Tom,    Rozdzial

 501  2,3 |         zuchwalstwo uczynku zrobiły go rozgłośnym tu i u nas. Więc
 502  2,3 |            to czemu, nim wezwaliśmy go do Szczytna, szukał na całym
 503  2,4 |           niewiastami, gdyż lubiono go powszechnie, wobec zaś listu
 504  2,4 |          Bóg cię słyszy!" I trzymał go tak przez tyle czasu, ile
 505  2,4 |        wreszcie uwolnion, zaraz jął go wypytywać o ród i dowiedziawszy
 506  2,4 |         pochodzi z wtodyków, pozwał go także na topory.~Ucieszyli
 507  2,4 |         Juranda, bo taki był, jakby go z truchły wyjęto. Powiedział
 508  2,4 |         podniósł jego rękawicę, bom go już przedtem pozwał, a chociaż
 509  2,4 |          uczynek. Na Boga! zadżgali go jako wołu, a potem do cię,
 510  2,4 |           wiem, gdzie Danuśka! alem go pozwał, bo choćby mi też
 511  2,5 |           który zresztą już pierwej go był pozwał. Tłumaczył się
 512  2,5 |     zamkowym ubito śnieg i posypano go popiołem, aby nogi walczących
 513  2,5 |           tak donośnym, że słyszano go we wszystkich zakątkach
 514  2,5 |   toporzysko między kolana i zwalić go na ziemię?~- Boże cię uchowaj! -
 515  2,5 |          niebaczne słowa przywiodły go do walki ze strasznym osiłkiem,
 516  2,5 |         dębem na głowie -i chwyciła go trwoga śmiertelna. Uderzył
 517  2,5 |           niego ratunku i że ocalić go tylko może jakiś nadzwyczajny
 518  2,5 |        trzepać śnieg, jakby chciały go oczyścić z popiołu, po chwili
 519  2,5 |            nią, zrozumiał, że czeka go z tym młodziankiem ciężki
 520  2,5 | młodziankiem ciężki trud i że jeśli go nie zwali dobrym pomysłem,
 521  2,5 |             że zapalczywość powinna go unieść, że się zapamięta,
 522  2,5 |            niczym więcej, tylko aby go dosięgnąć szponami. Pomimo
 523  2,5 |          niego z tyłu i nie sięgnie go zdradliwie, jednakże obecność
 524  2,5 |         groźnej postaci przejmowała go takim mimowolnym niepokojem,
 525  2,5 |         rozbudzonego bólu i chwycił go po prostu szał bojowy. Strasznych,
 526  2,5 |       otoczyli Zbyszka, wychwalając go i wynosząc pod niebiosa,
 527  2,5 |    wzruszenia i trudu. Ale chwycono go pod ręce i poprowadzono
 528  2,5 |         ojciec Wyszoniek przeżegnał go i zarazem odmówił wieczny
 529  2,5 |               on, de Lorche, pozwie go natychmiast w szranki na
 530  2,5 |           urywały mu się, tak jakby go kto chwytał za gardło. Księżna
 531  2,5 |       Księżna poznała, że próżno by go odwodzić, że kto by go chciał
 532  2,5 |           by go odwodzić, że kto by go chciał powstrzymać, ten
 533  2,5 |           powstrzymać, ten musiałby go chyba skuć i wtrącić do
 534  2,5 |      przyjaciół zwyciężonego chciał go ponownie do niej wyzwać.
 535  2,5 |        Mikołaj z Długolasu zawezwał go na wieczerzę, a zarazem
 536  2,6 |             pokazali inną, przez co go właśnie rozjuszyli.~- Pewnie
 537  2,6 |             z jednego kraju, a choć go nie znam, mówią, że i on
 538  2,6 |         pana de Lorche i przycisnął go do piersi tak, że aż rycerz
 539  2,6 |           odstąpi. Albo co?~- Bo mi go żal. Chłop ci jest na schwał,
 540  2,6 |           pewna.~- A dlaczego?~- Bo go psubraty oskarżali, że on
 541  2,6 |          Malborgu nie darują. Czeka go sąd i pomsta, bo jakże o
 542  2,6 |   szpitalnika był krewny. Szkoda mi go, a powtarzam ci, że jeśli
 543  2,6 |          Nie pojedzie po śmierć, bo go w Spychowie ostawię. Lecz
 544  2,6 |             prosić młodego pana, by go nie ostawiał.~- Ja poprzysiągł,
 545  2,6 |          ego, jego oskarżyli i będą go zemstą ścigali.~- A jeśli
 546  2,6 |         siedzi, to przyjedzie, gdyż go, da Bóg, mistrz wezwie.~
 547  2,6 |             nami sąd Boży i zabiłem go.~- Tym bardziej Jurand nie
 548  2,6 |             z tym oto rycerzem, aby go z ich rąk wyrwać.~- To nie
 549  2,6 |             rozwinął dokument i jął go czytać. Jurand zapisywał
 550  2,6 |           Zbyszkowi ksiądz odczytał go starszym ludziom załogi
 551  2,6 |      stryjca, taka, jaka zdejmowała go często, zwłaszcza zaś w
 552  2,6 |        Zbyszko giermka i wręczył mu go, mówiąc:~- A może ze stryjcem
 553  2,6 |          się do drogi, gdyż trawiła go gorączka - i o ile z konieczności
 554  2,6 |         nadziei, że choć krótki sen go nawiedzi. Lecz nim zasnął,
 555  2,6 |       usłużę.~Zbyszko, który chciał go w pierwszej chwili wyrzucić
 556  2,6 |       kalety spory worek, rzucił mu go i rzekł:~- Masz, idź! Jeśliś
 557  2,7 |        sprowadzili jeno dlatego, by go zgubić, i że córki nikt
 558  2,7 |          myśl o Jurandzie.~Wypuścić go, tego ciemięzcę i kata zakonnych
 559  2,7 |        wymyślili sposób, zęby Jeśli go przyjdzie wypuścić, nie
 560  2,7 |      śmiertelnej walki nie nurtował go żaden niepokój. Przypomniał
 561  2,7 |     sposobów wojny z tym plemieniem go uczył. A teraz ów synaczek
 562  2,7 |            ojciec dla zmarłego i że go miłował. Lecz jemu ani jedna
 563  2,7 |        jakiś skrzepły spokój.~- Tak go odesłali! - rzekł wreszcie.~
 564  2,7 |           suknem obić.~- I przykryć go płaszczem - rzekł Zygfryd,
 565  2,7 |             pachołków - ale musieli go pochować w Ciechanowie,
 566  2,7 |            samym krześle, na którym go wiadomość zastała - i siedział
 567  2,7 |             widocznie nie zrozumiał go, gdyż spojrzał nań z trwogą
 568  2,7 |          siecią, knechtowie chcieli go dobić i halabardami zadali
 569  2,7 |             z Juranda tyle krwi, że go odniesiono do więzienia
 570  2,7 |        opatrzono mu ran, a wtrącono go do strasznego podziemia,
 571  2,7 |        Niech wówczas pójdzie, gdzie go oczy poniosą, a jeśli nie
 572  2,7 |            ścisnęły mu się, chwycił go kurcz tak silny, iż słowa
 573  2,7 |        jeszcze twój zabójca, ale ja go dosięgnę... a nim dosięgnę,
 574  2,7 |          zaśnie, gdy nagle ogarnęło go dziwne uczucie. Oto wydało
 575  2,7 |            w tej chwili coś pchnęło go w piersi z siłą tak straszliwą,
 576  2,7 |            ruchu Zygfryda, obwąchał go uważnie i wreszcie, siadłszy
 577  2,8 |          którzy zresztą przyjmowali go wraz z jego ludźmi, wedle
 578  2,8 |      zawołał:~- Dla Boga! zabili mi go! gadaj, co wiesz!~- Nie
 579  2,8 |           którym Zbyszko, pozwawszy go na sąd Boży, potykał się
 580  2,8 |          Zbyszko się ożenił, ukłuła go w pierwszej chwili boleśnie,
 581  2,8 |     Najgorzej się obawiał Maćko, że go chwycą. "Chwycili starego
 582  2,8 |        Pamiętam, że pan kazał, abym go przybrał pięknie jak na
 583  2,8 |             na Zampachu kupił i tak go udręczył, że najstarsi ludzie
 584  2,8 |             do Maćka i pocałowawszy go w rękę, rzekła:~- Niech
 585  2,8 |            konia ze stajni, dosiadł go i pojechał za panienką.~
 586  2,8 |         uciecha! Zaś teraz co? Byle go wspomnieć, to wnet jej łza
 587  2,8 |           malborskie łbem bił, póki go nie rozbije, a w chałupie
 588  2,8 |             tej samej chwili zdjęła go jak na złość okrutna tęsknota
 589  2,8 |               i na tę myśl porywała go dzika żądza bitki. Żądza
 590  2,8 |          tak nieprzeparta, że brała go ochota chwycić za topór
 591  2,9 |            a nie dopieroż moja, moc go nie utrzyma. Ostatni raz,
 592  2,9 |       zadowoleniem.~- Myślałem, żeś go już zabaczyła - rzekł. A
 593  2,9 |          jego opieki, bo ludzie się go boją.~- Nie będę ja się
 594  2,9 |         inny.~- Ni Zbyszko?~- Jeśli go obaczę...~Maćko zamyślił
 595  2,9 |       jeszcze zawziętsi".~I chwycił go żal, bo już zagospodarował
 596  2,9 |          przy boku, oni zaś poznali go natychmiast, bo na oblicze
 597  2,9 |            żaden jednak nie zapytał go o nic, czekając, póki sam
 598  2,9 |        nieprzyjaźni żył, przecie mu go żal i bez pożegnania nie
 599  2,9 |        niego i przez chwilę trzymał go pod zimnym wzrokiem, następnie
 600  2,9 |      Maćkowi nie sprzeciwić, trzeba go jeszcze zjednać!" - rzekł
 601  2,9 |        włochaty pysk pochlastał, że go rodzona mać nie poznała.
 602  2,9 |         szyję toporem ucięto, aleby go i za bezecnego ogłoszono.
 603  2,9 |          żegnać, ale oni zatrzymali go prawie przemocą. Musiał
 604  2,9 |             omdlał z wysiłku, a gdy go docucono, zasnął kamieniem.
 605  2,9 |         powiedzieć - rzekł, całując go w rękę, chłopak - że się
 606  2,9 |          zbliżywszy się, pocałowała go w rękę.~- Czegóż mnie boćkasz? -
 607  2,10|          Klerykowie waganci musieli go siłą trzymać w łożu, co
 608  2,10|            wymościli wóz i powieźli go, daj Boże, szczęśliwie.~-
 609  2,10|          niejeden pleban wspominali go z wdzięcznością. Mówiono
 610  2,10|          się też prawdopodobnym, że go dogonią.~Jednakże pomylił
 611  2,10|              zasłyszawszy, że można go sobie przejednać napitkiem,
 612  2,10|           miodu - rzekł - i jeśliby go w nocy co wypiło, to byśmy
 613  2,10|          koło południa wróci, a gdy go nie było widać, poczęto
 614  2,10|           Tymczasem podróż zbliżała go z Sieciechówną.~W czasie
 615  2,10|              to ciarki przechodziły go od stóp do głów. Nie mógł
 616  2,10|         pachołka, to łatwo zdołałby go przywieść na pokuszenie.
 617  2,10|             nią uważający. Opuściła go dawna niefrasobliwość w
 618  2,10|            to jednak, ale pochwalił go tylko za górne obyczaje,
 619  2,11|            i przeszkadza", ale nikt go nie słuchał, nawet trwożliwa
 620  2,11|        niepożytą. Choć ta i chycisz go, krzyżacki psubracie, za
 621  2,11|      psubracie, za grzdykę, zdławić go nie podolisz, jeszcze ci
 622  2,11|          już zbytnio o doścignięcie go w drodze, gdyż postanowił
 623  2,11|            w Jagience. Czech chciał go zaraz pozywać za to na udeptaną
 624  2,11|           zostawi, ale nuż ogarnęła go skrucha przed śmiercią?
 625  2,11|        rzekła Jagienka.~-No, to tak go zobaczysz jak króla Ćwieka.~-
 626  2,11|           prawo. Biskup też przyjął go jako krewnego nieboszczyka
 627  2,11|       przyczyny owego listu, którym go swego czasu opatrzyła.~Księżna
 628  2,11|           rzekł stary rycerz. -Byle go do podziemia nie zamknęli,
 629  2,11|             od niego tęższy, któren go w szrankach rozciągnął,
 630  2,11|             Bóg to może zdarzył, że go w Malborgu podczas bytności
 631  2,11|              pomyślawszy, że choćby go Lichtenstein poznał, to
 632  2,11|             Lichtenstein nie poznał go, albowiem istotnie na drodze
 633  2,11|           drodze tynieckiej widział go w hełmie, a potem raz tylko
 634  2,11|         przychodził do niego prosić go o odpuszczenie Zbyszkowej
 635  2,11|          Malborga i ja sama polecam go łasce wielkiego mistrza,
 636  2,11|            mistrza trudno będziecie go mogli obaczyć, bo przed
 637  2,11|        teraz Zbyszka szukać i gdzie go odnajdę?"~Łatwo było przewidzieć,
 638  2,11|          gdy Jagienka, odciągnąwszy go na bok, poczęła mówić ze
 639  2,11|          rania i co wieczora proszę go za oną Danuśkę, ba i o Zbyszkową
 640  2,11|             Malborga, dokąd wzywano go jako doświadczonego rycerza
 641  2,11|           wiedział najlepiej, gdzie go znaleźć, nietrudno bowiem
 642  2,11|           ręki. Gadają, że spotkała go też jakowaś przygoda - ale
 643  2,11|            to ciężką śmiercią.~- Co go kto przy mnie wspomni, to
 644  2,11|        źrebca, a następnie zawrócił go, przyleciał pędem do Maćka
 645  2,11|     Jagienka. - Dla Boga, nie możem go przecie bez pomocy ostawić.
 646  2,11|           podobny.~Teraz zrozumieli go oboje.~- Kto wam to uczynił? -
 647  2,11|           wreszcie Maćko - i ciężko go pokarali, a Bóg wie, czy
 648  2,11|           Żeby choć wiedzieć, gdzie go odwieźć, bo to musi być
 649  2,11|        chociaż nie byle co wzruszyć go mogło, rzekł:~- Pewnikiem
 650  2,11|               Pewnikiem skrzywdzili go, psubraty, może i bez jego
 651  2,11|   pożywienia, trudy podróży obaliły go z nóg. Oto dziesiąty już
 652  2,11|         lecz rzadko kiedy wspomogła go litościwa ręka, powszechnie
 653  2,11|            powszechnie bowiem brano go za zbrodniarza, którego
 654  2,11|     Mazowsze - aż tu nagle otoczyły go litościwe swojackie serca
 655  2,11|     gościńca, gdyby nie podtrzymały go krzepkie ramiona Czecha.~
 656  2,11|          konia, po czym obaj wzięli go, ponieśli ku taborkowi,
 657  2,11|             Sieciechówną, ocuciwszy go, nakarmiły i napoiły winem,
 658  2,11|          napój. Zaraz potem chwycił go nieprzeparty kamienny sen,
 659  2,11|         jechać, ale do Spychowa, by go w przezpiecznym miejscu
 660  2,11|         Maćko. - Do Spychowa trzeba go odesłać, ale niekoniecznie
 661  2,11|         rękoma wezwyczaim! Spytacie go na ten przykład, czy wracał
 662  2,11|             we śnie.~- Nie poznałem go - mówił Maćko - ale i nie
 663  2,11|           słuchy - rzekł Czech - że go mękami zmożyli, ale poniektóry
 664  2,11|           za patrona.~- Bóg dał, że go Zbyszko choć w części pomścił.
 665  2,11|          się do Czecha:~- A tyś jak go uznał?~- Zrazum go też nie
 666  2,11|          tyś jak go uznał?~- Zrazum go też nie uznał, chociażem
 667  2,11|            też nie uznał, chociażem go później, panie, od was widział.
 668  2,11|           był pan a potężny; jakoże go było w takim dziadzie uznać!
 669  2,11|              Ze Spy chowa trzeba by go księciu zawieść, który przecież
 670  2,11|           to mi kniaź! A chytrością go też nie zmogą, bo on jeden
 671  2,11|            razem. Bywało, przycisną go, psia-juchy, tak, że zguba
 672  2,11|           zaraz ich ukąsi... Strzeż go się, gdy cię bije, ale bardziej
 673  2,11|           że nawet i w wypuszczeniu go na wolność było nowe wyrachowane
 674  2,11|            moc ludzka nie zdołałaby go wybawić od strasznej śmierci.~
 675  2,11|            przy łożu.~- Przyzwijcie go! Albo nie... Sam do niego
 676  2,11|           do niego pójdę.~- Przyzwę go! - rzekł stary.~I wyszedł.
 677  2,11|        który sądząc, że Maćko wzywa go po to, aby zapytać o Juranda,
 678  2,11|      prawcie, co wiecie.~- Pozyskał go sobie na turnieju. Ulryk
 679  2,11|             poprąg w siodle i łacno go mógł Zbyszko z konia zbić,
 680  2,11|            się do Jagienki. - Za to go Ulryk pokochał?~- Za to
 681  2,11|             Ulryk pokochał?~- Za to go pokochał. Nie chciał już
 682  2,11|            na tępe kopie i pokochał go. Zbyszko też powiedział
 683  2,11|            mu dopomógł przez to, iż go tam dla wielkiego rodu i
 684  2,11|                zauważył Maćko.~- Bo go widać wprzód stary komtur
 685  2,11|            przejeżdżał i nie poznał go. Może i on słyszał głos
 686  2,11|            Cud Bóg uczynił, iżeście go spotkali i dlatego mniemam,
 687  2,11|        jeszcze większy uczyni, choć Go o niego niegodne i grzeszne
 688  2,11|             wprzód nie spocznę, nim go dostanę".~- Także powiadał?
 689  2,11|          wrócił już z synodu, tobym go chciał widzieć - odpowiedział
 690  2,12|           Lecz ksiądz Kaleb chwycił go w ramiona i płacząc z rozrzewnienia,
 691  2,12|         Bracie!!...~I przycisnąwszy go do piersi, jął całować jego
 692  2,12|           rycerzu niemieckim, zdjął go ze ściany, przycisnął do
 693  2,12|       przystąpił do Juranda, podjął go pod nogi i rzekł:~- Jak
 694  2,12|          dawnym miejscu.~Więc zdjął go po raz wtóry ze ściany,
 695  2,12|          zaś jęła mu opowiadać, jak go spotkali i jak poznał go
 696  2,12|            go spotkali i jak poznał go Czech Hlawa, który jest
 697  2,12|             jak wreszcie przywieźli go do Spychowa. Powiedziała
 698  2,12|           Jagienka jednak zapewniła go, że rycerz Maćko był równie
 699  2,12|          jechać. Słowa te uspokoiły go znacznie; znać też było,
 700  2,13|            na migi powiedzieć, a ów go tak rozumie, jakby żywym
 701  2,13|        ducha trzeba do Zbyszka, aby go przez Jurandównę na hak
 702  2,14|            nowiny oznajmić. Zastała go w wielkiej świetlicy z oswojoną
 703  2,14|        życia.~- Słyszycie? - spytał go wreszcie ksiądz Kaleb.~A
 704  2,14|        Zbyszkowi i z niejednej toni go wybawić. Dał już przecie
 705  2,14|           kto się zaś przeciwił, to go wieszali - i stąd, panienko,
 706  2,14|             urokiem. Teraz chwyciła go tym bardziej za serce swą
 707  2,14|      jeszcze pocałunków.~- Przepasz go alibo daj mu wspominek na
 708  2,14|       rozweselony Hlawa. - Powieszę go na hełmie - i nieszczęsna
 709  2,14|              wziął pątlik, ucałował go, schował w zanadrze, raz
 710  2,15|           jeszcze mu wojny i łudząc go układami, zasilał wszelako
 711  2,15|         Krzyżakom dokazać. Cieszyło go także i to, że zobaczy Zbyszka,
 712  2,16|             strudzon i zły, przyjął go gniewliwie, pytając, dlaczego
 713  2,16|          ochoty do wojny przywiodła go także w tę stronę chęć,
 714  2,16|       zapobiegać - dlatego bano się go w pogranicznych komturiach.~-
 715  2,16|           przekonać. Tamci słuchali go też uważnie. Skirwoiłło
 716  2,16|           kniaziu, będzie? - spytał go Maćko - dokąd ruszym?~Ów
 717  2,17|            przed Żmujdzinem ani też go nie zgoni, bo te są tak
 718  2,17|            nic nie znaczą. Pozwałem go zaraz, ale nie stanął i
 719  2,17|            to będzie inaczej.~- Daj go Bóg.~- Przyjdzie. Słyszałem
 720  2,18|             bitki widocznie ożywiła go znacznie, bo w twarzy nie
 721  2,18|             przeprawić się i zdobyć go niespodzianie?~- A to myślisz,
 722  2,19|         odyńca. Natomiast ucieszyła go wiadomość, iż są nie dalej
 723  2,19|           środek gościńca i ustawił go w klin. Sam stał na czele,
 724  2,19|             zaś żądza pomsty oblała go jak ukrop.~"Nie będzie temu
 725  2,19|             się dzirytem - i złamał go, więc jął się także miecza.
 726  2,19|        biegł pierwszy, więc uderzył go Niemiec w zakrywający oblicze
 727  2,19|          oblicze okap od hełmu, ale go nie strzaskał i twarzy nie
 728  2,19|            pragnąc koniecznie wziąć go żywcem, usiłował wyciągnąć
 729  2,19|     bezwładność rycerza, nie wiązał go, natomiast rozbroił, odpiął
 730  2,20|           Rozdział XX~Zbyszko kazał go włożyć na jeden ze zdobycznych
 731  2,20|          pierwszego rajtara. Wezwał go wprawdzie, wedle rycerskiego
 732  2,20|             mu ostrogami boki, ciął go okrutnie stary rycerz szerokim
 733  2,20|            i jednym palcem tknąć ci go nie dam.~- Nie dasz?~- Nie
 734  2,20|             wypadkami dnia, chwycił go nagle za szyję, przycisnął
 735  2,20|        zawołał:~- Zali chciałbyś mi go wydrzeć, a z nim i nadzieję
 736  2,20|          który był potrzebny, to ci go też daruję.~Po czym uściskali
 737  2,20|       wskórasz, ale dobrocią możesz go jako wosk ugnieść.~- Taki
 738  2,20|             po chwili przyprowadził go Czech, rozbrojonego, bez
 739  2,20|    upowszechnion, a de Lorche wziął go i zaczął przebiegać oczyma
 740  2,21|          XXI~Pachołkowie rozwiązali go zaraz, lecz on, mając członki
 741  2,21|              upadł na ziemię, a gdy go podniesiono, począł mdleć
 742  2,21|         rozkazu Zbyszka zawiedziono go przed ognisko, dano jeść
 743  2,21|             dzień w południe zdołał go Czech rozbudzić.~Zbyszko,
 744  2,21|          Tatarów, począł biadać, że go "synowie Beliala" zbili
 745  2,21|           ceny, a na koniec, że gdy go przykrępowano do drzewa,
 746  2,21|         nogi i całe ciało, iż czeka go na pewno śmierć, nie dziś,
 747  2,21|           ozwał się Czech. - Każcie go, panie, na nim położyć,
 748  2,21|             mlekiem, ów zaś chwycił go, przywarł do niego chciwie
 749  2,21|             bukłak do ust, opróżnił go całkowicie i jakby nie słysząc
 750  2,21|        odparł Sanderus - ale coś ci go takiego potkało, że aż potem
 751  2,21|            właśnie anioła. Dość, że go znaleziono na śniegu przed
 752  2,21|            inaczej miało być, kiedy go duchy z tamtego świata nawiedzają!
 753  2,21|            Słyszałem także, jak się go pytał: "Zali ci to ulży,
 754  2,21|           Sanderus - kto chce, może go zobaczyć; wszelako lepiej
 755  2,21|         Szedłeś tamtym krajem, więc go znasz. Jakież tam są w pobliżu
 756  2,21|        usługę, jaką oddał, opatrzył go żywnością, która w opustoszałym
 757  2,21|     śpieszno było, albowiem trawiła go jakby gorączka. Ale przyszedłszy
 758  2,22|        zabijał, ale później musiało go rozebrać, bo tak zawsze
 759  2,22|             jeśli zaś nie znajdziem go na postoju, to będzie znak,
 760  2,22|           gdyż w samotności ogarnia go zawsze jakowyś niepokój,
 761  2,22|         słońca a południem znaleźli go na postoju. Powiedział im,
 762  2,22|            leziwem, i nie zatrzymał go tylko z obawy, że w głębi
 763  2,22|          znajdować więcej. Próbował go o to i owo wypytywać, ale
 764  2,22|             i chciał się bronić, to go w łeb.~I ruszyli zaraz naprzód.
 765  2,22|             siły ramię Zbyszka, aby go jeszcze przez chwilę powstrzymać. -
 766  2,22|         Zygfryda za pierś, przegiął go w tył i w jednej chwili
 767  2,22|             i w jednej chwili wziął go pod siebie. Zbyszko i Arnold
 768  2,22|         zdołał nim machnąć, uderzył go pachołek Maćków, Wit, obuchem
 769  2,22|          pacierzową połamał. Uniósł go wprawdzie nieco młodzian
 770  2,22|             w górę, ale ów podniósł go jeszcze wyżej i zebrawszy
 771  2,22|       powstał.~Lecz Zbyszko ścisnął go również z tak okrutnym wysiłkiem,
 772  2,22|           Skirwoiłłą.~Macko chwycił go obu rękoma za kołnierz i
 773  2,22|           ręce pod pachy i podniósł go od razu.~- Możesz stać?~-
 774  2,22|  przyładowanych pod ognisko doszedł go szybki i głośny oddech jakby
 775  2,22|       ramiona, lecz ona nie poznała go zupełnie i wyrywając mu
 776  2,23|            z nią obchodzono. Porwał go wreszcie szał gniewu tak
 777  2,23|           nim ku Zygfrydowi i byłby go uśmiercił niechybnie, gdyby
 778  2,23|     niechybnie, gdyby Maćko nie był go schwytał za ramię.~Poczęli
 779  2,23|            że stary rycerz przemógł go i wykręciwszy mu rękę, zawołał:~-
 780  2,23|        ponuro Zbyszko - nie zadźgam go.~- Pójdź do ognia, naradzim
 781  2,23|             naradzim się.~I powiódł go za rękę do ogniska, które
 782  2,23|            nie on jeńca wziął, jeno go w podarunku od ciebie dostanie.
 783  2,23|           hańby i bez przygany może go choć i ze skóry obłupić -
 784  2,23|             cię gałąź.~Ona chwyciła go w przerażeniu za kolana,
 785  2,23|            Zbyszkiem, Maćko odwołał go do Arnolda.~- Wymiarkuj
 786  2,23|          słowa wiem, nijak nie mogę go wyrozumieć.~- Poniosę go,
 787  2,23|            go wyrozumieć.~- Poniosę go, panie, do ogniska, to się
 788  2,23|    ramionami Arnolda, po czym zadał go sobie na plecy. Zgiął się
 789  2,23|             będąc krzepkim, doniósł go do ogniska i rzucił jak
 790  2,23|          poniektórzy!" - a uderzyły go dlatego, że i w samym Zakonie
 791  2,23|         rycerzem z Bogdańca. Zastał go pogrążonego też w zadumie
 792  2,23|           że się córka nalazła, aby go zaś nagła radość nie zabiła.
 793  2,23|            starego komtura rwał, by go zadźgać niby warchlaka.
 794  2,23|       drodze, to nie wiem, czy i ja go pohamuję. Ale jeśli mnie
 795  2,23|             mnie nie będzie, to nic go nie strzyma i hańba wiekuista
 796  2,23|         jego katowską mać, a już ja go nie uronię i dopiero w Spychowie
 797  2,23|    Spychowie panu Jurandowi z worka go wytrząsnę.~- A niechże ci
 798  2,23|              prosta rzecz! Zabieraj go razem i byłeś go żywięcym
 799  2,23|           Zabieraj go razem i byłeś go żywięcym do Spychowa dowiózł,
 800  2,23|           ostać w Płocku?~- Słuchaj go we wszystkim i uczyń, jako
 801  2,24|             przełamać ów otaczający go mur dzid i berdyszów. Ale
 802  2,24|          pochwy, a następnie rzucił go pod nogi owego rycerza,
 803  2,24|             też powiem, że chciałem go dziś całkiem na słowo puścić,
 804  2,24|          bratanek mój (on to bowiem go pojmał) puścił go na słowo,
 805  2,24|            bowiem go pojmał) puścił go na słowo, wcale się o cenę
 806  2,24|         zapytał żywo Wolfgang. - Ja go znam. Możny to rycerz. Ale
 807  2,24|            czemu to nie spotkaliśmy go w drodze?~- Bo widać tędy
 808  2,24|             któren w rzeczy miłował go jak źrenicę oka, jakkolwiek
 809  2,24|       jednak powstrzymać i objąwszy go mocno, przycisnął usta do
 810  2,24|          Maćko.~Jednakże uspokajała go myśl, że jest w odwodzie
 811  2,25|           Takie były słowa, którymi go do posiłku zachęcał. Zygfrydowi
 812  2,25|            za Czechem groty i gonił go okrzyk:~"Wokili!" (Niemcy!),
 813  2,25|        wiodą, mówili:~- Podarujcież go nam, panie; już my go sprawim!
 814  2,25|   Podarujcież go nam, panie; już my go sprawim! I prosili tak natarczywie,
 815  2,25|        największego spokoju porwali go Krzyżacy pod Złotoryją i
 816  2,25|        szlachcic mówił: "Rozwiążcie go, to mu dam oręż i za miedzą
 817  2,25|          dam oręż i za miedzą pozwę go na śmierć". Takim wkładał
 818  2,25|           spychowski i że nie wolno go jej pozbawiać.~Ale w osiadłych
 819  2,25|         wieczorem, jak wówczas, gdy go był Maćko ze Szczytna z
 820  2,25|         zbiegła do niego, ujrzawszy go z okna, Jagienka, a on jej
 821  2,25|        przemówić. Ale ona podniosła go i pociągnęła co rychlej
 822  2,25|        albowiem młody rycerz chciał go dać w podarunku i dla pomsty
 823  2,25|               nowinę ostrożnie, aby go nagła radość nie zabiła,
 824  2,25|             każdym razem znajdowali go leżącego, nie w uśpieniu,
 825  2,25|        przywykły do mroku, zaledwie go poznał, tak jeszcze wychudł
 826  2,25|        głosem Jagienka - chcecie-li go wysłuchać?~Skinął głową
 827  2,25|            mam z nim uczynić i jako go pokarać?~Na te słowa przez
 828  2,25|           Dwaj pachołkowie chwycili go w mgnieniu oka za barki
 829  2,26|            aby po drodze nie zabili go chłopi czatownicy lub czeladź
 830  2,26|        dreszcz mimowolny przejmował go za każdym razem, albowiem
 831  2,26| Przychodziło mu nawet do głowy, aby go przeżegnać, ale na myśl,
 832  2,26|            kłapać zębami, zdejmował go strach jeszcze większy.
 833  2,26|            siebie, więc odprowadził go aż do granicy.~Tam, gdy
 834  2,26|    przezpiecznie aż do granicy, tom go i odprowadził; ale zaliż
 835  2,26|          miły Bogu uczynek zgładzić go? Ej! nużbym go pozwał na
 836  2,26|             zgładzić go? Ej! nużbym go pozwał na śmierć? Nie ma
 837  2,26|          nim potykał. Da Bóg, obalę go, a potem dorżnę jako przystoi
 838  2,26|       miłosierdzia, który po prostu go przeraził, wszystko to potargało
 839  2,26|    przeraził, wszystko to potargało go do ostatka. Chwilami tężała
 840  2,26|         potem znów gorączka budziła go i zarazem budziła w nim
 841  2,26|      zsiadłszy także, nie odstąpili go ani na mgnienie oka - i
 842  2,26|       szarpać mu piersi, aby ukąsić go w serce. Ale potem gasnące
 843  2,26|         posunął się ku niemu, objął go, ogarnął, otoczył i zakrył
 844  2,26|        Spłoszyłem jeno wilka, który go obwąchiwał. Wzmianka o wilku
 845  2,26|           to zbóje uczynili, byliby go po prostu zabili - i siodło
 846  2,26|             niego, a nawet trąciłem go oszczepem - i jakoś nie
 847  2,26|             byle czego! Za winy Bóg go będzie sądził, my zaś uczyńmy
 848  2,26|       mnichu-rycerzu, o karze, jaka go dosięgła, a wreszcie Jagienka
 849  2,26|            tak duszę, żeście kazali go pogrześć - odpowiedział
 850  2,27|         wyraźne, że nieraz porywała go rozpaczliwa chęć zawrócić,
 851  2,27|            wówczas w orszaku, byłby go poszarpał jak dziki zwierz.~
 852  2,27|           że wymawia jego imię i że go woła. Wnet potem wychudzone
 853  2,28|         przed sobą koszturem. Łatwo go było poznać po ogromnym
 854  2,28|          Spychowa!~I boleść złamała go zupełnie, albowiem padłszy
 855  2,28|            na piersi Juranda, objął go za szyję i począł jęczeć:~-
 856  2,28|        Tolima ze Zbyszkiem chwycili go pod ramiona i przywiedli
 857  2,28|            w nogach, a gdy położono go na łożu, utracił ruch i
 858  2,28|           okupem za Maćka, zostawił go jeszcze przy życiu.~ ~
 859  2,29|            gdzie Maćko jest, i żeby go wykupił, zapłaciwszy zarazem
 860  2,29|           Danusi. Ów żal przejmował go, opanowywał i zarazem tężał
 861  2,29|          nim tylko myślał i hodował go w sobie, i żył z nim jednym,
 862  2,29|        pytania. Ksiądz Kaleb, który go miłował, począł obawiać
 863  2,29|             aby ów ból nie przeżarł go tak, jak rdza przeżera żelazo -
 864  2,29|      stryjko czeka tam i myśli, żem go przepomniał! Trzeba mi teraz
 865  2,29|        odpowiedział de Lorche - bom go widział w Mal-borgu i dlatego
 866  2,29|           Tak i chciał uczynić, ale go w drodze nad granicą z noclegu
 867  2,29|             noclegu porwali. Byliby go zabili, gdyby im nie był
 868  2,29|              Bracia von Baden także go z tej samej przyczyny bronią,
 869  2,29|         mistrza znaleźli. Zakon się go też boi, ponieważ nigdy
 870  2,29|          bezprawie krzyczy. Inaczej go będą słuchali wobec króla
 871  2,29|             to chwała dla niego, że go taki Jan z Aragonii pozwał,
 872  2,29|             stryja Maćka i pilno mi go wykupić, przeto jutro zaraz
 873  2,30|             wysłannik, w chwili gdy go napadnięto niedaleko Brodnicy,
 874  2,30|          ukryć część okupu, odesłał go do tego zamku z poleceniem
 875  2,30|          poleceniem do komtura, aby go zmusił do wskazania, gdzie
 876  2,30|         nasz pan wielce, bo w takim go miała starunku jak córka
 877  2,30|            Kaleba - ona jedna mogła go wyrozumieć.~Więc młody rycerz
 878  2,30|          tajnym, że dziewczyna rada go widziała i lgnęła do niego
 879  2,30|       Krzyżaków uciekł, którzy chcą go wspomóc i na Witoldowym
 880  2,30|            kniazia Witolda, to woli go król od rodzonego Skirgiełła,
 881  2,30|          nie obiecnie Krzyżakom, że go nie będzie wspomagał. I
 882  2,30|          Czarny tu jest?~- Nie masz go, ale i tym, którzy są, napatrzyć
 883  2,30|          którego widok szczególniej go ucieszył, pamiętał bowiem,
 884  2,30|      rzewliwe przygody.~I pociągnął go w kąt dziedzińca. Tam Zbyszko,
 885  2,30|            się kary na tych, którzy go porwali. A porwali dlatego,
 886  2,30|       potrzebny, dla którego ciągle go na różne dwory posyła, więc
 887  2,30|             o Lichtensteina. Nie ma go tu i nie będzie w Raciążku,
 888  2,30|           że wiedział, iż zgniótłby go w dwóch palcach jak orzech,
 889  2,30|           ramieniem, nagle podniósł go z ziemi i począł kołysać
 890  2,30|            z ziemi i począł kołysać go z taką łatwością, jakby
 891  2,30|          damy.~Za czym, uściskawszy go, postawił na ziemi, gdyż
 892  2,30|            przyczyniała.~I wziąwszy go za rękę, powiódł przez dziedziniec.
 893  2,30|             pańską, iż pomyślał, że go chyba oczy mylą.~- Jagienka-li
 894  2,31|      ofiarował, ale ona nie poznała go w pierwszej chwili, gdyż
 895  2,31|           chwili, gdyż nie widziała go od dawnego czasu. Aż dopiero,
 896  2,31|            gdy jej powiedział, jako go wołają - rzekła:~- Prawdziwie!
 897  2,31|          jest tu z wami?~- Nie masz go, bo w niewoli u Krzyżaków,
 898  2,31|            Krzyżaków, z której jadę go wykupić.~- To i jemu się
 899  2,31|            obyczaj znajęcy. Ale jak go wykupicie, zajedźcie też
 900  2,31|             Anna Danuta spostrzegła go od razu i natychmiast zbliżyła
 901  2,31|             mi tego dosyć.~I wzięła go na stronę, tak jak poprzednio
 902  2,31|             tak jak poprzednio brał go pan z Taczewa. Ci z gości,
 903  2,31|           to zaś Powała:~- A trzeba go nosić w sercach.~Tymczasem
 904  2,31|           się zmienił od czasu, jak go Zbyszko nie widział. Na
 905  2,31|            o śmierci Zycha. Dziwiła go natomiast najwięcej ta jakowaś
 906  2,31|         Januszowej, która poznawszy go nagle, rzekła:~- Widzisz:
 907  2,31|      policzki i chwilami przygryzał go, aby nie parsknąć, a i Zbyszko
 908  2,31|        otrząsnął się z myśli, które go gryzły, i rzekł:~- A wy...
 909  2,31|           tylko bowiem ubezpieczało go to zaliczenie do rycerzy
 910  2,31|           krzyżackich, ale okrywało go chwałą niezmierną. Należał
 911  2,32|        uderzyć w Witolda tam, gdzie go dosięgnąć i zranić może.
 912  2,32|          tyle warci". Na to ściskał go Arnold, a rycerze i polscy,
 913  2,32|        polscy, i krzyżaccy chwalili go, mówiąc: "Słuszna, iże w
 914  2,32|      prędzej stryjca, i tym pewniej go odwiezie, gdy pojedzie po
 915  2,32|            na Żmujdź idzie.~- Jeśli go król wspomoże, to będzie
 916  2,32|         lepiej przypatrzyć i lepiej go przeznać. Owóż ta podróż
 917  2,32|          Owóż ta podróż utwierdziła go tylko w przekonaniu, że
 918  2,32|          poddawał mu się i usiłował go zaspokoić. Dalekie też były
 919  2,32|           się karby, które trzymały go w sile i jedności. Mistrz
 920  2,32|         niewolników i nie nauczając go przykazań Bożych, i odejmując
 921  2,32|      większe jeszcze piekielne męki go skazują, niż gdyby był w
 922  2,32|       bliskiego dnia zaguby czyniło go jednym z najbardziej nieszczęsnych
 923  2,33|             mniemał, że jeśli zdoła go przerazić wielkość zakonnych
 924  2,33|             wdzięcznością. Uderzyło go przy tym w tej chwili podobieństwo
 925  2,33|            mu bojaźliwość, rysowali go na murach i podmawiali błaznów
 926  2,33|   podmawiali błaznów do wyśmiewania go w oczy. Jednakże na jego
 927  2,33|             w Malborgu, i ci witali go dość uprzejmie, pamiętając,
 928  2,34|     niedługo mu na świecie i pewnie go już nie obaczę.~-To może
 929  2,34|          nijakiej powagi i nazywają go niedźwiedziem. Szczęściem
 930  2,34|           Maćko jakby w obawie, aby go kto nie dosłyszał, zniżył
 931  2,34|      chwycił się za płowe włosy, bo go niespodzianie ogarnął żal
 932  2,34|            Wówczas młodzian położył go na tapczanie, pokrzepił
 933  2,34|           czynią posłowie? - spytał go stary rycerz.~- Zwiedzają
 934  2,34|           miłujecie.~- A ty?~- I ja go miłuję.~- Nie mówię, żebyś
 935  2,34|           jeśli zamrze, to pogrześć go przystojnie należy, ale
 936  2,34|            omdleniu Maćka, przyszli go dziś odwiedzić.~- Pochwalony
 937  2,34|            głowę oddał". Odprawiłem go, myśląc, że Judasz. Ale
 938  2,35|             i gościom, więc poczęli go za nią chwalić, ów zaś,
 939  2,35|            do rąbania mięsa, zwinął go lekko w trąbkę jak pergamin,
 940  2,35|         górę, tak aby wszyscy mogli go widzieć, a potem podał mistrzowi.~-
 941  2,35|    przyniosła wnet tasak i położyła go przed Arnoldem, ale on,
 942  2,35|          ale on, czy to że zmieszał go widok tylu świadków, czy
 943  2,35|        przez połowę, ale nie zdołał go skręcić.~Więc niejeden z
 944  2,36|         świecie przyjaciela, witała go niemal tak, jakby witała
 945  2,36|              choć nie byle co mogło go poruszyć, rozrzewnił się
 946  2,36|            nim Danuśkę.~- Pilnujesz go?~- Pilnuję, ale ksiądz Kaleb
 947  2,36|          Kaleb powiada, że i anieli go pilnują. Wczoraj gospodyni
 948  2,36|         Tolima nie przyszedł szukać go na posiłek. Wychodząc, zauważył
 949  2,38|            Jagienka i Maćko błagali go, by wziął z sobą chociaż
 950  2,38|             mu o tej boleści, która go toczy, zapomnieć, a obecność
 951  2,38|             tyle się znam, ilem się go w Zgorzelicach napatrzył,
 952  2,39|            bojowym, a swoi otaczali go dokoła. Jagienka, stojąc
 953  2,39|          pierścień~Nie zginie. Kruk go odniesie, z pola odniesie~
 954  2,39|        zabrał jeszcze więcej, gdyby go nie była hamowała Jagienka,
 955  2,39|       Brzozowej pewnie niezbyt mile go przyjmą i że może trzeba
 956  2,39|            jednak tylko dlatego, by go do powrotu skłonić.~"Hej!
 957  2,39|              Natomiast zaniepokoiło go co innego: Zbyszko Bóg wie
 958  2,39|           szukać takiego, co by jej go z głowy zdjął... Ma się
 959  2,40|             i że maluczko, a byliby go w domu nie zastali, gdyż
 960  2,40|  niemieckiego dobyć i dobył, ale że go kłodą z murów przywalili,
 961  2,40|          ostatnią parę puścił.~- To go szkoda. Chadzał i jego ojciec
 962  2,40|         woli z drogi ustąpić, a ona go po włochatym pysku bije
 963  2,40|          pysku bije i za nozdrza ci go wodzi jako niedźwiedzia
 964  2,40|         narazić, ale czym można, to go zjednać. W tej chęci nie
 965  2,40|            doświadczony i pohamować go potrafię. A gdyby przygoda
 966  2,40|           na topory...~- Wiem! Nikt go lepiej od was nie ustrzeże.~-
 967  2,40|             niemieckich ubezpieczał go strach przed potęgą Królestwa
 968  2,40|          dworze, i po urzędach będą go skwapliwie wypytywali o
 969  2,41|          trzeba było dużo trudu, by go zebrać. W ogóle skąpo tam
 970  2,41|      blaskach zórz, nieraz chwytała go tęsknota okrutna, a obok
 971  2,41|            gdyż Maćko nie śmiał się go przed jakimś rokiem albo
 972  2,41|            niemu dłoń, a ów, znając go z dawnych czasów, zdumiał
 973  2,41|           do Bogdańca, gdzie uczcił go obficie jadłem i napojem -
 974  2,41|             radość wielką. Cieszyła go i nadzieja, że jęczmień
 975  2,41|             rycerz. - A ty? Niby to go nienawidzisz?~Jagienka nie
 976  2,41|          odwróciwszy głowę, poczęła go trącać z lekka łokciem:~-
 977  2,42|        nawet wówczas, gdy ogarniała go bojaźń przed potęgą sąsiedzką.
 978  2,42|           zdrowiu zachowa), nimeśmy go królem sobie obrali, był
 979  2,42|            pomoc nie rusza, chociaż go ręce swędzą, bo i to wiem,
 980  2,42|              W Krześni też otaczano go co niedziela po mszy kołem,
 981  2,42|            zapominał nigdy pożegnać go takimi słowy:~- Dziwujecie
 982  2,42|         zostawił. Maćko, gdy doszła go ta wiadomość, siadł na koń
 983  2,42|               ale na razie ogarnęło go jakieś niezmierne znużenie,
 984  2,42|           czego chciał? - wypytywał go stary rycerz.~- Niczego
 985  2,42|        chyba jakąś tajemnicę, która go gnębi, poczęła namawiać
 986  2,42|            na drzwi spogląda. Pytaj go ty.~I na razie na tym stanęło.
 987  2,42|           od razu przestał posądzać go o tajemnicę, a natomiast
 988  2,43|       innymi do stołu - przejmowało go jakby zdziwienie, że to
 989  2,43|            Maćko i Jagienka strzegą go, pilnują i dogadzają mu
 990  2,43|           smutno, nieznośnie. Brało go wówczas ziewanie, ciągoty,
 991  2,43|     Zbyszkowi sprzeciwiał i drażnił go jako stary przechera, który
 992  2,44|             się tak, że aż ścisnęło go coś w gardle, więc ucałował
 993  2,46|       nazwała Zychem. Maćko przyjął go z radością i nie zatroszczył
 994  2,46|             to i mnie nie godzi się go poniechać.~I został. Lubił
 995  2,46|       dziełem, a jednak przejmowało go ono dumą i podziwem. Przyjeżdżał
 996  2,46|           albo też on sam odwiedzał go w tymże zamiarze w Brzozowej,
 997  2,46|           bierze, a ile to razy mój go poszczerbił! Mój miał ćwiczenie
 998  2,47|           tchu w nozdrzach, póty ja go nie zaniecham.~Tu zmierzchła
 999  2,47|          wielkim został?~- Ba! Może go i wielkim mistrzem obiorą.
1000  2,47|        wielkim mistrzem obiorą. Kto go wie! Ale on już i teraz