Tom,    Rozdzial

4001  2,29|                  się nie wydaje.~- Jeśli nie zapłacą, to sam zapłacę -
4002  2,29|             słowa, na które Maćko pewnie nie byłby pozostał nieczuły,
4003  2,29|                odrzekł:~- Na moją cześć! nie będzie tak, jako mówisz.
4004  2,29|                okupu nijakiego od ciebie nie wezmę.~Po czym uściskali
4005  2,29|                  Niech jeno Niemce o tym nie wiedzą, bo się o Maćka będą
4006  2,29|                  też boi, ponieważ nigdy nie wiadomo, co on zamyśla i
4007  2,29|                  króla ująć i niczego mu nie odmówi. Wiecie, że w potrzebie
4008  2,29|              Wiecie, że w potrzebie nikt nie umie być pokorniejszy od
4009  2,29|              Lorche. - I sposobności też nie braknie. Słyszałem w Malborgu,
4010  2,29|           wszystkich w chrześcijaństwie. Nie wiecie? Przecie on podobno
4011  2,29|                Zawiszy przysłał, aby zaś nie mówiono po dworach, że jest
4012  2,29|                 świat cały. Żaden rycerz nie sprostał mu nigdy w szrankach,
4013  2,29|              przyjedzie.~- Czy na pewno, nie wiedzą, ale są takowe posłuchy.
4014  2,29|       przywtarzam.~Jednakże życzenie ich nie miało się tym razem spełnić,
4015  2,29|               gdyby nawet Jan z Aragonii nie mógł się na ów termin stawić,
4016  2,29|             czyny rycerskie, bo w Polsce nie brakło zapaśników mało co
4017  2,30|             czasach największego spokoju nie bywały bezpieczne z przyczyny
4018  2,30|       powracającym ze zdobyczą i jeńcami nie tylko we wsiach zakonnych,
4019  2,30|            pieszych i konnych pachołków, nie obawiali się napadu i bez
4020  2,30|            Wszystko przez ich łakomstwo. Nie chciał komtur brodnicki
4021  2,30|         przydawać mi znacznej straży, bo nie chciał, by się o pieniądzach
4022  2,30|                 chodziło im, by nikt nas nie widział, więc było to pod
4023  2,30|                  Płocku.~- Wiem, a tamci nie wrócili! - zawołał Zbyszko.
4024  2,30|                 Danusi o nic w Spychowie nie pytał i o niczym nie wiedział,
4025  2,30|           Spychowie nie pytał i o niczym nie wiedział, teraz dopiero
4026  2,30|               kat? Co się z nim stało?~- Nie powiadał wam ksiądz Kaleb?
4027  2,30|          omackiem idącego znalazła. Żeby nie ona, nie byliby rycerz Maćko
4028  2,30|                  znalazła. Żeby nie ona, nie byliby rycerz Maćko ani
4029  2,30|                zdumienia szeroko oczy.~- Nie powiadał mi ksiądz Kaleb
4030  2,30|                  ja nijakiej krewniaczki nie mam...~- Nie powiadał, boście,
4031  2,30|                 krewniaczki nie mam...~- Nie powiadał, boście, panie,
4032  2,30|           boleści żyli i o bożym świecie nie wiedzieli.~- A jakoże na
4033  2,30|               przyjechać aż do Spychowa, nie chciała mu się w głowie
4034  2,30|            pomieścić. I po co? Dlaczego? Nie było mu wprawdzie tajnym,
4035  2,30|                  żonaty -więc wobec tego nie mógł żadną miarą przypuścić,
4036  2,30|                  i Czech nawet mu o niej nie wspomnieli... Wszystko to
4037  2,30|            człowiek, który własnym uszom nie wierzy i chce, by mu powtórzono
4038  2,30|   nieprawdopodobną nowinę.~Tolima jednak nie umiał mu nic więcej powiedzieć
4039  2,30|                   ile że wobec majestatu nie tacy Krzyżacy hardzi i udają
4040  2,30|               zdarzy się, iż szlachcic - nie mogąc inaczej - siłą dziewkę
4041  2,30|                na małe sieroty nikt ręki nie podniesie, gdyż za to i
4042  2,30|                 biskupa i księstwa, gdyż nie było jej przy kim ostawić.
4043  2,30|            szczęście, że ją wziął. Gdyby nie panienka, bylibyśmy ze starszym
4044  2,30|          opowiadać, jak następnie Jurand nie mógł się bez niej obyć,
4045  2,30|               jeno, żeście mi nic o niej nie mówili.~A Czech zakłopotał
4046  2,30|           Skirwoiłły, tam, na Żmujdzi.~- Nie mówiliśmy? Jako żywo! Mnie
4047  2,30|              Jagience nic.~- Ej! czyście nie zabaczyli? A wreszcie, Bóg
4048  2,30|         cośkolwiek wam wtedy powiadać. I nie dziwota! Ale teraz rzekę
4049  2,30|                Krzyżacy niczego księżnie nie odmawiają, bo raz, że królewska
4050  2,30|               rzekł Zbyszko.~- Jużci, że nie będzie inaczej! Ale chodźcie,
4051  2,30|             potężną krainą władnie, póty nie zaznać im spokoju! Naprawdę
4052  2,30|                   bom przecie i w Płocku nie pierwszy raz.~- Jakże -
4053  2,30|                 co? za kim jest? Zali mu nie gniewne na Krzyżaków i mieczem
4054  2,30|             Krzyżaków i mieczem nad nimi nie potrząsa?~- Król Krzyżaków
4055  2,30|               potrząsa?~- Król Krzyżaków nie kocha i mówią, że z dawna
4056  2,30|               król się przeciw Witoldowi nie opowie i nie obiecnie Krzyżakom,
4057  2,30|           przeciw Witoldowi nie opowie i nie obiecnie Krzyżakom, że go
4058  2,30|                obiecnie Krzyżakom, że go nie będzie wspomagał. I to może
4059  2,30|                Zawisza Czarny tu jest?~- Nie masz go, ale i tym, którzy
4060  2,30|                 którzy są, napatrzyć się nie można, i gdyby co do czego
4061  2,30|                  z Niemców, polecą!...~- Nie ja ich będę żałował.~W kilka
4062  2,30|                miała się odbyć tego dnia nie u samego księcia, lecz u
4063  2,30|                   bojąc się, aby gościom nie było duszno w izbach, rozkazał
4064  2,30|                Koronowani goście jeszcze nie nadeszli, ale roiło się
4065  2,30|                sławny rycerz w Krakowie.~Nie mógł jednakże do żadnego
4066  2,30| najprzedniejszego Niemca z konia zwalił, nie tak bym się ucieszył jak
4067  2,30|                   A rodzic twój gdzie?~- Nie rodzic, jeno stryj. W niewoli
4068  2,30|              nałęczką przykryła? Zbyszko nie odrzekł nic, tylko podniósł
4069  2,30|              jednak od grabieży i mordów nie mogą się powstrzymać. Napadają
4070  2,30|                Cóż by to było, gdyby się nie bali!... Mistrz na króla
4071  2,30|                  pewien, że kara okrutna nie minie sprawców twojej niedoli.~-
4072  2,30|                 Z tych, panie, już żaden nie żywie - odparł Zbyszko.
4073  2,30|             Bogdajże cię! To widać swego nie darujesz. Jednemu Lichtensteinowi
4074  2,30|                 Lichtensteinowi jeszcześ nie odpłacił, bo wiem, żeś nie
4075  2,30|               nie odpłacił, bo wiem, żeś nie mógł. Myśmy mu także w Krakowie
4076  2,30|          pozwoleństwa mistrzowego stanąć nie może, a mistrzowi jego rozum
4077  2,30|             pytałem się o Lichtensteina. Nie ma go tu i nie będzie w
4078  2,30|            Lichtensteina. Nie ma go tu i nie będzie w Raciążku, gdyż
4079  2,30|                 o stryja niech cię głowa nie boli. Gdy król albo tutejsza
4080  2,30|                słowo rzekną, to z okupem nie pozwoli mistrz kręcić.~-
4081  2,30|                 bo nikt więcej nad niego nie wielbi sławnych rycerzy.~
4082  2,30|              panna Agnieszka z Długolasu nie jest najpiękniejszą i najcno-tliwszą
4083  2,30|               twierdzić, że moja księżna nie jest starsza od waszej panny
4084  2,30|                się, rycerzu, i prze Bóg, nie będziemy się potykali o
4085  2,30|        przepatrywał z dala twarze, czyli nie dojrzy między nimi znajomych,
4086  2,30|                  wysoka, smutna i cudna, nie tylko do księżniczki, ale
4087  2,31|                 swoje ofiarował, ale ona nie poznała go w pierwszej chwili,
4088  2,31|                 w pierwszej chwili, gdyż nie widziała go od dawnego czasu.
4089  2,31|         miłościwa pani...~- O miły Jezu! Nie mówcie, bo płakania nie
4090  2,31|                  Nie mówcie, bo płakania nie strzymam. Jedno to pociecha,
4091  2,31|               Bogdańca jest tu z wami?~- Nie masz go, bo w niewoli u
4092  2,31|                 wykupić.~- To i jemu się nie poszczęściło. A zdawał się
4093  2,31|              rozumie, a wam na gładkości nie zbywa.~- Uczynim tak, miłościwa
4094  2,31|       natychmiast zbliżyła się do niego, nie zważając na pokłony gospodarza
4095  2,31|                 północka słuchała, nigdy nie będzie mi tego dosyć.~I
4096  2,31|              Taczewa. Ci z gości, którzy nie znali Zbyszka, poczęli dopytywać
4097  2,31|                bajczarze prawili, ale to nie była prawda, bo takich nie
4098  2,31|               nie była prawda, bo takich nie masz między nami.~Lecz stojący
4099  2,31|                 od czasu, jak go Zbyszko nie widział. Na jagodach miał
4100  2,31|                chciał był zrazu opuścić, nie wiedząc, czy się na nim
4101  2,31|            przyszli - i jadło a napitek, nie twoje pergaminy, radzi obaczym.~
4102  2,31|                się przy tym dobrotliwie, nie chcąc, aby Krzyżak myślał,
4103  2,31|           oznajmieniem, że tego wieczoru nie chce o czym innym mówić,
4104  2,31|             pójść pokłonić się panu, ale nie mógł do niego dostąpić.
4105  2,31|             rozmową z księżną Januszową, nie mógł dotychczas zbliżyć
4106  2,31|          Jagienki, że w pierwszej chwili nie śmiał nawet mówić jej: ty,
4107  2,31|                 słowach, które wyrzekła, nie ma mu nic więcej do powiedzenia.~
4108  2,31|          znacznie, ale zmienił ją jednak nie tyle wzrost, ile powaga,
4109  2,31|               wzrost, ile powaga, której nie miała przedtem ani śladu.
4110  2,31|                   Ale potem uznał, że to nie tylko ubiór jest przyczyną
4111  2,31|                 prosty kożuch, to już by nie potrafił jej tak lekko brać
4112  2,31|                  na niego gniew w duszy. Nie uszedł geldryjski rycerz
4113  2,31|                  litości w niczyim sercu nie znajdzie, ale tego wieczora
4114  2,31|              znajdzie, ale tego wieczora nie mógł do niej więcej przemówić,
4115  2,31|           poczekawszy, dopóki Pomorzanin nie przetłumaczył jego słów,
4116  2,31|              patrzy, czyby jej pochwycić nie zdołał. Co gdy rzekła, wraz
4117  2,31|               powróseł! I śmiech ludzki, nie sławę, zyskałem, i aż dwóch
4118  2,31|              chwilami przygryzał go, aby nie parsknąć, a i Zbyszko w
4119  2,31|                pustoty to jeno uczyniła, nie ze złości.~- Toteż jej przebaczyłem
4120  2,31|              piękność i cnotę potykać.~- Nie czyń tego - rzekł jeszcze
4121  2,31|                  Powale już takie rzeczy nie w głowie. Pójdź lepiej jutro
4122  2,31|                  łowy, atoli i wywczasem nie gardzi, a dziś do późna
4123  2,31|              oznajmił im, że Powała spał nie u siebie tej nocy, jeno
4124  2,31|         rozsierdził się jeszcze więcej: "Nie z dobrym słowem - powiada -
4125  2,31|                  do ziemi kłaniali. Hej, nie wydobędą oni z niego teraz
4126  2,31|               niego teraz obietnicy, iże nie będzie kniazia Witolda wspomagał -
4127  2,31|            kniazia Witolda wspomagał - i nie będą wiedzieli, co począć.
4128  2,31|               pewien, że o twego stryjca nie zaniecha król samego mistrza
4129  2,31|               przeto zwykle parami, a że nie chodziło o to żadnej parze,
4130  2,31|             Maćkowej niewoli od Czecha i nie straciła czasu. Na jej prośbę
4131  2,31|                  chcąc króla udobruchać, nie można mu w tej sprawie czynić
4132  2,31|                  z którym Zakon istotnie nie umiał sobie dotychczas dać
4133  2,31|                wskórała, bacząc, aby zaś nie było mitręgi - kończyła
4134  2,31|           kończyła Jagienka - a że król, nie chcąc siostrze w wielkich
4135  2,31|               najlepszą nadzieję.~- Żeby nie z tak zdradliwymi ludźmi
4136  2,31|                 i temu, co je przywiózł, nie przepuszczą, jeśli za nim
4137  2,31|              jeśli za nim jakowaś potęga nie stoi.~- Rozumiem - odrzekła
4138  2,31|              oczy, zapytała:~- Czemu zaś nie mówisz mi: ty, jako znajomce
4139  2,31|               jako znajomce od małego.~- Nie wiem - odpowiedział szczerze. -
4140  2,31|                 niełacno... i wyście już nie ten dawny skrzat, jakości
4141  2,31|                 niby... coś całkiem...~I nie umiał znaleźć porównania,
4142  2,31|                 smutkom, że ani do głowy nie przyszło mu pomyśleć o tym,
4143  2,31|                   a po chwili odrzekł:~- Nie wiem! Chryste miłosierny!
4144  2,31|                 cicha, jakby z prośbą:~- Nie giń, nie giń!~I znów przestali
4145  2,31|               jakby z prośbą:~- Nie giń, nie giń!~I znów przestali rozmawiać,
4146  2,31|              ostaniesz tu przy dworze?~- Nie - odpowiedziała. - Cni mi
4147  2,31|               już pożenić, a chociażby i nie, to się już ich nie boję.~-
4148  2,31|          chociażby i nie, to się już ich nie boję.~- Da Bóg, że cię stryj
4149  2,31|                uciechy po tych słowach - nie tylko bowiem ubezpieczało
4150  2,31|              wiedział, że i z tymi mógł, nie lękając się zdrady krzyżackiej,
4151  2,31|              niego z radością:~- Wam to, nie komu, winienem, panie, wam!
4152  2,31|                 cię zaś o niewdzięczność nie posądził.~- Jakom dla niego
4153  2,32|             odbywał się pod złą wróżbą i nie doprowadził do takiej zgody
4154  2,32|            nieuczciwością Zakonu. Mistrz nie chciał układów o Dobrzyń
4155  2,32|              Wojny ni z wami, ni z Litwą nie chcemy, ale Żmujdź nasza,
4156  2,32|                  oddał. Obiecnijcie, iże nie będziecie mu pomagali, to
4157  2,32|              znając kłamstwo krzyżackie, nie dawali się zdurzyć: "Gdy
4158  2,32|             przeto się hamujcie, aby was nie pokarał nasz wielki król!"
4159  2,32|               drogą idącą w kółko. Król, nie chcąc się do niczego zobowiązać,
4160  2,32|               krzyżacką ręką szczęśliwa, nie poruszyłby się Witold i
4161  2,32|               Witold i jednym palcem, bo nie znalazłby ni pozoru, ni
4162  2,32|             starał się króla ułagodzić i nie zważając na szemranie niektórych
4163  2,32|        zapalczywych i dumnych kom-turów, nie szczędził pochlebnych słów,
4164  2,32|                  ukryte pogróżki, przeto nie wiodło to do niczego. Układy
4165  2,32|                wzajem wyrzuty czynił, że nie tylko Witold, ale i rycerze
4166  2,32|                 w szrankach potykać.~Ale nie było i tego. Chcieli Krzyżacy,
4167  2,32|            Arnold chciał spuścić z ceny, nie przyjął ani tego ustępstwa,
4168  2,32|            łakomym, ale prawie uczciwym. Nie było w nim chytrości krzyżackiej
4169  2,32|          chytrości krzyżackiej i dlatego nie ukrywał przed Zbyszkiem.
4170  2,32|            Zbyszkiem. z jakiej przyczyny nie chce spuścić z umówionej
4171  2,32|                wielkim królem a mistrzem nie przyjdzie, ale przyjdzie
4172  2,32|                rycerskie słowo, a taniej nie chcę, abyś wiedział, żeśmy
4173  2,32|                do Maćka, były trudności. Nie czynił ich mistrz naprawdę,
4174  2,32|                 wzięli udział, ani jeden nie żywie, a barankowie chodzą
4175  2,32|                 zali ci, którzy polegli, nie polegli wszyscy z mieczami
4176  2,32|                  mieczami w ręku?~Mistrz nie miał co na to odrzec, a
4177  2,32|                 błyskać oczyma, ustąpił, nie chcąc doprowadzać groźnego
4178  2,32|                  poseł królewski. A król nie odmówił prośbie kniazika,
4179  2,32|               tym nigdy o nic dla siebie nie prosił. Zbyszko dziękował
4180  2,32|                 nad cię serca nikt chyba nie ma.~- Przy majestacie dobrze -
4181  2,32|                  kwaśna, bo nic od króla nie potrafili Niemce uzyskać,
4182  2,32|             Niemce uzyskać, a z Witoldem nie będą mieli też uciechy.
4183  2,32|             krześcijańską wielkiej wojny nie uczynił, wspomoże Witolda
4184  2,32|           Witolda zbożem i pieniędzmi, a nie bez tego także, aby coś
4185  2,32|            rycerzy na ochotnika do niego nie poszło.~- Jako żywo - odpowiedział
4186  2,32|             wypowie królowi wojnę?~- Ej, nie! - odpowiedział kniaź -
4187  2,32|               póki dzisiaj mistrz żywie, nie będzie tego.~I miał słuszność.
4188  2,32|              mistrz Konrad von Jungingen nie był złym i zepsutym człowiekiem.
4189  2,32|             polityczną przebiegłość. Ale nie był okrutni-kiem, bał się
4190  2,32|              przyległe ziemie, że Konrad nie tylko nie umiał powściągnąć
4191  2,32|              ziemie, że Konrad nie tylko nie umiał powściągnąć tego drapieżnego
4192  2,32|               wzrastającą potęgą, której nie zdołały osłabić chwilowe
4193  2,32|           mieszczanin mógł się pochwalić nie tylko dostatkiem, lecz i
4194  2,32|                powstali przeciw mnie. Bo nie dbają o duszę i nie litują
4195  2,32|                   Bo nie dbają o duszę i nie litują się ciał tego ludu,
4196  2,32|           uczynili z niego niewolników i nie nauczając go przykazań Bożych,
4197  2,32|          kłamstwie, podstępie, srogości, nie może się długo ostać. Bał
4198  2,32|                  i zuchwałym racjom: oto nie dopuszczał do walki z Polską.
4199  2,32|           przeświadczenie, że Zakon stoi nie na prawie Bożym, ale na
4200  2,32|              drogę, ale sam czuł, że już nie czas! Zawrócić - to by znaczyło
4201  2,32|               tak bogatych jak Gdańsk. I nie dość! To znaczyło wyrzec
4202  2,32|              tych krain, w których Zakon nie miał już kogo nawracać -
4203  2,32|              powiekami. Zbyszko ani razu nie dostrzegł na jego twarzy
4204  2,32|              uśmiechu. Oblicze mistrzowe nie było groźne ani nawet chmurne,
4205  2,32|             krotofilach, a i teraz nawet nie usuwał się od wspaniałych
4206  2,32|                przepełnionych małmazją - nie rozweselał się nigdy. Wówczas,
4207  2,32|             całego świata - on jeden się nie łudził - i on jeden pamiętał
4208  2,33|                  Zyndram z Maszkowic był nie tylko mężnym i strasznym
4209  2,33|               Królestwie nikt tak jak on nie znał się na prowadzeniu
4210  2,33|               żadna inna w całym świecie nie mogła się nawet w przybliżeniu
4211  2,33|                ale tego błota moc ludzka nie pokruszy.~Zyndram nie odpowiedział -
4212  2,33|             ludzka nie pokruszy.~Zyndram nie odpowiedział - i w milczeniu
4213  2,33|                    Twierdza widzi mi się nie do zdobycia - odrzekł jakby
4214  2,33|                  nogi.~Tymczasem mistrz, nie chcąc, by ostatnie słowo
4215  2,33|                od Wawelu.~- Tam na skale nie masz tyle miejsca, ile tu
4216  2,33|          podniósł ze zdziwieniem brwi:~- Nie rozumiem.~- Bo cóż ci jest
4217  2,33|             sercem w każdym zamku, jeśli nie kościół? A nasza katedra
4218  2,33|               świeckich, to jest rycerzy nie obowiązanych do godzin kanonicznych.
4219  2,33|               silne ich postawy (słabych nie chcieli Krzyżacy przyjmować),
4220  2,33|              hardość i pycha niezmierna. Nie lubili oni Konrada za jego
4221  2,33|               Witoldowi.~- Ważnych nowin nie ma - odpowiedział Helfenstein -
4222  2,33|                  znane. Tych zaś, którzy nie słyszeli o jego czynach
4223  2,33|       wszystkiemu, przewodnik zaś, nawet nie zapytywany, chętnie pokazywał
4224  2,33|              gdzie indziej i rycerze tak nie mieszkają jak u nas konie.~-
4225  2,33|             mieszkają jak u nas konie.~- Nie pomawiają was ludzie o ubóstwo -
4226  2,33|                 koni przecie po schodach nie sprowadzacie.~- Nad stajnią,
4227  2,33|                  choćby na dziesięć lat, nie przyjdzie tu nigdy do oblężenia,
4228  2,33|                  przyszło, to głodem nas nie wezmą.~To rzekłszy, zawrócił
4229  2,33|                 jakkolwiek za łaską Bożą nie do zdobycia, jest tylko
4230  2,33|                Vorburg - i utwierdzeniem nie może się porównać ani ze
4231  2,33|                Monarchowie przybywali tu nie tylko walczyć z pogany lub
4232  2,33|                całym bowiem świecie nikt nie umiał tak rządzić i wojować
4233  2,33|           niebacznego księcia polskiego, nie należała do niego ani piędź
4234  2,33|             królewny odzierżył Jagiełło. Nie utracił wprawdzie Zakon
4235  2,33|           nienaruszone, póki urok Zakonu nie zblednie, póki świat cały
4236  2,33|             pomoc i póki gromy papieskie nie spadną na to ich gniazdo,
4237  2,33|             życia i śmierci było teraz - nie rozszerzanie chrześcijaństwa,
4238  2,33|                  to, czego miecz zakonny nie mógł przez wieki dokonać.
4239  2,33|                  którym jedynie w Rzymie nie dowierzano, rozchodziły
4240  2,33|                nawet spomiędzy Krzyżaków nie rozumiał, że od czasu chrztu
4241  2,33|              nieubłaganie jej mury. Nikt nie rozumiał, że w owym olbrzymim
4242  2,33|               myśl, że i bramy piekielne nie przemogą tej północnej Krzyża
4243  2,33|                też myślą patrzyli na nią nie tylko Powała z Taczewa i
4244  2,33|               Większać nasza moc i jeśli nie ustąpisz, do samego Krakowa
4245  2,34|               bratanka odgadł, że Danusi nie ma już na świecie, więc
4246  2,34|                  ma już na świecie, więc nie pytał o nic, jeno tulił
4247  2,34|              tego uścisku pokazać mu, że nie został zupełnym sierotą
4248  2,34|                  świecie i pewnie go już nie obaczę.~-To może lepiej
4249  2,34|             obaczę.~-To może lepiej było nie odjeżdżać.~- Jakoże mi było
4250  2,34|           szczętu spleśnieję. Dychać też nie ma czym i od tego wszystkiego
4251  2,34|                 głowę ucięli i jeśli tak nie uczynili, to jeno dlatego,
4252  2,34|                proszą się o krzest, byle nie z ich rąk, to wiemy, którzyśmy
4253  2,34|                   ale Krzyżaki udają, że nie wiedzą, i skarżą ich po
4254  2,34|                  o okup chodziło. Ale on nie ma między nimi nijakiej
4255  2,34|                  zaraz narobił warchołu. Nie wiem, czy ci o tym powiadał,
4256  2,34|                  Lorchego jednej grzywny nie wezmę, tak mi dopomóż Bóg!~-
4257  2,34|             jeńców stanęła, to i za mnie nie potrzebujesz płacić.~- Ba!
4258  2,34|                 jest dość, byle ona dola nie była taka ciężka.~- Bóg
4259  2,34|               niedługo już na świecie.~- Nie powiadajcie! Będziecie zdrowi,
4260  2,34|                   a stare złamie.~- Owa! nie próchnieją w was jeszcze
4261  2,34|                  do starości wam daleko. Nie smućcie się!~- Żeby tobie
4262  2,34|            przyczynę, a prawdę rzekłszy, nie tylko ja, ale i my wszyscy.~-
4263  2,34|               jakby w obawie, aby go kto nie dosłyszał, zniżył głos:~-
4264  2,34|                  widzę, żeś ty był praw, nie ja. Niech ręka boska broni,
4265  2,34|                  najprędzej k'Niemcom, a nie wiedzą, że Krzyżaków wszystkie
4266  2,34|            powiadają, że nikt na świecie nie rozumie się tak na wojnie.~-
4267  2,34|               Jeśli prawda, to chyba jej nie będzie.~- Jeśli Krzyżacy
4268  2,34|               alibo przewóz, gdyż dłużej nie lża nam tak żyć...~I z kolei
4269  2,34|                Bóg za zbytnią zuchwałość nie pokarał. Pamiętasz, jak
4270  2,34|                ci to mieli głowę uciąć i nie ucięli - samego Tymura Kuternogę
4271  2,34|                 głów ludzkich uczynił... Nie dość im Krzyżaków! wszystkich
4272  2,34|                  od kata zratował, jeśli nie ona! O Jezu! Danuśka moja!...
4273  2,34|                   Ale Zbyszko długi czas nie mógł się uspokoić i upamiętał
4274  2,34|               nad nim, póki stary rycerz nie zasnął.~Nazajutrz zbudzili
4275  2,34|                    chyba jeszcze na mnie nie czas, i tak myślę, że byle
4276  2,34|               tej chwili wszedł Hlawa.~- Nie wiesz zaś, co tam czynią
4277  2,34|             miłoście wiedzą: woły wilków nie jadają, a wilki okrutnie
4278  2,34|                wzrokiem, gdyż dotychczas nie było między nimi mowy o
4279  2,34|                gotowe postanowienie, ale nie chciał nim widocznie stryjca
4280  2,34|                  ty?~- I ja go miłuję.~- Nie mówię, żebyś do Juranda
4281  2,34|                  mówię, żebyś do Juranda nie jechał - rzekł powoli Maćko -
4282  2,34|                   jako młody, rozumem mi nie dorównasz. Nieszczęśliwa
4283  2,34|              Starunku waszej miłości tam nie zbraknie - wtrącił Hiawa.~-
4284  2,34|                  nic o niej u Skirwoiłły nie wspomnieli.~- Nie tylko
4285  2,34|             Skirwoiłły nie wspomnieli.~- Nie tylko była w Spychowie,
4286  2,34|                 opatowego dziedzictwa, a nie wspomniałem ci o niej, bo
4287  2,34|                nic tyś, niebożę, wówczas nie baczył.~- Wielce ona was
4288  2,34|           Chwalić Boga, że nijakie listy nie były potrzebne, ale ona
4289  2,34|        błogosławi, bo lepszej na świecie nie ma! - rzekł Maćko.~Dalszą
4290  2,34|              będzie całkiem dobrze.~- Co nie ma być?... będzie! Wszystko
4291  2,34|              porządek! - odrzekł Maćko. -Nie tak jak wasze miłoście,
4292  2,34|                 okrutne, jakiego nigdzie nie masz. Takich murów i kula
4293  2,34|          kamienna, chociażby największa, nie ugryzie. Wiera, iż miło
4294  2,34|                  medyk na moje choróbsko nie wymyśli.~Zbyszko, zaciekawion
4295  2,34|         Królestwu w czym się przysłużyć, nie tylko bym majętność, ale
4296  2,34|            obaczył, czy za drzwiami nikt nie podsłuchuje, i wróciwszy,
4297  2,34|                kmiecie. I nienawidzi ich nie tylko ten naród, któren
4298  2,34|              Maćko.~- To jakże myślicie? Nie zwali ci się z konia przy
4299  2,34|                 i w książce nic lepszego nie wyczytasz!~A Maćko aż wzruszył
4300  2,34|                  gotowego na nią nigdzie nie masz.~ ~
4301  2,35|               dusze Zyndram z Maszkowic, nie wyjechali, gdyż był na Wysokim
4302  2,35|                wszyscy ci goście, którzy nie zdążyli jeszcze pociągnąć
4303  2,35|                 marszałka. Wesołości tej nie zmącił żaden spór ni żadna
4304  2,35|              bystrzejsi pomiarkowali, że nie obyczaje polskie są grube,
4305  2,35|        tłumaczyli, że na Zamku niewiasty nie mogą tylko mieszkać, ale
4306  2,35|        darowywano.~Grano i tego wieczora nie tylko w arcaby i w szachy,
4307  2,35|             Zyndram z Maszkowic, niby to nie wiedząc o niczym, zapytał
4308  2,35|               rycerz.~- Wasza cześć może nie wiesz, że ja tu z moich
4309  2,35|               takie pole, na którym nikt nie mógł nadążyć grześć Niemców
4310  2,35|            usłyszawszy taką odpowiedź, i nie wiedzieli, co mają mówić,
4311  2,35|                    Złotem przeciw żelazu nie wskórasz.~- Ba! - zawołał
4312  2,35|                  jak mieczów, na świecie nie masz.~Lecz na to znów Powała
4313  2,35|                 był z wosku.~- Nawet się nie spłonił i żyły mu nie nabrały! -
4314  2,35|                się nie spłonił i żyły mu nie nabrały! - zawołał jeden
4315  2,35|                  prosty jest nasz naród, nie znajęcy takich dostatków
4316  2,35|                  pokaż, że i nasze kości nie ze świec kościelnych uczynione!
4317  2,35|                  tasak przez połowę, ale nie zdołał go skręcić.~Więc
4318  2,36|                 W Płocku Zbyszko i Maćko nie zastali nikogo z dworu,
4319  2,36|            umierającego człowieka, który nie był nawet jej krewny, niż
4320  2,36|               pląsów i wszelakiej ochoty nie mogło zabraknąć.~- Może
4321  2,36|                  dlatego, aby się z nami nie zminąć - mówił stary rycerz. -
4322  2,36|                    mówił stary rycerz. - Nie widziałem jej już dawno
4323  2,36|               któren należytego starunku nie miał. Bała się przy tym
4324  2,36|                  Ale czy się tam na mnie nie pomścili za to, żem ją wywiózł,
4325  2,36|             zostało, Bóg raczy wiedzieć! Nie wiem też, czy wróciwszy,
4326  2,36|               chyba mówcie temu, kto was nie zna - odpowiedział Zbyszko.~
4327  2,36|        odpowiedział Zbyszko.~Jakoż Maćko nie mówił tego zupełnie szczerze,
4328  2,36|                  tylko ręką:~- Żebym był nie chorzał w Malborgu, no,
4329  2,36|                  witała ojca, a on, choć nie byle co mogło go poruszyć,
4330  2,36|             Jezus przez te ostatnie lata nie nosił!~- Ale was ręka boska
4331  2,36|                   to i na łożu dobrze.~- Nie je nic, nie pije, jeno się
4332  2,36|               łożu dobrze.~- Nie je nic, nie pije, jeno się cięgiem śmieje -
4333  2,36|                  Jurandzie, który nikogo nie poznawał - i poszedł następnie
4334  2,36|              dopóty, dopóki stary Tolima nie przyszedł szukać go na posiłek.
4335  2,36|        odpowiedział Tolima. Młody rycerz nie rzekł na to nic, ale w chwilę
4336  2,37|       nabożeństwo nad jego ciałem, które nie psuło się wcale - w czym
4337  2,37|                do boru, z której zresztą nie strzelał do zwierza, jeno
4338  2,37|                 Posłuchajcie, co powiem! Nie płuży smutek nikomu, a przez
4339  2,37|                 swymi jasnymi włosami.~- Nie! - rzekł - wrócę, da Bóg,
4340  2,37|                 Mówiłem, że koniec, a tu nie koniec! Bójże ty się Boga,
4341  2,37|                    To to jest przyczyna? Nie masz Danuśki, nie masz i
4342  2,37|             przyczyna? Nie masz Danuśki, nie masz i ślubowania. Śmierć
4343  2,37|               Moja by mnie zwolniła, ale nie jej. Na rycerską cześć ja
4344  2,37|               się niezachwianie.~- Ja ci nie mówię, żebyś przysięgi nie
4345  2,37|               nie mówię, żebyś przysięgi nie dotrzymał - rzekł.~- Jeno
4346  2,37|                  rady sobie nijakiej dać nie mogę. Nic, jedno smutek
4347  2,37|               obcymi będzie najgorzej.~- Nie? - mówił Zbyszko. - Bóg
4348  2,37|            Bogdańcu. Kiedy wam mówię, że nie mogę, to nie mogę! Wojny
4349  2,37|               wam mówię, że nie mogę, to nie mogę! Wojny mi trza, bo
4350  2,37|                mnie popuści. A pierwej - nie! Nie utrzymalibyście mnie
4351  2,37|                popuści. A pierwej - nie! Nie utrzymalibyście mnie i na
4352  2,37|               jeżeli cię Bóg zachowa, to nie ostaniesz tutaj, jeno powrócisz
4353  2,37|               powrócisz do nas.~- Co bym nie miał wrócić! Jużci nie ominę
4354  2,37|               bym nie miał wrócić! Jużci nie ominę Spychowa, ale tu nie
4355  2,37|               nie ominę Spychowa, ale tu nie ostanę.~- Bo - ciągnęła
4356  2,38|              księcia Witoldowych, ale ów nie dał sobie nawet o tym mówić.
4357  2,38|                 i wierności. Uparł się i nie chciał, mówiąc, że trzeba
4358  2,38|                nieszczęsna, która nikomu nie przyniosła nic prócz klęsk
4359  2,38|                  ale Zbyszko żadną miarą nie chciał się zgodzić na sprzedaż.~-
4360  2,38|                ojce sami ostaną.~- Bo ty nie baczysz, że Jurand w raju
4361  2,38|              Jużci, takiego chyba Jurand nie widzi, któren nie został
4362  2,38|                 Jurand nie widzi, któren nie został zbawion, na to wszelako
4363  2,38|                  zbawion, na to wszelako nie ma rady.~- Co tu wyroków
4364  2,38|            odrzekł Zbyszko. - Ale i tego nie daj Bóg, aby tu obcy człek
4365  2,38|           wszystkich ostawię, a Spychowa nie przedam, choćby mi za niego
4366  2,38|           słowach wiedział już Maćko, że nie ma rady, bo znał uporczywość
4367  2,38|              zafrasował się, bo jednakże nie wiedział, co czynić. Ale
4368  2,38|                wydzierżawić, bo nijakich nie mielibyście kłopotów, jeno
4369  2,38|         gospodarstwie rozumie, ale jeśli nie on, to może ojciec Kaleb?...~-
4370  2,38|               ale ta, która nas pokryje, nie ta, po której chodzim.~I
4371  2,38|               rzekł:~- Święta to prawda. Nie do gospodarstwa ja! Topór
4372  2,38|              tylko drogą wojny i łupów - nie gospodarstwem.~Więc Jagienka,
4373  2,38|               się patrzył człek młody, a nie bojący, bo zaś ściana krzyżacka
4374  2,38|                 co by się przed Niemcami nie tylko nie chował, ale jeszcze
4375  2,38|                 przed Niemcami nie tylko nie chował, ale jeszcze ich
4376  2,38|               szukał, więc tak myślę, że nie przymierzając Hlawa - w
4377  2,38|               całej miłości do Jagienki, nie chciało się w głowie pomieścić,
4378  2,38|                 niech oni się mnie boją. Nie daj też. Panie Jezu, abym
4379  2,38|               rzec... i jako że panienka nie sama jeździła po świecie...
4380  2,38|           świecie... to jakby mi tu nikt nie pomógł... to nie wiem!~-
4381  2,38|                 tu nikt nie pomógł... to nie wiem!~- O czym ten chłop
4382  2,38|                 macie bystry, a niceście nie pomiarkowali - odrzekła
4383  2,38|                 gdyż poprzednio o niczym nie wiedział i niczego się nie
4384  2,38|               nie wiedział i niczego się nie domyślał, a Maćko dziwił
4385  2,38|              mruknął - że już ja do nich nie ciekaw. Jednakże Jagienka,
4386  2,38|             jeszcze bardziej padający na nie promień słońca. Naprzód
4387  2,39|                     Wiesz!... Nic więcej nie rzekę!~- Wiem. Bóg ci zapłać.~-
4388  2,39|          pamiętaj.~- Jużci, wrócę, jeśli nie zginę.~- Nie giń.~Raz już,
4389  2,39|                wrócę, jeśli nie zginę.~- Nie giń.~Raz już, w Płocku,
4390  2,39|                powiedziała mu tak samo: "Nie giń", ale teraz słowa te
4391  2,39|                  drogi, poczęli śpiewać:~Nie zginie pierścień, złocisty
4392  2,39|            pierścień, złocisty pierścień~Nie zginie. Kruk go odniesie,
4393  2,39|                 rzekł:~- Pod tym znakiem nie dosięgnie ich zła przygoda.
4394  2,39|          parskanie okrutne.~*~Lecz i oni nie zostali już długo w Spychowie.
4395  2,39|                zdał na niego rządy -nikt nie śmiał mu się sprzeciwić.
4396  2,39|                 jeszcze więcej, gdyby go nie była hamowała Jagienka,
4397  2,39|              wszystkim.~Trumny Danusinej nie wieźli jednak, gdyż skoro
4398  2,39|               jednak, gdyż skoro Spychów nie został sprzedany, Zbyszko
4399  2,39|           sprawność rycerską młodzianka, nie tracił jednak nadziei, że
4400  2,39|                 z nimi potykać, ale o to nie dbał, równie jak stary koń
4401  2,39|              równie jak stary koń bojowy nie dba, gdy mu do bitwy iść
4402  2,39|                   groźnym wprawdzie, ale nie mającym nijakiego ćwiczenia
4403  2,39|                 niech mi lepiej od głowy nie zachodzą!"~Natomiast zaniepokoiło
4404  2,39|             niego też jak na brata i nuż nie zechce czekać na jego niepewny
4405  2,39|                 rzekł:~- Słuchaj, Jagna, nie mówię ja o Cztanie i Wilku,
4406  2,39|                  bo to grube chłopiska i nie dla ciebie. Tyś teraz dworka!...
4407  2,39|                   O co wy się pytacie?~- Nie wydasz-li ty się za kogo
4408  2,39|                      Ja mniszką ostanę.~-Nie powiadaj byle czego! A jak
4409  2,39|            Maćkowi cichą odpowiedź:~- To nie ostanę.~ ~
4410  2,40|                 siostry, której od dawna nie widział. Mówił przy tym,
4411  2,40|             maluczko, a byliby go w domu nie zastali, gdyż i tak trzeba
4412  2,40|                  by cię przy tym wyśmiać nie omieszkał.~- Toby po tym
4413  2,40|            odrzekł na to Jaśko - a jeśli nie on, to jego żona i dzieci.~
4414  2,40|                   ni ćwiczenie rycerskie nie pomoże. Da Bóg, że tam książę
4415  2,40|                Bóg, że tam książę Witold nie będzie zamków dobywał, jeno
4416  2,40|             Brzegu, sławną z urody. Hej! nie tylko gładka dziewka, ale
4417  2,40|                będziesz! Chwała Bogu, że nie było z tymi dwoma zabijakami
4418  2,40|            dziwno, że na Bogdańcu złości nie wywarli.~- Cztan chciał,
4419  2,40|              Wilk, który był mądrzejszy, nie dał mu. Przyjechał do nas
4420  2,40|                 Czemu zaś mi Maćko o tym nie mówili?" Więc ja znów na
4421  2,40|                chwilę: "Prawda, mówi, że nie moja". I jako to rozum miał
4422  2,40|              głęboko, rad, że w Bogdańcu nie znajdzie innych szkód nad
4423  2,40|             mogła być przyczyną.~Jakoż i nie znalazł; owszem, pomnożył
4424  2,40|           Wiedział, że szlachcica, który nie w zwykłym dworcu, ale za
4425  2,40|                 dla Zbyszka i jego synów nie chciał na małym poprzestać,
4426  2,40|           dziedzictwo: nikt by w okolicy nie był z nami na równi - co
4427  2,40|             Panem Bogiem jak najlepiej i nie tylko w niczym mu się nie
4428  2,40|                nie tylko w niczym mu się nie narazić, ale czym można,
4429  2,40|                  go zjednać. W tej chęci nie żałował dla kościoła w Krześni
4430  2,40|                nowinę?~- Nijakiej nowiny nie było, bo i nie mogło jeszcze
4431  2,40|           Nijakiej nowiny nie było, bo i nie mogło jeszcze być. Ale ty
4432  2,40|                  ale przecie byle święty nie znaczy i tam tyle, co nasza
4433  2,40|                nasza Pani, której urazić nie chcę i wskroś tej przyczyny,
4434  2,40|               zbroi i dziesięciu Niemców nie poradzi... Będę potem z
4435  2,40|             przecie, że i potykać mi się nie nowina, zarówno pieszo,
4436  2,40|              Wiem! Nikt go lepiej od was nie ustrzeże.~- Ale tak myślę,
4437  2,40|            ustrzeże.~- Ale tak myślę, że nie przygodzi się potykać, bo
4438  2,40|                Widziałem! - i nic więcej nie rzekę - rozumiesz. Po chwili
4439  2,40|                 się w żadną dalszą drogę nie będzie napierał - i wyjechali.~
4440  2,40|                  wiedzą oni o Krzyżakach nie tylko nie mniej, ale więcej
4441  2,40|               oni o Krzyżakach nie tylko nie mniej, ale więcej od niego.
4442  2,40|                 ale jakoże myślisz? zali nie wyleci z siodła rycerz najmocniejszy,
4443  2,40|                dodał:~- Z lada gęby tego nie usłyszysz - nie bój się!
4444  2,40|                gęby tego nie usłyszysz - nie bój się! I - gdy młody rycerzyk
4445  2,40|                   I - gdy młody rycerzyk nie mógł jeszcze wymiarkować
4446  2,40|                  dodać, że porównanie to nie sam wymyślił, ale że wyszło
4447  2,41|           zabawili jeszcze krócej, gdyby nie prośby Jaśka, który chciał
4448  2,41|                  plon okazał się chudy i nie trzeba było dużo trudu,
4449  2,41|        jakkolwiek czuły na każdą stratę, nie brał tego zbytnio do serca,
4450  2,41|               pracę i dni. Rąk wprawdzie nie opuszczał, wstawał do dnia,
4451  2,41|                   jakiego przedtem nigdy nie doznawał. "Ja tu zabiegam,
4452  2,41|              wówczas pilnie, czy tętentu nie usłyszy, który zwiastował
4453  2,41|              wypadku w drodze powrotnej. Nie była to rzecz wcale możliwa,
4454  2,41|           Zbyszka już w domu, gdyż Maćko nie śmiał się go przed jakimś
4455  2,41|             dziewczynie, gdyż przybywała nie tak jak niegdyś za dawnych
4456  2,41|                   a nigdy żadnemu z nich nie tylko nie naprzykrzyły się
4457  2,41|                 żadnemu z nich nie tylko nie naprzykrzyły się te rozmowy,
4458  2,41|                się te rozmowy, ale nigdy nie mieli ich dosyć.~I tak było
4459  2,41|                  do dom. Zbrojny dobrze, nie obawiał się stary żadnych
4460  2,41|           poprzednio, a on odpowiadał na nie z taką uwagą i rozmysłem,
4461  2,41|                 pytała - że bitwa w polu nie tak dla rycerza straszna
4462  2,41|               wałów stoczą, żadna zbroja nie uchroni, a w polu, byle
4463  2,41|              miał, może się i dziesięciu nie dać.~- A Zbyszko? Zali zacną
4464  2,41|                przeciw takiej żadna broń nie poradzi, prawda?~- Co ręka
4465  2,41|          niepokojem Jagienka.~- A tom ci nie mówił? Nie masz nad nich
4466  2,41|          Jagienka.~- A tom ci nie mówił? Nie masz nad nich w świecie
4467  2,41|                 i ci tak godnego sprzętu nie mają. Angielska kusza przeszyje
4468  2,41|               pod Wilnem. I żaden z nich nie chybi, a znajdzie się poniektóry,
4469  2,41|                  sobie z nimi radzili?~- Nie było innej rady, jeno zaraz
4470  2,41|                 teraz pilnuj, abyśmy zaś nie sczezli!" Ha! boska to już
4471  2,41|                dawać baczenie i o niczym nie przepomnieć, ale po pierwsze,
4472  2,41|          przypomina, Kościołowi świętemu nie skąpiąc, a po wtóre, co
4473  2,41|                wtóre, co boska głowa, to nie ludzka.~Tak to oni nieraz
4474  2,41|               długie miecze, ci wszelako nie chcieli stawać z duchownym,
4475  2,41|                  duchownym, w sądzie zaś nie mogli nic wskórać. Teraz
4476  2,41|                   który na nic w świecie nie był tak chciwy jak na ziemię,
4477  2,41|        niechybnie poszli do grodu, gdyby nie to, że wypadkiem zjechali
4478  2,41|        kłótliwego sąsiada:~- Słuchajcie, nie ja począłem sprawę, jeno
4479  2,41|               losy. Przez długi też czas nie mógł i słowa przemówić,
4480  2,41|                 kiedy tak, to co innego! Nie o zysk mi chodziło, bom
4481  2,41|                   bom stary i majętności nie mam komu ostawić - jeno
4482  2,41|          błogosławi - abyście na starość nie płakali po nim, jako ja
4483  2,41|                na świecie - i majętności nie miał istotnie komu zostawić.~
4484  2,41|                 to mu ta ziemi i dobytku nie zbraknie!" - myślał.~Jagienka
4485  2,41|            zbraknie!" - myślał.~Jagienka nie mniej była z tej zgody zadowolona.~-
4486  2,41|                      Wam chytrości nigdy nie brakło - odpowiedziała dziewczyna,
4487  2,41|            miłujecie! hej!~- Kto by jego nie miłował! - odparł stary
4488  2,41|                go nienawidzisz?~Jagienka nie odpowiedziała nic wprost,
4489  2,42|                  ludzi w Królestwie, aby nie mieli dopytywać się o jej
4490  2,42|             nieprzyjacielem, który nigdy nie chciał poprzestać na swoim,
4491  2,42|                widział i przeznał wiele, nie wierzył w bliską wojnę i
4492  2,42|                Póki mistrz Konrad żywie, nie będzie z tego nic, bo on
4493  2,42|           mądrzejszy od innych i wie, że nie byłaby to zwyczajna wojna,
4494  2,42|                on, znając moc królewską, nie dopuści.~- Ba! a jeśli król
4495  2,42|                 nasz Władysław Jagiełło (nie chcę ja mu czci umknąć,
4496  2,42|             pogańska. Przeto okrutnie mu nie przystoi pierwszemu wojnę
4497  2,42|            przyczyny i Witoldowi w pomoc nie rusza, chociaż go ręce swędzą,
4498  2,42|                  zwykła szlachecka głowa nie mogła wyrozumieć. On zaś
4499  2,42|            nagawędziwszy się, odjeżdżał, nie zapominał nigdy pożegnać
4500  2,42|                  cyranek - Zbyszko jeden nie wracał. Ale gdy ptactwo