Tom,    Rozdzial

2501  2,7 |              pokarm do ust. Ubrany był w ten sam wór zgrzebny, w
2502  2,7 |                w ten sam wór zgrzebny, w którym stanął przed komturami,
2503  2,7 |        ciemnymi śladami krwi, albowiem w dniu owym, w którym położono
2504  2,7 |            krwi, albowiem w dniu owym, w którym położono kres walce
2505  2,7 |              więzienia na wpół żywego. W zamku mniemano powszechnie,
2506  2,7 |               do strasznego podziemia, w którym w dniach odwilży
2507  2,7 |         strasznego podziemia, w którym w dniach odwilży kapało ze
2508  2,7 |            odwilży kapało ze sklepień, w czasie zaś mrozów ściany
2509  2,7 |            lodu.~Leżał więc na słomie, w łańcuchach, niemocen, ale
2510  2,7 |             odłamu skały, który wykuto w kształt człowieczy. Zygfryd
2511  2,7 |                kazał mu świecić prosto w twarz i przez czas jakiś
2512  2,7 |               czas jakiś wpatrywał się w nią w milczeniu, po czym
2513  2,7 |              jakiś wpatrywał się w nią w milczeniu, po czym zwrócił
2514  2,7 |            jedną źrenicę, wykap mu ją. W głosie jego była jakaś niemoc
2515  2,7 |               pochodnia zadrżała nieco w ręku kata, jednakże pochylił
2516  2,7 |              ciemny przedmiot owinięty w szmatę i rzekł do siebie
2517  2,7 |         powlókł się, kołysząc latarnią w stronę oświeconych kaplicznych
2518  2,7 |           otrzymał tych wszystkich ran w bitwie? Łatwo mógł stracić
2519  2,7 |               gdy sam jeden rzucił się w szaleństwie na całą załogę
2520  2,7 |   szczytnieńską? Ach, Jurand! Ostatnia w życiu radość wstrząsnęła
2521  2,7 |                 co się stało, było już w części postanowione między
2522  2,7 |             radość, która przed chwilą w nim zadrgała, odbiła się
2523  2,7 |                 iż słowa urwały mu się w ustach, i dopiero po niejakim
2524  2,7 |             pożegnam cię... Spojrzę ci w twarz raz ostatni, może
2525  2,7 |               i poczerniałe uszy miały w sobie coś potwornego, sine
2526  2,7 |              wziął latarnię i wyszedł. W drodze po raz trzeci zbrakło
2527  2,7 |               natomiast jeśli zostanie w tej izbie, to przyjdzie
2528  2,7 |               Zygfryd nie bał się jej. W niezmiernym zmęczeniu i
2529  2,7 |                bez nadziei snu widział w niej jakiś ogromny wypoczynek,
2530  2,7 |             śnieg żółty blask z okien. W pośrodku, przy kamiennej
2531  2,7 |                nie zasnę. Idę, idę, bo w izbie śmierć, a jam ci przyrzekł...
2532  2,7 |             niemu i poczęły się łasić. W jednym z nich Zygfryd rozpoznał
2533  2,7 |             towarzyszem Diedericha, iż w zamku mówiono, że służy
2534  2,7 |             zamku mówiono, że służy mu w nocy za poduszkę.~Pies,
2535  2,7 |                zdławionym głosem. Lecz w tej chwili coś pchnęło go
2536  2,7 |              tej chwili coś pchnęło go w piersi z siłą tak straszliwą,
2537  2,7 |             Diedericha popędził za nią w milczeniu. Drugi pies skoczył
2538  2,7 |              za nimi również i zniknął w cieniu muru, ale wkrótce
2539  2,7 |             wietrząc pod ślad tamtych. W ten sposób zbliżył się do
2540  2,7 |               głowie, podniósł paszczę w górę i począł wyć.~Wycie
2541  2,7 |               pchnąć nim zwierzę, lecz w tej samej chwili ujrzał,
2542  2,7 |            chwili ujrzał, iż ktoś leży w pobliżu otwartych drzwiczek
2543  2,7 |            Pochyliwszy głowę, spojrzał w twarz leżącego człowieka
2544  2,8 |              prawie ulewne, od których w oczach tajały białe zaspy,
2545  2,8 |             oczach tajały białe zaspy, w przerwach zaś między ulewami
2546  2,8 |           wicher, taki, jaki zwykł dąć w marcu, więc przerywany,
2547  2,8 |              drzemały konary i gałęzie w zimowym cichym śnie. Poczerniały
2548  2,8 |             sobie po domach i chatach. W wielu miejscach od wsi do
2549  2,8 |          nizinnych miejscach pogrzęzły w rozmokłych młakach i przejazd
2550  2,8 |              było posuwać się Czechowi w jezierzystej Wielkopolsce,
2551  2,8 |             roztopy bywały większe niż w innych stronach kraju, a
2552  2,8 |               marca, zanim znalazł się w pobliżu Zgorzelic i Bogdańca.~
2553  2,8 |             ludzi, którzy mieli zostać w Bogdańcu, Zbyszko po zabiciu
2554  2,8 |            odesłał Zbyszko z Głowaczem w darze stryjcowi.~Czech,
2555  2,8 |             Bogdańca, nie zastał Maćka w domu; powiedziano mu, iż
2556  2,8 |              pokłonił mu się i nazwał, w pierwszej chwili przeraził
2557  2,8 |                zabit - odparł Czech. - W dobrym zdrowiu! Usłyszawszy
2558  2,8 |                nie wszystko było jasne w opowiadaniu Czecha. Nie
2559  2,8 |           Jurand!~- Jurand u Krzyżaków w podziemiu i śmierć nad nim.
2560  2,8 |           niepomyślne, że nie mógł się w nich połapać ani przyprowadzić
2561  2,8 |          Zbyszko się ożenił, ukłuła go w pierwszej chwili boleśnie,
2562  2,8 |             większe. Widział już Maćko w duszy Zbyszka książęcym
2563  2,8 |              Bogdańcu i Spychowie, ba, w przyszłości i kasztelanem.
2564  2,8 |      niepodobna, bo mówiło się przecie w onych czasach o szlachcicu
2565  2,8 |                synów dwunastu: sześciu w bitwach legło, sześciu zostało
2566  2,8 |                Malborga jakoby wilkowi w gardziel. Zali doczeka się
2567  2,8 |                rycerza, a przedtem bił w Lichtensteina, one zaś,
2568  2,8 |            Danuśka wpadnie jako kamień w wodę i nikt nie będzie wiedział,
2569  2,8 |             bez pochybyjako ona jabłoń w sadzie". Więc żal Maćka
2570  2,8 |            młodego pana nie odstępował w krzypocie i w izbie z nim
2571  2,8 |               odstępował w krzypocie i w izbie z nim razem spałem.
2572  2,8 |                Tym bardziej że dworscy w Ciechanowie mówili o Jurandowym
2573  2,8 |            mówili o Jurandowym liście, w którym stoi, że ona nie
2574  2,8 |              był pan ze Spychowa, a co w ostatku sił uczynił, to
2575  2,8 |           mówią, że i cesarz niemiecki w pas mu się kłania - a co
2576  2,8 |          zgorzelicki po prawdzie nigdy w domu miejsca nie przy grzał,
2577  2,8 |            gości. Inaczej zaraz mu się w Zgorzelicach cniło. Pisał
2578  2,8 |               do niego opat, że jedzie w gości do księcia Przemka
2579  2,8 |                z sobą prosi. A Zychowi w to graj, ile że z księciem
2580  2,8 |              do starego Nosaka, któren w Cieszynie włada. Aż tu Jaśko,
2581  2,8 |              Zych zgorzelicki, strzałą w tchawicę ugodzon. Opata
2582  2,8 |               ze mną się nie zabawił i w niewolę mię wziął. Ale taka
2583  2,8 |           nieprzezpieczno jej siedzieć w Zgorzelicach. Po pogrzebie -
2584  2,8 |           przedtem, więcem z parobkami w pomoc skoczył, i Bóg dał,
2585  2,8 |                uda swe potężne dłonie, w których widocznie uczuł
2586  2,8 |             słowo:~- Zatraceny...~Lecz w tej chwili głosy jakieś
2587  2,8 |                głosy jakieś ozwały się w sieni, drzwi otworzyły się
2588  2,8 |               odwróciła głowę od ognia w cień i dopiero po chwili,
2589  2,8 |             więc mocno nastawał na to, w co zresztą sam wierzył,
2590  2,8 |                sam wierzył, że Zbyszko w rzeczy nigdy nie był mężem
2591  2,8 |                Maćka i pocałowawszy go w rękę, rzekła:~- Niech będzie
2592  2,8 |              zostać, tłumacząc się, że w domu nie wydała na wieczerzę.
2593  2,8 |           Maćko zaś, choć wiedział, że w Zgorzelicach jest stara
2594  2,8 |            jako ryba, która, poczuwszy w sobie grot ości, chowa się
2595  2,8 |                pachnie po onej dziewce w izbie!~I rozżalił się stary
2596  2,8 |            izbie!~I rozżalił się stary w sobie. Pomyślał, że gdyby
2597  2,8 |                 póki go nie rozbije, a w chałupie pusto, jeno zbroiska
2598  2,8 |                 Tu gniew począł burzyć w duszy Maćka.~- Poczekaj,
2599  2,8 |                ty rób, co chcesz!~Lecz w tej samej chwili zdjęła
2600  2,8 |              nie pojadę - pomyślał - a w domu to zaś usiedzę? Nie
2601  2,8 |               żeby tego juchy choć raz w życiu nie obaczyć - nijak
2602  2,8 |              toporach, które czerniały w dymie, jakby rozważając,
2603  2,8 |               raz dlatego, że nie mógł w niej wytrzymać, a po wtóre,
2604  2,8 |               i Wilkiem bronił! Bogdaj w nich piorun trzasł!...~Jagienka
2605  2,8 |         Zgorzelicom, a Czech wlókł się w milczeniu za nimi, z sercem
2606  2,8 |          ciemną postać, zaledwie widną w mroku leśnym, i odgadywał
2607  2,8 |             cwałem puścić, ale oni tam w przedzie jechali właśnie
2608  2,8 |          rozmawiać, pogrążył się także w milczeniu.~Lecz gdy już
2609  2,8 |             byli blisko Zgorzelic, żal w sercu Czecha przeważył nad
2610  2,8 |              powiedzieć. Na od-jezdnym w Spychowie zawołał mnie i
2611  2,8 |          panienkę ze Zgorzelic, bo czy w złej, czy w dobrej doli
2612  2,8 |          Zgorzelic, bo czy w złej, czy w dobrej doli nigdy jej nie
2613  2,8 |                niech jej Bóg zapłaci i w zdrowiu ją zachowa".~- Bóg
2614  2,8 |              jakimś dziwnym głosem, że w Czechu stopniało serce do
2615  2,8 |                co panience powiedział, w duszy bowiem mówił sobie:~"
2616  2,8 |            Zaczął też zaraz wyszukiwać w swej poczciwej głowie, co
2617  2,8 |      odpowiedziała już na to nic, lecz w domu po wieczerzy, gdy Jaśko
2618  2,9 |            Jagienka nie pokazywała się w Bogdańcu przez dwa dni,
2619  2,9 |                dopiero dnia trzeciego, w niedzielę, w drodze do kościoła.
2620  2,9 |                trzeciego, w niedzielę, w drodze do kościoła. Jechała
2621  2,9 |               był żyw, a opat miał moc w sobie, było co innego. Cztan
2622  2,9 |            nijakiej obrony i albo będę w Zgorzelicach za ostrokołem
2623  2,9 |        Zgorzelicach za ostrokołem jako w więzieniu siedzieć, albo
2624  2,9 |                dziewką okrutne są kary w statucie.~- To dobrze, ale
2625  2,9 |                 będzie spokój, a jeśli w Zgorzelicach ostanę, Bóg
2626  2,9 |          Ostatni raz, kiedyście to nam w pomoc przyszli, już on się
2627  2,9 |           przodowi i jak Cztan prasnął w kupę buławą, mało mu o głowę
2628  2,9 |          dzieci ręki nie podniosą, ale w zgiełku albo, czego Boże
2629  2,9 |         zgiełku albo, czego Boże broń, w razie ognia o przygodę nietrudno.
2630  2,9 |             teraz choć do opata, który w Sieradzu chorością złożon.
2631  2,9 |         sprzeczał - rzekł Maćko, który w gruncie rzeczy rad był z
2632  2,9 |               Ale to ci jeno rzekę, że w drodze z dziewką okrutny
2633  2,9 |     rozmawiając, dojechali do Krześni. W kościele był i stary Wilk
2634  2,9 |             sobą i gdy znalazł się sam w Bogdańcu, poczęły mu przychodzić
2635  2,9 |             już zagospodarował się był w Bogdańcu jako się patrzy,
2636  2,9 |           mrokiem. Stary Wilk siedział w przodowej izbie za dzbanem
2637  2,9 |         niespodzianie do izby i stanął w progu z twarzą surową, wysoki,
2638  2,9 |               jasny blask płomienia, i w pierwszej chwili zarówno
2639  2,9 |                rzekł spokojnym głosem, w którym drgało nieco szyderstwa:~-
2640  2,9 |                 Taka ślachecka gościna w Brzozowej? Na te słowa tamtym
2641  2,9 |           poczesnym miejscu za stołem. W mig dołożono szczap do komina,
2642  2,9 |            Maćka szczególnym wzrokiem, w którym cześć dla gościa
2643  2,9 |             znów Maćko - że gdy człeku w daleką drogę jechać trzeba,
2644  2,9 |               trzeba, to chociaż z kim w nieprzyjaźni żył, przecie
2645  2,9 |           dzień.~- Bogdajem mógł i was w Bogdańcu uczcić, jako się
2646  2,9 |          rycerską cześć, ale mi rychło w drogę czas.~- Na wojnę zaś
2647  2,9 |        rzekłszy, stary splunął z lekka w obie dłonie, młody zaś dodał:~-
2648  2,9 |                 ale kiedy? - nie nasza w tym głowa, jeno królewska.
2649  2,9 |           twarz młodego~Wilka pobladła w jednej chwili z nienawiści
2650  2,9 |           sąsiedzku, abyście Bogdaniec w opiekę wzięli i krzywdy
2651  2,9 |            Rogowa. Od was, choćbyśmy i w nieprzyjaźni się rozstali,
2652  2,9 |           Zgorzelic. A teraz, jak będę w Malborgu albo Bóg wie gdzie,
2653  2,9 |                będzie, żeby mnie stary w pole nie pozwał, ale mniejsza
2654  2,9 |            zdarzą się bitki i napaści, w których ucierpieć mogą Zgorzelice,
2655  2,9 |          łatwiej, a dla dziewki lepiej w każdym razie, by była z
2656  2,9 |              opata". Maćko nie wierzył w to, by Danusia mogła wyjść
2657  2,9 |               mogło się coś przytrafić w Zgorzelicach, i z pewnym
2658  2,9 |    Zgorzelicach, i z pewnym niepokojem w duszy wszedł do domu.~Ale
2659  2,9 |              duszy wszedł do domu.~Ale w izbie, w wielkim glinianym
2660  2,9 |           wszedł do domu.~Ale w izbie, w wielkim glinianym kominie,
2661  2,9 |         szczypki, a nad stołem płonęły w żelaznych kunach dwie pochodnie,
2662  2,9 |         powiedzieć - rzekł, całując go w rękę, chłopak - że się rozmyśliła
2663  2,9 |               rozmyśliła i woli zostać w doma.~- Bójcieże się Boga!
2664  2,9 |           Czegoż się rzechoczesz?~Lecz w tej chwili Czech i drugi
2665  2,9 |          figurce uważniej i zawołał:~- W imię Ojca i Syna! Czyste
2666  2,9 |            czego?~- Ba! czego?... Komu w drogę, temu czas!~- Miałaś
2667  2,9 |                widzieli! Jutro pomyślą w Zgorzelicach, żem u was
2668  2,9 |                Zgorzelicach, żem u was w gościnie, i nie opatrzą
2669  2,9 |                się, dziewko, włazić mi~w oczy! waruj się!...~I począł
2670  2,9 |        albowiem takiego pachołka nigdy w życiu nie widział. Na głowie
2671  2,9 |             biodrach, a dalej obcisłe, w których jedna nogawiczka
2672  2,9 |              była barwy pątlika, druga w podłużne pasy. I z bogatym
2673  2,9 |       przekomarzam się ja, ale przecie w dzień każdy pozna i ją,
2674  2,9 |              dawno już była gospodynią w Bogdańcu!~Na to Jagienka
2675  2,9 |          zbliżywszy się, pocałowała go w rękę.~- Czegóż mnie boćkasz? -
2676  2,10|                 pożodze i rzezi, którą w 1331 r. wyprawili w Sieradzu
2677  2,10|              którą w 1331 r. wyprawili w Sieradzu Krzyżacy, Kazimierz
2678  2,10|                świetne i nie mogło iść w porównanie z innymi grodami
2679  2,10|           dawał najmniejszego pojęcia. W pierwszej chwili straciła
2680  2,10|             wspaniały gród na świecie.~W klasztorze przyjął ich ten
2681  2,10|              kłopot. Mieszkał on długo w klasztorze, ale przed dwoma
2682  2,10|                musieli go siłą trzymać w łożu, co nie przychodziło
2683  2,10|                nie gdzie indziej, jeno w głowie.~- Ale mnie z drogi
2684  2,10|              powiada, młody pan popadł w jakowe złe terminy w Malborgu,
2685  2,10|            popadł w jakowe złe terminy w Malborgu, to przez księżnę
2686  2,10|            dalej z sobą brać, że zaś i w duszy miał na to ochotę,
2687  2,10|             staruszka przeora, ruszyli w dalszą podróż. Z przyczyny
2688  2,10|              było, to nawet i karczem, w których zatrzymywał się
2689  2,10|                noclegi. Łatwo było iść w jego tropy, gdyż rozdzielał
2690  2,10|             niż do doczesnego zdrowia. W niektórych miejscach popasał
2691  2,10|          dogonią.~Jednakże pomylił się w rachubie, gdyż zatrzymały
2692  2,10|               zmuszeni byli zamieszkać w pustej karczmie, z której
2693  2,10|                na znacznej przestrzeni w błotnistą topiel. Pachołek
2694  2,10|          albowiem wiedział również, że w błotach łęczyckich miały
2695  2,10|           także złą sławę i jakkolwiek w owych czasach podróżni wozili
2696  2,10|             się i głodu, przecie pobyt w takim miejscu nabawiał nawet
2697  2,10|         Jagienka i Sieciechówna śpiące w alkierzu, tuż koło wielkiej
2698  2,10|            wielkiej izby, słyszały też w ciemnościach jakoby szelest
2699  2,10|           albowiem obie przywykły były w Zgorzelicach do skrzatów,
2700  2,10|               które wedle powszechnego w tych czasach mniemania,
2701  2,10|                pewnej nocy rozległ się w pobliskich gąszczach głuchy
2702  2,10|         zamiast stóp racice, buty zaś, w których się pokazuje między
2703  2,10|       przyjacielem, i radził się nawet w tym względzie Jagienki.~-
2704  2,10|           miodu - rzekł - i jeśliby go w nocy co wypiło, to byśmy
2705  2,10|            rękoma duży wołowy pęcherz, w jakich pospolicie wożono
2706  2,10|              zważał, Maćko zaś rad był w duszy, albowiem spodziewał
2707  2,10|               Próżno mu tłumaczono, że w dzień siły nieczyste nie
2708  2,10|            odwagą, wziął za pas topór, w rękę kosztur i poszedł.~
2709  2,10|               chwila na swych ubranych w spodeńki kolanach fartucha
2710  2,10|              drugą kapiących.~Jednakże w porze wieczornego udoju,
2711  2,10|            zarosła, czarna i przybrana w skóry wilcze.~- W imię Ojca
2712  2,10|            przybrana w skóry wilcze.~- W imię Ojca i Syna, cożeś
2713  2,10|              też nie wiedział, czy-lim w krześcijańskich, czy w diabelskich
2714  2,10|         czy-lim w krześcijańskich, czy w diabelskich rękach. O Jezu!...~-
2715  2,10|               budnik. Jest nas siedmiu w budach z babami i dziećmi.~-
2716  2,10|       Przeżegnaj no się jeszcze raz!~- W imię Ojca i Syna, i Ducha
2717  2,10|                pół bochenka chleba, bo w lesie, chociaż głodem nie
2718  2,10|                okrutnie czasem "burzy" w boru, ale prostactwu krzywdy
2719  2,10|                tylko spotkać się z nim w nocy, zwłaszcza gdy człek
2720  2,10|            zwłaszcza gdy człek napity. W dzień i po trzeźwemu nie
2721  2,10|             wam mogło złego przygodzić w dzień i między ludźmi?~-
2722  2,10|            zbliżała go z Sieciechówną.~W czasie pochodów stary Maćko
2723  2,10|              stary Maćko jechał zwykle w pierwszą parę z Jagienką,
2724  2,10|               miał jak ukrop, więc gdy w czasie drogi spoglądał w
2725  2,10|               w czasie drogi spoglądał w jej jasne oczki, na płowe
2726  2,10|               gdyby diabeł zmienił się w takiego pachołka, to łatwo
2727  2,10|                tak posłuszny, że tylko w oczy patrzył, i wesoły jak
2728  2,10|              przyzostali z Anulą nieco w tyle, przy jucznych koniach,
2729  2,10|            początkowo żądza przemagała w Czechu całkiem nad tkliwością
2730  2,10|                 Dopiero tego wieczora, w którym ujrzał jej mokre
2731  2,10|              policzki i rzęsy, zmiękło w nim serce. Wydała mu się
2732  2,10|               tylko więc nie wzbił się w pychę i nie zhardział na
2733  2,10|               go dawna niefrasobliwość w mowie i choć jeszcze trochę
2734  2,10|            czym mężczyźni pokładli się w przodowej izbie, zaś Ja-gienka
2735  2,10|           izbie, zaś Ja-gienka z Anulą w alkierzu na jednym, ale
2736  2,11|       największy niż gnuśny wypoczynek w pustej karczmie, z ochotą
2737  2,11|        karczmie, z ochotą więc ruszyli w drogę. Nawet i bojaźliwy
2738  2,11|                Zaraz za karczmą weszli w wysokopienny, niepodszyty
2739  2,11|         wysokopienny, niepodszyty bór, w którym przy zręcznym prowadzeniu
2740  2,11|            jakby olbrzymimi skrzydłami w konary gonnych sosen, przeginał
2741  2,11|          rozpętanym tchnieniem i nawet w przerwach między jednym
2742  2,11|             ale uczynili to sprawnie i w mgnieniu oka. Koła, dyszle
2743  2,11|           zaledwie pod wieczór stanęli w Budach, gdzie smolarze przyjęli
2744  2,11|             się wszystkie błota, mieli w bród. Częstowali też nimi
2745  2,11|                nimi hojnie, wyciągając w zamian łakome ręce po placki.
2746  2,11|         pamiętał rzeź Łęczycy dokonaną w 1331 roku i zupełne zburzenie
2747  2,11|             niemal opowiadanie przeora w Sieradzu, słuchali ciekawie
2748  2,11|                przy ognisku i grzebiąc w nim, zdawał się odgrzebywać
2749  2,11|        wspomnienia swej młodości. Tak! w Łęczycy, równie jak w Sieradzu,
2750  2,11|             Tak! w Łęczycy, równie jak w Sieradzu, nie oszczędzono
2751  2,11|               przebywał właśnie jakoby w paszczy wilczej, wśród wrażego
2752  2,11|             nie była bowiem pewna, czy w gonitwie za opatem nie przyjdzie
2753  2,11|         zakończyła najazd krzyżacki, a w której on brał udział z
2754  2,11|                udział z cepem żelaznym w ręku jako pacholik w piechocie
2755  2,11|          żelaznym w ręku jako pacholik w piechocie wystawionej przez
2756  2,11|        wystawionej przez gminę kmiecą. W tej to bitwie wyginął przecie
2757  2,11|              grody i zamki, ba! dzieci w kolebkach rzezali, ale im
2758  2,11|             patrzył: były chruśniaki i w prawo młaka, i szmat rżyska
2759  2,11|           naród okrutnie żywięcy i moc w sobie też ma niepożytą.
2760  2,11|                 niż były, i zjazdy się w nich po staremu odprawują,
2761  2,11|               znak przytakiwania, lecz w końcu rzekł;~- Ponoś nie
2762  2,11|             przyszli z okolicy pomagać w robocie, aże łopaty warczały.
2763  2,11|            Poukładaliśmy potem Miemców w rowach i przysypali na porządek,
2764  2,11|            niedziel, ale tylko nocami. W dzień słonko świeciło jako
2765  2,11|            świeciło jako się patrzy, a w nocy wiater bez mała włosów
2766  2,11|             nadleciał, to siup widłami w ziemię i Krzyżaka se wydobył,
2767  2,11|                ja jeszcze nie widział. W podobny sposób przegwarzyli
2768  2,11|                potem pokładli się spać w budach na mchach miękkich
2769  2,11|            nowo z popiołów wzniesione, w części z czerwonej cegły,
2770  2,11|            przed kilku dniami wyruszył w dalszą drogę. Maćkowi nie
2771  2,11|              zbytnio o doścignięcie go w drodze, gdyż postanowił
2772  2,11|        tygodnie trwał przymusowy pobyt w Łęczycy, przy czym jeden
2773  2,11|           miejsca zakochał się na umór w Jagience. Czech chciał go
2774  2,11|                postępek.~Gdy wyruszyli w dalszą ku Płockowi drogę,
2775  2,11|            zupełna. Na polach świeciły w bruzdach jasne pasy wody,
2776  2,11|           Bagna pokryły się kaczeńcem, w lasach zakwitły przylaszczki -
2777  2,11|            gałęziami świergot radosny. W serca podróżnych wstąpiła
2778  2,11|                Płocka.~Ale przyjechali w nocy, gdy bramy grodu były
2779  2,11|        odnalazł katedrę i dom biskupi, w którym pierwszą nowiną,
2780  2,11|               przychodziło mu do głowy w czasie tej drogi, że gdyby
2781  2,11|               nieraz odzywał się z tym w Zgorzelicach, więc przez
2782  2,11|                też Maćka ochota zostać w Płocku, dowiedzieć się jak
2783  2,11|             sprawą, ale wnet pokonywał w sobie takie myśli. "Ja tu
2784  2,11|              rycerz, gdyż pomyślał, że w takim razie i Danusia, i
2785  2,11|              musi mieć. Postanowił też w końcu przede wszystkim ratować
2786  2,11|             nią rozstać, zostawić albo w Spychowie, albo u księżny
2787  2,11|             księżny Danuty, nie zaś tu w Płocku, gdzie dwór był nierównie
2788  2,11|               opatową śmierć oznajmić, w duchu zaś obiecywał sobie,
2789  2,11|                zła wieść łatwo dech by w dziewce zaprzeć i niepłodną
2790  2,11|                rzekł:~- Słyszysz, jako w mieście dzwonią? Zgadnijże,
2791  2,11|         wszyscy księża i wszyscy mnisi w Płocku konwenty mający,
2792  2,11|                i modre jak chabry oczy w górę i rzekł:~- Bóg mu zapłać,
2793  2,11|            narobisz.~Lecz nagle urwał, w oczach błysnęło mu zdumienie,
2794  2,11|            Aleksandra, ujrzał zgiętego w dworskiej, układnej postawie
2795  2,11|                omal nie zginął Zbyszko w Krakowie.~Jagienka w życiu
2796  2,11|           Zbyszko w Krakowie.~Jagienka w życiu nie widziała takiego
2797  2,11|                wąsów błysnęły mu zęby, w jednej chwili okręcił na
2798  2,11|       znienawidzonemu Krzyżakowi.~Lecz w pół drogi zatrzymał się
2799  2,11|             włosach. Przypomniał sobie w porę, że Lichtenstein może
2800  2,11|                 nie pytając o nic, bić w niego, postąpiłby właśnie
2801  2,11|               przesadzali się dla niej w hołdach, pochlebstwach i
2802  2,11|      obsypywali ją hojnie darami; lecz w tym razie serce jej było
2803  2,11|           ubolewał.~- Nic rzewliwszego w życiu nie słyszałam - rzekła
2804  2,11|          księżna -co mu przezpieczniej w drogę nie włazić. Krzywda
2805  2,11|               psubraci, jako myślicie. W Malborgu przy boku mistrza
2806  2,11|            rycerza pozwał i poległ, bo w Malborgu siła zawsze najsławniejszych
2807  2,11|             byle jakoweś żelaziwo miał w garści - to nie bardzo się
2808  2,11|                niego tęższy, któren go w szrankach rozciągnął, a
2809  2,11|               był tu biskupem i co się w gładkiej Ryngalle rozmiłował.
2810  2,11|               byłby on tylko jako amen w pacierzu pozwał, tego, któremu
2811  2,11|               pamiętajcie, że on u nas w gościnie; kto naszym gościem
2812  2,11|             Bóg to może zdarzył, że go w Malborgu podczas bytności
2813  2,11|              drodze tynieckiej byliśmy w hełmach, a potem raz tylko
2814  2,11|                raz tylko byłem u niego w Zbyszkowej sprawie, ale
2815  2,11|           pilno, i raz widzieliśmy się w sądzie. Zmieniłem się na
2816  2,11|           potem oczy całkiem spokojnie w inną stronę obrócił. Zbyszka
2817  2,11|               nie wspomnę, ale jeszcze w pouchwałość się wejść z
2818  2,11|        krzyżackich jeździć i Zbyszkowi w razie potrzeby dać poratowanie.~-
2819  2,11|                 Gdybym na ten przykład w bitwie z tyłu na niego natarł,
2820  2,11|           drodze tynieckiej widział go w hełmie, a potem raz tylko
2821  2,11|       posłyszawszy o zachowaniu, jakie w Zakonie macie, pragnąłby
2822  2,11|                Lichtenstein zaś utkwił~w Maćku swe zimne, stalowe
2823  2,11|               strapienia zadawał sobie w duszy pytanie:~"Gdzie ja
2824  2,11|             wojnę, to nie ma co szukać w Malborgu i Zbyszka -a w
2825  2,11|                w Malborgu i Zbyszka -a w każdym razie trzeba o nim
2826  2,11|               i zaraz nazajutrz ruszyć w dalszą drogę. Uzyskanie
2827  2,11|           poparciu księżny Aleksandry, w której komtur miał nieograniczone
2828  2,11|             tedy polecenie do starosty w Brodnicy i do wielkiego
2829  2,11|               do wielkiego szpitalnika w Malborgu, za które darował
2830  2,11|            winem na noc przy łożu, aby w razie bezsenności mieć pod
2831  2,11|                Nie nasz to obyczaj bić w dobrodzieja...~- Ale zacnego
2832  2,11|                i Sieciechównę zostawić w Płocku pod opieką księżny
2833  2,11|              ze Zgorzelic, by siedzieć w Płocku. Testament, skoro
2834  2,11|                 poczęła mówić ze łzami w oczach:~- Wiecie!... Bóg
2835  2,11|         Zbyszkową szczęśliwość! Bóg to w niebiesiech wie najlepiej!
2836  2,11|                chciał, co i ty; ale on w pierwszym żalu gotów cię
2837  2,11|               znów długie - i nosił je w pątliku, tak jak inne szlachetne
2838  2,11|            Postanowił Maćko puścić się w krzyżackie kraje, dotrzeć
2839  2,11|   przewidywaniom Lichtensteina jeszcze w Malborgu, to jechać do Malborga,
2840  2,11|                 to jechać do Malborga, w razie zaś przeciwnym pociągnąć
2841  2,11|            pociągnąć krzyżacką granicą w stronę Spychowa, przepytując
2842  2,11|             się czegoś dowie o Zbyszku w Spychowie lub na dworze
2843  2,11|     przejechali granicę i znaleźli się w Brodnicy. Miasteczko czyste
2844  2,11|              chorągiew z czerwoną ręką w białym polu. Samego komtura
2845  2,11|             miejsca i zamku, przeżywał w nim ostatki żywota. Ów,
2846  2,11|         wojenną, wiedział więc, co się w stolicy działo. Zapytywany
2847  2,11|                rycerza polubił i wziął w szczególną opiekę mężny
2848  2,11|               później odjechał podobno w stronę wschodnią. Maćko
2849  2,11|               Krzyżacy, a raczej kupcy w miastach osiedli, w dobrym
2850  2,11|              kupcy w miastach osiedli, w dobrym utrzymywali stanie,
2851  2,11|              gwiaździste, dni jasne, a w porze południowego udoju
2852  2,11|        widzieli ani chmurki na niebie. W Niedzborzu dopiero w nocy
2853  2,11|           niebie. W Niedzborzu dopiero w nocy przyszła ulewa z grzmotami,
2854  2,11|           radować się z bujnego życia.~W taki to ranek wykręcili
2855  2,11|       strasznego krzyżackiego gniazda, w którym tak ponuro rozstrzygnęła
2856  2,11|             ale księżna powiedziała mi w Płocku, że się wykręcił.
2857  2,11|                Z nim to będziemy mieli w Szczytnie sprawę. Dobrze,
2858  2,11|                Powiada do mnie księżna w Płocku: "Krzywdujecie się,
2859  2,11|             powiedziałem księżnie. Ale w duszy rad jestem, iże się
2860  2,11|           wiemy, jak toporzysko chycić w garść i godnie nim machnąć!
2861  2,11|             już na świecie nie ma, ale w rzeczy to nikt dobrze nie
2862  2,11|               pokiwał głową i rzekł:~- W Bożym on wiecu i w światłości
2863  2,11|            rzekł:~- W Bożym on wiecu i w światłości wiekuistej na
2864  2,11|               od niego człowieka chyba w całym naszym królestwie~
2865  2,11|          zmarszczył się, splunął nagle w bok i rzekł:~- Na psa urok!~-
2866  2,11|        Jagienka.~- Bom wspomniał, jako w taki sam ranek obaczyliśmy
2867  2,11|              broni nie ma, jeno kostur w lewej ręce dzierży...~-
2868  2,11|               poczęła szukać pieniędzy w skórzanej kalecie wiszącej
2869  2,11|              na kolana z wyciągniętymi w górę ramionami.~- Wstańcie,
2870  2,11|               kilkakrotnie znak krzyża w powietrzu.~- Krzyżacy! -
2871  2,11|             miłosierdzia i braku miary w karaniu, jakimi odznaczali
2872  2,11|              lecz twarz jego przybrała w jednej chwili wyraz tak
2873  2,11|            winy. Jagienka zaś wetknęła w dłoń nędzarza kilka drobnych
2874  2,11|       Pojedziecie z nami~na Mazowsze i w każdej wsi będziemy was
2875  2,11|                i objął jej nogi, jakby w opiekę się oddając i dziękując,
2876  2,11|              jałowicze skórznie, jakie w podróży nosili rycerze i
2877  2,11|               wpatrywał się uporczywie w dziada, zwrócił się nagle
2878  2,11|                się swym rysim wzrokiem w rysy starca, po czym rzekł
2879  2,11|               Lecz Jurand zachwiał się w tej chwili i omdlał. Przebyte
2880  2,11|                kijem drogi, o głodzie, w utrudzeniu i niepewności,
2881  2,11|               Nie mogąc pytać o drogę, w dzień kierował się tylko
2882  2,11|              słonecznych, noce spędzał w rowach przy gościńcu. Gdy
2883  2,11|              słodki głos córki - a gdy w końcu wymieniono jeszcze
2884  2,11|        wzruszeń, serce ścisnęło mu się w piersi, myśli zakręciły
2885  2,11|            myśli zakręciły się wichrem w głowie i byłby zwalił się
2886  2,11|                byłby zwalił się twarzą w proch gościńca, gdyby nie
2887  2,11|                 ale do Spychowa, by go w przezpiecznym miejscu między
2888  2,11|               ku mazowieckiej granicy. W czasie drogi Jagienka raz
2889  2,11|                dał, że go Zbyszko choć w części pomścił. No, ale
2890  2,11|       psubratów trzech już legło - ale w bitwie legli i nikt żadnemu
2891  2,11|            legli i nikt żadnemu języka w niewoli nie obrzezał ani
2892  2,11|                potężny; jakoże go było w takim dziadzie uznać! Ale
2893  2,11|              ze Spy chowa powiedzą, że w bitwie i język, i rękę,
2894  2,11|             zębami na myśl, że nawet i w wypuszczeniu go na wolność
2895  2,11|             rycerz obiecywał też sobie w duszy, że postara się wywiedzieć
2896  2,11|            gdyż zaledwie zapuścili się w las, wyjechało naprzeciw
2897  2,11|     miejscowości rozlewiska i moczary.~W gródku przyjęli gości Tolima
2898  2,11|                i wściekłości, że gdyby w podziemiach spychowskich
2899  2,11|         powadze, zakrzyknął:~- Zbyszko w Spychowie?~- Był, panie;
2900  2,11|              Malborga, a po drodze był w Szczytnie, dokąd zaś wyjechał,
2901  2,11|            Zbyszko.~A ona zmieniła się w jednej chwili na twarzy
2902  2,11|                twarzy i nogi przybrane w obcisłe pasiaste nogawiczki
2903  2,11|             iłem od niego słyszał. Był w Malborgu i możną tam opiekę
2904  2,11|              iż się poprzednio całkiem w modlitwie zapamiętał.~Więc
2905  2,11|           rękoma i czas jakiś siedział w milczeniu. Wreszcie wstrząsnął
2906  2,11|                turnieju. Ulryk rad się w szrankach potyka, potykał
2907  2,11|             było siła gości rycerskich w Malborgu i mistrz gonitwy
2908  2,11|         wyprawił. Pękł Ulrykowi poprąg w siodle i łacno go mógł Zbyszko
2909  2,11|             jeńców i więźniów, jacy są w Szczytnie, duchem do Malborga
2910  2,11|        mistrzowi - iże ową dziewkę nie w więzieniu, jeno na opiece
2911  2,11|           wypuścił. Większa była złość w tym wypuszczeniu, niż żeby
2912  2,11|                płotem z głodu albo się w jakowej wodzie utopi...
2913  2,11|                 Wiem, iże była Danuśka w Szczytnie, ale oni ją porwali
2914  2,11|             nie było już starego Maćka w Spychowie.~ ~
2915  2,12|           rozbudził się z długiego snu w obecności księdza Kaleba
2916  2,12|                ksiądz Kaleb chwycił go w ramiona i płacząc z rozrzewnienia,
2917  2,12|          począł mówić:~- To ja! Jesteś w Spychowie! Bracie Jurandzie!
2918  2,12|                świeci, niech odpoczywa w spokoju wiecznym, amen.~
2919  2,12|             mogli się porozumieć, gdyż w tej chwili wszedł stary
2920  2,12|            tego kaleki i starca, który w niczym nie przypominał dawnego
2921  2,12|              chwili poczęli się zbijać w kupy, szeptać, trącać łokciami,
2922  2,12|               wszystkich wpatrzyły się w Juranda.~Owemu zaś zrazu
2923  2,12|                policzki, jakby zagrała w nim dawna zawziętość i dawna
2924  2,12|             snu na poddaszach gródka i w lipach rosnących na dziedzińcu.
2925  2,12|     przenikając do izby, na wzniesiony w górę krzyż i na białe włosy
2926  2,12|            Bogu. Widać, że się i dusza w nim zmieniła.~I tak było
2927  2,12|            rzeczywiście.~Ale tymczasem w izbie Juranda został tylko
2928  2,12|             Jurand nie wpadł wprawdzie w takie uniesienie jak pierwszym
2929  2,12|             zaś tego uczynić, cierpiał w duszy, co wnet spostrzegłszy,
2930  2,12|                na Maćka, którego pobyt w Szczytnie przedłużał się
2931  2,13|               pozostać z rozkazu Maćka w Spychowie, przez chwilę
2932  2,13|              sprawę zdać z tego, cośmy w Szczytnie słyszeli, bo siła
2933  2,13|           Maćko opuścił? Dlaczego mamy w Spychowie ostawać i dlaczegoście
2934  2,13|               wiadomość pewna, że była w Szczytnie i że ją pono gdzieś
2935  2,13|              my dlaczego mamy siedzieć w Spychowie?~- Ba, a jeśli
2936  2,13|                jej żywej, ale wszystko w boskich rękach. Trzeba mi
2937  2,13|               nosił, pocałował pieczęć w naszych oczach, przyjął
2938  2,13|                przyjął nas gościnnie i w niczym nie podejrzewał.
2939  2,13|                się tak miało co chłopa w pobliżu, można by i zamek
2940  2,13|                wziąć, tak nam dufał... W widzeniu się z księdzem
2941  2,13|                 Dziwne to rzeczy i był w tym chyba palec Boży. Ów
2942  2,13|          Zygfryd mało się nie wściekł. W Szczytnie gadali, że Rotgier
2943  2,13|          począł...~- Straszno słuchać. W imię Ojca i Syna, i Ducha
2944  2,13|               że on niespełna rozumu i w rzeczy bydlę, ale to jedno
2945  2,13|             rozumie - i jak trzeba, to w chytrości nikt mu nie wyrówna.
2946  2,13|            upiór. A on komtura pięścią w kark! Myślał, że mu śpik
2947  2,13|           niepojęta, zła albo dobra. A w Szczytnie wolał kata nie
2948  2,13|          wiedział... Więc ksiądz mówił w końcu rycerzowi Maćkowi
2949  2,13|              zwracając się do Hlawy:~- W tym jeno pobłądził, że was
2950  2,13|               tu odesłał. Po co nas tu w Spychowie strzec? Ustrzeże
2951  2,13|                   A kto was, panienko, w razie czego do Zgorzelic
2952  2,13|               do Zgorzelic odwiezie?~- W razie czego przyjedziecie
2953  2,13|          Zgorzelic.~Czech pocałował ją w rękę i zapytał wzruszonym
2954  2,13|            szczęście, a wszystkich was w zdrowiu uchował.~I to rzekłszy,
2955  2,13|          właśnie - rzekł - jako anieli w niebiesiech.~ ~
2956  2,14|            nowiny oznajmić. Zastała go w wielkiej świetlicy z oswojoną
2957  2,14|      podparłszy rękoma głowy, słuchali w zadumie i smutku. W świetlicy
2958  2,14|           słuchali w zadumie i smutku. W świetlicy widno było od
2959  2,14|            ciepły. Okna były otwarte i w blasku miesięcznym widać
2960  2,14|           chrabąszcze, które roiły się w rosnących na dziedzińcu
2961  2,14|           rozkazał.~I głos zadrżał jej w końcu jakby smutkiem albo
2962  2,14|                żalem, a gdy skończyła, w świetlicy nastała chwila
2963  2,14|            nastała chwila ciszy. Tylko w lipach rosnących na dziedzińcu
2964  2,14|       zamkniętymi oczyma i przechyloną w tył głową nie dawał najmniejszego
2965  2,14|               na wykapane oczy, i było w tej twarzy takie męczeństwo,
2966  2,14|            ziemskim życiem niczego już w nim nie czeka i nie wygląda.~
2967  2,14|               jaką odmawiano nie tylko w chwili śmierci, lecz i dla
2968  2,14|             tym znajdował pewną osłodę w myśli, iż będzie obu pannom
2969  2,14|             zresztą było prawdą, że im w Spychowie nic nie grozi
2970  2,14|               przed nim, że nie został w Spychowie z rozkazu prawej
2971  2,14|               Jagienka zaś uczyniła to w myśli, iż giermek tej siły
2972  2,14|                owych łowów książęcych, w których Zbyszko omal życia
2973  2,14|              Głowaczowi było tak pilno w pole, że gdy razem z Jagienką
2974  2,14|            trzeba, byś dojechał, a nie w jakowymś podziemiu krzyżackim
2975  2,14|                krzyżackim ostał. Ale i w puszczach dawaj na się baczenie,
2976  2,14|            Maćko, i Zbyszko opowiadali w Zgorzelicach.~- Pamiętam,
2977  2,14|             niczym się sam nie wyda, a w sedno utrafi i z każdego
2978  2,14|               sobie miłość. Łowy nawet w tamecznych puszczach nie
2979  2,14|              pomagał i wojska im swoje w pomoc wysyłał, o co szemrano
2980  2,14|               Wszystko to nam podwójci w Szczytnie rozpowiadał i
2981  2,14|             ich mieli chrzcić, i zboże w czasie głodu. Jakoż podobno
2982  2,14|            Prus, a niewiasty sromocili w oczach mężów i braci, kto
2983  2,14|               Prus, do samego Malborga w odwiedziny. To tam ją przyjmowali
2984  2,14|              różnych wszelakich dziwów w każdym mieście, tego by
2985  2,14|            niespodzianie odmieniło się w nim serce...~- Miarkując
2986  2,14|            Maćko gadali, to często się w nim serce odmienia.~- Przeciw
2987  2,14|             tej przyczyny, że oni sami w niczym wiary nie dotrzymują.
2988  2,14|      Zasłyszawszy o tym, Żmujdzini nuż w Niemców! Załogi wycięli,
2989  2,14|            Żmujdzinami, a i z Witoldem w rzeczy już jest. Idą zewsząd
2990  2,14|              rozmokły i rycerzom nijak w nim wojować. Gdzie Żmujdzin
2991  2,14|               zaś kniaź Witold pójdzie w pomoc Żmujdzinom - i pójdzie
2992  2,14|              Krzyżaka wspomniał, zaraz w garście popluwa.~Westchnęła
2993  2,14|                Maćko, a my tu ostaniem w Spychowie.~- Jakoż inaczej,
2994  2,14|       Juran-dowe imię, com sam widział w Szczytnie, że gdy się dowiedzieli,
2995  2,14|               się dowiedzieli, iż jest w Spychowie, zaraz strach
2996  2,14|            Teraz pojadą razem ze mną i w razie czego zaraz którego
2997  2,14|       Wiedziałam zawsze, iż rozum masz w każdej przygodzie, ale za
2998  2,14|              Wziął ci mnie chłopięciem w jeństwo rycerz Zych pod
2999  2,14|             Jerzy mi świadkiem, że tam w poprzódku, nie zaś w ociągu
3000  2,14|               tam w poprzódku, nie zaś w ociągu się znajdę.~- O jakiż