Tom,    Rozdzial

4001  2,34|                 A Zyndram uradował się w sercu tą pochwałą i tak
4002  2,34|                ludzi - ten ci ma u nas w pętach brata, ten syna,
4003  2,34|       mieszczanin, Niemiec, mający dom w Malborgu, który w końcu
4004  2,34|           mający dom w Malborgu, który w końcu rzekł: "Bym mógł waszemu
4005  2,34|            waszemu królowi i Królestwu w czym się przysłużyć, nie
4006  2,34|        rzemieślnicy, był, który dzwony w Kwidzyniu leje, była różnych
4007  2,34|         wszystko wypytywał. Nienawidzą w całych Prusiech Krzyżaków
4008  2,34|                 Potykaliście się kiedy w szrankach?~- Jużci i nieraz -
4009  2,34|            zawołał Zbyszko. - Pewnie i w książce nic lepszego nie
4010  2,35|               Malborga, ale tego dnia, w którym tak bardzo pokrzepił
4011  2,35|               Maćko. Obiad odbywał się w mniejszym gronie, we wspaniałym
4012  2,35|            władców poddany, przyjechał w ich imieniu pożyczyć pieniędzy
4013  2,35|            obok mistrza, wzięło udział w obiedzie czterech dostojników
4014  2,35|                 to jest marszałek, był w tym czasie na wyprawie przeciw
4015  2,35|        zachowywać. Natomiast wieczerza w olbrzymim refektarzu zakonnym (
4016  2,35|              bardzo usilnie, bojąc się w osobach posłów obrazić króla
4017  2,35|            całe Królestwo. Ale nawet i w tym wypadku okazała się
4018  2,35|     zapalczywością Polaków: "że gdy ma w głowie, za każde ostrzejsze
4019  2,35|             Witoldowa, która mieszkała w urządzonej po królewsku
4020  2,35|            jednak tu codziennie grywać w złote arcaby, które jej
4021  2,35|                tego wieczora nie tylko w arcaby i w szachy, lecz
4022  2,35|          wieczora nie tylko w arcaby i w szachy, lecz i w kości;
4023  2,35|              arcaby i w szachy, lecz i w kości; więcej tego nawet
4024  2,35|             refektarza małymi schodami w murze, a przy tych schodach
4025  2,35|               złota, my Polacy barziej w żelezie się kochamy..."
4026  2,35|           grześć Niemców i grzebli ich w końcu psi.~Więc stropili
4027  2,35|         rąbania mięsa, zwinął go lekko w trąbkę jak pergamin, podniósł
4028  2,35|          trąbkę jak pergamin, podniósł w górę, tak aby wszyscy mogli
4029  2,35|             mistrzowi.~- Jeśli takie i w mieczach żelazo - rzekł -
4030  2,35|              drugiemu podawał zwinięty w trąbkę tasak, ale milczeli
4031  2,35|           widok takiej mocy struchlałe w piersiach serca.~- Na głowę
4032  2,35|         świętego Liboriusza! - zawołał w końcu mistrz -żelazne, panie,
4033  2,35|             tylu świadków, czy że siłę w palcach miał istotnie mniejszą
4034  2,35|                szeptali Krzyżacy, jako w zimie nastąpi wojna z królem
4035  2,35|              mocno i przypomniał sobie w tej chwili, że zima w tym
4036  2,35|            sobie w tej chwili, że zima w tym kraju okrutnie bywa
4037  2,35|               rodzinnego zamku.~A było w tym to dziwnego, że podobne
4038  2,35|                im przychodzić do głowy w lipcu, czasu pięknej pogody
4039  2,36|                         Rozdział XXXVI~W Płocku Zbyszko i Maćko nie
4040  2,36|            ośmiorgiem dzieci pojechali w odwiedziny do Czerska, dokąd
4041  2,36|               biskupa, że miała zostać w Spychowie przy Jurandzie
4042  2,36|                  Żebym był nie chorzał w Malborgu, no, to jeszcze! -
4043  2,36|          jeszcze! - rzekł. - Ale o tym w Spychowie pogadamy.~I nazajutrz
4044  2,36|                 I nazajutrz po noclegu w Płocku ruszyli do Spychowa.
4045  2,36|              stanęli rankiem bez trudu w Spychowie. Jagienka, która
4046  2,36|               Maćka jak do najlepszego w świecie przyjaciela, witała
4047  2,36|            kochanej dziewczyny - i gdy w chwilę później Zbyszko,
4048  2,36|                widać już raj ogląda, a w nim Danuśkę.~- Pilnujesz
4049  2,36|          szlachcicowi najprzy-stojniej w polu umierać, ale tak jak
4050  2,36|             woń miodową. Więc wezbrało w młodzianku na ten widok
4051  2,36|               nie rzekł na to nic, ale w chwilę później, ujrzawszy
4052  2,37|           Rozdział XXXVII~Jurand umarł w kilka dni później. Przez
4053  2,37|            które nie psuło się wcale - w czym wszyscy cud Boży widzieli -
4054  2,37|             tydzień roiło się od gości w Spychowie. Potem przyszedł
4055  2,37|               do zwierza, jeno chodził w zapamiętaniu, aż wreszcie
4056  2,37|            wieczora przyszedł do izby, w której dziewczyny siedziały
4057  2,37|             Zgorzelic wracać niżeli tu w smutku siedzieć.~Nastało
4058  2,37|              ja do Bogdańca, ale teraz w inną mi trzeba drogę.~-
4059  2,37|             jakby czarodziejski wpływ. W życiu, prócz przykazań boskich
4060  2,37|   sprawiedliwie mówię, że we wnątrzu i w duszy rady sobie nijakiej
4061  2,37|              że do reszty bym ska-piał w Bogdańcu. Kiedy wam mówię,
4062  2,37|                mogę! Wojny mi trza, bo w polu łacniej przepomnieć.
4063  2,37|     utrzymalibyście mnie i na powrozie w Bogdańcu...~Po tych słowach
4064  2,37|              Po tych słowach stało się w izbie cicho, tak że słychać
4065  2,37|               pułapem.~- Ma-li skapieć w Bogdańcu, to niech lepiej
4066  2,37|                jak miał zwyczaj czynić w chwilach wielkiego frasunku,
4067  2,37|          zawołał z wybuchem Zbyszko.~I w pierwszej chwili uniesienia
4068  2,38|             nic prócz klęsk i niedoli. W Spychowie dużo było wszelakiego
4069  2,38|            stad, więc Maćkowi chodziło w duszy o to, aby owym bogactwem
4070  2,38|              ojców będzie mu się cniło w Krześni. Weźmiecie Danuśkę,
4071  2,38|              ty nie baczysz, że Jurand w raju wszystkich co dzień
4072  2,38|            ojciec Kaleb powiada, że on w raju - odpowiedział stary
4073  2,38|                Zbyszka, rzekł:~- Dusza w raju, ale ciało na ziemi
4074  2,38|      uporczywość bratanka i wielbił ją w głębi duszy na równi ze
4075  2,38|           równi ze wszystkim, co tylko w młodzianku było.~Więc po
4076  2,38|                włos mi chłop mówi, ale w tym, co mówi, to praw.~I
4077  2,38|               podobną do wilczej głowę w stronę Maćka i Zbyszka,
4078  2,38|              nie przymierzając Hlawa - w sam raz by się do tego nadawał...~-
4079  2,38|              Jagienki, nie chciało się w głowie pomieścić, by w takiej
4080  2,38|             się w głowie pomieścić, by w takiej sprawie zabierała
4081  2,38|              ja waszym mościom krzywdę w gospodarstwie czynił i k'
4082  2,38|               k'sobie wszystko garnął. W tym panienka za mną poświadczy,
4083  2,38|             tyle się znam, ilem się go w Zgorzelicach napatrzył,
4084  2,38|             kurz powstał z polepy.~- I w piekle bym z nią wytrzymał! -
4085  2,38|            Maćko dziwił się także temu w duszy, ile to niewiasta
4086  2,38|               na kolana i ukryła twarz w fałdach jej spódnicy.~A
4087  2,39|               wznosiła ku młodziankowi w milczeniu swe smutne niebieskie
4088  2,39|      Sieciechówną. On zwracał głowę to w jedną, to w drugą stronę,
4089  2,39|           zwracał głowę to w jedną, to w drugą stronę, zamieniając
4090  2,39|             zginę.~- Nie giń.~Raz już, w Płocku, gdy wspomniał o
4091  2,39|                odniesie~Dziewczynie.~- W drogę! - zawołał Zbyszko.~-
4092  2,39|            drogę! - zawołał Zbyszko.~- W drogę.~- Boże cię prowadź!
4093  2,39|               słudzy, którzy zostawali w Spychowie, wyszli na most
4094  2,39|              oni nie zostali już długo w Spychowie. Po dwóch tygodniach
4095  2,39|            czeladzią ruszył z Jagienką w stronę Bogdańca. Niezupełnie
4096  2,39|           pieniędzy i różnych bogactw, w znacznej części złupionych
4097  2,39|                swego czasu na Niemcach w rozlicznych bitwach, które
4098  2,39|             rogożami wozy, radował się w duszy na myśl, jak wspomoże
4099  2,39|       szczęśliwie, to mu kasztel godny w Bogdańcu wystawię; a wtedy
4100  2,39|          Zdrowie mu wróciło, czuł siłę w kościach i wiedział, że
4101  2,40|        Rozdział XL~Zabawili czas jakiś w Płocku, aby się z dziedzictwem
4102  2,40|          uładzić, a potem, zaopatrzeni w należyte dokumenta, ruszyli
4103  2,40|           dalej, niewiele wypoczywając w drodze, która była łatwa
4104  2,40|               skra. Poczuł się też już w latach, w sile i za dojrzałego
4105  2,40|           Poczuł się też już w latach, w sile i za dojrzałego męża
4106  2,40|       pachołkami jak prawy wódz, a oni w mig każdy jego rozkaz spełniali,
4107  2,40|               że maluczko, a byliby go w domu nie zastali, gdyż i
4108  2,40|           rzecz, gdyż uczy to, jak się w każdej przygodzie znaleźć,
4109  2,40|           Cztan i Wilk ostawili tu was w spokoju? Bo to oni radzi
4110  2,40|            będzie zamków dobywał, jeno w polu Krzyżaków gnębił...
4111  2,40|             odetchnął głęboko, rad, że w Bogdańcu nie znajdzie innych
4112  2,40|             pomnożył się nawet dobytek w stadach, a z niewielkiego
4113  2,40|              Szkoda znalazła się tylko w tym, że kilku brańców uciekło,
4114  2,40|               Bogdanieckich, zaciekało w czasie obfitych dżdżów letnich.
4115  2,40|               że szlachcica, który nie w zwykłym dworcu, ale za rowem
4116  2,40|           opatowe dziedzictwo: nikt by w okolicy nie był z nami na
4117  2,40|              jak najlepiej i nie tylko w niczym mu się nie narazić,
4118  2,40|             czym można, to go zjednać. W tej chęci nie żałował dla
4119  2,40|               nie żałował dla kościoła w Krześni ni wosku, ni odsepów,
4120  2,40|               chorzał od tego zadziora w boku -co toście, wiesz,
4121  2,40|                Niech Jaśko, któren się w drogę rwie, jedzie ze mną.
4122  2,40|          królowa żyła, to pełno bywało w Krakowie obcych rycerzy,
4123  2,40|               świętego Jerzego, że się w żadną dalszą drogę nie będzie
4124  2,40|                napierał - i wyjechali.~W Krakowie stanęli bez przygody,
4125  2,40|            szczegółów, co się działo i w samym Malborgu, i w innych,
4126  2,40|           działo i w samym Malborgu, i w innych, choćby najodleglejszych
4127  2,40|                rycerz uradował się tym w sercu wielce, zrozumiał
4128  2,40|      rozważniej, rozumniej i potężniej w Krakowie niż w Malborgu. "
4129  2,40|               potężniej w Krakowie niż w Malborgu. "Pan Jezus dał
4130  2,40|            sobie nienawiść, że wszyscy w Prusiech wyglądali jak zbawienia
4131  2,40|          wówczas, co swego czasu mówił w Malborgu Zyndram z Maszkowic -
4132  2,40|                  i jął powtarzać sobie w duchu:~- Ten ci ma głowę!
4133  2,41|                           Rozdział XLI~W Krakowie niedługo zabawili
4134  2,41|            byli już z powrotem - jeden w Bogdańcu, drugi w Zgorzelicach
4135  2,41|                jeden w Bogdańcu, drugi w Zgorzelicach przy siostrze.~
4136  2,41|             wiejskimi zabiegami. Żniwa w położonych nizinnie Zgorzelicach,
4137  2,41|              Zgorzelicach, a zwłaszcza w Jagienkowych Moczydołach,
4138  2,41|               wypadły wyśmienicie, ale w Bogdańcu z powodu suchego
4139  2,41|              dużo trudu, by go zebrać. W ogóle skąpo tam mieli ziemi
4140  2,41|          znojnym słońce roztapiało się w złotych i czerwonych blaskach
4141  2,41|          chłopisko mój leży może gdzie w polu włócznią przebodzion
4142  2,41|                sam i krzepił się nieco w strapionej duszy.~Ona zaś
4143  2,41|                z oszczepem, od wypadku w drodze powrotnej. Nie była
4144  2,41|       niespodzianie zastać Zbyszka już w domu, gdyż Maćko nie śmiał
4145  2,41|                i ta nadzieja taiła się w dziewczynie, gdyż przybywała
4146  2,41|             niegdyś za dawnych czasów, w zaściągniętej tasiemką koszuli-nie,
4147  2,41|    zaściągniętej tasiemką koszuli-nie, w kożuszku wełną do góry i
4148  2,41|               wełną do góry i z liśćmi w powichrzonych włosach, ale
4149  2,41|           warkoczem i z piersią opiętą w barwne sieradzkie sukno.
4150  2,41|         Krzyżakach i o wojnie - ciągle w kółko, ciągle o tym samym -
4151  2,41|           Bogdańca. Czasem jednak, gdy w okolicy zdarzały się jakieś
4152  2,41|              się jakieś niepokoje albo w porze rui niedźwiedzich,
4153  2,41|         Jeździli tedy wówczas strzemię w strzemię - i często bór
4154  2,41|            mówicie - pytała - że bitwa w polu nie tak dla rycerza
4155  2,41|            żadna zbroja nie uchroni, a w polu, byle rycerz ćwiczenie
4156  2,41|                zdobyczną po Fryzie, bo w Mediolanie kuta. Jeszcze
4157  2,41|            Zbyszka za luźna, ale ninie w sam raz.~- To już przeciw
4158  2,41|               mówił? Nie masz nad nich w świecie łuczników... chyba
4159  2,41|            poniektóry, co i jastrzębia w lot ustrzeli.~- O pogańscy
4160  2,41|            było innej rady, jeno zaraz w nich! Dobrze psiajuchy i
4161  2,41|            Boże, skoroś nas stworzył i w Bogdańcu osadził, to teraz
4162  2,41|              dni, tygodnie i miesiące. W jesieni zdarzyła się Maćkowi
4163  2,41|                wykarczował i zagarnął. W swoim czasie pozywał on
4164  2,41|              on nawet obu naraz Wilków w pole, na kopie albo na długie
4165  2,41|            chcieli stawać z duchownym, w sądzie zaś nie mogli nic
4166  2,41|                Maćko zaś, który na nic w świecie nie był tak chciwy
4167  2,41|              zjechali się u proboszcza w Krześni. Tam gdy nagle stary
4168  2,41|             gdy nagle stary Wilk rzekł w końcu srogiej kłótni: "Zanim
4169  2,41|              bowiem domyślał się, jaka w tym twardym pozornie sercu
4170  2,41|               rzucili się sobie wzajem w ramiona, a potem długi czas
4171  2,41|                 Maćko dał się wszelako w końcu przekonać - ile że
4172  2,41|          napojem - albowiem i sam miał w duszy radość wielką. Cieszyła
4173  2,41|    odpowiedziała dziewczyna, podnosząc w górę oczy.~I po chwili,
4174  2,41|           tylko jak siedziała na ławie w podle Maćka, tak przysunęła
4175  2,42|          Witoldem zbyt zajmowała ludzi w Królestwie, aby nie mieli
4176  2,42|            byli, że Jagiełło przyjdzie w pomoc stryjecznemu bratu
4177  2,42|              krakowskich zasiadających w królewskiej radzie przechyla
4178  2,42|            przeznał wiele, nie wierzył w bliską wojnę i tak nieraz
4179  2,42|               innych sąsiadów, których w Krześni spotykał:~- Póki
4180  2,42|              to pan, którego niech Bóg w zdrowiu zachowa), nimeśmy
4181  2,42|              świecie, że dusza jeszcze w nim pogańska. Przeto okrutnie
4182  2,42|           której przyczyny i Witoldowi w pomoc nie rusza, chociaż
4183  2,42|         potrafi jako na stole położyć. W Krześni też otaczano go
4184  2,42|             mszy kołem, a potem weszło w zwyczaj, że ten lub ów sąsiad,
4185  2,42|       będziecie dziwowali! Jemu choćby w radzie królewskiej zasiadać,
4186  2,42|            obojgu z dala jak królewicz w bajce. Gdy nadeszła wiosna,
4187  2,42|           zaledwie już mogli usiedzieć w domu. Wróciły jaskółki,
4188  2,42|                 przepiórki odzywać się w zielonej runi zbóż; przyleciały
4189  2,42|         bitwach i licznych potyczkach, w których obrotny Witold to
4190  2,42|              wiadomość, siadł na koń i w te pędy poleciał do Zgorzelic.~-
4191  2,42|          krainy wrzód wiecznie ciekący w krzyżackim ciele uczynił,
4192  2,42|               bogdajeś to, dziewczyno, w szczęśliwą godzinę powiedziała!~
4193  2,42|             Spychowa, wieści tam, jako w bliższych stronach Litwy,
4194  2,42|              sprzeczali się tak z sobą w Zgorzelicach, wpadł jak
4195  2,42|                młodemu rycerzowi, gdyż w Spychowie złożył na trumnach
4196  2,42|             złożone "przeszkadzały" mu w chodzeniu i oddychaniu.
4197  2,42|              Nie było to wszystko samo w sobie groźne, bo chłop był
4198  2,42|               trzech dniach odpoczynku w łożu wszystko minie, a tymczasem
4199  2,42|                  odpowiadał Zbyszko.~I w ten sposób upływał dzień
4200  2,42|             godną wiązkę czubów pawich w Spychowie w podziemiu położył.~
4201  2,42|              czubów pawich w Spychowie w podziemiu położył.~A ów,
4202  2,42|            ziemię, a raz otoczyli mnie w bitwie - odrzekł leniwie
4203  2,42|            dobra dość przywiozłeś...~- W części kniaź Witold obdarzył.~-
4204  2,42|          myślałem, że jak tam te dusze w niebie ucieszysz, to już
4205  2,42|           zamknął na chwilę oczy jakby w zamyśleniu i wreszcie odrzekł:~-
4206  2,42|        nabierzesz.~- A skąd jej wezmę? W sobie ci jej nie znajdę,
4207  2,42|                czymś mocno namyślał, i w końcu rzekł:~- To ja ci
4208  2,42|          własnego rozumu i mówił sobie w duchu: "Nie dziwować się
4209  2,42|            Więc dziewczyna zsunęła się w jednej chwili z siodła i
4210  2,43|               odgadł dobrze, ale tylko w połowie. Zbyszkowi istotnie
4211  2,43|               być inaczej. Swego czasu w Krakowie podziwiał bardzo
4212  2,43|         wycięte ze szkła i pooprawiane w ołów postacie różnych świętych
4213  2,43|                 barwne, przeświecające w słońcu, a teraz wyobrażał
4214  2,43|            Bożych skrzypaczków, którzy w niebie grywają Matce Boskiej
4215  2,43|          Boskiej i Dzieciątku. Nic już w niej nie było ziemskiego,
4216  2,43|            czasem wspomniał sobie, jak w leśnym dworcu posługiwała
4217  2,43|       zdziwienie, że to być mogło. Już w czasie wyprawy, przy Witoldzie,
4218  2,43|              człowiek o swej patronce. W ten sposób miłość jego,
4219  2,43|               się coraz bardziej tylko w słodkie, tak błękitne jak
4220  2,43|              wspomnienie - i po prostu w cześć nabożną.~Gdyby był
4221  2,43|               byłby został mnichem - i w cichym życiu klasztornym
4222  2,43|              wspomnienie aż do chwili, w której duch z więzów cielesnych
4223  2,43|                więzów cielesnych ulata w nieskończone przestworza
4224  2,43|                 i sok z surowego wióra w pięści wyciskał, i konia,
4225  2,43|                 którzy jeśli nie marli w dzieciństwie lub nie zostawali
4226  2,43|             nie znając granic ni miary w zapędach cielesnych i sile,
4227  2,43|             która nie przeszkadzała mu w niczym i którą nie tylko
4228  2,43|              uroda. Gdy kilka lat temu w Krakowie szedł na śmierć
4229  2,43|          dziewicy. Moc i życie kipiało w nim jak war w garnku - a
4230  2,43|            życie kipiało w nim jak war w garnku - a spotężnione czystością
4231  2,43|              chorzeje, i wylegiwał się w łożu, rad, że Maćko i Jagienka
4232  2,43|              że mu jest tak dobrze jak w niebie, chwilami - zwłaszcza
4233  2,43|              przyjazdem topniały zaraz w Zbyszku myśli o nowych wyprawach
4234  2,43|            dworze biskupim i książęcym w Płocku widywała rycerzy
4235  2,43|             jej wybrany, tego ukochała w zaraniu lat pierwszą miłością,
4236  2,43|                jej zmieniła się niemal w zapamiętanie i przesłoniła
4237  2,43|            troskliwość, jaką okazywała w pielęgnowaniu Zbyszka, ale
4238  2,43|              się inne nadać pozory - i w tym celu tak pewnego razu
4239  2,43|           Zbyszko, wylegując się wciąż w łożu, wodził wedle słów
4240  2,43|                 i serce jej biło jakby w oczekiwaniu, czy czegoś
4241  2,43|              stopnieje i rozpłynie się w niej dusza. Ale Zbyszko
4242  2,43|                widziały jego oczy, sam w siebie wmawiał, że ona mu
4243  2,43|              cierpliwie wszystkiego, a w końcu rzekł tylko jedno
4244  2,43|            głośniej od wszystkich koni w Bogdańcu. Gdzie wióry na
4245  2,43|              godne są - ale też i mocy w kościach nie brak. Jużci,
4246  2,43|               chcecie -ja jeszcze dziś w świat pojadę!~- Głupiś! -
4247  2,43|                Jagien-ka, aby pomagali w kopaniu rowu mającego otaczać
4248  2,44|               już dłużej wylegiwać się w łożu. Maćko powiedział,
4249  2,44|                 wyprażywszy się dobrze w łaźni, postanowił jechać,
4250  2,44|       postanowił jechać, nie zwłócząc. W tym celu kazał wydobyć ze
4251  2,44|          grzywa aż za łopatki. Rycerze w życiu codziennym nosili
4252  2,44|                codziennym nosili włosy w pątlikach kształtu grzyba,
4253  2,44|            miało i tę dobrą stronę, że w czasie wypraw hełm daleko
4254  2,44|         uroczystości, wesela lub jadąc w odwiedziny do domów, w których
4255  2,44|           jadąc w odwiedziny do domów, w których były panny, układali
4256  2,44|                były panny, układali je w pięknie poskręcane zwoje,
4257  2,44|             stajni. Zbyszko począł się w końcu niecierpliwić i gniewać -
4258  2,44|              wtem do izby wszedł Maćko w towarzystwie Jagienki, która
4259  2,44|                tylekroć czyniło mu się w duszy tak jasno, jakby na
4260  2,44|        zakłopotane baby z grzebieniami w ręku, zgrzebło leżące na
4261  2,44|                ust cudne białe zęby. - W konopiach by cię albo w
4262  2,44|                W konopiach by cię albo w sadzie wiśniowym na strach
4263  2,44|               do Zgorzelic jechać, ale w Zgorzelicach nijak by ci
4264  2,44|                 trefi mu je siostra, a w źrałym wieku żona mężowi;
4265  2,44|               niby dla pilnowania, aby w posłudze nie było marudztwa -
4266  2,44|             wodę, którą gdy zostawiono w izbie, młodzi zostali sami.
4267  2,44|              miarę śliczni i nad miarę w sobie rozkochani, ale stropieni
4268  2,44|              wszystkich sił do piersi.~W ciszy słychać było przyspieszone
4269  2,44|                   Co...~Zbyszko nabrał w piersi powietrza, westchnął,
4270  2,44|               słowa radość buchnęła mu w sercu jak nagły płomień -
4271  2,44|        dziewczynę na ręce, podniósł ją w górę jak piórko i począł
4272  2,44|               piórko i począł krzyczeć w zapamiętaniu:~- Jaguś! Jaguś!
4273  2,44|   niespodziewanie prędko, i zawołał:~- W imię Ojca i Syna! Miarkuj
4274  2,44|             uczynić, chwycił~ich stary w kościste ramiona i przycisnął
4275  2,44|            wstyd gadać.~I chociaż miał w piersi serce hartowne, wzruszył
4276  2,44|             tak, że aż ścisnęło go coś w gardle, więc ucałował jeszcze
4277  2,44|               jeszcze Zbyszka, a potem w oba policzki Jagienkę i
4278  2,44|                ręce i począł wołać jak w lesie:~- Hop! hop! By-waj-cie!!~ ~
4279  2,45|             Rozdział XLV~Oni mieszkali w Moczydołach, a stary Maćko
4280  2,45|               wznosił dla nich kasztel w Bogdańcu. Wznosił mozolnie,
4281  2,45|             cegły, o którą trudno było w okolicy. W pierwszym roku
4282  2,45|           którą trudno było w okolicy. W pierwszym roku wykopał rowy,
4283  2,45|             też obfitego źródła, które w niedługim czasie napełniło
4284  2,45|              stary - na schwał, tak że w całym Królestwie nie masz
4285  2,45|          świata nie widział. Kto mu ją w oczy sławił, ten wszystko
4286  2,45|             gdyż istotnie jaśniała ona w okolicy niby kwiat najpiękniejszy
4287  2,45|        pochlubić. Nic to dla niej było w kilka dni po połogu do gospodarstwa
4288  2,45|          której ludzkie miała serce, a w Krześni, gdy w niedzielę
4289  2,45|                serce, a w Krześni, gdy w niedzielę wchodziła do kościoła,
4290  2,45|            kmiecą, który po mszy pijał w karczmie ze starym Wilkiem
4291  2,45|           chybaby na dworze królewskim w Krakowie szukać. Bo obok
4292  2,45|              co niedźwiedzia oszczepem w boru podeprze, a orzechów
4293  2,45|      przycisnął". Tak to ją sławiono i w parafialnej Krześni, i po
4294  2,45|             sąsiednich wsiach, a nawet w wojewódzkim Sieradzu. Jednakże,
4295  2,45|            chwała wojenna, jakiej nikt w okolicy nie miał.~Młodzi
4296  2,45|         Niemcach, których "nałuszczył" w bitwach pod wodzą Witolda
4297  2,45|            bitwach pod wodzą Witolda i w pojedynkę, na udeptanej
4298  2,45|                się nigdy nie odjął, że w Malborgu dwunastu ich zbił
4299  2,45|         rycerzom przyszło z obcymi iść w zawód, mówili: "Jużci, Zbyszka" -
4300  2,45|               przez rycerzy z Bogdańca w zbrojach, koniach, szatach,
4301  2,45|              dobre wsie.~Widziano więc w tym jakąś szczególną łaskę
4302  2,45|               teraz nad wszystkie inne w okolicy. "Przecie w Bogdańcu
4303  2,45|               inne w okolicy. "Przecie w Bogdańcu ostało po pogorzeli
4304  2,45|         porządek rzeczy, więc nie było w tym podziwie złej zawiści.
4305  2,45|              szlachcica krzepkie ramię w połączeniu z mężnym sercem
4306  2,45|               uczuwał, że mu za ciasno w domowych pieleszach, w rodzimych
4307  2,45|          ciasno w domowych pieleszach, w rodzimych granicach, i że
4308  2,46|                ludzi dobrym uśmiechem. W duszy miał przekonanie,
4309  2,46|            kasztelu, błyszczące złotem w słońcu, a purpurą zorzy
4310  2,46|                radował się stary Maćko w sercu dobytkiem, gospodarstwem,
4311  2,46|           mówili, że ma szczęsną rękę. W rok po bliźniętach przyszedł
4312  2,46|        przymierają. Małoż to jest ziem w Królestwie i na Litwie?
4313  2,46|          Litwie? Małoż to wsi i zamków w psubrackich rękach Krzyżaków?
4314  2,46|               zapewne tak samo myślało w Królestwie Jagiełłowym,
4315  2,46|          których Zakon siedział, ale i w poczuciu tej siły potężnej,
4316  2,46|             potężnej, która burząc się w piersiach narodu, szukała
4317  2,46|               wszystkie strony ujścia.~W czwartym dopiero roku, licząc
4318  2,46|       przeniósł się jednak do kasztelu w piątym dopiero roku, gdy
4319  2,46|                przeniósł; wolał zostać w starym domostwie, a na wszelkie
4320  2,46|          Jagienki odpowiadał odmownie, w taki sposób myśl swoją wyłuszczając:~-
4321  2,46|                  ale ja myślę, że była w tym i łaska Boża - i wola,
4322  2,46|            jego wielkość i wspaniałość w porównaniu z dawną siedzibą,
4323  2,46|         Wszystko, co tam widział, było w znacznej części jego dziełem,
4324  2,46|                też on sam odwiedzał go w tymże zamiarze w Brzozowej,
4325  2,46|          odwiedzał go w tymże zamiarze w Brzozowej, więc raz tak
4326  2,46|          przecie wiadomo, że Zbyszko i w Krakowie na zamku u króla
4327  2,46|             ucięli!), i na Mazowszu, i w Malborgu, i u księcia Janusza,
4328  2,46|            Janusza, a Jagienka też się w dostatku chowała, ale przecie
4329  2,46|     kasztelanowa! Mają ci też komnatę, w której z sołtysami, z karbowymi
4330  2,46|                i czeladzią obiadują, a w niej ławy, dla niego i dla
4331  2,46|          żelaznym pogrzebaczem głownie w ognisku i rzekł:~- A mojemu
4332  2,46|             ale i rozum Zbyszka, że to w Malborgu z najprzedniejszymi
4333  2,46|              Chwalił też jego porządek w głowie i zabiegliwość w
4334  2,46|                w głowie i zabiegliwość w gospodarce, bez której prędko
4335  2,46|            ostatka utwierdziło okolicę w mniemaniu o jego "skarbach".
4336  2,46|               i gości nigdy nie brakło w kasztelu, na co Maćko, choć
4337  2,46|                pasł oczy i radował się w sercu stary Maćko widokiem
4338  2,46|                z purpury, przybrał się w świetną, naszytą srebrnymi
4339  2,46|         niejeden szlachcic mówił sobie w duszy: "Boga mi! iście książę
4340  2,47|                Rozdział XLVII~Jednakże w piątym roku, gdy ład był
4341  2,47|         zbytnio ta zapowiedź, albowiem w ciągu ostatnich lat kilkakrotnie
4342  2,47|              Dłużej niż zwykle, bo się w Płocku zatrzymam.~Jakoż
4343  2,47|                Płocku zatrzymam.~Jakoż w tydzień później wyjechał
4344  2,47|           wypadek, jeśli się przyjdzie w szrankach potykać". Na odjezdnym
4345  2,47|         Zbyszko począł się niepokoić i w końcu wyprawił umyślnego
4346  2,47|            wyprawie.~- Wiesz, że byłem w Malborgu - rzekł.~- W Malborgu?~-
4347  2,47|            byłem w Malborgu - rzekł.~- W Malborgu?~- A gdzie by indziej?~
4348  2,47|               Krzyż, jako póki mi tchu w nozdrzach, póty ja go nie
4349  2,47|          Śmiała się księżna Aleksandra w Płocku: "Jedźże, powiada,
4350  2,47|             godny, że mu te rzeczy nie w głowie - i że więcej by
4351  2,47|               Bogu i ludziom: "Co było w mojej mocy - tom uczynił".
4352  2,47|          wilczego gniazda nie wywiozę. W duszy zaś myślałem tak: "
4353  2,47|             Jezus łaski umknął, bom go w Malborgu nie zastał. Powiedzieli,
4354  2,47|             Powiedzieli, że do Witolda w posły pojechał. Nie wiedziałem
4355  2,47|        wieczerzy. To ci mówię. jakobyś w ul dmuchnął! A szczególnie
4356  2,47|       pocieszać.~- Mnie też znacie, że w takich rzeczach ni sobie,
4357  2,47|            mówię, że najwięksi rycerze w Krakowie mi w tym przyświadczą.
4358  2,47|        najwięksi rycerze w Krakowie mi w tym przyświadczą. Sam Zawisza,
4359  2,47|             Pomyślcie jeno: oni sławni w całym świecie - i pozwali
4360  2,47|               nie dostaniecie, chybaby w jakowej wielkiej bitwie.~-
4361  2,47|                między nimi i Ulryk. Bo w rzeczy, potęga to jest okrutna.~-
4362  2,47|                przysparzać, aby godnie w pole wystąpić.~ ~
4363  2,48|            Konrad zmarł jednak dopiero w rok później. Jaśko ze Zgorzelic,
4364  2,48|                który pierwszy usłyszał w Sieradzu nowinę i o jego
4365  2,48|              przywiózł ją do Bogdańca, w którym zarówno jak i we
4366  2,48|                Jagienka przyprowadziła w pierwszej chwili wszystkie
4367  2,48|              się tak od razu jak ogień w kominie, niemniej jednak
4368  2,48|                konie, zbroje, ćwiczyli w wojennym rzemiośle giermków,
4369  2,48|             dworach, wszędy biły młoty w kuźniach, wszędy czyszczono
4370  2,48|          pancerze, nacierano stopionym w sałhanach sadłem łuki i
4371  2,48|            wozy, czyniono zapasy spyży w krupach i wędzonym mięsiwie.
4372  2,48|              mięsiwie. Przy kościołach w niedziele i święta wypytywano
4373  2,48|         pokojowe, albowiem każdy nosił w duszy głębokie poczucie,
4374  2,48|           plemienia i że nie zakwitnie w potędze, w spokoju i pracy
4375  2,48|               nie zakwitnie w potędze, w spokoju i pracy Królestwo,
4376  2,48|          będzie odcięta im prawa ręka.~W Krześni zaś szczególnie
4377  2,48|              na Niemców: jak najlepiej w nich bić, jak mają zwyczaj
4378  2,48|              mają zwyczaj się potykać, w czym od Polaków wyżsi, a
4379  2,48|               czym od Polaków wyżsi, a w czym niżsi i czy po skruszeniu
4380  2,48|             nasza". I pokoleniu, które w duszach nosiło poczucie
4381  2,48|           którym wielu po raz pierwszy w życiu słyszało, a o które
4382  2,48|            słuchy, ale wojny nie było.~W końcu i sam Maćko, za którego
4383  2,48|             wielce wyjaśnioną. Gdy zaś w Krześni otoczyła go jak
4384  2,48|             tam nie więcej niźli u was w Bogdańcu.~- Mama to wojny
4385  2,48|                nie zapomną~Więc trwali w gotowości, ale czekali długo,
4386  2,48|              całe tygodnie i miesiące, w dymach zaś wędzono solone
4387  2,48|               Królestwa i na Mazowsze. W okolicę Bogdańca przybywali
4388  2,48|           Mazowszu. Czech gospodarzący w Spychowie na Mazowszu przysłał
4389  2,48|              im pozwolono wziąć udział w wojnie "na piechtę" - albowiem
4390  2,48|             niektóre nadgraniczne wsie w Prusiech prawie zupełnie
4391  2,48|             Następnie poczęli się roić w całym kraju "dziadowie"
4392  2,48|               wszystkim, co się dzieje w Prusiech: o przygotowaniach
4393  2,48|               miastach wojewódzkich, a w Krakowie rajcy królewscy
4394  2,48|               potem znowu zjawiali się w Królestwie. Dochodziły wieści
4395  2,48|       Krzyżaków.~Przeciwnie działo się w Malborgu. Pewien duchowny,
4396  2,48|                wypowiedziane na uczcie w Malborgu: "Im ich więcej
4397  2,48|           będzie, tym bardziej kożuchy w Prusiech potanieją". Gotowali
4398  2,48|             Gotowali się więc do wojny w radości i upojeniu, durni
4399  2,48|         Bogdańca "cniło się" już także w domu. Wszystko było od dawna
4400  2,48|                gotowe, dusza rwała się w nim do sławy i do boju,
4401  2,48|               dzieje?~- A jak się król w ostatniej godzinie zgodzi?
4402  2,48|                on nie umiał pohamować. W Krakowie mówili mi tak:
4403  2,48|               Ost, dziedzic Drezdenka, w czasie gdy Krzyżaki zabierały
4404  2,48|               swych rządów nakazał, by w stosunkach z królem i Polską
4405  2,48|           wówczas, gdy ich potęga była w istocie większą, a Królestwa
4406  2,48|               trzeba było chyba szukać w tych czasach, gdy cezarom
4407  2,48|                błagali go o rozjemstwo w sprawie o Drezdenko w tej
4408  2,48|       rozjemstwo w sprawie o Drezdenko w tej myśli, że gdy jako podległy
4409  2,48|          wiedzieli o wszystkim, co się w Malborgu dzieje i zamierza,
4410  2,48|             godzina. Jakoż wybiła.~Raz w Bogdańcu, gdy stary Maćko,
4411  2,48|              zerwali się na równe nogi w wielkim wzruszeniu. Twarz
4412  2,48|                po czym wrócił z ogniem w źrenicach i zawołał:~- Wojna!
4413  2,48|             krzyknął na czeladź, która w mig zebrała się wokół państwa:~-
4414  2,48|               się wokół państwa:~- Dąć w rogi z czatowni na cztery
4415  2,48|                gdy czeladź kopnęła się w różne strony, aby spełnić
4416  2,48|           Maćka:~- A wy nie ostaniecie w domu?~- Ja? Co ci w głowie?~-
4417  2,48|         ostaniecie w domu?~- Ja? Co ci w głowie?~- Bo wedle prawa
4418  2,48|          możecie, że to człowiek z was w leciech podeszły, a byłaby
4419  2,48|               i ręce łatwo chodziły mu w stawach, a topór w nich
4420  2,48|         chodziły mu w stawach, a topór w nich aż warczał. Nie mógł
4421  2,48|             mógł już wprawdzie skoczyć w pełnej zbroi bez strzemion
4422  2,48|      doświadczonego wojownika nie było w całej okolicy.~Jagienka
4423  2,48|                wstała i ucałowawszy go w rękę, rzekła:~- Nie frasuj
4424  2,48|              łzami, które stoczyły się w wielkich kroplach po cudnej
4425  2,48|          zawołał Zbyszko, chwytając ją w ramiona. A ona objęła mu
4426  2,48|           dodał grubym głosem Maćko.~I w godzinę później ściągnięto
4427  2,48|                 bez wiatru. Bory stały w ciszy nieruchome. Stada
4428  2,48|     przeżuwając paszę powolnie i jakby w zamyśleniu. Jeno z powodu
4429  2,48|               jakby ogniki niezmiernie w słońcu błyszczące. Zbyszko
4430  2,48|              dziedzic dość możny szedł w trzy kopie, a luda prowadził
4431  2,48|               im życzliwie, pocwałował w siwym obłoku dalej. Spotkali
4432  2,48|                Śląsku Niemcy zabili.~I w miarę jak zbliżali się do
4433  2,48|               rojny a czerstwy i tęgi, w boju upo-my, a na niewygody,
4434  2,48|                wytrzymały, krzepił się w sercu stary Maćko i pewne
4435  2,49|         wreszcie, nieobfita z początku w bitwy, ale w pierwszych
4436  2,49|                z początku w bitwy, ale w pierwszych chwilach niezbyt
4437  2,49|              wojenną. Nastąpił rozejm, w czasie którego Wacław, król
4438  2,49|           wojsk i posuwać ich ku sobie w czasie zimowych i wiosennych
4439  2,49|         mazowieckich. Z drugiej strony w obozie pod Świeciem stanęło
4440  2,49|           stanęło sto tysięcy zakutych w żelazo Niemców. Chciał król
4441  2,49|       królewskie zatrzymały się na noc w Dąbrownie. Wzięcie tej fortecy,
4442  2,49|               polskie wzięło go niemal w mgnieniu oka, z zapałem
4443  2,49|     przynajmniej ognie rozpalić. Jakoż w tej chwili zabłysły ich
4444  2,49|         zabłysły ich tysiące i tysiące w niezmiernym polsko-litewskim
4445  2,49|               czuwał również, albowiem w domu położonym na samym
4446  2,49|         zdobycia Gilgenburga. Ponieważ w szturmie brała udział chorągiew
4447  2,49|             byli już na murach zamku i w chwili najzawziętszej bitwy
4448  2,49|             rozciągają". Wysłany będąc w przodku, rozumiał, iż ma
4449  2,49|               Witold i panowie, którzy w duszy radzi byli temu, co
4450  2,49|       napatrzyć się największym głowom w Królestwie, bo prócz króla
4451  2,49|            wojennych. Oprócz nich byli w tej radzie wielcy wojownicy
4452  2,49|               sam wielki król cenił.~A w przyległej obszernej izbie
4453  2,49|            czekali, aby być pod ręką i w razie zapytania radą się
4454  2,49|         których sława grzmiała szeroko w Polsce i za granicą: więc
4455  2,49|           dwunastu niemieckich rycerzy w Toruniu na turnieju z siodła
4456  2,49|                Korytnicy, i strasznego w ręcznym spotkaniu Lisa z
4457  2,49|           Staszka z Charbimowic, który w pełnej zbroi przez dwa rosłe
4458  2,49|   przedchorągiewnymi zwano dlatego, że w pierwszym szeregu stawali
4459  2,49|     Lichtensteina, który się ofiarował w zastępstwo, i takowego zabił.
4460  2,49|                długi rycerz, przybrany w czerwone sukno, z takąż
4461  2,49|         Zbyszko - tyś tu? I chwycił go w objęcia, gdyż wdzięczne
4462  2,49|           znajdę, a teraz czeka u mnie w namiocie i nad wieczerzą
4463  2,49|              do Powały, którego poznał w dawniejszych czasach w Płocku,
4464  2,49|          poznał w dawniejszych czasach w Płocku, dodał:~- I wy, szlachetny
4465  2,49|               do Zbyszka, pocałował go w rękę i rzekł:~- Pokłon i
4466  2,49|              Jam dawny sługa wasz, ale w ciemności nie możecie mnie
4467  2,49|            Zbyszko.~I na chwilę odżyły w nim wspomnienia przeżytych
4468  2,49|             byłem klechą przy kościele w Długolesie, ale że nieboszczyk
4469  2,49|               czeka na was z wieczerzą w namiotach pana mego.~Więc
4470  2,49|              do pana de Lorche, jechał w pobok, aby swobodnie z nim
4471  2,49|            między Krzyżaków przyjechał w tym jeno celu, aby przygód
4472  2,49|       pozyskałem. I bawiąc długie lata w tych krajach, poznałem,
4473  2,49|       zapomniałem.~- A twoja majętność w Geldrii? Bo jakom słyszał,
4474  2,49|         spłacił. Pięć roków temu byłem w Geldrii i dostatki wielkie
4475  2,49|               płocki pobłogosławił nam w kościele.~- Dzieci zaś macie? -
4476  2,49|                że to pewny sposób i że w tych rzeczach nie masz lepszej
4477  2,49|               pismo do mistrza Ulryka, w którym wypowiedziałem mu
4478  2,49|              że do żelaza zbudziła się w nim chętka, co mi i dziwne,
4479  2,49|            Zbyszko. Czas jakiś jechali w milczeniu, po czym de Lorche
4480  2,49|                do miecza, ale bogdajże w złą godzinę to wymówił,
4481  2,49|                ciężko z nimi, gdyż oni w ucieczce straszniejsi niż
4482  2,49|              ucieczce straszniejsi niż w spotkaniu.~- Przypatrzmy
4483  2,49|              odziani mimo pory letniej w owcze tułuby, wełną do góry.
4484  2,49|           słomie, lecz wielu siedziało w kuczki przy płonących stosach;
4485  2,49|              wzdętymi, sinymi wargami. W ogóle wyglądali tak dziko
4486  2,49|              baraniego tłuszczu, który w nich topniał, a prócz tego
4487  2,49|        kilkaset trzymano dla rozjazdów w pobliżu, wygryzłszy trawę
4488  2,49|     Niebezpiecznie było zapuszczać się w pojedynkę między nich, gdyż
4489  2,49|              obóz rozbrzmiewał we dnie w czasie postojów jakby jedna
4490  2,49|              jedna wielka lutnia, tyle w nim było fletni, bała-bajek,
4491  2,49|            nowych bojów. I teraz jakby w przeczuciu, że niedola jej
4492  2,49|           Zbyszko - że gdy onego czasu w Krakowie król rozgniewał
4493  2,49|           rycerstwo bardziej ćwiczone, w niczym zachodniemu nie ustępujące.
4494  2,49|           pogardę śmierci i niezmierną w boju uporczywość podziwiali
4495  2,49|               nadzieja. Pamiętam, jako w Malborgu nieraz narzekano,
4496  2,49|          Malborgu nieraz narzekano, że w bitwie z wami każdą piędź
4497  2,49|            sporą gromadę ludzi zbitych w kupę i patrzących na niebo.~-
4498  2,49|                wy co widzicie?~- Mnich w kapturze potyka się z królem
4499  2,49|           kapturze potyka się z królem w koronie! Patrzcie! o tam!
4500  2,49|              koronie! Patrzcie! o tam! W imię Ojca i Syna, i Ducha!