Tom,    Rozdzial

2001  1,30|               nie poznał, albowiem jej w leśnym dworcu nie widział,
2002  1,30|              ogromny i prawie straszny w blasku płomienia, który
2003  1,30|            padał na niego od płonącego w kominie ognia.~- Gdzie dziecko? -
2004  1,30|              zlękli się, stanąwszy oko w oko z groźnym mężem. Pątnik,
2005  1,30|               ale przysłano nas ku wam w sprawach ważnych. Wszelako
2006  1,30|            zaledwie jednak znalazł się w głównej izbie obwieszonej
2007  1,30|               rzekł Zbyszko.~Tymczasem w izbie narożnej, zaledwie
2008  1,30|              strachu, wsparł się teraz w boki, rozwalił się na ławie,
2009  1,30|               pomaga bratu Szombergowi w czuwaniu nad nią - rzekła
2010  1,30|         skamieniałe ze strachu, utkwił w groźnej twarzy spychowskiego
2011  1,30|            Jurand wbił sobie to dobrze w pamięć:~- Brat Szomberg
2012  1,30|                innych brańców, których w Spychowie macie.~- Jest
2013  1,30|               i wy wiecie, panie, jaka w tym kraju jest ku nim nienawiść
2014  1,30|                że to oni ją porwali, i w ten sposób za swą cnotę
2015  1,30|            Juranda odbił się niepokój. W pierwszej chwili wydawało
2016  1,30|                 ale teraz zrodziło się w nim podejrzenie, że może
2017  1,30|                Bo gdyby ją znów zbójcy w drodze porwali, znów posąd
2018  1,30|           wrócę, gdy sam wlezę wilkowi w gardziel?~- Cnota braci,
2019  1,30|               i nastała groźna chwila, w której już, już zdawało
2020  1,30|               pod kolano - lecz zdusił w sobie gniew, odetchnął głęboko
2021  1,30|          mówiąc nic nikomu, stawić się w Szczytnie z panem de Bergow
2022  1,30|              Juranda poczęły się cofać w tył, a palce rozszerzać
2023  1,30|                i Bergowa kołem połamać w Spychowie?~- Wasza córka
2024  1,30|          Spychowie?~- Wasza córka jest w mocy braci, a pod opieką
2025  1,30|                 I zrozumiejcie, żeście w mocy komturów - ozwał się
2026  1,30|        nieruchomy i z twarzą pogrążoną w cieniu padającym na nią
2027  1,30|               zawieszonego przy oknie. W głowie pozostała mu jedna
2028  1,30|            przemoc, która go zgniotła. W duszy widział już żelazne
2029  1,30|               że ją zamordują, zakopią w wale zamkowym, a potem się
2030  1,30|         porwali? Miał wprawdzie Jurand w ręku wysłańców, mógł ich
2031  1,30|         wiedział na pewno, że ona jest w Szczytnie, mógłby ruszyć
2032  1,30|              nie być i pewnie nie było w Szczytnie. Jeszcze mignęło
2033  1,30|              przesiliła się i przeszła w odrętwienie. Siedział nieruchomie
2034  1,30|              Gdyby chciał podnieść się w tej chwili, nie byłby zdołał
2035  1,30|              uchyliły się i ukazał się w nich Zbyszko, a za nim ksiądz
2036  1,30|                wam jest?~- Nic...~Lecz w głosie jego było coś tak
2037  1,31|             widzieli się z Jurandem, a w jakiś czas później wyjechali,
2038  1,31|          schronienie i ma nadzieję, iż w ciągu kilku dni ją odzyszcze.
2039  1,31|      wszystkich wyprawach i walkach, a w czasie spokoju gospodarzył
2040  1,31|             czasie spokoju gospodarzył w Spychowie.~- Oto jest -
2041  1,31|          wszelakiego statku, który się w Spychowie znajduje...~Usłyszawszy
2042  1,31|           zwracać swą kwadratową głowę w stronę Zbyszka, to w stronę
2043  1,31|             głowę w stronę Zbyszka, to w stronę Juranda; nie rzekł
2044  1,31|                i dla mnie. Zaś co jest w skarbcu łupów i pieniędzy,
2045  1,31|                  i będziesz mu wiernie w pokoju i na wojnie do śmierci
2046  1,31|              naciskiem:~- Tym, co jest w skarbcu, można choćby największą
2047  1,31|              zawołał Zbyszko - coś się w was odmieniło od wczoraj
2048  1,31|         Zbyszkowi aż łzy stanęły nagle w oczach; w jednej chwili
2049  1,31|                stanęły nagle w oczach; w jednej chwili rzucił się
2050  1,31|             Kaleb.~Jurand zaś pochował w pochwę mizerykordię i otworzył
2051  1,32|             Jurand.~- Gościniec będzie w prawo za borkiem, a z pagórka
2052  1,32|              nie wiesz, jest-li komtur w zamku? - zapytał Jurand.~-
2053  1,32|                 odrzekł stary chłop.~I w głosie jego czuć było jakby
2054  1,32|           drodze zasuwał niekiedy dłoń w kaletę, wydostawał z niej
2055  1,32|              do ust, gdy zaś zaspokoił w ten sposób pierwszy głód,
2056  1,32|               jak bydlę. A gdzie żarna w chałupie znajdą, tam chłopa
2057  1,32|              świętą niedzielę chowa, a w piątek tak jeść musi jako
2058  1,32|               Nie tak jak na Mazowszu.~W ten sposób wyrzekał krzyżacki
2059  1,32|              bryłami wapienia i weszli w las, który w zarannym świetle
2060  1,32|         wapienia i weszli w las, który w zarannym świetle wydawał
2061  1,32|              leśną drożyną idącą nieco w górę i tak ciasną, że miejscami
2062  1,32|          stanie i spełni... Na tę myśl w sercu Juranda, obok trwogi
2063  1,32|                zwyciężyli go wprawdzie w polu, nie odwagą i rycerską
2064  1,32|          sromota, i na myśl o tym wyło w nim serce z bólu, jak wyje
2065  1,32|                jak wyje wilk, uczuwszy w sobie grot.~Lecz był to
2066  1,32|                nieruchomy rycerz toczy w tej chwili najcięższą ze
2067  1,32|               walk, jakie kiedykolwiek w życiu stoczył. Lecz on zmagał
2068  1,32|              cna, jednakże zamajaczało w końcu w nich coś ciemniejszego.
2069  1,32|           jednakże zamajaczało w końcu w nich coś ciemniejszego.
2070  1,32|              ruszył koniem, poczuł, że w serce poczyna mu wstępować
2071  1,32|              wspomnieniem ich ukrzepił w sobie teraz serce.~Z wolna
2072  1,32|             serce.~Z wolna poczęła się w nim budzić nawet i nadzieja.
2073  1,32|                spotkaniu, i za strach, w jakim przez tyle lat żyli.~
2074  1,32|         niechybnie i nie chcąc trzymać w pobliżu Mazowsza, wyślą
2075  1,32|              życia przyjdzie mu jęczeć w podziemiu, ale Danusię będą
2076  1,32|                jakikolwiek inny rycerz w świecie. Natomiast ten sam
2077  1,32|               o Zbyszku wiedział:~"Bił w Niemców pod Wilnem, na pojedynkę
2078  1,32|        stryjcem pozwali, poćwiertował, w Lichtensteina też bił, od
2079  1,32|           Juranda zwilgotniały nagle i w sercu zerwała mu się ogromna
2080  1,32|                przecie jeszcze dziecko w życiu widzieć i kiedyś,
2081  1,32|                i kiedyś, kiedyś umrzeć w Spychowie przy tych dwojgu,
2082  1,32|              przy tych dwojgu, nie zaś w ciemnych piwnicach krzyżackich.
2083  1,32|              źyw-li czy też już u Boga w wiecu?... Będą przepytywać
2084  1,32|               na saniach zmarzłą rybę. W jednym miejscu czterech
2085  1,32|         nozdrzy i ust wychodził oddech w kształcie kłębów pary, a
2086  1,32|              na znak powitania i czci. W miasteczku było jeszcze
2087  1,32|              ku zamkowi, który otulony w tumany podnoszące się z
2088  1,32|      przepychając się wzajem, trącając w powrozy i dziobiąc o pospuszczane
2089  1,32|             szumem, ale wnet zawróciło w powietrzu i poczęło się
2090  1,32|                do przekopu i stanąwszy w miejscu, w którym nad bramą
2091  1,32|        przekopu i stanąwszy w miejscu, w którym nad bramą wznosił
2092  1,32|             się most zwodzony, uderzył w róg.~Po czym zatrąbił raz,
2093  1,32|              za kratą klapa, wmurowana w pobliżu zamku bramy, podniosła
2094  1,32|            podniosła się ze zgrzytem i w otworze ukazała się brodata
2095  1,32|           wieczora albo i dłużej. Więc w pierwszej chwili zawrzała
2096  1,32|              pierwszej chwili zawrzała w nim krew; chwyciła go nagła
2097  1,32|                przekopem, i rzucić nim w kratę. Tak byłby w innym
2098  1,32|          rzucić nim w kratę. Tak byłby w innym razie uczynił i on,
2099  1,32|                dziecko?" - rzekł sobie w duszy.~I czekał.~Tymczasem
2100  1,32|             duszy.~I czekał.~Tymczasem w wyzębieniach murów poczęło
2101  1,32|            spoglądać przez kraty okien w przybramnej wieży, i podniósł
2102  1,32|               tam okna powycinane były w głębokich murach i patrzeć
2103  1,32|             nie było niepodobna, chyba w dal. Za to na blankach czereda,
2104  1,32|           początku spozierała na niego w milczeniu, poczęła się odzywać.
2105  1,32|        wieczorowi, a most wisiał wciąż w powietrzu i brama pozostawała
2106  1,32|              bym tu stał - mówił sobie w duszy. - Jeśli nawrócę,
2107  1,32|               posiadał tę wytrzymałość w większej jeszcze od innych
2108  1,32|               we włócznie i halabardy, w środku zaś między nimi szedł
2109  1,32|                 knechtowie wbili zaraz w śnieg tylca włóczni i halabard -
2110  1,32|             osady drżą im jednak nieco w ręku.~Ów zaś siódmy, który
2111  1,32|             zsiadł z konia, po którego w tej chwili poskoczył jeden
2112  1,32|              pochwę od miecza i czekać w pokorze u bramy, póki ci
2113  1,32|             chwili Jurand pozostał sam w ciemności i ciszy. Na śniegu
2114  1,32|               długo, czując, że mu się w duszy coś rozprzęga, coś
2115  1,32|           przed śmiercią hańbili. Ano, w Imię Ojca i Syna...~Po czym
2116  1,32|                się, wdział na się wór, w którym były poprzecinane
2117  1,32|            otworzą. Zamek pogrążył się w milczeniu nocy, straże tylko
2118  1,32|               niekiedy po narożnikach. W wieży przybramnej świeciło
2119  1,32|             jest?!~Z wysokiego okienka w przybramnej wieży ozwały
2120  1,32|               pewien, że nie ma Danusi w zamku, a jednak ten głos
2121  1,32|            głos lutni po nocy wzburzył w nim w jednej chwili serce.
2122  1,32|           lutni po nocy wzburzył w nim w jednej chwili serce. Wydało
2123  1,32|              do modlitwy i dygocąc jak w gorączce, słuchał.~A wtem
2124  1,32|             imię, ale słowa uwięzły mu w gardle, jakby je ścisnęła
2125  1,32|          tęsknoty, niedoli wezbrała mu w piersiach, więc rzucił się
2126  1,32|                 więc rzucił się twarzą w śnieg i jął w uniesieniu
2127  1,32|               się twarzą w śnieg i jął w uniesieniu wołać ku niebu
2128  1,32|              uniesieniu wołać ku niebu w duszy jakby w dziękczynnej
2129  1,32|           wołać ku niebu w duszy jakby w dziękczynnej modlitwie:~-
2130  1,32|          targać jego olbrzymim ciałem. W górze tęskny głos śpiewał
2131  1,32|          knecht niemiecki począł kopać w biodro leżącego przy bramie
2132  1,32|                gardło, nie skruszył go w żelaznych rękach, twarz
2133  1,32|           począł podnosić się do góry, w samej zaś bramie spadła
2134  2,1 |                 nad którymi wykuty był w kamieniu Chrystus na krzyżu,
2135  2,1 |                krzyżu, udał się ku nim w mniemaniu, że jeśli komtur
2136  2,1 |                starszyzna znajdują się w innej części zamku lub w
2137  2,1 |               w innej części zamku lub w innych izbach, to go ktoś
2138  2,1 |             nawrócić.~I tak się stało. W chwili gdy Jurand zbliżył
2139  2,1 |             jak klerycy, ale przybrany w suknię świecką, i zapytał:~-
2140  2,1 |           przewodnika, a spostrzegłszy w jego twarzy coś w rodzaju
2141  2,1 |        spostrzegłszy w jego twarzy coś w rodzaju politowania i współczucia,
2142  2,1 |             jest?~- Córka.~- Owa panna w wieży przy bramie?~- Tak
2143  2,1 |          Markwart?~- Nie ma tych braci w zamku. Odbierzcie ją jednak,
2144  2,1 |             doszli do sali na piętrze, w której Jurand miał stanąć
2145  2,1 |          Spychowa wszedł i znalazł się w obszernej komnacie, bardzo
2146  2,1 |         ciemnej, gdyż szklane, oprawne w ołów gomółki przepuszczały
2147  2,1 |             dzień był zimowy, chmurny. W drugim końcu komnaty palił
2148  2,1 |             się ze zmrokiem, dostrzegł w głębi stół i siedzących
2149  2,1 |             tym, że siedział za stołem w pośrodku, w poręczastym
2150  2,1 |         siedział za stołem w pośrodku, w poręczastym krześle, mając
2151  2,1 |              krześle, mając rękę ujętą w drewniane łupki, opartą
2152  2,1 |               wróg polskiego plemienia w ogóle, a Juranda ze Spychowa
2153  2,1 |           ogóle, a Juranda ze Spychowa w szczególności; po lewej
2154  2,1 |              teraz wygodnie, przybrani w miękkie, z ciemnego sukna
2155  2,1 |            pogardą, którą mieli zawsze w sercach dla słabszych i
2156  2,1 |                piersi głową, przybrany w zgrzebny wór pokutniczy,
2157  2,1 |                otuchy, albowiem myślał w duszy: "Gdyby Danveld nie
2158  2,1 |               oto tu jeszcze pluje nam w oczy hardością i pychą!
2159  2,1 |              pychą! A Jurand wyciągnął w górę dłonie jak człowiek,
2160  2,1 |           Danveld zmarszczył brwi, ale w tej chwili błazen zamkowy
2161  2,1 |         pokorni, gdy nie poczuwali się w sile, nie znali natomiast
2162  2,1 |             powybijał; pianę pewnie ma w pysku; rad by kogo ciął,
2163  2,1 |                na dłonie, chlustali mu w oczy, on zaś stał między
2164  2,1 |                zagłuszyć gwar panujący w sali:~- Na mękę Zbawiciela
2165  2,1 |         obiecywał? - spytał Danveld.~- W sumieniu i wierze ty, komturze!~-
2166  2,1 |              niewinna to igraszka, nie w miarę jego występków i zbrodni.
2167  2,1 |                 Choćby wszystko oddał, w rok dwa razy tyle złupi.~-
2168  2,1 |                otoczyli znów Juranda i w poczuciu chwały, która z
2169  2,1 |              ni na pogardę, która była w ich słowach: serce miał
2170  2,1 |             ale... nie zdradliwy.~Wtem w drugim końcu sali jakiś
2171  2,1 |              Wiodą dziewkę!" - i naraz w całej sali uczyniło się
2172  2,1 |       wiedziała nawet nic ojej pobycie w zamku, jednakże ci, którzy
2173  2,1 |              wstążką na czole.~I nagle w całej sali rozległ się na
2174  2,1 |          wybuch śmiechu. Jurand, który w pierwszej chwili skoczył
2175  2,1 |             zmienił, bo innej nie masz w Szczytnie.~Stary Zygfryd.
2176  2,1 |          okropnym głosem:~- Jest! jest w Szczytnie! Słyszałem, jako
2177  2,1 |               nią nie jest - nie nasza w tym wina, ale raczej wola
2178  2,1 |               wola Pana naszego, który w ten sposób chciał wydać
2179  2,1 |            sposób chciał wydać Juranda w nasze ręce.~Zygfryd i dwaj
2180  2,1 |              na znak, że słyszą i będą w potrzebie świadczyli. Potem
2181  2,1 |         Danvelda na wszystkie relikwie w Malborgu, a potem na prochy
2182  2,1 |         łamiący przysięgi i obietnice. W głosie jego tyle było rozpaczy
2183  2,1 |                z moim bękartem...~Lecz w tej samej chwili Jurand
2184  2,1 |                Danvelda i podniosły go w górę. W sali rozległ się
2185  2,1 |        Danvelda i podniosły go w górę. W sali rozległ się przeraźliwy
2186  2,1 |                i krwi, a jednak upadły w nich serca tak dalece, że
2187  2,1 |             rozpętanie męża, zbili się w kupę, by razem stawić opór,
2188  2,1 |                chwila okropnej trwogi, w której zdawało się, że ten
2189  2,1 |             mogli go otoczyć, albowiem w szale bojowym zamiast szukać
2190  2,1 |        zawiedziona nadzieja, zmienione w jedną żądzę krwi, zdawały
2191  2,1 |               krwi, zdawały się mnożyć w dziesięcioro jego okrutną
2192  2,1 |         któremu jakieś nadludzkie siły w pomoc przychodzą.~Lecz stary
2193  2,1 |             Jeden z pocisków trafił go w czoło nad brwiami i zalał
2194  2,1 |                hurmem do sali, zbrojni w dzidy, halabardy, topory,
2195  2,1 |              halabardy, topory, kusze, w ostrokoły, drągi, powrozy
2196  2,1 |            ćmiła mu wzroku, zebrał się w sobie - i rzucił się na
2197  2,1 |               rzucił się na cały tłum. W sali rozległy się znów jęki,
2198  2,2 |                            Rozdział II~W tej samej sali wieczorem
2199  2,2 |       płomieniem pochodni palących się w żelaznych kunach, a kiedy
2200  2,2 |             siedział posępny, z twarzą w cieniu i z ponurymi myślami
2201  2,2 |            cieniu i z ponurymi myślami w duszy.~- Nad czym mamy radzić? -
2202  2,2 |          Gotfryda? - spytał starzec.~- W kaplicy; księża śpiewają
2203  2,2 |           śpiewają nad nimi litanie.~- W trumnach już?~- W trumnach,
2204  2,2 |           litanie.~- W trumnach już?~- W trumnach, jeno komtur głowę
2205  2,2 |          trumny, a ranni opatrzeni już w szpitalu.~Zygfryd splótł
2206  2,2 |                 Duchu Światłości, miej w swojej pieczy Zakon, gdy
2207  2,2 |              to Rotgier podniósł wzrok w górę, jakby coś sobie przypominając,
2208  2,2 |           Bergow.~- Żyje?~- Żyje, leży w tej samej sieci, w którąśmy
2209  2,2 |                leży w tej samej sieci, w którąśmy go zaplątali. Gdy
2210  2,2 |                do mistrza. Jęczeliście w niewoli u Juranda i jesteście
2211  2,2 |                Ciężką niewolę znosiłem w Spychowie i jako gość wasz
2212  2,2 |             było prawdziwej Jurandówny w Szczytnie i zali nie zdrada
2213  2,2 |            przez chwilę z odpowiedzią;~w naturze jego leżała głęboka
2214  2,2 |               i chciwość, ale nie było w nim zamiłowania do niskich
2215  2,2 |           zgryzotą życia jego było. że w ostatnich czasach sprawy
2216  2,2 |       niekarność i swawolę ułożyły się w ten sposób, że wykręty stały
2217  2,2 |           pytanie de Bergowa poruszyło w nim tę najboleśniejszą stronę
2218  2,2 |              Przed północą zaś bądźcie w kaplicy, gdzie i my przyjdziemy
2219  2,2 |            mógł miłować jedynego syna. W Zakonie czyniono nawet z
2220  2,2 |               jeszcze na swym zameczku w Niemczech i nie wypierał
2221  2,2 |           popoić i powiesić. Byli tacy w załodze, którzy się czegoś
2222  2,2 |          domyślali, ale tym pomieszała w głowie owa niedojda i sami
2223  2,2 |             przed całym światem, żeśmy w czasie pokoju i układów
2224  2,2 |               nie tylko sam stawił się w Szczytnie, ale by przedtem
2225  2,2 |                ale jakże uspawiedliwim w takim razie to, co stało
2226  2,2 |           takim razie to, co stało się w Szczytnie?~- Powiemy, iż
2227  2,2 |             wpadł na widok tej dziewki w szaleństwo i opętan przez
2228  2,2 |             Zygfryd - bo zniewieścieją w was ciała i dusze, i kolano
2229  2,2 |                a głowę i oczy podniósł w górę i zawołał:~- Wyrzeczcie
2230  2,2 |             tak straszne że jedno okno w górze nad galerią otworzyło
2231  2,2 |                oraz płatkami śniegu.~- W imię Ducha Światłości! Zła
2232  2,2 |              dlaczego, panie, zamiast: w imię Boga, mówicie: "w imię
2233  2,2 |                 w imię Boga, mówicie: "w imię Ducha Światłości"?~-
2234  2,2 |               co mam czynić?~- Masz-li w duszy odwagę?~- Cóżem takiego
2235  2,2 |             cię więcej niż kogokolwiek w świecie. Tedy jedź na dwór
2236  2,2 |           Opowiesz wiernie, co uczynił w Szczytnie, i muszą ci uwierzyć...
2237  2,2 |       pogrzebie Danvelda wyruszę zaraz w drogę.~- Niech cię Bóg błogosławi,
2238  2,3 |           Rozdział III~Wieść o zajściu w Szczytnie przybyła jednak
2239  2,3 |             Malborga z listem księcia, w którym tenże skarżył się
2240  2,3 |         niemożliwe, książę tylko wpadł w gniew, w którym go dawno
2241  2,3 |            książę tylko wpadł w gniew, w którym go dawno nie widziano,
2242  2,3 |           wieść o tym, co zdarzyło się w Szczytnie.~I przechodząc
2243  2,3 |                otwarte bramy i uczynił w nim rzeź taką, iż z załogi
2244  2,3 |             wejdą prawdopodobnie teraz w granice i że wielka wojna
2245  2,3 |          książąt i rycerstwa nie tylko w Niemczech, ale na całym
2246  2,3 |              naprawdę myśleć o zajściu w Szczytnie, o zniknięciu
2247  2,3 |             jeden z braci, którzy byli w leśnym dworcu, udał, że
2248  2,3 |             gościnność ludzką, i tylko w jednym księstwie mazowieckim
2249  2,3 |                słowy, zapytał:~- Byłeś w Szczytnie, albo-li wiesz,
2250  2,3 |              co się tam stało?~- Byłem w Szczytnie i wiem, co się
2251  2,3 |                pobożnego księcia i ufa w jego sprawiedliwość, więc
2252  2,3 |       opowiadać wszystko, co stało się w Szczytnie: jako Jurand przez
2253  2,3 |       wdzięcznością się wypłacić wpadł w szał; jak zabił Danvelda,
2254  2,3 |             nie chcąc zabijać, musieli w końcu splątać siecią strasznego
2255  2,3 |                 jak wreszcie nie tylko w zamku, ale i w mieście byli
2256  2,3 |               nie tylko w zamku, ale i w mieście byli ludzie, którzy
2257  2,3 |               śmiechy i głosy wołające w powietrzu: "Nasz Jurand!
2258  2,3 |             istotnie Jurand nie wezwał w pomoc sił nieczystych -
2259  2,3 |               kochając Danusię, nosiła w sercu nieutulony żal po
2260  2,3 |             mogli to myśleć, skoroście w leśnym dworze widzieli przy
2261  2,3 |          powstał i utkwił surowy wzrok w Krzyżaku, zaś Mikołaj z
2262  2,3 |                oczu na niewiasty. Było w leśnym dworze przy miłościwej
2263  2,3 |            jego trumnie, których, jako w czasie zimowym, nie mogła
2264  2,3 |              zaś począł patrzyć pilnie w oczy księciu i rzekł:~-
2265  2,3 |              Zaiste, są mi jako miecze w piersi te pytania, albowiem
2266  2,3 |                pytania, albowiem posąd w nich tkwi i podejrzenie.
2267  2,3 |              podejrzenie. Ale ja, ufny w sprawiedliwość Bożą i w
2268  2,3 |                w sprawiedliwość Bożą i w moc prawdy, pytam waszą
2269  2,3 |             przed Bogiem. Posądzał was w pierwszej chwili, ale potem...
2270  2,3 |              sali, pomyślał bowiem, że w głowach krzyżackich więcej
2271  2,3 |                obrotności i rozumu niż w polskich i że to plemię
2272  2,3 |              piekielnik poddanym, więc w imię Boga, z którego władza
2273  2,3 |              królów i książąt wypływa, w imię sprawiedliwości i Krzyża,
2274  2,3 |              książę popatrzył na niego w zdumieniu:~- Na miły Bóg! -
2275  2,3 |          chcesz? Jeśli Jurand wytoczył w szaleństwie waszą krew,
2276  2,3 |             poddanym - rzekł Krzyżak - w twoim księstwie leżą jego
2277  2,3 |                 jego wsie i jego gród, w którym więził sług Zakonu;
2278  2,3 |                zmarłych, ale może choć w części uspokoi gniew Boży
2279  2,3 |               nie masz ni piędzi ziemi w jego władaniu. Niechże nasza
2280  2,3 |               i tu żywią ludzie mający w sercach bojaźń Bożą.~Usłyszawszy
2281  2,3 |                nakaże.~I znowu rad był w sercu, gdyż myślał sobie: "
2282  2,3 |          czy-li nie słusznie, bo oto i w tej sprawie więcej wam o
2283  2,3 |             śmiał Zakon o uczestnictwo w porwaniu onego córki posądzać -
2284  2,3 |              na podłogę, oni zaś stali w głuchym milczeniu, bo choć
2285  2,3 |               mu dziecko, każdy przeto w duszy myślał, że jest słuszność,
2286  2,3 |               bardziej i wsparłszy się w boki, zapytał:~- Jest-li
2287  2,3 |                to, rzucił swoją prosto w twarz Rotgiera, po czym
2288  2,3 |               prawdzie - i pozywam cię w szranki na walkę pieszą
2289  2,3 |       ostatniego tchnienia, na śmierć!~W sali można by było usłyszeć
2290  2,3 |            przyrodzonego obrońcy, lecz w tej chwili wystąpił pan
2291  2,3 |              nie znał, co to trwoga, i w którym serce burzyło się
2292  2,3 |               którym serce burzyło się w tej chwili gniewem, byłby
2293  2,3 |              przez się możnym panem, a w dodatku krewnym hrabiego
2294  2,3 |                Jeślić wola, to pieszo, w zamkniętych szrankach na
2295  2,4 |          jednym ze sławniejszych braci w Zakonie. Giermek van Krist
2296  2,4 |             dopuszczano tylko słynnych w świecie rycerzy, takich,
2297  2,4 |             potykał się z mizerykordią w jednej, a toporem lub mieczem
2298  2,4 |          jednej, a toporem lub mieczem w drugiej ręce z pięciu naraz
2299  2,4 |                nazwiska mazowieckich i w ogóle polskich rycerzy,
2300  2,4 |         Garbowa, z którym żaden rycerz w chrześcijaństwie mierzyć
2301  2,4 |       Zbyszkowego, Czecha Hiawy, który w wigilię spotkania, słysząc
2302  2,4 |               łgać wobec ludzi, spójrz w górę, że to i Bóg cię słyszy!"
2303  2,4 |              Kaleba, a jego pieczęć, i w tym liście Jurand powiada,
2304  2,4 |             szczęki i łzy zbierały się w oczach.~- Ja nic nie wiem,
2305  2,4 |             całym.~To rzekłszy, zerwał w uniesieniu pątlik z głowy,
2306  2,5 |           ówczesnych obyczajów nie był w możności tego uczynić. Wymógł
2307  2,5 |               wynaleźli i zaprowadzili w swoich ziemiach.~Tymczasem
2308  2,5 |               po gładkiej powierzchni. W całym zamku panował ruch
2309  2,5 |         opanowało rycerzy i dwórki, że w nocy poprzedzającej bitwę
2310  2,5 |            Wiele niewiast spędziło noc w kościele, gdzie też po odbytej
2311  2,5 |         kaplicę, aby przywdziać zbroję w izbie zamkowej, znowu przybyło
2312  2,5 |             razem z dziećmi i zasiedli w środku między słupami, skąd
2313  2,5 |          patrzących utaił wówczas dech w piersiach,~każdy pomyślał,
2314  2,5 |               mężów wpatrzone były jak w tęczę w przeciwników, każdy
2315  2,5 |             wpatrzone były jak w tęczę w przeciwników, każdy bowiem
2316  2,5 |      zwycięstwo.~Krzyżak przybrany był w szmelcowany błękitny pancerz,
2317  2,5 |          szmelcowany błękitny pancerz, w takież nabiodrza i w takiż
2318  2,5 |          pancerz, w takież nabiodrza i w takiż hełm z podniesioną
2319  2,5 |             Zbyszkowej - tępa podkowa. W prawicach dźwigali szerokie,
2320  2,5 |              van Krist, obaj przybrani w ciemne żelazne blachy, obaj
2321  2,5 |               tarczami: van Krist miał w herbie krzak janowca, herb
2322  2,5 |                że zamiast topora tkwił w byczej głowie krótki miecz
2323  2,5 |          głowie krótki miecz do połowy w oku pogrążon.~Trąba ozwała
2324  2,5 |          księstwo, podniósł swą zakutą w stal głowę i ozwał się głosem
2325  2,5 |            pochylając się i nabierając w ręce nieco popiołu ze śniegiem,
2326  2,5 |         toporzysko nie ślizgało mu się w dłoniach - może da Chrystus,
2327  2,5 |            Hlawy. Topór chodził ciężej w ręku Niemca, a również i
2328  2,5 |             razi jak piorun, drugi zaś w poczuciu, że śmierć nad
2329  2,5 |          istotnie. Ów samochwał, który w ogóle stawał do bitki tylko
2330  2,5 |            mogłoby zwalić wołu, upadło w nim zupełnie serce. Zapomniał
2331  2,5 |                się męczyć, a Czech bił w niego coraz potężniej. Równie
2332  2,5 |               drugi całą siłą ramienia w puklerz Czecha, wreszcie
2333  2,5 |               nieszczęśnika dwukrotnie w gardło, kierując ostrze
2334  2,5 |                gardło, kierując ostrze w dół, ku środkowi piersi.~
2335  2,5 |             źrenice van Krista uciekły w głąb czaszki, ręce i nogi
2336  2,5 |                podczas gdy "dziedzice" w Małopolsce i Wielkopolsce
2337  2,5 |            twarde, wskutek czego nawet w obcych i niechętnych budzili
2338  2,5 |              że jako młody ustępuje mu w ćwiczeniu rycerskim.~Było
2339  2,5 |            Rotgier podstawiał tarczę i w chwili uderzenia cofał ją
2340  2,5 |           podstawiał nawet tarczy, ale w chwili gdy Zbyszko uderzał,
2341  2,5 |             uderzał, czynił pół obrotu w bok w ten sposób, że ostrze
2342  2,5 |                czynił pół obrotu w bok w ten sposób, że ostrze topora
2343  2,5 |                się także i mówił sobie w duszy: "Boga mi, jeśli pan
2344  2,5 |           jednak nie padał, gdyż mając w nogach siłę ogromną i rozstawiając
2345  2,5 |    niebezpieczną. Liczył, że po cięciu w próżnię Zbyszko mnie na
2346  2,5 |              zapamięta, straci głowę i w zaślepieniu więcej będzie
2347  2,5 |             obronie. Ale pomylił się i w tym. Zbyszko nie umiał uchylać
2348  2,5 |             zapamiętał, ale skupił się w sobie, stał się ostrożniejszym
2349  2,5 |              stał się ostrożniejszym i w uderzeniach jego coraz straszniejszych
2350  2,5 |          staczał bitew bądź kupą, bądź w pojedynkę, wiedział z doświadczenia,
2351  2,5 |       pierwszych uderzeń zrozumiał, że w tym młodziku jest coś takiego,
2352  2,5 |              jest coś takiego, co jest w jastrzębiu, który w przeciwniku
2353  2,5 |               jest w jastrzębiu, który w przeciwniku widzi jedynie
2354  2,5 |              również, że nie dorównywa w niej Zbyszkowi i że jeśli
2355  2,5 |               męstwa i że większa jest w tej walce zaciekłość, większa
2356  2,5 |            mediolańską zbroję Zbyszka. W kaplicy zadzwoniono na tercję,
2357  2,5 |                Rotgier rzucił na niego w czasie walki raz i drugi
2358  2,5 |               mu złowrogo przez szpary w żelaznej przyłbicy hełmu,
2359  2,5 |               toporzysko zachwiało się w dłoni Rotgiera, sam zaś
2360  2,5 |               tryumfu, które wzbudziły w nim złość i rozpacz. Uderzenia
2361  2,5 |           męskie, to niewieście: "Bij! W niego!... Sąd Boży! Kara
2362  2,5 |             jako młody i chciwy bitew, w chwili walki myślał o samej
2363  2,5 |                żył. Serce zaskowyczało w nim z rozbudzonego bólu
2364  2,5 |                 Zbyszko uderzył tarczą w jego tarczę z tak nadludzką
2365  2,5 |          bezwładnie. Ów zaś cofnął się w trwodze i przerażeniu i
2366  2,5 |           przerażeniu i przechylił się w tył, a wtem w oczach mignął
2367  2,5 |           przechylił się w tył, a wtem w oczach mignął mu błysk topora
2368  2,5 |         zaroiło się na krużgankach jak w pasiece, w której pszczoły
2369  2,5 |             krużgankach jak w pasiece, w której pszczoły przygrzane
2370  2,5 |              niektórzy. "Ot, żyw był i w hardości po ziemi chodził,
2371  2,5 |              sukna. Zbyszko stał jakby w osłupieniu, oddychając ciężko,
2372  2,5 |             ogniem jeszcze nie-zgasłym w oczach, z twarzą pobladłą
2373  2,5 |           księstwa, którzy czekali nań w ogrzanej komnacie przy kominie.
2374  2,5 |             obecnych biorę na świadków w tym, o czym i sam świadczę,
2375  2,5 |             ale gdyby nawet ktokolwiek w Malborgu lub na jakim innym
2376  2,5 |          Lorche, pozwie go natychmiast w szranki na walkę pieszą
2377  2,5 |         tymczasem księżna Anna Danuta, w chwili gdy Zbyszko z kolei
2378  2,5 |         dziękuj Bogu, bo jeśli cię Bóg w miłosierdziu swym wyzuł
2379  2,5 |                które zbierały się zimą w stada w głębokich borach
2380  2,5 |              zbierały się zimą w stada w głębokich borach Mazowsza.~-
2381  2,5 |          siebie.~Lecz on wstał, złożył w krzyż dłonie i rzekł:~-
2382  2,5 |              szukał do ostatniego tchu w nozdrzach i jako nie ustanę,
2383  2,5 |              zbroi niż sierocie jęczeć w podziemiu. Oj, łacniej!
2384  2,5 |                 gdy wspominał Danusię, w takim uniesieniu, w takim
2385  2,5 |           Danusię, w takim uniesieniu, w takim bólu, że aż chwilami
2386  2,5 |                nakazywał, by zwycięzca w pojedynku spędził na miejscu
2387  2,6 |                nieszczęsnej dziewki. A w takim razie pokażą je mistrzowi -
2388  2,6 |             poradzi na to, że wszystko w Zakonie na ludzkich krzywdach
2389  2,6 |         krewniak hrabiego Geldrii. Był w Szczytnie, niech mistrzowi
2390  2,6 |                wszystkich, którzy byli w Szczytnie, ale powiadali
2391  2,6 |               Źle, że Jurand i Danuśka w jego ręku, i trzeba ich
2392  2,6 |           przyjaźni mojej, zaraz ci ją w ręce oddał.~Zbyszko, usłyszawszy
2393  2,6 |               gdyż wnet mieli wyruszyć w drogę. Lecz przed rozejściem
2394  2,6 |               onę krew rozlał. Tego mu w Malborgu nie darują. Czeka
2395  2,6 |              pojedzie po śmierć, bo go w Spychowie ostawię. Lecz
2396  2,6 |               których Czech nie został w Spychowie. Zbyszko i de
2397  2,6 |                dotąd nic o zamierzonej w dzierżawy krzyżackie wyprawie
2398  2,6 |           rzekł - a kiedy ja wrócę, to w mocy boskiej... Może prędko,
2399  2,6 |             wcale nie pojedziesz, jeno w domu, w Spychowie, zostaniesz.~
2400  2,6 |               pojedziesz, jeno w domu, w Spychowie, zostaniesz.~Usłyszawszy
2401  2,6 |      pokazałbym się na oczy mojej pani w Zgorzelicach! Ja jej przysięgał,
2402  2,6 |                 We wszystkim, jeno nie w tym, bym poszedł precz.
2403  2,6 |           odpędzi, pojadę opodal, abym w razie potrzeby był pod ręką.~-
2404  2,6 |            mógł nigdzie wysłać, choćby w najdalszą drogę, ni też
2405  2,6 |                ludzie się kupą biją, a w spotkaniu samowtór jużci
2406  2,6 |              jeśli cię schwycą - rzekł w końcu - przecie cię im jako
2407  2,6 |               przecie cię im jako psom w gardle nie ostawię, przez
2408  2,6 |            słowa, Czech, albowiem czuł w nich prawdę; jednakże usiłował
2409  2,6 |            stary Krzyżak, który pewnie w Malborgu teraz siedzi, a
2410  2,6 |             odpowiedzieć, więc jechali w milczeniu aż do Spychowa.
2411  2,6 |           przejściach przez bagniska i w samym gródku. Chłopi byli
2412  2,6 |        obiecując sobie łup znamienity. W kasztelu przyjął Zbyszka
2413  2,6 |          pergamin z pieczęcią Juranda, w którym własnoręcznie spisał
2414  2,6 |             znam, gdyż nim mnie Jurand w Spychowie przygarnął, byłem
2415  2,6 |              piętnaście roków księdzem w ich kraju. Jeden Bóg może
2416  2,6 |                Danusi i jej potomstwu, w razie zaś bezpotomnej śmierci
2417  2,6 |          mężowi, Zbyszkowi z Bogdańca. W końcu polecał tę swoją wolę
2418  2,6 |            wedle prawa, łaska książęca w prawo zmieniła". Koniec
2419  2,6 |               i radowali się, albowiem w piersiach ich biły serca
2420  2,6 |            dowiedzieli się, że zostaną w domu i że pan z małym jeno
2421  2,6 |              rządzić! Co tam Bogdaniec w porównaniu z taką dziedziną!~
2422  2,6 |            dziedziną!~A Zbyszka zdjęła w tej chwili nagła tęsknota
2423  2,6 |               go często, zwłaszcza zaś w trudnych i ciężkich wypadkach
2424  2,6 |            alboli też opat, jeśli jest w Zgorzelicach.~Lecz powiedziawszy
2425  2,6 |            stary Maćko, gdy się dobrze w tych sprawach rozpatrzy,
2426  2,6 |            tych sprawach rozpatrzy, to w końcu będzie rad. Bogdańca
2427  2,6 |             Jakim ludziom?~- Niby, nie w Bogdańcu, ale w okolicy...
2428  2,6 |              Niby, nie w Bogdańcu, ale w okolicy... Bo się też z
2429  2,6 |          Jagienkę miłował nad wszystko w świecie i od czasu, jak
2430  2,6 |               się przed ostatnią bitką w Ciechanowie dowiedział o
2431  2,6 |         Zbyszkowym, nosił ból i gorycz w sercu.~- Bogdaj, że wprzód
2432  2,6 |              Trzeba było jednak zostać w Spychowie chociaż na jeden
2433  2,6 |               na twarde Jurandowe łoże w nadziei, że choć krótki
2434  2,6 |               Zbyszko, który chciał go w pierwszej chwili wyrzucić
2435  2,7 |           Zakonu oddał jeszcze Spychów w maństwo Krzyżakom. Natomiast
2436  2,7 |            okazania niewinności Zakonu w porwaniu Jurandówny rzucił
2437  2,7 |                się młodzik, któregośmy w leśnym dworcu widzieli -
2438  2,7 |              była zamężna. Na myśl, że w Spychowie osiąść może nowy
2439  2,7 |               każe czynić poszukiwania w Szczytnie, choćby dlatego,
2440  2,7 |          mówiono o tym przy Zygfrydzie w Malborgu, nieraz cieszono
2441  2,7 |             wyda się wprawdzie wówczas w całej pełni, ale obciąży
2442  2,7 |             zakonnych ludzi, zwycięzcę w tylu spotkaniach, przyczynę
2443  2,7 |           Gotftyda i Huga, tego, który w samym Szczytnie wytoczył
2444  2,7 |            mogę! nie mogę! - powtarzał w duszy Zygfryd i na samą
2445  2,7 |            Gdyby kara, która by spadła w takim razie na jeszcze żyjących
2446  2,7 |              Tu począł chodzić po sali w wielkiej rozterce wewnętrznej,
2447  2,7 |            jego córkę, albo ich oddać. W pierwszym razie książę wprawdzie
2448  2,7 |          rozpytujące - i rzecz pójdzie w niezmierną odwlokę. W drugim
2449  2,7 |          pójdzie w niezmierną odwlokę. W drugim razie radość z powrotu
2450  2,7 |           skarżyć. Zygfryd radował się w srogiej duszy, myśląc teraz
2451  2,7 |            Bożym, który miał odbyć się w ciechanowskim zamku. Co
2452  2,7 |       Przypomniał sobie pewien turniej w Królewcu, gdy Rotgier pokonał
2453  2,7 |               słynnych rycerzy, którzy w ojczystej swej andegaweńskiej
2454  2,7 |                ma do walki śmiertelnej w obronie niewinności krzyżackiej,
2455  2,7 |            zwyciężony.~Uspokoiwszy się w ten sposób, stary Krzyżak
2456  2,7 |          odleglejszego zamku, który by w żadnym razie nie mógł ulec
2457  2,7 |              Jurandówna postarzeje się w krzyżackim zamknięciu".
2458  2,7 |                by wszystko było gotowe w zamku do obrony, a również
2459  2,7 |            mógł Zygfryd dostrzec, gdyż w izbie ogień palił się w
2460  2,7 |                w izbie ogień palił się w głębokim kominie i mało
2461  2,7 |            odpowiedziało pacholę.~Lecz w głosie jego było coś takiego,
2462  2,7 |     przejechawszy bramę, zatrzymał się w jej pobliżu. Stała tam już
2463  2,7 |         oblicza i ciche głosy szeptały w pomroce:~- Brat Rotgier...~-
2464  2,7 |       zawiązano mu pod brodą widocznie w tym celu, aby usta nie pozostały
2465  2,7 |         jeszcze surowsze niż zwykle, a w nim jakiś skrzepły spokój.~-
2466  2,7 |           zbiją trumnę i ustawią ciało w kaplicy.~- Została jedna
2467  2,7 |                ale musieli go pochować w Ciechanowie, bo począł gnić;~-
2468  2,7 |            Godzina płynęła za godziną, w zamku ustawał zwykły ruch,
2469  2,7 |           trwogą i odrzekł ze drżeniem w głosie:~- Nie wiem, panie!...~
2470  2,7 |               dziecko, pytam: zali już w kaplicy?~- Tak jest, panie.~-
2471  2,7 |                kociełek z węglami. Czy w kaplicy już jest światło?~-
2472  2,7 |                które przy niej gorzały w wielkich miedzianych lichtarzach,
2473  2,7 |               czas jakiś patrzył tylko w skrzepłą, ale piękną jeszcze
2474  2,7 |              jakby chciał śladów życia w niej dopatrzyć.~Po czym
2475  2,7 |              dotykać: szukał wszędzie, w pośrodku i z boków, poniżej
2476  2,7 |               i znów jął mówić głosem, w którym drgała jakby skarga:~-
2477  2,7 |             razy wznosiłeś je na pogan w obronie Zakonu. A teraz
2478  2,7 |          ustach, wargi poczęły drżeć i w kaplicy znów uczyniło się
2479  2,7 |       milczenie.~- Synaczku! Synaczku!~W głosie Zygfryda była teraz
2480  2,7 |            oczy - bo mi skowycze serce w starych piersiach... daj
2481  2,7 |          trumny, utkwił swe sępie oczy w zamkniętych powiekach Rotgiera
2482  2,7 |                zwierzęcą twarzą, którą w części zasłaniał ciemny
2483  2,7 |               pęk kluczy i krótki nóż. W prawej ręce trzymał żelazną,
2484  2,7 |         pozasłanianą błonami latarnię, w drugiej miedziany kotlik
2485  2,7 |          Zygfryd. Diderich skłonił się w milczeniu.~- Kazałem, byś
2486  2,7 |                Kazałem, byś miał węgle w kotliku.~Krępy człowiek
2487  2,7 |    odpowiedział, wskazał tylko płonące w kominie bierwiona, wziął
2488  2,7 |             Diederich znów skłonił się w milczeniu, tylko twarz ściągnę-ła
2489  2,7 |               ku drzwiom głównym, lecz w tył schodów, za którymi
2490  2,7 |           stron murowanymi spichrzami, w których chowano zapasy zboża
2491  2,7 |               podziemia, znalazłby się w dziedzińcu, którego jedyne
2492  2,7 |                piersi jego były zakute w zbyt ciasny pancerz. Po
2493  2,7 |           Zygfryd z chciwością wciągał w płuca rzeźwe i nieco mroźne
2494  2,7 |        przypomniało mu się zarazem, że w taką samą świetlistą noc
2495  2,7 |               trupem.~- A teraz leżysz w kaplicy - mruknął z cicha.
2496  2,7 |              na śniegu i poszli dalej. W grubym murze spichlerza
2497  2,7 |            począł schodzić po schodach w głąb czarnej czeluści, podnosząc
2498  2,7 |                schodów był korytarz, a w nim na prawo i na lewo nadzwyczaj
2499  2,7 |       zaskrzypiały rygle i weszli. Ale w jamie było zupełnie ciemno,
2500  2,7 |            zapalić pochodnię i wkrótce w mocnym blasku jej płomienia