Tom,    Rozdzial

1001  1,22|             bez nijakiej nagrody. Jej to, nie mnie, powinniście,
1002  1,22|               mi skoczyć do Bogdańca, to skoczę. Może byście radzi
1003  1,22|        starego pana ujrzeli, gdyż Bóg to wie, co z wami będzie.~-
1004  1,22|      Wyszoniek powiada, że pokaże się to na nowiu, a do nowiu jeszcze
1005  1,22|            jeszcze cztery dni.~- Hej! to nie trzeba ci do Bogdańca.
1006  1,22|               się i rzekł:~- Jakiejże to sprawiedliwości się domagacie?
1007  1,22|           karę mu odmierzył. Ale wasi to sami go naszli. Wasz starosta
1008  1,22|             odeszli. Jakoże mam go za to karać alibo na sąd pozywać?
1009  1,22|          gości jako na rzeź wydać? Na to książę zwrócił się do Zygfryda
1010  1,22|          Danveld.~Książę, usłyszawszy to, odgarnął na obie strony
1011  1,22|               gości naszych spotkała -to jeno nowa sposobność do
1012  1,22|         niebieski powinien był spalić to bezbożne gniazdo złości
1013  1,22|               nam zadość!~Usłyszawszy to, książę Janusz począł kiwać
1014  1,22|        powrozie nie skonała. Ale ileż to razy zaczepialiście go sami,
1015  1,22|            zgładzić, jako i ninie, za to, że pozywał i zwyciężał
1016  1,22|           gdym się skarżył mistrzowi, to mi odpowiadał z Malborga: "
1017  1,22|           gniewem króla krakowskiego, to może bym dotychczas w podziemiach
1018  1,22|          sprawiedliwości!~Usłyszawszy to, Krzyżacy spojrzeli po sobie
1019  1,22|          niespokojne duchy swawolą.~- To sam to gadasz, a sądu na
1020  1,22|               duchy swawolą.~- To sam to gadasz, a sądu na Juranda
1021  1,22|             majestat wspomni też i na to - mówił dalej Danveld -
1022  1,22|              Jurand przyjął wyzwanie?~To rzekłszy, począł patrzeć
1023  1,22|               na konną walkę, daję na to pozwoleństwo. Jeśliby Jurand
1024  1,22|               na śmierć i życie. Mógł to uczynić chyba człowiek obcy,
1025  1,22|           wymierzym karę i pomstę.~Na to książę wyciągnął ramię i
1026  1,22|             biłeś - ni słowa!~- A tyś to nie pomykał przed Jurandem
1027  1,22|               można.~- Jeśli się uda, to mistrz pochwali! - ozwał
1028  1,22|              Mazurom nie wystarczą.~- To mistrz ujmie się za nami
1029  1,22|               wypowie... Innego by na to trzeba mistrza... Za księciem
1030  1,22|         wzięliśmy ziemię dobrzyńską - to widać nie strach nam Krakowa.~-
1031  1,22|            Wzięliśmy niby zastaw, a i to...~Tu obejrzał się naokół
1032  1,22|               iż gdyby wojną grozili, to byle nam zastaw wrócono -
1033  1,22|         znaleźć sposób...~Usłyszawszy to, Hugo de Danveld wsparł
1034  1,22|              szczenięta - i cóż mu za to? Hałas oni z byle przyczyny
1035  1,22|               książęcy - nie Spychów. To znów jak w Złotoryi! Znów
1036  1,22|      zachorzał i dziewkę wezwał...~Na to uśmiechnął się z tryumfem
1037  1,22|               dodał Hugo. Usłyszawszy to, de Lówe zwrócił oczy na
1038  1,23|              księciem i księżną. Było to pożegnanie niezbyt przyjazne,
1039  1,23|               Szczytnu, zapytał:~- Co to za piękna dwórka, z którą
1040  1,23|               z nią niż z Jurandem?~- To znaczy, że myślę tak samo
1041  1,23|          listu. Kto nam dowiedzie, że to myśmy ich wysłali? Wreszcie:
1042  1,23|     poćwiertują, nie stanie się przez to szkoda dla Zakonu.~A brat
1043  1,23|              wtedy będzie wiadomo, że to my nakazaliśmy dziewczynę
1044  1,23|               sprawa. - Po co ukrywać to, co musi się wydać.~A Hugo
1045  1,23|               i jeśli słowo piśniesz -to wspomnij na dzieci Witolda..."~-
1046  1,23|              w ich szeregi. Tymczasem to przesiadywał w Malborgu,
1047  1,23|              przesiadywał w Malborgu, to odwiedzał znajome komandorie,
1048  1,23|         żołnierzy, nie chcieli się na to zgodzić, bojąc się, że gdy
1049  1,23|            zgodzić, bojąc się, że gdy to uczynią, otoczy ich, wytraci
1050  1,23|            Bergowa, byłby się może na to zgodził, chociaż poruszyła
1051  1,23|            świat wnet by wiedział, że to my chwyciliśmy oboje - odrzekł
1052  1,23|               cóż z nią uczynicie?~Na to Danveld pochylił się ku
1053  1,23|           warg.~- O co pytacie? Czy o to, co uczynimy z nią przedtem,
1054  1,23|        uczynimy z nią przedtem, czy o to, co potem?~Lecz Fourcy,
1055  1,23|           Zbawicielowi służycie. Któż to wasz Pan? Wiedzcie przeto,
1056  1,23|           wasze zamiary rozgłosić.~Na to spojrzeli po sobie bracia
1057  1,23|          bystry, rzekł:~- Poznaję go: to ów giermek, który tura toporem
1058  1,23|              toporem zabił. Tak jest: to on!~- Pochowajcie noże,
1059  1,23|            chce od nas twój pan?~- Za to, żeście niesłusznie Juranda
1060  1,23|              stawać nie mogą, o które to pozwoleństwo jednakże będziem
1061  1,23|             Fourcy, albowiem do niego to głównie był posłany. Zbyszko
1062  1,23|  niebezpieczeństwo. Zdziwiło go też i to, że Danveld, mówiąc z nim,
1063  1,23|             uczynność wypłaca. Zwykła to zresztą u Polaków rzecz...
1064  1,24|            gościa~zabili - i żeby nie to, że pachołek bez broni pojechał,
1065  1,24|            jako im było trzeba, bom i to już widział, że mrugali
1066  1,24|            Mocarzewa rzekł:~- Chwacki to pachoł, jeśli on temu psu
1067  1,24|              się w boru popisał -może to być! Widać i sługa, i pan
1068  1,24|             rzekł książę.~- Pan Jezus to sprawi - ozwała się księżna,
1069  1,24|              myślę, że ją dostanie, a to przez tę przyczynę, że jak
1070  1,24|               się baby na co zawezmą, to przeciw nim i taki Jurand
1071  1,24|              Żeby Zbyszko był płochy, to nie mówię, ale wierniejszego
1072  1,24|           wola boska - rzekł książę - to i szczęśliwość się zdarzy.
1073  1,24|            się zdarzy. Ale co prawda, to mało mu przez tę dziewczynę
1074  1,24|       nadstawił. Co zasię do nagrody, to rzekłem już, że im obum
1075  1,24|              Książę uśmiechnął się na to dobrotliwie i odrzekł:~-
1076  1,24|              dobrotliwie i odrzekł:~- To niechże mu je dziewczyna
1077  1,24|       najlepsza!~Księżna, usłyszawszy to, uściskała pana wobec dworzan,
1078  1,24|             do głowy przyszła! Że też to Duch Święty i niewiastom
1079  1,24|              przepasan. Jeśli zamrze, to przed Bogiem jako miles
1080  1,24|         cinctus stanie, a jeśli nie - to reszty w Ciechanowie albo
1081  1,24|       Warszawie dopełnim.~Usłyszawszy to, Danusia naprzód podjęła
1082  1,24|             co ci przeze mnie posyła.~To rzekłszy, położyła przy
1083  1,24|             począł powtarzać:~- Jakże to mógł mnie rycerzem pasować?~
1084  1,24|            paść, gdyż wraz odgadł, że to za jej wstawiennictwem spotkało
1085  1,24|           przemówił:~- Wiecie! Nie ma to ludziom być dziwno, że za
1086  1,24|                  A jak wyzdrowiejesz, to prosto do Ciechanowa jedź,
1087  1,25|           krzyżackie macie, mistrz po to, aby mnie zjednali, a oni
1088  1,25|             czym do mistrza napiszę i to też dodam, aby innych posłów
1089  1,25|          modre oczy i spytała:~- A co to znaczy?~- To znaczy, że
1090  1,25|          spytała:~- A co to znaczy?~- To znaczy, że ten was dostanie,
1091  1,25|             was najbardziej miłuje.~- To Zbyszko! - odrzekła dziewczyna.~-
1092  1,25|              całkiem mi odjął.~- A że to wam ten balsam nie pomógł?~-
1093  1,25|              panienko, i balsam, gdyż to za ciężki grzech mój, a
1094  1,25|            chcecie wiedzieć, za jaki, to opowiem.~Danusia skinęła
1095  1,25|               ja zasię, myśląc, iż on to przez swawolę jakowąś czyni,
1096  1,25|             ręka - odrzekła Danusia - to byście jeszcze nie mogli
1097  1,25|        płaszcz na śniegu owinął. Może to był Krzyżak! gdyż oni też
1098  1,25|              wziąć dziewczynę, ale że to był wieczór, sprzeciwiła
1099  1,25|              proga: "Nie ma rady, boć to przecie ojciec!" - powtórzył
1100  1,25|            zbraknie przy łożu Danusi, to razem z nią zbraknie mu
1101  1,25|              Jurand umarł przed tobą,~to opiekuństwo przeszłoby na
1102  1,25|              poczęła od progu wołać:~-To już wiesz, Zbyszku! Oj,
1103  1,25|           nami.~Danusia, posłyszawszy to, prędko skoczyła do nóg
1104  1,25|           dziecka do chorego rodzica, to i gniew Boży ściągnę.~Zbyszko,
1105  1,25|               dał mi ślub z Da-nuśką, to - niechby potem i jechała
1106  1,25|              kolana księżny.~- Jakoże to być może bez pozwoleństwa
1107  1,25|          miłościwa pani!~A Danusia na to:~- Miłościwa matuchno!~-
1108  1,25|      Miłościwa matuchno!~- Prawda, że to ja byłam jej i jestem jako
1109  1,25|                A jakby raz ślub był - to i przepadło. Może by się
1110  1,25|            zaś śluby jakowe uczynił - to i nie będzie jego winy.
1111  1,25|                 Dla Boga żywego, może to i wola boska!~- Inaczej
1112  1,25|             mi Pan Jezus przeznaczył, to będzie, ale za tę pociechę
1113  1,25|             cześć! - rzekł Zbyszko.~- To i pamiętaj! A Jurandowi
1114  1,25|              zobaczy, że nie ma rady, to się i zgodzi. Nie byt ci
1115  1,25|              moja. Bo jeśli ślubował, to już nie będzie jego winy,
1116  1,25|            Syna, i Ducha!... jakże ja to mogę uczynić! Toć przecie
1117  1,25|               naszego zaręcza - no! - to oni ojciec i matka dla całego
1118  1,25|        biskupiej - nie mogę. Ba! żeby to ksiądz biskup Jakub z Kurdwanowa
1119  1,25|           dyspensy nie odmówił - choć to surowy jest ksiądz, nie
1120  1,25|            uręczam, że nie odmówi.~Na to ksiądz Wyszoniek, który
1121  1,25|               mi księdza biskupa, ale to wielkie słowo!... Mógłby
1122  1,25|    przyobiecać... Nie wiem... Zawszeć to, póki dyspensa nie nadejdzie,
1123  1,25|          nadejdzie, będzie grzech - i to nie kogo innego, jeno mój...
1124  1,25|         politowania nad ludzką biedą, to tym łatwiej przebacza!...
1125  1,25|        podniósł oczy i ręce w górę:~- To niechże się stanie wedle
1126  1,25|              przekonanie, że nie było to w jego mocy, przyniosło
1127  1,25|         giermek.~- Jeśli wyzdrowieję, to pojadę, ale to w boskim
1128  1,25|           wyzdrowieję, to pojadę, ale to w boskim ręku. Więc Czech
1129  1,25|            wasza miłość pląsać mogła, to choćby i wesele wyprawić!~-
1130  1,25|               niewieściej natury była to sprawa wielkiej wagi i za
1131  1,25|             chciała się z początku na to zgodzić, bojąc się złej
1132  1,25|             wziąć za żonę. A pomyślał to jeszcze bardziej, gdy klękła
1133  1,25|               go za serce. Nie trwało to jednak długo, gdyż posłyszawszy
1134  1,25|            rękojeści od mizerykordii, to jest małego miecza, który
1135  1,25|            już moja-bo jużci co ślub, to tego moc ludzka nie odrobi.~
1136  1,25|           skoro mamy czuwać do rania, to i zagrajże nam jeszcze,
1137  1,25|               w Tyńcu śpiewała, kiedy to cię pierwszy raz Zbyszko
1138  1,25|             Zbyszko. - Jakem, bywało, to gdzie usłyszał, to aże mi
1139  1,25|            bywało, to gdzie usłyszał, to aże mi śluzy z oczu płynęły.~-
1140  1,25|               śluzy z oczu płynęły.~- To i zaśpiewam! - rzekła Danusia.
1141  1,25|              góry, zaśpiewała:~Gdybym to ja miała~Skrzydłeczka jak
1142  1,25|               Czego płaczesz? Jakieże to wesele! - zawołała księżna. -
1143  1,25|      pocieszać, nuż tłumaczyć jej, że to nie na długo tego odjazdu
1144  1,25|          chociaż będzie ciemny dzień. To Jurandowi ludzie konie poją.
1145  1,25|               przychodzi się rozstać, to jest, że było w tym wyrzekaniu
1146  1,26|              wkrótce będzie miał i na to dość sił. W izbie próbował
1147  1,26|              zjeść i wypić - rzekł na to Czech - i taką przysługę
1148  1,26|             przasnyskim boru opadnie, to im go rzucim na odprawę,
1149  1,26|   spragnionego napoić. Nowy grzech!~- To ci dam wiadro wody, a tymczasem
1150  1,26|               co śniegiem praska.~Tak to oni przekomarzali się ze
1151  1,26|           Jurandówny, i wydało mu się to tym podobniejszym do prawdy,
1152  1,26|           obojgu do śmierci służyć.~- To już wasza miłość osiędzie
1153  1,26|          gościnę do Torunia zaprosić, to się do królewskich pocztów
1154  1,26|          siedziała na saniach. Bywało to zawsze, że gdy wypadkiem
1155  1,26|            wypadkiem o niej pomyślał, to widział ją ogromnie wyraźnie...~"
1156  1,26|              jeśli wrócę do Bogdańca, to z Danuśką, a ona niech bierze
1157  1,26|              mówił sobie w duszy - bo to piwożłopy i koste-ry, a
1158  1,26|           bliżej, bo o miedzę, ale za to Jurand większy był dziedzic
1159  1,26|              im się czasem rozłączyć, to jeden bez drugiego nie wiedział,
1160  1,26|              zbytnio się sprzeciwiał, to mógł mu Zbyszko odpowiedzieć
1161  1,26|          Zbyszko jednak nie chciał na to zważać, albowiem zdarzyło
1162  1,26|          wolniej.~- Hej, kurniawa też to, kurniawa! - rzekł zdyszanym
1163  1,26|             jednak głowę i zapytał:~- To pan ze Spychowa miał zjechać?~-
1164  1,26|            Miał.~- Z panną?~- A ogień to ci naprawdę przesłoniło -
1165  1,26|            nie wywoływać.~- Nie wiesz to - rzekł - że w takie święta
1166  1,26|          Jużci wichura tęga jest, ale to z Pana Jezusowego pozwoleństwa,
1167  1,26|      zakrywały niemal okna, z którego to powodu, błądząc za miastem,
1168  1,26|          gdyby był zachorzał mocniej, to dałby znać. Wysłali jednak
1169  1,26|               ludzie nie pamiętają.~- To może niezadługo tu będą.~-
1170  1,26|           czynił, tego nie odrobi, że to żona moja przyjeżdża, moja
1171  1,26|               najmilsza!" I gdy sobie to powtarzał, ledwie własnemu
1172  1,26|            zaraz oddał. "Po prawdzie, to i cóż ma lepszego do zrobienia?
1173  1,26|              że choćby mi jej bronił, to ją i tak wezmę, bo moje
1174  1,26|              Lotaryńczyk rozkochał.~- To pan de Lorche tu jest?~-
1175  1,26|            gości.~- Rad go obaczę, bo to rycerz, któremu w niczym
1176  1,26|               było z początku, żeście to bez mego pozwoleństwa uczynili,
1177  1,26|            się niewiasta czego chyci, to się i nie przeciw, bo nic
1178  1,26|          jakom cię życzliwie przyjął, to się niewiasta ucieszy! Boga
1179  1,26|              Choćby i nie chciał dać, to moje prawo pierwsze.~- Twoje
1180  1,26|            myśli, a nawet nie było na to i czasu, gdyż pachołcy poczęli
1181  1,26|          zapytać:~- A jeśli przyjadą, to jakoże będzie, miłościwa
1182  1,26|               Zlękli się, usłyszawszy to, wszyscy, zatrwożył się
1183  1,27|        Widzicie, panie, ten olszniak?~To rzekłszy, ukazał ręką ciemniejące
1184  1,27|      niewiasty nie było nigdzie.~- Co to jest? - pytał siebie ze
1185  1,27|          ciemniejszych plam, ale były to także wilki, które za zbliżeniem
1186  1,27|              Juści mi go żal i głośno to przyświadczam.~- Ludzie
1187  1,27|               Co było pierzyn w domu, to go nimi przykryli i powieźli.~-
1188  1,27|            jeśli chcecie ich widzieć, to leżą wedle ognia w czeladnej.
1189  1,27|           wotów i beczenie kóz, które to głosy udawali wedle starego
1190  1,27|           Jezusie miłosierny!... Kara to boska i górze nam! Nie przemówił
1191  1,27|               rzekła - a po prawdzie, to i tobie, boś i ty jeździł
1192  1,27|           obaczy a przemówi, zaraz mu to powiem.~- Trzeba, żeby się
1193  1,27|               zawsze i we wszystkim o to, by dorównać w cnotach chrześcijańskich,
1194  1,27|               białego dnia, gdyby nie to, że o świtaniu obudził ich
1195  1,28|               samym południem, ale za to zupełnie przytomny. Księżna
1196  1,28|            miała ze mną jechać, kiedy to ja do niej jechał? Zbyszko
1197  1,28|              po sobie w mniemaniu, że to jeszcze gorączka mówi przez
1198  1,28|        księżna przybladła nagle.~- Co to jest? - rzekła - zali wyście
1199  1,28|         Ojciec Wyszoniek, usłyszawszy to, wyszedł pospiesznie z izby,
1200  1,28|              i zapytał:~- Nie waszego to księdza pisanie?~- Nie wiem.~-
1201  1,28|          ratujże ją i wspomagaj!...~I to rzekłszy, wybiegła z krzykiem
1202  1,28|                zawołał nagle Zbyszko.~To rzekłszy, wybiegł z izby
1203  1,28|              wiedząc dobrze, dlaczego to czyni. Rozumiał tylko, że
1204  1,28|             iść na ratunek Danusi - i to zaraz - i aż do Prus - i
1205  1,28|             wezwał także na naradę, a to dla jego rozumu i doskonałej
1206  1,28|             Mość da do~niego pisanie, to ja pojadę.~- Pisanie dam
1207  1,28|          królem polskim i chodzi mu o to, by sobie i Semka, brata
1208  1,28|           ksiądz Wyszoniek.~- Chociaż to Krzyżak, więcej w nim uczciwości
1209  1,28|              Mazury pomożem Jagiełłę, to będzie źle...~Lecz pan z
1210  1,28|             że jeśli dziewkę porwali, to jeno dlatego, by Jurandowi
1211  1,28|       odpowiedział Jurand.~- Znacznyż to kto?~- Widzi się, że znaczny.~
1212  1,28|             się, o co idzie, rzekł:~- To krewny hrabiego Geldrii,
1213  1,28|               Co który gębę otworzył, to mówił, że de Bergow musi
1214  1,28|             niebie, tak niechybnie po to oni dziewkę porwali, by
1215  1,28|            gdy raz co przedsięweźmie, to już nie zaniecha, póki na
1216  1,28|          porywali". Każe im przysiąc, to i przysięgną. Co tedy nam
1217  1,28|               na de Bergowa wymienić, to muszą dać znać i dadzą znać
1218  1,28|        przyjeżdżali - rzekł ksiądz.~- To ich mistrz pod sąd odda
1219  1,28|            twarzy i zapytał:~- Którzy to byli w leśnym dworcu?~-
1220  1,28|              od Fourcy'ego, że Niemcy to pierwsi was napadli, zgromił
1221  1,28|          Spychowa, a jak się zgłoszą, to mnie dawajcie znać. Oni
1222  1,28|          oznajmią, że dziewka u nich, to się nie będą mogli zaprzeć -
1223  1,28|              ale gdy będzie dowód, że to oni - to się przed mistrzem
1224  1,28|             będzie dowód, że to oni - to się przed mistrzem nie zaprą.~
1225  1,28|     Jurandówna tam jest, a jeśli nie, to dokąd została wywieziona;
1226  1,28|           winuję, miłościwa pani.~- I to wiedzcie, że Bóg ją wam
1227  1,29|                  Rozdział XXIX~- Czyj to poczet? - zapytał nagle
1228  1,29|        uderzyła go jedna okoliczność, to jest bytność owej niewiasty
1229  1,29|           przyszło teraz do głowy, że to mógł być ktoś nasłany w
1230  1,29|           Jurandowego listu. Wszystko to było ułożone z piekielną
1231  1,29|          Sanderus chciał go zdradzić, to niewiele sprawie zaszkodzi,
1232  1,29|          zamarzł pod Niedzborzem! Tyś to mnie odgrzebywał?~- Ja,
1233  1,29|           zębami pruskie zamki gryźć, to je zgryzę, a ją dostanę.~
1234  1,29|          zechcą, by im Bergowa oddał, to go odda, jeśli każą mu dopłacić,
1235  1,29|               jeśli każą mu dopłacić, to dopłaci, choćby miał cały
1236  1,29|          później biada tym, którzy na to jedyne dziecko jego rękę
1237  1,29|            zuchwałą i odpowiedział:~- To żona moja.~Na to Jurand
1238  1,29|      odpowiedział:~- To żona moja.~Na to Jurand powstrzymał konia
1239  1,30|            mówić:~-Posłuchajcie, jako to było. Co Danuśka dla mnie
1240  1,30|             mnie uczyniła w Krakowie, to wiecie, ale tego nie wiecie,
1241  1,30|              też godne. Ale nie mogło to być. Było mi Jagienki żal,
1242  1,30|            zamrę. Hej, mocny Boże, co to była za noc! Nic, jeno strapienie;
1243  1,30|               że jak mi ona odjedzie, to już i słońce nie wzejdzie.
1244  1,30|             Myślałem, że jeśli zamrę, to choć tę jedną będę miał
1245  1,30|              niedola. Ale pognębienie to trwało krótko, a raczej
1246  1,30|             koniom. Mimo woli uczynił to i teraz. Po chwili obaj
1247  1,30|              przeciwni? - pytał. A na to Jurand odrzekł:~- Byłem
1248  1,30|                odpowiedział Jurand.~- To im de Bergowa oddacie.~-
1249  1,30|            wyście chytrzy?... Bo ja - to nijak nie potrafię.~- I
1250  1,30|               mnie ostała.~- Jużci ja to rozumiem - rzekł młody rycerz. -
1251  1,30|           rzekł młody rycerz. - Przez to rozumiem, że Danuśkę miłuję
1252  1,30|             im wtedy ciężki, a oni mi to uczynili, czego bym ja i
1253  1,30|           jeśli mi pomstę da spełnić, to Mu to dziecko, które mi
1254  1,30|              pomstę da spełnić, to Mu to dziecko, które mi ostało,
1255  1,30|                A teraz nie wiem: wola to Jego była, czyli też gniew
1256  1,30|      Sakrament przecie boska rzecz.~- To i dlatego nie ma rady.~-
1257  1,30|                Nie narzekajcie też na to, bo nikt by wam tak nie
1258  1,30|              aleja nie usłuchałem, bo to nie był głos nieboszczki.~-
1259  1,30|              głos nieboszczki.~- A co to mógł być za głos - zapytał
1260  1,30|              poniechać, ale nie mogło to być. Stałem się im zbyt
1261  1,30|           prawie nieprzystępna.~- Czy to już ku Spychowowi jedziem? -
1262  1,30|           Zbyszko. Tymczasem życzenie to miało się urzeczywistnić
1263  1,30|             się sześciu konnych. Była to spychowska straż, która
1264  1,30|                  Czego tam chcecie?~- To możemy jeno samemu panu
1265  1,30|              jeśli każecie im zostać, to o nic innego prosić was
1266  1,30|           chodziło przede wszystkim o to, by rozmowa odbyła się jak
1267  1,30|              niemu.~- Panie - rzekł - to ta sama niewiasta.~- Jaka
1268  1,30|          panie, od niego odpustów, bo to fałszywy pątnik. Gdyby go
1269  1,30|               znów niewiasta. - Pilna to opieka i nie stanie się
1270  1,30|              dumą pątnik. Usłyszawszy to, Jurand wstał, podszedł
1271  1,30|         pragnąc, by Jurand wbił sobie to dobrze w pamięć:~- Brat
1272  1,30|                rzekła niewiasta - ale to jeszcze nie wszystko, co
1273  1,30|              poczęli ich posądzać, że to oni ją porwali, i w ten
1274  1,30|               jedna skarga poszła czy to do mistrza, czy do kapituły -
1275  1,30|             Bergow i z jeńcami.~- Jak to? - rzekł Jurand, marszcząc
1276  1,30|             de Bergow i z jeńcami.~Na to ramiona Juranda poczęły
1277  1,30|           przez długi czas spoglądali to na siebie, to na Juranda,
1278  1,30|              spoglądali to na siebie, to na Juranda, który siedział
1279  1,30|            dziecko; jeśli zaś uczyni, to i tak może nie uratować
1280  1,30|             któż zdoła im dowieść, że to oni ją porwali? Miał wprawdzie
1281  1,30|           jeśli pojedzie do Szczytna, to go skują i wtrącą do podziemia,
1282  1,30|        Bergowa?~- Za Bergowa...~- Jak to za Bergowa? co wam jest?~-
1283  1,31|               kilku dni ją odzyszcze. To samo powtórzył i Zbyszkowi,
1284  1,31|               uwolnienia Danusi, gdyż to jest rzecz zbyteczna. Pod
1285  1,31|               znajduje...~Usłyszawszy to, Tolima zdumiał się bardzo
1286  1,31|               głowę w stronę Zbyszka, to w stronę Juranda; nie rzekł
1287  1,31|           Jurand mówił dalej:~- Którą to wolę moją spisał ksiądz
1288  1,31|               zaś masz świadczyć, żeś to ode mnie słyszał i żem rozkazał,
1289  1,31|            skarbcu łupów i pieniędzy, to mu pokażesz - i będziesz
1290  1,31|             Zbyszko spytał:~- A czemu to już zdajecie mi Spychów?~-
1291  1,31|             Spychów na Tolimę zdaj... To człek wiemy, a tu ciężkie
1292  1,31|           tamtego świata gadacie. Cóż to jest?~- Bom już przez pół
1293  1,32|               Odwilż jest i mgła, ale to już niedaleko...~- Doprowadzisz
1294  1,32|         pagórka zaraz zamek ujrzycie.~To rzekłszy, chłop począł "
1295  1,32|          chłop począł "zabijać" ręce, to jest uderzać dłońmi pod
1296  1,32|         dostrzegł.~- Chwała Bogu i za to - mówił. - Ciężkie życie
1297  1,32|    wielborskiego proboszcza, który im to przyganiał, na łańcuch wzięli.
1298  1,32|            dwoma kamieniami ugniecie, to tę przygarść mąki na świętą
1299  1,32|           ptacy. Ale chwała Bogu i za to, bo przyjdzie-li przednówek,
1300  1,32|              przyjdzie-li przednówek, to i tego nie stanie... Ryby
1301  1,32|               wyjeżdżony gościniec.~- To i droga - rzekł chłop -
1302  1,32|        prowadzi. Szczytno przed wami. To rzekłszy, raz jeszcze pochylił
1303  1,32|             co się ma stać i spełnić, to się stanie i spełni... Na
1304  1,32|               się zwyciężonym. I było to dla niego czymś tak niesłychanym,
1305  1,32|       uczuwszy w sobie grot.~Lecz był to człowiek mający nie tylko
1306  1,32|           ogromnym koniu, rzekłby, że to jakiś olbrzym ulany z żelaza,
1307  1,32|      ciemniejszego. Jurand odgadł, że to są mury szczytnieńskiego
1308  1,32|              przez tyle lat żyli.~Ale to właśnie dodawało mu ducha.
1309  1,32|         Myślał, że Danusię porwali po to tylko, by go dostać, więc
1310  1,32|          dostać, więc gdy go dostaną, to co im po niej? Tak! Jego
1311  1,32|               młodziankowi podarował, to przecie nie pozwoli Niemcom
1312  1,32|               ale po sprawiedliwości, to człek się naźył. Czego miał
1313  1,32|            skoro trzeba przycierpieć, to trzeba. Danuśka ze Zbyszkiem,
1314  1,32|              kości wykupić. A na mszę to z pewnością nieraz dadzą.~
1315  1,32|           niepodobna, chyba w dal. Za to na blankach czereda, która
1316  1,32|              zmierziło mu się czekać, to się może powiesić, gdyż
1317  1,32|               zaś po nich przejechał, to i tak muszę wrócić..."~Niezmierna,
1318  1,32|            wszelako uderzyli na mnie, to znak, że nie chcą niczego
1319  1,32|              czekał. Oni zaś chwycili to wszystko, po czym ów człowiek,
1320  1,32|            wszystkiego, co mi każą. l to też wiesz, że dla własnego
1321  1,32|               O Chryste miłościwy! co to jest?!~Z wysokiego okienka
1322  1,32|             że on te dźwięki zna i że to nie kto inny gra, tylko
1323  2,1 |              stali wprawdzie żołdacy, to pojedynczo, to po kilku
1324  2,1 |               żołdacy, to pojedynczo, to po kilku razem, ale twarze
1325  2,1 |         jeżeli na pytanie odpowiedzą, to chyba grubiaństwem lub zniewagą.~
1326  2,1 |            zamku lub w innych izbach, to go ktoś przecie musi z błędnej
1327  2,1 |                odpowiedział Jurand. I to rzekłszy, spojrzał uważnie
1328  2,1 |            Odpowieszże mi szczerze na to, o co spytam?~- Spieszcie
1329  2,1 |       podniósł brwi ze zdziwieniem:~- To wasze dziecko tu jest?~-
1330  2,1 |               ozdrowieje.~Usłyszawszy to, Jurand zadrżał, ale nie
1331  2,1 |               nim kazania dokończy.~I to rzekłszy, począł patrzeć
1332  2,1 |               kudły łapą wyczesze!~Na to tu i owdzie ozwały się śmiechy,
1333  2,1 |              zbraknieć tu roboty.~Tak to oni szydzili ze strasznego
1334  2,1 |           także oglądać Juranda, gdyż to była sposobność rzadka,
1335  2,1 |                boście obiecali, że za to oddacie mi dziecko, które
1336  2,1 |             go tu spotkało - niewinna to igraszka, nie w miarę jego
1337  2,1 |       Chrystusa - rzekł Danveld. A na to Jurand:~- Jużci z niego
1338  2,1 |      świadkowie naszej wiary i łaski.~To rzekłszy, kazał przybocznemu
1339  2,1 |     okrucieństwa Rotgier mówił:~- Jak to? nie tylko dziewkę, ale
1340  2,1 |              oddawano jako Danusię.~- To nie moja córka! - rzekł
1341  2,1 |               Liboriusza z Padebornu! To albośmy nie twoją zbójom
1342  2,1 |               głos mojego dziecka!~Na to Danveld obrócił się do zebranych
1343  2,1 |        szybkie spojrzenia - gdyż było to więcej, niż sami mogli się
1344  2,1 |               obietnicy, któż inny by to potrafił!~Lecz Jurand rzucił
1345  2,1 |             zęby:~- Jeślić ją oddam - to z moim bękartem...~Lecz
1346  2,1 |             przerażenia Niemców.~Byli to ludzie przywykli do bitew,
1347  2,1 |               za nimi, ci zaś czynili to skwapliwie, tak że na wąskich
1348  2,2 |       powtórnie dłonie nad głową:~- I to jeden człowiek uczynił!...
1349  2,2 |            tym wilczym plemieniem!~Na to Rotgier podniósł wzrok w
1350  2,2 |                Dobić nie można. Człek to znaczny między swymi i byłby
1351  2,2 |               dziewczynę i myśląc, że to dziewka Jurandowa, dał znać
1352  2,2 |             co chcecie: jeśli zasie o to, co widziały oczy wasze,
1353  2,2 |            wydobył.~- Będę mówił jeno to, co widziały oczy moje -
1354  2,2 |              była u nas.~- Nie będzie to trudno - odrzekł Rotgier -
1355  2,2 |              przemienił Jurandównę.~- To dobrze - rzekł Zygfryd.~-
1356  2,2 |             ulubioną jej dwórkę? Nie, to nie może być!... Na dworze
1357  2,2 |               Gdyby Jurandównę oddać, to ona sama powie, żeśmy nie
1358  2,2 |           uspawiedliwim w takim razie to, co stało się w Szczytnie?~-
1359  2,2 |             tym Jurandowi, myśląc, że to być może jego córka, ów
1360  2,2 |           czczę i miłuję, rzeknę mu: "To uczyniłem dla Zakonu, a
1361  2,2 |            imię Ducha Światłości! Zła to noc - rzekł stary Krzyżak.~-
1362  2,2 |        Światłości"?~- Duch Światłości to Bóg - odparł starzec, po
1363  2,2 |              Insburka i uczynię z nią to, czego dobro Zakonu wymagać
1364  2,2 |               chwałę Krzyża i Zakonu, to powinieneś. Ale nie! Nie
1365  2,2 |                  On lub kto inny, lec to przecie nie straszne...~-
1366  2,2 |         przecie nie straszne...~- Daj to Bóg! mogą mnie jednak chwycić
1367  2,2 |       będziesz mówił, a oni cóż ci na to powiedzą? Jużci śmierć Danvelda
1368  2,2 |          pozamykać im paszczęki, bo i to także pomyślą, że gdybyśmy
1369  2,3 |             powszechną obawę rycerza, to zdawało się przechodzić
1370  2,3 |               wprost wiarę ludzką. Na to jednak, jak również na inne
1371  2,3 |        płockiego, aby uczynił również to samo i również nie szczędził
1372  2,3 |     jakkolwiek natychmiast poznał, że to jest jeden z braci, którzy
1373  2,3 |               tylko dlatego, iż gdyby to był uczynił, niechybnie
1374  2,3 |             indziej lepiej przyjmują, to dlatego, że was mniej znają.~
1375  2,3 |  dziewczynę-niedojdę, myśleliście, iż to Jurandowa córka, i dlatego
1376  2,3 |         Rotgier.~- A jakożeście mogli to myśleć, skoroście w leśnym
1377  2,3 |              prawdziwą Jurandównę?~Na to brat Rotgier zmieszał się,
1378  2,3 |           głosami:~- Jakożeście mogli to myśleć? Mów, Niemcze! Jako
1379  2,3 |            myśleć? Mów, Niemcze! Jako to być mogło?~A brat Rotgier
1380  2,3 |         Rotgier - i powiem o nim jeno to, że nazajutrz znaleziono
1381  2,3 |               z leśnego dworca.~- Ale to mi zawsze dziwno, żeście
1382  2,3 |         poczytać za córkę Juranda.~Na to brat Rotgier:~- Danveld
1383  2,3 |           pieczęci Juranda. Któż mógł to uczynić?~- Zły duch.~I znów
1384  2,3 |            uczynek, a jeśli posądzał, to czemu, nim wezwaliśmy go
1385  2,3 |            rozumu niż w polskich i że to plemię zawsze będzie łupem
1386  2,3 |           Zakonu. Zaprawdę nie będzie to godna zapłata za tę szlachetną
1387  2,3 |       niesławę, która inaczej na całe to księstwo spadnie. O, panie!
1388  2,3 |              bojaźń Bożą.~Usłyszawszy to, książę zdumiał się jeszcze
1389  2,3 |          niechaj zda się na sąd Boży!~To rzekłszy, rzucił przed nich
1390  2,3 |              ci jest!~I powiedziawszy to, rzucił swoją prosto w twarz
1391  2,3 |           Rotgier, który nie znał, co to trwoga, i w którym serce
1392  2,3 |          rycerz.~Krzyżak, usłyszawszy to, skłonił się, po czym rzekł
1393  2,3 |               Zbyszka:~- Jeślić wola, to pieszo, w zamkniętych szrankach
1394  2,4 |      honorowego Krzyżaków, do którego to stołu dopuszczano tylko
1395  2,4 |            Juranda, niechybnie byliby to uczynili... "Ale wyroku
1396  2,4 |              nadzieję: "Nie ułomek ci to jest - mówili - i jakośwa
1397  2,4 |              ludzi, spójrz w górę, że to i Bóg cię słyszy!" I trzymał
1398  2,4 |             że wielu niepokoiło się o to, po której stronie prawda -
1399  2,4 |            Jurand powiada, iż wie, że to nie Krzyżacy. Co on ci mówił?~-
1400  2,4 |              on ci mówił?~- Mówił, że to nie Krzyżacy.~- Jakoże tedy
1401  2,4 |          Począł wówczas narzekać, iże to może być krzywda Boża, ale
1402  2,4 |           Boża, ale gdym mu rzekł, że to wola Boża, uspokoił się -
1403  2,4 |               a chociaż nie wiem nic, to jedno wiem tylko, że to
1404  2,4 |               to jedno wiem tylko, że to łgarze są piekielni - bez
1405  2,4 |          najmilszej na świecie całym.~To rzekłszy, zerwał w uniesieniu
1406  2,5 |           jeśli staje bez pozwolenia, to dlatego, że chodzi o cześć
1407  2,5 |          prawie chłopięcą twarz: "Toż to jeszcze dzieciuch!... jakże
1408  2,5 |           jeśli nie sięgnąć Krzyżaka, to przynajmniej wsadzić mu
1409  2,5 |               głos trąby. Usłyszawszy to, giermkowie skoczyli jeden
1410  2,5 |             ćwiczeniu rycerskim.~Było to dla Zbyszka rzeczą poniekąd
1411  2,5 |            chwilami nacierał, czyniąc to spokojnie, lubo tak szybko,
1412  2,5 |      przecinało puste powietrze. Było to najstraszniejsze, gdyż Zbyszko
1413  2,5 |               się nieuchronna. Widząc to, Czech stojący nad zarżniętym
1414  2,5 |            rozmachu.~Rotgier zauważył to natychmiast i widzowie mylili
1415  2,5 |            nie zwali dobrym pomysłem, to walka może być długą i niebezpieczną.
1416  2,5 |          Zbyszko mnie na śnieg, a gdy to się nie stało, począł się
1417  2,5 |         naturę, którzy jakby odgadują to wszystko, do czego inni
1418  2,5 |           zdoła zadać cios stanowczy, to walka z tym strasznym, choć
1419  2,5 |             niego zgubną. Pomyślawszy to, postanowił walczyć z najmniejszym
1420  2,5 |               na niego patrzyły, były to oczy wrogów. Wszystkie modły,
1421  2,5 |          miejsce, zachodząc walczącym to z boku, to z tyłu, to od
1422  2,5 |        zachodząc walczącym to z boku, to z tyłu, to od czoła - pochylając
1423  2,5 |       walczącym to z boku, to z tyłu, to od czoła - pochylając przy
1424  2,5 |            teraz odzywały się wołania to męskie, to niewieście: "
1425  2,5 |       odzywały się wołania to męskie, to niewieście: "Bij! W niego!...
1426  2,5 |      dziedzica. Chwała mu i podzięka! To ci chłop do topora!" Inni
1427  2,5 |             bożemu.~Okrzyknęli się na to zgodnym chórem miejscowi
1428  2,5 |              pieszą lub konną, choćby to był nie tylko zwyczajny
1429  2,5 |             swym wyzuł z tej obierzy, to cię i dalej nie opuści i
1430  2,5 |              miłosierdzie boskie i za to. A mówił także pan de Lorche,
1431  2,5 |              że jeśli Krzyżak legnie, to on ciało jego odwiezie,
1432  2,5 |             łacniej! łacniej!~I mówił to, jak zresztą zawsze, gdy
1433  2,5 |               do następnej północy, a to dla okazania, że został
1434  2,6 |               naradzie i tak mówił:~- To bieda, że nie mamy nijakiego
1435  2,6 |             Ale skoro wymusili jeden, to mogli wymusić i dwa. Może
1436  2,6 |         zbójom odbili i że ją mają.~- To wiem. Ale teraz powiadają,
1437  2,6 |        powiadają, że się omylili i że to inna dziewka, a najlepszy
1438  2,6 |               ale mogą powiedzieć, że to jeno nasze domysły.~- Ich
1439  2,6 |             kapituły i nie poradzi na to, że wszystko w Zakonie na
1440  2,6 |               chcesz, panie, dowodów, to ich poszukaj: każ przetrząść
1441  2,6 |                pozwól nam szukać, boć to głupstwo i bajka, że oną
1442  2,6 |           wreszcie nawet ją chwycili, to dla okupu, i sami by dali
1443  2,6 |                że ją mają.~- Wszystko to powiem - rzekł Lotaryńczyk -
1444  2,6 |                a czego nie zrozumiał, to wytłumaczył mu Mikołaj,
1445  2,6 |       ostatniego tchu nie opuszczę!~- To zacnie mówisz i udałeś mi
1446  2,6 |              Szczytna sam nie leciał, to też widać, że rozum masz,
1447  2,6 |            cię Rotgierem nagrodził za to, żeś tu przyjechał.~- Ano! -
1448  2,6 |             się od Rotgiera słyszało, to z tych czterech jeden tylko
1449  2,6 |               dobrodziejów, targnęli, to rzecz podobna jest, że Jurandównę
1450  2,6 |           oddał.~Zbyszko, usłyszawszy to, rzucił się do nóg księcia
1451  2,6 |      powtarzam ci, że jeśli pojedzie, to po śmierć.~- Nie pojedzie
1452  2,6 |             rzekł - a kiedy ja wrócę, to w mocy boskiej... Może prędko,
1453  2,6 |             odrzekł Zbyszko. - Nie po to ja tam jadę, by ich pozywać,
1454  2,6 |               zostaniesz.~Usłyszawszy to, Czech naprzód zmartwił
1455  2,6 |           Zbyszko - ale niewola by mi to była, gdybym cię nie mógł
1456  2,6 | niebezpieczeństwo podać możesz.~- Jak to, wasza miłość?~Więc Zbyszko
1457  2,6 |           Zbyszko począł mu opowiadać to, co słyszał od Mikołaja
1458  2,6 |           siedzi, a jeśli nie siedzi, to przyjedzie, gdyż go, da
1459  2,6 |             da Bóg, mistrz wezwie.~Na to nie było już co odpowiedzieć,
1460  2,6 |           pacierza. Żyw jeszcze. Wiem to ze słów Krzyżaka Rotgiera,
1461  2,6 |            aby go z ich rąk wyrwać.~- To nie znasz widać krzyżackich
1462  2,6 |             by była uciecha - rzekł - to staremu panu z Bogdańca!
1463  2,6 |             mam z waszą miłością iść, to już wolałbym tam jechać! -
1464  2,6 |      Zgorzelicach.~Lecz powiedziawszy to, uderzył się dłonią po młodych
1465  2,6 |              tych sprawach rozpatrzy, to w końcu będzie rad. Bogdańca
1466  2,6 |        Masz-li co jeszcze powiedzieć, to mów.~- Chciałbym, wasza
1467  2,6 |           będą chcieli dowiedzieć.~Na to Zbyszko, który postanowił
1468  2,6 |               słucha, nie ona jego.~- To czegóż chcesz? Powiadaj
1469  2,6 |            Ale jeślić nie zapomniała, to też jej rzekę, żeś żeniaty,
1470  2,7 |              tym wątpił, na sąd Boży, to jest na walkę wobec całego
1471  2,7 |       pozwawszy, stanąć muszę. A iżem to dla chwały Zakonu uczynił,
1472  2,7 |              gdyby mu powiedziała, że to myśmy ją porwali z leśnego
1473  2,7 |               kapitule tak chodziło o to, by na wypadek wojny z potężnym
1474  2,7 |         krainy z rąk krzyżackich. Był to rachunek i wielki, i pewny,
1475  2,7 |    wspólnikami Danveldowych uczynków, to czy nie lepiej tak będzie
1476  2,7 |             oddech. - A jednak, gdyby to było z większym pożytkiem
1477  2,7 |               okryty chwałą. Wszak ci to sąd Boży, więc i Zakon będzie
1478  2,7 |          chwili Zygfrydowi wydało się to znów niemożliwym. Rotgier
1479  2,7 |            pisania, skargi, ale przez to właśnie sprawa zatrze się
1480  2,7 |         Przywieźli brata Rotgiera.~Na to Zygfryd podniósł się z krzesła.
1481  2,7 |             jakby ściągnięta, a przez to zmieniona tak, że można
1482  2,7 |             tak, że można by rzec, iż to kto inny. Oczy były zakryte
1483  2,7 |        Ciechanowie, bo począł gnić;~- To dobrze.~I to rzekłszy, odszedł
1484  2,7 |           począł gnić;~- To dobrze.~I to rzekłszy, odszedł powolnym
1485  2,7 |         kaplicy?~- Tak jest, panie.~- To dobrze. Powiedzże Diederichowi,
1486  2,7 |           jakby skarga:~- Oo... jakiż to niemiłosierny cios!... A
1487  2,7 |                Ale skoro ty milczysz, to ja ci coś powiem, a dusza
1488  2,7 |             gorejące świece i słucha.~To rzekłszy, pochylił się do
1489  2,7 |          uraduję, gdzieśkolwiek jest.~To rzekłszy, cofnął się od
1490  2,7 |               Zygfryda Diederich.~Był to niski, krępy człowiek, o
1491  2,7 |             jednym ruchem pokażesz mu to, co z mego rozkazu uczynisz -
1492  2,7 |             ciasny pancerz. Po prostu to, przez co przeszedł, było
1493  2,7 |               wyrzekł ani słowa i czy to z wyczerpania, czy przez
1494  2,7 |              przychodzi już kres i że to są jego ostatnie uczynki
1495  2,7 |              mógł trafić do Spychowa, to niech się rozpyta o drogę".
1496  2,7 |              się rozpyta o drogę". Bo to, co się stało, było już
1497  2,7 |          żelaznego hełmu, lecz trwało to jedno mgnienie oka. Odetchnął
1498  2,7 |             przeznaczono żyć jeszcze, to ci ślubuję, synaczku, że
1499  2,7 |           jeśli zostanie w tej izbie, to przyjdzie zaraz śmierć.~
1500  2,7 |              baszty.~- Herr Jesus! co to jest?...~Pochyliwszy głowę,