Tom,    Rozdzial

   1  1,1 |      opowiadania wojaka bywalca, który z dalekich stron przybywszy,
   2  1,1 |             sobie miał skórzany kubrak z pręgami wyciśniętymi przez
   3  1,1 |              pancerz, na nim pas, cały z miedzianych klamr; za pasem
   4  1,1 |                stanowiło dwóch ziemian z okolic Krakowa i trzech
   5  1,1 |         cienkie końce zwieszały się im z boku aż na łokcie.~Gospodarz
   6  1,1 |             Niemiec, w płowym kapturze z kołnierzem wycinanym w zęby,
   7  1,1 |               wycinanym w zęby, lał im z konwi sytne piwo do glinianych
   8  1,1 |            kawał świata? - rzekł jeden z kupców.~- Niewielu z tych,
   9  1,1 |             jeden z kupców.~- Niewielu z tych, którzy teraz ze wszystkich
  10  1,1 |              następnie do ust naczynie z piwem.~Stary zaś rycerz
  11  1,1 |            zowią?~- Ja zowię się Maćko z Bogdańca, a ten tu wyrostek,
  12  1,1 |           czasów wojny Grzymalitczyków z Nałęczami spalili nam do
  13  1,1 |               w puszczę. Odbudowaliśmy z bratem, ojcem tego oto wyrostka,
  14  1,1 |               a jak umarł, ostałem sam z sierotą. Myślałem tedy:
  15  1,1 |               wojnie i o tym, że Jaśko z Oleśnicy, którego król Władysław
  16  1,1 |             król Władysław po Mikołaju z Moskorzowa do Wilna wysłał,
  17  1,1 |               krewniaka naszego, Janka z Tulczy, zastawiłem mu ziemię,
  18  1,1 |              podjezdka i haj! do Jaśka z Oleśnicy.~- Z wyrostkiem?~-
  19  1,1 |                 do Jaśka z Oleśnicy.~- Z wyrostkiem?~- Nie był ci
  20  1,1 |              korbą zakręci, że i żaden z Angielczyków, którycheśmy
  21  1,1 |               pod Wilno czynili. Szedł z nimi różny naród: Niemcy,
  22  1,1 |          wszyscy Litwini chcieli pójść z dziećmi i żonami precz,
  23  1,1 |                 Hej! Gdyby nie Mikołaj z Moskorzowa, nie Jaśko z
  24  1,1 |                z Moskorzowa, nie Jaśko z Oleśnicy, a nie chwalący
  25  1,1 |           Dobrze się oni potykają, ale z rycerstwem nie im się w
  26  1,1 |           zawołał Gamroth - którzy też z nich najlepsi?~- Jak do
  27  1,1 |        najwięksi rycerze są ci, którzy z francuskiej ziemi pochodzą.~
  28  1,1 |                 Taki będzie ci się bił z konia i piechotą, a przy
  29  1,1 |           ponad kuflami w stronę Maćka z Bogdańca, i nuż pytać:~-
  30  1,1 |             Bogdańca, i nuż pytać:~- A z naszych którzy są? Mówcie
  31  1,1 |            bójcie się o nich. Jest Jan z Włoszczowy, kasztelan dobrzyński,
  32  1,1 |               dobrzyński, jest Mikołaj z Waszmuntowa, jest Jaśko
  33  1,1 |              Jaśko ze Zdakowa i Jarosz z Czechowa: wszystko rycerze
  34  1,1 |               że łatwo Litwę łamali. A z wami nie ciężej że im było?
  35  1,1 |            Sławcie naszych!~Lecz Maćko z Bogdańca nie był widocznie
  36  1,1 |              skromnie:~- Którzy świeżo z dalekich krajów przyszli,
  37  1,1 |     popróbowawszy raz i drugi, już nie z takim sercem.~- Bo jest
  38  1,1 |           rzepy nie rzucić, albo piany z piwa nie ulać. Nie uczynię
  39  1,1 |               podają. Ale oni to robią z niewiadomości i z bojaźni
  40  1,1 |                robią z niewiadomości i z bojaźni diabłów. Było onym
  41  1,1 |      najgęstsze bory pozaszywało i tam z tęskności wyje. Pójdzie
  42  1,1 |              przyniósł, którzy dali mu z chęcią dwadzieścia skojców,
  43  1,1 |                od której sprośny smród z daleka w nozdrzach człowiekowi
  44  1,1 |               Widać było, że są, bo to z samego smrodu można było
  45  1,1 |           rośnie. W numach swych razem z dobytkiem i wężami żyją;
  46  1,1 |                Zbyszka - odrzekł Maćko z Bogdańca. Zbyszko zaś roześmiał
  47  1,1 |              sam był. Miały mu przyjść z Rzymu dyspensy; ale śmierć
  48  1,1 |          ucieszył. Byłem wtedy posłany z pismem od Jaśka z Oleśnicy
  49  1,1 |              posłany z pismem od Jaśka z Oleśnicy do księcia Witolda,
  50  1,1 |                 posłał do mego biskupa z namową, by Krzyżaków porzucił
  51  1,1 |         rycerską okazywał. A mocami są z rodu wszyscy książęta mazowieccy -
  52  1,1 |         wiadomo, że nawet i dzieweczki z tej krwie łacnie podkowy
  53  1,1 |                 Raz przeto zbił książę z siodeł trzech rycerzy, drugi
  54  1,1 |          rycerzy, drugi raz pięciu - a z naszych mnie zwalił, i pod
  55  1,1 |             Nagrody zaś brat wszystkie z rąk cudnej Ryngałły, przed
  56  1,1 |              za rękawy clerici, którzy z nim przyjechali, a ją brat
  57  1,1 |             Suraża, a potem do Słucka, z wielkim żalem tego oto Zbyszka,
  58  1,1 |    najsławniejsi. Będzie gonił Zawisza z Garbowa i Farurej, i Dobko
  59  1,1 |             Garbowa i Farurej, i Dobko z Oleśnicy, i taki Powała
  60  1,1 |                Oleśnicy, i taki Powała z Taczewa, i taki Paszko Złodziej
  61  1,1 |                 i taki Paszko Złodziej z Biskupic, i taki Jaśko Naszan,
  62  1,1 |            taki Jaśko Naszan, i Abdank z Góry, i Andrzej z Brochocic,
  63  1,1 |               Abdank z Góry, i Andrzej z Brochocic, i Krystyn z Ostrowa,
  64  1,1 |         Andrzej z Brochocic, i Krystyn z Ostrowa, i Jakub z Kobylan!...
  65  1,1 |             Krystyn z Ostrowa, i Jakub z Kobylan!... Gdzie ci się
  66  1,1 |               Kobylan!... Gdzie ci się z nimi mierzyć, z którymi
  67  1,1 |           Gdzie ci się z nimi mierzyć, z którymi ni tu, ni na dworze
  68  1,1 |               nagradza rycerzy, którzy z wojny litewskiej wracają.
  69  1,1 |                każdy się spodziewa, iż z próżnymi rękoma nie odejdzie.
  70  1,1 |         przeciw swemu nieprzyjacielowi z Awinionu potrzebuje. Owóż
  71  1,1 |                 a na starość, gdy siła z kości wyjdzie, rad by człek
  72  1,1 |              król widział tych, którzy z Litwy pod Jaśkiem z Oleśnicy
  73  1,1 |             którzy z Litwy pod Jaśkiem z Oleśnicy wrócili - i wszyscy
  74  1,1 |          mistrz Kondrat na nią poszedł z mnogim ludem. Wilno obiegli,
  75  1,1 |               Wilno obiegli, próbowali z wież okrutnych zamki burzyć,
  76  1,1 |                w pole przeciw Ulrykowi z Jungingen, bratu mistrzowemu,
  77  1,1 |                wójt kniazia przeląkł i z płaczem uciekł, od której
  78  1,1 |           uczyniły?~To rzekłszy, Maćko z Bogdańca wyciągnął przed
  79  1,1 |            gwar dochodzący przez okna, z których błony były powyjmowane,
  80  1,1 |              zapadła ciepła i pogodna. Z dala słychać było brzękania,
  81  1,1 |              Anna Danuta - mówił jeden z mieszczan - toć to Kiejstutówna,
  82  1,1 |          mazowieckich panien siła musi z nią być, hej!~ ~
  83  1,2 |                szatę zieloną, obcisłą, z pozłoconym pasem na biodrach,
  84  1,2 |            głowach, po większej części z lutniami w ręku. Były i
  85  1,2 |      pacholików. Weszli wszyscy raźno, z wesołością w twarzach, rozmawiając
  86  1,2 |             było dwóch rybałtów, jeden z lutnią, drugi z gęślikami
  87  1,2 |        rybałtów, jeden z lutnią, drugi z gęślikami u pasa. Jedna
  88  1,2 |                gęślikami u pasa. Jedna z dziewcząt, młódka jeszcze,
  89  1,2 |           miejscowi szlachcice. a wraz z nimi Maćko z Bogdańca i
  90  1,2 |        szlachcice. a wraz z nimi Maćko z Bogdańca i młody Zbyszko,
  91  1,2 |      przeszkodzicie! Zróbcie znajomość z dworzany. Skądże Bóg prowadzi?~
  92  1,2 |               herby, zawołania i wsie, z których się pisali. Dopieroż
  93  1,2 |            Przy której kolebce i myśmy z bratańcem przyjechali, strzegąc
  94  1,2 |              pani, nijak przeczyć, ale z księciem Witoldem siła naszego
  95  1,2 |               to nie pójdziecie?~- Bom z kolebką przy innych wysłań
  96  1,2 |             pięć roków nie zdejmowałem z siebie blach - odrzekł Maćko,
  97  1,2 |                 Zbyszka, panu Spytkowi z Melsztyna oddam, pod którego
  98  1,2 |          przerwało przybycie zakonnika z klasztoru, który powitawszy
  99  1,2 |                 że nie przysłała gońca z oznajmieniem o swoim przybyciu
 100  1,2 |           zakonników budzić, zwłaszcza z taką kompanią, która więcej
 101  1,2 |        kościoła przyjdziemy, aby dzień z Bogiem zacząć.~- Będzie
 102  1,2 |           zjedzie.~- Pan Bóg potrafi i z daleka szczęście zdarzyć,
 103  1,2 |                 wolno będzie choć wina z klasztoru przynieść.~- Radzi
 104  1,2 |        niebieską i czerwone trzewiczki z długimi końcami. Stojąc
 105  1,2 |       przecudnym jakby jakowaś figurka z kościoła albo z jasełeczek.
 106  1,2 |                figurka z kościoła albo z jasełeczek. Widocznie też
 107  1,2 |       wtórowali rybałci. Młody Zbyszko z Bogdańca, który przywykłszy
 108  1,2 |            jedna?~- To jest dzieweczka z dworu księżnej. Nie brak
 109  1,2 |           którzy dwór rozweselają, ale z niej najmilszy rybałcik
 110  1,2 |                Danusi. Zbyszko patrzał z boku na jej jasne włosy,
 111  1,2 |          przyciszonym głosem:~- To ona z waszego dworu?~- Matka jej
 112  1,2 |                  Matka jej przyjechała z Litwy z księżną Anną Danutą,
 113  1,2 |                jej przyjechała z Litwy z księżną Anną Danutą, która
 114  1,2 |              budować, bez wojska, jeno z dworem, jako zwyczajnie
 115  1,2 |                   Ja się zowię Mikołaj z Długolasu, a przezywają
 116  1,2 |           matkę Danusiną jeden Niemiec z pawimi piórami na hełmie
 117  1,2 |              chwili śpiew ustał. Jeden z rybałtów, człowiek tłusty
 118  1,2 |               podnosiła w górę luteńkę z obawy, by się nie zgniotła.
 119  1,2 |               podniósłszy głowę, rzekł z dziwną w jego wieku śmiałością:~-
 120  1,2 |           cnoty będę wyznawał, za czym z waszym pozwoleństwem tej
 121  1,2 |         przemknęło zdziwienie, ale nie z powodu stów Zbyszkowych,
 122  1,2 |               i widując często rycerzy z dalekich nawet krajów, znało
 123  1,2 |         szlachetniejszych wojowników - z tych przeto powodów nie
 124  1,2 |           rycerskie serca i oczy.~Więc z rozbawioną twarzą zwróciła
 125  1,2 |                za szyję, poczęła wołać z taką radością, jakby jej
 126  1,2 |               łzy napłynęły do oczu, a z nią śmiał się cały dwór;
 127  1,2 |            jednak pani, uwolniwszy się z rąk Danusinych, rzekła do
 128  1,2 |           równie poważnie, nie wstając z klęczek:~- Ślubuję jej,
 129  1,2 |             kto by temu się przeciwił, z tym będę się potykał póty,
 130  1,2 |              uznawszy od pana Mikołaja z Długolasu, jako mać panny
 131  1,2 |         Jurandówny za przyczyną Niemca z pawim grzebieniem na hełmie
 132  1,2 |             powtórzę.~- Chwalebna jest z lutym nieprzyjacielem naszego
 133  1,2 |               Wtem przysunął się Maćko z Bogdańca, który dotychczas,
 134  1,2 |                trafiało mu się potykać z konia i piechtą, kopią i
 135  1,2 |           długim albo krótkim mieczem, z pawężą albo bez. Nowotny
 136  1,2 |              pęknie - to mu jeno sława z tego urośnie.~- To, widzę,
 137  1,2 |              urośnie.~- To, widzę, nie z byle otrokiem sprawa - rzekła
 138  1,2 |            powstrzymać od przebierania z radości nóżkami~- Daj mu
 139  1,2 |      zapalczywie:~- Bywajcie, psubraty z pawimi czubami! bywajcie!
 140  1,2 |             już był poprzednio, a wraz z nim dwóch innych, starszych.
 141  1,2 |        klasztorni nieśli za nimi kosze z wikliny, a w nich łagiewki
 142  1,2 |             wikliny, a w nich łagiewki z winem i różne zebrane naprędce
 143  1,2 |            wyspawszy się w dzień, wraz z całym dworem podróżuje nocą
 144  1,2 |                i mszy porannej księżna z dworem przyjmie śniadanie
 145  1,2 |           zakonnicy zaprosili też wraz z Mazurami ziemian krakowskich
 146  1,2 |            ziemian krakowskich i Maćka z Bogdańca. który i tak miał
 147  1,2 |               a przeznaczon na wykupno z zastawu Bogdańca, w klasztorze
 148  1,2 |             przedstawić. Wziąwszy więc z wozu łuby, kazał je nieść
 149  1,2 |      bursztynowymi paciorkami wiązany, z przodu zaś mający perełki
 150  1,2 |       prawdziwe. Następnie wdział jakę z białego jedwabiu, naszytą
 151  1,2 |             dołu zaś szlakiem ozdobną; z wierzchu opasał się pasem
 152  1,2 |            wdziawszy jeszcze purpurowe z długimi nosami trzewiki -
 153  1,2 |              Zbyszko zaś stał w środku z chełpliwym uśmiechem na
 154  1,2 |               to jest? - zapytał jeden z zakonników.~- To jest rycerzyk,
 155  1,2 |       wprawdzie wiernym, ale żenił się z inną.~Trochę więcej dziwił
 156  1,2 |             Jadwiga w chwili przybycia z Węgier liczyła lat piętnaście,
 157  1,2 |               słów Maćka, który, dumny z bratanka, opowiadał, w jaki
 158  1,2 |               w gościnie pewien rycerz z dalekiego narodu Fryzów,
 159  1,2 |               morzem mieszkają, a miał z sobą syna trzy roki od Zbyszka
 160  1,2 |               gębę, wszystkie włosy mu z niej wydarł - o co później
 161  1,2 |         potykaliście się? - spytał pan z Długolasu.~- Bo się ojciec
 162  1,2 |         Porznęliśmy owych Fryzów, choć z niemałym trudem, bo im ni
 163  1,2 |             były.~Na to dwaj ziemianie z Krakowskiego i wszyscy Mazurowie
 164  1,2 |            Mazurowie poczęli spoglądać z większym szacunkiem na stryja
 165  1,2 |           stryja i na synowca, zaś pan z Długolasu, zwany Obuchem,
 166  1,2 |                klasztorna powydobywała z wiklinowych koszów wino
 167  1,2 |             koszów wino i przysmaki, a z czeladnej dziewki służebne
 168  1,2 |                 Słuszna, abyście jedli z jednej misy z Danusią, ale
 169  1,2 |            abyście jedli z jednej misy z Danusią, ale nie przystępuj
 170  1,2 |            strojny rycerz służy, jadła z wypchanymi policzkami, mrugając
 171  1,2 |            pełne garncówki przysłanych z klasztoru orzechów. Były
 172  1,2 |                i rzadkie podówczas, bo z daleka sprowadzane, włoskie,
 173  1,2 |                rzucili się biesiadnicy z wielką ochotą, tak że po
 174  1,2 |          śmiała się tak, że aż księżna z obawy, że się dziewczyna
 175  1,2 |             pełne rodzynków. Niektórym z dworzan chciało się tańcować;
 176  1,2 |              zaraz potem, oparłszy się z wielką ufnością o ramię
 177  1,2 |         większy, tym ona spała lepiej, z otwartymi jak rybka ustami.~
 178  1,2 |        kościelnych wszyscy ruszyli się z ław, wołając:~-Na jutrznię!
 179  1,2 |               Danusię, wyszła pierwsza z gospody, a za nią wysypał
 180  1,2 |            szkodzi - uspokajał ich pan z Długolasu - wyśpimy się
 181  1,2 |                Maćko, nie był zbyt rad z tego, co zaszło, idąc więc
 182  1,2 |               do króla docisnę, choćby z tym oto dworem - i może
 183  1,2 |        oba-czym. Bogdaniec swoją drogą z zastawu wykupim, bo co ojce
 184  1,2 |             nie ślubuj, komu chcesz, a z panem z Melsztyna idź do
 185  1,2 |                 komu chcesz, a z panem z Melsztyna idź do księcia
 186  1,2 |                  Boga mi! Przygnać tak z pięćdziesiąt chłopa i osadzić
 187  1,2 |             cześć? jakże?~- A jak było z Ryngałłą?~- Ryngałła księcia
 188  1,2 |                zatrzymał się i zapytał z widocznym gniewem:~- No,
 189  1,2 |                Chwackoście wymądrowali z Tatarami. Zabaczyliście,
 190  1,2 |           spokojnie Zbyszko. - Gadałem z Mikołajem z Długolasu i
 191  1,2 |         Zbyszko. - Gadałem z Mikołajem z Długolasu i ten prawi, że
 192  1,2 |            rzekli, że niecudnie mi już z Niemcami się potykać, bo
 193  1,2 |             Zawarły niedźwiedzie pokój z bartnikami i barci nie psowają
 194  1,2 |          wojska nie wojują i choć król z mistrzem pod pergaminem
 195  1,2 |       piastowali.~Na to uśmiechnął się z kolei Maćko i odrzekł całkiem
 196  1,3 |                od wschodzącego słońca. Z tych okazałych murów i gmachów,
 197  1,3 |             okazałych murów i gmachów, z domów, z budowli przeznaczonych
 198  1,3 |              murów i gmachów, z domów, z budowli przeznaczonych na
 199  1,3 |    przeznaczonych na rozliczne użytki, z ogrodów leżących u stóp
 200  1,3 |             uprawnych pól, które wzrok z wysoka ogarniał, można było
 201  1,3 |           zdumiewać się musieli ludzie z ubogiego Mazowsza. Istniały
 202  1,3 |        wszelako nie mogło porównać się z tynieckim, którego posiadłości
 203  1,3 |                 poczęła prosić jednego z zakonników, by opowiedział
 204  1,3 |              stadkiem koło pani i szły z wolna pod górę, we wczesnych
 205  1,3 |              nocy ukazał - rzekł jeden z zakonników, spoglądając
 206  1,3 |           postawie szedł obok Mikołaja z Długolasu.~- Zali widzieliście
 207  1,3 |              takowe terminy, w których z woli Bożej wolno mu jest
 208  1,3 |             chrztem świętym nie został z pierworodnego grzechu obmyty.~
 209  1,3 |                dalej zakonnik - i dęby z korzeniami wyrywał, a w
 210  1,3 |                chciał oddać, i uciekła z nim do Tyńca, gdzie w sprosności
 211  1,3 |                w Wiślicy Wisław Piękny z rodu króla Popiela. Jen
 212  1,3 |               nasycić. Tak stało się i z Helgunda. Zaraz ona takowe
 213  1,3 |               rozmiłowana, uwolniła go z podziemia - a ów Wisława
 214  1,3 |             ich krukom zostawił, a sam z Ryngą do Tyńca powrócił.~-
 215  1,3 |               męki wiekuiste - odrzekł z powagą zakonnik.~- Pewnie!
 216  1,3 |               też wielu takich wasalów z odległych stron, ci zaś,
 217  1,3 |                zaś, którym trudno było z powodu natłoku znaleźć gospodę
 218  1,3 |        Krakowie, mieścili się w Tyńcu. Z tych powodów abbas centum
 219  1,3 |            człowiek wysokiego wzrostu, z twarzą suchą, rozumną, z
 220  1,3 |               z twarzą suchą, rozumną, z głową wygoloną na wierzchu,
 221  1,3 |           bowiem, że mąż jej pochodził z tego samego rodu książąt
 222  1,3 |             rodu książąt mazowieckich, z którego pochodzili królowie
 223  1,3 |             królowa, władczyni jednego z największych państw w świecie.
 224  1,3 |                Niechaj święty Benedykt z Nursji, święty Maurus, święty
 225  1,3 |             Bonifacy i święty Benedykt z Aniane, a także i Jan z
 226  1,3 |                z Aniane, a także i Jan z Tolomei - patronowie nasi
 227  1,3 |                w ogromne kotły, wykute z miedzi czerwonej i obciągnięte
 228  1,3 |     wspaniałości mało innych mogło się z nim porównać. Mrok napełniał
 229  1,3 |         świateł rozmaitych, pomieszane z blaskiem świec rozjaśniających
 230  1,3 |             Boże, jednakże w domu Pana z dziecinną bojaźnią i pokorą
 231  1,3 |                tak samo pobożnie, choć z mniejszym lękiem, modlił
 232  1,3 |                 bo tylko dwórki weszły z księżną za stalle, i polecał
 233  1,3 |               Danusię, która siedziała z przymkniętymi oczyma koło
 234  1,3 |        gospodzie wypił, wywietrzało mu z głowy, zatroskał się niemało,
 235  1,3 |                strusi czub na hełmie". Z gości krzyżackich chyba
 236  1,3 |     krzyżackich chyba jacy grafowie, a z samych Krzyżaków chyba komtur -
 237  1,3 |                że pas rycerski otrzyma z rąk królewskich w czasie
 238  1,3 |               krzyżaccy to nie rycerze z pawimi piórami na głowach.~
 239  1,3 |               modlić:~Daj, Jezu, wojnę z Krzyżaki i z Niemcami, którzy
 240  1,3 |               Jezu, wojnę z Krzyżaki i z Niemcami, którzy są nieprzyjaciółmi
 241  1,3 |               to gniewni, że król nasz z królową Litwę ochrzciwszy,
 242  1,3 |               trzech znacznych Niemców z pawimi czuby na hełmach
 243  1,3 |               śmierci pozwolił. Ale to z takowej przyczyny, iżem
 244  1,3 |            przy pobitych się znajdzie, z tego ja dziesięcinę wiernie
 245  1,3 |          topniało w nim coraz bardziej z pobożności serce - i nową
 246  1,3 |           przyrzucił: że po wykupieniu z zastawu Bogdańca odda także
 247  1,3 |                szczególniej będzie rad z wosku na świece - i chcąc
 248  1,3 |               prowadził przy śniadaniu z Anną Danutą.~Ówczesne żony
 249  1,3 |           rodzinnych, nienawidziła ich z całej duszy. Toteż, gdy
 250  1,3 |             rozbudzi się w pętach albo z ostrzem miecza na gardzieli,
 251  1,3 |              miecza na gardzieli, albo z płonącym pułapem nad głową.
 252  1,3 |            podobną do polskiej mową, a z drugiej wszyscy Niemcowie
 253  1,3 |               zaliczona. Pobożny Piotr z Alwastra i Maciej z Linkoping
 254  1,3 |              Piotr z Alwastra i Maciej z Linkoping spisali jej objawienia,
 255  1,3 |    przepowiedziana.~Zbyszko aż zadrżał z radości na te słowa i nie
 256  1,3 |               Tu Anna Danuta spojrzała z przestrachem na opata i
 257  1,3 |            Krzyża Świętego mają: jakże z nimi wojować?~- Przysłał
 258  1,3 |               czym zabrał głos Mikołaj z Długolasu, zwany Obuchem,
 259  1,3 |       benedyktyni głowy ku mówiącemu i z wielkim zaciekawieniem poczęli
 260  1,3 |                 co jest?~- Jest krajka z szaty Najświętszej Panny -
 261  1,3 |               Panny - odrzekł dziedzic z Długolasu - jest trzonowy
 262  1,3 |            Marii Magdaleny i głowienki z krza ognistego, w którym
 263  1,3 |                nie zliczył...~- Jakoże z nimi wojować? - powtórzyła
 264  1,3 |             nimi wojować? - powtórzyła z westchnieniem księżna.~A
 265  1,3 |          chwilę, tak odrzekł:~- Ciężko z nimi wojować choćby i dlatego,
 266  1,3 |              się ciał tego ludu, który z błędu nawrócił się ku wierze
 267  1,3 |      katolickiej i ku mnie. I uczynili z niego niewolników, i nie
 268  1,3 |          świętego Ptolomeusza, jednego z naszych patronów, się znajduje.~
 269  1,3 |             nikt bowiem nie wątpił, że z takiego podarku spłynie
 270  1,4 |            Rozdział IV~Było już dobrze z południa, gdy księżna wraz
 271  1,4 |             południa, gdy księżna wraz z orszakiem wyruszyła z gościnnego
 272  1,4 |             wraz z orszakiem wyruszyła z gościnnego Tyńca do Krakowa.
 273  1,4 |           nicią złotą ozdobne. Mikołaj z Długolasu, który dużo świata
 274  1,4 |             rycerze wspomóc się mogą i z których każda za dobrą majętność
 275  1,4 |          majętność starczy. Wnioskował z tego, że owi Fryzowie musieli
 276  1,4 |             ludźmi w swoim narodzie, i z tym większym szacunkiem
 277  1,4 |         wysokich kulbakach, spoglądali z góry na cały dwór. Każdy
 278  1,4 |               góry na cały dwór. Każdy z nich dzierżył w ręku długą
 279  1,4 |            siedzeniu siedziała księżna z Danusią, na przodku zaś
 280  1,4 |               Ofka, wdowa po Krystynie z Jarząbkowa, i stary Mikołaj
 281  1,4 |            Jarząbkowa, i stary Mikołaj z Długolasu. Danusia spoglądała
 282  1,4 |          Długolasu. Danusia spoglądała z wielkim zajęciem na żelaznych
 283  1,4 |            dobywając od czasu do czasu z zanadrza puszkę z relikwiami
 284  1,4 |                czasu z zanadrza puszkę z relikwiami świętego Ptolomeusza,
 285  1,4 |                 Na co ostrożny Mikołaj z Długolasu odrzekł:~- Ej,
 286  1,4 |             odrzekł:~- Ej, lepiej tego z rąk nie popuszczać, zbyt
 287  1,4 |        sprawiedliwie - ozwał się Maćko z Bogdańca. - Mieli oni i
 288  1,4 |            chcieli gości przekonać, iż z poganami wojna. No i co?
 289  1,4 |                się do mądrego Mikołaja z Długolasu, a on odrzekł:~-
 290  1,4 |            nakrywkami. Wzdłuż gościńca z jednej i drugiej strony
 291  1,4 |               śmieje - odrzekł Mikołaj z Długolasu - i błogosławieństwo
 292  1,4 |               Ofka, wdowa po Krystynie z Jarząbkowa - że Walgierz
 293  1,4 |                takiego, któremu siarką z gęby bucha.~- A skąd wiecie,
 294  1,4 |             pan Mikołaj i obaj rycerze z Bogdańca poczęli się śmiać.
 295  1,4 |           innych, i Danusia - zaś Ofka z Jarząbkowa zwróciła zagniewaną
 296  1,4 |           zagniewaną twarz do Mikołaja z Długolasu i rzekła:~- Wolałabym
 297  1,4 |               Ej, nie wywołujcie wilka z lasu - odpowiedział wesoło
 298  1,4 |                Lecz w tej chwili Maćko z Bogdańca, który, siedząc
 299  1,4 |               konie i nie wypuszczając z rąk lejc, począł się żegnać,
 300  1,4 |              albowiem i on dojrzał już z kozła na przeciwległym wzgórzu
 301  1,4 |        podniosła się - i zaraz usiadła z twarzą zmienioną przez trwogę.
 302  1,4 |           panny pobladły, jeno Mikołaj z Długolasu, który z niejednego
 303  1,4 |             Mikołaj z Długolasu, który z niejednego pieca chleb jadał -
 304  1,4 |           Czego on stoi? - rzekł jeden z rybałtów~- Bo i my stoim -
 305  1,4 |          Danusia poczęła wołać na wpół z płaczem: "Zbyszku! Zbyszku!",
 306  1,4 |               nastawić, czy też wpierw z bliska obaczyć, jak wygląda
 307  1,4 |                w dole?~-Tak jest.~- To z Tyńca jedziecie?~Lecz na
 308  1,4 |               w biały sukienny płaszcz z czarnym krzyżem i w stalowy
 309  1,4 |               krzyżem i w stalowy hełm z przepysznym pawim czubem
 310  1,4 |                Tyńcu prosił, że trzeba z łaski boskiej korzystać,
 311  1,4 |             ściągnęła cugle jego konia z tak straszliwą siłą, aż
 312  1,4 |               rękojeść topora.~- Precz z toporem! - na miły Bóg!
 313  1,4 |          toporem! - na miły Bóg! precz z toporem - mówię - bo z konia
 314  1,4 |           precz z toporem - mówię - bo z konia zwalę! - zawołał groźniej
 315  1,4 |              tymczasem nadjechał Maćko z twarzą niespokojną i złowrogą.
 316  1,4 |              postąpił jak szalony i że z tej sprawy zgubne dla niego
 317  1,4 |            pokrytych rycerzy mogło się z nimi potykać nie bez nadziei
 318  1,4 |          rozkazał, a zowią mnie Powała z Taczewa.~Na te słowa Maćko
 319  1,4 |            nazwiskiem, albowiem Powała z Taczewa, szlachcic znakomitego
 320  1,4 |            Radomia, był zarazem jednym z najsławniejszych rycerzy
 321  1,4 |             sławiąc jego imię na równi z imieniem Zawiszy z Garbowa
 322  1,4 |               równi z imieniem Zawiszy z Garbowa i Farureja, i Skarbka
 323  1,4 |          Garbowa i Farureja, i Skarbka z Góry, i Dobka z Oleśnicy,
 324  1,4 |                Skarbka z Góry, i Dobka z Oleśnicy, i Jaśka Naszana,
 325  1,4 |              Jaśka Naszana, i Mikołaja z Moskorzowa, i Zyndrama z
 326  1,4 |               z Moskorzowa, i Zyndrama z Maszkowic. W tej chwili
 327  1,4 |            ciężkiej przygodzie uczynić z wami znajomość.~- Czemu
 328  1,4 |           nazwisko i herb.~- Jeśliście z dworu księżny Januszowej,
 329  1,4 |                za wami do króla.~- Nie z dworu jesteśmy. Z Litwy
 330  1,4 |                  Nie z dworu jesteśmy. Z Litwy od księcia Witolda
 331  1,4 |         nijakiego dworu nie napotkali! Z tego to spotkania przyszło
 332  1,4 |             pióra, a przy nich opończę z czarnym krzyżem ujrzał,
 333  1,4 |             szlacheckiej.~Na to Powała z Taczewa spojrzał na niego
 334  1,4 |             przepraszać, wolej bym się z nim potykał konną albo pieszą,
 335  1,4 |             przerwał Maćko. - Jakże to z posłem będziesz się potykał?
 336  1,4 |         będziesz się potykał? Ni tobie z nim, ni jemu z takim chłystkiem!~
 337  1,4 |                Ni tobie z nim, ni jemu z takim chłystkiem!~Tu zwrócił
 338  1,4 |             koniu, podobny do odlanego z żelaza posągu, i słuchał
 339  1,4 |               żelaza posągu, i słuchał z największą obojętnością
 340  1,4 |              sam Bóg zesłał mu rycerza z pawim czubem, a wreszcie
 341  1,4 |                Sztywny i wyprostowany, z podniesioną głową, spoglądał
 342  1,4 |                kołek w płocie. Włodyka z Bogdańca dostrzegł to i
 343  1,4 |                widocznie burzyć; mówił z coraz większym przymusem,
 344  1,4 |                rozumu, ale taki rycerz z dziećmi nie wojuje ni mieczem,
 345  1,4 |         zaciśnięte zęby starszy rycerz z Bogdańca - teraz ja ci będę
 346  1,4 |            przez czas~jakiś rozmawiali z ożywieniem. I Maćko, i Zbyszko
 347  1,4 |           spoglądał jednakże na Powałę z twarzą tak dumną jak na
 348  1,4 |            prawi, nadjadą, niech zlazą z koni, niech zdejmą hełmy -
 349  1,4 |                 niech zdejmą hełmy - i z ziemi, z gołymi głowami
 350  1,4 |              zdejmą hełmy - i z ziemi, z gołymi głowami mnie proszą,
 351  1,4 |            Zbyszko odrzekł spokojnie i z taką powagą, jakby mu przez
 352  1,4 |              bratanka wybuchnęła w nim z taką siłą, że chwycił go
 353  1,4 |          dobrej myśli. Niemiec w Tyńcu z dzionek zabawi, więc ja
 354  1,4 |                co się przygodziło.~- A z Niemcem cóż uczynim? Języka
 355  1,4 |               Tak rozmawiając, ruszyli z powrotem ku dworowi księżny.
 356  1,4 |               przedtem pomieszani byli z ludźmi Lichtensteina, jechali
 357  1,4 |                 jechali teraz za nimi. Z daleka widać było wśród
 358  1,4 |              jakby w zamyśleniu rycerz z Taczewa. - Gdy z Krzyżakiem
 359  1,4 |                rycerz z Taczewa. - Gdy z Krzyżakiem źle, będzie ci
 360  1,4 |                orszaku i połączyli się z dworem księżny. Poseł krzyżacki,
 361  1,4 |            Maćko zaś opowiadał jednemu z rybałtów o nadzwyczajnej
 362  1,4 |                nadzwyczajnej sile pana z Taczewa, który przyłamał
 363  1,4 |                 wreszcie zrozumiał, że z koni nie zsiędą i że umyślnie
 364  1,4 |             chwili zaś gdy ruszył, pan z Taczewa nie mógł się powstrzymać
 365  1,4 |                Chuchraku! Zdjąłbym cię z kulbaki ostrzem kopii i
 366  1,4 |          powietrzu!~I począł rozmawiać z księżną, którą znał dobrze.
 367  1,4 |                oznajmił jej, że jeździ z królewskiego rozkazania,
 368  1,4 |     bezpieczeństwo w okolicy, w której z powodu wielkiej liczby gości
 369  1,4 |     przyłamaniu kopii, podziwiali pana z Taczewa, że tak łatwo to
 370  1,4 |           ardeńskiego wpół, wywlókł go z kulbaki i wyrzucił na wysokość
 371  1,4 |            wpadli w wielkie zdumienie, z wyjątkiem Mikołaja z Długolasu,
 372  1,4 |        zdumienie, z wyjątkiem Mikołaja z Długolasu, który rzekł:~-
 373  1,4 |           Widziałeś waść kiedy Zawiszę z Garbowa? Ten by mnie zmógł.~-
 374  1,4 |         krakowskiego dzwonu.~- A Dobko z Oleśnicy? Raz on na turnieju,
 375  1,4 |            rozciągnął dwunastu rycerzy z wielką chwałą dla siebie
 376  1,4 |                garść świeży kołek, sok z niego wyciskał.~- Sok ja
 377  1,4 |               drogi, udarł sporą gałąź z drzewa, a następnie ścisnął
 378  1,4 |             zawołała na ten widok Ofka z Jarząbkowa - nie chadzaj
 379  1,4 |             nagle, Maćko. Lecz Mikołaj z Długolasu począł się śmiać,
 380  1,4 |          Długolasu począł się śmiać, a z nim i księżna. Inni wszelako
 381  1,4 |            dobrze, co jej przyjść może z tego kawałka wyciśniętego
 382  1,4 |       spoglądał tak górnie, iż Mikołaj z Długolasu, pragnąc przywieść
 383  1,4 |         odwiedziny nasz król Kazimierz z wielu dworzany, między którymi
 384  1,4 |                był właśnie i ów słynny z mocy Staszko Ciołek, syn
 385  1,4 |               dniach chycili się Czech z Ciołkiem na zamkowym dworzyszczu;
 386  1,4 |             żebra i dopiero nieżywego, z wielką chwałą królewską,
 387  1,4 |               wielką chwałą królewską, z rąk wypuścił. Tenże, przezwan
 388  1,4 |           którego dwudziestu mieszczan z miejsca ruszyć nie mogło.~-
 389  1,4 |            Młody był!~Tymczasem Powała z Taczewa, jadąc po prawej
 390  1,4 |              za nim się ujęła, włos mu z głowy nie spadnie - rzekła
 391  1,4 |    szczególniej teraz, gdy zdjęta jest z niej hańba bezpłodności.
 392  1,4 |                 Ej, nie tak - odrzekła z pewnym smutkiem księżna -
 393  1,4 |                 dla niej soból. Nikogo z rodzonych nie miłuje król
 394  1,4 |              Nie ma takiego dnia, żeby z próżnymi rękoma odeszła...~
 395  1,4 |              konno, niektórzy koleśno, z żonami i córkami, które
 396  1,4 |            chciały widzieć zapowiadane z dawna gonitwy. Miejscami
 397  1,4 |             konopie, drzewo. Inne szły z miasta ładowne suknem, beczkami
 398  1,4 |                jarmark - odrzekł jeden z rybałtów. - Dawnoście tu
 399  1,4 |             pierwszy raz widział, gdyż z dzikich krajów przyjeżdżamy.~-
 400  1,4 |           handlu, wskutek czego miasto z dnia na dzień porastało
 401  1,4 |                wilkowi w gardziel. Pan z Taczewa, srogi i zawzięty
 402  1,4 |             się, o co idzie, zeskoczył z konia, podjął ją pod nogi
 403  1,4 |            konia, podjął ją pod nogi i z największą radością zgodził
 404  1,4 |               gospodzie.~- W gospodach z dawna me masz żadnego miejsca.~-
 405  1,4 |             mnie. Bratanek wasz mógłby z dworzany księżny na zamku
 406  1,4 |     bezpieczeństwie myśli, podziękował z wielką wdzięcznością i wjechali
 407  1,4 |              tylko pojedyncze zamki, a z miast znaczniejszych jedno
 408  1,4 |           pełno było jednak dworzyszcz z czerwonej cegły albo zgoła
 409  1,4 |              ze znakiem Bożej Męki lub z obrazem Najświętszej Panny
 410  1,4 |              Rynku, sukiennice, ratusz z olbrzymią piwnicą, w której
 411  1,4 |            bogactwa, których nie obyty z miastem człowiek, choćby
 412  1,4 |             sam zaś udał się na zamek, z którego wrócił na wieczerzę
 413  1,4 |        wieczerzę dość późną nocą. Wraz z nim przybyło kilku jego
 414  1,4 |              rzekł do Maćka:~- Gadałem z jednym kanonikiem, biegłym
 415  1,4 |             udali się na spoczynek nie z tak już wesołym sercem.
 416  1,5 |           Następnego dnia obaj rycerze z Bogdańca wraz z Powałą udali
 417  1,5 |                rycerze z Bogdańca wraz z Powałą udali się na ranną
 418  1,5 |               i za granicą, na których z podziwem patrzył młody Zbyszko,
 419  1,5 |               w duszy, że jeśli sprawa z Lichtensteinem ujdzie mu
 420  1,5 |              wszystkich cnotach. Jeden z tych rycerzy, Toporczyk,
 421  1,5 |        powiedział im nowinę o powrocie z Rzymu Wojciecha Jastrzębca,
 422  1,5 |               do papieża Bonifacego IX z listem królewskim, zapraszającym
 423  1,5 |               uczt i gonitw, w których z zamiłowaniem brat udział,
 424  1,5 |             jako śpiewak, i jako jeden z pierwszych rycerzy. Powała,
 425  1,5 |               rycerzy. Powała, Zawisza z Garbowa, Dobko z Oleśnicy,
 426  1,5 |               Zawisza z Garbowa, Dobko z Oleśnicy, Naszan i inni
 427  1,5 |            inni podobnej miary mężowie z uśmiechem wspominali sobie,
 428  1,5 |         niepowodzenia wyciskała mu łzy z oczu. Lecz największe zajęcie
 429  1,5 |    opowiadające sobie nowiny. W jednej z nich Maćko, posłyszawszy
 430  1,5 |         kniaziem, rządzi przecie Litwą z ramienia Jagiełły i jest
 431  1,5 |        Władysława i jako obiecał, wraz z całą Złotą Ordą pokłoni
 432  1,5 |               się Krzyżakowi.~Słuchano z natężeniem tych słów, lecz
 433  1,5 |                  Powiadajcie wyraźnie, z kim wojna?~- Z kim? Z Tymurem
 434  1,5 |               wyraźnie, z kim wojna?~- Z kim? Z Tymurem Chromym -
 435  1,5 |        wyraźnie, z kim wojna?~- Z kim? Z Tymurem Chromym - odrzekł
 436  1,5 |                którego imię powtarzano z niemniejszą trwogą niż niegdyś
 437  1,5 |            potworny budowniczy piramid z czaszek ludzkich, zwycięzca
 438  1,5 |                światowładnym Kulawcem.~Z tego też powodu imię jego
 439  1,5 |              po chwili milczenia jeden z najstarszych rycerzy, Wojciech
 440  1,5 |         najstarszych rycerzy, Wojciech z Jagłowa, rzekł:~- Nie z
 441  1,5 |                z Jagłowa, rzekł:~- Nie z byle kim sprawa.~- A o byle
 442  1,5 |           ozwał się roztropnie Mikołaj z Długolasu. – Bo czy tam
 443  1,5 |         panował synom Beliala. cóż nam z tego przyjdzie?~- Tochtamysz
 444  1,5 |               którzy pójdą. Pan Spytko~z Melsztyna młodą ma żonę
 445  1,5 |             nie dziwno - wtrącił Jaśko z Naszan - choćbyś miał najbezecniejszy
 446  1,5 |             wieków - rzekł znów Powała z Taczewa.~- Jak wojna, to
 447  1,5 |                to wojna, a że nie byle z kim, to lepiej. Tymur świat
 448  1,5 |             mówicie! Skrzyknąć by jeno z dziesięć tysięcy kopijników
 449  1,5 |           przyszła mu ochota pociągnąć z Witoldem w dzikie stepy...
 450  1,5 |                 Lecz stuletni Wojciech z Jagłowa, któremu ze starości
 451  1,5 |                 rzekł. - Żali to żaden z was nie słyszał, że wizerunek
 452  1,5 |              rycerstwo tutejsze poszło z kniaziem Witoldem na Chromego,
 453  1,5 |             Gdy zaś garść jeno Polaków z Witoldem pójdzie, pokona
 454  1,5 |             Ojcu Świętemu pokazać, iże z pogany walczyć gotowi. Prawią
 455  1,5 |                krzcim, ale i dla narad z królem tu bawi...~- A oto
 456  1,5 |           opata i musiał chyba do dnia z Tyńca wyjechać.~- Jakoś
 457  1,5 |              ich poprzednio w hełmach, z hełmu zaś, nawet przy otwartej
 458  1,5 |       Przechodząc, skinął głową Powale z Taczewa i Toporczykowi.
 459  1,5 |           Maćko i Zbyszko weszli razem z innymi do kościoła, nieco
 460  1,5 |            małżeństwo W. Księcia Litwy z cudną i młodziuchną królową
 461  1,5 |               wspaniałej postaci Jaśka z Tęczyna, kasztelana krakowskiego,
 462  1,5 |            której łączyła się surowość z powagą i prawością; podziwiał
 463  1,5 |             potężne oblicza rycerskie, z włosami równo przyciętymi
 464  1,5 |      spływającymi w długich kędziorach z boków głowy i z tyłu. Niektórzy
 465  1,5 |             kędziorach z boków głowy i z tyłu. Niektórzy nosili siatki
 466  1,5 |              obrazy bizantyńskie. Lecz z największą ciekawością oczekiwał
 467  1,5 |               widać było dwie poduszki z czerwonego aksamitu, królestwo
 468  1,5 |               wysłanników: "Ty do mnie z pergaminem, a ja do ciebie
 469  1,5 |             pergaminem, a ja do ciebie z dzidą!"~Lecz już teraz tę
 470  1,5 |                litewscy, ale i pobożni z dziada pradziada wielmoże
 471  1,5 |          dziennie i słuchał ich niemal z chciwością. Odkrycie kielicha
 472  1,5 |              skończonej mszy wychodził z kościoła jakby zbudzon ze
 473  1,5 |             której obrazy będą zdobiły z czasem ołtarze kościelne.
 474  1,5 |                cześć niemal religijną. Z ust do ust między panami
 475  1,5 |             Chrystus przemówił do niej z ołtarza. Czcili ją na klęczkach
 476  1,5 |                wreszcie najpiękniejsza z dziewic na ziemi, zrzekła
 477  1,5 |                księcia Litwy, aby wraz z nim skłonić do stóp Krzyża
 478  1,5 |          apostolstwo nie połączyło się z takim poświęceniem – nigdy
 479  1,5 |       zjeżdżali się do Krakowa rycerze z najodleglejszych ziem, by
 480  1,5 |           naród, któremu przez związek z Jagiełłą przymnożyła potęgi
 481  1,5 |              ludy olbrzymiego państwa. Z wyjątkiem stolicy krzyżackiej
 482  1,5 |               w lasach. Groźni rycerze z nadgranicznych zamków i
 483  1,5 |               całą krainą.~Wszyscy też z bijącymi sercami oczekiwali
 484  1,5 |                na postać królowej, aby z jej kształtów wywnioskować,
 485  1,5 |             przysłaniała nawet i twarz z obawy, by myśl o własnej
 486  1,5 |       Odpowiedziała, że wyrzekłszy się z dawna okazałości, pamięta,
 487  1,5 |          wszystkie oczy spoczęły teraz z miłością na tym cudnym obliczu,
 488  1,5 |           przydać ozdoby. Królowa szła z wolna od drzwi zakrystii
 489  1,5 |                młotem. Wiedział on, że z rozkazania Bożego powinien
 490  1,5 |             wielką, która powstaje nie z nakazu, ale bucha sama przez
 491  1,5 |          karkiem nałożyć. "Pójdę chyba z kniaziem Witoldem - mówił
 492  1,5 |                przyszła mu ona na myśl z powodu dziecinnych śpiewów,
 493  1,5 |                Tymczasem nie spuszczał z niej oka, rozmyślając w
 494  1,5 |               pojawił się stary rycerz z Długolasu i wezwał go do
 495  1,5 |                mi cudnie!~Lecz Mikołaj z Długolasu nie lubił, jako
 496  1,5 |              skrzatem - rzekł, blednąc z gniewu - i to wiedzcie,
 497  1,5 |              tym, że jeśli pan Mikołaj z Długolasu ma doletniego
 498  1,5 |    gnieźnieński Jan, książę pochodzący z Piastów śląskich, syn Bolka
 499  1,5 |                 Był to człowiek słynny z wesołości i lekkich obyczajów.
 500  1,5 |             zbrojną ręką, za co wyzuty z godności i wypędzon, związał