Tom,    Rozdzial

2501  1,30|           zwrócić uwagi. Niecierpliwił się tylko, gdy jeszcze dwukrotnie
2502  1,30|               na grobli; niecierpliwił się, gdy spuszczano most na
2503  1,30|             wspomnienie Niemcy żegnali się znakiem krzyża - teraz nie
2504  1,30|         poselstwo ze Szczytna składało się z dwóch osób: jedną z nich
2505  1,30|            pątnik zaś od razu wydał mu się jakimś przebranym giermkiem.
2506  1,30|           zapytał.~Oni jednakże zlękli się, stanąwszy oko w oko z groźnym
2507  1,30|            twarz miał zuchwałą, trząsł się po prostu jak liść, a i
2508  1,30|              aby rozmowa z wami odbyła się bez świadków.~- Nie mam
2509  1,30|  nieprzywykłego do oporu Juranda odbił się gniew. Przez chwilę płowe
2510  1,30|                płowe jego wąsy poczęły się poruszać złowrogo, lecz
2511  1,30|           idzie o Danusię, i pohamował się. Zbyszko zresztą, któremu
2512  1,30|                o to, by rozmowa odbyła się jak najprędzej, i który
2513  1,30|                zaledwie jednak znalazł się w głównej izbie obwieszonej
2514  1,30|           Juranda, gdy Głowacz zbliżył się ku niemu.~- Panie - rzekł -
2515  1,30|            męki położyć, siła można by się od niego dowiedzieć.~- Czekać! -
2516  1,30|               narożnej, zaledwie drzwi się zamknęły za Zbyszkiem i
2517  1,30|             siostra zakonna przysunęła się szybko do Juranda i poczęła
2518  1,30|               na piersiach i schylając się pokornie.~A Jurand, usłyszawszy
2519  1,30|              pohamować strachu, wsparł się teraz w boki, rozwalił się
2520  1,30|             się teraz w boki, rozwalił się na ławie, wyciągnął nogi
2521  1,30|           Pilna to opieka i nie stanie się panience krzywda.~- Co mam
2522  1,30|            zapytał Jurand.~- Upokorzyć się przed Zakonem! - rzekł z
2523  1,30|        podszedł ku niemu i pochyliwszy się nad nim, rzekł stłumionym,
2524  1,30|         Milczeć!...~A pątnik przeraził się znowu. Wiedział, że może
2525  1,30|              złamie Juranda, ale zląkł się, że wpierw, nim słowo przemówi,
2526  1,30|             nim słowo przemówi, stanie się z nim coś okropnego; więc
2527  1,30|                 tylko broda poczęła mu się trząść silnie.~Jurand zaś
2528  1,30|             silnie.~Jurand zaś zwrócił się do siostry zakonnej:~- List
2529  1,30|                gniew... Ale nie stanie się jej nic złego, bo choć przez
2530  1,30|        uwięzienie.~- Nie daj Bóg, abym się o dziecko miał targować.~-
2531  1,30|            Tego też po was spodziewali się pobożni zakonnicy - rzekła
2532  1,30|            gdyby tu ludzie dowiedzieli się, że córka wasza jest u nich,
2533  1,30|               ludzie tutejsi nieraz im się już tak wypłacali, na czym
2534  1,30|              jeden człowiek dowiedział się, żeście układali się z braćmi,
2535  1,30|        dowiedział się, żeście układali się z braćmi, gdyby choć jedna
2536  1,30|                tedyby ciężkie zrodziły się trudności...~Na twarzy Juranda
2537  1,30|                Na twarzy Juranda odbił się niepokój. W pierwszej chwili
2538  1,30|           pierwszej chwili wydawało mu się dość naturalnym, że komturowie
2539  1,30|           niesławą, ale teraz zrodziło się w nim podejrzenie, że może
2540  1,30|         Postanowił jednakże dowiedzieć się czegoś więcej od zakonnej
2541  1,30|                 ale jakoż tajemnica ma się zachować, gdy de Bergowa
2542  1,30|                osądził, że Jurand musi się już teraz więcej hamować,
2543  1,30|           przewidywać zdradę i obawiał się jej, ale czuł jednocześnie,
2544  1,30|              nałożyć warunki, jakie im się podoba - i że jest wobec
2545  1,30|              sposób, gdyż zatrzymawszy się nagle przed pątnikiem, począł
2546  1,30|             przed pątnikiem, począł mu się bystro przypatrywać, po
2547  1,30|          przypatrywać, po czym zwrócił się do służki i rzekł:~- Dobrze.
2548  1,30|                której już, już zdawało się, że chwyci pątnika za pierś
2549  1,30|                pękła.~A pątnik zwrócił się do siostry:~- Mówcie! co
2550  1,30|               cześć nie ośmielilibyśmy się nie wierzyć, ale i wam nie
2551  1,30|              mówiąc nic nikomu, stawić się w Szczytnie z panem de Bergow
2552  1,30|                ramiona Juranda poczęły się cofać w tył, a palce rozszerzać
2553  1,30|                tył, a palce rozszerzać się na kształt szponów drapieżnego
2554  1,30|              przed niewiastą, pochylił się tak, jakby chciał jej mówić
2555  1,30|                w mocy komturów - ozwał się pątnik. - Nie chcą oni uczynić
2556  1,30|          wyrządzili, przyszli pokłonić się przed krzyżackim płaszczem
2557  1,30|  krzywoprzysięzców - więc chcą, byście się zdali na ich wiarę. Wrócą
2558  1,30|          przysiąc, iż ręka wasza nigdy się na biały płaszcz nie wzniesie.~-
2559  1,30|             śmiertelnej ciszy. Zdawało się tylko, że gdzieś między
2560  1,30|               w wale zamkowym, a potem się wyprą, wyprzysięgną - i
2561  1,30|                przez chwilę zdawało mu się, że dziecko wyciąga do niego
2562  1,30|          napaść na nie spodziewających się napadu Niemców, wziąć zamek,
2563  1,30|             błyskawica ta jak zapaliła się, tak i wnet zgasła... Przecie
2564  1,30|            puszczą, choćby dlatego, by się nie wydało, że ją porwali.
2565  1,30|              wreszcie myśli poczęły mu się plątać, a boleść stała się
2566  1,30|             się plątać, a boleść stała się tak wielka, że przesiliła
2567  1,30|              tak wielka, że przesiliła się i przeszła w odrętwienie.
2568  1,30|           dlatego, że ciało jego stało się martwe, jakby wykute z kamienia.
2569  1,30|        kamienia. Gdyby chciał podnieść się w tej chwili, nie byłby
2570  1,30|           Tymczasem tamtym sprzykrzyło się długie czekanie, więc służka
2571  1,30|               służka zakonna podniosła się i rzekła:~- Już i świt niezadługo -
2572  1,30|                 Po czym oboje skłonili się Jurandowi i - wyszli. On
2573  1,30|               po chwili drzwi uchyliły się i ukazał się w nich Zbyszko,
2574  1,30|            drzwi uchyliły się i ukazał się w nich Zbyszko, a za nim
2575  1,30|                młody rycerz, zbliżając się do Juranda.~Jurand drgnął,
2576  1,30|            czyście nie chorzy? - ozwał się ksiądz Kaleb, który znając
2577  1,30|         Juranda, spostrzegł, iż dzieje się z nim coś dziwnego~- Nie -
2578  1,30|          głosem Jurand.~I nagle zwalił się jak martwy z ławy na podłogę.~ ~
2579  1,31|             południu wysłańcy widzieli się z Jurandem, a w jakiś czas
2580  1,31|         zbyteczna. Pod wieczór zamknął się znów z księdzem Kalebem,
2581  1,31|              wolę, potem zaś spowiadał się, a po przyjęciu komunii
2582  1,31|                jest - rzekł, zwracając się do starego wojownika i podnosząc
2583  1,31|              wszelakiego statku, który się w Spychowie znajduje...~
2584  1,31|         Usłyszawszy to, Tolima zdumiał się bardzo i począł zwracać
2585  1,31|              nie mówił, tylko pochylił się przed Zbyszkiem i objął
2586  1,31|            Kaleb, a pod pismem pieczęć się moja na wosku znajduje;
2587  1,31|             znak przez Juranda skłonił się i odszedł, rycerz zaś zwrócił
2588  1,31|            odszedł, rycerz zaś zwrócił się do Zbyszka i rzekł z naciskiem:~-
2589  1,31|                  zawołał Zbyszko - coś się w was odmieniło od wczoraj
2590  1,31|                świecie, a teraz tak mi się widzi, że jakowaś chorość
2591  1,31|                 w jednej chwili rzucił się na kolana i położywszy palec
2592  1,31|           dziecko!...~Po czym rozeszli się, bo noc już zapadła głęboka,
2593  1,31|                 albowiem wczoraj zląkł się istotnie, czy nie idzie
2594  1,31|                chciał teraz dowiedzieć się, jak starszy rycerz spędził
2595  1,31|                Jurandowej izby natknął się na Tolimę, który z niej
2596  1,31|                zapytał.~Ów zaś skłonił się, a następnie otoczył ucho
2597  1,31|           miłość co każą?~- Pytam: jak się ma pan? - powtórzył głośniej
2598  1,32|                koniu Juranda zatrzymał się i rzekł:~- Pozwólcie mi
2599  1,32|          odetchnąć, panie rycerzu, bom się zasapał. Odwilż jest i mgła,
2600  1,32|              przysiadł na kamieniu, bo się przy tej robocie jeszcze
2601  1,32|               mazurskie serce radowało się przewagą polskich rycerzy.~
2602  1,32|               na rycerza i jakby chcąc się upewnić, że nie spotka go
2603  1,32|               złego za słowa, które mu się niebacznie wymknęły, rzekł:~-
2604  1,32|                przepuszczą... Nie boją się oni ni Boga, ni księży,
2605  1,32|               zarannym świetle wydawał się siwy i od którego bił surowy,
2606  1,32|               bojowy koń zaledwie mógł się przecisnąć wśród pni. Lecz
2607  1,32|               pni. Lecz borek skończył się wkrótce i po upływie kilku
2608  1,32|                kilku pacierzy znaleźli się na szczycie białego pagórka,
2609  1,32|         rzekłszy, raz jeszcze pochylił się do strzemienia i zniknął.
2610  1,32|             nim świat. Za tą mgłą krył się ów złowrogi zamek, ku któremu
2611  1,32|                 już blisko! a potem co się ma stać i spełnić, to się
2612  1,32|              się ma stać i spełnić, to się stanie i spełni... Na tę
2613  1,32|          choćby krwią własną, zrodziło się nowe, niesłychanie gorzkie
2614  1,32|             zwyciężył i podeptał, czuł się teraz zwyciężonym i podeptanym.
2615  1,32|             siłą, niemniej jednak czuł się zwyciężonym. I było to dla
2616  1,32|            niesłychanym, iż zdawało mu się, że cały porządek świata
2617  1,32|           wywrócony. On jechał ukorzyć się Krzyżakom, on, który gdyby
2618  1,32|              wolałby sam jeden potykać się ze wszystkimi siłami Zakonu.
2619  1,32|             Zakonu. Alboż nie trafiało się, że pojedynczy rycerz, mając
2620  1,32|          wojska? A on czuł, że może mu się przy godzić i sromota, i
2621  1,32|            umiał i siebie.~- Nie ruszę się - rzekł sobie - póki nie
2622  1,32|               dziecko.~I wraz schwycił się Jakby za bary ze swoim hardym
2623  1,32|                stoczył. Lecz on zmagał się z sobą poty, póki się nie
2624  1,32|           zmagał się z sobą poty, póki się nie zmógł i póki nie poczuł,
2625  1,32|             jakkolwiek nie rozproszyły się do cna, jednakże zamajaczało
2626  1,32|                Na ten widok nie ruszył się jeszcze z miejsca, ale począł
2627  1,32|          jeszcze z miejsca, ale począł się modlić tak gorąco i gorliwie,
2628  1,32|           gorąco i gorliwie, jak modli się człowiek, któremu na świecie
2629  1,32|                spotkać. Przypomniał mu się święty Jerzy, potomek największego
2630  1,32|           teraz serce.~Z wolna poczęła się w nim budzić nawet i nadzieja.
2631  1,32|            którego przychylność starał się wobec grożącej wojny z królem
2632  1,32|        potężniej. Chwilami wydawało mu się rzeczą niemal pewną, że
2633  1,32|               Zbyszkowi!~I uczyniło mu się jeszcze raźniej, sądził
2634  1,32|                najlepiej, ale widzi mi się, że przy nim nie pożałuje
2635  1,32|             nagle i w sercu zerwała mu się ogromna tęsknota. Chciałby
2636  1,32|               już widać. Mury rysowały się we mgle coraz wyraźniej,
2637  1,32|            godzina ofiary, więc zaczął się jeszcze pokrzepiać i tak
2638  1,32|               na jedno. Hej? chciałoby się jeszcze na oboje dzieci
2639  1,32|              sprawiedliwości, to człek się naźył. Czego miał doznać,
2640  1,32|                Będą przepytywać i może się dowiedzą. Łapczywi są na
2641  1,32|            błogosław.~Gościniec stawał się nie tylko coraz szerszy,
2642  1,32|               tylko coraz szerszy, ale się i zaludniał. Ciągnęły ku
2643  1,32|             śnieg, ledwie pozwoliły mu się poruszać. Ze zdyszanych
2644  1,32|                niego ciekawie, dziwiąc się widocznie ogromowi jeźdźca
2645  1,32|            otulony w tumany podnoszące się z fosy zdawał się jeszcze
2646  1,32|           podnoszące się z fosy zdawał się jeszcze spać.~Lecz nie wszystko
2647  1,32|           których całe stada wichrzyły się na podniesieniu stanowiącym
2648  1,32|              więc trupy, które zdawały się spoglądać na własne stopy,
2649  1,32|             własne stopy, nie kołysały się, chyba wówczas gdy czarne
2650  1,32|               i na głowy, przepychając się wzajem, trącając w powrozy
2651  1,32|               wydłużone. Za zbliżeniem się Juranda stado zerwało się
2652  1,32|              się Juranda stado zerwało się z wielkim szumem, ale wnet
2653  1,32|        zawróciło w powietrzu i poczęło się sadowić na poprzecznej belce
2654  1,32|           czyniąc znak krzyża, zbliżył się do przekopu i stanąwszy
2655  1,32|               którym nad bramą wznosił się most zwodzony, uderzył w
2656  1,32|         pobliżu zamku bramy, podniosła się ze zgrzytem i w otworze
2657  1,32|           zgrzytem i w otworze ukazała się brodata głowa niemieckiego
2658  1,32|            tych słowach klapa zamknęła się na nowo i nastało głuche
2659  1,32|            potem wypadli zza bramy bić się z nim. Ale wspomniawszy,
2660  1,32|               co tu przybył, opamiętał się i powstrzymał.~"Zalim się
2661  1,32|              się i powstrzymał.~"Zalim się nie ofiarował za dziecko?" -
2662  1,32|                coś czernieć. Ukazywały się futrzane nakrycia głów,
2663  1,32|           bezpiecznie. Głowy podnosiły się coraz wyżej, aż wreszcie
2664  1,32|       wyzębienia bliższe bramy pokryły się knechtami. Jurand pomyślał,
2665  1,32|             niego w milczeniu, poczęła się odzywać. Ten i ów powtórzył
2666  1,32|               imię, tu i ówdzie ozwały się śmiechy, ochrypłe głosy
2667  1,32|              najtchórzliwsi opamiętali się, że dzieli ich od straszego
2668  1,32|              które z brzękiem odbijały się od zbroi i kropierza pokrywającego
2669  1,32|     pokrywającego konia.~- Ofiarowałem się za dziecko - powtarzał sobie
2670  1,32|              spożyciu strawy zabawiali się znowu ciskaniem na głodnego
2671  1,32|               Poczęli też przekomarzać się z sobą i zapytywać się wzajem,
2672  1,32|    przekomarzać się z sobą i zapytywać się wzajem, który podejmie się
2673  1,32|             się wzajem, który podejmie się zejść i dać mu po karku
2674  1,32|           niego, że jeśli zmierziło mu się czekać, to się może powiesić,
2675  1,32|            zmierziło mu się czekać, to się może powiesić, gdyż na szubienicy
2676  1,32|             Krótki zimowy dzień chylił się stopniowo ku wieczorowi,
2677  1,32|        odsłonił zorze. Śniegi uczyniły się modre, a później fioletowe.
2678  1,32|             mrozu, ale noc zapowiadała się pogodna. Z murów zeszli
2679  1,32|             czynów, na które nie mogli się zdobyć bardziej znie-wieściali
2680  1,32|             kroków na śniegu.~Obejrzał się: szło ku niemu od strony
2681  1,32|              szedł siódmy, podpierając się mieczem.~"Może im bramę
2682  1,32|              zaś siódmy, który wydawał się starszym, wyciągnął spiesznie
2683  1,32|             dłoń do góry palcami ozwał się:~- Wyście, rycerzu, Jurand
2684  1,32|              ma nam być oddana - ozwał się znów człowiek z mieczem.~
2685  1,32|                Pan ze Spychowa zawahał się. Nuż potem uderzą na bezbronnego
2686  1,32|             przysłano więcej. Bo gdyby się na niego mieli rzucić, zbroi
2687  1,32|           niego przemawiał, oddaliwszy się na kilkanaście kroków, zatrzymał
2688  1,32|          kilkanaście kroków, zatrzymał się i począł mówić zuchwałym,
2689  1,32|          rozkazu komtura przywdziać na się ów zgrzebny wór, który ci
2690  1,32|              stał długo, czując, że mu się w duszy coś rozprzęga, coś
2691  1,32|             długie chwile, nim zbliżył się do pokutniczego woru i począł
2692  1,32|               Syna...~Po czym pochylił się, wdział na się wór, w którym
2693  1,32|                pochylił się, wdział na się wór, w którym były poprzecinane
2694  1,32|           pochwę od miecza - i powlókł się przed bramę.~Nie zastał
2695  1,32|                otworzą. Zamek pogrążył się w milczeniu nocy, straże
2696  1,32|                straże tylko obwoływały się kiedy niekiedy po narożnikach.
2697  1,32|               za drugą, na niebo wzbił się sierp księżyca i rozświecił
2698  1,32|             mury zamku. Cisza uczyniła się taka, że Jurand mógłby słyszeć
2699  1,32|            Chwilami także majaczyło mu się coś, że wśród nocy od tych
2700  1,32|               Nagle drgnął i rozbudził się zupełnie:~- O Chryste miłościwy!
2701  1,32|               przybramnej wieży ozwały się jakieś zaledwie z początku
2702  1,32|                chwili serce. Wydało mu się, że on te dźwięki zna i
2703  1,32|          Śląska.~Jurand chciał odezwać się, wykrzyknąć kochane imię,
2704  1,32|               w piersiach, więc rzucił się twarzą w śnieg i jął w uniesieniu
2705  1,32|         ślqskowskim plocie:~"Przypatrz się, Jasieńku,~Ubogiej sierocie... "~
2706  1,32|             przed sobą.~Jurand zbudził się jakby ze snu. Nie chwycił
2707  1,32|               niemal pokorną; podniósł się i nie mówiąc ni słowa, poszedł
2708  1,32|                ją przeszedł, gdy ozwał się za nim zgrzyt łańcuchów
2709  1,32|               zwodzony począł podnosić się do góry, w samej zaś bramie
2710  2,1 |          Rozdział I~Jurand, znalazłszy się na podwórzu zamkowym, nie
2711  2,1 |               bramę, opuścił go i udał się ku stajniom. Przy blankach
2712  2,1 |             zniewagą.~Niektórzy śmieli się, pokazując go sobie palcami;
2713  2,1 |               Chrystus na krzyżu, udał się ku nim w mniemaniu, że jeśli
2714  2,1 |           komtur i starszyzna znajdują się w innej części zamku lub
2715  2,1 |          błędnej drogi nawrócić.~I tak się stało. W chwili gdy Jurand
2716  2,1 |              chwili gdy Jurand zbliżył się do owych drzwi, obie ich
2717  2,1 |              obie ich potowy otworzyły się nagle i stanął przed nimi
2718  2,1 |              schodach jednak zatrzymał się i obrzuciwszy Juranda oczyma,
2719  2,1 |              szeptem:~- Tedy strzeżcie się gniewem wybuchnąć, boście
2720  2,1 |               o co spytam?~- Spieszcie się, panie - rzekł przewodnik.~-
2721  2,1 |        Przyrzekli ją odesłać, jeśli im się sam oddam. Przewodnik poruszył
2722  2,1 |              otworzywszy drzwi, cofnął się na powrót ku schodom.~Rycerz
2723  2,1 |              Spychowa wszedł i znalazł się w obszernej komnacie, bardzo
2724  2,1 |             drugim końcu komnaty palił się wprawdzie na wielkim kominie
2725  2,1 |               gdy oczy Juranda oswoiły się ze zmrokiem, dostrzegł w
2726  2,1 |           niedźwiedzia.~Jurand potykał się niegdyś z Danveldem, po
2727  2,1 |          wrogiem, a zarazem nacieszyli się owocami zdrady, którą na
2728  2,1 |           milczenie, albowiem pragnęli się nasycić widokiem męża, którego
2729  2,1 |             którego przedtem po prostu się bali, a który teraz stał
2730  2,1 |               chciał, i sala zapełniła się niemal do połowy zbrojnymi
2731  2,1 |               giermków, ów zaś zbliżył się do Juranda i chwyciwszy
2732  2,1 |              po której Danveld zwrócił się do jeńca:~- Kąsałeś Zakon
2733  2,1 |          ujmujesz tym, którzy potykali się ze mną i z mojej ręki polegli.~
2734  2,1 |            rycerski, nie pohańbiliście się i sami. Jedna jest cześć
2735  2,1 |               Kazanie!~Po czym zwrócił się do Danvelda:~- Panie! -
2736  2,1 |              pewien, czy ów roześmieje się, czy każe go za niewczesne
2737  2,1 |                za niewczesne odezwanie się wysmagać. Lecz bracia zakonni,
2738  2,1 |             pokorni, gdy nie poczuwali się w sile, nie znali natomiast
2739  2,1 |              młodszych giermków odbiło się zdumienie.~- Nie narzekaj,
2740  2,1 |               Na to tu i owdzie ozwały się śmiechy, jakiś głos zawołał
2741  2,1 |             zza stołu, poczęli zbliżać się do jeńca, opatrywać go z
2742  2,1 |              widząc, że rzecz obróciła się inaczej, popodnosili się
2743  2,1 |               się inaczej, popodnosili się także z ław i pomieszali
2744  2,1 |               także z ław i pomieszali się z tymi, którzy zbliżyli
2745  2,1 |                z tymi, którzy zbliżyli się ku Jurandowi.~Nie był wprawdzie
2746  2,1 |               mu rzekł: "Rozmarszczcie się, będzie jeszcze większa
2747  2,1 |                piwo, aby dzień stał im się jeszcze weselszy.~Jakoż
2748  2,1 |                a ciemna sala wypełniła się zapachem spadającej spod
2749  2,1 |            rzecz!" Więc znowu zbliżali się do niego i trącając go pod
2750  2,1 |               komtura, lecz ów odsunął się szybko i rzekł:~- Z dala
2751  2,1 |              oddacie mi dziecko, które się tu znajduje.~- Kto ci obiecywał? -
2752  2,1 |               Danveld. Po czym zwrócił się do obecnych i rzekł:~- Wszystko,
2753  2,1 |      przyrzekli wrócić mu córkę, jeśli się stawi i upokorzy przed nami,
2754  2,1 |         Juranda urazy, nie spodziewali się po nim tej uczciwości. Więc
2755  2,1 |               Danusi ofiara jego mogła się na coś przydać, więc spojrzał
2756  2,1 |               Danusię, sam zaś zbliżył się do von Lowego, Rotgiera
2757  2,1 |               rozmowę.~- Nie przeciwię się, lubo nie takiś miał zamiar -
2758  2,1 |            tyle złupi.~- Nie przeciwię się co do dziewki - powtórzył
2759  2,1 |           słowo? - spytał, uśmiechając się, Danveld.~- Inaczej mówiłeś...~
2760  2,1 |            ludzi zakonnych, poczęli mu się chełpić do oczu:~- A co,
2761  2,1 |            naraz w całej sali uczyniło się milczenie. Żołnierze rozstąpili
2762  2,1 |        milczenie. Żołnierze rozstąpili się na obie strony, gdyż jakkolwiek
2763  2,1 |         Wszystkie więc oczy skierowały się z nadzwyczajną ciekawością
2764  2,1 |               drzwi, przez które miała się ukazać.~Tymczasem naprzód
2765  2,1 |               Tymczasem naprzód ukazał się giermek, za nim znana wszystkim
2766  2,1 |             nagle w całej sali rozległ się na kształt grzmotu jeden
2767  2,1 |           skoczył był ku córce, cofnął się nagle i stał blady jak płótno,
2768  2,1 |            nich nie miał czasu odezwać się, gdyż Juran począł wołać
2769  2,1 |         dziecka!~Na to Danveld obrócił się do zebranych i rzekł spokojnie
2770  2,1 |              to więcej, niż sami mogli się spodziewać: schwytać Juranda,
2771  2,1 |           potrafił!~Lecz Jurand rzucił się na kolana i począł zaklinać
2772  2,1 |           prawdy, że niektórzy poczęli się domyślać podstępu, innym
2773  2,1 |           szaleństwem, a głos łamał mu się na przemian bólem, trwogą,
2774  2,1 |         zdeptać nieszczęśnika, posunął się również ku niemu i pochyliwszy
2775  2,1 |         również ku niemu i pochyliwszy się do jego ucha, szepnął przez
2776  2,1 |              go w górę. W sali rozległ się przeraźliwy krzyk: "Oszczędź!!" -
2777  2,1 |            odrętwienie minęło, poczęli się cofać i pierzchać, jak stado
2778  2,1 |          niedźwiedzia, który wyrwawszy się z rąk skomorocha, począł
2779  2,1 |           skomorocha, począł wdrapywać się na wysokie okno - i rozpaczliwym
2780  2,1 |        kilkadziesiąt ostrzy skierowało się ku Jurandowi, lecz on niebaczny
2781  2,1 |            skoczył ku nim i rozpoczęła się walka dzika, niesłychana,
2782  2,1 |         rozumiał, o co chodzi, litował się jednak nad Jurandem i jego
2783  2,1 |               i rozpętanie męża, zbili się w kupę, by razem stawić
2784  2,1 |               trwogi, w której zdawało się, że ten straszliwy Mazur
2785  2,1 |               do tego stopnia nie mogą się zrównać z jego potęgą i
2786  2,1 |        śmiercią i zagubą.~- Rozproszyć się! otoczyć go! z tyłu razić! -
2787  2,1 |                de Lowe.~Więc rozbiegli się po sali, jak rozprasza się
2788  2,1 |             się po sali, jak rozprasza się stado szpaków na polu, na
2789  2,1 |              jedną żądzę krwi, zdawały się mnożyć w dziesięcioro jego
2790  2,1 |             tym pospolici żołdacy bali się zbliżać nawet z tyłu, rozumiejąc,
2791  2,1 |             tyłu, rozumiejąc, że gdyby się obrócił, żadna moc ludzka
2792  2,1 |         nawoływać innych, aby chronili się za nimi, ci zaś czynili
2793  2,1 |          wąskich schodkach przepychali się wzajem, pragnąc jak najprędzej
2794  2,1 |          pragnąc jak najprędzej dostać się na górę i stamtąd razić
2795  2,1 |          wszelka walka wręcz okazywała się niepodobną. Wreszcie ostatni
2796  2,1 |              na dole. Z galerii ozwały się krzyki radości, tryumfu
2797  2,1 |           twarz. Jednocześnie rozwarły się wielkie drzwi wchodowe i
2798  2,1 |                ćmiła mu wzroku, zebrał się w sobie - i rzucił się na
2799  2,1 |          zebrał się w sobie - i rzucił się na cały tłum. W sali rozległy
2800  2,1 |             cały tłum. W sali rozległy się znów jęki, szczęk żelaza,
2801  2,2 |           płomieniem pochodni palących się w żelaznych kunach, a kiedy
2802  2,2 |                braćmi, chociaż zebrali się na naradę, panowała cisza,
2803  2,2 |              na mówiącego i zbudziwszy się z zamyślenia, rzekł:~- Nad
2804  2,2 |               lecz po chwili rozejrzał się naokół i poruszył nozdrzami:~-
2805  2,2 |             obecnych i rzekł:~- Zmiłuj się, Duchu Światłości, nad duszą
2806  2,2 |       powiedzieć: "Mogłeś dziś spotkać się z jednym z nich" - lecz
2807  2,2 |             którąśmy go zaplątali. Gdy się ocknął, chcieli go knechci
2808  2,2 |              Rotgier. Zygfryd zamyślił się i wreszcie tak rzekł:~-
2809  2,2 |           przybył do Szczytna, i... co się dalej stało - sami wiecie...~-
2810  2,2 |                Zygfryd de Lowe zawahał się przez chwilę z odpowiedzią;~
2811  2,2 |           niekarność i swawolę ułożyły się w ten sposób, że wykręty
2812  2,2 |               sposób, że wykręty stały się jednym z najwalniejszych
2813  2,2 |                i my przyjdziemy modlić się za dusze zmarłych - odpowiedział
2814  2,2 |               Niemczech i nie wypierał się tego syna nigdy.~Jakoż po
2815  2,2 |         knechtów, a gdy drzwi zamknęły się za nimi, zwrócił się żywo
2816  2,2 |          zamknęły się za nimi, zwrócił się żywo do Rotgiera i rzekł:~-
2817  2,2 |             żywa dusza nie dowiedziała się nigdy, że prawdziwa Jurandówna
2818  2,2 |            Byli tacy w załodze, którzy się czegoś domyślali, ale tym
2819  2,2 |                wiedzą teraz, czy stała się pomyłka z naszej strony,
2820  2,2 |             całej winy...~- I przyznać się przed całym światem, żeśmy
2821  2,2 |              oskarżym Danvelda, zechce się mścić za jego pamięć...~-
2822  2,2 |     odpowiedzialność mi chodzi. Będzie się książę skarżył królowi polskiemu
2823  2,2 |               aby nie tylko sam stawił się w Szczytnie, ale by przedtem
2824  2,2 |               takim razie to, co stało się w Szczytnie?~- Powiemy,
2825  2,2 |                mistrza; tak zaś wykaże się nasza niewinność, wszystko
2826  2,2 |               nie wskóram, nie wahałem się szukać innych dróg; ale
2827  2,2 |                i zawołał:~- Wyrzeczcie się rozkoszy i rozpusty, zatwardzijcie
2828  2,2 |            górze nad galerią otworzyło się z trzaskiem a cała sala
2829  2,2 |        trzaskiem a cała sala napełniła się wyciem i poświstem zawiei
2830  2,2 |               opowiedz mu wszystko, co się tu stało, tak jakeśmy między
2831  2,2 |           między sobą ułożyli.~- Mogęż się na pewną zgubę narażać?~-
2832  2,2 |               śmierć Danvelda rozgłosi się po całym Mazowszu. Wobec
2833  2,2 |               nikt z nas nie odważyłby się przyjechać.~- Prawda. Po
2834  2,2 |                nie zatrzymają cię, ale się muszą wyprzeć Juranda, abyśmy
2835  2,2 |              postępują!~- I tak trzeba się będzie skarżyć na wszystkich
2836  2,3 |                 w którym tenże skarżył się gorzko na porwanie przez
2837  2,3 |                niemal groźnie upominał się o niezwłoczne jej oddanie,
2838  2,3 |            Zakonu, czynili wzajemne na się napady latem, nie zaś zimą,
2839  2,3 |                kupców albo dopuszczali się grabieży po wioskach, chwytając
2840  2,3 |             stada, by jednak ośmielili się zahaczyć samego księcia
2841  2,3 |              obawę rycerza, to zdawało się przechodzić wprost wiarę
2842  2,3 |             wszelkie podejrzenia stały się niemożliwe, książę tylko
2843  2,3 |               wieść o tym, co zdarzyło się w Szczytnie.~I przechodząc
2844  2,3 |              oblężenia zdołały wedrzeć się na powrót do zamku i tam
2845  2,3 |                wielka wojna niechybnie się rozpocznie. Książę, który
2846  2,3 |          Królestwa, mistrz zaś obawiał się tej wojny. Wiedział, że
2847  2,3 |               dlatego, że aby zmierzyć się z potęgą Jagiełły, trzeba
2848  2,3 |           całym Zachodzie.~Nie obawiał się więc książę wojny, chciał
2849  2,3 |             chciał jednak wiedzieć, co się stało, co ma naprawdę myśleć
2850  2,3 |               miałem zaszczyt pochylić się do kolan waszej książęcej
2851  2,3 |                Rycerz począł tłumaczyć się, że białego płaszcza z krzyżem
2852  2,3 |              widząc, że rycerz stropił się bardzo tymi słowy, zapytał:~-
2853  2,3 |           Szczytnie, albo-li wiesz, co się tam stało?~- Byłem w Szczytnie
2854  2,3 |           Byłem w Szczytnie i wiem, co się tam stało? - odrzekł Rotgier -
2855  2,3 |           opowiadać wszystko, co stało się w Szczytnie: jako Jurand
2856  2,3 |           córką, zamiast wdzięcznością się wypłacić wpadł w szał; jak
2857  2,3 |                podniósł broń i poranił się okrutnie; jak wreszcie nie
2858  2,3 |       nieutulony żal po niej, zwróciła się z niespodzianym pytaniem
2859  2,3 |               to brat Rotgier zmieszał się, gdyż nie był przygotowany
2860  2,3 |               Danveld wiedział - ozwał się Mikołaj z Długolasu. - Gadał
2861  2,3 |                nas. Więc dowiedziawszy się o tym, daliśmy na msze dziękczynne,
2862  2,3 |              ów bezbożny kasztel staną się odtąd własnością Zakonu.
2863  2,3 |                Boga woła, choć tak nam się nagrodzi, abyśmy mogli powiedzieć,
2864  2,3 |         Usłyszawszy to, książę zdumiał się jeszcze więcej i dopiero
2865  2,3 |               ręce umyć i z tej sprawy się wykręcić. Nikt już nic nam
2866  2,3 |               bez skazy".~A wtem ozwał się niespodzianie głos starego
2867  2,3 |          rycerski zakład i niechaj zda się na sąd Boży!~To rzekłszy,
2868  2,3 |        krzyżackim karku, jednakże bali się sądu Bożego. Nikomu nie
2869  2,3 |            Rotgiera.~Ów zaś uzuchwalił się tym bardziej i wsparłszy
2870  2,3 |               tym bardziej i wsparłszy się w boki, zapytał:~- Jest-li
2871  2,3 |        powszechnego milczenia rozlegał się jak grzmot po sali:~- Wobec
2872  2,3 |                Wszystkie oczy zwróciły się na Rotgiera i na wyzywającego
2873  2,3 |          rękawicę, która obsunąwszy mu się z oblicza, zahaczyła na
2874  2,3 |             hełm, spod którego ukazała się jasna, młoda głowa, i rzekł:~-
2875  2,3 |             Jurandowej córki. Zdziwili się wszyscy i Rotgier wraz z
2876  2,3 |               i w którym serce burzyło się w tej chwili gniewem, byłby
2877  2,3 |               ją rzucił, był sam przez się możnym panem, a w dodatku
2878  2,3 |          hrabiego Geldrii, powstrzymał się, uczynił zaś tak tym bardziej,
2879  2,3 |                usłyszawszy to, skłonił się, po czym rzekł do Zbyszka:~-
2880  2,4 |                pan jego nieraz potykał się z mizerykordią w jednej,
2881  2,4 |              przeciwnikami, niepokoili się Mazurowie, i poniektóry
2882  2,4 |            takim dwóm rady, jemu nigdy się żaden Niemiec nie odjął,
2883  2,4 |               chrześcijaństwie mierzyć się nie mógł. Lecz byli i tacy,
2884  2,4 |             Lecz szczególnie skrzepiły się serca z powodu uczynku giermka
2885  2,4 |        wypytywać o ród i dowiedziawszy się, że pochodzi z wtodyków,
2886  2,4 |             także na topory.~Ucieszyli się tedy tym postępkiem Mazurowie
2887  2,4 |         wszystkim, że wielu niepokoiło się o to, po której stronie
2888  2,4 |              mu szczęki i łzy zbierały się w oczach.~- Ja nic nie wiem,
2889  2,4 |                po drodze przyznałem mu się do ślubu. Począł wówczas
2890  2,4 |              że to wola Boża, uspokoił się - i przebaczył. Przez całą
2891  2,4 |                już ja sam nie wiem, co się stało!... Do Spychowa przyjechała
2892  2,4 |              jeden wysłannik. Zamknęli się z Jurandem i uradzali. Co
2893  2,4 |           głowy, aż włosy rozsypały mu się po ramionach, i chwyciwszy
2894  2,4 |                stratą Danusi i litując się nad jego bólem, położyła
2895  2,5 |                V~Książę nie sprzeciwił się pojedynkowi, gdyż wedle
2896  2,5 |               go był pozwał. Tłumaczył się też Krzyżak wielkiemu mistrzowi,
2897  2,5 |               grzęzły lub nie ślizgały się po gładkiej powierzchni.
2898  2,5 |               na miecze, często kończy się na ranach, natomiast piesza,
2899  2,5 |             Wyszońkiem spowiedzi kajał się i Zbyszko. Mówiły więc jedna
2900  2,5 |                I tym gorliwiej modliły się dla niego o wspomożenie.
2901  2,5 |             Ale gdy świtaniem podniósł się i szedł przez kaplicę, aby
2902  2,5 |               silne, tak iż wydawał im się chłopem na schwał, który
2903  2,5 |          najtęższym mężem. Bitka miała się odbyć na podwórzu zamkowym,
2904  2,5 |           krużganek.~Gdy dzień uczynił się już zupełny, przybyli książę
2905  2,5 |       niewiasty i rycerstwo. Zapełniły się wszystkie kąty krużganku;
2906  2,5 |           krużganku; czeladź usadowiła się za wałem, który utworzon
2907  2,5 |               niektórzy poprzyczepiali się na wykuszach, a nawet na
2908  2,5 |             między sobą: "Daj Bóg, aby się nasz nie dał!"~Dzień był
2909  2,5 |             ale jasny; powietrze roiło się od kawek, które zamieszkiwały
2910  2,5 |               wzruszenia, a gdy ozwała się pierwsza trąba oznajmująca
2911  2,5 |            stron szranków i zatrzymali się na krańcach, każdy z patrzących
2912  2,5 |             oku pogrążon.~Trąba ozwała się po raz drugi, a za trzecim
2913  2,5 |             przeciwnicy wedle umowy na się nastąpić. Dzieliła ich już
2914  2,5 |               zaś przestrzenią unosiła się jako złowrogi ptak - śmierć.
2915  2,5 |           trzeci znak, Rotgier zbliżył się ku słupom, między którymi
2916  2,5 |            zakutą w stal głowę i ozwał się głosem tak donośnym, że
2917  2,5 |         przelana.~Na te słowa ścisnęły się znów serca, że Krzyżak tak
2918  2,5 |            mając duszę prostą, zwrócił się do swego Czecha i rzekł:~-
2919  2,5 |              zapytał Hlawa, pochylając się i nabierając w ręce nieco
2920  2,5 |             toporzysko nie ślizgało mu się w dłoniach - może da Chrystus,
2921  2,5 |              Chrystus, że prędko uwinę się z tym pruskim chmyzem, zali
2922  2,5 |      zapalczywie, rycerze zaś posunęli się ku sobie wolniej i rozważniej,
2923  2,5 |                pierwszej chwili musiał się cofać. Zrozumiano od razu,
2924  2,5 |               tych przeciwników zwalił się na drugiego jak burza, że
2925  2,5 |               że śmierć nad nim, broni się tylko, aby jak najbardziej
2926  2,5 |              uchronić.~Wreszcie począł się męczyć, a Czech bił w niego
2927  2,5 |           rosłego chojara odszczepiąją się pod toporem chłopa wióry
2928  2,5 |          razami Czecha poczęły kruszyć się i odpadać blachy ze zbroi
2929  2,5 |              Górny brzeg tarczy wygiął się i spękał, naramiennik z
2930  2,5 |                z prawego barku stoczył się wraz z przeciętym i pokrwawionym
2931  2,5 |           nadzwyczajny wysiłek, rzucił się nagle całym ciężarem zbroi
2932  2,5 |               obaj na ziemię i zmagali się wzajem, tocząc i przewracając
2933  2,5 |          wzajem, tocząc i przewracając się po śniegu. Lecz Czech wnet
2934  2,5 |               Lecz Czech wnet wydostał się na wierzch, przez chwilę
2935  2,5 |                odpowiedzieć rozciągnął się na nim, by łatwiej rękoma
2936  2,5 |              po chwili jednak wyprężył się - i pozostał nieruchomy,
2937  2,5 |             podniósł topór i wsparłszy się na nim, począł spoglądać
2938  2,5 |                 bądź doraźny. Pokazało się też i teraz, że Zbyszko
2939  2,5 |              van Kristem, ale pokazało się także, że jako młody ustępuje
2940  2,5 |            powierzchni. Chwilami cofał się, chwilami nacierał, czyniąc
2941  2,5 |               oczyma jego ruchy. Zląkł się książę o Zbyszka, a twarze
2942  2,5 |                a twarze mężów zasępiły się, wydało im się bowiem, że
2943  2,5 |                zasępiły się, wydało im się bowiem, że Niemiec igra
2944  2,5 |             wówczas zguba jego stałaby się nieuchronna. Widząc to,
2945  2,5 |             zarżniętym Kristem trwożył się także i mówił sobie w duszy: "
2946  2,5 |            obuchem między łopatki, aby się też wykopyrtnął".~Zbyszko
2947  2,5 |          natychmiast i widzowie mylili się, przypuszczając, że lekceważy
2948  2,5 |                mnie na śnieg, a gdy to się nie stało, począł się wprost
2949  2,5 |               to się nie stało, począł się wprost niepokoić. Spod stalowego
2950  2,5 |     zapalczywość powinna go unieść, że się zapamięta, straci głowę
2951  2,5 |               niż obronie. Ale pomylił się i w tym. Zbyszko nie umiał
2952  2,5 |              Zbyszko nie umiał uchylać się od ciosów półobrotem, ale
2953  2,5 |          wznosząc topór, nie odsłaniał się więcej, niż należało. Widocznie
2954  2,5 |           Widocznie uwaga jego zdwoiła się, a poznawszy doświadczenie
2955  2,5 |       sprawność przeciwnika, nie tylko się nie zapamiętał, ale skupił
2956  2,5 |             nie zapamiętał, ale skupił się w sobie, stał się ostrożniejszym
2957  2,5 |               skupił się w sobie, stał się ostrożniejszym i w uderzeniach
2958  2,5 |                zimna zawziętość zdobyć się może.~Rotgier, który niemało
2959  2,5 |            Pomimo swej siły spostrzegł się również, że nie dorównywa
2960  2,5 |         Zbyszkowi i że jeśli wyczerpie się przedtem, niż zdoła zadać
2961  2,5 |          doświadczonym wyrostkiem może się stać dla niego zgubną. Pomyślawszy
2962  2,5 |               zbyt następował, ni zbyt się cofał, ograniczył ruchy,
2963  2,5 |              Okrutna walka przeciągała się dłużej nad zwykłą miarę.
2964  2,5 |                 blady ranek, przetarła się szara opona mgły i promień
2965  2,5 |               całe stada kawek zerwały się z dachów zamkowych, łopocąc
2966  2,5 |             drugi oczyma i nagle uczuł się ogromnie samotnym. Wszystkie
2967  2,5 |             giermek Zbyszków nie rzuci się na niego z tyłu i nie sięgnie
2968  2,5 |       przedziela ich krata. I nie mógł się temu uczuciu obronić, tym
2969  2,5 |               przebieg walki, poruszał się i zmieniał miejsce, zachodząc
2970  2,5 |               tym głowę i przypatrując się mu złowrogo przez szpary
2971  2,5 |                że toporzysko zachwiało się w dłoni Rotgiera, sam zaś
2972  2,5 |               Rotgiera, sam zaś musiał się cofnąć nagle, aby nie upaść.
2973  2,5 |             upaść. I od tej pory cofał się ciągle. Wyczerpywały się
2974  2,5 |               się ciągle. Wyczerpywały się zresztą nie tylko jego siły,
2975  2,5 |           widzów na widok jego cofania się wyrwało się kilka okrzyków
2976  2,5 |               jego cofania się wyrwało się kilka okrzyków jakby tryumfu,
2977  2,5 |                Uderzenia toporów stały się coraz gęstsze. Pot zlewał
2978  2,5 |           przez zwarte zęby dobywał im się z piersi chrapliwy oddech.
2979  2,5 |          Patrzący przestali zachowywać się spokojnie i co chwila teraz
2980  2,5 |               co chwila teraz odzywały się wołania to męskie, to niewieście: "
2981  2,5 |               ich powstrzymać. Czyniło się coraz głośniej, gdyż dzieci
2982  2,5 |              bezwładnie. Ów zaś cofnął się w trwodze i przerażeniu
2983  2,5 |               przerażeniu i przechylił się w tył, a wtem w oczach mignął
2984  2,5 |              Wnet zagrzmiało i zaroiło się na krużgankach jak w pasiece,
2985  2,5 |               słońcem poczynają ruszać się i szumieć. Rycerze zbiegali
2986  2,5 |          przeskakiwała wał śnieżny, by się trupom przypatrzyć. Wszędy
2987  2,5 |          przypatrzyć. Wszędy rozlegały się okrzyki: "Ot, sąd Boży!...
2988  2,5 |                  Patrzcie, a dziwujcie się! Już by sam Jurand godniej
2989  2,5 |             nie ciął!" Jakoż utworzyła się cała gromada ciekawych naokół
2990  2,5 |            szyi aż do pachy, że ledwie się na kilku włóknach trzymało.
2991  2,5 |          zajmował i po śmierci wydawał się jeszcze ogromniejszy, drudzy
2992  2,5 |                pawi pióropusz mieniący się cudnie na śniegu, a trzeci
2993  2,5 |               Lecz Czech Hlawa zbliżył się właśnie z dwoma Zbyszkowymi
2994  2,5 |           wynosząc pod niebiosa, bo im się słusznie zdawało, że sława
2995  2,5 |              amen!~Po czym, zwróciwszy się do rycerza de Lorche i do
2996  2,5 |              czym i sam świadczę, jako się potykali wedle prawa i obyczaju,
2997  2,5 |               prawa i obyczaju, a jako się sądy Boże wszędy odprawują,
2998  2,5 |             Boże wszędy odprawują, tak się też i ten odprawił po rycersku
2999  2,5 |                i po bożemu.~Okrzyknęli się na to zgodnym chórem miejscowi
3000  2,5 |         świadczy, jako wszystko odbyło się po rycersku i po bożemu,