Tom,    Rozdzial

   1  1,1 |                             Rozdział I~W Tyńcu, w gospodzie "Pod
   2  1,1 |                    Rozdział I~W Tyńcu, w gospodzie "Pod Lutym Turem",
   3  1,1 |         przygodach, jakich na wojnie i w czasie podróży doznał. Człek
   4  1,1 |             doznał. Człek był brodaty, w sile wieku, pleczysty, prawie
   5  1,1 |            wychudły; włosy nosił ujęte w pątlik, czyli w siatkę naszywaną
   6  1,1 |            nosił ujęte w pątlik, czyli w siatkę naszywaną paciorkami;
   7  1,1 |        miedzianych klamr; za pasem nóż w rogowej pochwie, przy boku
   8  1,1 |         przybrany także po podróżnemu, w taki sam powyciskany od
   9  1,1 |             Krakowa i trzech mieszczan w czerwonych składanych czapkach,
  10  1,1 |             łokcie.~Gospodarz Niemiec, w płowym kapturze z kołnierzem
  11  1,1 |        kapturze z kołnierzem wycinanym w zęby, lał im z konwi sytne
  12  1,1 |           jednak słuchali mieszczanie. W owych czasach nienawiść,
  13  1,1 |               nosiło głowy górniej niż w wiekach późniejszych.~Jeszcze
  14  1,1 |            nieraz zdarzało się widzieć w gospodach kupców pijących
  15  1,1 |         uczynić. Zabawy będą i gonitwy w szrankach, jakich świat
  16  1,1 |               bramy przedtem zamkną, a w nocy gad, który się w wiórach
  17  1,1 |                a w nocy gad, który się w wiórach rodzi, spać nie
  18  1,1 |              który rzekł:~- Pewnie, że w Krakowie ostanę, bom słyszał
  19  1,1 |              słyszał o gonitwach i rad w szrankach siły mojej popróbuję -
  20  1,1 |          ziemia, bo i kmiecie, co byli w sąsiedztwie, poszli dalej
  21  1,1 |              sąsiedztwie, poszli dalej w puszczę. Odbudowaliśmy z
  22  1,1 |                wysłał, szuka skrzętnie w Polsce rycerzy. Znając ja
  23  1,1 |                było od małego. Bywało, w dwunastym roku oprze kuszę
  24  1,1 |             zamki po drodze stawiali i w końcu okrutnie Litwę ogniem
  25  1,1 |                z rycerstwem nie im się w polu mierzyć. Gdy konie
  26  1,1 |             mierzyć. Gdy konie Niemcom w bagnach polgną albo gdy
  27  1,1 |           Murem oni chłop przy chłopie w żelaznych zbrojach stają
  28  1,1 |            jeden, jeszcze przed bitwą, w całe wojsko bije jako jastrząb
  29  1,1 |              wojsko bije jako jastrząb w stado.~- Christ! - zawołał
  30  1,1 |        powyciągali szyje ponad kuflami w stronę Maćka z Bogdańca,
  31  1,1 |                potępieni będziecie!" A w nas zawziętość jeszcze rosła,
  32  1,1 |              Pan Miłościwy, gdy diabła w katedrze w Płocku na ziem
  33  1,1 |       Miłościwy, gdy diabła w katedrze w Płocku na ziem zrzucono,
  34  1,1 |              nich krwią zajdzie - albo w żniwach będzie przeszkoda".
  35  1,1 |                tak czyni, przez co się w podejrzenie podają. Ale
  36  1,1 |                 więc się to paskudztwo w najgęstsze bory pozaszywało
  37  1,1 |          Pójdzie Litwin do lasu, to go w chojniakach jeden i drugi
  38  1,1 |          której sprośny smród z daleka w nozdrzach człowiekowi wiercił -
  39  1,1 |              że męstwo od niej rośnie. W numach swych razem z dobytkiem
  40  1,1 |               dobytkiem i wężami żyją; w piciu i jedle nie znają
  41  1,1 |             biskupi tego nie chwalą, i w szrankach siłę swą rycerską
  42  1,1 |           cudnej Ryngałły, przed którą w pełnej zbroi klękał. I rozmiłowali
  43  1,1 |          klękał. I rozmiłowali się tak w sobie, że na ucztach ciągnęli
  44  1,1 |        świątobliwy, nie wiem, bośmy go w piątek w boru zajechali,
  45  1,1 |                wiem, bośmy go w piątek w boru zajechali, a on kości
  46  1,1 |               tacy jak ty, ale rycerze w świecie najsławniejsi. Będzie
  47  1,1 |           niego nie będzie łatwo, gdyż w Krakowie aż się roi od gości,
  48  1,1 |              Awinionu potrzebuje. Owóż w takim natłoku niełatwo będzie
  49  1,1 |               a coś od księcia Witolda w nagrodę, i biedy nie ma,
  50  1,1 |          wyszła. Wychodziliśmy jeszcze w pole przeciw Ulrykowi z
  51  1,1 |        przyświadczać:~- Tak! tak! praw w tym, co powiada! Tak!~Lecz
  52  1,1 |          wołając:~- Dwór jakowyś wali!~W chwilę zaś później we drzwiach
  53  1,1 |           drzwiach zjawił się pachołek w błękitnym kubraku i składanej
  54  1,1 |                 To rzekłszy, zawrócił. W gospodzie uczynił się ruch:
  55  1,1 |              Ona już od dwóch niedziel w Krakowie, jeno że wyjeżdżała
  56  1,1 |             Zatora, do księcia Wacława w odwiedziny, a ninie pewno
  57  1,1 |          dziwno - ozwał się Maćko - bo w dzień upał, ale czemu, mając
  58  1,2 |         śmiejącą się twarzą, przybrana w czerwony płaszcz i szatę
  59  1,2 |           niektóre jeszcze niedorosłe, w różowych i liliowych wianuszkach
  60  1,2 |             większej części z lutniami w ręku. Były i takie, które
  61  1,2 |            wszyscy raźno, z wesołością w twarzach, rozmawiając głośno
  62  1,2 |             ozwała się księżna, stając w pośrodku świetlicy.~- Na
  63  1,2 |            Maćka, skąd wraca, klasnęła w dłonie i rzekła:~- Otóż
  64  1,2 |            księży i bojarzynów naprzód w darze królowej przysłał.
  65  1,2 |              przyjechali, strzegąc jej w drodze.~- To kolebka tu
  66  1,2 |              ją do Krakowa,~- A cóż wy w Tyńcu robicie?~- My tu nawrócili
  67  1,2 |                i że nie zatrzymała się w klasztorze, ale w zwyczajnej
  68  1,2 |       zatrzymała się w klasztorze, ale w zwyczajnej gospodzie, niegodnej
  69  1,2 |            majestatu. Nie brak przecie w klasztorze domów i gmachów,
  70  1,2 |            klasztorze domów i gmachów, w których nawet pospolity
  71  1,2 |                Krakowa. Wyspaliśmy się w dzień i jedziemy nocą dla
  72  1,2 |           serce tą samą pieśnią, którą w Zatorze śpiewałaś.~Usłyszawszy
  73  1,2 |           świeżym jak śpiewanie ptaków w lesie na wiosnę:~Usiadłaby
  74  1,2 |           widoków, nigdy nic podobnego w życiu nie widział, trącił
  75  1,2 |              życiu nie widział, trącił w ramię stojącego obok Mazura
  76  1,2 |                czy we śnie, czy gdzieś w Krakowie na szybie kościelnej.~
  77  1,2 |              że mu się dziecko zdrowo, w miłości książęcej chowa.
  78  1,2 |              Zbyszkowi zaświeciły oczy w jednej chwili i żyły nabrały
  79  1,2 |            Pojechał książę wieżę jedną w Złotoryi budować, bez wojska,
  80  1,2 |             ludzi pobili. Długo książę w niewoli u nich siedział
  81  1,2 |               do siodła troczyć - jako w oczach mu na sznurze zbielała.
  82  1,2 |        rzekłszy, ukazał głęboką bliznę w czaszce, ciągnącą się spod
  83  1,2 |              doczekał odpowiedzi, gdyż w tej chwili śpiew ustał.
  84  1,2 |                co ława przechyliła się w jedną stronę. Danusia zachwiała
  85  1,2 |                na ręce.~Księżna, która w pierwszej chwili krzyknęła
  86  1,2 |              za szyję, drugą podnosiła w górę luteńkę z obawy, by
  87  1,2 |      podniósłszy głowę, rzekł z dziwną w jego wieku śmiałością:~-
  88  1,2 |               i do śmierci wiernym jej w każdej przygodzie ostać.~
  89  1,2 |            przeto powodów nie znalazła w chęci Zbyszka nic takiego,
  90  1,2 |              naprzód trzy razy do góry w swoich czerwonych trzewiczkach,
  91  1,2 |               obiecywano jakąś zabawę, w którą się tylko starszym
  92  1,2 |             Ślubuję jej, iże stanąwszy w Krakowie, powieszę pawęż
  93  1,2 |            niej kartę, którą mi uczony w piśmie kleryk foremnie napisze:
  94  1,2 |                on nie zginie - chybaby w niewolę radziej poszedł.~-
  95  1,2 |              Święty Krzyż; któren ślub w kościele przed księdzem
  96  1,2 |                 miłościwa pani. Śmierć w bitwie każdemu się może
  97  1,2 |                czubami! bywajcie! Lecz w tej chwili wszedł do gospody
  98  1,2 |                nimi kosze z wikliny, a w nich łagiewki z winem i
  99  1,2 |            powtórnie, że wyspawszy się w dzień, wraz z całym dworem
 100  1,2 |              się dla wyprostowania nóg w gospodzie.~Po wielu grzecznych
 101  1,2 |        przyjmie śniadanie i wypoczynek w klasztorze. Uprzejmi zakonnicy
 102  1,2 |            wykupno z zastawu Bogdańca, w klasztorze złożyć. Ale młody
 103  1,2 |                służby, by się odziać i w przystojniejszej odzieży
 104  1,2 |           pośpiesznie włosy, wsunął je w pątlik jedwabny, bursztynowymi
 105  1,2 |              białego jedwabiu, naszytą w złote gryfy, u dołu zaś
 106  1,2 |                którym wisiał mały kord w srebro i kość słoniową oprawny.
 107  1,2 |           Zbyszko prześliczne spodnie, w których jedna nogawica była
 108  1,2 |            których jedna nogawica była w podłużne pasy zielone i
 109  1,2 |              zielone i czerwone, druga w fioletowe i żółte, obie
 110  1,2 |         bardziej. Danusia zaś skoczyła w pierwszej chwili ku niemu
 111  1,2 |      mazowieckie patrzyły na niego jak w tęczę, żałując teraz każda,
 112  1,2 |            ciekawych; Zbyszko zaś stał w środku z chełpliwym uśmiechem
 113  1,2 |      częstokroć niewiastom zamężnym, a w rodach znamienitych, wśród
 114  1,2 |         wszelako i to nie bardzo, gdyż w owym czasie szesnastoletni
 115  1,2 |            Sama wielka królowa Jadwiga w chwili przybycia z Węgier
 116  1,2 |              za mąż. Zresztą, patrzano w tej chwili więcej na Zbyszka
 117  1,2 |           dumny z bratanka, opowiadał, w jaki sposób młodzik przyszedł
 118  1,2 |               mówił - byliśmy proszeni w gościnę przez rycerzy saksońskich.
 119  1,2 |                 A był też u nich także w gościnie pewien rycerz z
 120  1,2 |         znamienity: było wozów cztery, w każdym po parze podjezdków -
 121  1,2 |          znalazł. Hełmyśmy po prawdzie w boju połupali, ale Pan Jezus
 122  1,2 |                połupali, ale Pan Jezus w czym innym nas pocieszył,
 123  1,2 |                przednio kowana - i te, w które się Zbyszko teraz
 124  1,2 |          Zbyszko teraz przybrał, także w niej były.~Na to dwaj ziemianie
 125  1,2 |             Maćko śmiał się, przy czym w surowej jego twarzy było
 126  1,2 |             księżną, ona zaś, siadłszy w pośrodku, kazała Zbyszkowi
 127  1,2 |             chciał - nie mogę, boć one w powietrzu wiszą.~- Prawda -
 128  1,2 |               ochotą, tak że po chwili w całej izbie słychać było
 129  1,2 |               trzask skorup kruszonych w szczękach. Lecz na próżno
 130  1,2 |          rzadkie przysmaki poniżyć się w ich oczach. Jakoż, nabierając
 131  1,2 |                będzie mój?~-1 jutro, i w niedzielę, i aż do śmierci -
 132  1,2 |           oczka kleić, a główka chwiać w obie strony; raz i drugi
 133  1,2 |                ona we śnie niżeli inna w tańcu - odrzekł Zbyszko,
 134  1,2 |      wstążeczkę, która rozszerzała się w oczach. Od zachodniej strony
 135  1,2 |                Długolasu - wyśpimy się w opactwie, a do Krakowa przyjedziem
 136  1,2 |         Tatarów jak mrowia na świecie. W razie zwycięstwa przypadnie
 137  1,2 |             niezwyczajnych! Co po nich w Bogdańcu?... A przy tym
 138  1,2 |               mnie rozwiązał.~- To cię w Tyńcu opat rozwiąże. Lepszy
 139  1,2 |           Bogdaniec? Pazurami będziesz w nim orał? bez chłopów?~-
 140  1,2 |                 Maćko umilkł, albowiem w słowach Zbyszkowych wiele
 141  1,2 |       grzebieni, to przysporzy i łupu. W końcu: niewolnik tamtejszy
 142  1,2 |        tamtejszy to nie Tatar. Takiego w boru osadzić - nie żal się
 143  1,2 |            Krzyżaków jadących chwycił, w podziemiu osadził i poty
 144  1,2 |              robota.~Przez chwilę szli w milczeniu, tymczasem rozwidniło
 145  1,2 |                  I myśl o Bogdańcu, bo w tym mnie nie przekonasz,
 146  1,3 |          Zbyszko bywali już poprzednio w Tyńcu, ale w orszaku byli
 147  1,3 |                poprzednio w Tyńcu, ale w orszaku byli dworzanie,
 148  1,3 |               opactwa benedyktyńskie i w innych częściach kraju,
 149  1,3 |       częściach kraju, jak na przykład w Lubuszu nad Odrą, w Płocku,
 150  1,3 |           przykład w Lubuszu nad Odrą, w Płocku, w Wielkopolsce w
 151  1,3 |            Lubuszu nad Odrą, w Płocku, w Wielkopolsce w Mogilnie
 152  1,3 |               w Płocku, w Wielkopolsce w Mogilnie i w innych miejscach,
 153  1,3 |              Wielkopolsce w Mogilnie i w innych miejscach, żadne
 154  1,3 |             chociaż niezbyt dokładnie, w Krakowie.~Usłyszawszy to,
 155  1,3 |               sędziwych już lat, który w pochylonej nieco postawie
 156  1,3 |           zdarzają się takowe terminy, w których z woli Bożej wolno
 157  1,3 |               pojawia się wówczas, gdy w zakonie psują się obyczaje
 158  1,3 |         księżna - ale czemu to on jest w piekle, skoro, jako słyszałam,
 159  1,3 |                całą duszą, zmarł także w błędach pogańskich - i miał
 160  1,3 |               nie mógł nikt zliczyć, a w Tyńcu miał wieżę całą nasypaną
 161  1,3 |            pieniędzmi, jako teraz mają w Malborgu Krzyżacy.~- Wiem,
 162  1,3 |                z korzeniami wyrywał, a w piękności, w graniu na lutni
 163  1,3 |                wyrywał, a w piękności, w graniu na lutni i w śpiewaniu
 164  1,3 |         piękności, w graniu na lutni i w śpiewaniu nikt w całym świecie
 165  1,3 |               lutni i w śpiewaniu nikt w całym świecie sprostać mu
 166  1,3 |          francuskiego, rozmiłowała się w nim królewna Helgunda, którą
 167  1,3 |          uciekła z nim do Tyńca, gdzie w sprosności oboje żyli, gdy
 168  1,3 |             dać im nie chciał. Był zaś w Wiślicy Wisław Piękny z
 169  1,3 |           siostra Wisława, usłyszawszy w podziemiu śpiewanie Walgierzowe,
 170  1,3 |                to benedyktyni byli już w tym Królestwie?~- Benedyktynów
 171  1,3 |             Królestwie?~- Benedyktynów w tym Królestwie nie było,
 172  1,3 |             głównej bramy klasztornej, w której czekał na księżnę
 173  1,3 |               zakonnych, zawsze bywało w klasztorze sporo. Wielu
 174  1,3 |             klasztorne dość wyjątkowym w Polsce prawem lennym - i
 175  1,3 |        Przygotowujące się uroczystości w stolicy ściągnęły też wielu
 176  1,3 |                natłoku znaleźć gospodę w Krakowie, mieścili się w
 177  1,3 |               w Krakowie, mieścili się w Tyńcu. Z tych powodów abbas
 178  1,3 |          villarum mógł powitać księżnę w liczniejszym jeszcze niż
 179  1,3 |              brwi patrzące. Ubrany był w habit jak inni mnisi, ale
 180  1,3 |               do rozkazywania i ufnego w siebie.~Witał jednak księżnę
 181  1,3 |          jednego z największych państw w świecie. Przestąpił więc
 182  1,3 |            złotą puszką, którą trzymał w palcach prawej ręki, rzekł:~-
 183  1,3 |                 Witaj, miłościwa pani, w ubogich progach zakonnych.
 184  1,3 |              Tolomei - patronowie nasi w światłości wiekuistej żyjący,
 185  1,3 |            czekano już widocznie, gdyż w tej chwili ozwały się dzwony
 186  1,3 |           kościelnych na cześć księżny w donośne trąby, inni uderzyli
 187  1,3 |           donośne trąby, inni uderzyli w ogromne kotły, wykute z
 188  1,3 |                 która nie urodziła się w kraju chrześcijańskim, każdy
 189  1,3 |             rzeźby. Zakonnik przybrany w ornat wyszedł ze mszą, skłonił
 190  1,3 |   przesłoniwszy księdza i ołtarz, szły w spokojnych kłębach ku górze,
 191  1,3 |        kościoła. Anna Danuta pochyliła w tył głowę i rozłożywszy
 192  1,3 |           jakowaś Błogosławiona, która w cudownym widzeniu ogląda
 193  1,3 |                to modliła się urodzona w pogaństwie córka Kiejstuta,
 194  1,3 |            córka Kiejstuta, która choć w życiu codziennym równie
 195  1,3 |         wspominała imię Boże, jednakże w domu Pana z dziecinną bojaźnią
 196  1,3 |                 gdy piwo i wino, które w gospodzie wypił, wywietrzało
 197  1,3 |             niepasowanych na pojedynkę w bój wyzywać. Spodziewał
 198  1,3 |              otrzyma z rąk królewskich w czasie gonitw, które zapowiadano
 199  1,3 |               piórami na głowach.~Więc w tym utrapieniu i niepewności,
 200  1,3 |              tego i wszystkich narodów w naszej mowie Imię Twoje
 201  1,3 |               przeciwko nam zawziętość w sercu noszą, najbardziej
 202  1,3 |               jako najprędzej zesłał i w miłosierdziu swoim pobić
 203  1,3 |                mi dopomóż, amen!"~Lecz w miarę jak się modlił, topniało
 204  1,3 |               jak się modlił, topniało w nim coraz bardziej z pobożności
 205  1,3 |                pszczoły przez cały rok w barciach zrobią. Spodziewał
 206  1,3 |                on swego dokaże. Poczuł w rękach, w nogach moc tak
 207  1,3 |               dokaże. Poczuł w rękach, w nogach moc tak wielką, że
 208  1,3 |              nogach moc tak wielką, że w tej chwili byłby sam jeden
 209  1,3 |             Zakon: "Jakoż się ma dziać w księstwie mającym takich
 210  1,3 |                 czyli nie rozbudzi się w pętach albo z ostrzem miecza
 211  1,3 |        zdarzyło się pod Złotoryją, gdy w czasach najgłębszego pokoju
 212  1,3 |    najgłębszego pokoju porwano księcia w niewolę. Prawili Krzyżacy,
 213  1,3 |                świecie zakon, który by w innych królestwach takie
 214  1,3 |              na nich skarżyć, gdyż oni w zatwardziałości i pysze
 215  1,3 |          uczynili na Litwie, odwrócić. W sercach zawsze jednak myślą
 216  1,3 |              komtur Lichtenstein, brat w Zakonie, dla znakomitego
 217  1,3 |             pomodlić, zjedzie do Tyńca w odwiedziny.~Usłyszawszy
 218  1,3 |            musi wielka wojna nastąpić, w której po jednej stronie
 219  1,3 |           osiem roków temu została ona w poczet świętych zaliczona.
 220  1,3 |                spisali jej objawienia, w których wielka wojna istotnie
 221  1,3 |                i doświadczony.~- Byłem w niewoli u Krzyżaków - rzekł -
 222  1,3 |          noszono. Ale oprócz tego jest w klasztorze w Oliwie siła
 223  1,3 |          oprócz tego jest w klasztorze w Oliwie siła innych najprzedniejszych
 224  1,3 |            głowienki z krza ognistego, w którym się sam Bóg Ojciec
 225  1,3 |              ale jeśli przebrali miarę w grzechach, tedy i tym relikwiom
 226  1,3 |                wojna nastąpi, są też i w naszym Królestwie relikwie,
 227  1,3 |               będą wojować. Głos zasię w objawieniu świętej Brygidy
 228  1,3 |              go skazują, niż gdyby był w pogaństwie pozostał. A wojny
 229  1,3 |                 Dlatego miejcie ufność w Bogu, miłościwa pani, albowiem
 230  1,3 |       wdzięcznym sercem tę oto puszkę, w której palec od nogi świętego
 231  1,4 |          większych miast lub do zamków w odwiedziny do znakomitych
 232  1,4 |               przebyciu bram, do czego w zamkach wzywał sam gospodarz
 233  1,4 |                i Zbyszko przybrali się w wyborne pancerze i w naramienniki
 234  1,4 |               się w wyborne pancerze i w naramienniki zdobyte na
 235  1,4 |            dużo świata i wielu rycerzy w życiu widział, a był rzeczy
 236  1,4 |        mediolańskich, najsłynniejszych w świecie płatnerzy, takie,
 237  1,4 |         musieli być znakomitymi ludźmi w swoim narodzie, i z tym
 238  1,4 |            dwór. Każdy z nich dzierżył w ręku długą kopię, każdy
 239  1,4 |               miasta.~Obaj też jechali w pobliżu kolaski, w której
 240  1,4 |             jechali w pobliżu kolaski, w której na tylnym siedzeniu
 241  1,4 |           Ciekawam okrutnie, jak kości w środku wyglądają - rzekła
 242  1,4 |           urazić. Niech otworzy biskup w Krakowie.~Na co ostrożny
 243  1,4 |                 Obaczyli nasi, że byle w garście splunąć, a od ucha
 244  1,4 |                którzy wedle słuszności w imię Boże do bitwy idą.
 245  1,4 |                większą moc spuścił nam w kości. A co do relikwii -
 246  1,4 |               relikwii - albo to u nas w klasztorze świętokrzyskim
 247  1,4 |               księżna. - Ale u nas ono w klasztorze zostanie, a oni
 248  1,4 |          zostanie, a oni swoje ze sobą w potrzebie wożą.~- Wszystko
 249  1,4 |          wspaniałości. Dziwiła Mazurów w ogóle nie tylko zamożność
 250  1,4 |            dąbrowy i olszyńce, skąpane w blasku słonecznym, gdzieniegdzie
 251  1,4 |               i pracowity, rozmiłowany w roli - i dokąd wzrok sięgnął,
 252  1,4 |            zakonnicy prawili, może się w Tyńcu pokazować, gdzie siedem
 253  1,4 |                jak chce, alem rada, że w klasztorze nie nocujemy.
 254  1,4 |              was usłyszy i nuż się wam w postaci wielkoluda ukaże!~-
 255  1,4 |            urok! - odrzekła Ofka.~Lecz w tej chwili Maćko z Bogdańca,
 256  1,4 |               niż ci, którzy siedzieli w kolasce, ściągnął lejce
 257  1,4 |                Danusia pochowała głowę w fałdy sukni księżnej. Dworzanie,
 258  1,4 |                śmiali się jeszcze, ale w oczach mieli niepokój; panny
 259  1,4 |            konia i stanął nieruchomie. W promieniach zachodzącego
 260  1,4 |               to myśl lepsza, albowiem w miarę jak się zbliżał, nieznajomy
 261  1,4 |               nieznajomy począł tracić w jego oczach swoje nadzwyczajne
 262  1,4 |      przechodził. Był nadto bez zbroi, w czapce aksamitnej na głowie,
 263  1,4 |              mającej kształt dzwona, i w białej płóciennej osłaniającej
 264  1,4 |              księżnej mazowieckiej tam w dole?~-Tak jest.~- To z
 265  1,4 |           jechał rycerz przybrany cały w świecącą zbroję, w biały
 266  1,4 |                cały w świecącą zbroję, w biały sukienny płaszcz z
 267  1,4 |            płaszcz z czarnym krzyżem i w stalowy hełm z przepysznym
 268  1,4 |               przepysznym pawim czubem w grzebieniu.~- Krzyżak! -
 269  1,4 |             zostały wysłuchane, że Bóg w miłosierdziu swoim zsyła
 270  1,4 |              takiego Niemca, o jakiego w Tyńcu prosił, że trzeba
 271  1,4 |                zdumienia, pochylił się w kulbace, złożył glewię w
 272  1,4 |               w kulbace, złożył glewię w pół końskiego ucha i wydawszy
 273  1,4 |            pochylając kopii sterczącej w górę od strzemienia, patrzył
 274  1,4 |             siebie jakby niepewny, czy w niego godzą.~- Pochyl kopię! -
 275  1,4 |                żelazne końce strzemion w boki końskie.~- Grady! Grady!~
 276  1,4 |             wszystkimi czterema nogami w ziemię i stanął jak wkopany.~-
 277  1,4 |             się głęboki, groźny głos - w posła godzisz, króla znieważasz!~
 278  1,4 |           ludzi, uzbrojonych po części w dzidy, po części w kusze -
 279  1,4 |              części w dzidy, po części w kusze - dwóch więc całkiem
 280  1,4 |          Myślał też Maćko, że jeżeliby w następstwie miał im zagrozić
 281  1,4 |               najsławniejszych rycerzy w Królestwie. Rybałci opiewali
 282  1,4 |        Królestwie. Rybałci opiewali go w pieśniach jako wzór honoru
 283  1,4 |                i Zyndrama z Maszkowic. W tej chwili przedstawiał
 284  1,4 |             Powała - choć wolałbym nie w tak ciężkiej przygodzie
 285  1,4 |             opowiadać, co się zdarzyło w gospodzie, więc mówił o
 286  1,4 |             ślubowaniu Zbyszkowym, ale w końcu chwycił go nagły gniew
 287  1,4 |             którego nierozwagę popadli w tak ciężkie położenie, więc
 288  1,4 |             głos zawołał we mnie: "Bij w Niemca, bo to cud!" No -
 289  1,4 |            stało. Ale mógłbym to tylko w takim razie uczynić, gdyby
 290  1,4 |        posłowaniu chciał się ów komtur w ogrodzieńcu samowtór potykać,
 291  1,4 |              teraz tłumaczyć komturowi w jego rodowitym języku, co
 292  1,4 |                człowieka, ale na kołek w płocie. Włodyka z Bogdańca
 293  1,4 |              dworne, dusza poczęła się w nim widocznie burzyć; mówił
 294  1,4 |           serce, postanowił mu przyjść w pomoc. I on szukając za
 295  1,4 |        niemiecku, więc teraz ozwał się w tym języku do Maćka głosem
 296  1,4 |            jednego niewarta. Nie tylko w naszym Królestwie, ale i
 297  1,4 |               człek. Powiada, że tylko w takim razie się nie poskarży,
 298  1,4 |          miłość do bratanka wybuchnęła w nim z taką siłą, że chwycił
 299  1,4 |               taką siłą, że chwycił go w swoje okute żelazem ręce
 300  1,4 |              też dobrej myśli. Niemiec w Tyńcu z dzionek zabawi,
 301  1,4 |      mazowieckich czapek chwiejące się w powiewie pawie pióra Krzyżaka
 302  1,4 |        Krzyżaka i jego jasny, świecący w słońcu hełm.~- Dziwna to
 303  1,4 |            krzyżacka - ozwał się jakby w zamyśleniu rycerz z Taczewa. -
 304  1,4 |         Taczewa, który przyłamał kopię w ręku Zbyszka jak suchy badyl.~-
 305  1,4 |                Wówczas błysnęło mu coś w oczach jakby stalą - i zaraz
 306  1,4 |             zaraz począł się żegnać...~W chwili zaś gdy ruszył, pan
 307  1,4 |                Choć dziwne są obyczaje w tym kraju, nie obrony, ale
 308  1,4 |             dworze, i gdzie indziej...~W ostatnich słowach brzmiała
 309  1,4 |           przez trzy pacierze dzierżył w powietrzu!~I począł rozmawiać
 310  1,4 |                utrzymać bezpieczeństwo w okolicy, w której z powodu
 311  1,4 |              bezpieczeństwo w okolicy, w której z powodu wielkiej
 312  1,4 |               nieco będąc, cieszył się w sercu, że go sławią, i sam
 313  1,4 |        uczyniły imię jego szczególniej w Burgundii, na dworze Filipa
 314  1,4 |            Filipa Śmiałego. Raz on tam w czasie turnieju chwycił,
 315  1,4 |             wyrzucił na wysokość kopii w górę, chociaż Ardeńczyk
 316  1,4 |             chociaż Ardeńczyk cały był w żelazo zakuty. Filip Śmiały
 317  1,4 |             Słysząc to, wszyscy wpadli w wielkie zdumienie, z wyjątkiem
 318  1,4 |              który rzekł:~- Nie ma już w dzisiejszych zniewieściałych
 319  1,4 |          krzepkie. Mnie Pan Jezus siły w kościach nie poskąpił, wszelako
 320  1,4 |            powiadam się najmocniejszym w tym Królestwie. Widziałeś
 321  1,4 |               turnieju, który Krzyżacy w Toruniu wyprawili, rozciągnął
 322  1,4 |           Powiadali o nim, że wziąwszy w garść świeży kołek, sok
 323  1,4 |         następnie ścisnął ją za koniec w oczach księżny i Danusi
 324  1,4 |               Inni wszelako wychwalali w głos siłę Zbyszkową, że
 325  1,4 |            głos siłę Zbyszkową, że zaś w owych czasach żelazną rękę
 326  1,4 |          rzymskiego. Pojechał do niego w odwiedziny nasz król Kazimierz
 327  1,4 |         bezpłodności. Ale jest przecie w Krakowie umiłowana siostra
 328  1,4 |                czele pachołków, czasem w zbrojach, czasem w letnich
 329  1,4 |              czasem w zbrojach, czasem w letnich szatach i słomianych
 330  1,4 |                dnia na dzień porastało w ludność, w dostatki, w budowle -
 331  1,4 |             dzień porastało w ludność, w dostatki, w budowle - i
 332  1,4 |       porastało w ludność, w dostatki, w budowle - i czyniło się
 333  1,4 |               jednym ze znaczniejszych w świecie...~- Krzyżackie
 334  1,4 |               idzie jednak jak wilkowi w gardziel. Pan z Taczewa,
 335  1,4 |              Taczewa, srogi i zawzięty w czasie wojny, miał jednak
 336  1,4 |              czasie wojny, miał jednak w swych potężnych piersiach
 337  1,4 |        bezpieczeństwa, ile dlatego, że w ten sposób mógł blisko Danusi
 338  1,4 |                A gdzie zamieszkacie?~- W gospodzie.~- W gospodach
 339  1,4 |         zamieszkacie?~- W gospodzie.~- W gospodach z dawna me masz
 340  1,4 |               wam powiem tak: pójdźcie w gościnę do mnie. Bratanek
 341  1,4 |               królowi pod ręką. Co się w pierwszym gniewie uczyni,
 342  1,4 |               gniewie uczyni, tego się w drugim nie uczyni. Pewnie
 343  1,4 |             pobudowane i spalone, całe w popiele i gruzach, tu zaś
 344  1,4 |        szklanych gomółek pooprawianych w ołów, które odbijały tak
 345  1,4 |              że można było mniemać, iż w domu jest pożar. W ulicach
 346  1,4 |         mniemać, iż w domu jest pożar. W ulicach bliższych rynku
 347  1,4 |             obok drugich jak żołnierze w szyku, niektóre szerokie,
 348  1,4 |              nieco łakomym okiem. Lecz w jeszcze większy podziw wprowadziły
 349  1,4 |         publiczne: kościół Panny Marii w Rynku, sukiennice, ratusz
 350  1,4 |            ratusz z olbrzymią piwnicą, w której sprzedawano piwo
 351  1,4 |            zagranicznych, toż budynek, w którym zamykano wagę miejską,
 352  1,4 |             jednym kanonikiem, biegłym w piśmie i w prawie, któren
 353  1,4 |         kanonikiem, biegłym w piśmie i w prawie, któren powiada,
 354  1,5 |            nimi wielu rycerzy sławnych w kraju i za granicą, na których
 355  1,5 |               Zbyszko, obiecując sobie w duszy, że jeśli sprawa z
 356  1,5 |          będzie się starał im wyrównać w męstwie i we wszystkich
 357  1,5 |            osobą, upoważnił posła, aby w jego imieniu trzymał do
 358  1,5 |          dziecię, a zarazem prosił, by w dowód osobliwszej jego miłości
 359  1,5 |              odwiedzin, uczt i gonitw, w których z zamiłowaniem brat
 360  1,5 |    węgierskiego gościa", którego znana w świecie próżność była tak
 361  1,5 |           próżność była tak wielka, że w razie niepowodzenia wyciskała
 362  1,5 |              żony jego Anny przywieźli w darze kniazie i bojarzyni
 363  1,5 |             opowiadające sobie nowiny. W jednej z nich Maćko, posłyszawszy
 364  1,5 |         połączone wojska poniosą Krzyż w takie strony, w których,
 365  1,5 |          poniosą Krzyż w takie strony, w których, jeśli wspominają
 366  1,5 |              dlatego, by mu bluźnić, i w których nie postała dotąd
 367  1,5 |       znalazłbyś ani jednego człowieka w ówczesnej Europie, który
 368  1,5 |      wszystkich bitwach, niezwyciężony w żadnej, "pan dusz i ciał".~
 369  1,5 |              więcej ziem, niż ich było w reszcie Europy, "syn" chciał
 370  1,5 |            ochota pociągnąć z Witoldem w dzikie stepy... Ale za czasu
 371  1,5 |           stepy... Ale za czasu pobytu w Wilnie chciało mu się widzieć
 372  1,5 |             Kraków, dwór, wziąć udział w gonitwach rycerskich, a
 373  1,5 |                niesławę i sąd, tam zaś w najgorszym razie znalazłby
 374  1,5 |              namyślać, oni zaś czekali w skupieniu, albowiem powszechne
 375  1,5 |            gdyż widział ich poprzednio w hełmach, z hełmu zaś, nawet
 376  1,5 |               królewski. Zbyszko nigdy w życiu nie widział nic równie
 377  1,5 |              mężowie Królestwa, słynni w radzie lub boju. Wielu,
 378  1,5 |               przeprowadził małżeństwo W. Księcia Litwy z cudną i
 379  1,5 |               kasztelana krakowskiego, w której łączyła się surowość
 380  1,5 |              nad brwią, a spływającymi w długich kędziorach z boków
 381  1,5 |            tylko przepaski utrzymujące w ładzie włosy. Goście zagraniczni,
 382  1,5 |              kosztownym; kniazie ruscy w szatach sztywnych a szerokich
 383  1,5 |                 ku stallom, za którymi w pobliżu ołtarza widać było
 384  1,5 |            porachować wszystkich ludzi w kościele. Oblicze jego miało
 385  1,5 |               Ale właśnie dlatego była w jego twarzy i ruchach jakby
 386  1,5 |            budowali się widokiem króla w kościele. Często on, odrzuciwszy
 387  1,5 |              uczynił to samo, albowiem w całym tym zgromadzeniu nikt
 388  1,5 |               ludzie pozbawieni władzy w rękach i nogach odzyskiwali
 389  1,5 |          Krzyża ostatni pogański naród w Europie. Czego nie dokazały
 390  1,5 |              po dworach zagranicznych. W Rzymie śpiewano "Te Deum".
 391  1,5 |             Rzymie śpiewano "Te Deum". W ziemiach polskich utrwaliło
 392  1,5 |        wysłańcy od ziem i powiatów, by w miarę potrzeby modliła się
 393  1,5 |        miodobranie. to o obfitość ryby w jeziorach, to o zwierza
 394  1,5 |                jeziorach, to o zwierza w lasach. Groźni rycerze z
 395  1,5 |              Czysty duch jej przenikał w serca ludzkie, łagodził
 396  1,5 |             był zarazem najbieglejszym w kraju, a słynnym i za granicą
 397  1,5 |              księżniczek - kochała się w kosztownych tkaninach, w
 398  1,5 |               w kosztownych tkaninach, w łańcuchach, perłach, w złotych
 399  1,5 |                 w łańcuchach, perłach, w złotych manelach i pierścieniach,
 400  1,5 |                piękności nie wzbudziła w niej pychy światowej. Próżno
 401  1,5 |          odmiennym jej stanie, polecił w uniesieniu radości, by łożnicę
 402  1,5 |               nie wśród klejnotów, ale w cichej pokorze powinna przyjąć
 403  1,5 |             Królowa zgodziła się tylko w tym zmienić zakonny pozór,
 404  1,5 |               oczy wzniesione do góry, w jednej ręce książkę, w drugiej
 405  1,5 |                 w jednej ręce książkę, w drugiej różaniec. Zbyszko
 406  1,5 |                go palą ręce i pali się w nim dusza cała...~Zapomniał
 407  1,5 |                 które nagle ozwały się w kościele, miał poczucie,
 408  1,5 |                z niej oka, rozmyślając w wezbranym sercu, jaką by
 409  1,5 |                go pewien franciszkanin w Wilnie, ale być może, że
 410  1,5 |                jednak począł powtarzać w kółko tych kilka słów, które
 411  1,5 |           kółko tych kilka słów, które w jego duszy znaczyły: "Daj
 412  1,5 |             wisiał sąd i kara - przeto w całym kościele nie było
 413  1,5 |             umyślnie nie brała udziału w wesołych śniadaniach, przy
 414  1,5 |               zawołał, żegnając się:~- W imię Ojca i Syna, i Ducha!...
 415  1,5 |               stołem. Wnet zaroiło się w komnacie od gości zagranicznych
 416  1,5 |               włosach, które pozwijane w strąki czyniły głowę jego
 417  1,5 |        potężnym królem lepiej jest być w zgodzie, przebłagał go,
 418  1,5 |         otrzyma. Jakoż nie zawiódł się w przyszłości, a tymczasem
 419  1,5 |               im spotkać przyszło bądź w bitwie, bądź w pojedynczej
 420  1,5 |           przyszło bądź w bitwie, bądź w pojedynczej walce. Wydawało
 421  1,5 |              był on jednak chuchrakiem w porównaniu do takiego Powały,
 422  1,5 |         Lichtenstein począł się klepać w łysiejącą głowę, zapomniał
 423  1,5 |               smoleńskiego, pomagał mu w tym tak szczerze, że aż
 424  1,5 |        wolności, odrzekł:~- Dużo miodu w ziemi dobrzyńskiej, dlatego
 425  1,5 |               który, przebywając długo w Toruniu i Chełmnie, wyuczył
 426  1,5 |           Zyndrama z Maszkowic, utopił w nim swoje szare źrenice
 427  1,5 |            krakowski Wysz -żali to nie w odwiecznie chrześcijańskim
 428  1,5 |                starsze tu kościoły niż w Malborgu?~- Nie wiem - odpowiedział
 429  1,5 |              Krzyżak - ale obyczaje są w nim pogańskie...~Na to podnieśli
 430  1,5 |             potężni, sławni, zwycięscy w wielu bitwach, w wielu turniejach,
 431  1,5 |             zwycięscy w wielu bitwach, w wielu turniejach, i to płonąc
 432  1,5 |               do Prus przybył, wojował w Palestynie, ale tam nawet
 433  1,5 |          obyczajem litewskim kilkakroć w dłonie. Wówczas wstał stary
 434  1,5 |                przygodziłoby mi się to w żadnym innym chrześcijańskim
 435  1,5 |           jedni uderzali się pięściami w uda i piersi, drudzy skręcali
 436  1,5 |                piersi, drudzy skręcali w palcach cynowe misy na stole,
 437  1,5 |             czym krzyknął na stojącego w pobliżu młodego kniazia
 438  1,5 |             masz praw chrześcijańskich w tym Królestwie. Sąd nad
 439  1,5 |             wiódł Zbyszka, by oddać go w ręce łuczników stojących
 440  1,5 |           zamkowym dziedzińcu. Czuł on w młodym sercu litość dla
 441  1,5 |            albo na topory, ale stłumił w sobie tę chęć, wspomniawszy,
 442  1,5 |                spuścił smutnie głowę i w milczeniu pozwolił się oddać
 443  1,5 |           milczeniu pozwolił się oddać w ręce przywódcy pałacowych
 444  1,5 |                pałacowych łuczników.~A w sali tymczasem uwaga powszechna
 445  1,5 |                powszechna zwróciła się w inną stronę. Danusia, widząc,
 446  1,5 |          początku tak, iż dech zaparło w jej piersi. Twarzyczka jej
 447  1,5 |              ruchu jak woskowa figurka w kościele. Lecz gdy wreszcie
 448  1,5 |             pochowała swą jasną główkę w fałdy szarej szaty królewskiej,
 449  1,5 |           patrzyła błagalnie na króla, w którego twarzy odbiło się
 450  1,5 |              prośby. Nagle zmienił się w mgnieniu oka: spuścił głowę,
 451  1,5 |             posłem między wami i noszę w sobie majestat całego Zakonu,
 452  1,5 |              odstąpienia od skargi lub w razie potrzeby napisała
 453  1,5 |            straszny gniew królewski, a w dodatku klątwą kościelną
 454  1,5 |               otwarcie: "Posłem jest i w szranki powołań być nie
 455  1,5 |          najzawziętszym, albowiem miał w Taczewie umiłowaną córuchnę
 456  1,5 |            Taczewie umiłowaną córuchnę w wieku Danusi - skutkiem
 457  1,5 |             Danusine całkiem skruszyły w nim serce.~Jakoż jeszcze
 458  1,5 |          samego dnia odwiedził Zbyszka w podziemiu, kazał mu być
 459  1,5 |              nawet nie kazał zapalić i w zmroku z nim gadał. Wrócił
 460  1,5 |             nie będzie!~- I nie byłoby w tym sprawiedliwości - dodał
 461  1,5 |                kazał im pozostać, może w nadziei, że uda mu się przy
 462  1,5 |           skarga o zniewagę, jaka mnie w królestwie waszym spotkała.~-
 463  1,5 |              zaś rzekł, patrząc wprost w twarz króla:~- Nie znam
 464  1,5 |                ją i począł czytać, ale w miarę jak czytał, twarz
 465  1,5 |        kasztelańskim wszystko, co było w jego mocy, aby winę Zbyszka
 466  1,5 |                także pomyśleć, że jest w tym zrządzenie boskie. Jednej
 467  1,5 |              przynieść do sądu zbroję, w którą owego dnia był przybrany,
 468  1,5 |            jest posłem, tedybym go był w spokoju ostawił".~Podobały
 469  1,5 |                milczał, po czym utkwił w Zbyszku badawcze źrenice
 470  1,5 |        myślałbym, że to nasz rycerz, a w naszego przecie bym nie
 471  1,5 |            gdyby nie pan z Taczewa, to w obecnej chwili leżałby przed
 472  1,5 |                kasztelan rzekł:~- Iżeś w zapalczywości swej nie pomyślał,
 473  1,5 |       zapalczywości swej nie pomyślał, w kogo bijesz, i czynił bez
 474  1,5 |              ale wnet potem wstrząsnął w tył swe długie włosy, przeżegnał
 475  1,5 |             Lichtenstein, i jakkolwiek w piersiach biło mu zarówno
 476  1,5 |         straszną i złowrogą twarz miał w tej chwili stary wojownik.
 477  1,5 |               się muszą spotkać choćby w Malborgu.~Tymczasem kasztelan
 478  1,5 |              wyrok na Zbyszka biegłemu w piśmie sekretarzowi. Ten
 479  1,5 |                i niezmiernej surowości w ich przestrzeganiu, znany
 480  1,5 |                był po świecie szeroko. W sprawach najbardziej zawilkłanych,
 481  1,5 |              najbardziej zawilkłanych, w których chodziło o honor
 482  1,5 |             baranka. Ktoregożeś z nich w tej przygodzie naśladował?~-
 483  1,5 |           miejsce za stołem i wziąwszy w rękę krucyfiks, rozkazał
 484  1,5 |               się kilkakrotnie pięścią w piersi, powtarzając: "Boże,
 485  1,5 |                czym wstał i rzucił się w ramiona Maćka, który począł
 486  1,5 |            Maćka, który począł całować w milczeniu jego głowę i oczy.~
 487  1,5 |         ludziom ówczesnym, zamiłowanym w drobiazgowym rozporządzaniu
 488  1,5 |              tylko dla wzięcia udziału w uroczystościach chrzcin,
 489  1,5 |              raz o niej dowie, wpadnie w turbację mogącą jej ciężko
 490  1,5 |          mogącą jej ciężko zaszkodzić. W ten sposób pozostawało Zbyszkowi
 491  1,5 |                Malborga pojadę i kopią w bramę zamkową uderzę, a
 492  1,5 |                spoglądając przez kratę w murze:~- A co tam na dworze?~-
 493  1,5 |            obie dłonie i przechyliwszy~w tył głowę, mówił:~- Hej,
 494  1,5 |               z ołowianymi ostrzami, a w końcu, jak ucztują i jakie
 495  1,5 |              wybiera się aż hen gdzieś w dół Węgrów na Turków, nie
 496  1,5 |              nadzieja na nowo wstąpiła w serce obu pań. Księżna Aleksandra,
 497  1,5 |          Malborga bogate dary i listy, w których mistrz nazywał ją
 498  1,5 |               nowinę zwiastować.~Jakoż w pierwszej chwili Zbyszko
 499  1,5 |              Po czym rzucili się sobie w objęcia - i Zbyszko został
 500  1,5 |           kaganek przy łożu: pogrążony w ciemności Zbyszko stracił