Tom,    Rozdzial

3001  2,42|                  stronę wojny, mniemając, że raz trzeba skończyć z tym
3002  2,42|                tym mówił do młodego Jaśka ze Zgorzelic i do innych sąsiadów,
3003  2,42|               mądrzejszy od innych i wie, że nie byłaby to zwyczajna
3004  2,42|              Niemce szczekają po świecie, że dusza jeszcze w nim pogańska.
3005  2,42|                ręce swędzą, bo i to wiem, że nienawidzi on jak trądu
3006  2,42|                   potem weszło w zwyczaj, że ten lub ów sąsiad, zasłyszawszy
3007  2,42|                całym kraju radosna wieść, że dzielny Kiejstutowicz wziął
3008  2,42|                   mi to strony, bośmy tam ze Zbyszkiem i ze Skirwoiłłą
3009  2,42|                  bośmy tam ze Zbyszkiem i ze Skirwoiłłą tęgo Krzyżaków
3010  2,42|                   de Lorche. Oto Bóg dał, że się Niemiaszkom noga powinęła,
3011  2,42|                 coś więcej, a mianowicie, że Witold rozpoczął układy
3012  2,42|                  od innych różny i pewnie ze wszystkich panów krześcijańskich
3013  2,42|                 którzy mu to za złe mają, że on ze krwią tego nieszczęsnego
3014  2,42|                  mu to za złe mają, że on ze krwią tego nieszczęsnego
3015  2,42|           słyszałem od samego Skirwoiłły, że on z tej krainy wrzód wiecznie
3016  2,42|                  miesięcy. Doszły wieści, że pokój istotnie stanął; zboża
3017  2,42|           wytrzymać Maćko i zapowiedział, że wyruszy do Spychowa, wieści
3018  2,42|                  i za siebie. Mówił tedy, że wyprawa widocznie się jednak
3019  2,42|                   pióropuszów. Wrócił też ze zdobycznymi końmi i zbrojami,
3020  2,42|                się położyć. Pokazało się, że miał zbity lewy bok i złamane
3021  2,42|                   przyczyniła się i droga ze Spychowa. Nie było to wszystko
3022  2,42|                  Z początku myślał Maćko, że po dwóch albo trzech dniach
3023  2,42|               Jagienka, wpadłszy na myśl, że to może jest coś więcej
3024  2,42|             niżeli zwyczajna krzypota - i że młodzian ma chyba jakąś
3025  2,42|                 lubi, a to też widziałem, że jak się tam kręcisz po izbie,
3026  2,42|           Jagienka.~- Kiedy powiedziałem, że wodzi, to wodzi. A jak cię
3027  2,42|                    Jednakże pokazało się, że Jagienka nie umie i nie
3028  2,42|                  co do czego, zrozumiała, że trzeba by jej mówić o Danusi
3029  2,42|                 się Boga! Bo ja myślałem, że jak tam te dusze w niebie
3030  2,42|                Zbyszko - ja sam myślałem, że mi ulży! sam myślałem, że
3031  2,42|                 że mi ulży! sam myślałem, że i Danuśkę, i siebie ucieszę...
3032  2,42|           przedtem. Tak ci to widać jest, że na nic zbawionym duszom
3033  2,42|               wymiarkował z tego właśnie, że mi się świat nie wydał weselszy
3034  2,42|                  przywykł.~- To czemu się ze smutków nie otrząchniesz?
3035  2,42|               powiedział to tak szczerze, że Maćko od razu przestał posądzać
3036  2,42|                  Maćko jednak był pewien, że odgadł prawdziwą przyczynę,
3037  2,42|                 Nie dziwować się ludziom, że się mnie radzą!"~A gdy po
3038  2,42|                  z konia, powiedział jej, że wie, czego Zbyszkowi brakuje.~
3039  2,43|                 ale sam przecie powiadał, że lepiej jej musi być na dworcu
3040  2,43|          książęcym. Zżył się już z myślą, że jej na świecie nie ma, przywykł
3041  2,43|                przywykł do niej i uważał, że wcale nie mogło być inaczej.
3042  2,43|               szybach kościelnych wycięte ze szkła i pooprawiane w ołów
3043  2,43|          przeźroczystą, odwróconą bokiem, ze złożonymi rączkami, ze wzniesionymi
3044  2,43|                    ze złożonymi rączkami, ze wzniesionymi oczyma i grającą
3045  2,43|                   czystym i bezcielesnym, że gdy czasem wspomniał sobie,
3046  2,43|          przejmowało go jakby zdziwienie, że to być mogło. Już w czasie
3047  2,43|           podobnymi.~Ale on nie wiedział, że był taki - tym bardziej
3048  2,43|                   był taki - tym bardziej że z początku chorzał. Powoli
3049  2,43|              wiedząc, co to jest, myślał, że wciąż chorzeje, i wylegiwał
3050  2,43|                wylegiwał się w łożu, rad, że Maćko i Jagienka strzegą
3051  2,43|                 Chwilami wydawało mu się, że mu jest tak dobrze jak w
3052  2,43|                  było przy nim Jagienki - że źle, smutno, nieznośnie.
3053  2,43|           gorączka, i zapowiadał Maćkowi, że wróciwszy do zdrowia, pójdzie
3054  2,43|                    gdyż pokochała Zbyszka ze wszystkich sił duszy i serca.
3055  2,43|                 kochanie do tego stopnia, że był jej milszym i stokroć
3056  2,43|              przebiegle do Zbyszka:~- Bo, że cię tam trochę doglądam,
3057  2,43|             miękkim głosem. - No! pewnie, że inna. Ale żebym cię już
3058  2,43|                  Nieraz mogło się zdawać, że oboje o czym innym mówią,
3059  2,43|                wydawała mu się tak cudna, że się jej napatrzyć nie mógł.
3060  2,43|                   nie mógł. Bywało także, że spojrzenia ich spotykały
3061  2,43|               oczy, sam w siebie wmawiał, że ona mu tylko siostrzaną
3062  2,43|           zarzewie dmuchał, bo tak myślę, że i nie trzeba".~I nie tylko
3063  2,43|                Zbyszko znów mu powtórzył, że chyba na jaką daleką wyprawę
3064  2,43|                   A Zbyszko aż zerwał się ze zdziwienia i siadł na łożu.~-
3065  2,43|                Jaka? No! nie ma co gadać, że roki mi godne są - ale też
3066  2,43|                   tych, których pożyczyła ze Zgorzelic i z Moczy dołów
3067  2,44|                   łożu. Maćko powiedział, że wypada im teraz pojechać
3068  2,44|                  W tym celu kazał wydobyć ze skrzyni piękne szaty, aby
3069  2,44|                  miało i tę dobrą stronę, że w czasie wypraw hełm daleko
3070  2,44|               uchybiać, a tu możesz sobie ze mnie dworować, ile chcesz,
3071  2,44|             mężowi; ale obyczaj też jest, że gdy rycerz siostry albo
3072  2,44|                 jej wpół i nie przycisnąć ze wszystkich sił do piersi.~
3073  2,44|                   jak róże, czuła bowiem, że Zbyszko oczu nie odrywa
3074  2,44|                      Jużci, nie smok! Ale że stryj Maćko powiada, że
3075  2,44|                   że stryj Maćko powiada, że cię chce brać!...~- Bo chce,
3076  2,44|                  głos stał się tak cichy, że Zbyszko ledwo mógł dosłyszeć,
3077  2,44|                   hej!... I krzyczał tak, że stary Maćko, myśląc, że
3078  2,44|                   że stary Maćko, myśląc, że stało się coś niezwykłego,
3079  2,44|                ręku~Zbyszka, zdumiał się, że wszystko poszło tak niespodziewanie
3080  2,44|             kościste ramiona i przycisnął ze wszystkich sił do piersi.~-
3081  2,44|                rzekł. - Wiedziałem ci ja, że tak się skończy, ale mi
3082  2,44|                  to was tak oboje miłuję, że i wstyd gadać.~I chociaż
3083  2,44|               hartowne, wzruszył się tak, że aż ścisnęło go coś w gardle,
3084  2,45|                czasie napełniło fosę tak, że musiał Maćko obmyślać ujście
3085  2,45|                    bale dębowe tak grube, że trzech chłopów jednego objąć
3086  2,45|              pomimo stałej pomocy chłopów ze Zgorzelic i Moczydołów dopiero
3087  2,45|                się tym gorliwiej dlatego, że przedtem jeszcze Ja-gienka
3088  2,45|            pracować, zabiegać i wiedział, że ród Gradów nie zaginie,
3089  2,45|              mówił stary - na schwał, tak że w całym Królestwie nie masz
3090  2,45|                 niby kwiat najpiękniejszy ze wszystkich na łące. Przyniosła
3091  2,45|               dworność, i dzielność taką, że niejeden rycerz mógłby się
3092  2,45|                  po mszy pijał w karczmie ze starym Wilkiem z Brzozowej,
3093  2,45|                Inni zaś głośno wyznawali, że takiej chybaby na dworze
3094  2,45|                   I był o tym jeden głos, że "to dopiero niewiasta, co
3095  2,45|                  dziwiono się zbytecznie, że ją dostał, albowiem opromieniła
3096  2,45|                 udeptanej ziemi. Mówiono, że żaden mu się nigdy nie odjął,
3097  2,45|                   mu się nigdy nie odjął, że w Malborgu dwunastu ich
3098  2,45|             mistrzowego Ulryka, wreszcie, że nawet z krakowskimi rycerzami
3099  2,45|              rycerzami mógł się potykać i że sam niezwyciężony Zawisza
3100  2,45|             zamożność jednała mu na równi ze sławą szacunek ludzki. Bo
3101  2,45|                 sławą szacunek ludzki. Bo że za Jagienką wziął Moczy
3102  2,45|               tego szeptali sobie ludzie, że samych łupów zdobytych i
3103  2,45|                   niedawna podupadły, tak że prócz pustego Bogdańca nic
3104  2,45|                  I podziw był wielki, ale że towarzyszyło mu ogólne,
3105  2,45|                    instynktowne poczucie, że cały naród idzie także niepowstrzymanym
3106  2,45|           jakiegoś niezmiernego dorobku i że z woli Bożej taki ma być
3107  2,45|                 też na ich widok uczuwał, że mu za ciasno w domowych
3108  2,45|                  w rodzimych granicach, i że o ścianę są we wrażej mocy
3109  2,46|               Nieraz mawiał też sąsiadom, że więcej dostał, niźli sam
3110  2,46|                   duszy miał przekonanie, że wszystko zło skończyło się
3111  2,46|                 skończyło się na zawsze i że żadna troska, żadna niedola
3112  2,46|                było czterdzieści świerzop ze źrebięty, które stary szlachcic
3113  2,46|              przeczył, gdy ludzie mówili, że ma szczęsną rękę. W rok
3114  2,46|           zatroszczył się tym bynajmniej, że gdyby tak miało pójść dalej,
3115  2,46|                była to rzecz godna uwagi, że Zakon stał przecie na szczycie
3116  2,46|               przecie na szczycie potęgi, że bogactwy, siłą, mnogością
3117  2,46|           Jagiełłowym, nie tylko dlatego, że to były stare polskie ziemie,
3118  2,46|                  z wojen, które albo sami ze Zbyszkiem wzięli, albo po
3119  2,46|                 wzięli, albo po Jurandzie ze Spychowa odziedziczyli,
3120  2,46|           domo-sko ostało. Ludzie gadali, że dla zbytku mchów na dachu
3121  2,46|            chciało gorzeć - ale ja myślę, że była w tym i łaska Boża -
3122  2,46|              wojaczki biadałem ja nieraz, że nie mamy do czego wracać,
3123  2,46|              innego, aleja tak już myślę, że skoro nas ów stary dom nie
3124  2,46|               cudnie. Bo przecie wiadomo, że Zbyszko i w Krakowie na
3125  2,46|                   musi sobie przypominać, że to nie żadne wielkie państwo,
3126  2,46|                   wola boska. Ale ten był ze wszystkich najtęższy. Prawy
3127  2,46|           rycerskie, ale i rozum Zbyszka, że to w Malborgu z najprzedniejszymi
3128  2,46|             jednak, by stary Wilk myślał, że coś podobnego im może grozić,
3129  2,46|                 Bogdanieccy mieli wywieźć ze Spychowa. Mówiono, że pieniądze
3130  2,46|             wywieźć ze Spychowa. Mówiono, że pieniądze solówkami wozili
3131  2,46|          niechętnym okiem, gdyż wiedział, że i to sławy rodowi przymnaża.~
3132  2,47|               mówił - odpowiedział Maćko -że póki mistrz Konrad żywie,
3133  2,47|                  wyjechał Maćko, wziąwszy ze sobą kilka wozów i zbroję
3134  2,47|                   odjezdnym zapowiedział, że może zabawi dłużej niż zwykle,
3135  2,47|                   działo - i za-spokojon, że wszystko szło dobrze, rozpogodził
3136  2,47|                   swej wyprawie.~- Wiesz, że byłem w Malborgu - rzekł.~-
3137  2,47|                 równym być mniema. Mówią, że wszystkim rządzi i że wszystkie
3138  2,47|              Mówią, że wszystkim rządzi i że wszystkie sprawy Zakonu
3139  2,47|                   nie serca mu brak, jeno że jest zakonnik i że, prawi,
3140  2,47|                   jeno że jest zakonnik i że, prawi, urząd ma tak znaczny
3141  2,47|                   ma tak znaczny i godny, że mu te rzeczy nie w głowie -
3142  2,47|                   rzeczy nie w głowie - i że więcej by czci uchybił,
3143  2,47|                się okrutnie, ale rzekłem, że i tak do Malborga muszę
3144  2,47|                   Malborga, bom wiedział, że inaczej głowy z tego wilczego
3145  2,47|                  nie zastał. Powiedzieli, że do Witolda w posły pojechał.
3146  2,47|          przyjechał, oni zaś zakrzyknęli, że to nie może być.~- Czemu?~-
3147  2,47|                 ale tak całkiem popękane, że i jednej grzywny nikt za
3148  2,47|             pocieszać.~- Mnie też znacie, że w takich rzeczach ni sobie,
3149  2,47|            miałbym dosyć. I to wam mówię, że najwięksi rycerze w Krakowie
3150  2,47|              konia czy piechtą?~- Było mu ze trzydzieści pięć roków i
3151  2,47|                   z konia. Bóg mi pomógł, że go kopią zmacałem, ale potem
3152  2,47|                   krew mu z gęby buchała, że cała broda była jakoby jeden
3153  2,47|                   A narzekaliście nieraz, że się starzejecie?~- Bo jak
3154  2,47|                 pogardliwie ręką na znak, że z Kunonem byłoby mu poszło
3155  2,47|                Maćko. -Jedni tedy gadają, że po Kondracie będzie Kuno,
3156  2,47|          Kondracie będzie Kuno, a drudzy, że brat Kondratowy, Ulryk.~-
3157  2,47|                   aż drży. Powiadają też, że byle mistrzem ostał, to
3158  2,47|             Chociaż wie, żeś mocniejszy i że z tobą źle zadrzeć, będzie
3159  2,47|                może.~- Przecie oni myślą, że Zakon od wszystkich królestw
3160  2,48|              dopiero w rok później. Jaśko ze Zgorzelic, brat Jagienki,
3161  2,48|              Zbyszko wiedzieli wprawdzie, że wojna nie rozpala się tak
3162  2,48|                 niemniej jednak wierzyli, że do niej przyjdzie -i poczęli
3163  2,48|               giermków, czeladź, sołtysów ze wsi, siedzących na niemieckim
3164  2,48|                  duszy głębokie poczucie, że raz trzeba skończyć z tym
3165  2,48|                wrogiem całego plemienia i że nie zakwitnie w potędze,
3166  2,48|                wielką uwagą, tym bardziej że było przekonanie powszechne,
3167  2,48|                   przekonanie powszechne, że wojna to nie będzie łatwa,
3168  2,48|                wojna to nie będzie łatwa, że przyjdzie się mierzyć z
3169  2,48|                  nie poprzestawać na tym, że tu i owdzie pokołacze się
3170  2,48|                  Owóż rozeszła się wieść, że i teraz przyjechali jacyś
3171  2,48|               Kogoście widzieli? - wołano ze wszystkich stron.~- Kogo
3172  2,48|                    A jakie nowiny? Takie, że pono wraz konie siodłać
3173  2,48|                  przyczyna, co?~- Pewnie, że mama; bywały i większe,
3174  2,48|                   długo, tak nawet długo, że niektórzy poczęli znów wątpić.
3175  2,48|            rozmaitych oznak wywnioskować, że zbliża się wojna - i to
3176  2,48|                  Płocka. Oczywistym było, że szło o zapasy dla wielkich
3177  2,48|               poddani niemieckich rycerzy ze Śląska, ale wiedziano, że
3178  2,48|                 ze Śląska, ale wiedziano, że wszędzie dzieje się to samo,
3179  2,48|                duszą całą. Powiadali też, że niektóre nadgraniczne wsie
3180  2,48|                 dalekiego nawet Królewca, ze wszystkich pruskich miast
3181  2,48|               wszystkich pruskich miast i ze wszystkich komandorii. Byli
3182  2,48|                  i księża. Domyślano się, że znoszą wiadomości o wszystkim,
3183  2,48|           gościach. Jakoż szeptano sobie, że wojewodowie po miastach
3184  2,48|              Dochodziły wieści z Krakowa, że król i panowie rada wiedzą
3185  2,48|                Koniecpola i opowiadał im, że mistrz Ulryk i inni Krzyżacy
3186  2,48|                   się o wieści z Polski i że pewni są, iż jednym zamachem
3187  2,48|               Boście obiecywali na pewno, że będzie - mówił - a tu nic
3188  2,48|                   godzinie zgodzi? Mówią, że nie chce wojny.~- Bo nie
3189  2,48|              ściany - i to ci jeno rzekę, że gdyby nie było Drezdenka,
3190  2,48|            królowi cierpliwości.~- Wiera, że mogło mu zbraknąć - zawołał
3191  2,48|           okrutnie zapalczywy.~Tak to oni ze sobą rozmawiali, a tymczasem
3192  2,48|                 po całym kraju wiadomość, że Krzyżacy napadli i zagrabili
3193  2,48|              pchali do wojny, zrozumieli, że on do niej pcha głośno i
3194  2,48|                  o Drezdenko w tej myśli, że gdy jako podległy królowi
3195  2,48|        przynajmniej na czas dłuższy. Lecz że panowie rada wiedzieli o
3196  2,48|            krzyżaccy, którym zdawało się, że znają wielkiego księcia,
3197  2,48|           olbrzymiego państwa zrozumieli, że wybiła stanowcza godzina.
3198  2,48|                   wsie po sołtysów. Konie ze stajen wywieść i wozy zaprzęgać!
3199  2,48|                   Bo wedle prawa możecie, że to człowiek z was w leciech
3200  2,48|             zawzięte oblicze, aby poznać, że na nic wszelka namowa. Zresztą,
3201  2,48|                 jest godny, a i to wiesz, że ja tam niezbyt płochliwa,
3202  2,48|                  tam niezbyt płochliwa, i że ni kusza, ni sulica mi nie
3203  2,48|                zaś co dzień dziękuj Bogu, że ci dał taką niewiastę! -
3204  2,48|                   Jagienki, młodego Jaśka ze Zgorzelic, który jako dziedzic
3205  2,48|                  już mu się trzęsła nieco ze starości, ale ciągnął i
3206  2,49|              polscy i litewscy wiedzieli, że walna rozprawa musi wkrótce
3207  2,49|                 kilka dni. Przypuszczano, że mistrz, zabieżawszy drogę
3208  2,49|               zapałem tak niepohamowanym, że nim cały obóz nadciągnął,
3209  2,49|                  i grzmoty roztaczały się ze straszliwym łoskotem między
3210  2,49|                   uciszyło się nieco, tak że można było przynajmniej
3211  2,49|                przed którą zdawano sprawę ze zdobycia Gilgenburga. Ponieważ
3212  2,49|                   Zbyszka, jako świadków, że podwojski dotarł do nich
3213  2,49|                   z załogą. A co do tego, że uderzył na zamek: "Trudno,
3214  2,49|               sławili jeszcze ich męstwo, że "tak wartko pożyli zamek
3215  2,49|         przedchorągiewnymi zwano dlatego, że w pierwszym szeregu stawali
3216  2,49|                  rachunki, ale tak tuszę, że im teraz za wszystkie czasy
3217  2,49|               odrzekł Zbyszko.~- A wiesz, że twój Kuno Lichtenstein jest
3218  2,49|        odpowiedział Powała - ale odrzekł, że urząd nie pozwala mu się
3219  2,49|                stało ślubowaniu przez to, że Maćko potykał się z krewnym
3220  2,49|                    I wszyscy zakrzyknęli, że zadość. Sam tylko zawzięty
3221  2,49|                   Głowacz, powiedział mi, że was tu znajdę, a teraz czeka
3222  2,49|                 przejedzie - więc jedźcie ze mną.~Po czym, zwróciwszy
3223  2,49|                     odparł Powała. - Miło ze znajomymi ugwarzyć, a po
3224  2,49|                kościele w Długolesie, ale że nieboszczyk ojciec mój wojennym
3225  2,49|               niewiastę? Dworowała ci ona ze mnie zawsze, aż gdym, mając
3226  2,49|               tego dosyć, oświadczył jej, że do Azji na wojnę z żalu
3227  2,49|              Lorche.~- Dobrze. Powiadają, że to pewny sposób i że w tych
3228  2,49|           Powiadają, że to pewny sposób i że w tych rzeczach nie masz
3229  2,49|            przestrzegam. Jeździł Sanderus ze zleceniami biskupa płockiego
3230  2,49|              zawołał Zbyszko. - Mówił mi, że mu spiż na dzwonach zbrzydł
3231  2,49|                spiż na dzwonach zbrzydł i że do żelaza zbudziła się w
3232  2,49|                 śmiać:~- Sanderus tyle ma ze stalą albo z żelazem do
3233  2,49|                   z żelazem do czynienia, że mnie i moich giermków goli.~-
3234  2,49|              widziała, bo spłynęły narody ze wszystkich krain ziemi.~-
3235  2,49|                 to wymówił, bo tak myślę, że litewskie sulice okrutnie
3236  2,49|           wyglądali tak dziko i złowrogo, że łatwiej ich było wziąć za
3237  2,49|                 teraz jakby w przeczuciu, że niedola jej skończy się
3238  2,49|                  i podrzucał z taką siłą, że aż bale szubienicy skrzypiały
3239  2,49|                   nasi biskupi i panowie, że Litwa zbyt okrutnie wojuje
3240  2,49|             napęczniał kniaź tak gniewem, że strach było nań spojrzeć -
3241  2,49|                   pomnę - rzekł Zbyszko - że gdy onego czasu w Krakowie
3242  2,49|            udeptaną ziemię, gdyby nie to, że i tak mieli mi, jako wiecie,
3243  2,49|                Malborgu nieraz narzekano, że w bitwie z wami każdą piędź
3244  2,49|               jeździł, iż Krzyżacy mówią, że ni cesarz rzymski, ni żaden
3245  2,49|               król nie ma takiej potęgi i że Zakon mógłby wszystkie królestwa
3246  2,49|              sobie Witoldowe wojsko ważą, że to lud byle jako zbrojny
3247  2,49|                   lud byle jako zbrojny i że się od pierwszego uderzenia
3248  2,49|                 się roztropny Maćko. - My ze Zbyszkiem znamy ich, bośmy
3249  2,49|               konie, przeto, często bywa, że się pod naporem rycerstwa
3250  2,49|              śluzy do oczu płyną na myśl, że tyle się krwie chrześcijańskiej
3251  2,49|                  znów wicher z taką siłą, że w mgnieniu oka porozrzucał
3252  2,50|              wzmogła się do tego stopnia, że niepodobna było rozpiąć
3253  2,50|              wiatr uciszył się nieco, tak że można było rozwinąć chorągwie.
3254  2,50|               kmiece piechoty. Wiedzieli, że ku bitwie straszliwej idą,
3255  2,50|           straszliwej idą, ale wiedzieli, że "trzeba", więc szli z ochotnym
3256  2,50|                   wojska tylko na postój, że jednak biegły w rzeczach
3257  2,50|                   W wojsku mówiono sobie, że król płacze ustawicznie
3258  2,50|                  i na swoje ryby herbowe, że Zakon ani chce słyszeć o
3259  2,50|                   chce słyszeć o pokoju i że jedynego komtura gniewskiego,
3260  2,50|                 on jeszcze miał nadzieję, że nieprzyjaciel uzna słuszność
3261  2,50|                  gniewu Bożego, zwłaszcza że to był dopiero początek
3262  2,50|                wielkie i święte relikwie, że myśl cofa się przed nimi
3263  2,51|               było już wcale wątpliwości, że cała armia krzyżacka zastępuje
3264  2,51|              rozległ się dzwonek na znak, że proboszcz kaliski wychodzi
3265  2,51|            własnymi oczyma przekonać się, że prawdę mówili gońce, gdyż
3266  2,51|                których tysiące nadciągały ze wszystkich stron świata:
3267  2,51|               świata: z Rakuz, z Bawarii, ze Szwabii, ze Szwajcarii,
3268  2,51|                    z Bawarii, ze Szwabii, ze Szwajcarii, ze słynnej z
3269  2,51|                   Szwabii, ze Szwajcarii, ze słynnej z rycerstwa Burgundii,
3270  2,51|            Burgundii, z bogatej Flandrii, ze słonecznej Francji, o której
3271  2,51|           rycerzach opowiadał ongi Maćko, że nawet leżąc już na ziemi,
3272  2,51|                się krew w żyłach na myśl, że za chwilę przyjdzie im się
3273  2,51|                 polski. Dopiero zbiegowie ze zburzonego Gilgenburga,
3274  2,51|                 nie rozsyłał, rozumiejąc, że i bez tego wszystkiego musi
3275  2,51|                  wywiady, przedstawił mu, że jednak wojska Jagiełły są
3276  2,51|               pozwalał już dłużej wątpić, że tkwi przed nim główna armia.~
3277  2,51|         wyśmiewali je tacy, którzy bogdaj że umkną z tego pola, na którym
3278  2,51|                Henryk, który zaprzysiągł, że każe nosić przed sobą dwa
3279  2,51|                  do króla z oznajmieniem, że mistrz przysyła mu dwa miecze
3280  2,51|                   zabiło nadzieją.~- Nuże ze sprawiedliwym pokojem jadą!~-
3281  2,51|                się obfite łzy. Komturowie ze zdziwieniem spoglądali na
3282  2,51|                  i potuliwszy uszy, rwały ze wszystkich sił przed siebie;
3283  2,51|                 podniosło się ku niebu, a ze stu tysięcy piersi wyszedł
3284  2,51|                  zakrzyknął tak donośnie, że aż konie poprzysiadały w
3285  2,51|               czyniąc kośbę tak straszną, że całe pobrzeże pokryło się
3286  2,51|              rumaki, rzucali się na oślep ze wzniesionym toporem lub
3287  2,51|            odrzuciły ich w tył, zwłaszcza że pierwsze uderzyły w nich
3288  2,51|                   i rozciął mu głowę wraz ze stalowym hełmem, jakby ktoś
3289  2,51|            giermkom swoim, nie odgadując, że zięcia sobie bierze, albowiem
3290  2,51|             pozostał.~Natarli atoli teraz ze wściekłością Niemcy, chcąc
3291  2,51|              Powała z Wyhucza i Mści sław ze Skrzynna, i dwóch Czechów:
3292  2,51| przedchorągiewnymi szedł najstraszniejszy ze wszystkich Polaków Zawisza
3293  2,51|                Niemców, którym się zdało, że nie człowieka, ale jakąś
3294  2,51|               polskiego skrzydła.~Sądząc, że wszystkie wojska królewskie
3295  2,51|                zniżając głowy, spoglądali ze zdumieniem przez kraty przyłbic
3296  2,51|                  wyciągnęło się po nią, a ze wszystkich piersi niemieckich
3297  2,51|                ryk radości. Zdało im się, że to koniec, że strach i popłoch
3298  2,51|               Zdało im się, że to koniec, że strach i popłoch ogarną
3299  2,51|             popłoch ogarną teraz Polaków, że przychodzi czas klęski,
3300  2,51|               czas klęski, mordu i rzezi, że już uciekających tylko przyjdzie
3301  2,51|                   złapania oddechu, parci ze wszystkich stron, naciskani,
3302  2,51|               litość. Tu i owdzie wypadał ze skrzętu jakiś zagraniczny
3303  2,51|                  rycerz z twarzą zbielałą ze strachu i zdumienia i uciekał
3304  2,51|             krzyżackich, gdyż zrozumieli, że cały ich ratunek tylko w
3305  2,51|                   bitwę, zrozumiał także, że chwila nadeszła, i ruszył
3306  2,51|               Więc kmiecie, zrozumiawszy, że przychodzi na nich czas,
3307  2,51|            rozkazów, gdy ujrzał wreszcie, że już wszystkie wojska pracują,
3308  2,51|                błagając i przedstawiając, że i tak losów bitwy nie przeważą.~
3309  2,51|                Szalony! Zali nie widzisz, że na nas idzie ta chmura i
3310  2,51|                  na nas idzie ta chmura i że właśnie naprowadzilibyśmy
3311  2,51|                 kim sprawa, a co większa, że stary wojownik ma słuszność,
3312  2,51|           niemieckie były już tak blisko, że herby na tarczach można
3313  2,51|               polskie chorągwie i myśląc, że to Litwa wraca do boju,
3314  2,51|                 polskie. Pierwszy uderzył ze swymi Mikołaj Kiełbasa i
3315  2,51|            rozgorzała bitwa.~Lecz czy to, że rycerstwo ziemi chełmińskiej,
3316  2,51|               uderzyło szczerze, czy też, że zaciekłości Polaków nic
3317  2,51|                   mogło powstrzymać, dość że ten nowy napad nie wywarł
3318  2,51|                    Zdawało mu się bowiem, że to będzie ostatni cios zadany
3319  2,51|             tymczasem spostrzegł wkrótce, że to Polacy prą, idą naprzód,
3320  2,51|                   gdyż Niemcy, poznawszy, że tylko w mieczu ratunek,
3321  2,51|                    taki wir i kotłowanie, że oko ludzkie nic już w nich
3322  2,51|                krzyżacką tak niesłychaną, że w całych dziejach ludzkich
3323  2,51|             pozeskakiwali z koni na znak, że chcą iść w niewolę, i poklękali
3324  2,51|               zagraniczni, uczyniła razem ze swym dowódcą to samo.~*~
3325  2,51|                  rozbite gromady biły się ze wściekłością i rozpaczą.~
3326  2,51|                  poddaj się alibo spotkaj ze mną!~A Arnold zwrócił się
3327  2,51|                   nad wszystkimi górował, że nieszczęśni to byli rodzice,
3328  2,51|             plemienia, który zaprzysiągł, że póty dwa miecze każe przed
3329  2,51|           przytaiła się garść uchodzących ze strasznego pogromu rycerzy.
3330  2,51|              wzniosę, ale to ci powiadam, że jeśli mi walki odmówisz,
3331  2,51|                  przeciwnika przewyższał, że w mgnieniu oka obalił go
3332  2,51|             chwili ozwał się znowu:~- Ale że śmiercią walecznych poległ,
3333  2,51|                 na kształt zrąbanych pni, ze zwróconymi ku niebu i białymi
3334  2,51|         zwycięzców, bo rozumieli wszyscy, że to był wieczór kładący koniec
3335  2,52|               było już wcale wątpliwości, że cała armia krzyżacka zastępuje
3336  2,52|              rozległ się dzwonek na znak, że proboszcz kaliski wychodzi
3337  2,52|            własnymi oczyma przekonać się, że prawdę mówili gońce, gdyż
3338  2,52|                których tysiące nadciągały ze wszystkich stron świata:
3339  2,52|               świata: z Rakuz, z Bawarii, ze Szwabii, ze Szwajcarii,
3340  2,52|                    z Bawarii, ze Szwabii, ze Szwajcarii, ze słynnej z
3341  2,52|                   Szwabii, ze Szwajcarii, ze słynnej z rycerstwa Burgundii,
3342  2,52|            Burgundii, z bogatej Flandrii, ze słonecznej Francji, o której
3343  2,52|           rycerzach opowiadał ongi Maćko, że nawet leżąc już na ziemi,
3344  2,52|                się krew w żyłach na myśl, że za chwilę przyjdzie im się
3345  2,52|                 polski. Dopiero zbiegowie ze zburzonego Gilgenburga,
3346  2,52|                 nie rozsyłał, rozumiejąc, że i bez tego wszystkiego musi
3347  2,52|                  wywiady, przedstawił mu, że jednak wojska Jagiełły są
3348  2,52|               pozwalał już dłużej wątpić, że tkwi przed nim główna armia.~
3349  2,52|         wyśmiewali je tacy, którzy bogdaj że umkną z tego pola, na którym
3350  2,52|                Henryk, który zaprzysiągł, że każe nosić przed sobą dwa
3351  2,52|                  do króla z oznajmieniem, że mistrz przysyła mu dwa miecze
3352  2,52|                   zabiło nadzieją.~- Nuże ze sprawiedliwym pokojem jadą!~-
3353  2,52|                się obfite łzy. Komturowie ze zdziwieniem spoglądali na
3354  2,52|                  i potuliwszy uszy, rwały ze wszystkich sił przed siebie;
3355  2,52|                 podniosło się ku niebu, a ze stu tysięcy piersi wyszedł
3356  2,52|                  zakrzyknął tak donośnie, że aż konie poprzysiadały w
3357  2,52|               czyniąc kośbę tak straszną, że całe pobrzeże pokryło się
3358  2,52|              rumaki, rzucali się na oślep ze wzniesionym toporem lub
3359  2,52|            odrzuciły ich w tył, zwłaszcza że pierwsze uderzyły w nich
3360  2,52|                   i rozciął mu głowę wraz ze stalowym hełmem, jakby ktoś
3361  2,52|            giermkom swoim, nie odgadując, że zięcia sobie bierze, albowiem
3362  2,52|             pozostał.~Natarli atoli teraz ze wściekłością Niemcy, chcąc
3363  2,52|              Powała z Wyhucza i Mści sław ze Skrzynna, i dwóch Czechów:
3364  2,52| przedchorągiewnymi szedł najstraszniejszy ze wszystkich Polaków Zawisza
3365  2,52|                Niemców, którym się zdało, że nie człowieka, ale jakąś
3366  2,52|               polskiego skrzydła.~Sądząc, że wszystkie wojska królewskie
3367  2,52|                zniżając głowy, spoglądali ze zdumieniem przez kraty przyłbic
3368  2,52|                  wyciągnęło się po nią, a ze wszystkich piersi niemieckich
3369  2,52|                ryk radości. Zdało im się, że to koniec, że strach i popłoch
3370  2,52|               Zdało im się, że to koniec, że strach i popłoch ogarną
3371  2,52|             popłoch ogarną teraz Polaków, że przychodzi czas klęski,
3372  2,52|               czas klęski, mordu i rzezi, że już uciekających tylko przyjdzie
3373  2,52|                   złapania oddechu, parci ze wszystkich stron, naciskani,
3374  2,52|               litość. Tu i owdzie wypadał ze skrzętu jakiś zagraniczny
3375  2,52|                  rycerz z twarzą zbielałą ze strachu i zdumienia i uciekał
3376  2,52|             krzyżackich, gdyż zrozumieli, że cały ich ratunek tylko w
3377  2,52|                   bitwę, zrozumiał także, że chwila nadeszła, i ruszył
3378  2,52|               Więc kmiecie, zrozumiawszy, że przychodzi na nich czas,
3379  2,52|            rozkazów, gdy ujrzał wreszcie, że już wszystkie wojska pracują,
3380  2,52|                błagając i przedstawiając, że i tak losów bitwy nie przeważą.~
3381  2,52|                Szalony! Zali nie widzisz, że na nas idzie ta chmura i
3382  2,52|                  na nas idzie ta chmura i że właśnie naprowadzilibyśmy
3383  2,52|                 kim sprawa, a co większa, że stary wojownik ma słuszność,
3384  2,52|           niemieckie były już tak blisko, że herby na tarczach można
3385  2,52|               polskie chorągwie i myśląc, że to Litwa wraca do boju,
3386  2,52|                 polskie. Pierwszy uderzył ze swymi Mikołaj Kiełbasa i
3387  2,52|            rozgorzała bitwa.~Lecz czy to, że rycerstwo ziemi chełmińskiej,
3388  2,52|               uderzyło szczerze, czy też, że zaciekłości Polaków nic
3389  2,52|                   mogło powstrzymać, dość że ten nowy napad nie wywarł
3390  2,52|                    Zdawało mu się bowiem, że to będzie ostatni cios zadany
3391  2,52|             tymczasem spostrzegł wkrótce, że to Polacy prą, idą naprzód,
3392  2,52|                   gdyż Niemcy, poznawszy, że tylko w mieczu ratunek,
3393  2,52|                    taki wir i kotłowanie, że oko ludzkie nic już w nich
3394  2,52|                krzyżacką tak niesłychaną, że w całych dziejach ludzkich
3395  2,52|             pozeskakiwali z koni na znak, że chcą iść w niewolę, i poklękali
3396  2,52|               zagraniczni, uczyniła razem ze swym dowódcą to samo.~*~
3397  2,52|                  rozbite gromady biły się ze wściekłością i rozpaczą.~
3398  2,52|                  poddaj się alibo spotkaj ze mną!~A Arnold zwrócił się
3399  2,52|                   nad wszystkimi górował, że nieszczęśni to byli rodzice,
3400  2,52|             plemienia, który zaprzysiągł, że póty dwa miecze każe przed
3401  2,52|           przytaiła się garść uchodzących ze strasznego pogromu rycerzy.
3402  2,52|              wzniosę, ale to ci powiadam, że jeśli mi walki odmówisz,
3403  2,52|                  przeciwnika przewyższał, że w mgnieniu oka obalił go
3404  2,52|             chwili ozwał się znowu:~- Ale że śmiercią walecznych poległ,
3405  2,52|                 na kształt zrąbanych pni, ze zwróconymi ku niebu i białymi
3406  2,52|         zwycięzców, bo rozumieli wszyscy, że to był wieczór kładący koniec
3407  2,53|                bramą wyjeżdżał z Malborga ze łzami w oczach mistrz krzyżacki,