Tom,    Rozdzial

4501  2,42|                kamieniu i belki na belce nie zostawił. Maćko, gdy doszła
4502  2,42|          zamierzył, znów Niemców za łeb! Nie mogą sobie oni dać rady
4503  2,42|            odbiera, drugi raz oddaje - i nie tylko oddaje, ale sam im
4504  2,42|                hańbę mu to miał, żeby to nie był Witold... Bo wżdy tak
4505  2,42|                 aby zaś nigdy do zdrowia nie przyszło... Matki na Żmujdzi
4506  2,42|               zawdy będą rodziły, a krwi nie szkoda, byle nie szła na
4507  2,42|                  a krwi nie szkoda, byle nie szła na marne.~- Mnie tam
4508  2,42|               już zrudziały, a o Zbyszku nie było i słychu.~Na koniec
4509  2,42|                  po pierwszych sprzętach nie mógł już wytrzymać Maćko
4510  2,42|                 z nim jechać, ale on jej nie chciał brać, więc poczęły
4511  2,42|              istotnie, ale jakiś dziwny: nie tylko wychudły, spalony
4512  2,42|                 się i droga ze Spychowa. Nie było to wszystko samo w
4513  2,42|          tymczasem stało się przeciwnie. Nie pomogły żadne smarowania
4514  2,42|                  stary rycerz.~- Niczego nie chcę - i wszystko mi za
4515  2,42|                to wodzi. A jak cię długo nie ma, to raz po raz na drzwi
4516  2,42|                pokazało się, że Jagienka nie umie i nie śmie. Dopiero
4517  2,42|                   że Jagienka nie umie i nie śmie. Dopiero gdy przyszło
4518  2,42|                nieboszczki - a te rzeczy nie chciały się jej przez usta
4519  2,42|              macie lepsze; wy mówcie, ja nie mogę.~Więc Maćko rad nierad
4520  2,42|                 podziemiu położył.~A ów, nie odejmując oczu od pułapu,
4521  2,42|             skinął znów głową, widocznie nie mając ochoty do dalszej
4522  2,42|               dalszej rozmowy.~Ale Maćko nie dał za wygraną i postanowił
4523  2,42|                  z pewnym zdziwieniem:~- Nie.~- Nie? Bójże się Boga!
4524  2,42|             pewnym zdziwieniem:~- Nie.~- Nie? Bójże się Boga! Bo ja myślałem,
4525  2,42|              powiedzieć, bo sam byś tego nie wymyślił.~- Samem wymiarkował
4526  2,42|                 właśnie, że mi się świat nie wydał weselszy potem niż
4527  2,42|                 nieprzyjaciela na wojnie nie grzech to żaden, ba ! nawet
4528  2,42|                 też za grzech sobie tego nie mam i nie żałuję ich.~-
4529  2,42|              grzech sobie tego nie mam i nie żałuję ich.~- Jeno ciągle
4530  2,42|                  To czemu się ze smutków nie otrząchniesz? Czego ci trzeba?~-
4531  2,42|                wiem...~- Wypocznienia ci nie brak, a krzypota cię rychło
4532  2,42|                jej wezmę? W sobie ci jej nie znajdę, a pożyczyć mi jej -
4533  2,42|                 a pożyczyć mi jej - nikt nie pożyczy.~- Bo ty coś skrywasz!
4534  2,42|              Zbyszko ruszył ramionami.~- Nie mam wesołości, ale nie mam
4535  2,42|                   Nie mam wesołości, ale nie mam też nic do skrywania.
4536  2,42|          skończyło, a drugie się jeszcze nie zaczęło - rozumiesz?~- Nie
4537  2,42|               nie zaczęło - rozumiesz?~- Nie bardzo, ale może być! -
4538  2,42|                  i mówił sobie w duchu: "Nie dziwować się ludziom, że
4539  2,42|                zawołała:~- Idźcie sobie! Nie cierpię was!~- Jak mi Bóg
4540  2,43|                 myślą, że jej na świecie nie ma, przywykł do niej i uważał,
4541  2,43|                  niej i uważał, że wcale nie mogło być inaczej. Swego
4542  2,43|               Dzieciątku. Nic już w niej nie było ziemskiego, a stała
4543  2,43|                włodykowie - którzy jeśli nie marli w dzieciństwie lub
4544  2,43|                 marli w dzieciństwie lub nie zostawali księżmi - to nie
4545  2,43|               nie zostawali księżmi - to nie znając granic ni miary w
4546  2,43|            dzików siłą podobnymi.~Ale on nie wiedział, że był taki -
4547  2,43|                 z boku wyniosłość, która nie przeszkadzała mu w niczym
4548  2,43|        przeszkadzała mu w niczym i którą nie tylko pancerz, ale i zwykła
4549  2,43|                  kościach jak płomię. On nie wiedząc, co to jest, myślał,
4550  2,43|                 chwilami - zwłaszcza gdy nie było przy nim Jagienki -
4551  2,43|               milszym i stokroć droższym nie tylko od wszystkich rycerzy,
4552  2,43|              przesłoniła jej cały świat.~Nie przyznawała się jednak do
4553  2,43|     najstaranniej z obawy, aby nią znowu nie wzgardził. Nawet z Maćkiem,
4554  2,43|                  czasie odrzekł:~- Nicem nie pomyślał. Tyś teraz inna.
4555  2,43|                cię już tak całkiem miała nie cierpieć, to tego też Boże
4556  2,43|               cierpieć, to tego też Boże nie daj!~- Bóg ci zapłać i za
4557  2,43|              cudna, że się jej napatrzyć nie mógł. Bywało także, że spojrzenia
4558  2,43|                  oczekiwaniu, czy czegoś nie usłyszy, od czego stopnieje
4559  2,43|            przyjść, toś i patrzeć na nią nie chciał, najedzże się teraz
4560  2,43|                 ten czas oblizuj. Nic ci nie rzekę i bielma z oczu nie
4561  2,43|                nie rzekę i bielma z oczu nie zdejmę, choćbyś rżał głośniej
4562  2,43|                 płomię buchnie, aleja ci nie będę na zarzewie dmuchał,
4563  2,43|              dmuchał, bo tak myślę, że i nie trzeba".~I nie tylko nie
4564  2,43|               myślę, że i nie trzeba".~I nie tylko nie dmuchał, ale się
4565  2,43|                 nie trzeba".~I nie tylko nie dmuchał, ale się nawet Zbyszkowi
4566  2,43|                  To już się nawet i temu nie przeciwicie?~- Co mam się
4567  2,43|        niespokojnie Zbyszko.~- Jaka? No! nie ma co gadać, że roki mi
4568  2,43|                ale też i mocy w kościach nie brak. Jużci, Jagience patrzyłby
4569  2,43|                   ale dla mnie nigdyście nie mieli życzliwości - nigdy,
4570  2,44|                    Rozdział XLIV~Zbyszko nie spełnił wprawdzie swej groźby
4571  2,44|                  wprawdzie swej groźby i nie wyjechał, ale za to po upływie
4572  2,44|            zdrowie wróciło mu zupełnie i nie mógł już dłużej wylegiwać
4573  2,44|                łaźni, postanowił jechać, nie zwłócząc. W tym celu kazał
4574  2,44|                 niełatwa i niemała, a to nie tylko z powodu bujności
4575  2,44|           nieprzywykłe do takiej roboty, nie umiały sobie dać rady. Wyschłe
4576  2,44|                 wzburzone po łaźni włosy nie chciały się układać i jeżyły
4577  2,44|            poszyta strzecha na chałupie. Nie pomogły ani zdobyczne na
4578  2,44|                  wieczerzę, a śmieję się nie~z ciebie, jeno z tych bab,
4579  2,44|                bym tu sobie dała rady.~- Nie wskórałabyś i ty!~- A Jaśkowi
4580  2,44|                 rycerz siostry albo żony nie ma, to mu dziewki szlacheckie
4581  2,44|            spuszczając oczy, Jagienka.~- Nie tylko po dworach, lecz i
4582  2,44|               pilnowania, aby w posłudze nie było marudztwa - i po chwili
4583  2,44|                  się całą siłą woli, aby nie porwać jej wpół i nie przycisnąć
4584  2,44|                aby nie porwać jej wpół i nie przycisnąć ze wszystkich
4585  2,44|                  bowiem, że Zbyszko oczu nie odrywa ani na chwilę od
4586  2,44|                  patrzysz?~- Wadzi ci?~- Nie wadzi mi, jeno się pytam.~-
4587  2,44|              dłuższej rozmowy, ale widać nie starczyło mu jeszcze odwagi,
4588  2,44|             Kiedy się boję coś rzec...~- Nie bój się. Prosta ja dziewczyna,
4589  2,44|               się. Prosta ja dziewczyna, nie żaden smok.~- Jużci, nie
4590  2,44|                 nie żaden smok.~- Jużci, nie smok! Ale że stryj Maćko
4591  2,44|                 brać!...~- Bo chce, jeno nie dla siebie.~I zamilkła,
4592  2,44|                na wpół przez łzy:~"Miód, nie dziewczyna!" - poszedł do
4593  2,45|             trzech chłopów jednego objąć nie mogło, i modrzewiowe, nie
4594  2,45|                nie mogło, i modrzewiowe, nie gnijące ni pod glinianą
4595  2,45|                  wiedział, że ród Gradów nie zaginie, a Tępa Podkowa
4596  2,45|                tak że w całym Królestwie nie masz podobnych, a przecie
4597  2,45|             podobnych, a przecie jeszcze nie wieczór". I ukochał ich
4598  2,45|           miłością, a za Jagienką świata nie widział. Kto mu ją w oczy
4599  2,45|         Zbyszkowi szczerze i sławiono ją nie tylko dla korzyści, gdyż
4600  2,45|                boru podeprze, a orzechów nie potrzebuje gryźć, jeno je
4601  2,45|       zazdroszcząc Zbyszkowi z Bogdańca, nie dziwiono się zbytecznie,
4602  2,45|           wojenna, jakiej nikt w okolicy nie miał.~Młodzi włodykowie
4603  2,45|           Mówiono, że żaden mu się nigdy nie odjął, że w Malborgu dwunastu
4604  2,45|                  przyjacielem.~Niektórzy nie chcieli tak nadzwyczajnym
4605  2,45|             wielką majętność opatową, to nie była jego zasługa, ale on
4606  2,45|               prócz pustego Bogdańca nic nie miał, wyrastał teraz nad
4607  2,45|            właśnie porządek rzeczy, więc nie było w tym podziwie złej
4608  2,46|                 na głowie i brodzie, ale nie odjęła mu dotychczas ni
4609  2,46|             wesołości, jakiej dotychczas nie zaznał. Surowa niegdyś jego
4610  2,46|              żadna troska, żadna niedola nie zmąci już płynących tak
4611  2,46|                 widna z dala czatownia i nie poczerniałe jeszcze ściany
4612  2,46|         gospodarstwem, pomyślną dolą - i nie przeczył, gdy ludzie mówili,
4613  2,46|                  przyjął go z radością i nie zatroszczył się tym bynajmniej,
4614  2,46|                  dwóch, a przecie głodem nie przymierają. Małoż to jest
4615  2,46|                  Królestwie Jagiełłowym, nie tylko dlatego, że to były
4616  2,46|                to z pomocą rąk roboczych nie tylko miejscowych, zgorzelickich,
4617  2,46|                  Sam się jednak do zamku nie przeniósł; wolał zostać
4618  2,46|                dla zbytku mchów na dachu nie chciało gorzeć - ale ja
4619  2,46|          wojaczki biadałem ja nieraz, że nie mamy do czego wracać, alem
4620  2,46|               mamy do czego wracać, alem nie całkiem słusznie tak mówił,
4621  2,46|           słusznie tak mówił, bo, wiera, nie było na czym gospodarzyć
4622  2,46|                że skoro nas ów stary dom nie poniechał - to i mnie nie
4623  2,46|                nie poniechał - to i mnie nie godzi się go poniechać.~
4624  2,46|             bywał (ba! mało mu tam głowy nie ucięli!), i na Mazowszu,
4625  2,46|                przecie własnego kasztelu nie mieli... Ale teraz to tak,
4626  2,46|                 tak, jakby nigdy inaczej nie żywili... Chodzą, mówię
4627  2,46|                  póki państwo godnie mis nie nałożą. Taki to dworski
4628  2,46|                 sobie przypominać, że to nie żadne wielkie państwo, jeno
4629  2,46|            najtęższy. Prawy Wilk i gdyby nie był legł, toby dziś też
4630  2,46|            sposobności wynosił pod niebo nie tylko ćwiczenie rycerskie,
4631  2,46|                 kasztel majętność zjadł. Nie chcąc jednak, by stary Wilk
4632  2,46|            więcej niż ludzie wiedzą, ale nie mówcie o tym nikomu.~Ludzie
4633  2,46|            szacunek ludzki i gości nigdy nie brakło w kasztelu, na co
4634  2,46|                co Maćko, choć oszczędny, nie patrzał niechętnym okiem,
4635  2,46|                  złotymi nićmi szatę, to nie tylko Maćko, ale i niejeden
4636  2,47|               mistrz Konrad żywie, wojny nie będzie.~- Albo to mu wiecznie
4637  2,47|                 zaś o czym?~- Ii! lepiej nie zapowiadać. Tymczasem się
4638  2,47|               Czersku odwiedzić.~Zbyszka nie zdziwiła zbytnio ta zapowiedź,
4639  2,47|              dłużej, gdyż przez pół roku nie było o nim żadnej wieści.
4640  2,47|           dopełnił - odrzekł Maćko - ale nie daj Bóg, abym ja przysiędze
4641  2,47|        przysiędze i czci własnej umknął. Nie nasz to obyczaj, aby czegoś
4642  2,47|                  w nozdrzach, póty ja go nie zaniecham.~Tu zmierzchła
4643  2,47|              zapytał. - Odjął się wam?~- Nie odejmował się, bo mi nie
4644  2,47|                 Nie odejmował się, bo mi nie stanął.~- Czemu zaś?~- Komturem
4645  2,47|                   a mistrz nic bez niego nie poczyna. Gdzie ci tam taki
4646  2,47|                  a też nawet takim mężom nie odkazał nic, bo nie może.
4647  2,47|                mężom nie odkazał nic, bo nie może. Przecie nie serca
4648  2,47|                nic, bo nie może. Przecie nie serca mu brak, jeno że jest
4649  2,47|                 i godny, że mu te rzeczy nie w głowie - i że więcej by
4650  2,47|                przyjmując niźli na pozwy nie zważając". Tak ci to pani
4651  2,47|                  z tego wilczego gniazda nie wywiozę. W duszy zaś myślałem
4652  2,47|                 zaś myślałem tak: "Jużci nie chciał wyznaczyć zroku ni
4653  2,47|                umknął, bom go w Malborgu nie zastał. Powiedzieli, że
4654  2,47|                Witolda w posły pojechał. Nie wiedziałem wtedy, co czynić:
4655  2,47|               oni zaś zakrzyknęli, że to nie może być.~- Czemu?~- Skroś
4656  2,47|               dawno by go już na świecie nie było. Cudowali się tedy
4657  2,47|                kupa: "Kuno - krzyczeli - nie może, ale my możem!" Wybrałem
4658  2,47|                 i jednej grzywny nikt za nie nie da.~- Bójcie się Boga,
4659  2,47|               jednej grzywny nikt za nie nie da.~- Bójcie się Boga, toście
4660  2,47|                   ale potem pomyślałem: "Nie! - to nie to samo!" I teraz
4661  2,47|             potem pomyślałem: "Nie! - to nie to samo!" I teraz spokoju
4662  2,47|                  teraz spokoju nijakiego nie mam, bo nuż to nie to samo!~
4663  2,47|             nijakiego nie mam, bo nuż to nie to samo!~Lecz Zbyszko począł
4664  2,47|               rzeczach ni sobie, ni komu nie folguję, ale gdyby mi się
4665  2,47|                najlepiej się zna, pewnie nie co innego powie.~- Tak mówisz? -
4666  2,47|                  pozwali go też, a żaden nie sprawił nawet i tyle, ile
4667  2,47|                 na siodło we zbroi całej nie skoczę.~- Ale i Kuno nie
4668  2,47|                 nie skoczę.~- Ale i Kuno nie byłby się wam odjął. Stary
4669  2,47|                mistrzem zostanie, to już nie dostaniecie, chybaby w jakowej
4670  2,47|             nawałnica, jakiej na świecie nie bywało. A na Kondrata omdlałości
4671  2,47|                  twoje dybał, bo inaczej nie może.~- Przecie oni myślą,
4672  2,47|        wszystkich królestw mocniejszy.~- Nie wszyscy, ale wielu, a między
4673  2,47|            rokiem gorzej. Brat brata tak nie przyjmie jako mnie tam przyjmowali,
4674  2,47|           przyjmowali, gdy żaden Krzyżak nie poglądał. Mają ich tam wszyscy
4675  2,48|                 czasy, jakich dotychczas nie było" -rzekł uroczyście
4676  2,48|            wiedzieli wprawdzie, że wojna nie rozpala się tak od razu
4677  2,48|            wrogiem całego plemienia i że nie zakwitnie w potędze, w spokoju
4678  2,48|              wedle słów świętej Brygidy, nie będą wyłamane Krzyżakom
4679  2,48|                wyłamane Krzyżakom zęby i nie będzie odcięta im prawa
4680  2,48|             Niemcami. Wypytywano się ich nie tylko o nowiny, ale i sposoby
4681  2,48|                  powszechne, że wojna to nie będzie łatwa, że przyjdzie
4682  2,48|            rycerstwem wszelkich krajów i nie poprzestawać na tym, że
4683  2,48|            poczucie przyszłej wielkości, nie odbierało to ochoty, owszem!
4684  2,48|            upływał i dłużył się, a wojny nie było. Mówiono wprawdzie
4685  2,48|            jakoby obie strony, ale wojny nie było. Niektórzy poczęli
4686  2,48|               papieża. Z dala od Krakowa nie wiedziano niczego dokładnie,
4687  2,48|                 ludźmi słuchy, ale wojny nie było.~W końcu i sam Maćko,
4688  2,48|              gróźb wojennych i układów - nie wiedział, co o wszystkim
4689  2,48|                wiele, i ziemi bogdaj tam nie więcej niźli u was w Bogdańcu.~-
4690  2,48|             większe, a przecie nic potem nie nastąpiło.~- A wiecie, jaką
4691  2,48|                 Jeszcze ci Zakon stoi.~- Nie rozumiecie? Tedy wam inaczej
4692  2,48|              cierpliwie. Już też i o nas nie zapomną~Więc trwali w gotowości,
4693  2,48|                  znów wątpić. Lecz Maćko nie wątpił, bo jako z przylotu
4694  2,48|                  jakich najstarsi ludzie nie pamiętali. Zbierano tedy
4695  2,48|               nieszczęsnego ludu nic już nie mogło powstrzymać i niejeden
4696  2,48|             komandorii. Byli między nimi nie tylko dziady, ale klechowie,
4697  2,48|             mistrz Ulryk i inni Krzyżacy nie troszczą się o wieści z
4698  2,48|         Królestwo, "tak, aby ślad po nim nie został". Powtarzał przy
4699  2,48|            przygotowań i zabiegów, wojna nie przychodziła tak prędko,
4700  2,48|                 zaś Maćko:~- Mądryś, ale nie bardzo! A to nie widzisz,
4701  2,48|             Mądryś, ale nie bardzo! A to nie widzisz, co się dzieje?~-
4702  2,48|               godzinie zgodzi? Mówią, że nie chce wojny.~- Bo nie chce,
4703  2,48|                  że nie chce wojny.~- Bo nie chce, ale któż jak nie on
4704  2,48|                Bo nie chce, ale któż jak nie on zakrzyknął: "Chybabym
4705  2,48|                 on zakrzyknął: "Chybabym nie był królem, gdybym Drezdenko
4706  2,48|             dotychczas dzierżą. Ba! król nie chce rozlewu krwi chrześcijańskiej,
4707  2,48|                  ci jeno rzekę, że gdyby nie było Drezdenka, toby się
4708  2,48|                  chciwości zakonnej i on nie umiał pohamować. W Krakowie
4709  2,48|            znajdzie się inny kamień. Ale nie odda ci Krzyżak tego, co
4710  2,48|                abyśmy prędko uczynili.~- Nie! - zawołał pokrzepiony na
4711  2,48|             Kondrat może by oddał, Ulryk nie odda. Prawy to rycerz, na
4712  2,48|                 na którym skazy nijakiej nie masz, ale okrutnie zapalczywy.~
4713  2,48|                 on do niej pcha głośno i nie tylko głośno, ale na oślep
4714  2,48|                względem polskiego narodu nie dopuszczali się nigdy mistrzowie
4715  2,48|              stosunki przerwą się, jeśli nie na zawsze, to przynajmniej
4716  2,48|              wielkiego księcia, znali go nie dość jeszcze, albowiem Witold
4717  2,48|                 jeszcze, albowiem Witold nie tylko przysądził Drezdenko
4718  2,48|                  taka jakiejśmy przedtem nie widzieli! - dorzucił poważnie
4719  2,48|              Duchem!~I głos jego jeszcze nie przegrzmiał, gdy czeladź
4720  2,48|               aby spełnić rozkazy, które nie były trudne, gdyż wszystko
4721  2,48|            jeszcze zapytał Maćka:~- A wy nie ostaniecie w domu?~- Ja?
4722  2,48|                 topór w nich aż warczał. Nie mógł już wprawdzie skoczyć
4723  2,48|                  rycerzami, tego uczynić nie mogło. Natomiast ćwiczenie
4724  2,48|                 doświadczonego wojownika nie było w całej okolicy.~Jagienka
4725  2,48|                   Jagienka też widocznie nie obawiała się sama zostać,
4726  2,48|         ucałowawszy go w rękę, rzekła:~- Nie frasuj się ty o mnie, miły
4727  2,48|                że ni kusza, ni sulica mi nie nowina. Nie czas o nas myśleć,
4728  2,48|                 ni sulica mi nie nowina. Nie czas o nas myśleć, gdy trza
4729  2,48|            drgającym głosem:~- Hej! żeby nie one pędraki, poty by ja
4730  2,48|                nóg leżała, póki byś mnie nie wziął na tę wojnę!~- Jaguś! -
4731  2,48|           oblicze Cztana z Rogowa, który nie był wprawdzie przyjacielem
4732  2,49|                 między Polską a Zakonem.~Nie przestano jednak gromadzić
4733  2,49|            wkrótce nastąpić, nikt jednak nie sądził, żeby miało przyjść
4734  2,49|                 knechtów.~Pożar jednakże nie trwał długo, gdyż zgasiła
4735  2,49|               rozkazów dobywali miasta i nie zaniechali szturmu, chociaż
4736  2,49|                  tej przyczyny wojewoda, nie będąc pewien, czy nie spotka
4737  2,49|          wojewoda, nie będąc pewien, czy nie spotka go nagana albo nawet
4738  2,49|                 byli temu, co się stało, nie tylko nie przyganili wojewodzie
4739  2,49|                  co się stało, nie tylko nie przyganili wojewodzie i
4740  2,49|                    ale odrzekł, że urząd nie pozwala mu się potykać.
4741  2,49|            sprawę stryjka i zapytał, czy nie zadość się stało ślubowaniu
4742  2,49|                  się wkrótce, bo przecie nie miał mistrz nic innego do
4743  2,49|              sługa wasz, ale w ciemności nie możecie mnie rozeznać. Czy
4744  2,49|             gdzieś się obracał? Zali już nie nosisz relikwij?~- Nie,
4745  2,49|               już nie nosisz relikwij?~- Nie, panie. Aż do ostatniej
4746  2,49|             zawołał Zbyszko, który jakoś nie mógł wyobrazić sobie Sanderusa
4747  2,49|              odparł de Lorche - a jam go nie brał. Nie. Jam między Krzyżaków
4748  2,49|              Lorche - a jam go nie brał. Nie. Jam między Krzyżaków przyjechał
4749  2,49|                  żalu pojadę i już nigdy nie wrócę, rozpłakała się niespodzianie
4750  2,49|              sposób i że w tych rzeczach nie masz lepszej nad naszą świętą
4751  2,49|                  za zdrajcę poczytują.~- Nie! - rzekł de Lorche. - Wiesz,
4752  2,49|              Maćko -jeszcze takich wojsk nie widziała, bo spłynęły narody
4753  2,49|               Żaden też inny król takich nie postawi - odpowiedział de
4754  2,49|              żaden tak potężnym państwem nie władnie. A stary rycerz
4755  2,49|          Mazurami jest pięćdziesiąt, ale nie tak okryte jak Witoldowe,
4756  2,49|                 wojuje i kościołów nawet nie oszczędza. Więc gdy ich
4757  2,49|               Tatarów i Litwinów, bo oni nie śmierci, ale książęcego
4758  2,49|                na udeptaną ziemię, gdyby nie to, że i tak mieli mi, jako
4759  2,49|           ćwiczone, w niczym zachodniemu nie ustępujące. Siłą członków
4760  2,49|                 dotychczas takiej potęgi nie zebrał. Na to zaś Powała:~-
4761  2,49|            cesarz rzymski, ni żaden król nie ma takiej potęgi i że Zakon
4762  2,49|          prawda-li to czy też nieprawda, nie wiem.~- I prawda, i nieprawda! -
4763  2,49|                  pycha krzyżacka do tego nie dopuści.~- Jako żywo! Znam
4764  2,49|                  i bliski był zachodu.~- Nie mogę nic rozeznać! - rzekł
4765  2,49|                 króla nic widać z pokoju nie będzie.~- A bitwa będzie
4766  2,49|                będzie taka, jakiej świat nie pamięta - rzekł Maćko.~I
4767  2,49|                 już niezadługo, ale nikt nie wie, co mu dzień przyniesie -
4768  2,50|             Rozdział L~Nad ranem wichura nie tylko nie ustała, ale wzmogła
4769  2,50|                  ranem wichura nie tylko nie ustała, ale wzmogła się
4770  2,50|              zaciszach leśnych odłożyć i nie wstrzymywać pochodu. Jakoż
4771  2,50|               zadość jego życzeniu, bo i nie mogło być inaczej.~O wschodzie
4772  2,50|           kwieciem stubarwnym. Żadne oko nie mogło objąć zastępów i tego
4773  2,50|           litewskiej Pogoni. Żaden wzrok nie mógł objąć wszystkich zastępów,
4774  2,50|                 łatwo było dostrzec, ale nie spodziewano się, aby mógł
4775  2,50|              mało zmieniły jego postać i nie pokryły mu zmarszczkami
4776  2,50|                 zmarszczkami oblicza ani nie ubieliły mu włosów, które
4777  2,50|                przecież o nich z obawą i nie grotów, nie mieczów, nie
4778  2,50|               nich z obawą i nie grotów, nie mieczów, nie toporów, ale
4779  2,50|                 nie grotów, nie mieczów, nie toporów, ale tych świętych
4780  2,50|                  ramię podnosić - mówili nie znający trwogi rycerze -
4781  2,51|        rycerstwem. A jeszcze Piotr mówić nie przestał, gdy znów rozległ
4782  2,51|                  coraz większej liczbie. Nie było już wcale wątpliwości,
4783  2,51|                  wiele innych zakonnych. Nie znane im były jeno znaki
4784  2,51|                 uspokajali ich, mówiąc: "Nie minie was, a starczy dla
4785  2,51|                 dla każdego, daj Bóg, by nie było nadto".~Lecz Krzyżacy,
4786  2,51|                polskich chorągwi i wcale nie byli pewni, czy to jest
4787  2,51|                ich potędze. Mistrz Ulryk nie chciał im wierzyć, gdyż
4788  2,51|             zwycięstwo. Zwiadów i gońców nie rozsyłał, rozumiejąc, że
4789  2,51|                walnej bitwy, a bitwa owa nie może zakończyć się inaczej,
4790  2,51|                  jakiej żaden z mistrzów nie wyprowadził dotąd w pole,
4791  2,51|        spostrzeżono na ciemnym tle boru, nie pozwalał już dłużej wątpić,
4792  2,51|               tylko było w czystym polu, nie lubiło zaś i nie umiało
4793  2,51|           czystym polu, nie lubiło zaś i nie umiało walczyć w gęstwinie
4794  2,51|                   Dwie mile ujechaliśmy, nie spoczywając, i upał doskwiera,
4795  2,51|                się nam potem pod zbroją. Nie będziemże tu czekali, póki
4796  2,51|           czekali, póki nieprzyjacielowi nie spodoba się wystąpić w pole.~
4797  2,51|               miłość do Zakonu nakazuje. Nie serca brak Polakom, jeno,
4798  2,51|             pokoju.~Werner von Tettingen nie odrzekł nic, tylko parsknął
4799  2,51|               dopóki ich w polskiej krwi nie ubroczy - zwrócił do mistrza
4800  2,51|                  szykowaniem swych wojsk nie mógł przybyć, a tymczasem
4801  2,51|                  a tymczasem heroldowie, nie spiesząc się, zbliżali się
4802  2,51|             wojskami wam ustąpi, abyście nie gnuśnieli w zaroślach.~Jaśko
4803  2,51|               stosy trupów i rzeki krwi. Nie lękając się ludzi, może
4804  2,51|                  podnosić serca rycerzy, nie zaś osłabiać przystoi. Zaprawdę,
4805  2,51|             osłabiać przystoi. Zaprawdę, nie takiegośmy cię przedtem
4806  2,51|                biły jak młoty, ale trąby nie dawały jeszcze znaku do
4807  2,51|               niepamiętnych czasów świat nie widział. Lecz prócz tej
4808  2,51|           wzmogły się jeszcze, lecz nikt nie mógł ni widzieć, ni rozeznać,
4809  2,51|             wytrwałość, żadna moc ludzka nie mogła ich od zguby i klęski
4810  2,51|              zwycięskich Niemców nic już nie mogło powstrzymać. Niektóre
4811  2,51|               Lichtenstein przywodził.~*~Nie poszło tu tak łatwo Kunonowi,
4812  2,51|              podkowy.~Lecz żaden jeszcze nie padł z przedniej szych rycerzy
4813  2,51|             oddać w niewolę. Ale Paszko, nie dosłyszawszy go wśród wrzawy,
4814  2,51|                  Andrzej giermkom swoim, nie odgadując, że zięcia sobie
4815  2,51|           straszny porażonego męża, a on nie oglądał się nawet i szedł,
4816  2,51|              który inaczej niż na śmierć nie ukąsi.~Szukał on wszędy
4817  2,51|                Kunona Lichtensteina, ale nie mogąc go w tłoku dostrzec,
4818  2,51|            Niemców, którym się zdało, że nie człowieka, ale jakąś poczwarę
4819  2,51|              krzyku i w tej rozpaczy był nie strach, ale wściekłość.
4820  2,51|                 krótko. Ni jeden Niemiec nie wyszedł żywy z tej burzy
4821  2,51|                linią polską, która dotąd nie brała udziału w boju, zjawił
4822  2,51|                   złożone z konnych, ale nie pancernych, ubogich włodyków,
4823  2,51|                 zaś iść krokiem równym i nie łamać szeregów, poczęli
4824  2,51|                  i sam rwać się do boju.~Nie puszczali go dworzanie,
4825  2,51|             uderzył go włócznią po ręku, nie puścił. Inni zastąpili też
4826  2,51|     przedstawiając, że i tak losów bitwy nie przeważą.~A tyczasem największe
4827  2,51|              musiało przechodzić właśnie nie opodal wzgórza, na którym
4828  2,51|              wraz niebezpieczeństwo, ale nie było czasu się cofać. Zwinięto
4829  2,51|                 próżnujem! Szalony! Zali nie widzisz, że na nas idzie
4830  2,51|          zasłonić. Tym razem jednak król nie dał się powstrzymać i stanął
4831  2,51|              ogromnych jak tury koniach, nie uznojeni w boju, w którym
4832  2,51|                boju, w którym dotychczas nie brali udziału, wypoczęci,
4833  2,51|                  na uboczu, między którą nie domyślał się i nie rozpoznał
4834  2,51|                 którą nie domyślał się i nie rozpoznał króla! Ale spod
4835  2,51|                starli śmiertelnie, gdyby nie ten sam Zbigniew z Oleśnicy,
4836  2,51|            ludzka uspokoicielka, śmierć, nie pokryła mu nocą głowy i
4837  2,51|                  pokryła mu nocą głowy i nie uspokoiła go na zawsze.~
4838  2,51|            nieprzyjaciół, ale w kurzawie nie poznały ich inne polskie
4839  2,51|                  to Litwa wraca do boju, nie pośpieszyły na ich przyjęcie.~
4840  2,51|              piersiach, na pancerzu. Ale nie śmiał uderzyć kopią polski
4841  2,51|                było ludzi polskiej krwi, nie uderzyło szczerze, czy też,
4842  2,51|              zaciekłości Polaków nic już nie mogło powstrzymać, dość
4843  2,51|                   dość że ten nowy napad nie wywarł takiego skutku, jakiego
4844  2,51|           wprawdzie i bronili mocno, ale nie było w nich ni tego rozmachu,
4845  2,51|                jakby chcąc wiedzieć, czy nie zamknęły się jeszcze te
4846  2,51|                  olbrzymie kłęby kurzawy nie wzbiły się niespodzianie
4847  2,51|            siebie i Zakon, póki się koło nie zawrze.~Ale rycerski Ulryk
4848  2,51|                rękę ku niebu, zawołał:~- Nie daj Bóg, abym ja opuścił
4849  2,51|             którym tylu mężnych poległo! Nie daj Bóg!~I krzyknąwszy na
4850  2,51|                 nic już w nich rozróżnić nie mogło.~Mistrz, uderzon ostrzem
4851  2,51|                 i Karła Młota z Arabami, nie walczyły z sobą wojska tak
4852  2,51|                 nawet pojedynczy rycerze nie chcieli oddawać się żywcem
4853  2,51|               widząc rycerza bez konia i nie chcąc przeciw rycerskiemu
4854  2,51|               wybiła, albowiem jemu nikt nie odejmie się żywy. Gdybym
4855  2,51|                 póki obu w krwi polskiej nie ubroczy, wymykał się teraz
4856  2,51|                usłyszawszy, młody rycerz nie zdołał już wprawdzie wstrzymać
4857  2,51|                cię na dworze w Płocku.~- Nie - odpowiedział Maćko - widziałeś
4858  2,51|                    miecza na bezbronnego nie wzniosę, ale to ci powiadam,
4859  2,51|                  na powrozie powiesić.~- Nie mam wyboru, stawaj! - zawołał
4860  2,51|              wielki komtur.~- Na śmierć, nie na niewolę - zastrzegł raz
4861  2,51|                  ślinę i pianę ustami.~- Nie! - odpowiedział nieubłagany
4862  2,51|                 się w rzeź i pościg. Kto nie chciał się poddać, zginął.
4863  2,51|                  ale nikt z żywych ludzi nie pamiętał tak straszliwego
4864  2,51|                  stopami wielkiego króla nie tylko Zakon krzyżacki, ale
4865  2,51|                 zwycięskie ręce Polaków. Nie ostała, nie ocaliła się
4866  2,51|                ręce Polaków. Nie ostała, nie ocaliła się ani jedna i
4867  2,51|                 bitwie polnej, ale które nie przyczyniły żadnej szkody
4868  2,51|            kładący koniec nędzy i trudom nie tylko dnia tego, ale całych
4869  2,51|            podniósł dłoń i począł żegnać nie tylko tych, którzy leżeli
4870  2,51|              rozgłośnie na widok żeru.~I nie tylko przeniewierczy Zakon
4871  2,52|        rycerstwem. A jeszcze Piotr mówić nie przestał, gdy znów rozległ
4872  2,52|                  coraz większej liczbie. Nie było już wcale wątpliwości,
4873  2,52|                  wiele innych zakonnych. Nie znane im były jeno znaki
4874  2,52|                 uspokajali ich, mówiąc: "Nie minie was, a starczy dla
4875  2,52|                 dla każdego, daj Bóg, by nie było nadto".~Lecz Krzyżacy,
4876  2,52|                polskich chorągwi i wcale nie byli pewni, czy to jest
4877  2,52|                ich potędze. Mistrz Ulryk nie chciał im wierzyć, gdyż
4878  2,52|             zwycięstwo. Zwiadów i gońców nie rozsyłał, rozumiejąc, że
4879  2,52|                walnej bitwy, a bitwa owa nie może zakończyć się inaczej,
4880  2,52|                  jakiej żaden z mistrzów nie wyprowadził dotąd w pole,
4881  2,52|        spostrzeżono na ciemnym tle boru, nie pozwalał już dłużej wątpić,
4882  2,52|               tylko było w czystym polu, nie lubiło zaś i nie umiało
4883  2,52|           czystym polu, nie lubiło zaś i nie umiało walczyć w gęstwinie
4884  2,52|                   Dwie mile ujechaliśmy, nie spoczywając, i upał doskwiera,
4885  2,52|                się nam potem pod zbroją. Nie będziemże tu czekali, póki
4886  2,52|           czekali, póki nieprzyjacielowi nie spodoba się wystąpić w pole.~
4887  2,52|               miłość do Zakonu nakazuje. Nie serca brak Polakom, jeno,
4888  2,52|             pokoju.~Werner von Tettingen nie odrzekł nic, tylko parsknął
4889  2,52|               dopóki ich w polskiej krwi nie ubroczy - zwrócił do mistrza
4890  2,52|                  szykowaniem swych wojsk nie mógł przybyć, a tymczasem
4891  2,52|                  a tymczasem heroldowie, nie spiesząc się, zbliżali się
4892  2,52|             wojskami wam ustąpi, abyście nie gnuśnieli w zaroślach.~Jaśko
4893  2,52|               stosy trupów i rzeki krwi. Nie lękając się ludzi, może
4894  2,52|                  podnosić serca rycerzy, nie zaś osłabiać przystoi. Zaprawdę,
4895  2,52|             osłabiać przystoi. Zaprawdę, nie takiegośmy cię przedtem
4896  2,52|                biły jak młoty, ale trąby nie dawały jeszcze znaku do
4897  2,52|               niepamiętnych czasów świat nie widział. Lecz prócz tej
4898  2,52|           wzmogły się jeszcze, lecz nikt nie mógł ni widzieć, ni rozeznać,
4899  2,52|             wytrwałość, żadna moc ludzka nie mogła ich od zguby i klęski
4900  2,52|              zwycięskich Niemców nic już nie mogło powstrzymać. Niektóre
4901  2,52|               Lichtenstein przywodził.~*~Nie poszło tu tak łatwo Kunonowi,
4902  2,52|              podkowy.~Lecz żaden jeszcze nie padł z przedniej szych rycerzy
4903  2,52|             oddać w niewolę. Ale Paszko, nie dosłyszawszy go wśród wrzawy,
4904  2,52|                  Andrzej giermkom swoim, nie odgadując, że zięcia sobie
4905  2,52|           straszny porażonego męża, a on nie oglądał się nawet i szedł,
4906  2,52|              który inaczej niż na śmierć nie ukąsi.~Szukał on wszędy
4907  2,52|                Kunona Lichtensteina, ale nie mogąc go w tłoku dostrzec,
4908  2,52|            Niemców, którym się zdało, że nie człowieka, ale jakąś poczwarę
4909  2,52|              krzyku i w tej rozpaczy był nie strach, ale wściekłość.
4910  2,52|                 krótko. Ni jeden Niemiec nie wyszedł żywy z tej burzy
4911  2,52|                linią polską, która dotąd nie brała udziału w boju, zjawił
4912  2,52|                   złożone z konnych, ale nie pancernych, ubogich włodyków,
4913  2,52|                 zaś iść krokiem równym i nie łamać szeregów, poczęli
4914  2,52|                  i sam rwać się do boju.~Nie puszczali go dworzanie,
4915  2,52|             uderzył go włócznią po ręku, nie puścił. Inni zastąpili też
4916  2,52|     przedstawiając, że i tak losów bitwy nie przeważą.~A tyczasem największe
4917  2,52|              musiało przechodzić właśnie nie opodal wzgórza, na którym
4918  2,52|              wraz niebezpieczeństwo, ale nie było czasu się cofać. Zwinięto
4919  2,52|                 próżnujem! Szalony! Zali nie widzisz, że na nas idzie
4920  2,52|          zasłonić. Tym razem jednak król nie dał się powstrzymać i stanął
4921  2,52|              ogromnych jak tury koniach, nie uznojeni w boju, w którym
4922  2,52|                boju, w którym dotychczas nie brali udziału, wypoczęci,
4923  2,52|                  na uboczu, między którą nie domyślał się i nie rozpoznał
4924  2,52|                 którą nie domyślał się i nie rozpoznał króla! Ale spod
4925  2,52|                starli śmiertelnie, gdyby nie ten sam Zbigniew z Oleśnicy,
4926  2,52|            ludzka uspokoicielka, śmierć, nie pokryła mu nocą głowy i
4927  2,52|                  pokryła mu nocą głowy i nie uspokoiła go na zawsze.~
4928  2,52|            nieprzyjaciół, ale w kurzawie nie poznały ich inne polskie
4929  2,52|                  to Litwa wraca do boju, nie pośpieszyły na ich przyjęcie.~
4930  2,52|              piersiach, na pancerzu. Ale nie śmiał uderzyć kopią polski
4931  2,52|                było ludzi polskiej krwi, nie uderzyło szczerze, czy też,
4932  2,52|              zaciekłości Polaków nic już nie mogło powstrzymać, dość
4933  2,52|                   dość że ten nowy napad nie wywarł takiego skutku, jakiego
4934  2,52|           wprawdzie i bronili mocno, ale nie było w nich ni tego rozmachu,
4935  2,52|                jakby chcąc wiedzieć, czy nie zamknęły się jeszcze te
4936  2,52|                  olbrzymie kłęby kurzawy nie wzbiły się niespodzianie
4937  2,52|            siebie i Zakon, póki się koło nie zawrze.~Ale rycerski Ulryk
4938  2,52|                rękę ku niebu, zawołał:~- Nie daj Bóg, abym ja opuścił
4939  2,52|             którym tylu mężnych poległo! Nie daj Bóg!~I krzyknąwszy na
4940  2,52|                 nic już w nich rozróżnić nie mogło.~Mistrz, uderzon ostrzem
4941  2,52|                 i Karła Młota z Arabami, nie walczyły z sobą wojska tak
4942  2,52|                 nawet pojedynczy rycerze nie chcieli oddawać się żywcem
4943  2,52|               widząc rycerza bez konia i nie chcąc przeciw rycerskiemu
4944  2,52|               wybiła, albowiem jemu nikt nie odejmie się żywy. Gdybym
4945  2,52|                 póki obu w krwi polskiej nie ubroczy, wymykał się teraz
4946  2,52|                usłyszawszy, młody rycerz nie zdołał już wprawdzie wstrzymać
4947  2,52|                cię na dworze w Płocku.~- Nie - odpowiedział Maćko - widziałeś
4948  2,52|                    miecza na bezbronnego nie wzniosę, ale to ci powiadam,
4949  2,52|                  na powrozie powiesić.~- Nie mam wyboru, stawaj! - zawołał
4950  2,52|              wielki komtur.~- Na śmierć, nie na niewolę - zastrzegł raz
4951  2,52|                  ślinę i pianę ustami.~- Nie! - odpowiedział nieubłagany
4952  2,52|                 się w rzeź i pościg. Kto nie chciał się poddać, zginął.
4953  2,52|                  ale nikt z żywych ludzi nie pamiętał tak straszliwego
4954  2,52|                  stopami wielkiego króla nie tylko Zakon krzyżacki, ale
4955  2,52|                 zwycięskie ręce Polaków. Nie ostała, nie ocaliła się
4956  2,52|                ręce Polaków. Nie ostała, nie ocaliła się ani jedna i
4957  2,52|                 bitwie polnej, ale które nie przyczyniły żadnej szkody
4958  2,52|            kładący koniec nędzy i trudom nie tylko dnia tego, ale całych
4959  2,52|            podniósł dłoń i począł żegnać nie tylko tych, którzy leżeli
4960  2,52|              rozgłośnie na widok żeru.~I nie tylko przeniewierczy Zakon