Tom,    Rozdzial

4001  2,49|           ulicą, którą wytykano zawsze z rozkazu dowódców między
4002  2,49|           rycerz zwrócił się do Powały z Taczewa:~- Ile, mówicie,
4003  2,49|               panie, przyszło chorągwi z kniaziem Witoldem?~- Czterdzieście -
4004  2,49|                  Naszych polskich wraz z Mazurami jest pięćdziesiąt,
4005  2,49|         Dobrzyż do bitwy?~- Litwa umie z nimi wojować i znaczną ich
4006  2,49|             znaczną ich część podbiła, z której przyczyny musieli
4007  2,49|           zachodniemu rycerstwu ciężko z nimi, gdyż oni w ucieczce
4008  2,49|        ogniskom, które otaczali ludzie z nagimi całkiem ramionami,
4009  2,49|               Inni żarli świeżo wyjęte z ognia, dymiące, a zarazem
4010  2,49|           świeżo zdartych skór i krwi. Z drugiej ciemnej strony ulicy,
4011  2,49|       uśmierzali walkę głosem i batami z surowca.~Niebezpiecznie
4012  2,49|               dzikie watahy Besarabów, z rogami na głowach, długowłosych
4013  2,49|                na piersiach i plecach, z niezgrabnymi wizerunkami
4014  2,49|          muzycznych.~Świeciły ognie, a z nieba wśród chmur, które
4015  2,49|               Żmujdź. Niemcy wytoczyli z niej potoki krwi, a jednak
4016  2,49|           żmujdzkie stykały się wprost z litewskimi, gdyż ten sam
4017  2,49|            oczy rycerzy. Oto na zbitej z okrąglaków szubienicy zwieszały
4018  2,49|            huśtał, okręcał i podrzucał z taką siłą, że aż bale szubienicy
4019  2,49|                 Kniaź Witold był razem z królem, a ja byłem przy
4020  2,49|              radził mi się powiesić. I z dobrego serca dawał tę radę,
4021  2,49|             trzy świetne pułki ruskie, z których najliczniejszy był
4022  2,49|        przewyższali nawet ci dziedzice z Wielko- i Małopolski bardziej
4023  2,49|            dbałych o wygody wojowników z Zachodu. Obyczaj ich był
4024  2,49|            swego czasu nieraz przybyli z daleka francuscy i angielscy
4025  2,49|          nieraz narzekano, że w bitwie z wami każdą piędź ziemi trzeba
4026  2,49|              który od króla do mistrza z listami jeździł, iż Krzyżacy
4027  2,49|       Zbyszkiem znamy ich, bośmy razem z nimi wojowali. Jużci, zbroja
4028  2,49|           kłobucki. A wy kto?~- Powała z Taczewa, rycerze z Bogdańca
4029  2,49|              Powała z Taczewa, rycerze z Bogdańca i de Lorche.~-
4030  2,49|            Mnich w kapturze potyka się z królem w koronie! Patrzcie!
4031  2,49|           spytał:~- Widzieliście co?~- Z początku nic - odpowiedział
4032  2,49|                naszego króla nic widać z pokoju nie będzie.~- A bitwa
4033  2,49|                 zerwał się znów wicher z taką siłą, że w mgnieniu
4034  2,50|              Przybiegł wreszcie Witold z prośbami i błaganiem, aby
4035  2,50|       krakowska pod czerwoną chorągwią z białym orłem w koronie,
4036  2,50|      wszystkich wojsk. Niósł ją Marcin z Wrocimowic, herbu Pół-kozy,
4037  2,50|              zagranicznych, przeważnie z Czechów i Morawców złożony.
4038  2,50|               chorągiew była wyłącznie z nich złożona. Lud to był
4039  2,50|           dwudziestu dwóch. Więc Jaśka z Tamowa, Jędrka z Tęczyna,
4040  2,50|            Więc Jaśka z Tamowa, Jędrka z Tęczyna, Spytka Leliwy i
4041  2,50|                 Spytka Leliwy i Krzona z Ostrowa, i Mikołaja z Michałowa,
4042  2,50|           Krzona z Ostrowa, i Mikołaja z Michałowa, i Zbigniewa z
4043  2,50|               z Michałowa, i Zbigniewa z Brzezia, i Krzona z Kozichgłów,
4044  2,50|          Zbigniewa z Brzezia, i Krzona z Kozichgłów, i Kuby na Koniecpolu,
4045  2,50|            ludzi, nad nimi las kopij i z barwnymi "płachetkami" na
4046  2,50|               drobniejszych kwiatów, a z tyłu, w obłokach kurzawy,
4047  2,50|                 że "trzeba", więc szli z ochotnym sercem.~Na prawym
4048  2,50|          chorągwiami różnej barwy, ale z jednakim wyobrażeniem litewskiej
4049  2,50|            niespodzianej napaści, gdyż z lewej strony oblewała je
4050  2,50|            łacha Jeziora Dąbrowskiego, z prawej zaś jezioro Lubeń,
4051  2,50|              by spuszczał się ku lasom z wyniosłości, łatwo było
4052  2,50|               w rzeczach wojny Zyndram z Maszkowic nawet w pochodzie
4053  2,50|            mogły być do sprawy gotowe. Z rozkazu wodza wysłano wnet
4054  2,50|                szarej obozowej szacie, z twarzą poważną, na której
4055  2,50|             się przed wojną, zwłaszcza z ludźmi, którzy na płaszczach
4056  2,50|            chorągwiach krzyż nosili, i z całej duszy pragnął pokoju.
4057  2,50|                myślano przecież o nich z obawą i nie grotów, nie
4058  2,51|             Już właśnie ksiądz Bartosz z Kłobucka skończył jedną
4059  2,51|            kaliski, miał wkrótce wyjść z drugą i król wyszedł przed
4060  2,51|        szlachcic Hanko Ostojczyk i nim z siodła zeskoczył, zakrzyknął:~-
4061  2,51|       wysłucham. Więc Witold i Zyndram z Maszkowic wskoczyli na konie,
4062  2,51|          goniec, szlachcic Piotr Oksza z Włostowa, i z dala już począł
4063  2,51|              Piotr Oksza z Włostowa, i z dala już począł krzyczeć:~-
4064  2,51|                oka do swoich chorągwi. Z królem przy namiocie kaplicznym
4065  2,51|             proboszcz kaliski wychodzi z drugą mszą, więc Jagiełło
4066  2,51|     sześćdziesiąt kopii, które Zyndram z Maszkowic przysłał jako
4067  2,51|        najsłynniejsi byli:~Jaśko Mążyk z Dąbrowy, prawdziwy olbrzym,
4068  2,51|                postawą niemal Paszkowi z Biskupic równy, a siłą niewiele
4069  2,51|            dworze czeskim i węgierskim z pojedynków, w których kilkunastu
4070  2,51|               bojarzyn litewski Sieńko z Pohosta, którego ojciec
4071  2,51|               polscy rycerze, "wybrani z tysięców", którzy wszyscy
4072  2,51|            Mikołaj i sekretarz Zbyszko z Oleśnicy, młodzieńczyk uczony,
4073  2,51|               trzej giermkowie: Czajka z Nowego Dworu, Mikołaj z
4074  2,51|                z Nowego Dworu, Mikołaj z Morawicy i Daniłko Rusin,
4075  2,51|               ścigłych biegunach mieli z rozkazami do wojska latać.~
4076  2,51|       przywiedli mu również "wybranego z tysięców" cisawego rumaka,
4077  2,51|             się nagle. Smutek znikł mu z oblicza, małe czarne oczy
4078  2,51|             spoważniał znów i pochylił z pokorą przybraną w srebrzysty
4079  2,51|             armia niemiecka, zstępując z wolna z wyniosłej równiny,
4080  2,51|           niemiecka, zstępując z wolna z wyniosłej równiny, minęła
4081  2,51|          bojowym szyku w połowie pola. Z dołu, z polskiego obozu,
4082  2,51|                w połowie pola. Z dołu, z polskiego obozu, widać było
4083  2,51|              którzy wojując poprzednio z Krzyżakami, znali ich wojska
4084  2,51|              potężną świętego Jerzego, z krzyżem czerwonym w polu
4085  2,51|               wszystkich stron świata: z Rakuz, z Bawarii, ze Szwabii,
4086  2,51|      wszystkich stron świata: z Rakuz, z Bawarii, ze Szwabii, ze
4087  2,51|              ze Szwajcarii, ze słynnej z rycerstwa Burgundii, z bogatej
4088  2,51|         słynnej z rycerstwa Burgundii, z bogatej Flandrii, ze słonecznej
4089  2,51|          jeszcze waleczne słowa mówią, z zamorskiej Anglii, ojczyzny
4090  2,51|             celnych łuczników, i nawet z dalekiej Hiszpanii, gdzie
4091  2,51|                wśród ustawicznych walk z Saracena-mi rozkwitło nad
4092  2,51|               szlachcie spod Sieradza, z Koniecpola, z Krześni, z
4093  2,51|                Sieradza, z Koniecpola, z Krześni, z Bogdańca, z Rogowa
4094  2,51|               z Koniecpola, z Krześni, z Bogdańca, z Rogowa i Brzozowej
4095  2,51|                 z Krześni, z Bogdańca, z Rogowa i Brzozowej jak również
4096  2,51|                i Brzozowej jak również z innych ziem polskich poczęła
4097  2,51|               przyjdzie im się związać z Niemcami i całym tym świetnym
4098  2,51|                uwięzi psy myśliwe, gdy z daleka dzikiego zwierza
4099  2,51|             Lecz Krzyżacy, spoglądając z góry na lesistą nizinę,
4100  2,51|              Dumy w siłę, jakiej żaden z mistrzów nie wyprowadził
4101  2,51|                 Jakie tam wojska! Jeno z Polaki przyjdzie się nieco
4102  2,51|                 jakim sposobem wywabić z zarośli nieprzyjaciela.~-
4103  2,51|                 którzy bogdaj że umkną z tego pola, na którym ja
4104  2,51|         spotniałe oblicze i zakrzyknął z gniewem okrutnym:~- Milsza
4105  2,51|                tym, jak nieprzyjaciela z boru wyciągnąć. Więc różni
4106  2,51|                dwóch heroldów do króla z oznajmieniem, że mistrz
4107  2,51|               im pola, to ustąpi nieco z wojskiem, aby im go przyczynić.~*~
4108  2,51|                   Król zjechał właśnie z nadbrzeża jeziora i udał
4109  2,51|               nimi, oni zaś, zsiadłszy z koni, stanęli po chwili
4110  2,51|               królewskich. Jaśko Mążyk z Dąbrowy wytłumaczył jego
4111  2,51|               wysunął się drugi herold z gryfem na tarczy i tak przemówił:~-
4112  2,51|              wam pola do bitwy, to się z wojskami wam ustąpi, abyście
4113  2,51|               rycerze poczęli zgrzytać z cicha zębami na takie zuchwalstwo
4114  2,51|            Wojska polskie wysunęły się z lasu i zarośli w składnym
4115  2,51|                zwany "czelny", złożony z najstarszych rycerzy, za
4116  2,51|            których przelatywał Zyndram z Maszko-wic i Witold. Ten
4117  2,51|         królewskie, które wysuwały się z boru.~Patrzał długo na ich
4118  2,51|                 wargi poczęły drżeć, a z oczu puściły się obfite
4119  2,51|           mieczami i sulicami, lecieli z krzykiem okropnym przeciw
4120  2,51|        Wzruszenie jego już przeszło, a z oczu szły mu, zamiast łez,
4121  2,51|               zniżywszy kopie, poczęły z początku iść krokiem. Lecz
4122  2,51|              równie jak skała stoczona z góry, spadając, coraz większego
4123  2,51|               pędu nabiera, tak i one: z kroku przeszły w rysią,
4124  2,51|             okropne mężów mieszały się z pieśnią. Ale chwilami krzyki
4125  2,51|               zbrakło tchu, i w jednej z takich przerw raz jeszcze
4126  2,51|            mistrz Ulryk, który patrzył z góry na bitwę, stoczył w
4127  2,51|              przypadł jak grom Zyndram z Maszkowic i ukazawszy ostrzem
4128  2,51|             najlepiej zbrojne, złożone z możniejszych bojarów, padły
4129  2,51|            ziemię. Następne zwarły się z wściekłością z krzyżactwem,
4130  2,51|              zwarły się z wściekłością z krzyżactwem, lecz żadne
4131  2,51|           jakże mogło być inaczej, gdy z jednej strony walczyło rycerstwo
4132  2,51|             koniach stalą osłonionych, z drugiej lud, rosły wprawdzie
4133  2,51|                przez te, które wracały z pogoni. Lecz lepiej zbrojni
4134  2,51|              niemal piędź ziemi. Jeden z pułków smoleńskich wycięto
4135  2,51|             nogi. Dwa inne broniły się z rozpaczą i wściekłością.
4136  2,51|               już przeszło zmagały się z Niemcami, którym Kuno Lichtenstein
4137  2,51|         krakowska, gończa pod Jędrkiem z Brochocic i nadworna, której
4138  2,51|                nadworna, której Powała z Taczewa przewodził. Jednakże
4139  2,51|                tarczę, mąż zwierał się z mężem, padały konie, przewracały
4140  2,51|               krwią żelazo, walili się z siodeł na kształt podciętych
4141  2,51|           podciętych sosen witezie. Ci z rycerzy krzyżackich, którzy
4142  2,51|               pod Wilnem zaznali bitew z Polakami, wiedzieli Jaki
4143  2,51|               sypie się niemiłosiernie z miedzianej chmury na łan
4144  2,51|          wicher żywoty, jęki rwały się z piersi, gasły oczy, a zbielałe
4145  2,51|            Lecz żaden jeszcze nie padł z przedniej szych rycerzy
4146  2,51|                trawy. Pierwszy tam Lis z Targowiska porwał mężnego
4147  2,51|      Targowiska porwał mężnego komtura z Osterody, Gamrata, któren
4148  2,51|       pacierzową zgrzytnęło. Krzyknęli z trwogi na widok śmierci
4149  2,51|             widok śmierci wodza ludzie z Osterody, lecz Lis rzucił
4150  2,51|          między żurawie, a gdy Staszko z Charbimowic i Domarat z
4151  2,51|                z Charbimowic i Domarat z Kobylan skoczyli mu na pomoc,
4152  2,51|         dostaną.~Tamże Paszko Złodziej z Biskupic zabił sławnego
4153  2,51|           ujrzał przed sobą wielkoluda z krwawym toporem w dłoni,
4154  2,51|                w dłoni, na którym wraz z krwią przylepły kudły ludzkie,
4155  2,51|                Wraz potem zgasił Locha z Meklemburgii i Klingensteina,
4156  2,51|     Klingensteina, i Szwaba Helmsdorfa z możnego hrabiowskiego rodu,
4157  2,51|           Moguncji, i Nachterwitza też z Moguncji, aż wreszcie poczęli
4158  2,51|           konie.~Tamże potężny Jędrzej z Brochocic, złamawszy miecz
4159  2,51|                młodego Dynheima, który z możnego rodu grafów nadreńskich
4160  2,51|        przedchorągiewni rycerze: Sumik z Nadbroża i dwaj bracia z
4161  2,51|               z Nadbroża i dwaj bracia z Płomykowa, i Dobko z Ochwia,
4162  2,51|            bracia z Płomykowa, i Dobko z Ochwia, i Zych Pikna, osadzili
4163  2,51|               zgubę i zniszczenie.~Zaś z rycerskimi gośćmi starła
4164  2,51|                nadworna, której Ciołek z Żelechowa przywodził. Tam
4165  2,51|       Żelechowa przywodził. Tam Powała z Ta-czewa siłą nadludzką
4166  2,51|               a obok niego szli Leszko z Goraja, drugi Powała z Wyhucza
4167  2,51|          Leszko z Goraja, drugi Powała z Wyhucza i Mści sław ze Skrzynna,
4168  2,51|                dwudziesta siódma Jaśka z Tarnowa przyszła w pomoc,
4169  2,51|               prawie na pół strzelania z kuszy od miejsca, w którym
4170  2,51|            Farurej i Florian Jelitczyk z Korytnicy, i Skarbek z Gór,
4171  2,51|       Jelitczyk z Korytnicy, i Skarbek z Gór, i właśnie ów sławny
4172  2,51|                i właśnie ów sławny Lis z Targowiska, i Paszko Złodziej,
4173  2,51|        Złodziej, i Jan Nałęcz, i Stach z Charbimowic. Pod okropną
4174  2,51|              naprzeciw, on zaś walczył z namarszczoną brwią i ściśniętymi
4175  2,51|             naprzód jak czarna chmura, z której co chwila piorun
4176  2,51|                i trzy mazowieckie szły z nią w zawody. Ale i wszystkie
4177  2,51|              sieradzkiej młody Zbyszko z Bogdańca rzucał się jak
4178  2,51|              każdy rycerz, któremu się z nim potkać przyszło. Niedaleko
4179  2,51|              nieznośnie złowrogi Cztan z Rogowa. Po pierwszym spotkaniu
4180  2,51|               hełm, więc walczył teraz z gołą głową, strasząc swą
4181  2,51|                tysiące rycerzy zaległy z obu stron ziemię, aż wreszcie
4182  2,51|                przeważyć.~Oto wracając z pogoni za Litwą, rozgorzałe
4183  2,51|         wielkich, bezładnych gromadach z krzykiem i śpiewaniem, gdy
4184  2,51|           widząc przybywającą pomoc, i z nowym zapałem poczęli bić
4185  2,51|              na którym siedział Marcin z Wrocimowic trzymający wielką,
4186  2,51|              wojsk chorągiew krakowską z orłem w koronie. Rumak i
4187  2,51|              zwalili się nagle, a wraz z nimi zachwiała się i padła
4188  2,51|             zawód. Krzyknęły wprawdzie z rozpaczą jak jeden mąż wojska
4189  2,51|                najstraszniejsi mężowie z obu armii i rzekłbyś, burza
4190  2,51|          potępieńcy odezwali się nagle z głębi piekła. Wstała kurzawa,
4191  2,51|              piekła. Wstała kurzawa, a z niej wypadły tylko oślepłe
4192  2,51|             niej wypadły tylko oślepłe z przerażenia konie bez jeźdźców,
4193  2,51|        przerażenia konie bez jeźdźców, z krwawymi oczyma i rozwianą
4194  2,51|               Niemiec nie wyszedł żywy z tej burzy i po chwili powiała
4195  2,51|           okrzykiem tryumfu i uderzyło z taką zapamiętałością w Niemców,
4196  2,51|               jakiś zagraniczny rycerz z twarzą zbielałą ze strachu
4197  2,51|              chorągwi.~On zaś, patrząc z góry na bitwę, zrozumiał
4198  2,51|                przebieg bitwy, Zyndram z Maszkowic.~Stało tam wśród
4199  2,51|              zaciężnych Czechów. Jedna z nich zachwiała się jeszcze
4200  2,51|        składały pułki polskie, złożone z konnych, ale nie pancernych,
4201  2,51|          pancernych, ubogich włodyków, z piechot miejskich i najliczniejszych
4202  2,51|                ogromnym głosem Zyndram z Maszkowic, przelatując jak
4203  2,51|        przyleciał do Zyndrama pachołek z rozkazem od króla i szepnął
4204  2,51|                 kiś - peł - na - Pan - z To - bą!...~I szli jak powódź.
4205  2,51|           pachołkowie miejscy, kmiecie z Małopolski i Wielkopolski
4206  2,51|               niebiosom.~*~Król, który z wyniosłego miejsca zawiadował
4207  2,51|                 i chcąc także zajechać z boku Polakom, zatoczył koło,
4208  2,51|              pisarz królewski Zbigniew z Oleśnicy skoczył co siły
4209  2,51|               potu i pokrwawioną myckę z głowy i pokazując ją gońcowi,
4210  2,51|       pokazując ją gońcowi, zakrzyknął z gniewem okrutnym:~- Patrz,
4211  2,51|          mieczem przebodę.~I niepomny, z kim mówi, zziajany, uniesion
4212  2,51|               na gońca, ów zaś, widząc z kim sprawa, a co większa,
4213  2,51|            wypoczęci, szli jak huragan z tętentem, z hukiem, z szumem
4214  2,51|                jak huragan z tętentem, z hukiem, z szumem chorągwi
4215  2,51|          huragan z tętentem, z hukiem, z szumem chorągwi i chorągiewek,
4216  2,51|             gdyby nie ten sam Zbigniew z Oleśnicy, młody sekretarz
4217  2,51|                w ręku, zajechał Niemca z boku i grzmotnąwszy go w
4218  2,51|                Dopiero wyskoczył Dobko z Oleśnicy naprzeciw pędzącego
4219  2,51|            Usłyszawszy to, kopnęły się z miejsca największym pędem
4220  2,51|       potłuczonych, we krwi, w ranach, z poszczerbioną bronią, bez
4221  2,51|                okropniej, i ustępowali z wolna, ale ciągle, jakby
4222  2,51|               wydostać się nieznacznie z morderczego skrętu. A wtem
4223  2,51|             zwyciężyć, wracała teraz i z wrzawą nieludzką pędziła
4224  2,51|            zupełnie.~*~Wemer Tettingen z kilku chorągwiami pierzchł,
4225  2,51|               od walki Rzymian i Gotów z Attylą i Karła Młota z Arabami,
4226  2,51|           Gotów z Attylą i Karła Młota z Arabami, nie walczyły z
4227  2,51|                z Arabami, nie walczyły z sobą wojska tak potężne.
4228  2,51|               potężne. Ale teraz jedno z nich leżało już po większej
4229  2,51|        niemieccy rycerze pozeskakiwali z koni na znak, że chcą iść
4230  2,51|   popodnosiwszy przyłbice, żegnali się z sobą, dając sobie ostatni
4231  2,51|            zwracali się do towarzyszów z prośbą: "Pchnij!"~Zaciekłość
4232  2,51|              przeciw rycerskiemu prawu z tyłu nań uderzać, zeskoczył
4233  2,51|               uderzać, zeskoczył także z rumaka i począł nań wołać
4234  2,51|              rumaka i począł nań wołać z daleka:~- Zwróć, Niemcze,
4235  2,51|           których dzieciom wypadło się z nim spotkać w boju. Jakoż
4236  2,51|               hełm i mężny Arnold padł z rozciętą na dwoje głową...~*~
4237  2,51|             wymykał się teraz chyłkiem z pola, jako lis wymyka się
4238  2,51|              pola, jako lis wymyka się z otoczonego przez myśliwców
4239  2,51|              zajechał mu drogę Zbyszko z Bogdańca. Krzyknął komtur,
4240  2,51|              oszczędź mnie) - i złożył z przestrachu ręce, co usłyszawszy,
4241  2,51|             przed sobą i zdjąwszy hełm z głowy, zapytał:~- Kunonie
4242  2,51|              cię odnajdę i spotkam się z tobą śmiertelnie.~- Wiem -
4243  2,51|                 I po chwili starli się z sobą wobec niemieckich i
4244  2,51|        przycisnął.~Oczy komtura wyszły z przerażenia na wierzch.~-
4245  2,51|              bitew i spotkań, ale nikt z żywych ludzi nie pamiętał
4246  2,51|           głębiej w ciało słowiańskie.~Z siedmiuset "białych płaszczów"
4247  2,51|           szych jeńców. Abdank Skarbek z Gór przywiódł szczecińskiego
4248  2,51|                herbu Dryja, mdlejącego z ran Jerzego Gersdorfa, który
4249  2,51|                 Król, Witold i Zyndram z Maszkowic gotowali się właśnie
4250  2,51|          komtura Kunona Lichtensteina, z gardłem okropnie mizerykordią
4251  2,51|              grafa Wendego, który legł z ręki Powały z Taczewa, i
4252  2,51|               który legł z ręki Powały z Taczewa, i przeszło sześćset
4253  2,51|             jak ich płaszcze twarzami, z otwartymi szklanymi oczyma,
4254  2,51|        szumiały jakby do snu poległym. Z dala pod zorzą widać było
4255  2,51|            chociaż zdawał sobie sprawę z ogromu klęski, jednakże
4256  2,51|               owo żałosne pole śmierci z dziesiątkami tysięcy ciał
4257  2,51|                broń i zdejmując zbroje z poległych.~A w górze, na
4258  2,52|             Już właśnie ksiądz Bartosz z Kłobucka skończył jedną
4259  2,52|            kaliski, miał wkrótce wyjść z drugą i król wyszedł przed
4260  2,52|        szlachcic Hanko Ostojczyk i nim z siodła zeskoczył, zakrzyknął:~-
4261  2,52|       wysłucham. Więc Witold i Zyndram z Maszkowic wskoczyli na konie,
4262  2,52|          goniec, szlachcic Piotr Oksza z Włostowa, i z dala już począł
4263  2,52|              Piotr Oksza z Włostowa, i z dala już począł krzyczeć:~-
4264  2,52|                oka do swoich chorągwi. Z królem przy namiocie kaplicznym
4265  2,52|             proboszcz kaliski wychodzi z drugą mszą, więc Jagiełło
4266  2,52|     sześćdziesiąt kopii, które Zyndram z Maszkowic przysłał jako
4267  2,52|        najsłynniejsi byli:~Jaśko Mążyk z Dąbrowy, prawdziwy olbrzym,
4268  2,52|                postawą niemal Paszkowi z Biskupic równy, a siłą niewiele
4269  2,52|            dworze czeskim i węgierskim z pojedynków, w których kilkunastu
4270  2,52|               bojarzyn litewski Sieńko z Pohosta, którego ojciec
4271  2,52|               polscy rycerze, "wybrani z tysięców", którzy wszyscy
4272  2,52|            Mikołaj i sekretarz Zbyszko z Oleśnicy, młodzieńczyk uczony,
4273  2,52|               trzej giermkowie: Czajka z Nowego Dworu, Mikołaj z
4274  2,52|                z Nowego Dworu, Mikołaj z Morawicy i Daniłko Rusin,
4275  2,52|               ścigłych biegunach mieli z rozkazami do wojska latać.~
4276  2,52|       przywiedli mu również "wybranego z tysięców" cisawego rumaka,
4277  2,52|             się nagle. Smutek znikł mu z oblicza, małe czarne oczy
4278  2,52|             spoważniał znów i pochylił z pokorą przybraną w srebrzysty
4279  2,52|             armia niemiecka, zstępując z wolna z wyniosłej równiny,
4280  2,52|           niemiecka, zstępując z wolna z wyniosłej równiny, minęła
4281  2,52|          bojowym szyku w połowie pola. Z dołu, z polskiego obozu,
4282  2,52|                w połowie pola. Z dołu, z polskiego obozu, widać było
4283  2,52|              którzy wojując poprzednio z Krzyżakami, znali ich wojska
4284  2,52|              potężną świętego Jerzego, z krzyżem czerwonym w polu
4285  2,52|               wszystkich stron świata: z Rakuz, z Bawarii, ze Szwabii,
4286  2,52|      wszystkich stron świata: z Rakuz, z Bawarii, ze Szwabii, ze
4287  2,52|              ze Szwajcarii, ze słynnej z rycerstwa Burgundii, z bogatej
4288  2,52|         słynnej z rycerstwa Burgundii, z bogatej Flandrii, ze słonecznej
4289  2,52|          jeszcze waleczne słowa mówią, z zamorskiej Anglii, ojczyzny
4290  2,52|             celnych łuczników, i nawet z dalekiej Hiszpanii, gdzie
4291  2,52|                wśród ustawicznych walk z Saracena-mi rozkwitło nad
4292  2,52|               szlachcie spod Sieradza, z Koniecpola, z Krześni, z
4293  2,52|                Sieradza, z Koniecpola, z Krześni, z Bogdańca, z Rogowa
4294  2,52|               z Koniecpola, z Krześni, z Bogdańca, z Rogowa i Brzozowej
4295  2,52|                 z Krześni, z Bogdańca, z Rogowa i Brzozowej jak również
4296  2,52|                i Brzozowej jak również z innych ziem polskich poczęła
4297  2,52|               przyjdzie im się związać z Niemcami i całym tym świetnym
4298  2,52|                uwięzi psy myśliwe, gdy z daleka dzikiego zwierza
4299  2,52|             Lecz Krzyżacy, spoglądając z góry na lesistą nizinę,
4300  2,52|              Dumy w siłę, jakiej żaden z mistrzów nie wyprowadził
4301  2,52|                 Jakie tam wojska! Jeno z Polaki przyjdzie się nieco
4302  2,52|                 jakim sposobem wywabić z zarośli nieprzyjaciela.~-
4303  2,52|                 którzy bogdaj że umkną z tego pola, na którym ja
4304  2,52|         spotniałe oblicze i zakrzyknął z gniewem okrutnym:~- Milsza
4305  2,52|                tym, jak nieprzyjaciela z boru wyciągnąć. Więc różni
4306  2,52|                dwóch heroldów do króla z oznajmieniem, że mistrz
4307  2,52|               im pola, to ustąpi nieco z wojskiem, aby im go przyczynić.~*~
4308  2,52|                   Król zjechał właśnie z nadbrzeża jeziora i udał
4309  2,52|               nimi, oni zaś, zsiadłszy z koni, stanęli po chwili
4310  2,52|               królewskich. Jaśko Mążyk z Dąbrowy wytłumaczył jego
4311  2,52|               wysunął się drugi herold z gryfem na tarczy i tak przemówił:~-
4312  2,52|              wam pola do bitwy, to się z wojskami wam ustąpi, abyście
4313  2,52|               rycerze poczęli zgrzytać z cicha zębami na takie zuchwalstwo
4314  2,52|            Wojska polskie wysunęły się z lasu i zarośli w składnym
4315  2,52|                zwany "czelny", złożony z najstarszych rycerzy, za
4316  2,52|            których przelatywał Zyndram z Maszko-wic i Witold. Ten
4317  2,52|         królewskie, które wysuwały się z boru.~Patrzał długo na ich
4318  2,52|                 wargi poczęły drżeć, a z oczu puściły się obfite
4319  2,52|           mieczami i sulicami, lecieli z krzykiem okropnym przeciw
4320  2,52|        Wzruszenie jego już przeszło, a z oczu szły mu, zamiast łez,
4321  2,52|               zniżywszy kopie, poczęły z początku iść krokiem. Lecz
4322  2,52|              równie jak skała stoczona z góry, spadając, coraz większego
4323  2,52|               pędu nabiera, tak i one: z kroku przeszły w rysią,
4324  2,52|             okropne mężów mieszały się z pieśnią. Ale chwilami krzyki
4325  2,52|               zbrakło tchu, i w jednej z takich przerw raz jeszcze
4326  2,52|            mistrz Ulryk, który patrzył z góry na bitwę, stoczył w
4327  2,52|              przypadł jak grom Zyndram z Maszkowic i ukazawszy ostrzem
4328  2,52|             najlepiej zbrojne, złożone z możniejszych bojarów, padły
4329  2,52|            ziemię. Następne zwarły się z wściekłością z krzyżactwem,
4330  2,52|              zwarły się z wściekłością z krzyżactwem, lecz żadne
4331  2,52|           jakże mogło być inaczej, gdy z jednej strony walczyło rycerstwo
4332  2,52|             koniach stalą osłonionych, z drugiej lud, rosły wprawdzie
4333  2,52|                przez te, które wracały z pogoni. Lecz lepiej zbrojni
4334  2,52|              niemal piędź ziemi. Jeden z pułków smoleńskich wycięto
4335  2,52|             nogi. Dwa inne broniły się z rozpaczą i wściekłością.
4336  2,52|               już przeszło zmagały się z Niemcami, którym Kuno Lichtenstein
4337  2,52|         krakowska, gończa pod Jędrkiem z Brochocic i nadworna, której
4338  2,52|                nadworna, której Powała z Taczewa przewodził. Jednakże
4339  2,52|                tarczę, mąż zwierał się z mężem, padały konie, przewracały
4340  2,52|               krwią żelazo, walili się z siodeł na kształt podciętych
4341  2,52|           podciętych sosen witezie. Ci z rycerzy krzyżackich, którzy
4342  2,52|               pod Wilnem zaznali bitew z Polakami, wiedzieli Jaki
4343  2,52|               sypie się niemiłosiernie z miedzianej chmury na łan
4344  2,52|          wicher żywoty, jęki rwały się z piersi, gasły oczy, a zbielałe
4345  2,52|            Lecz żaden jeszcze nie padł z przedniej szych rycerzy
4346  2,52|                trawy. Pierwszy tam Lis z Targowiska porwał mężnego
4347  2,52|      Targowiska porwał mężnego komtura z Osterody, Gamrata, któren
4348  2,52|       pacierzową zgrzytnęło. Krzyknęli z trwogi na widok śmierci
4349  2,52|             widok śmierci wodza ludzie z Osterody, lecz Lis rzucił
4350  2,52|          między żurawie, a gdy Staszko z Charbimowic i Domarat z
4351  2,52|                z Charbimowic i Domarat z Kobylan skoczyli mu na pomoc,
4352  2,52|         dostaną.~Tamże Paszko Złodziej z Biskupic zabił sławnego
4353  2,52|           ujrzał przed sobą wielkoluda z krwawym toporem w dłoni,
4354  2,52|                w dłoni, na którym wraz z krwią przylepły kudły ludzkie,
4355  2,52|                Wraz potem zgasił Locha z Meklemburgii i Klingensteina,
4356  2,52|     Klingensteina, i Szwaba Helmsdorfa z możnego hrabiowskiego rodu,
4357  2,52|           Moguncji, i Nachterwitza też z Moguncji, aż wreszcie poczęli
4358  2,52|           konie.~Tamże potężny Jędrzej z Brochocic, złamawszy miecz
4359  2,52|                młodego Dynheima, który z możnego rodu grafów nadreńskich
4360  2,52|        przedchorągiewni rycerze: Sumik z Nadbroża i dwaj bracia z
4361  2,52|               z Nadbroża i dwaj bracia z Płomykowa, i Dobko z Ochwia,
4362  2,52|            bracia z Płomykowa, i Dobko z Ochwia, i Zych Pikna, osadzili
4363  2,52|               zgubę i zniszczenie.~Zaś z rycerskimi gośćmi starła
4364  2,52|                nadworna, której Ciołek z Żelechowa przywodził. Tam
4365  2,52|       Żelechowa przywodził. Tam Powała z Ta-czewa siłą nadludzką
4366  2,52|               a obok niego szli Leszko z Goraja, drugi Powała z Wyhucza
4367  2,52|          Leszko z Goraja, drugi Powała z Wyhucza i Mści sław ze Skrzynna,
4368  2,52|                dwudziesta siódma Jaśka z Tarnowa przyszła w pomoc,
4369  2,52|               prawie na pół strzelania z kuszy od miejsca, w którym
4370  2,52|            Farurej i Florian Jelitczyk z Korytnicy, i Skarbek z Gór,
4371  2,52|       Jelitczyk z Korytnicy, i Skarbek z Gór, i właśnie ów sławny
4372  2,52|                i właśnie ów sławny Lis z Targowiska, i Paszko Złodziej,
4373  2,52|        Złodziej, i Jan Nałęcz, i Stach z Charbimowic. Pod okropną
4374  2,52|              naprzeciw, on zaś walczył z namarszczoną brwią i ściśniętymi
4375  2,52|             naprzód jak czarna chmura, z której co chwila piorun
4376  2,52|                i trzy mazowieckie szły z nią w zawody. Ale i wszystkie
4377  2,52|              sieradzkiej młody Zbyszko z Bogdańca rzucał się jak
4378  2,52|              każdy rycerz, któremu się z nim potkać przyszło. Niedaleko
4379  2,52|              nieznośnie złowrogi Cztan z Rogowa. Po pierwszym spotkaniu
4380  2,52|               hełm, więc walczył teraz z gołą głową, strasząc swą
4381  2,52|                tysiące rycerzy zaległy z obu stron ziemię, aż wreszcie
4382  2,52|                przeważyć.~Oto wracając z pogoni za Litwą, rozgorzałe
4383  2,52|         wielkich, bezładnych gromadach z krzykiem i śpiewaniem, gdy
4384  2,52|           widząc przybywającą pomoc, i z nowym zapałem poczęli bić
4385  2,52|              na którym siedział Marcin z Wrocimowic trzymający wielką,
4386  2,52|              wojsk chorągiew krakowską z orłem w koronie. Rumak i
4387  2,52|              zwalili się nagle, a wraz z nimi zachwiała się i padła
4388  2,52|             zawód. Krzyknęły wprawdzie z rozpaczą jak jeden mąż wojska
4389  2,52|                najstraszniejsi mężowie z obu armii i rzekłbyś, burza
4390  2,52|          potępieńcy odezwali się nagle z głębi piekła. Wstała kurzawa,
4391  2,52|              piekła. Wstała kurzawa, a z niej wypadły tylko oślepłe
4392  2,52|             niej wypadły tylko oślepłe z przerażenia konie bez jeźdźców,
4393  2,52|        przerażenia konie bez jeźdźców, z krwawymi oczyma i rozwianą
4394  2,52|               Niemiec nie wyszedł żywy z tej burzy i po chwili powiała
4395  2,52|           okrzykiem tryumfu i uderzyło z taką zapamiętałością w Niemców,
4396  2,52|               jakiś zagraniczny rycerz z twarzą zbielałą ze strachu
4397  2,52|              chorągwi.~On zaś, patrząc z góry na bitwę, zrozumiał
4398  2,52|                przebieg bitwy, Zyndram z Maszkowic.~Stało tam wśród
4399  2,52|              zaciężnych Czechów. Jedna z nich zachwiała się jeszcze
4400  2,52|        składały pułki polskie, złożone z konnych, ale nie pancernych,
4401  2,52|          pancernych, ubogich włodyków, z piechot miejskich i najliczniejszych
4402  2,52|                ogromnym głosem Zyndram z Maszkowic, przelatując jak
4403  2,52|        przyleciał do Zyndrama pachołek z rozkazem od króla i szepnął
4404  2,52|                 kiś - peł - na - Pan - z To - bą!...~I szli jak powódź.
4405  2,52|           pachołkowie miejscy, kmiecie z Małopolski i Wielkopolski
4406  2,52|               niebiosom.~*~Król, który z wyniosłego miejsca zawiadował
4407  2,52|                 i chcąc także zajechać z boku Polakom, zatoczył koło,
4408  2,52|              pisarz królewski Zbigniew z Oleśnicy skoczył co siły
4409  2,52|               potu i pokrwawioną myckę z głowy i pokazując ją gońcowi,
4410  2,52|       pokazując ją gońcowi, zakrzyknął z gniewem okrutnym:~- Patrz,
4411  2,52|          mieczem przebodę.~I niepomny, z kim mówi, zziajany, uniesion
4412  2,52|               na gońca, ów zaś, widząc z kim sprawa, a co większa,
4413  2,52|            wypoczęci, szli jak huragan z tętentem, z hukiem, z szumem
4414  2,52|                jak huragan z tętentem, z hukiem, z szumem chorągwi
4415  2,52|          huragan z tętentem, z hukiem, z szumem chorągwi i chorągiewek,
4416  2,52|             gdyby nie ten sam Zbigniew z Oleśnicy, młody sekretarz
4417  2,52|                w ręku, zajechał Niemca z boku i grzmotnąwszy go w
4418  2,52|                Dopiero wyskoczył Dobko z Oleśnicy naprzeciw pędzącego
4419  2,52|            Usłyszawszy to, kopnęły się z miejsca największym pędem
4420  2,52|       potłuczonych, we krwi, w ranach, z poszczerbioną bronią, bez
4421  2,52|                okropniej, i ustępowali z wolna, ale ciągle, jakby
4422  2,52|               wydostać się nieznacznie z morderczego skrętu. A wtem
4423  2,52|             zwyciężyć, wracała teraz i z wrzawą nieludzką pędziła
4424  2,52|            zupełnie.~*~Wemer Tettingen z kilku chorągwiami pierzchł,
4425  2,52|               od walki Rzymian i Gotów z Attylą i Karła Młota z Arabami,
4426  2,52|           Gotów z Attylą i Karła Młota z Arabami, nie walczyły z
4427  2,52|                z Arabami, nie walczyły z sobą wojska tak potężne.
4428  2,52|               potężne. Ale teraz jedno z nich leżało już po większej
4429  2,52|        niemieccy rycerze pozeskakiwali z koni na znak, że chcą iść
4430  2,52|   popodnosiwszy przyłbice, żegnali się z sobą, dając sobie ostatni
4431  2,52|            zwracali się do towarzyszów z prośbą: "Pchnij!"~Zaciekłość
4432  2,52|              przeciw rycerskiemu prawu z tyłu nań uderzać, zeskoczył
4433  2,52|               uderzać, zeskoczył także z rumaka i począł nań wołać
4434  2,52|              rumaka i począł nań wołać z daleka:~- Zwróć, Niemcze,
4435  2,52|           których dzieciom wypadło się z nim spotkać w boju. Jakoż
4436  2,52|               hełm i mężny Arnold padł z rozciętą na dwoje głową...~*~
4437  2,52|             wymykał się teraz chyłkiem z pola, jako lis wymyka się
4438  2,52|              pola, jako lis wymyka się z otoczonego przez myśliwców
4439  2,52|              zajechał mu drogę Zbyszko z Bogdańca. Krzyknął komtur,
4440  2,52|              oszczędź mnie) - i złożył z przestrachu ręce, co usłyszawszy,
4441  2,52|             przed sobą i zdjąwszy hełm z głowy, zapytał:~- Kunonie
4442  2,52|              cię odnajdę i spotkam się z tobą śmiertelnie.~- Wiem -
4443  2,52|                 I po chwili starli się z sobą wobec niemieckich i
4444  2,52|        przycisnął.~Oczy komtura wyszły z przerażenia na wierzch.~-
4445  2,52|              bitew i spotkań, ale nikt z żywych ludzi nie pamiętał
4446  2,52|           głębiej w ciało słowiańskie.~Z siedmiuset "białych płaszczów"
4447  2,52|           szych jeńców. Abdank Skarbek z Gór przywiódł szczecińskiego
4448  2,52|                herbu Dryja, mdlejącego z ran Jerzego Gersdorfa, który
4449  2,52|                 Król, Witold i Zyndram z Maszkowic gotowali się właśnie
4450  2,52|          komtura Kunona Lichtensteina, z gardłem okropnie mizerykordią
4451  2,52|              grafa Wendego, który legł z ręki Powały z Taczewa, i
4452  2,52|               który legł z ręki Powały z Taczewa, i przeszło sześćset
4453  2,52|             jak ich płaszcze twarzami, z otwartymi szklanymi oczyma,
4454  2,52|        szumiały jakby do snu poległym. Z dala pod zorzą widać było
4455  2,52|            chociaż zdawał sobie sprawę z ogromu klęski, jednakże
4456  2,52|               owo żałosne pole śmierci z dziesiątkami tysięcy ciał
4457  2,52|                broń i zdejmując zbroje z poległych.~A w górze, na
4458  2,53|           której jedną bramą wyjeżdżał z Malborga ze łzami w oczach