Tom,    Rozdzial

4501  2,52|            Zyndram z Maszkowic wskoczyli na konie, lecz właśnie w chwili
4502  2,52|              Widziałem dwie chorągwie!~- Na koń!! - ozwały się głosy
4503  2,52|               chwili rozległ się dzwonek na znak, że proboszcz kaliski
4504  2,52|                prawdę mówili gońce, gdyż na krańcach wznoszącej się
4505  2,52|               jak gdyby bór wyrósł nagle na pustych polach, a nad tym
4506  2,52|             chrześcijan, którzy się dziś na tym polu zetrą.~I wskazał
4507  2,52|               polu zetrą.~I wskazał ręką na szeroką, pustą równinę,
4508  2,52|                  szeroką, pustą równinę, na której w pośrodku tylko,
4509  2,52|          Aleksander, młodszy syn księcia na Płocku, a brat tego Ziemowita.
4510  2,52|           sprawności niezmiernej, słynny na dworze czeskim i węgierskim
4511  2,52|             kilkunastu dworskich, którzy na ścigłych biegunach mieli
4512  2,52|                  który parskał nozdrzami na dobrą wróżbę spod stalowego
4513  2,52|                  oczy poczęły błyskać, a na twarzy zjawiły się rumieńce;
4514  2,52|                wiatr targający chorągwie na to pozwalał, rozmaite znaki
4515  2,52|                 pozwalał, rozmaite znaki na nich wyszyte, jako: krzyże,
4516  2,52|                Maćko, że nawet leżąc już na ziemi, jeszcze waleczne
4517  2,52|                 burzyć się krew w żyłach na myśl, że za chwilę przyjdzie
4518  2,52|           właśnie, jak skowyczą trzymane na uwięzi psy myśliwe, gdy
4519  2,52|           mieczów i toporzyska, osadzali na zadach konie jakby do skoku,
4520  2,52|                  skoku, inni płonili się na twarzach, inni poczęli oddychać
4521  2,52|             Krzyżacy, spoglądając z góry na lesistą nizinę, widzieli
4522  2,52|                 lesistą nizinę, widzieli na krawędzi boru tylko kilkanaście
4523  2,52|               armia królewska. Wprawdzie na lewo, koło jeziora, widać
4524  2,52|                 kuszczach błyszczało coś na kształt grotów sulic, to
4525  2,52|           wierzył tylko w to, co było mu na rękę i wróżyło niechybne
4526  2,52|               gdy komtur gniewski, który na swoją rękę czynił wywiady,
4527  2,52|             ktorej czerwień spostrzeżono na ciemnym tle boru, nie pozwalał
4528  2,52|              przed nim główna armia.~Ale na stojących pod lasem i w
4529  2,52|               drzewnej.~Zebrano się więc na krótką naradę przy boku
4530  2,52|                zarośli nieprzyjaciela.~- Na świętego Jerzego! - zawołał
4531  2,52|           spodoba się wystąpić w pole.~A na to hrabia Wende, mąż poważny
4532  2,52|             bogdaj że umkną z tego pola, na którym ja polegnę (i tu
4533  2,52|                ja polegnę (i tu spojrzał na Wernera von Tettingen) -
4534  2,52|               mamy radzić.~- Czas zawsze na dzieło Boże - odrzekł von
4535  2,52|                 sam jeden, tymi mieczami na całe wojsko polskie uderzę!
4536  2,52|                  miecze i wyzywa Polaków na bój śmiertelny, jeśli zaś
4537  2,52|             nadbrzeża jeziora i udał się na lewe skrzydło do polskich
4538  2,52|               doskonale, podjeżdżających na ogromnych, pokrytych kropierzami
4539  2,52|             koniach bojowych; jeden miał na tarczy cesarskiego czarnego
4540  2,52|                cesarskiego czarnego orła na złotym polu, drugi, który
4541  2,52|            księcia szczecińskiego, gryfa na białym polu. Szeregi rozstąpiły
4542  2,52|                 panie, i księcia Witolda na bitwę śmiertelną i aby męstwo
4543  2,52|                się drugi herold z gryfem na tarczy i tak przemówił:~-
4544  2,52|                  zgrzytać z cicha zębami na takie zuchwalstwo i zniewagę.~
4545  2,52|               ninie się odwołuję, skargę na moją krzywdę i waszą nieprawość
4546  2,52|                  znowu jadących pod górę na swych ogromnych koniach
4547  2,52|            Witold. Ten ostatni bez hełmu na głowie, w świetnej zbroi,
4548  2,52|               Mistrz spoglądał tymczasem na wojska królewskie, które
4549  2,52|                się z boru.~Patrzał długo na ich ogrom, na rozpostarte
4550  2,52|              Patrzał długo na ich ogrom, na rozpostarte jakby u olbrzymiego
4551  2,52|              olbrzymiego ptaka skrzydła, na poruszaną wiatrem tęczę
4552  2,52|                Boga trzymającego już tam na wysokościach niebios szale
4553  2,52|                 raz pierwszy przyszło mu na myśl, jaki to okropny nastał
4554  2,52|        niezmierną odpowiedzialność wziął na swoje ramiona.~Więc twarz
4555  2,52|                ze zdziwieniem spoglądali na swego wodza.~- Co wam jest,
4556  2,52|                  spływały tak ciągle łzy na czarną brodę, jakby w nim
4557  2,52|                 i zwróciwszy surowe oczy na komturów, zawołał:~- Do
4558  2,52|                bitwy chwila oczekiwania. Na polu między Niemcami a armią
4559  2,52|                 kilka odwiecznych dębów, na które powłazili chłopi miejscowi,
4560  2,52|            chłopi miejscowi, aby patrzeć na zapasy tych wojsk tak olbrzymich,
4561  2,52|           rycerzy zwracały się mimo woli na tę złowrogą, milczącą równinę.
4562  2,52|                  słońce, a wówczas padał na nią mrok śmiertelny.~Wtem
4563  2,52|             oberwał tysiące liści, wpadł na pole, chwycił suche źdźbła
4564  2,52|           skrzydło litewskie zerwało się na kształt niezmiernego stada
4565  2,52|              Frydrycha Wallenroda, który na tej stronie dowodził, i
4566  2,52|                rozciągnąć się i rozpalić na całej linii, więc polskie
4567  2,52|                 kości, a serca stały się na śmierć gotowe. Była zaś
4568  2,52|                  raczy, jegoż prosimy,~A na świecie zbożny pobyt,~Po
4569  2,52|           Kiryjelejzooon!" - a tymczasem na prawym skrzydle wrzała już
4570  2,52|                  Kiryjelejzooon!" Krzyki na prawym skrzydle wzmogły
4571  2,52|              Ulryk, który patrzył z góry na bitwę, stoczył w tej chwili
4572  2,52|       Lichtensteina dwadzieścia chorągwi na Polaków.~A zaś do polskiego
4573  2,52|        poprzysiadały w pierwszym szeregu na zadach:~- W nich! Bij!~Więc
4574  2,52|                 rycerze, pochyliwszy się na karki końskie i wyciągnąwszy
4575  2,52|       możniejszych bojarów, padły mostem na ziemię. Następne zwarły
4576  2,52|                zakute w stalowe zbroje i na koniach stalą osłonionych,
4577  2,52|             rosły wprawdzie i silny, ale na drobnych konikach i skórami
4578  2,52|                watahy, daremny był upór, na nic zaciekłość, na nic pogarda
4579  2,52|                 upór, na nic zaciekłość, na nic pogarda śmierci i na
4580  2,52|                 na nic pogarda śmierci i na nic rzeki krwi! Pierzchło
4581  2,52|            wspinając rumaki, rzucali się na oślep ze wzniesionym toporem
4582  2,52|            rycerzy smoleńskich, przyszła na koniec w bok czelnemu i
4583  2,52|              żelazo, walili się z siodeł na kształt podciętych sosen
4584  2,52|       niemiłosiernie z miedzianej chmury na łan żyta, tak gęsto sypały
4585  2,52|                 się po krwawych leżących na ziemi pancerzach i trupach
4586  2,52|           zgrzytnęło. Krzyknęli z trwogi na widok śmierci wodza ludzie
4587  2,52|            Domarat z Kobylan skoczyli mu na pomoc, poczęli ich we trzech
4588  2,52|                  łuszczą strąki, gdy się na pole zasiane młodym grochem
4589  2,52|                 krwawym toporem w dłoni, na którym wraz z krwią przylepły
4590  2,52|                jakby ktoś rozciął jabłko na dwoje. Wraz potem zgasił
4591  2,52|                jak wznosił się do cięcia na siodle, po czym widziano
4592  2,52|               Brochocic, złamawszy miecz na głowie rycerza, który miał
4593  2,52|                 rycerza, który miał sowę na tarczy i przyłbicę w kształt
4594  2,52|                  wziął później za żonę i na zawsze w Polsce pozostał.~
4595  2,52|                 Zych Pikna, osadzili ich na miejscu, jak lew osadza
4596  2,52|               toczyła się tu walka, gdyż na tę jedną chorągiew uderzyły
4597  2,52|                 odrzucono Niemców prawie na pół strzelania z kuszy od
4598  2,52|                sam Zyndram przywodził, a na czele między przedchorągiewnymi
4599  2,52|                 bez korony, walczyła też na śmierć i życie, a arcybiskupia
4600  2,52|                  wilk, który inaczej niż na śmierć nie ukąsi.~Szukał
4601  2,52|                którzy świetniejsze mieli na sobie stroje, i nieszczęsny
4602  2,52|          zdumieniem przez kraty przyłbic na to, co się dzieje, a potem,
4603  2,52|                  tysiące ich zwaliły się na znużone walką chorągwie
4604  2,52|                   Okropna bitwa zawrzała na całej linii, ziemia spłynęła
4605  2,52|         okropniejszego. Oto jeden leżący na ziemi Krzyżak rozpruł nożem
4606  2,52|              rozpruł nożem brzuch konia, na którym siedział Marcin z
4607  2,52|                 jeden mąż wojska polskie na widok upadającej chorągwi,
4608  2,52|               Rzekłbyś, żywy ogień spadł na pancerze. Rzucili się jak
4609  2,52|                 białych płaszczów, które na zbrojach nosili bracia zakonni,
4610  2,52|               bracia zakonni, leżała już na ziemi.~Więc ciężki niepokój
4611  2,52|              dotychczas w pogotowiu stał na czele szesnastu odwodowych
4612  2,52|                   On zaś, patrząc z góry na bitwę, zrozumiał także,
4613  2,52|               udziału w boju, zjawił się na rozhukanym rumaku, czuwający
4614  2,52|         czuwający nad wszystkim i baczny na przebieg bitwy, Zyndram
4615  2,52|              zawstydzona w porę, została na miejscu i rzuciwszy swego
4616  2,52|                  kosy, osadzone sztorcem na drągach.~- Gotuj się! gotuj! -
4617  2,52|              zrozumiawszy, że przychodzi na nich czas, po-opierali drągi
4618  2,52|             wołania przywódców.~- Bywaj! Na psubraty! W nich!~Ruszyli.
4619  2,52|                   ja - Łas - kiś - peł - na - Pan - z To - bą!...~I
4620  2,52|         Zajaśniało i rozbłysło od grotów na oszczepach i od kos całe
4621  2,52|              właśnie nie opodal wzgórza, na którym stał Władysław Jagiełło.~
4622  2,52|               która gotowała się właśnie na przyjęcie nieprzyjaciela,
4623  2,52|            przywodził.~- Król w obierzy. Na pomoc! - zawołał Zbigniew.
4624  2,52|            Szalony! Zali nie widzisz, że na nas idzie ta chmura i że
4625  2,52|             właśnie naprowadzilibyśmy ją na króla; za czym ruszaj precz,
4626  2,52|           gniewem, zmierzył się istotnie na gońca, ów zaś, widząc z
4627  2,52|           wojownik ma słuszność, skoczył na powrót do króla i powtórzył
4628  2,52|                 już tak blisko, że herby na tarczach można było doskonale
4629  2,52|              Przybrani w świetne zbroje, na ogromnych jak tury koniach,
4630  2,52|             płaszczu, który rozpuszczony na wiatr wyglądał jak olbrzymie
4631  2,52|                garstka rycerzy stojących na uboczu, między którą nie
4632  2,52|         wyciągnął kopię i skoczył wprost na króla.~Król zaś spiął ostrogami
4633  2,52|                skruszył mu hełm i zwalił na ziemię. "W tej chwili sam
4634  2,52|              porażon, w swej białej jace na stalowej zbroi i w pozłocistym
4635  2,52|                 głowy i nie uspokoiła go na zawsze.~Skoczyli rycerze
4636  2,52|                 do boju, nie pośpieszyły na ich przyjęcie.~Dopiero wyskoczył
4637  2,52|              relikwiarzu, który on nosił na piersiach, na pancerzu.
4638  2,52|             który on nosił na piersiach, na pancerzu. Ale nie śmiał
4639  2,52|                krew lała się strumieniem na zdeptaną ziemię i bitwa
4640  2,52|             nieludzką pędziła jak wicher na swych ścigłych koniach do
4641  2,52|                Wówczas kilku komturów, a na ich czele Wemer von Tettingen,
4642  2,52|                  rycerski Ulryk spojrzał na niego ponuro i wzniósłszy
4643  2,52|                 abym ja opuścił to pole, na którym tylu mężnych poległo!
4644  2,52|               Nie daj Bóg!~I krzyknąwszy na ludzi, aby szli za nim,
4645  2,52|                szyję, zwalił się jak dąb na ziemię.~Mrowie przybranych
4646  2,52|             rycerze pozeskakiwali z koni na znak, że chcą iść w niewolę,
4647  2,52|               iść w niewolę, i poklękali na obluzganej krwią ziemi.
4648  2,52|         pocałunek; niektórzy rzucali się na oślep w ukrop bojowy jakby
4649  2,52|             walczyli jak przez sen, inni na koniec mordowali się sami,
4650  2,52|                  wkrótce wielkie kolisko na kilkanaście mniejszych kup
4651  2,52|              stoi słup graniczny wkopany na wzgórzu, i kto zbliżył się
4652  2,52|                 kto zbliżył się do niego na długość miecza, marł jakby
4653  2,52|               czarnej zbroi i po Sulimie na tarczy, rzekł sobie w duszy:~"
4654  2,52|                starli się jak dwie burze na ziemi trupami zasłanej.
4655  2,52|             mężny Arnold padł z rozciętą na dwoje głową...~*~Henryk,
4656  2,52|               który założywszy mu powróz na szyję, powlókł go jak wołu
4657  2,52|                 stary Maćko szukał wciąż na krwawym pobojowisku Kunona
4658  2,52|            pościgiem. Padli wraz wszyscy na kolana i poddali się natychmiast,
4659  2,52|                  chwili:~- Widziałem cię na dworze w Płocku.~- Nie -
4660  2,52|               który za nierozważny napad na ciebie na utratę gardła
4661  2,52|              nierozważny napad na ciebie na utratę gardła był skazan.
4662  2,52|          ślubowałem Bogu i zaprzysiągłem na rycerską cześć, iż cię odnajdę
4663  2,52|             zhańbiłbyś się, gdybyś miecz na mnie podniósł.~Na to twarz
4664  2,52|                  miecz na mnie podniósł.~Na to twarz Maćka ściągnęła
4665  2,52|            Lichtenstein - rzekł - miecza na bezbronnego nie wzniosę,
4666  2,52|          odmówisz, tedy cię każę jak psa na powrozie powiesić.~- Nie
4667  2,52|                 zawołał wielki komtur.~- Na śmierć, nie na niewolę -
4668  2,52|                 komtur.~- Na śmierć, nie na niewolę - zastrzegł raz
4669  2,52|           zastrzegł raz jeszcze Maćko.~- Na śmierć.~I po chwili starli
4670  2,52|                 w mgnieniu oka obalił go na ziemię i kolanem brzuch
4671  2,52|             komtura wyszły z przerażenia na wierzch.~- Daruj! -jęknął,
4672  2,52|       uspokoicielka rycerzy uspokoiła go na zawsze.~*~Bitwa zmieniła
4673  2,52|             Wiele bywało w owych czasach na świecie bitew i spotkań,
4674  2,52|                 leżało w wiekuistym śnie na onym krwawym boisku.~Rozliczne
4675  2,52|                   rycerz czeski, księcia na Oleśnicy Konrada, a Przedpełko
4676  2,52|                wozów wyładowanych pętami na Polaków i winem przygotowanym
4677  2,52|            Polaków i winem przygotowanym na wielką ucztę po zwycięstwie.~*~
4678  2,52|             gotowali się właśnie zjechać na pobojowisko, gdy poczęto
4679  2,52|         westchnął żałośnie i spoglądając na ogromne zwłoki leżące na
4680  2,52|                 na ogromne zwłoki leżące na wznak na ziemi, rzekł:~-
4681  2,52|           ogromne zwłoki leżące na wznak na ziemi, rzekł:~- Oto jest
4682  2,52|                przy drugim, a oni leżeli na kształt zrąbanych pni, ze
4683  2,52|                żadnej szkody zwycięzcom.~Na wzgórzu koło króla skupili
4684  2,52|        utrudzonymi piersiami, spoglądali na te chorągwie i na te trupy
4685  2,52|             spoglądali na te chorągwie i na te trupy leżące u ich stóp,
4686  2,52|                spoglądają uznojeni żeńcy na zżęte i powiązane snopy.
4687  2,52|                 Zali cały Zakon tu leży?~Na to podkanclerzy Mikołaj,
4688  2,52|             sięgnąć.~Czeladź uwijała się na tym niezmiernym cmentarzu,
4689  2,52|                  z poległych.~A w górze, na rumianym niebie, wichrzyły
4690  2,52|                 i radując się rozgłośnie na widok żeru.~I nie tylko
4691  2,53|                krzyżacki, drugą wjeżdżał na czele wojsk polski wojewoda,