Tom,    Rozdzial

 501  1,5 |               nie bój się!~Uradowało się na to serce Zbyszka, więc pochyliwszy
 502  1,5 |                kratę w murze:~- A co tam na dworze?~- Pogoda jak złoto,
 503  1,5 |                  aże całemu światu miło.~Na to Zbyszko założył na kark
 504  1,5 |              miło.~Na to Zbyszko założył na kark obie dłonie i przechyliwszy~
 505  1,5 |             wypytywać o rycerzy, których na dworze króla widział: o
 506  1,5 |               robią, czym się zabawiają, na jakich zacnych ćwiczeniach
 507  1,5 |                targają, jako się próbują na miecze i na topory z ołowianymi
 508  1,5 |                  się próbują na miecze i na topory z ołowianymi ostrzami,
 509  1,5 |                  hen gdzieś w dół Węgrów na Turków, nie mógł się wstrzymać
 510  1,5 |                 łaski, gdy szło o zamach na posła, zdawało się jednak
 511  1,5 |             niewątpliwą, że rad ją okaże na wstawiennictwo samego mistrza.
 512  1,5 |            samego mistrza. Więc nadzieja na nowo wstąpiła w serce obu
 513  1,5 |             króla o łaskę - i jeszcze by na tym wygrał, bo pomsty byłby
 514  1,5 |                  zawziął za to, żeśmy go na tynieckiej drodze nie chcieli
 515  1,5 |             ludzie źle. Wreszcie stracić na tym - nie stracisz.~- Pewnie -
 516  1,5 |                    Nagle spojrzał bystro na stryjca i rzekł:~- Ale jeśli
 517  1,5 |            Nadzieja i niepewność miotały na przemian jego duszą, a gdy
 518  1,5 |              przyszła noc, a z nią burza na niebie, gdy zakratowane
 519  1,5 |                  otuchę - i całą noc ani na chwilę oczu nie mógł zamrużyć...~"
 520  1,5 |                   Lecz księżna podniosła na niego oczy pełne smutku
 521  1,5 |              zaraz. Zbyszko pochylił się na nowo do ich nóg, bo i jego
 522  1,5 |                 kocha z całej duszy i że na jej widok dzieje mu się
 523  1,5 |                 co jest dobra wszelkiego na ziemi, to daj nie komu innemu,
 524  1,5 |                   Nie da Bóg, by to było na próżno.~Zbyszko zaczął wspominać
 525  1,5 |                 Śląska.~Usiadłabym ci ja~Na śląskowskim płocie...~"Przypatrz
 526  1,5 |             śpiewać. A Zbyszko porwał ją na ręce tak samo jak niegdyś
 527  1,5 |             szyję, skryła spłakaną twarz na jego ramieniu - a w nim
 528  1,6 |             którzy się już byli zjechali na spodziewane uroczystości,
 529  1,6 |            deputacje kupieckie udały się na zamek; cechy i bractwa wystąpiły
 530  1,6 |           wypełniły się ulice prowadzące na rynek, ozwały się wnet pieśni
 531  1,6 |            trapiono się tym, że przyszła na świat córka. "Albo źle było,
 532  1,6 |                 rajcowali przy synagodze na Kazimierzu. Do późna w noc,
 533  1,6 |                prawie do brzasku, wrzało na rynku, szczególniej koło
 534  1,6 |              wiadomości; posyłano po nie na zamek i oblegano tłumnie
 535  1,6 |                  których dzieci urodzone na wpół martwe odzyskiwały
 536  1,6 |               twarze panów wjeżdżających na zamek lub wyjeżdżających
 537  1,6 |           sprawiedliwe nieba poprzestaną na jednej ofierze. Tymczasem
 538  1,6 |                 południa ozwał się dzwon na katedralnej wieży. Nie zrozumiano
 539  1,6 |           niepokój począł podnosić włosy na głowach. Wszystkie głowy
 540  1,6 |                  zwróciły się ku wieżycy na kołyszący się z coraz większym
 541  1,6 |               wszystkich obecnych.~Nagle na wieży ukazała się czarna
 542  1,6 |                którą bielały dwa złożone na krzyż piszczele ludzkie.
 543  1,6 |           dzwonów. Niektórzy rzucali się na ziemię, inni darli na sobie
 544  1,6 |                się na ziemię, inni darli na sobie szaty lub rozdrapywali
 545  1,6 |                  twarze, inni spoglądali na mury w niemym osłupieniu,
 546  1,6 |                 zabrano naszą umiłowaną? Na cóż się zdały nasze procesje,
 547  1,6 |                  by spojrzeć jeszcze raz na ukochaną twarz Pani. Nie
 548  1,6 |          Awinionem...~Smutek ponury padł na miasto, na cały kraj, i
 549  1,6 |            Smutek ponury padł na miasto, na cały kraj, i nie tylko ludowi
 550  1,6 |              Królestwie, czyli też wróci na swoją Litwę i poprzestanie
 551  1,6 |               swoją Litwę i poprzestanie na wielkoksiążęcym tronie?
 552  1,6 |           pobożne, aby Jagiełło pozostał na Królestwie, lecz w takim
 553  1,6 |             teraz, jak niegdyś, oburzona na chciwość i drapieżność Krzyżaków,
 554  1,6 |                 po mojej śmierci spadnie na was kara za wasze grzechy!"~
 555  1,6 |         Lichtenstein, nie czekając nawet na przyjazd nieobecnego króla,
 556  1,6 |               bez królowej i że odjedzie na swoje dziedzictwo do Litwy,
 557  1,6 |            żadnych spraw, nie odpowiadał na pytania, chwilami zaś wpadał
 558  1,6 |                  wpadał w straszny gniew na samego siebie za to, że
 559  1,6 |            królowej ustawiono w katedrze na podwyższeniu urządzonym
 560  1,6 |                 złożonymi w krzyż rękoma na lazurowej sukni. Lud widział
 561  1,6 |                  to jakiejś matki, która na twarzy chorego dziecka spostrzegła
 562  1,6 |              bicie we dzwony, rzucił się na kolana i przepomniawszy
 563  1,6 |             śmierci nie warto nikomu żyć na świecie.~Echa pogrzebu,
 564  1,6 |                 nie żałować. Malborg nie na końcu świata. Przez dwanaście
 565  1,6 |             kratę w oknie, miarkował, że na świecie nadchodzi jesień.
 566  1,6 |          Siadywał teraz całymi godzinami na łożu, z łokciami na kolanach,
 567  1,6 |            godzinami na łożu, z łokciami na kolanach, z palcami we włosach,
 568  1,6 |             młodzianka, że począł płakać na piersiach stryj ca jak małe
 569  1,6 |             podniósł głowę i spojrzawszy na niego, zawołał:~- A z wami
 570  1,6 |                  I patrzył ze zdumieniem na wynędzniałą, zapadłą i bladą
 571  1,6 |                 twarz starego wojownika, na jego pochyloną postać i
 572  1,6 |                  jego pochyloną postać i na posiwiałe włosy.~- Co z
 573  1,6 |                   powtórzył.~Maćko siadł na tapczanie i przez chwilę
 574  1,6 |                 nie wiem - bo mi się też na tamten świat wybierać.~To
 575  1,6 |           wybierać.~To rzekłszy, splunął na dłoń i wyciągnąwszy ją ku
 576  1,6 |                  ją ku Zbyszkowi, ukazał na niej czystą krew, mówiąc:~-
 577  1,6 |                  nie mam plwać, kiedy mi na pół piędzi grota między
 578  1,6 |                  pod podłogą, to jednego na słowo rycerskie uwolnię
 579  1,6 |                 kuszczów tak gęstych, że na krok nie było nic widać.
 580  1,6 |                 z nim stało?~- U Juranda na łańcuchu. Ale on też ma
 581  1,6 |                 Pojechał po pogrzebie aż na Ruś.~- No, to i nie ma rady.~-
 582  1,6 |          kasztelana i proście, żeby mnie na słowo rycerskie puścił choć
 583  1,6 |              słowo rycerskie puścił choć na dwanaście niedziel. Potem
 584  1,6 |                     Słowo rycerskie dam. Na dwanaście niedziel - więcej
 585  1,6 |               nie trza...~- Co ta gadać: na dwanaście niedziel! A jak
 586  1,6 |                 pomyślą?...~- Toć choćby na czworakach wrócę. Ale nie
 587  1,6 |                Niech wam jakowej driakwi na ranę przyłożą, a jutro pójdźcie
 588  1,6 |                zafrasował się, ale tylko na chwilę, po czym rzekł:~-
 589  1,6 |              czym rzekł:~- A jakoże bywa na wojnie? Czy to koniecznie
 590  1,6 |                 po drodze będę się zaraz na Mazowszu z synem Mikołaja
 591  1,6 |               Obuchem zowią - powiedział na Danuśkę: "skrzat".~Maćko
 592  1,6 |                 skrzat".~Maćko popatrzył na niego ze zdumieniem, a Zbyszko,
 593  1,6 |               chyba z osiemdziesiąt lat. Na to Maćko:~- Słuchaj, chłopie!
 594  1,6 |                 sam, ale jakby odrodzony na duszy i ciele. Miło mu było
 595  1,6 |                  z nim walkę śmiertelną. Na samą myśl o tym radość zapełniła
 596  1,6 |                   powie: "Ruszajże teraz na bory, lasy!" Czuł bowiem
 597  1,6 |                  jakoby z musu skazał go na śmierć.~Więc nadzieja wstępowała
 598  1,6 |                szlachcic, poprzysiągłszy na cześć rycerską, miał słowa
 599  1,6 |                    Pozwolił?~Maćko siadł na tapczanie, bo stać z wielkiego
 600  1,6 |              statek, to waszego bratanka na jedną albo na dwie niedziele
 601  1,6 |           waszego bratanka na jedną albo na dwie niedziele na rycerskie
 602  1,6 |             jedną albo na dwie niedziele na rycerskie słowo wypuszczę,
 603  1,6 |           rycerskie słowo wypuszczę, ale na dłużej nie".~Zbyszko zdumiał
 604  1,6 |              słowa nie mógł przemówić.~- Na dwie niedziele? - zapytał
 605  1,6 |            Królestwie, gdy ludzie poczną na prawo oczy zamykać i po
 606  1,6 |                 potrzebujemy się oglądać na Krzyżaków, ale hańbić się
 607  1,6 |           przychodzą, gdyby ja skazanego na śmierć szlachcica puścił
 608  1,6 |              wolę pojechać sobie do nich na bitkę? Żaliby uwierzyli,
 609  1,6 |                  niźli króla i Królestwo na śmiech podawać". - Powiedziała
 610  1,6 |                  podawać". - Powiedziała na to księżna, że cudna jej
 611  1,6 |                  więzieniu!" A kasztelan na to: "Dobrze! od jutra każę
 612  1,6 |                   od jutra każę pomostek na rynku stawić". I na tym
 613  1,6 |             pomostek na rynku stawić". I na tym się rozeszli. Już ciebie,
 614  1,6 |             Zbyszko siadł, wsparł łokcie na kolanach i pochylił głowę
 615  1,6 |               jak stąd wyjdziesz, siadaj na konia i prosto do kniazia
 616  1,6 |              trzymaj się go, bo nie masz na świecie lepszej służby.
 617  1,6 |                było. Powiedz, żeś chciał na Tatary z nim iść, aleś nie
 618  1,6 |         napłodzisz, możesz Lichtensteina na śmierć pozwać, ale przedtem
 619  1,6 |                rzekł, że hańba by spadła na mnie i na cały nasz ród.
 620  1,6 |                hańba by spadła na mnie i na cały nasz ród. Żali nie
 621  1,6 |                 ja stąd uciekł, a was tu na pomstę prawu zostawił?~-
 622  1,6 |                 pomstę prawu zostawił?~- Na jaką pomstę? Co mnie prawo
 623  1,6 |                 tak zamrę? Miejże rozum, na miłosierdzie Boże!~- A toć
 624  1,6 |          nawoływania łuczników stojących na straży przy bramach. Na
 625  1,6 |                  na straży przy bramach. Na dworze uczyniła się już
 626  1,6 |                  głowy za swoją nie dam?~Na to Maćko podniósł się na
 627  1,6 |                 Na to Maćko podniósł się na chwiejnych nogach, wyciągnął
 628  1,6 |           pachołcy sądowi poczęli zwozić na rynek belki na rusztowanie,
 629  1,6 |            poczęli zwozić na rynek belki na rusztowanie, które miało
 630  1,6 |            Stanisław przygotował Zbyszka na śmierć i dał mu Ostatnie
 631  1,6 |             podziemia wrócił raz jeszcze na naradę, która trwała niemal
 632  1,6 |                   Od rana tłumy ściągały na rynek, gdyż głowa szlachcica
 633  1,6 |          strojnych mieszczanek; w oknach na rynku i w wystających przystawkach
 634  1,6 |             pomost pokryty nowym suknem, na którym stało trzech ludzi:
 635  1,6 |             trumna obita również suknem. Na wieżach Panny Marii biły
 636  1,6 |               gołębi. Ludzie patrzyli to na drogę wiodącą z zamku, to
 637  1,6 |                drogę wiodącą z zamku, to na pomost i sterczącego na
 638  1,6 |                  na pomost i sterczącego na nim kata z pałającym w słonecznym
 639  1,6 |              blasku mieczem, to wreszcie na rycerzy, na których zawsze
 640  1,6 |                  to wreszcie na rycerzy, na których zawsze z chciwością
 641  1,6 |          mieszczanie. Tym razem było zaś na co patrzeć, gdyż najsławniejsi
 642  1,6 |               Jego kruczy włos spadający na ramiona - podziwiano krępą,
 643  1,6 |                  który w Toruniu pokonał na turnieju dwunastu rycerzy
 644  1,6 |            zielonym rucianym wianuszkiem na jasnych włosach. Ludzie
 645  1,6 |             ubrana dzieweczka ma patrzeć na egzekucję skazanego. Jedni
 646  1,6 |             tłumach ludu poczęto szemrać na nieugiętość kasztelana,
 647  1,6 |                  nieugiętość kasztelana, na surowość prawa - i szemrania
 648  1,6 |               wkrótce orszak pojawił się na rynku. Pochód otwierało
 649  1,6 |                 opończe i takież zasłony na twarzach z powycinanymi
 650  1,6 |                  z powycinanymi otworami na oczy. Lud bał się tych posępnych
 651  1,6 |                 tych posępnych postaci i na ich widok umilkł. Za nimi
 652  1,6 |                  oczy zwróciły się teraz na niego i ze wszystkich okien
 653  1,6 |              brwiami, a puszczonym długo na ramiona. Szedł krokiem równym
 654  1,6 |              pobladłym. Chwilami patrzył na tłum jakby nieco przez sen,
 655  1,6 |                 wreszcie odbijało mu się na twarzy jakby zdziwienie,
 656  1,6 |                   to wszystko dla niego. Na rynku ujrzał wreszcie z
 657  1,6 |               wreszcie z daleka pomost i na nim czerwoną sylwetkę kata.
 658  1,6 |             poczęli spoglądać spode łbów na lud, nie śmieli jednak szyć
 659  1,6 |                wystąpił Powała z Danusią na ręku i krzyknął: "Stój!",
 660  1,6 |               się do niego i zarzucić mu na szyję rączęta, zerwała co
 661  1,6 |                   mocny jak prawo, znany na Podhalu, w Krakowskiem,
 662  1,6 |                 w innych krajach, że gdy na prowadzonego na śmierć chłopca
 663  1,6 |                   że gdy na prowadzonego na śmierć chłopca rzuciła niewinna
 664  1,6 |                 niewinna dziewka zasłonę na znak, że chce za niego wyjść
 665  1,6 |               Stary Maćko też aż zesłabł na ten widok ze wzruszenia,
 666  1,6 |                 Tłumy ruszyły się nagle, na kształt olbrzymich wełn
 667  1,6 |                 ludzka rzuciła się zaraz na rusztowanie. W mgnieniu
 668  1,6 |                 w kilka pacierzy później na rynku nie zostało śladu
 669  1,6 |                  wciąż trzymając Danusię na ręku, wracał na zamek, ale
 670  1,6 |                  Danusię na ręku, wracał na zamek, ale tym razem jak
 671  1,6 |          oświadczając, że byle zasłużyli na śmierć - zostaną także uwolnieni.
 672  1,6 |         wymyślili, a raczej przypomnieli na naradach z księżną Wojciech
 673  1,6 |                 Rycerze i lud pociągnęli na zamek, w którym pod niebytność
 674  1,6 |                był rad. Wreszcie wyszedł na niski krużganek, mając przy
 675  1,6 |                  położył zgrzybiałą rękę na jej złotych włosach, chwilę
 676  1,6 |                 później oboje, wszedłszy na krużganek, padli do nóg
 677  1,6 |              żywie młoda para! - zawołał na widok klęczących Powała
 678  1,7 |                  mu ją także znający się na ranach franciszkanin o.
 679  1,7 |               być pochowanym wedle ojców na cmentarzu w Ostrowiu.~Nie
 680  1,7 |        wojowników z Bogdańca wystrzelali na bagnie kusznicy niemieccy,
 681  1,7 |              Tamtych kości bielały odtąd na polach płowieckich, Wojciech
 682  1,7 |               pobliskiego Śląska napadli na ich gniazdo, spalili do
 683  1,7 |                  Maćka - od tura w lesie na łowach zabit.~Synowie rośli
 684  1,7 |                 dwóch wyprawach pomściła na śląskich Niemcach dawne
 685  1,7 |              synowca, o ile pozwalały mu na to wyprawy wojenne.~Lecz
 686  1,7 |                 Maćko próżno usiłował go na nowo dźwignąć. Nabiedziwszy
 687  1,7 |              jeszcze Zbyszkiem pociągnął na Litwę przeciw Niemcom.~Nigdy
 688  1,7 |                  tracił z oczu Bogdańca. Na Litwę pociągnął właśnie
 689  1,7 |               odbudować grodek i osadzić na nim Zbyszka. Teraz też,
 690  1,7 |                  przyniosła im owa walka na śmierć z dwoma rycerzami
 691  1,7 |                 Fryzyjczycy mieli z sobą na wozach. Maćko przedał także
 692  1,7 |                że wobec bliskiej śmierci na nic mu się już nie przyda.
 693  1,7 |             który ją nabył, odprzedał ją na drugi dzień Marcinowi z
 694  1,7 |                Tam. gdziem i tę znalazł, na jakowym innym Niemcu - odpowiedział
 695  1,7 |                topór wziął, a pod barcią na noc przykucnął!~- To i trza
 696  1,7 |           spojrzał z pewnym rozczuleniem na bratanka.~- Wiem ja, gdzie
 697  1,7 |                 gdzie by ci się chciało: na dwór księcia Janusza albo
 698  1,7 |                   Pójdę ja za nią choćby na kraj świata, ale teraz pierwsze
 699  1,7 |                zacną, jeno nie wiem, czy na niej od gorąca wytężycie.
 700  1,7 |               zbrakło. Potem oni nawrócą na Mazowsze, a my do siebie -
 701  1,7 |           Niechbvm tyle pożył, by grodek na nowo wznieść - rzekł Maćko -
 702  1,7 |          zbudujem, a rowem każemy okopać na porządek.~- Także myślisz? -
 703  1,7 |                  gródek stanie, dopieroż na dwór książęcy do Warszawy
 704  1,7 |                  Do Malborga albo choćby na kraj świata, byle tylko
 705  1,7 |            upatrywał, którzy pawie czuby na hełmach mają - i po kolei
 706  1,7 |                   że większego wilkołaka na Niemców nie masz na całym
 707  1,7 |            wilkołaka na Niemców nie masz na całym Mazowszu.~- A jak
 708  1,7 |                  Wreszcie, skoro księżna na zrękowiny pozwoliła, to
 709  1,7 |             drzwi się otworzyły, i jakby na dowód, że Pan Bóg Zbyszkowi
 710  1,7 |              serca zalewały się radością na widok tak znakomitego daru,
 711  1,7 |                  składał mu jakowy ś dar na pożegnanie i pamiątkę. Hojny
 712  1,7 |                  Taczewa dał mu kropierz na konia, szeroki, bogaty,
 713  1,7 |                 szeroki, bogaty, obszyty na piersiach frędzlą złotą.
 714  1,7 |                 Marcinem z Wrocimowic, a na ostatku przyszedł Zyndram
 715  1,7 |            Zbyszka, sam zaś wybierał się na tamten świat. Trudno żyć
 716  1,7 |               raz je łamią. Ale do walki na śmierć może Krzyżak, a zwłaszcza
 717  1,7 |                stanąć.~- Ha! to go chyba na wojnie dostaniesz.~- Kiedy
 718  1,7 |                się teraz naszego narodu. Na to Zyndram z Maszkowic rzekł:~-
 719  1,7 |                  litewskich siła została na polu.~- Królowa nieboszczka
 720  1,7 |                  to może i przyjdzie nam na Tymura wyruszyć. Tu rozmowa
 721  1,7 |                  Tu rozmowa zwróciła się na litewską wyprawę przeciw
 722  1,7 |              Królestwie, który pociągnął na wyprawę jako ochotnik i
 723  1,7 |               nad Witoldem nie rzucą się na ziemie i grody przynależne
 724  1,7 |              byli szukać przygód i bitew na dworach zagranicznych, nie
 725  1,7 |      chrześcijańscy przyjdą nam w pomoc.~Na to Zyndram z Maszkowic,
 726  1,7 |                 z Tatarami się pokumać i na nas z drugiej strony uderzyć.~-
 727  1,7 |             Tatarami nam, ale z Niemcami na śmierć i życie - rzekł Zyndram
 728  1,7 |              Powała, wznosząc kielich.~- Na zdrowie twoje i Danuśki!~-
 729  1,7 |             zdrowie twoje i Danuśki!~- A na zatratę Niemcom! - dodał
 730  1,7 |              dworzanin księżny z sokołem na ręku i skłoniwszy się obecnym
 731  1,8 |              bawił dwór księcia Janusza. Na widok dziecka wybuchał zawsze
 732  1,8 |                  chcąc uniknąć kłopotów, na jakie narażały go ustawiczne
 733  1,8 |                  urząd miecznika. Zawsze na próżno. Właśnie widok Danusi
 734  1,8 |        zagarniętych chłopach lub walkach na śmierć, z których straszny
 735  1,8 |          książęty mazowieckimi a Zakonem na granicy nie ustawała nigdy
 736  1,8 |               nigdy wrzawa bojowa. Nawet na ścinanie drzew w boru lub
 737  1,8 |                ścinanie drzew w boru lub na żniwa mieszkańcy wybierali
 738  1,8 |                serc. Nikt nie przestawał na samej obronie, ale za grabież
 739  1,8 |              tylko wodzowie wyzywali się na śmiertelną walkę, po której
 740  1,8 |        pokonanego przeciwnika. Toteż gdy na dwór warszawski przychodziły
 741  1,8 |           warszawski przychodziły skargi na Juranda, książę odpowiadał
 742  1,8 |               książę odpowiadał skargami na napady poczynione w innych
 743  1,8 |                 się, aby uczynić wspólną na Spychów wyprawę, lecz każda
 744  1,8 |            zwycięzcą, aby wyzwał Juranda na udeptaną ziemię. Lecz gdy
 745  1,8 |                 jakoby przez czary serce na widok strasznego Mazura
 746  1,8 |                tak wąska, iż dwóch mężów na koniach nie mogło obok siebie
 747  1,8 |              nocami zaś przechadzały się na pajęczych nogach głowy potopionych,
 748  1,8 |                   Że Danuśkę obrał sobie na panią myśli i że jej ślubował,
 749  1,8 |             Danuśką zrękowiny. Co Jurand na to powie? Zgodzi się czy
 750  1,8 |           chodziło więcej niż o wszystko na świecie. Otuchy dodawała
 751  1,8 |             zasługę, nie za ujmę. napaść na Lichtensteina, bo przecie
 752  1,8 |               mnie wiedziecie? - pytał - na zamek?~- Juści na zamek.
 753  1,8 |                pytał - na zamek?~- Juści na zamek. Jurand razem z dworem
 754  1,8 |           człowieka przejrzy. Nikt z nim na swoim nie postawi... Jeno
 755  1,8 |                  byłoby utaić, ale co on na to rzekł - nie wiadomo.~
 756  1,8 |             poprzednio prowadził Zbyszka na śmierć, skinął mu teraz
 757  1,8 |               dziedzińcu, a potem weszli na prawo do oficyny, którą
 758  1,8 |              główkę dziewczyny siedzącej na kolanach ojca. Oni też nie
 759  1,8 |               Niech będzie pochwalony.~- Na wieki wieków - odpowiedział,
 760  1,8 |               oko to chce go przewiercić na wylot, tak że zmieszanie
 761  1,8 |              ławę obok dębowego krzesła, na którym sam zasiadł, i nie
 762  1,8 |         nieskładnie mi tak siedzieć jako na sądzie.~Dopieroż Jurand
 763  1,8 |                nieco. Po chwili spojrzał na Danusię i znów spytał:~-
 764  1,8 |                okazując swoją zawziętość na Niemców, trafia do serca
 765  1,8 |             czcią oba trzewiki siedzącej na poręczy od krzesła Danusi,
 766  1,8 |                   A Jurand założył nagle na głowę swe straszne mężobójcze
 767  1,8 |                 mi to! Spytajcie stryka. Na kopie alibo na topory, na
 768  1,8 |         Spytajcie stryka. Na kopie alibo na topory, na długie alibo
 769  1,8 |                Na kopie alibo na topory, na długie alibo na krótkie
 770  1,8 |                  topory, na długie alibo na krótkie miecze, za jedno
 771  1,8 |                  zamek porzucę, a za nią na kraj świata powędruję.~Jurand
 772  1,8 |                oniemiał i począł patrzeć na Juranda okrągłymi oczyma,
 773  1,8 |                 krzesła i ukrywszy głowę na kolanach ojca, poczęła wołać:~-
 774  1,8 |               gdyż położył łagodnie dłoń na jej głowie. W twarzy jego
 775  1,8 |                 chcecie się przeciwić? A na to Jurand:~- Jak będzie
 776  1,8 |           podniósł Danusię i wziąwszy ją na ręce, skierował się ku drzwiom,
 777  1,8 |             drogę, zatrzymał się jeszcze na chwilę i rzekł:~- Nie będę
 778  1,8 |               chwilę i rzekł:~- Nie będę na cię krzyw o rycerskie służby,
 779  1,9 |                 pan ze Spychowa spogląda na niego życzliwie i jakby
 780  1,9 |               czasem wszystko to wyjdzie na jaw.~- Tako by mi bez Danuśki
 781  1,9 |                   Tako by mi bez Danuśki na świecie było jako psu na
 782  1,9 |                 na świecie było jako psu na powrozie albo jak niedźwiedziowi
 783  1,9 |              zabierze.~Księżna podniosła na niego swoje dobre, niebieskie
 784  1,9 |            pewnym zdziwieniem:~- A tobyś na to przyzwolił?~- Ja? Póki
 785  1,9 |               przeciw ojcowej woli brać? Na to księżna jakby do siebie:~-
 786  1,9 |             potem dęba do innej, że go i na postronku nie utrzymasz!
 787  1,9 |               jak stryjca odwieziesz, to na nasz dwór przyjeżdżaj. Zdarzy
 788  1,9 |             Spychowa, i razem z Jurandem na Niemców, może się przytrafić,
 789  1,9 |              Zbyszkowi. Tymczasem jednak na pierwszym popasie stary
 790  1,9 |           młodzianka, a gdy już siedział na koniu, nawrócił jeszcze
 791  1,9 |            słowach, i wróciwszy do wozu, na którym leżał Maćko, rzekł:~-
 792  1,9 |         odpowiedzieć Zbyszkowi, spojrzał na niego jakby ze zdziwieniem,
 793  1,9 |                  piekła, to przynajmniej na długie wieki do czyśćca -
 794  1,9 |           Sakramenta.~W tym celu ruszyli na całą noc. Zbyszko siadł
 795  1,9 |                  całą noc. Zbyszko siadł na wóz z sianem, na którym
 796  1,9 |           Zbyszko siadł na wóz z sianem, na którym leżał chory, i czuwał
 797  1,9 |             winem, którym zaopatrzył ich na drogę kupiec Amylej, a które
 798  1,9 |               przekonać, że nie umarł.~I na myśl o tym zdejmował go
 799  1,9 |              śmierci będzie okrutnie sam na świecie - bez krewnych,
 800  1,9 |             Jednocześnie przychodziło mu na myśl, ze Maćko, jeśli umrze,
 801  1,9 |            takiego drugiego narodu chyba na świecie nie ma.~Świt przerwał
 802  1,9 |            Zbyszko. - Hej! starczyłoby i na murowany zamek! Ale zajedziem
 803  1,9 |               równo lepiej mieć sumienie na porządek.~- Ja grzeszny
 804  1,9 |            przeszkadza?~Zbyszko spojrzał na stryjca oczyma dziecka.~-
 805  1,9 |                 sparły, ale siędę trochę na konia, to mi ulży.~I zlazłszy
 806  1,9 |                 I zlazłszy z wozu, siadł na konia, którego mu Turczynek,
 807  1,9 |                się wydziwować, skądeś ty na to kochanie taki pazerny,
 808  1,10|                  zatrzymał ich gościnnie na nocleg, tak że wyjechali
 809  1,10| niebezpieczeństwo niż od zwierza groziło na tej drodze wędrownikom i
 810  1,10|              jednak trzeba się było mieć na baczności i zwłaszcza po
 811  1,10|               droga przykrzyć, i dopiero na dzień kołowej jazdy od Bogdańca
 812  1,10|                 który nie spał, spojrzał na gwiazdy i odpowiedział jako
 813  1,10|             konnych. Jeden z nich jechał na czele, na kilka kroków przed
 814  1,10|                  z nich jechał na czele, na kilka kroków przed innymi,
 815  1,10|              ludzku, bo ci będzie bieda. Na to odpowiedziała Zbyszkowi
 816  1,10|                Jedna bieda z drugą biedą Na rozstaju w taniec idą...~
 817  1,10|             taniec idą...~Hoc! hoc! hoc! Na cóż im się taniec przyda?~
 818  1,10|                   Maćko przypodniósł się na wozie i rzekł:~- Dla Boga,
 819  1,10|                  do Bogdańca. Zara pójdę na noc z toporem pod barcie.~-
 820  1,10|                     Oo! co ta Małgochna! Na święty Michał będzie trzecia
 821  1,10|            trzecia jesień, jak Małgochna na księżej grudzi. Zadzierżysta
 822  1,10|              Małgochnie gadałem: Nie leź na sosnę, kiedy ci pięćdziesiąt
 823  1,10|                     Zleciała jak szyszka na zimę... Oj, był frasunek.
 824  1,10|               sprawna. Wszystko to teraz na jej głowie.~- Ledwie że
 825  1,10|                już i musiała wyrosnąć.~- Na świętą Agnieszkę skończyła
 826  1,10|          siedzieć?~Maćko, chociaż chory, na wzmiankę o wojnie nadstawił
 827  1,10|                 łuków z daleka szyje. Ty na niego obces, to ci się umknie
 828  1,10|                  ni mieczów dobywać Jeno na kopytach to robactwo rozniesiem".
 829  1,10|                 bitwie, co? Ledwie jeden na dziesięciu żyw ostał. Dacie
 830  1,10|             litewskich i ruskich zostało na polu, a co bojarzynów i
 831  1,10|                Polski. No i nic! Dobrze! Na drugi dzień nadciągnął Edyga
 832  1,10|                 Krakowie powiadali, że i na Królestwo może przyjść wojna.~-
 833  1,10|                  nierada była, że Witold na swoją rękę wojny wszczyna.
 834  1,10|                   bom się wszędzie o was na popasach pytał.~Tu zwrócił
 835  1,10|                kuszy dziać!... Widać, że na wojnie bywałeś.~- Mnie od
 836  1,10|                gdzie jest młyn. Było też na łęgach, jakem wyjeżdżał,
 837  1,10|               dzień. Po chwili wyjechali na szeroką polanę, na której
 838  1,10|             wyjechali na szeroką polanę, na której było już wcale widno.
 839  1,10|             której było już wcale widno. Na jeziorku zajmującym wiekszą
 840  1,10|                  ludzie łapali ryby, ale na widok zbrojnych mężów porzucili
 841  1,10|         milczeniu, spoglądając nieufnie, na koniec jednak starszy między
 842  1,10|             nawet rok temu potykać konno na kopie i na długie miecze
 843  1,10|                 potykać konno na kopie i na długie miecze o całą tę
 844  1,10|                  nowych chłopów z żonami na karczunkach osadził. I u
 845  1,10|               ostawi.~Tu rozmowa umilkła na chwilę, albowiem znad ciemnego
 846  1,10|                jakoś przez ogon źrebakom na grzbiet łaził, a teraz,
 847  1,10|                mu ta niedźwiedź! - rzekł na to Maćko. - Toć młodszy
 848  1,10|                  hoc!~I począł spoglądać na Zbyszka rozbawionymi oczyma,
 849  1,10|               także z wielką ciekawością na jego długą jak tyczka postać,
 850  1,10|                 długą jak tyczka postać, na chudą twarz z ogromnym nosem
 851  1,10|                 twarz z ogromnym nosem i na okrągłe, pełne śmiechu oczy.~-
 852  1,10|              Bogdańcu pomyśli. Tylko się na nią zdajcie i niech was
 853  1,10|                  ziobrem siedzi, to wolę na własnych śmieciach Przy
 854  1,10|               zładzi. Jeśli Bóg każe iść na tamten świat - no, to nie
 855  1,10|                wykręcisz. Do niewygód my na wojnie przywykli. Miła i
 856  1,10|               temu, co przez kilka roków na gołej ziemi sypiał. Ale
 857  1,10|                 uparł: kiedy umierać, to na własnym podwórku! Cniło
 858  1,10|            zauważył Zych.~Uśmiechnął się na to chory Maćko i po chwili
 859  1,10|              Dawajcie kuszę! może zwierz na nas wypadnie! wartko! wartko!~
 860  1,10|              naciągnął ją w mgnieniu oka na żelazny zastawnik, za czym
 861  1,10|                łamanych krzów i gałęzi - na drogę wypadł z gęstwiny,
 862  1,10|            zziajany, straszny. Trafiwszy na wyrwę przydrożną, przesadził
 863  1,10|                 skokiem, upadł z rozpędu na przednie nogi, ale podniósł
 864  1,10|                  runął jak gromem rażony na ziemię.~Zbyszko wychylił
 865  1,10|                   odpowiedział Zbyszko - na drodze zabit, a droga niczyja.~-
 866  1,10|           Ujrzawszy zwierza, rzuciły się na niego ze strasznym harmidrem,
 867  1,10|           strasznym harmidrem, zbiły się na nim w kupę i niebawem poczęły
 868  1,10|                  mi się zdaje...~- Jeden na wronym koniu na przedzie -
 869  1,10|                    Jeden na wronym koniu na przedzie - rzekł Zbyszko.
 870  1,10|                 w świecie widowisko:~Oto na chybkim srokaczu sadziła
 871  1,10|               kuszą w ręku i z oszczepem na plecach. W rozpuszczone
 872  1,10|                 miała rumianą jak zorza, na piersiach rozchełstaną koszulinę,
 873  1,10|                rozchełstaną koszulinę, a na koszuli serdak wełną do
 874  1,10|                góry. Dopadłszy, osadziła na miejscu konia; przez chwilę
 875  1,10|              miejscu konia; przez chwilę na twarzy jej odbijało się
 876  1,10|      niedowierzanie, zdumienie, radość - na koniec jednak, nie mogąc
 877  1,10|                  także dla powitania jej na ziemię, rzuciła mu się na
 878  1,10|                na ziemię, rzuciła mu się na szyję. Przez długi czas
 879  1,10|         Nadjechały oba poczty, nadjechał na wozie Maćko, a oni jeszcze
 880  1,10|                   które się jej nasunęły na oczy, i spojrzała bystro,
 881  1,10|                   lubo niezbyt życzliwie na Zbyszka.~- Wiesz, kto to
 882  1,10|                 Toście wy?~- A ja. Jenom na wozie, bo mnie Niemcy postrzelili.~-
 883  1,10|              Była wojna z Tatary, ale my na niej nie byli, bośmy na
 884  1,10|                  na niej nie byli, bośmy na Litwie przedtem wojowali
 885  1,10|             dziewczyna, spoglądając znów na młodego rycerza.~- A jakże!~-
 886  1,10|                Witolda bywał, w Krakowie na zamku bywał i obyczaj dworski
 887  1,10|                  spojrzała po raz trzeci na Zbyszka, ale tym razem z
 888  1,10|             dworski obyczaj, przyklęknął na jedno kolano i podał ją
 889  1,11|                ci bowiem woleli siedzieć na swoich własnych "lechach"
 890  1,11|                 wieś poczęła się dźwigać na nowo. Ale trudno mu to szło,
 891  1,11|                 izbach były okna z błon, na środku zaś każdej ognisko
 892  1,11|              czasów zarazem i wędlarnią, na kołkach bowiem powbijanych
 893  1,11|             półki biegnące wzdłuż ścian, na których po innych "dworach"
 894  1,11|               kazał ludziom porozwieszać na nich pancerze, hełmy, miecze
 895  1,11|             tarcze i topory, i kropierze na konie. Broń czerniała od
 896  1,11|           sosnowych desek i takież ławy, na których panowie zasiadali
 897  1,11|              mogli, liczył głównie Maćko na to, ze jako bywa w takich
 898  1,11|       przyjeździe siedział właśnie stary na kłodzie przed domem, chcąc
 899  1,11|            pięknej jesiennej pogody, gdy na dziedziniec zajechała na
 900  1,11|                 na dziedziniec zajechała na tym samym wronym koniu Jagienka.
 901  1,11|             zeskoczywszy w jednej chwili na ziemię, zbliżyła się do
 902  1,11|                  się przynajmniej wyspał na własnych śmieciach.~- Ale
 903  1,11|               kazałam wyładzić dwa wozy. Na jednym idą dwie pościele
 904  1,11|                dwie pościele i statki, a na drugim spyża różna. Są placki
 905  1,11|             spływające w złotych zwojach na ramiona - i zbliżał się
 906  1,11|            Zbyszko rzekł:~- Ja tam rad i na żubrowej skórze przylegam,
 907  1,11|              dziewczyna. - Jeśli wolicie na skórze, to niewoli nie ma.~-
 908  1,11|                  niewoli nie ma.~- Wolę, na czym wypadnie. Bywało, nieraz
 909  1,11|               Niemców bił, aże grzmiało. Na kopie, na topory, do wszystkiego
 910  1,11|                  aże grzmiało. Na kopie, na topory, do wszystkiego gotów,
 911  1,11|                dala dopatrzy, to choć go na powrozie trzymaj, tak się
 912  1,11|                  bitki przyszło, Zbyszko na przedzie, tak że dziwowali
 913  1,11|                   Jagienka, przysiadłszy na kłodzie obok Maćka, słuchała
 914  1,11|             kręcąc głową, jakby ją miała na śrubkach, to w stronę Maćka,
 915  1,11|             stronę Zbyszka i spoglądając na młodego rycerza z coraz
 916  1,11|                   Jagienka zaś odrzekła, na wpół z niechęcią, a na wpół
 917  1,11|                   na wpół z niechęcią, a na wpół ze smutkiem:~- Widzieliście
 918  1,11|            mawiał o niej, że wygląda jak na wpół kalina, wpół sosenka.
 919  1,11|        staranniej niż poprzednio w lesie na łowach. Na szyi miała kraśne
 920  1,11|            poprzednio w lesie na łowach. Na szyi miała kraśne paciorki,
 921  1,11|               paciorki, kożuszek otwarty na przodzie, kryty zielonym
 922  1,11|              piękny strój i popatrzywszy na nią przez chwilę, zapytał:~-
 923  1,11|                  się tak przybrała, jako na odpust? Lecz ona, zamiast
 924  1,11|                  do domu. Przy wsiadaniu na koń Zbyszko chwycił ją nagle
 925  1,11|            podniósł ją w górę i posadził na kulbakę. Wówczas zarumieniła
 926  1,11|                    już zaraz noc!~- Jest na wozie oszczep... podajcie
 927  1,11|             spoglądał czas jakiś z ukosa na Zbyszka, a wreszcie spytał.~-
 928  1,11|                  Chodźmy do izby - rzekł na to stary. - Późno już. I
 929  1,11|            wstawszy z trudem, wsparł się na Zbyszku, który odprowadził
 930  1,11|               przynaglał. Wymógł również na bratanku, by wziął z sobą
 931  1,11|                  pojechał wystrojony jak na wesele w tę samą zdobyczną
 932  1,11|                  Jagienka zaś, wszedłszy na próg izby, stanęła jak wryta
 933  1,11|                upuściła łagiewki z winem na widok młodziana, myślała
 934  1,11|           przeźroczysty. Nie było ognisk na środku izb, tylko wielkie
 935  1,11|      modrzewiowych desek czysto umytych, na ścianach zbroje i mnóstwo
 936  1,11|        dostatkiem, że Zbyszko, wróciwszy na wieczerzę, nie mógł utrzymać
 937  1,11|                zapowiedzi sobie posyłali na bitki, aleja ta nie będę
 938  1,11|             odpasz... Piękny pas! Wy też na Litwie musieliście wziąć
 939  1,11|            wiecie...~-Wiem! No! to warto na Litwę iść. Ja swego czasu
 940  1,11|                zabiją, to już i nie czas na strach. Bojałem się onych
 941  1,11|            zawsze skrzatom miskę zjadłem na noc ostawić, bo inaczej
 942  1,11|             pachołek, który nam do wtóru na drewnianej fujarce zapiska.
 943  1,11|           Zawołano pachołka, który siadł na zydlu i włożywszy "piszczkę"
 944  1,11|                  następnie, rozstawiwszy na niej palce, jął spoglądać
 945  1,11|                 oczy, po czym zerwał się na równe nogi i zawołał wielkim
 946  1,11|              śpiewać? Jagienka spojrzała na niego ze zdumieniem.~- Przecie
 947  1,11|                 spierze, jeśli jej wola.~Na to Jagienka, chcąc go do
 948  1,11|               czym jął mrugać tajemniczo na Zbyszka.~- Zajeżdża ich
 949  1,11|                 zastali, zaraz by wzięli na cię zgrzytać, jako i na
 950  1,11|                  na cię zgrzytać, jako i na się wzajem zgrzytają.~-
 951  1,11|              Zbyszka - takie ci ma kudły na gębie jak cap, że mu oczu
 952  1,11|                 nie widać - i sadła tyle na nim co na niedźwiedziu.~
 953  1,11|                   i sadła tyle na nim co na niedźwiedziu.~A Zbyszko
 954  1,11|       niedźwiedziego sadła, bo stryjkowi na lek potrzebne, a w Bogdańcu
 955  1,11|                  Jagienka - ale chłopaki na dwór wynieśli do smarowania
 956  1,11|               Gdzie mi tam czekać! Pójdę na noc pod barcie.~- Weźcie
 957  1,11|              jutro sam.~Jagienka umilkła na chwilę, po czym w twarzy
 958  1,11|                  przy barciach, to zaraz na zadnie łapy staje.~- Żeby
 959  1,12|                 jest blisko ogromny ślad na błocie - i rozmówił się
 960  1,12|                domu i począł się gotować na wyprawę. Ubrał się dla ciepła
 961  1,12|                kubrak łosi, bez rękawów; na ciemię nawdział żelazny
 962  1,12|                  topór stalowy, szeroki, na dębowym toporzysku nie tak
 963  1,12|             trzymając jeden drugiemu łeb na ogonie. Suche gałęzie trzeszczały
 964  1,12|            Nareszcie zorze rozpaliły się na niebie, od których wierzchołki
 965  1,12|                  i chatę, a raczej glinę na chruścianych ścianach, rozpłukały
 966  1,12|              sławy. Nie uważał wprawdzie na to Wawrek, bartnik, który
 967  1,12|                  ówdzie szyszka, wydając na tle ogólnego milczenia odgłos
 968  1,12|        Przypomniał sobie, jak ją chwycił na ręce w chwili rozstania
 969  1,12|            długimi nosami, które całował na odjezdnym - wreszcie wszystko,
 970  1,12|                 jest w lesie, że czatuje na zwierza, a natomiast począł
 971  1,12|                  jest - i że musi jechać na Mazowsze, bo inaczej skapieje
 972  1,12|                 w Bogdańcu. Przyszedł mu na myśl Jurand i jego dziwny
 973  1,12|             czyby jakowyś pozew do walki na śmierć nie zdołał ich usunąć.
 974  1,12|                 obok księżny, brząka jej na luteńce i pośpiewuje, a
 975  1,12|                sosny wy lezie sina głowa na pajęczych nogach?~I uczuł,
 976  1,12|               głową usłyszał szum sosen, na twarzy uczuł silny powiew,
 977  1,12|               jednej chwili podniósł się na zadnie łapy, rozwarłszy
 978  1,12|            dosięgnąć Zbyszka, wsparł się na widłach i wbił je w siebie
 979  1,12|               tuk, by się nie przewrócić na wznak, i począł powtarzać
 980  1,12|           Zbyszko w uniesieniu walki ani na jedno mgnienie oka nie zastanowił
 981  1,12|                się jakby piorunem rażony na ziemię i począł na niej
 982  1,12|                rażony na ziemię i począł na niej chrapać. Lecz zaraz
 983  1,12|                 podniósł głowę, spojrzał na stojącą obok siebie postać -
 984  1,12|                 hubka i krzesiwo wypadły na ziemię.~- Daj spokój! Czego? -
 985  1,12|            krzesać, a następnie położyła na hubkę kłaczek suchych konopnych
 986  1,12|            wesołą twarzą:~- Będzie sadła na jakie dwa roki!~- A widły
 987  1,12|             odprowadzę, bo jeszcze wilcy na cię napadną, a wideł nie
 988  1,12|              stworzeń.~Zbyszko popatrzał na wdzięczną twarz Jagienki
 989  1,12|               dziewczyny jak ty to chyba na świecie nie ma. Tobie by
 990  1,12|                 świecie nie ma. Tobie by na wojnę chodzić!~Ona zaś spojrzała
 991  1,12|            chodzić!~Ona zaś spojrzała mu na chwilę w oczy, po czym odrzekła
 992  1,13|           dzięgielu, którego znająca się na lekach dziewczyna dorzuciła
 993  1,13|            Pokrzepił się też zaraz Maćko na duchu i nabrał nadziei,
 994  1,13|                 modlą o to, by choróbska na świecie nie wyginęły, gdyż
 995  1,13|                  bym do Krakowa do króla na skargę jechał. Co by mi
 996  1,13|                  Zbyszko, który nadszedł na koniec rozmowy - ślubujcie
 997  1,13|                ran! Nie będzie się śmiał na nią skrzywić byle święty,
 998  1,13|                 sadło, wyglądając z dnia na dzień niechybnego uzdrowienia.
 999  1,13|                   burzy" mu w żywocie, a na skórze, wedle ostatniego
1000  1,13|                  począł znów gotować się na śmierć.~Aż pewnej nocy zbudził