Tom,    Rozdzial

4001  2,19|                 która zamiast pogrążyć się w jego piersiach posłużyła
4002  2,19|                oparcie, za czym zerwał się, uskoczył między konie i
4003  2,19|             całkiem na zadzie, podparł się dzirytem - i złamał go,
4004  2,19|                  i złamał go, więc jął się także miecza. Czech, który
4005  2,19|               i zawziętość. Lecz stało się, że szyk nie został rozerwany.
4006  2,19|                 Niektórzy powdrapywali się w mgnieniu oka na przydrożne
4007  2,19|               to, wydał rozkaz cofania się ku swojej jeździe. Kusznicy
4008  2,19|                Kusznicy niemieccy jęli się też odstrzeliwać, więc od
4009  2,19|           rękoma mchy leśne lub rzucał się na kształt wyjętej z wody
4010  2,19|              może choć garść ich zdoła się wycofać z pogromu i dostać
4011  2,19|             wycofać z pogromu i dostać się na powrót do rzeki.~Żadnemu
4012  2,19|                przyszło na myśl poddać się, gdyż sami, nie oszczędzając
4013  2,19|              zbuntowanego ludu. Cofali się więc w milczeniu chłop przy
4014  2,19|               to pozwalał, i zbliżając się ciągle ku swojej jeździe,
4015  2,19|              nieprzyjaciół.~Wtem stało się coś niespodzianego, co rozstrzygnęło
4016  2,19|                śmierci brata, pochylił się, nie zsiadając z konia,
4017  2,19|          brzuchu i biodrach, pochyliły się pod ciężarem, nim zaś knechci
4018  2,19|              dziesiątki rąk wyciągnęły się ku niemu, dziesiątki włóczni
4019  2,19|           tymczasem szeregi zwichrzyły się i zanim przyszły do sprawy,
4020  2,19|            żmujdzkich, który najbliżej się znajdował, po nim Zbyszko,
4021  2,19|            straszliwy zamęt powiększał się z każdą chwilą. Inni bojarowie
4022  2,19|            dotychczas zastęp zakolebał się, zatrząsł jak dom, w którym
4023  2,19|             pękają ściany, rozszczepił się jak drzewo pod klinem i
4024  2,19|                prysnął.~Bitwa zmieniła się w jednej chwili w rzeź.
4025  2,19|            niemieckie i berdysze stały się w ścisku nieużyteczne. Natomiast
4026  2,19|                karkach. Konie wpierały się w gęstwę ludzką, przewracając
4027  2,19|               Z boków drogi wysypywały się coraz nowe gromady dzikich
4028  2,19|            niektórzy usiłowali wymknąć się do lasu; niektórzy, udając
4029  2,19|            zmrużone oczy; inni modlili się; jeden, któremu umysł pomieszał
4030  2,19|                któremu umysł pomieszał się widocznie z przerażenia,
4031  2,19|        piszczałce, przy czym uśmiechał się, podnosząc w górę oczy,
4032  2,19|                przestał szumieć, jakby się przeląkł śmierci.~Stopniała
4033  2,19|                jeździe.~Ta zaś broniła się jeszcze, ustawiona kręgiem,
4034  2,19|              tak zawsze bowiem bronili się Niemcy, gdy nieprzyjaciel
4035  2,19|             strzał, ale groty odbijały się bezskutecznie od naczółków,
4036  2,19|               bliska, lecz oni bronili się, tnąc i bodąc długimi mieczami
4037  2,19|            szeregi napastników chciały się cofać i - parte z tyłu -
4038  2,19|             nie mogły. Na ogół uczynił się ścisk i zamęt. Oczy olśniewały
4039  2,19|              potężnymi ciosami poczęła się "kupia" chwiać i kołysać
4040  2,19|               gęstwinę leśną, posuwali się z wolna naprzód w trudzie
4041  2,19|          wojowników, począł przeciskać się przez skrzęt ku Niemcom.
4042  2,19|               nogach!" - i wnet okazał się skutek straszliwy. Rycerze
4043  2,19|           pozostaje tylko albo przebić się przez ten zastęp, który
4044  2,19|          rozkazu ława rycerzy zwróciła się czołem w stronę, z której
4045  2,19|            sobie w duszy - nie uratuje się z nich nikt, chyba że własną
4046  2,19|       posłuchał jego wezwania, zwrócił się czołem ku nieprzyjacielowi.~
4047  2,19|          chwycił rycerza wpół, związał się z nim i pragnąc koniecznie
4048  2,19|           ziemię. Przez chwilę tarzali się, walcząc rękoma i nogami,
4049  2,19|             trzyma psa, który ośmielił się stawić mu w gęstwinie czoło.~
4050  2,19|               hełm i - wreszcie zabrał się do śrub zamykających przyłbicę.~
4051  2,19|                w twarz rycerza, zerwał się i zawołał:~- Panie! panie!
4052  2,20|         zamkowi w pomoc. Sam przesiadł się na innego konia i ruszyli
4053  2,20|        rycerskiego zwyczaju, żeby albo się oddał w niewolę, albo zawrócił
4054  2,20|          ulżenia koniowi i pochyliwszy się, bódł mu ostrogami boki,
4055  2,20|            zwalił z konia.~I tak mścił się na uciekających za ów zdradziecki
4056  2,20|       pozostałymi całe gromady rzuciły się w gąszcza, w których wnet
4057  2,20|                których wnet rozpoczęły się dzikie łowy, pełne wrzasków,
4058  2,20|           przychodziły tak prędko, jak się ich spodziewano; teraz jednakże
4059  2,20|             którzy głównie przyczynili się do zwycięstwa, i pochować
4060  2,20|               że część Niemców zdołała się nawet wycofać z pogromu.~
4061  2,20|         również Maćko, że bitwa odbyła się dość dawno, wcześniej może
4062  2,20|      pierzchały w gąszcz za zbliżeniem się zbrojnych mężów..~Wobec
4063  2,20|               o bitwę, a dowiedziawszy się o zwycięstwie, rzekł głosem
4064  2,20|                straszny Żmujdzin objął się za szyję rękoma, po czym
4065  2,20|                marszcząc brwi. Zdawało się, że obaj wybuchną, lecz
4066  2,20|      krzywdzisz?~Skirwoiłło nie bronił się uściskom, a wreszcie, wysunąwszy
4067  2,20|              daruję.~Po czym uściskali się po raz wtóry i rozeszli
4068  2,20|               dłoń, lecz de Lorche ani się poruszył.~- Nie podaję ręki
4069  2,20|                znaczenia Zbyszko i tak się zresztą domyślił. Więc w
4070  2,20|            pierwszej chwili zagotowała się w nim krew jak ukrop.~-
4071  2,20|              czytania, za czym zdumiał się niepomiernie i rzekł:~-
4072  2,20|           posiłku de Lorche dowiedział się z nie mniejszym zdumieniem,
4073  2,20|            rodu pochodzę...~Tu uderzył się nagle dłonią w myckę i zawołał:~-
4074  2,20|                 Nie! - rzekł, zrywając się, Zbyszko. - Nikogo ze znaczniejszych!
4075  2,20|               jeńce, od których dowiem się, nim ich powieszą, czyli
4076  2,20|                nieszczęśników zwróciły się ku niemu.~Wtem z głębi zawołał
4077  2,21|       natychmiast. Z początku nie mógł się jednak niczego dowiedzieć,
4078  2,21|              ściskało mu gardło, wargi się trzęsły, a z oczu płynęły
4079  2,21|        wypłynąć.~Wreszcie, przemógłszy się nieco i pokrzepion kobylim
4080  2,21|          którym Litwa nauczyła krzepić się od Tatarów, począł biadać,
4081  2,21|               końcu gniew, więc porwał się i rzekł:~- Odpowiadaj, powsinogo,
4082  2,21|              czerwonych mrówek - ozwał się Czech. - Każcie go, panie,
4083  2,21|              tego szczerze i uśmiechał się nawet, albowiem w sercu
4084  2,21|          życzliwość, lecz ów przeraził się i jął wołać:~- Miłosierdzia!
4085  2,21|           kwarty lub więcej, otrząsnął się, położył sobie na kolanach
4086  2,21|         kolanach bukłak i rzekł, jakby się poddając konieczności:~-
4087  2,21|                twarzy Sanderusa odbiło się pewne zdziwienie. Słyszał
4088  2,21|              Arnold von Baden przebili się przez nieprzyjaciół.~- Widziałeś
4089  2,21|            począł na niego działać, bo się ożywił i zwróciwszy się
4090  2,21|                się ożywił i zwróciwszy się do Zbyszka, począł mówić
4091  2,21|                tu kobyle mleko, którym się brzydzę, ale którego napiję
4092  2,21|            brzydzę, ale którego napiję się jeszcze, aby okazać, że
4093  2,21|             pobożny pielgrzym nie cofa się przed żadnym umartwieniem.~-
4094  2,21|                słów Maćkowych, zwrócił się znów do Zbyszka:~- Za to
4095  2,21|              Sanderusowi czasem zdarzy się zgrzeszyć, ale Sanderus
4096  2,21|          chwili nie tak rzep przyczepi się do opończy, jako ja przyczepiłem
4097  2,21|          opończy, jako ja przyczepiłem się do starego Zygfryda. Uczyniłem
4098  2,21|            starego Zygfryda. Uczyniłem się sługą jego i od zamku do
4099  2,21|                  Nie wiem, panie, jeno się domyślam: nie był ci on
4100  2,21|               a opuścił je, może bojąc się rozkazów mistrza, który
4101  2,21|           uciekał, gdyż dusza zapiekła się w nim od boleści i pomsty
4102  2,21|              było, jeno wiem, że aż mu się coś w głowie pomieszało
4103  2,21|               nie popuści.~- Dziwne mi się to wszystko zdawa - przerwał
4104  2,21|            podnieść na nią ręki, i boi się innym rozkazać. Wozi z sobą
4105  2,21|                wiadomo dlaczego, bo ów się też boi jako i wszyscy.~
4106  2,21|                 Maćko i Czech zbliżyli się do Sanderusa, który przeżegnał
4107  2,21|            Sanderusa, który przeżegnał się i tak dalej mówił:~- Niedobrze
4108  2,21|            staremu komturowi popsowało się coś w głowie. Ba, jako że
4109  2,21|            mogę!" Słyszałem także, jak się go pytał: "Zali ci to ulży,
4110  2,21|              trzy dni do nikogo słowem się nie odezwie, na twarzy zaś
4111  2,21|                nie może.~- Nie znęcają się nad nią? - spytał głucho
4112  2,21|             kwilił...~- Gorze! - ozwał się przez zaciśnięte zęby Zbyszko.
4113  2,21|          Widziałeś? Jako-że uszli i co się z nimi stało?~- Widziałem -
4114  2,21|                i wiernie opowiem. Bili się z początku okrutnie, ale
4115  2,21|        dopieroż poczęli myśleć, jakoby się wyrwać. I rycerz Arnold,
4116  2,21|                otworzył, że przedostał się przez nią i stary komtur
4117  2,21|              to pogoni nie było? Jakże się stało, że ich nie dościgli?~-
4118  2,21|               to rycerz Arnold zwracał się ku niej i potykał się ze
4119  2,21|          zwracał się ku niej i potykał się ze wszystkimi. Boże broń
4120  2,21|              broń każdego od spotkania się z nim, gdyż to jest człek
4121  2,21|              że nic mu to - i ze stoma się potykać. Trzy razy się tak
4122  2,21|           stoma się potykać. Trzy razy się tak zwracał, trzy razy pościg
4123  2,21|          wszyscy. Sam on był, widzi mi się, że ranny i konia miał rannego,
4124  2,21|                  odparł włóczęga - bom się chycił za ogon jednego z
4125  2,21|               mnie zemdliło i dlategom się dostał w ręce waszmościów.~-
4126  2,21|            waszmościów.~- Jużci, mogło się tak przygodzić - rzekł Hlawa -
4127  2,21|               świętokupstwo.~I poczęli się przekomarzać, jak to mieli
4128  2,21|             gdzie, jak mniemasz, mogli się schronić Zygfryd i Arnold?~-
4129  2,21|           wskróś tej przyczyny, że jak się zaczęła ta wojna, to tamtejszy
4130  2,21|            tutejszy pochodzi, podniósł się także przeciw krzyżackiemu
4131  2,21|                Zygfryd i Arnold tułają się teraz po boru i albo będą
4132  2,21|               przyśli, albo przedostać się ukradkiem do onej fortecy,
4133  2,21|              rzekł Zbyszko.~I zamyślił się głęboko. Ze zmarszczonych
4134  2,21|               nigdy zwyczaju zapytywać się o powody rozkazów, podniósł
4135  2,21|              powody rozkazów, podniósł się i nie rzekłszy ni słowa,
4136  2,21|            koniom. Zbyszko zaś zwrócił się do pana de Lorche i za pośrednictwem
4137  2,21|               jeńcem na słowo i stawię się na wezwanie, dokąd każesz.
4138  2,21|               rodu pochodzę.~I poczęli się żegnać, położywszy sobie
4139  2,21|          dłonie na ramionach i całując się w policzki, przy czym de
4140  2,21|        Żmujdzini szanują.~Po czym udał się do Skirwoiłły. Stary wódz
4141  2,21|             opustoszałym kraju przydać się mogła, i pożegnał życzeniem,
4142  2,21|               aby kiedyś w życiu mogli się jeszcze napotkać w jakiejś
4143  2,21|                głowie. Więc zbliżywszy się do niego, rzekł:~- To i
4144  2,22|          Krzyżacy zajęli i nie zdążyli się w nim pobudować. Gdzie im
4145  2,22|                nim pobudować. Gdzie im się schronić? Chłopi, którzy
4146  2,22|              trzeba żałować, bo choćby się nam i udało, to potem w
4147  2,22|           zważał na to, z początku bił się i zabijał, ale później musiało
4148  2,22|         Zbyszko.~- A dla mnie znajdzie się robota? - spytał Czech.
4149  2,22|         pobłogosławi - rzekł - to byle się potem do puszcz mazowieckich
4150  2,22|            będziemy przezpieczni i raz się wszystko skończy.~Lecz po
4151  2,22|           wówczas jeszcze nie wszystko się skończy, trzeba bowiem będzie
4152  2,22|             przypadło na cię spokojnie się ożenić, a mnie spokojnie
4153  2,22|      królestwie my jedni tylko włóczym się ot po różnych krajach i
4154  2,22|              znów stary rycerz zwrócił się do synowca:~- Ufasz ty temu
4155  2,22|             okrutnie życzliwy i zdrady się od niego nie boję.~- Jeśli
4156  2,22|               bo jeśli ich zgoni, tedy się nie spłoszą. Powie im, że
4157  2,22|             ujrzeli, to alboby zdołali się gdzie zataić, albo obronę
4158  2,22|               razy w dzień zatrzymywał się i czekał na nas; jeśli zaś
4159  2,22|               nich, zwiążem i jego, by się zaś ich pomsty później nie
4160  2,22|             nie potrzebował bać. Niech się do nas wcale nie przyznaje...~-
4161  2,22|          Rotgiera pozwałem, i potykali się na śmierć, ale tu w ich
4162  2,22|          Danuś-kę i o pośpiech. Trzeba się duchem i cicho sprawić,
4163  2,22|            cicho sprawić, aby biedy na się nie napytać, a potem, jakoście
4164  2,22|                 Ale może i do potkania się przyjść. Lecz Zbyszko zmarszczył
4165  2,22|              brwi i w twarzy odbiła mu się głęboka zawziętość, wrodzona
4166  2,22|             albowiem w tej chwili stał się, zwłaszcza ze spojrzenia,
4167  2,22|               ale bez miesiąca. Trzeba się było zatrzymać, dać wytchnąć
4168  2,22|             naprzód, na co ten zgodził się chętnie, wymówiwszy sobie
4169  2,22|              jak ów, w którym znajdują się obecnie.~Rozłożyli się tedy
4170  2,22|        znajdują się obecnie.~Rozłożyli się tedy na nocleg i pokrzepiwszy
4171  2,22|     pokrzepiwszy siły jadłem, pokładli się na skórach przy małym ognisku,
4172  2,22|                koni, które wytarzawszy się, drzemały po zjedzeniu obroków,
4173  2,22|               osrebrzył drzewa, zerwał się pierwszy Zbyszko, pobudził
4174  2,22|           Arnoldowego ogiera odnalazły się znów bez trudności, albowiem
4175  2,22|             zwykle gruncie i utrwaliły się od posuchy. Sanderus wyjechał
4176  2,22|           obawy, że w głębi boru mogło się ich znajdować więcej. Próbował
4177  2,22|               wypytywać, ale nie mogli się rozmówić.~W czasie następnego
4178  2,22|      następnego pochodu Zbyszko począł się niepokoić. Co będzie, jeśli
4179  2,22|               mieszkańce przyzwyczaili się już z dawna do posłuszeństwa
4180  2,22|               odebranie Danusi stałoby się prawie niepodobnym, albowiem
4181  2,22|             szczęście obawy te okazały się płonne, gdyż na następnym
4182  2,22|        uczyniony. Wówczas spojrzeli na się i spoważniały im twarze,
4183  2,22|            niedługo, gdyż same rzucały się w oczy.~Sanderus widocznie
4184  2,22|          Zbyszkowymi oczyma nie ukryły się i inne wyciski, więc siadł
4185  2,22|                Maciek za nim i poczęli się naradzać z sobą i Czechem
4186  2,22|                szukają.~Słońce zniżyło się już nieco i świeciło złotem
4187  2,22|           drzewami. Wieczór zapowiadał się pogodny. Bór był cichy,
4188  2,22|        albowiem zwierz i ptactwo miało się ku spoczynkowi. Gdzieniegdzie
4189  2,22|            zbytnio głosu:~- Porachujmy się ze słonkiem - mówił. - Od
4190  2,22|              jego znają. Nieraz zdarzy się brańcowi z niewoli uciec.~-
4191  2,22|                ucieka, to może pościgu się za nim bali i zaraz ruszyli.~-
4192  2,22|                po chwili Maćkowi zdało się, że Zbyszko coś szepce do
4193  2,22|              coś szepce do niego, więc się odwrócił i zapytał:~- Jako
4194  2,22|          przedsięwzięcie.~Macko począł się też żegnać, ale zaledwie
4195  2,22|             naprzód pacholików wysunął się ku nim nagle z leszczynowych
4196  2,22|         dostali rozkaz, aby zatrzymali się z końmi, mając je w pogotowiu
4197  2,22|            któren zbrojny był i chciał się bronić, to go w łeb.~I ruszyli
4198  2,22|                 a ja Arnolda.~- Pilnuj się jeno! - odpowiedział stary.~
4199  2,22|             stajaniach zarośla urywały się nagle, okalając małą polankę,
4200  2,22|               na polanę. Tamci zerwali się także, lecz nim zdołali
4201  2,22|              Zbyszko i Arnold sczepili się z sobą jak dwa jastrzębie,
4202  2,22|                dwa jastrzębie, opletli się ramionami i poczęli się
4203  2,22|                się ramionami i poczęli się zmagać straszliwie. Barczysty
4204  2,22|         rozciągnął na miejscu. Rzucili się potem wedle rozkazu starego
4205  2,22|            wyciskał, poczuł, że dostał się jakby nie w ludzkie, ale
4206  2,22|               nie przyjdzie mu potykać się na ostre, olbrzymi Niemiec
4207  2,22|              zwalił na ziemię.~Zwalili się raczej oba, młodzian jednakże
4208  2,22|         przeraźliwie i ręce osunęły mu się bezwładnie ze Zbyszkowych
4209  2,22|                 a Zbyszko przypodniósł się z ziemi i siadł, po czym
4210  2,22|               usta - i spoglądał przed się jakby nie całkiem przytomnie.~-
4211  2,22|         wszystko już ukończone, zjawił się przed numą, dzierżąc za
4212  2,22|             jak gdyby nigdy nie zmagał się ze strasznym Arnoldem, skoczył
4213  2,22|                zupełnie i wyrywając mu się z rąk, poczęła powtarzać
4214  2,22|              zdyszanym szeptem:~- Boję się! boję się! boję się!...~ ~
4215  2,22|              szeptem:~- Boję się! boję się! boję się!...~ ~
4216  2,22|               Boję się! boję się! boję się!...~ ~
4217  2,23|                Zostawszy sama, rzucała się na spyżę z łakomstwem dzikiego
4218  2,23|                skoczyła w kąt i skryła się za wiązką suchego chmielu.
4219  2,23|         rozeznać rysy Zbyszka. Zdawało się, że pamięć opuściła ją razem
4220  2,23|               jakich była rękach i jak się z nią obchodzono. Porwał
4221  2,23|             schwytał za ramię.~Poczęli się wówczas pasować z sobą prawie
4222  2,23|             rękę, zawołał:~- Wściekłeś się czy co?~- Puśćcie! - odpowiedział,
4223  2,23|               zgrzytając, Zbyszko - bo się dusza podrze we mnie.~-
4224  2,23|                podrze we mnie.~- Niech się podrze! Nie puszczę! Wolej
4225  2,23|          począł mówić groźnie:~- Obacz się! Pomsta ci nie ucieknie,
4226  2,23|          książętom nieraz przy godziło się jeńców mordować? Ba! nie
4227  2,23|               w oczy plunie. Opamiętaj się, prze Bóg!~Nastała chwila
4228  2,23|               Pójdź do ognia, naradzim się.~I powiódł go za rękę do
4229  2,23|               siadłszy, Maćko zamyślił się nieco, po czym rzekł:~-
4230  2,23|              Jurandowi obiecał. Ten ci się dopiero pomści nad nim i
4231  2,23|             Ten ci mu zapłaci, nie bój się! I powinieneś w tym Jurandowi
4232  2,23|          Jurandowi wygodzić. Należy mu się to. A czego tobie nie wolno,
4233  2,23|      bezbronnego jeńca zarżnął i gdyby się to przez pachołków rozgłosiło,
4234  2,23|               należy czynić i jako nam się obrócić.~- Radźcie! - rzekł
4235  2,23|              rycerzom niewieścią krwią się babrać, przeto ją księciu
4236  2,23|       niewiasty nie spotkamy, która by się przy Danusi starunku podjęła,
4237  2,23|              póty ona potrzebna, potem się ją koniowi do ogona przywiąże.
4238  2,23|        niemiecku. Stary Maćko podniósł się i poszedł ku niemu, ale
4239  2,23|           wyrozumieć jego mowy, począł się oglądać za Czechem.~Ale
4240  2,23|                szaty, a sama ubierzesz się w te łachmany, w których
4241  2,23|               kark, ale że widziała mu się jeszcze potrzebna, więc
4242  2,23|          skoczyła do chaty i rzuciwszy się do nóg Danusi, poczęła skrzeczeć:~-
4243  2,23|                 zdyszany szept:~- Boję się, boję się, boję się!~I następnie
4244  2,23|                szept:~- Boję się, boję się, boję się!~I następnie zdrętwiała
4245  2,23|               Boję się, boję się, boję się!~I następnie zdrętwiała
4246  2,23|               albowiem każde zbliżenie się do niej służki zakonnej
4247  2,23|           zawsze ten skutek. Pozwoliła się też rozebrać i oblec w nowe
4248  2,23|             siadła koło ogniska, bojąc się wyjść z izby.~Ale Czech
4249  2,23|          wszedł po chwili i zwróciwszy się naprzód do Danusi, rzekł:~-
4250  2,23|             rzekł, mocno, po czym udał się do Zbyszka.~- Kazałem oblec
4251  2,23|            chodźcie tam już, panie, by się zaś nie przelękła. Da Bóg,
4252  2,23|            jadle i spoczynku.~- Położę się przy progu izby - odrzekł
4253  2,23|             rzepę, w którą zaopatrzyli się na drogę w obozie żmujdzkim,
4254  2,23|              go, panie, do ogniska, to się tam rozmówicie - odrzekł
4255  2,23|            odrzekł Czech.~I odpasawszy się, przeciągnął pas pod ramionami
4256  2,23|               go sobie na plecy. Zgiął się pod ciężarem olbrzyma mocno,
4257  2,23|               rycerską poprzysiągł, że się za jeńca będziesz uważał.
4258  2,23|             nogach nie popuszczę, póki się nie rozmówim.~I skinął na
4259  2,23|                Co ci do tego?! Wywiedź się sam.~- To mi do tego, że
4260  2,23|        biodrach.~Na to Krzyżak zdumiał się wielce i dopiero po chwili
4261  2,23|                 I w ten sposób poczęła się rozmowa, nieprzyjazna, harda,
4262  2,23|              wszystkie dowody, zdumiał się znów i zamilkł Arnold, gdyż
4263  2,23|                niepojętym zachowywaniu się Zygfryda, zaniepokoił do
4264  2,23|            jako z nimi szeptał i śmiał się alibo zgrzytał?~- Prawda
4265  2,23|          powrócić, sam zaś, zwróciwszy się do Arnolda, rzekł:~- Ta
4266  2,23|               niejakim czasie podniósł się i poszedł spocząć u progu
4267  2,23|          między konie. Tam, położywszy się na skórze, którą mu przyniósł
4268  2,23|             mówić, bo w duszy poczuwał się do winy.~- Tak, ale co teraz?~-
4269  2,23|              na powrót do domu i dziej się wola boska!...~Po chwili
4270  2,23|           jednak dodał:~- Jużci, dziej się wola boska, ale żeby chociaż
4271  2,23|         wyjeżdżał ze Spychowa i żegnał się z nią, powiedziała mi tak: "
4272  2,23|                nowiną, a potem odwieźć się do Zgorzelic?~- Kazała,
4273  2,23|               też by trza oznajmić, że się córka nalazła, aby go zaś
4274  2,23|        przygody? Bo to w drodze łatwie się może to i owo zdarzyć.~-
4275  2,23|               trzeba było strzec, póki się miało co innego na myśli.
4276  2,23|                rzekł Maćko - godziłoby się, abym sam ją do ojcowizny
4277  2,23|        Widziałeś, jako zgrzytał i jako się do tego starego komtura
4278  2,23|                strach opuści i prędzej się opamięta, gdy nie obaczy
4279  2,23|          jakoże bez pomocy niewieściej się obejdzie?~- Nie bez tego,
4280  2,23|          zwyczajnie. Prawda i to. Może się prędzej obaczy, widząc Zbyszka
4281  2,23|              rzekłszy, Czech wyciągnął się przy dogasającym ognisku,
4282  2,23|            dogasającym ognisku, nakrył się kudłatą skórą i w mig zasnął.
4283  2,23|              była głęboka, gdy zbudził się, wylazł spod skóry, spojrzał
4284  2,23|               zbudził Maćka.~- Czas mi się zbierać! - rzekł.~- A dokąd? -
4285  2,23|                nowina - i to zła!~- Co się stało? - zawołał, zrywając
4286  2,23|             stało? - zawołał, zrywając się, Maćko.~- Służka uciekła.
4287  2,23|               pioruny zatrzasły! a gdy się pospali, wyczołgała się
4288  2,23|                się pospali, wyczołgała się jako wąż spomiędzy nich
4289  2,23|               pachołka. Inni rozbiegli się szukać zbiegłej. Głupie
4290  2,23|              spokojnie. Nie sprzeciwił się również odjazdowi Czecha
4291  2,23|                   Wezmę ją jutro przed się na koń i tak pojedziem -
4292  2,23|               a nie chcę wchodzić, aby się nie przelękła.~Dalszą rozmowę
4293  2,24|           Rycerz Arnold, dowiedziawszy się nazajutrz o ucieczce służki
4294  2,24|            służki zakonnej, uśmiechnął się pod wąsem, ale rzekł to
4295  2,24|          Skirwoiłły, częścią poburzyli się i pomordowawszy tu i ówdzie
4296  2,24|                ówdzie Niemców, pokryli się razem z rodzinami i dobytkiem
4297  2,24|              kwiliła" w nocy, domyślał się, że nie spała, więc teraz
4298  2,24|         obiecywał. Dwukrotnie zakradał się do chaty i dwukrotnie widział
4299  2,24|          zapytywał sam siebie: czym by się wywdzięczyć, czym by się
4300  2,24|               się wywdzięczyć, czym by się wypłacić, co by jakiemu
4301  2,24|                w jakim zdrowiu Danuśka się rozbudzi i czy się rozbudzi
4302  2,24|             Danuśka się rozbudzi i czy się rozbudzi przytomna, nie
4303  2,24|           wciąż spała jeszcze, poczęli się niepokoić. Zbyszko, który
4304  2,24|              Danusię.~Siadł i wpatrzył się w nią, ona nie otworzyła
4305  2,24|               Zbyszko...~On zaś rzucił się w jednej chwili przed nią
4306  2,24|          mrugać, a następnie rozglądać się naokoło jakoby ze zdziwieniem.~-
4307  2,24|            Gdzie pani?~- Przebudźże ty się, jagódko. Księżna daleko,
4308  2,24|            jego imię tylko dlatego, że się jej majaczył w gorączce.~
4309  2,24|               słonko ogrzeje - to może się jej lepiej zrobi. Nie traćże
4310  2,24|               przez psy osaczon gotuje się do rozpaczliwej obrony.~
4311  2,24|           drugim rycerzem i zbliżywszy się, rzekł:~- Wartkie koło fortuny.
4312  2,24|            zarazem z łaskawością ozwał się w dobrej polskiej mowie:~-
4313  2,24|          pasowany rycerz i obeszliście się po ludzku z bratem moim.~-
4314  2,24|              po niejakim czasie zjawił się znów z mizerykordią w ręku.~-
4315  2,24|        utrudzon, a i nam samym pożywić się i spocząć potrzeba. Prosim
4316  2,24|             jeńca? Dopieroż zawstydził się brat Arnoldów, bo zatrzymał
4317  2,24|            brat Arnoldów, bo zatrzymał się i rzekł:~- Przejdźcie, panie.~
4318  2,24|         zaledwie niektóre słowa, ozwał się:~- Wolfgang, o co chodzi
4319  2,24|      poczęstunek. Z rozmowy dowiedział się przy tym stary rycerz, jakim
4320  2,24|          później - i właśnie znajdował się na szlaku w pobliżu smołami,
4321  2,24|               po niemiecku, uśmiechnął się z zadowoleniem, a wreszcie
4322  2,24|              oświadczył, że spodziewał się, że tak się może zdarzyć.~
4323  2,24|              że spodziewał się, że tak się może zdarzyć.~Ale przebiegły
4324  2,24|                każdym położeniu starał się znaleźć jakowąś radę, pomyślał,
4325  2,24|            tępszy.~- Hej! nie widzi mi się i on głupi! - rzekł Maćko.~-
4326  2,24|             jechał, gdzie chciał, byle się chociażby i za rok stawił.
4327  2,24|           Wolfganga, ale ów zmarszczył się i rzekł:~- Puściłbym może
4328  2,24|                 odparł Maćko.~I począł się znów taki sam ostry spór
4329  2,24|                że i młodszy dowiedział się o wszystkich szczytnieńskich
4330  2,24|              żałował. Mówili o nim, że się czarną magią parał, ale
4331  2,24|             nie wyjrzał!~Tu przeżegnał się i dodał:~- Boże, bądź mi
4332  2,24|             was odwiezie ją ojcu, byle się potem stawił; ale drugiego
4333  2,24|          zaprzysiągł?~Wolfgang zawahał się nieco, gdyż wielkie to było
4334  2,24|               powiada?~I dowiedziawszy się, o co chodzi, począł przeciwić
4335  2,24|               chodzi, począł przeciwić się zapalczywie i po grubiańsku
4336  2,24|            jeńca. Żywy rycerz, którego się przedstawia do oczu, więcej
4337  2,24|             znaczy niż opowiadanie, że się takich dwóch wzięło w niewolę.~
4338  2,24|             wskóra, i rzekł, zwracając się do Wolfganga:~- To proszę
4339  2,24|        pieniądze, a i wedle ceny można się na sumienie zdać. My oto
4340  2,24|              puścił go na słowo, wcale się o cenę nie umawiając.~-
4341  2,24|             powtórzył Wolfgang. - Suto się obłowicie! Ale dobrze, żeście
4342  2,24|          innemu" - i po chwili poczęli się układać. Była to dla starego
4343  2,24|           Zbyszka zbyt mało cenić. Wił się tedy jak piskorz, tym bardziej
4344  2,24|               i gładki w mowie, okazał się niepomiernie chciwym i twardym
4345  2,24|                żadną cenę nie wyrzekną się jego głowy.~Po długich układach
4346  2,24|               długich układach zgodził się wreszcie na ilość grzywien
4347  2,24|            razem, a byle raz z puszczy się wydostać i w ludzkim kraju
4348  2,24|               Bóg odmieni, bo widzi mi się, że cienko ona przędzie!~-
4349  2,24|                ze zdziwieniem i burzyć się w sercach przeciw sprawcom
4350  2,24|               w żyłach.~On zaś zawahał się przez chwilę, czy chorą
4351  2,24|                chwilę, czy chorą przed się wziąć na siodło i trzymać
4352  2,24|             złożyć w kołysce. Namyślił się wreszcie na to ostatnie,
4353  2,24|               leżący. Zatem zbliżywszy się do stryjca, pochylił się
4354  2,24|               się do stryjca, pochylił się do jego ręki, aby ucałować
4355  2,24|          Niemcach wzruszenia, nie mógł się jednak powstrzymać i objąwszy
4356  2,24|         Zygfryda, bacz, byś hańby i na się, i na mój siwy włos nie
4357  2,24|                i Juranda pohamuję, aby się na was za Zygfryda nie pomścili -
4358  2,24|                A młodzianek uśmiechnął się smutno:~- Przecie wiecie.~-
4359  2,24|                gęstwina. Maćkowi stało się nagle okrutnie markotno
4360  2,24|             samotnie, a dusza rwała mu się ze wszystkich sił za tym
4361  2,24|               rodu. Ale wraz otrząsnął się z żalu, gdyż był człowiekiem
4362  2,24|             jest Jeno ja..."~I zwrócił się ku Niemcom:~- A wy, panie,
4363  2,24|          ruszycie i dokąd?~- Kiedy nam się spodoba - odpowiedział Wolfgang -
4364  2,25|                dla niego komary rojące się w wilgotnej puszczy, od
4365  2,25|                końskiego nogi, opędzać się nie mógł. Giermek nie zadawał
4366  2,25|              początku podróży myśl, by się głodem zamorzyć, ale gdy
4367  2,25|               Jagienki, gdyby znalazła się w Spychowie razem z Danusią. "
4368  2,25|             musiał brać, a potem niech się jeno rozgłosi, że ona pod
4369  2,25|            pochodów, bo zresztą trapił się myślą, że ta szczęsna nowina,
4370  2,25|               dobrze. W dzień kierował się słońcem, a gdy pochód w
4371  2,25|            słońcem, a gdy pochód w noc się przeciągnął, gwiazdami.
4372  2,25|             Puszcza przed nimi zdawała się nie mieć granic ni końca.
4373  2,25|              zachodzie słońca pławiące się w rumianych, wygładzonych
4374  2,25|             Kilkakrotnie Hlawa zbliżał się ku takim borowym osadom,
4375  2,25|          borowym osadom, ale wysypywał się z nich na spotkanie lud
4376  2,25|              wolał umykać niż wywodzić się, kto jest. Nareszcie po
4377  2,25|         granicę, ale na razie nie było się kogo spytać. Dopiero od
4378  2,25|       mówiących polską mową dowiedział się, że na koniec stanął na
4379  2,25|           jedną puszczą. Nie skończyło się także bezludzie, ale tam,
4380  2,25|                ale tam, gdzie zdarzyła się osada, mieszkaniec mniej
4381  2,25|            może dlatego, że nie karmił się wciąż nienawiścią, a może
4382  2,25|            przyczyny, że Czech odzywał się zrozumiałym dla niego językiem.
4383  2,25|             pytaniami, a dowiedziawszy się, że jeńca-Krzyżaka wiodą,
4384  2,25|                 że Czech często musiał się gniewać albo tłumaczyć im,
4385  2,25|            Czech żywo, nie zatrzymując się nigdzie, i na dziesięć dni
4386  2,25|               Zdrowi!~- A ona znalazła się?~- Jest. Odbili ją.~- Pochwalony
4387  2,25|              tych słów twarz jej stała się jakby skrzepła, bo od razu
4388  2,25|       wszystkie jej nadzieje rozsypały się w proch.~Siły wszakże nie
4389  2,25|    przytomności, a po chwili opanowała się zupełnie i poczęła znów
4390  2,25|               jest?~- Skatowana. Umysł się jej od męki pomieszał.~-
4391  2,25|               usta Jagien-ki poruszały się jakby w modlitwie.~- Nie
4392  2,25|            modlitwie.~- Nie obaczyłaże się przy Zbyszku? - spytała
4393  2,25|                  spytała znowu.~- Może się i obaczyła, ale nie wiem,
4394  2,25|           tęsknił do niej i zapamiętał się na razie na jej widok, dość
4395  2,25|               bez końca, a tulił ją do się z taką siłą, że aż w niej
4396  2,25|         zapierało, ona zaś nie broniła się, z początku ze zdumienia,
4397  2,25|            wielkiej, że byłaby osunęła się na ziemię, gdyby trzymały
4398  2,25|           długo, gdyż na schodach dały się słyszeć kroki i po chwili
4399  2,25|        przywiezion do Spychowa, rzucił się na kolana, aby Bogu dzięki
4400  2,25|               Przez ten czas uspokoiła się nieco krew w żyłach Hlawy
4401  2,25|             Powiedziałem: "ręce", jako się zwyczajnie mówi - odrzekł
4402  2,25|             zaraz padł krzyżem i modli się.~- On i bez tego całymi
4403  2,25|                ksiądz Kaleb.~Jakoż tak się stało. Kilka razy zaglądali
4404  2,25|              do zupełnego zapamiętania się dochodzącej.~Dopiero nazajutrz,
4405  2,25|           wszyscy razem z Tolimą udali się do starca.~W pierwszej chwili
4406  2,25|               chwili Czech nie mógł mu się dobrze przyjrzeć, gdyż błoniaste
4407  2,25|       wynędzniał. Olbrzymi mąż zmienił się w olbrzymiego kościeja.
4408  2,25|              tak białą, że nie różniła się wiele od mlecznej barwy
4409  2,25|             brody, a gdy przechyliwszy się na poręcz krzesła, przymknął
4410  2,25|               przymknął powieki, wydał się Hlawie po prostu trupem.
4411  2,25|       ogrzewała mu bose stopy, i podał się w tył. Wtedy to właśnie
4412  2,25|                 Wtedy to właśnie wydał się Czechowi jak umarły. Nastała
4413  2,25|               oczekiwania, spodziewano się bowiem, że uczyni jaki znak,
4414  2,25|                 Jest tu Hlawa - ozwała się wreszcie słodkim głosem
4415  2,25|              że umysł Danusi pomieszał się przez długie dni okrutnej
4416  2,25|               znać było, że obchodzono się z nią po katowsku, i że
4417  2,25|          posępny pomruk zapowiadającej się burzy. Miedziane zwały chmur
4418  2,25|          Miedziane zwały chmur kłębiły się coraz potężniej nad Spychowem.~
4419  2,25|           ruchu, tak że obecnym zdawać się mogło, iż pogrążony jest
4420  2,25|         pustych jamach oczu zebrały mu się dwie wielkie łzy i spłynęły
4421  2,25|               sinawe jego usta poczęły się poruszać modlitwą. Na dworze
4422  2,25|           modlitwą. Na dworze rozległy się pierwsze, dalekie jeszcze
4423  2,25|             rozświecać okna. On modlił się długo i znów łzy kapały
4424  2,25|          milczenie, które przedłużając się nad miarę, stało się na
4425  2,25|      przedłużając się nad miarę, stało się na koniec uciążliwe dla
4426  2,25|             głowę.~Obecni mniemali, że się namyślał. Ale cokolwiek
4427  2,25|           długo, gdyż po chwili ocknął się - i skierował dłoń w stronę
4428  2,25|         skrępowanego jeńca, wzdrygnęły się w nich serca.~Ale on, ująwszy
4429  2,25|           gniewu i oburzenia zwiększył się jeszcze, ale ksiądz~Kaleb,
4430  2,25|          uczynek miłosierdzia, zwrócił się ku szemrzącym i zawołał:~-
4431  2,25|            szemrzącym i zawołał:~- Kto się świętemu śmie sprzeciwić?
4432  2,25|            któryś jest w niebie, święć się imię Twoje, przyjdź królestwo
4433  2,25|        winowajcom", oczy jego zwróciły się mimo woli na Juranda, którego
4434  2,25|           bitwach duszy, przeżegnawszy się krzyżem świętym, objął następnie
4435  2,25|             Panie, jeśli wasza wola ma się spełnić, to trzeba jeńca
4436  2,26|            razem, albowiem wydawało mu się, że oczy Krzyżaka świecą
4437  2,26|         nieludzkim głosem i zmieniwszy się w szkaradny kształt pocznie
4438  2,26|            bije w stado kuropatw - bał się jednakże sił nieczystych
4439  2,26|              żółtym światłem. Uczyniło się widniej i oczy Zygfryda
4440  2,26|              miecz albo okszę - i będę się z nim potykał. Da Bóg, obalę
4441  2,26|               z tą żądzą, ciężko łamać się z sobą, aż dopiero gdy pomyślał,
4442  2,26|                w takim razie na nic by się nie przydał pański święty
4443  2,26|                uczynek i zmniejszyłaby się za niego nagroda niebieska,
4444  2,26|               niebieska, przezwyciężył się wreszcie i powstrzymawszy
4445  2,26|               w twarzy, nie odezwawszy się ani jednym słowem i jakby
4446  2,26|                rozjaśnienie. Ściemniło się znów tak, iż rzekłbyś, na
4447  2,26|     największym tylko wysiłkiem bronił się szaleństwu, a chwilami nawet
4448  2,26|        szaleństwu, a chwilami nawet mu się poddawał. Świeżo zaś - i
4449  2,26|        zupełnie tracił rozpoznanie, co się z nim dzieje, ale potem
4450  2,26|              minęło, zgasło, skończyło się, że nadszedł jakiś kres,
4451  2,26|              jakiś głos. A on obejrzał się - i ujrzał śmierć. Sama
4452  2,26|             ucho:~- Czas! czas! śpiesz się! idź!~I odpowiedział:~-
4453  2,26|            niej rzemień uzdy.~- Śpiesz się! - szepnęła śmierć.~- Śpiesz
4454  2,26|              szepnęła śmierć.~- Śpiesz się! - zaszumiały jakieś głosy
4455  2,26|          Trącone nogą siodło potoczyło się o kilka kroków i ciało nieszczęsnego
4456  2,26|           jedno mgnienie oka wydało mu się, że słyszy jakiś chrapliwy,
4457  2,26|              że ów ohydny upiór rzucił się na niego, zakołysał nim
4458  2,26|          innego: oto śmierć rozpłynęła się w jakiś białawy obłok, który
4459  2,26|           obłok, który z wolna posunął się ku niemu, objął go, ogarnął,
4460  2,26|                chwili burza rozszalała się z niezmierną wściekłością.
4461  2,26|        łoskotem, jakby ziemia zapadała się w posadach. Cały bór ugiął
4462  2,26|               posadach. Cały bór ugiął się pod wichrem. Szum, świst,
4463  2,26|        Nazajutrz tą samą drogą posuwał się dość liczny orszak. Na przedzie
4464  2,26|             granicy, a na które gorzko się skarżył wielkiemu mistrzowi
4465  2,26|            dobry sprzęt obronny, można się było ich nie lękać, poczet
4466  2,26|                oczy podróżnych mrużyły się od zbytniego blasku. Żaden
4467  2,26|                Żaden liść nie poruszał się na drzewach, a z każdego
4468  2,26|        drzewach, a z każdego zwieszały się wielkie krople dżdżu, mieniące
4469  2,26|         wielkie krople dżdżu, mieniące się tęczą w słońcu. Wśród sosnowych
4470  2,26|          zroszona, mokra, ale śmiejąca się w porannej jasności. W takie
4471  2,26|   podśpiewywali sobie z cicha, dziwiąc się milczeniu, które panowało
4472  2,26|                troska. W życiu jej coś się skończyło, coś złamało i
4473  2,26|        wypowiedzieć sobie wyraźnie, co się w niej dzieje i co się jej
4474  2,26|              co się w niej dzieje i co się jej wydaje, czuła jednak,
4475  2,26|           poszło na marne, że rozwiała się w niej wszelka nadzieja,
4476  2,26|             jako poranna mgła rozwiewa się nad polami, że wszystkiego
4477  2,26|          polami, że wszystkiego trzeba się będzie wyrzec, wszystkiego
4478  2,26|              jak mogłoby być to, które się właśnie skończyło.~I żal
4479  2,26|          zawsze przeszłości i podnosił się strumieniem łez do oczu.
4480  2,26|            tego powodują brał, a dowie się niechybnie i Zbyszko. Na
4481  2,26|               po przeszłości dołączyło się upokorzenie.~Ale dalszy
4482  2,26|               dla pewności. Ów zbliżył się pośpiesznie i z obliczem
4483  2,26|                 Czech więc zaniepokoił się, czy to nie jakaś sprawa
4484  2,26|                 Krzyżak! Na uździenicy się powiesił!~- Sam?~- Sam,
4485  2,26|                Sieciechówna. - Jeszcze się co do nas przyczepi!~Jagienka
4486  2,26|          przyczepi!~Jagienka przelękła się nieco także, gdyż wierzyła,
4487  2,26|               trupa samobójcy zbierają się całymi gromadami duchy paskudne,
4488  2,26|           który był zuchwały i niczego się nie bojący, rzekł:~- O wa!
4489  2,26|              moc Bożą. Wszelako, jeśli się boicie, to można borem objechać.~
4490  2,26|              ale Jagienka, namyśliwszy się przez chwilę, rzekła:~-
4491  2,26|                rzekła:~- Ej! nie godzi się umarłego nie pogrześć! Krześcijański
4492  2,26|          wisielec i kat! Kruki i wilcy się nim zajmą.~- Nie powiedaj
4493  2,26|           uczyńmy swoje. Nie przyczepi się też do nas nijakie zło,
4494  2,26|               spełnimy.~- Ha! to niech się i stanie wedle waszej woli -
4495  2,26|                posłuchali z ociąganiem się i ze wstrętem. Bojąc się
4496  2,26|               się i ze wstrętem. Bojąc się jednakże Hlawy, pobrali,
4497  2,26|             ziemi i poszli. Czech udał się też z nimi dla przykładu
4498  2,26|              przykładu i przeżegnawszy się, przeciął własnoręcznie
4499  2,26|             aby złe duchy nie zbierały się w tym miejscu, i wrócił
4500  2,26|               nie folguje. I nie godzi się nawet "Wieczny odpoczynek"