykać konno
 997  1,10|             stronę, ale nie wiem, jako się skończyło, bom był wyjechał.~-
 998  1,10|                   rzekł Maćko - z nami się nie będzie darł, a może
 999  1,10|               rumianej zorzy podniosło się jasne słońce i rozświeciło
1000  1,10|               następnie, przeżegnawszy się, poczęli ranne pacierze.~