Tom,    Rozdzial

 501  1,10|           jedni?~- Coście za drudzy?~- A czemu nas najeżdżacie?~-
 502  1,10|               czemu nas najeżdżacie?~- A czemuż drogę zagradzasz?~-
 503  1,10|        Odpowiadaj, bo kusze napięte.~- A u nas... wypięte - strzelaj!~-
 504  1,10|               taką odpowiedź, Zbyszko; a tymczasem pieśń ustała,
 505  1,10|             ale ten sam głos spytał:~- A jak się ta ma stary Maćko?
 506  1,10|         naprzód:~- Kto o Maćka pyta?~- A somsiad, Zych ze Zgorzelic.
 507  1,10|             był istotnie ich sąsiadem, a do tego człowiekiem dobrym
 508  1,10|           jakbym już był w Bogdańcu!~- A co wam jest, bo jak słyszałem,
 509  1,10|              Bójcie się Boga! No i co? A próbowaliście niedźwiedziego
 510  1,10|            Może Jagienka będzie miała, a nie, to poślę pytać.~- Jaka
 511  1,10|                i córka... Hoc! hoc!~...A Małgochnie gadałem: Nie
 512  1,10|              roków. Nieprawda! Wlazła. A to gałąź się ułomiła i buch!
 513  1,10|            kiedy to się w boki wzięła, a poczęła cudować, to się
 514  1,10|               żem się też wykopyrtnął. A com się potem napłakał,
 515  1,10|              blisko rok nie widział.~- A cóż się z wami działo? Skąd
 516  1,10|                Witoldem pod Worsklą?~- A byłem - odrzekł wesoło Zych
 517  1,10|               ruskich zostało na polu, a co bojarzynów i różnych
 518  1,10|            Witol-dowej potędze służyć. A naszych także kupa, ze to,
 519  1,10|               też koło niego położyli, a jemu nic! Legł pan Spytko
 520  1,10|             ich ta wszystkich zliczył! A niektórych tom widział tak
 521  1,10|             dobrze skóry natarł!~- No, a potem co? - spytał Zbyszko.~-
 522  1,10|                 jakie u nas rycerstwo, a i to też, że najwięksi rycerze
 523  1,10|              za dziewiątą ziemię!...~- A wyście wrócili?~- A wróciłem.
 524  1,10|                    A wyście wrócili?~- A wróciłem. Już tam nie ma
 525  1,10|           miarkuję, żeś chłop jak tur. A zaraz gotów był z kuszy
 526  1,10|               nie chce ci dziewki dać, a ja bym ta nie był taki zawzięty,
 527  1,10|            Jagienkę. To ci rzepa!...~- A nieprawda! Nie zapomnę,
 528  1,10|                wam się do kolan nagnę,~A wy za to dajcie Jagnę,~Bogdaj
 529  1,10|                  zauważył Maćko.~- Ba, a cóż błogosławione dusze
 530  1,10|           Śpiewają.~- No, to widzicie! A potępione płaczą. Wolę ja
 531  1,10|             jucha i w piekle śpiewała, a to nie przystoi". Patrzcie -
 532  1,10|             się, Zych. - Hej, rybitwy! a czy iście wy?~Tamci stali
 533  1,10|              nami się nie będzie darł, a może jeszcze co z zastawu
 534  1,10|            nowina hełmem głowę nakryć. A przy tym pobożny i bardzo
 535  1,10|                choć raz do Bogdańca?~- A jakże. Zajeżdżał. Pięciu
 536  1,10|              bardzo nawidzi i córuchną ą zowie.~- Dałby Bóg, żeby
 537  1,10|             Niech będzie pochwalony!", a następnie, przeżegnawszy
 538  1,10|             źrebakom na grzbiet łaził, a teraz, wciornaści, co za
 539  1,10|           Fryzyjczyk nazwał gołowąsem, a on, że to nie całkiem mu
 540  1,10|                zwady - odrzekł Zych. - A teraz posłuchajcie, co wam
 541  1,10|           wiązka grochowin do spania - a choremu potrzeba wygody.
 542  1,10|                 to mi będzie po sercu, a bez ten czas Jagienka o
 543  1,10|         dojeżdżał gospodarki pilnować, a księdza opata też wam do
 544  1,10|             taki starunek jak o ojcu - a w chorobie babski starunek
 545  1,10|                  zawołał wesoło Zych - a teraz chce wam się opata
 546  1,10|                Rogi ozwały się bliżej, a w chwilę później rozległo
 547  1,10|                 aże gnojem popuścił!~- A niechże cię! - ozwał się,
 548  1,10|            strzały!~- Ba, blisko było, a to przecie okrutny pęd.
 549  1,10|             Zbyszko - na drodze zabit, a droga niczyja.~- A jeśli
 550  1,10|              zabit, a droga niczyja.~- A jeśli to opat poluje?~-
 551  1,10|                jeśli to opat poluje?~- A, jeśli opat, to niech go
 552  1,10|          umilkł, przysłonił oczy ręką, a po chwili ozwał się:~- Dla
 553  1,10|                rozchełstaną koszulinę, a na koszuli serdak wełną
 554  1,10|               oka zsunęła się z konia, a gdy Zych zeskoczył także
 555  1,10|              nadjechał na wozie Maćko, a oni jeszcze powtarzali: "
 556  1,10|           wojny. Co nie mam być zdrów! A ty? A młodsze chłopaki?
 557  1,10|               nie mam być zdrów! A ty? A młodsze chłopaki? Myślę,
 558  1,10|                się do swej czeladzi:~- A odpędzić mi ta psy, bo skórę
 559  1,10|               U nas wszystko dobrze.~- A jam to nierad? - odparł
 560  1,10|              poczęli się znów całować, a gdy skończyli, Jagna rzekła:~-
 561  1,10|             trzy moje strzały w sobie, a od ostatniej musiał paść.~-
 562  1,10|           Maćka w rękę.~- Toście wy?~- A ja. Jenom na wozie, bo mnie
 563  1,10|            wojowali i ja, i Zbyszko.~- A gdzie jest Zbyszko?~- Toś
 564  1,10|             znów na młodego rycerza.~- A jakże!~- Dajże mu po znajomości
 565  1,10|      przynieśli nam orzechów z miodem. A wy, jak jeno starsi wyszli
 566  1,10|              zaraz mnie pięścią w nos, a orzechy samiście zjedli!~-
 567  1,11|                 zbrakło rąk roboczych, a po napadzie śląskich Niemców
 568  1,11|          będzie zagospodarować ziemię, a po wtóre, że tymczasem jemu
 569  1,11|           stada bydła i koni pomnożył, a przy tym zbudował śpichlerz,
 570  1,11|            węgły pokrzywiły się nieco, a ściany wydawały się niższe,
 571  1,11|               miecze krótkie i długie, a dalej oszczepy, widły, kusze,
 572  1,11|                różnych innych zapasów, a zwłaszcza statków. Chłopi
 573  1,11|         niewygodę musicie mieć wielką, a choremu potrzeba starunku.~-
 574  1,11|             mąki i jaj, ale tego mało, a już najgorzej statków nam
 575  1,11|                dwie pościele i statki, a na drugim spyża różna. Są
 576  1,11|                 jest beczułeczka piwa, a druga miodu - i co tam było
 577  1,11|                oddamy.~- Bogdajże was! A czy to my Niemce, żebyśmy
 578  1,11|             poczęła się nieco oglądać, a Maćko, spostrzegłszy to,
 579  1,11|             Udał ci się Zbyszko? co?~- A, nie patrzyłam!~- To przypatrzże
 580  1,11|             obcięte równo nad brwiami, a po bokach spływające w złotych
 581  1,11|           Zbyszko przywitał ją wesoło, a następnie, wziąwszy jej
 582  1,11|                się! To taki zwyczaj.~- A choćby cię i w drugą pocałował
 583  1,11|          topory, do wszystkiego gotów, a jak Niemca z dala dopatrzy,
 584  1,11|             pojedynku z Fryzyjczykami, a następnie o innych przygodach,
 585  1,11|          czynił się jakoby jeden kłąb. A czego to oni przy tym nie
 586  1,11|         odrzekła, na wpół z niechęcią, a na wpół ze smutkiem:~- Widzieliście
 587  1,11|               przez chwilę, zapytał:~- A czemuś to się tak przybrała,
 588  1,11|            zajechały, skoczyła ku nim, a za nią poszedł Zbyszko.
 589  1,11|             roześmiał się i zapytał:~- A nie boicie się zwierza?...
 590  1,11|              nad piętnaście roków...~- A no! - rzekł Zbyszko - stary
 591  1,11|                Moczydoły za nią pójdą, a tam jest w łęgach stadko
 592  1,11|              jakiś z ukosa na Zbyszka, a wreszcie spytał.~- Cóżeś
 593  1,11|           olbrzymie płowe skóry turze, a takoż żubrze i dzicze. Zych
 594  1,11|             kubkiem miodu i zapytał:~- A może byś chciał sobie coś
 595  1,11|                łapy przez zimę ssać.~- A nie. Ale Jagience w Moczydołach
 596  1,11|            zabraknie...~- Pewnikiem!~- A czemu nie jesz i nie pijesz?
 597  1,11|    spodziewający się śmierci sprzedał, a to wiecie...~-Wiem! No!
 598  1,11|             zabiją, to czegóż się bać, a jak cię zabiją, to już i
 599  1,11|             podobno tego jak mrowia.~- A gdzież mają siedzieć, kiedy
 600  1,11|                Dawniej mieli dostatek, a teraz jeno grzybami i mrówkami
 601  1,11|                 ozwała się Jagienka.~- A jakże! prawił ci i mnie
 602  1,11|                coś po bajorach śmieje, a i w domu, choć księża o
 603  1,11|            klusków chwały nie ubędzie, a skrzat byle był syt i życzliwy,
 604  1,11|           włożywszy "piszczkę" w usta, a następnie, rozstawiwszy
 605  1,11|              zawołał wielkim głosem:~- A wy skąd to umiecie śpiewać?
 606  1,11|      przypomniało. Śpiewajcie dalej.~- A może wam smutno słuchać?~-
 607  1,11|            przeszło. Już mi weselej.~- A może byście się wina słodkiego
 608  1,11|            sobie: wy? Mów mu: Zbyszku, a ty jej: Jagienko. Znacie
 609  1,11|             udawać, że bije Zbyszka.~- A masz ci za mój rozbity nos!
 610  1,11|            masz ci za mój rozbity nos! a masz! a masz!~- Wina! -
 611  1,11|               mój rozbity nos! a masz! a masz!~- Wina! - zawołał
 612  1,11|           zabiorą - co ja pocznę!...~- A trza ją będzie niezadługo
 613  1,11|                do śmiechu:~- Chy! chy! A dziewce piętnaście roków
 614  1,11|             starego Wilka z Brzozowej, a drugi Cztan z Rogowa. Żeby
 615  1,11|            polecenia Zycha, zapytał:~- A ty którego wolisz?~- Żadnego.~-
 616  1,11|            Niech w inną stronę wyje!~- A Cztan?~Jagienka poczęła
 617  1,11|                nim co na niedźwiedziu.~A Zbyszko uderzył się w głowę,
 618  1,11|            stryjkowi na lek potrzebne, a w Bogdańcu nie mogłem dopytać?~-
 619  1,11|               bo niedźwiedzi nie brak, a jeśli myśliwskiego sprzętu
 620  1,11|           jakże? Z kuszą pójdziecie?~- A co bym z kuszą w boru po
 621  1,11|               człowieka w nocy uwidzi, a tym bardziej przy barciach,
 622  1,11|                nagle i począł śpiewać:~A ty, Kuba, od roboty,~A ja,
 623  1,11|                 A ty, Kuba, od roboty,~A ja, Maciek, od ochoty!~Idźże
 624  1,11|             Idźże rano z sochą w pole!~A ja z Kasią w żytko wolę.~
 625  1,11|          Brzozowej i Cztan z Rogowa... a ty...~Lecz Jagienka, bojąc
 626  1,11|                 po zachodzie słońca.~- A do których barci?~- Do naszych,
 627  1,12|            wielkim hałasem i fukaniem, a potem kłusowały łosie długim
 628  1,12|               kręcili nad tym głowami, a nawet namyślali się, czyby
 629  1,12|                tu zamieszkać, i chatę, a raczej glinę na chruścianych
 630  1,12|      niedźwiedziu, który mógł nadejść, a następnie o Danusi, która
 631  1,12|                 że czatuje na zwierza, a natomiast począł sobie mówić
 632  1,12|             niej nie iść!~I nie spał - a widział ją tak wyraźnie,
 633  1,12|               na luteńce i pośpiewuje, a myśli o nim. Myśli, że go
 634  1,12|                że go ujrzy niezadługo, a może się i obziera, czy
 635  1,12|                nimi w skok nie pędzi - a on tymczasem w boru ciemnym.~
 636  1,12|               przecie spać pod barcią, a wilk byłby mnie już zawietrzył
 637  1,12|          przeszło go od stóp do głowy.~A nuż to co "paskudnego" wylazło
 638  1,12|               samo "dziwo" obeszło go, a teraz zbliża się z przodu.
 639  1,12|              ciągnący od strony błota, a jednocześnie do jego nozdrzy
 640  1,12|       wyczerpią się. Mógł także upaść, a wówczas byłby zginął, więc
 641  1,12|               widły "podparły" bestię, a jednocześnie głos jakiś
 642  1,12|               ucałował w oba policzki.~A jej hubka i krzesiwo wypadły
 643  1,12|               bez ciebie przy godziło. A Jagienka, kucnąwszy w ciemności,
 644  1,12|               Maćkowi byłoby markotno, a on przecie i tak ledwie
 645  1,12|       zachodziła tam za sosny?~- Ja.~- A ja myślał, że to "złe".~-
 646  1,12|        rzekłszy, znów zaczęła krzesać, a następnie położyła na hubkę
 647  1,12|               dwie szczypki - rzekła - a ty nazbieraj wartko sucharzy;
 648  1,12|             sadła na jakie dwa roki!~- A widły połamane, patrz!~-
 649  1,12|          jeszcze wilcy na cię napadną, a wideł nie masz.~- No - dobrze!~
 650  1,13|          kolczugi głęboko pod karkiem, a od sadła mu wyszły. Jeno,
 651  1,13|            skromem bobrowym zatykać.~- A skrom masz?~- Mamy. Jeśli
 652  1,13|      wszelakiej potrzebie mu przydawa, a powiadają, że często osobą
 653  1,13|               gospodarkę - to się wie! A jeden do drugiego nigdy
 654  1,13|           chociaż ma głowę wygoloną.~- A żebyście samemu Panu Jezusowi
 655  1,13|              twój ojciec chłopa pobił, a ja bym do Krakowa do króla
 656  1,13|            całym Królestwem gospodarz, a ty do mnie z twoim chłopem
 657  1,13|            twoim chłopem przychodzisz! A to nie masz urzędów? nie
 658  1,13|            całym światem - rozumiesz? -a od mniejszych spraw ma świętych.~-
 659  1,13|             wiedział, że ona od ran!~- A choćby ta i nie była od
 660  1,13|              nią skrzywić byle święty, a skrzywi się, to jeszcze
 661  1,13|                dla Zbyszkowego rozumu, a Maćko uczynił uroczysty
 662  1,13|            sadło "burzy" mu w żywocie, a na skórze, wedle ostatniego
 663  1,13|             guz urósł i poczerwieniał, a sam Maćko zesłabł bardzo,
 664  1,13|      znakomicie lepiej. Spał do późna, a zbudziwszy się, wołał o
 665  1,13|            drugiego na świecie nie ma. A mężne to, a wartkie jako
 666  1,13|            świecie nie ma. A mężne to, a wartkie jako ryś, a sprawne.
 667  1,13|                to, a wartkie jako ryś, a sprawne. Wiecie! jak go
 668  1,13|         mieszczkach nie wspominając.~- A niech ta będą i kasztelańskie,
 669  1,13|                kasztelańskie, i cudne, a od mojej Jagien-ki nie lepsze! -
 670  1,13|              Po nocy diabeł najgorszy, a wstydzić się dziewce nie
 671  1,13|               rzekł jakby do siebie:~- A wszelako radzi się oni widzą...~-
 672  1,13|           Maćko spojrzał niespokojnie, a nawet podejrzliwie na Zycha
 673  1,13|                Innej bym nie popuścił, a jej popuszczę.~- Bogdaniec
 674  1,13|                tak w połowie Zbyszków, a da Bóg zdrowie, to mu go
 675  1,13|                się do ściany obraca.~- A jak wspominacie innych?~-
 676  1,13|            Zbyszko o tamtej. Ja stary, a też bym zapomniał... Napijecie
 677  1,13|                  przecie jest ksiądz - a ksiądz zawsze lepiej poradzi
 678  1,13|            Świętym jest w pobliskości. A wy, że dziewczynie zaraz
 679  1,13|               Bogdańcu ziemi nie brak. A Wilkowi niech się na Boże
 680  1,13|               jedno było dla drugiego, a Moczydoły i Bogdaniec dla
 681  1,13|              sercu... Zadziora wyszła, a co do Zbyszka, wy się o
 682  1,13|                Zbyszka: "Widziałeś?" - a jego zaraz ciągoty wzięły.
 683  1,13|          początku mało ze sobą gadali, a teraz, jak razem chodzą,
 684  1,14|                radzi z sobą przestają, a nawet że tęsknią do siebie.
 685  1,14|           Maćko: - "brały go ciągoty", a zarazem coś poczynało mu
 686  1,14|           harda, skora do wyśmiewania, a nawet zaczepna, stawała
 687  1,14|        widywali się prawie codziennie, a po wyjściu szczebrzucha
 688  1,14|                który by cię rad wziął? A ona poczęła się śmiać:~-
 689  1,14|             cię z dzieciakiem na ręku!~A modre oczy Jagienki zaiskrzyły
 690  1,14|          myślisz, żebym się była dała? A czy to w Zgorzelicach nie
 691  1,14|             Zgorzelicach nie ma ludzi, a ja to nie umiem chycić oszczepu
 692  1,14|           Cztan mnie strzegł od Wilka, a Wilk od Cztana. Byłam ci
 693  1,14|            zresztą pod ppatową opieką, a z opatem lepiej nikomu nie
 694  1,14|             wszyscy się tu opata boją! A ja, niech mi tak święty
 695  1,14|        odpowiedział nieco wzburzony:~- A niech ci ta Bóg da jak najlepszego!
 696  1,14|              jedna głowa, potem druga -a wreszcie znacznie bliżej
 697  1,14|               jej poruszyły się cicho, a głowa pochyliła się ku przodowi:
 698  1,14|              zawarczała cięciwa kuszy, a jednocześnie głos Jagienki
 699  1,14|             stawały się coraz słabsze, a po upływie jednej zdrowaśki
 700  1,14|               cię o to głowa nie boli; a nam czas do domu...~- Aleś
 701  1,14|               się i spojrzeć na kuszę, a z taką to choćby całe życie
 702  1,14|          skoczyła jak sama z powrotem, a po chwili znikła mu z oczu.
 703  1,14|              Boga! - zawołał Zbyszko - a ty jakeś go wyłowiła?~-
 704  1,14|            tyla! mnie nie pierwszyzna, a ciebie nie chciałam puścić,
 705  1,14|               zaraz go muł wciągnie.~- A jam ci tu czekał jak kto
 706  1,14|               grotów nie zapomniała?~- A nie, jeno chciałam cię odwieść
 707  1,14|               odwieść od brzegu.~- Ba, a żebym tak za tobą poszedł,
 708  1,14|          niedźwiedzie sadło do środka, a bobrowy skrom na wierzch.
 709  1,14|            nijak od chorego odjeżdżać, a ciężko mi tu siedzieć.~-
 710  1,14|              poniektóry, choć żeniaty, a też jakowejś pani służy.
 711  1,14|               też jakowejś pani służy. A ta Danusia, Zbyszku, to
 712  1,14|               stryk w Bogdańcu siedzi, a ja zaś przed się ku niej
 713  1,14|              na koń i na zamry pojadę, a tak mi dopomóż Bóg, jako
 714  1,14|               jedzie z bobrem za tobą, a ja nawrócę do Zgorzelic.~-
 715  1,14|                nawrócę do Zgorzelic.~- A to nie pojedziesz do Bogdańca?
 716  1,14|             oglądała się za Zbyszkiem, a gdy znikł wreszcie za drzewami,
 717  1,15|           czego spłacić sumę zastawną, a nawet wyliczył, że dość
 718  1,15|          wielką troskliwością o Maćka, a opowiadań Zychowych o przeprawach
 719  1,15|       Przywiozłam - rzekła Jagienka.~- A bogdaj się takie dziewki
 720  1,15|                ten obyczaj i drzewiej, a gniewliwy przy tym bywał
 721  1,15|                człowieka na świecie.~- A kto by mu się tam sprzeciwiał,
 722  1,15|              bo już czuję w sobie moc. A choćby mnie ta trochę i
 723  1,15|          świecką, pasy z byczej skóry, a przy boku kordy.~Na widok
 724  1,15|     spojrzawszy na Zbyszka, zapytał:~- A to wasz bratanek i mój krewniak?
 725  1,15|              do głowy bystrymi oczyma, a wreszcie rzekł:~- Zbyt urodziwy!
 726  1,15|            Opat zwrócił się ku niej:~- A ty tu czego?~Ona zaś zaczerwieniła
 727  1,15|              co Niemcowi Beyhardowi.~- A co mu się przygodziło? -
 728  1,15|          przygodziło? - spytał Zych.~- A spalili go na stosie.~-
 729  1,15|             chórem wędrowni klerycy.~- A wy, "szpylmany", cicho siedzieć! -
 730  1,15|               opat. - Hej, ty kudłaty! A czego do konwi zaglądasz?
 731  1,15|           każdy wolał prasnąć książkę, a chycić lutnię i z nią włóczyć
 732  1,15|            nich przy kościele pożytek, a w potrzebie i obronę, bo
 733  1,15|                 gdyż nie mają święceń, a że ja także kord przy boku
 734  1,15|              ksiądz, jeno ślachcic!... A on nie stanął, bo mnie wolał
 735  1,15|               wokoło gniewnymi oczyma, a wreszcie rzekł:~- Kto go
 736  1,15|       chwytając za rękojeść mieczów.~- A niechby napadł! Cni się
 737  1,15|                 Borów się już wyrzekł, a o syna mu chodzi...Wiecie!...
 738  1,15|                Zbyszka:~- I o tobie.~- A oni czego ode mnie chcieli?~-
 739  1,15|                przestanie być gładki". A Wilk mówi: "Może się nas
 740  1,15|             Może się nas będzie bojał, a nie, to mu gnaty w mig połamię!"
 741  1,15|               mu gnaty w mig połamię!" A potem poczęli się obaj upewniać,
 742  1,15|              natomiast rozumieli obaj, a zwłaszcza, znając dobrze
 743  1,15|               go popchnąć do Jagienki.~A opat jakby umyślnie dodał:~-
 744  1,15|               jakby nieswoim głosem:~- A to jutro niedziela?~- Niedziela.~-
 745  1,16|        dworskich ludzi jechało z tyłu, a z nimi opatowi klerycy,
 746  1,16|         zezwalają duchownym na miecze, a nawet na balisty i katapulty
 747  1,16|          Bacchum od młodości adorabat, a do tego i adultera była,
 748  1,16|                imieniem Seneka poleca. A jakoż uznasz, iżeś dobrze
 749  1,16|             rękojeść korda, i rzekł:~- A stary Wilk z Brzozowej pewnie
 750  1,16|                gadali, że zachorzał.~- A jeden z moich kleryków słyszał,
 751  1,16|                żeście duchowni słudzy, a dopiero gdyby tamci pierwsi
 752  1,16|               dziś służyli, rozumiesz? A ona odrzekła znów niemal
 753  1,16|              zaś dotknęła jego palców, a następnie przeżegnała się
 754  1,16|                   No i co? - spytał.~- A co? - odpowiedział Wilk.~-
 755  1,16|              Zychem jest - i z opatem. A toś zahaczył, co mówił Zych,
 756  1,16|               Co robić? Pójść na mszę, a potem będzie, co Bóg da.
 757  1,16| sprawiedliwości.~I poszli do kościoła, a wysłuchawszy pobożnie nabożeństwa,~
 758  1,16|              pod nogi Zycha, Jagienkę, a nawet i opata, choć ten
 759  1,16|          poślem ze Zgorzelic.~- Wrócę, a wy nie czekajcie na mnie.
 760  1,16|                 I twarz mu poweselała, a gdy Zbyszko znikł im z oczu,
 761  1,16|            krewny i udał mi się!~- Ba, a ślubowanie?~- Na poczekaniu
 762  1,16|              rękę Opatową, podniosła j ą do ust:~- Ojcze krzestny,
 763  1,16|              do ust:~- Ojcze krzestny, a może byście też podesłali
 764  1,16|            oczy i nagle rzekł ostro:~- A choćby go tam i zabili!~-
 765  1,16|             rycerskim obyczajem pozwą, a już tam on da sobie rady,
 766  1,16|               z obydwoma miał potykać. A co do Jurandówny, o której
 767  1,16|               jeszcze niżej i dodał:~- A weźmie cię - i to niezadługo,
 768  1,16|                odpowiedziała Jagienka.~A jednocześnie poczęła się
 769  1,16|          chciała zapytać, skąd to wie.~A tymczasem Zbyszko, wróciwszy
 770  1,16|                 Jakoż zastał obydwóch, a oprócz tego pełno ludzi -
 771  1,16|          zagrzmiało w całej gospodzie.~A oni podnieśli się natychmiast
 772  1,16|                 nie o nią chodziło?... A jeśli temu żbikowi nie o
 773  1,16|                rycerze służby ślubują, a z innymi się żenią, pomyślał,
 774  1,16|                nim wysunął się Cztan - a ludzie poczęli się wokół
 775  1,17|             tak, że aż się bór trząsł, a w samym Bogdańcu aż kmiecie
 776  1,17|                  więc kłaniali mu się, a niektórzy nawet kładli na
 777  1,17|               słomiane poszycie dachu, a zwłaszcza nabrali całkiem
 778  1,17|          szafranu i rozmaitych mięsiw, a zarazem spostrzegli dwa
 779  1,17|        przybycia spoglądał on bacznie, a zarazem niespokojnie na
 780  1,17|                kleryków i zagrzmiał:~- A wy, cicho mi siedzieć i
 781  1,17|               się pomieścić, i wszedł, a za nim weszli Zbyszko i
 782  1,17|           zapytał.~- Byłem. No i co?~- A dałem na mszę za stryjowe
 783  1,17|            Wilkiem; może ich nie było, a może ich nie szukał. Omyliłem
 784  1,17|              pochylił mu się do kolan, a za nim uczynił też to samo
 785  1,17|              postępowaniem zaskoczony, a nawet i nie całkiem rad,
 786  1,17|           stawiać różne swoje warunki, a tymczasem sposobność ominęła.~
 787  1,17|            pustki i nie oddaję pustki, a jak mi się spodoba i tym
 788  1,17|         grzywny! Dałem, bo moja łaska, a choćby mi wola była na gościńcu
 789  1,17|              da sto lat albo i więcej, a przedtem biskupstwo zacne.~-
 790  1,17|           przedtem biskupstwo zacne.~- A choćby!... albo to ja gorszy
 791  1,17|             rzekł - wyście moi krewni, a ona tylko krześniaczka,
 792  1,17|             całym Królestwie szukać.~- A co do dziewki - rzekł -
 793  1,17|              zwrócił się do Zbyszka:~- A ty co?~- Ano, ja tako myślę,
 794  1,17|           święconą wodę jej podałeś.~- A podałem.~Opat uderzył go
 795  1,17|            pawie czuby, to ich szukaj, a Jagienkę zaraz bierz.~-
 796  1,17|              krwią; uszy mu posiniały, a oczy poczęły wychodzić na
 797  1,17|           głosem:~- Twoje śluby plewa, a ja wiatr- rozumiesz! Ot!
 798  1,17|        potężnie, że aż pątlik zleciał, a włosy rozsypały się w nieładzie
 799  1,17|            moim ślubowaniu moja cześć, a nad moją czcią ja sam stróża!~
 800  1,17|                się Cztana i Wilka boi!~A Zbyszko, który nie stracił
 801  1,17|               nim o lepszą z podziwem, a jednocześnie przyrodzony
 802  1,17|              Ja ci teraz coś powiem!~- A co powiecie? - zapytał Zbyszko.~-
 803  1,17|               jest Danuśka Jurandówna, a oni właśnie ujęli się za
 804  1,17|                wyszedł na dziedziniec, a przerażeni klerycy-waganci
 805  1,17|           przeklinał dom, ludzi, pola, a gdy podano mu konia, skoczył
 806  1,17|              sobie wcześniej pojechał, a żem nie pojechał, to przez
 807  1,17|               was chorych odjeżdżać.~- A teraz jako będzie?~- A teraz
 808  1,17|                 A teraz jako będzie?~- A teraz pojadę.~- Dokąd?~-
 809  1,17|               daruje. Pieniądze macie, a ja na drogę nie potrzebuję.
 810  1,17|           przyjmą i koniom dadzą żreć; a byłem miał pancerz na grzbiecie
 811  1,17|              miał pancerz na grzbiecie a kord w garści, to i o nic
 812  1,17|            Zbyszkowi i spytał nagle:~- A tobie Jagienki nie żal?~-
 813  1,18|      przyjaźnie, choć trochę smutno.~- A ojciec doma? - zapytał.~-
 814  1,18|                  odpowiedział Maćko. - A to już wiesz, że Zbyszko
 815  1,18|          wstąpi choć dobre słowo rzec, a nie wstąpił.~- Jakże mu
 816  1,18|         chyba-by go rozerwał na dwoje, a i ojciec twój nierad by
 817  1,18|              on ciebie brał, nie inną.~A na Jagienkę przyszła taka
 818  1,18|                obaczę już ja go nigdy, a jeśli obaczę, to z Jurandówną -
 819  1,18|                które zaszły jej łzami.~A Maćko:~- Daj spokój! Pojechał
 820  1,18|          Prawda, jako Bóg na niebie.~- A czemu?~- Kto jego wie. Ślubowanie
 821  1,18|              Ślubowanie jakieś czy co, a na ślubowanie nie ma rady!
 822  1,18|              takowa jest, że nie może, a to człek twardy, który tego,
 823  1,18|            cierpnie, mnie też gniewno, a wszelako pomiarkowawszy,
 824  1,18|              jechać, tak pytam ja go: "A nie żal ci też Jagienki?" -
 825  1,18|                żal ci też Jagienki?" - A on prawi: "Niechże jej Bóg
 826  1,18|            sama wiesz, że jędrniejszej a zaś urodziwszej dziewki
 827  1,18|              jak jabłko twarz rękawem, a Maćko uśmiechnął się, pociągnął
 828  1,18|         Niemcami bywają tędzy rycerze, a żelazo od jego skóry nie
 829  1,18|        Jurandem i wiem, jako jest. No, a potem co? Potem tu wróci,
 830  1,18|           powiadał tamtejszym włodyką, a ja dałam ci mu zbroiczkę
 831  1,18|               strzegł go w przygodzie, a broń Boże czego, żeby dał
 832  1,18|              ci mu i trzosik na drogę, a on zaprzysiągł mi na zbawienie
 833  1,18|             dziewczyno! Bóg ci zapłać! a Zych się nie przeciwił?~-
 834  1,18|                kupę ludzi, koni, psów, a zarazem pobodzone oszczepami
 835  1,18|               boru z tatu-siem zdybać.~A Maćka aż zakłuło coś w dawnej
 836  1,18|             nich może dostać Jagienkę, a z nią Moczydoły, opatowe
 837  1,18|               z gniewu, jak i z zimna, a modre jej oczy iskrzyły
 838  1,18|                uczynisz, co opat każe. A ona na to z miejsca:~- Opat
 839  1,19|                           Rozdział XIX~A tymczasem "głupi Zbyszko"
 840  1,19|            jaka przy niej była radość, a jaki bez niej może być smutek.
 841  1,19|             się dziwił swojemu żalowi, a nawet się nim zaniepokoił,
 842  1,19|             drogę aż na Mazury jedzie, a natomiast stanęła mu w oczach
 843  1,19|                wpław po bobra puściła, a teraz zdało mu się, że ją
 844  1,19|                i smutno, i pożądliwie, a gdy jeszcze pomyślał, że
 845  1,19|                dopadł i choć pożegnał, a objął na drogę - mówił sobie -
 846  1,19|           strzemionach marzły mu nogi, a chłodny wiatr studził mu
 847  1,19|        Jagienka wygoiła starego Maćka, a prócz tego. że bez jej pomocy
 848  1,19|              oczach się usprawiedliwi.~A wtem nadjechał Czech Hlawa
 849  1,19|            Pochwalony na wieki wieków. A coś za jeden?~- Wasz pachołek,
 850  1,19|         rycerskie ogiery - tamci moi - a ciebie kto przysłał?~- Panna
 851  1,19|            panie. Mnie wam podarowali, a prócz tego ja zaprzysiągł
 852  1,19|              wrócić.~- Ja zaprzysiągł, a choć ja jeniec spod Bolesławca
 853  1,19|             pachołek, ale włodyczka... A Zbyszko rozgniewał się:~-
 854  1,19|               drzewce z rąk parobka.~- A jest i trzosik na wasze
 855  1,19|             duszy mojej zaprzysiągł.~- A jak cię każę ubić albo związać?~-
 856  1,19|              to nie będzie mój grzech, a jak mnie każecie związać,
 857  1,19|              jeno koniem przed siebie, a za nim ruszyli jego ludzie.
 858  1,19|                poczęli "zabijać" ręce, a on sam, będąc również przybrany
 859  1,19|                  Pan chodził po izbie, a panna za nim. On krzyczał,
 860  1,19|             panna za nim. On krzyczał, a panienka nic -jeno co się
 861  1,19|          Przemów, bo wreszcie pozwolę, a jak pozwolę, to mi opat
 862  1,19|            chciała, by były dwa konie, a pan bronił, panna chciała
 863  1,19|           chwili zaś zapytał głośno:~- A z opatem nie było biedy?...~
 864  1,19|        tajemnicy przed opatem czynili, a nie wiem, co było, gdy się
 865  1,19|                 jako ją raz skrzyczał, a potem do skrzyni poszedł,
 866  1,19|             Boży, chociaż bez święceń, a przygodziło mi się, iż dzisiejszego
 867  1,19|               Zostałem sam, bez broni, a wieczór się zbliża i rychło
 868  1,19|                Mówisz, żeś sługa Boży, a tego nie wiesz, że poratunek
 869  1,19|             lesie na polance zarżnęli, a zasię skrzynie ostały, które
 870  1,19|            wydawał mu się zbyt zacnym, a przy tym mowa jego, lubo
 871  1,19|          Zbyszkową, dodał półgłosem:~- A również twoje włosy na brodzie.~
 872  1,19|              daj mi dwa lub trzy łyki, a ja ci miesiąc czyśćca odpuszczę.~-
 873  1,19|                Czech.~- W tych łubach. A gdybyście wszystko ujrzeli,
 874  1,19|         przekupnia odpustów i rzekł:~- A wilcy konie zjedli?~- Zjedli,
 875  1,19|                 Prześpię się w stajni, a jutro może mi ten pobożny
 876  1,19|              wołają?~- Niemiec jestem, a wołają mnie Sanderus; waszą
 877  1,19|                waszą mowę rozumieją.~- A dawnoś z Malborga?~- Byłem,
 878  1,19|          Francję wróciłem do Malborga, a z Malborga jechałem na Mazowsze,
 879  1,19|               wody - ot, co dla mnie - a resztę, co zbieram, do Rzymu
 880  1,19|                wosk i sami powiecie.~- A cóż przeor sieradzki?~-
 881  1,19|                 dlatego żem przemarzł, a twój giermek, panie, nie
 882  1,19|                nie chciał mi dać wina, a po wtóre dlatego, że do
 883  1,19|               panie, na długość kopii. A nie chcesz-li nieszczęścia
 884  1,19|              sami wosk na pieczęciach; a co do przeora, Bóg wie,
 885  1,19|           przyczyny, iżeś zaprzysiągł, a po wtóre, że za to, co tu
 886  1,19|              nie przepuszczali nikomu. A zdarzyło się, iż przeor
 887  1,19|               to wycięto i zakonników, a z nimi wuja mego Petzoldta,
 888  1,19|              nimi wuja mego Petzoldta, a zasię Mikołaja koniowi do
 889  1,19|                do ogona przywiązali... A nad ranem nie było jednego
 890  1,19|               grobu królowej jeździ?~- A mnie potrafisz kartę napisać?~-
 891  1,19|          wszystko, co każecie - gładko a do rzeczy, choćby na desce.~-
 892  1,19|            jeno, z kim by się sczepić, a szczególniej rycerze francuscy.~-
 893  1,19|           widziałem ja ich pod Wilnem, a da Bóg, zobaczę i w Malborgu.
 894  1,19|            wojna między królem polskim a pruskimi pany o ziemię dobrzyńską...
 895  1,19|              tam dziewki się wydały?~- A dwórki księżny. Nie wiem,
 896  1,19|             nieco zmienionym głosem:~- A panna Danuta Jurandówna,
 897  1,19|               nic dobrze nie wiedział, a po wtóre, że pomyślał, iż
 898  1,19|                 że będzie to pan hojny a nieopatrzny i łatwo groszem
 899  1,19|             Panna Danuta Jurandówna... A skąd ona jest?~- Jurandówna
 900  1,19|            jagodach rumiana - i płowa.~A na to Sanderus:~- Bo jedna,
 901  1,19|            agat, przy księżnie ostała, a inne prawie wszystkie się
 902  1,19|               tobym sobie przypomniał -a najmilszy byłby mi koń,
 903  1,19|               chwilę, po czym rzekł:~- A to myślisz, że się dworu
 904  1,19|               z koniem nie odjedziesz, a pokaże się li, żeś zełgał,
 905  1,19|                albo że się nie wydała, a ja rzekłem: nie pomnę. Żebyś
 906  1,19|                cnota, jako twój rozum; a kto za życia szczeka, ten
 907  1,19|               kusze do obrony w dzień, a zbójów, zawalidrogów mniej
 908  1,19|           zbójów ni zbrojnych rycerzy, a nawet i nie myślał o nich,
 909  1,19|       widocznie był związan przysięgą, a teraz przysięgi dotrzymał.
 910  1,19|              Jurandównę i jej wesele - a potem nagle wsadzał palec
 911  1,19|                między śmiertelną obawą a nadzieją.~Jechał więc Zbyszko
 912  1,19|          dziewki na oczy nie widział". A Zbyszko jechał dalej w coraz
 913  1,19|                często o tamtej myślał, a teraz dniem i nocą nie schodziła
 914  1,19|               Wyciągała do niego ręce, a Jurand ją od niego odciągał.
 915  1,19|           przeciw księżnie Januszowej, a gdy pomyślał o Danusinym
 916  1,19|              innych trosk i frasunków. A wielka wojna wisiała jakby
 917  1,19|             wieści, gdyż między królem a Zakonem panował spokój -
 918  1,19|               Zakonem panował spokój - a jednakże wszędy, gdzie Zbyszko
 919  1,19|       przeczucie, że to nastąpić musi, a niektórzy mówili otwarcie: "
 920  1,19|         Płowców! Śmierć jest nad nimi, a oni jeszcze ziemię dobrzyńską
 921  1,19|                wojewodzińskie dziecko, a gdy powiadał ludziom, że
 922  1,19|                nie chciał się potykać, a Czech kuszę naciągał. Przestał
 923  1,19|               litewskim przebudowywał, a raczej całkiem na nowo wznosił,
 924  1,19|                z dwórek za mąż poszła, a która się ostała, o to,
 925  1,19|                Juranda obyć nie mogło, a nie słyszałem, aby przyjeżdżał.
 926  1,19|         komturowie, jeden z Jansborku, a drugi ze Szczytna, a z nimi
 927  1,19|        Jansborku, a drugi ze Szczytna, a z nimi podobno jacyś goście
 928  1,19|             jacyś goście zagraniczni - a wtedy Jurand nigdy nie przyjeżdża,
 929  1,19|            Juranda, nie było i wesela! A chcesz, to poślę ci gończego
 930  1,19|             którzy byli w Ciechanowie, a nawet i na niektórych weselach: "
 931  1,19|               Sanderus nie okłamał go, a chociaż był nabytkiem kosztownym,
 932  1,19|             poczęli się sobie kłaniać, a następnie Zbyszko wymienił,
 933  1,19|            chce księcia mazowieckiego, a zwłaszcza księżnę, córkę
 934  1,19|          ochotę przybyć, ale nie śmią, a zwłaszcza ów rycerz z Lotaryngii,
 935  1,19|        okrutnie na Krzyżaków zawzięty, a to z przyczyny nie tyle
 936  1,19|              jeśli cię Krzyżak obłapi, a z przodu w gębę cię całuje,
 937  1,19|              na drodze rad mu zastąpi. A są i tacy, którzy nic innego
 938  1,19|               z wielkim zdziwieniem:~- A wam to kto powiadał? Dyć
 939  1,19|           czerwone, że skory do drwin, a przechera, Mazur rzekł:~-
 940  1,19|     pokraśniała jako wielkanocne jaje!~A młodzian zmieszał się jeszcze
 941  1,19|                Bogdańca.~- Moiście wy! A toć tamtemu, co to Jurandównie
 942  1,19|                nie gadały, jeno o was, a niejednemu to aż śluzy,
 943  1,19|          rzeczy szczekał, to go pozwę! A Jędrek z Kropiwnicy począł
 944  1,19|                dnia na dzień czekają - a wreszcie zapytał, czyli
 945  1,19|            gonitwy dla niego wyprawił, a teraz u księcia komtury
 946  1,19|             króla polskiego, jeno ich, a jeśli się nie dadzą do tego
 947  1,19|                i po to. Kto ich wie?~- A ów trzeci?~- Trzeci jedzie,
 948  1,19|                trzy z godnym sprzętem, a ludzi pocztowych jest dziewięciu.
 949  1,19|               spadnie do Ciechanowa.~- A nużbym ich pozwał? Nużby
 950  1,19|              też to jest obcy obyczaj, a prawdę rzekłszy, głupi,
 951  1,19|              Ale go nikt nie rozumiał, a jam do bitki nie dopuszczał.~-
 952  1,19|             wychylała się twarz młoda, a pełna jakiegoś smutku.~-
 953  1,19|       oburzenie zaparło dech w piersi, a gniew chwycił go tak wielki,
 954  1,19|             prawą ręką począł odpinać, a następnie ściągać żelazną
 955  1,19|             Ale za sowę. Dość mi tego, a który by się przeciwił...
 956  1,19|             Nie chcę się z wami bić.~- A musielibyście ze mną, boja
 957  1,19|         książęce pozwoleństwo dla was, a komturowe dla niego.~- Ba!
 958  1,19|             komturowe dla niego.~- Ba! a jeżeli pozwoleństwa nie
 959  1,19|             głową na znak, że rozumie, a następnie, wyciągnąwszy
 960  1,19|               z rozkazania boskiego... A stryjko twój, powiadasz,
 961  1,19|              co dzień na wieżę wyłazi, a na drogę spogląda... Każda
 962  1,20|               sławę i zbawienie duszy, a jadąc, mniemał, że wojna
 963  1,20|                co o Krzyżakach myśleć, a gdy się dowiedział, że i
 964  1,20|             ochrzciła, zdumienie jego, a zarazem i troska nie miały
 965  1,20|               o smokach nie słyszałem, a choćby i były, pewnie byśmy
 966  1,20|             niezdrowo - odrzekł Maćko -a wreszcie rycerzowi nie przystoi,
 967  1,20|               masz innych na Mazowszu, a ci są ludzie nasi i książęcy.
 968  1,20|             ten rycerz, iże angielscy, a zasię szkoccy, nad wszystkimi
 969  1,20|               gdy z rozmowy między nim a Maćkiem z Turobojów okazało
 970  1,20|          opętanym siedzi sto i więcej, a cia-sno-li im, to radzi
 971  1,20|           śnieżnych leżących w lasach, a ponieważ wyjechali znacznie
 972  1,20|               przed namiotami ogniska, a wokół nich stali osacznicy
 973  1,20|              żubrzych i niedźwiedzich, a następnie poczęli ich skwapliwie
 974  1,20|                ludzkiej przemyślności, a brali w zamian skóry, kosztowne
 975  1,20|               łowy z nami pojedziesz". A wtem weszli dwaj goście
 976  1,20|            obciętymi równo nad czołem, a spadającymi aż na ramiona
 977  1,20|              Mazurów postępek Zbyszka, a nawet niektórych i zgorszył. "
 978  1,20|                niektórych i zgorszył. "A wiera - mówili starsi -
 979  1,20|          zamorskich jakowychś rycerzy, a może zgoła od pogan, gdyż
 980  1,20|               dziewce szyję powinien". A księżna i Jurandówna nie
 981  1,20|          podniosła go i poczęła witać, a zarazem wypytywać się o
 982  1,20|                czy zmarł, czy też żyw, a jeśli żyw, czy nie przyjechał
 983  1,20|               Służże nam, miły służko, a bogdaj nie tylko przy jedle,
 984  1,20|                 Potem zaś do Danusi:~- A ty, mucho utrapiona, wyleźże
 985  1,20|             oczy lękliwe, zawstydzone, a ciekawe - i tak cudna, że
 986  1,20|              lecz po chwili odrzekł:~- A jam krewny książąt Brabantu.~-
 987  1,20|           Janusz zasiadł do śniadania, a dowiedziawszy się poprzednio
 988  1,20|       rzeczywiście wyrosła, rozkwitła. A przy tym tyle i tak ciągle
 989  1,20|               mroźny, śnieg skrzypiał, a z drzew poruszanych lekkim
 990  1,20|                nagłym razie do pomocy, a wybranych ze wszystkich
 991  1,20|              na brzegu ciemnego sukna, a następnie począł się w nią
 992  1,20|                wzruszenia, lecz dobra, a zarazem ciekawa księżna
 993  1,20|            jako ci się cniło bez niej, a zdarzy się li gąszczyk,
 994  1,20|               tamtego oto rycerzyka?~- A wy, panie? - zapytał de
 995  1,20|                złą miał sławę u ludzi, a między zakonnikami Hugo
 996  1,20|         podkładzie dzikiej nienawiści. A de Lorche począł go właśnie
 997  1,20|              Nie było wówczas wojny.~- A wasze zwycięstwo pod Złotoryją?~-
 998  1,20|             masz bezecnych uczynków.~- A ówże straszny rycerz jeno
 999  1,20|          której książę zsiadł z konia, a za nim poczęli zsiadać i
1000  1,21|               o drzewo ciężki oszczep, a nieco z tyłu trzymali się