Tom, Rozdzial

 9001 II,35 |                   ledwie oczu nie wypatrzy i jako na szydle siedzi.~-
 9002 II,35 |                    wszystkich pogrążyła... I z waćpanem stanie się to
 9003 II,35 |                   panie bracie! Nie dałaby i we dwadzieścia cztery miesiące
 9004 II,35 |                 zgryzoty na myśl przyszły, i nie zważał więcej, że czarne
 9005 II,35 |                  pytając: Jak się nazywasz i skąd się wziąłeś, młody
 9006 II,35 |                    wierci!... Wierciła tak i we mnie, póki do serca nie
 9007 II,35 |                  Szurski wytrzeszczył oczy i pochyliwszy się do ucha
 9008 II,35 |                  jarzące nakryło powiekami i jeno boczkiem trochę strzelało
 9009 II,35 |          Podbipiętach nie wie!~- Słyszałem i ja o tym, ale owo dlaczego
 9010 II,35 |                       Sierota to, bez ojca i matki, a chociaż siostra
 9011 II,35 |               siostry będąc, tym samym mam i onę dziewczynę w opiece.~-
 9012 II,35 |             uśmiechnął się, mrugnął oczyma i mlasnął językiem.~- Co?
 9013 II,35 |              dowcipu gościowi nie sprosta, i zaraz rzecz obrócił.~- Ten
 9014 II,35 |          Podbipięta był człek wielce możny i gdyby ta panna do całej
 9015 II,35 |              mogłaby mieć własny fraucymer i między senatorami męża szukać.~-
 9016 II,35 |              wioski?~- Znam jeno Lubowicze i Szeputy, bo te koło mojej
 9017 II,35 |               będzie mil ze dwie, a polnej i łącznej drugie tyle.~- Gdzież
 9018 II,35 |        Podbipiętowie mają swoje majętności i w innych stronach, a na
 9019 II,35 |                   o tym dobrze, bo mam też i tam kawał ziemi.~- Widzę,
 9020 II,35 |                   kawał ziemi.~- Widzę, że i waszmościna substancja nie
 9021 II,35 |                  to jako wojewoda witebski i najznamienitsza na Litwie
 9022 II,35 |                    by dziewczynę w ręce mu i w opiekę oddać. Mając na
 9023 II,35 |              waćpan mógłbyś się podjąć, bo i tak do pana Sapiehy idziesz.
 9024 II,35 |             funkcja niemiła?... Choćby też i do afektu po drodze przyszło?~-
 9025 II,35 |             rzekłszy starosta zakręcił się i odszedł, Kmicic zaś popatrzył
 9026 II,35 |                Kmicic zaś popatrzył za nim i mruknął:~- Wniki jakieś,
 9027 II,35 |             przecie sidło widzę dobrze, bo i wnicznik z ciebie okrutnie
 9028 II,35 |           ogarniało go zwątpienie, a nawet i strach: po prostu należało
 9029 II,35 |                 Gryzeldy, której surowości i przenikliwego rozumu bał
 9030 II,35 |                rano, po mszy, po śniadaniu i po przeglądzie najemnej
 9031 II,35 |                 różanego założyła na szyję i migając szybko rączkami,
 9032 II,35 |                  przybrał oblicze w powagę i przywitawszy się z księżną,
 9033 II,35 |                  Litwin. Możny jakiś człek i wielce grzeczny, a rycerz
 9034 II,35 |               Gryzelda. - Uczciwą ma twarz i na dobrego żołnierza wygląda.~-
 9035 II,35 |                  się zająć. Zacny to człek i nam wielce życzliwy, któremu
 9036 II,35 |                  awizę do trybunału posłać i opiekę oznajmić. Ale Babinicz
 9037 II,35 |                 zaś pomyślała przez chwilę i rzekła:~- Jakże jej tu teraz
 9038 II,35 |                  tej strony Wisły wolny.~- I któż by to Hankę do pana
 9039 II,35 |                   bracie, toż to lud dziki i niesforny.~- Ja się tam
 9040 II,35 |                 jest zacna, ale bałamutna, i łatwo w ludziach zapały
 9041 II,35 |                  powierzyła człeku młodemu i nieznanemu.~- Nieznany on
 9042 II,35 |                słyszał jako o familiantach i statecznych ludziach! (pierwszy
 9043 II,35 |             niewiast do kompanii dodać, to i decorum byłoby zachowane.
 9044 II,35 |              Babinicza ja ręczę. Powiem ci i to, pani siostro, że ma
 9045 II,35 |                   fortuna dziewce przepaść i na dojrzałe lata zostanie
 9046 II,35 |                  haftować, podniosła głowę i utkwiła w bracie przenikliwe
 9047 II,35 |                   do pana Sapiehy napiszę, i własny dodasz... A jać jeno
 9048 II,35 |                    sama Babinicza wybadasz i sama go prosić będziesz,
 9049 II,35 |            Zamościa?~- Bo jej dobra pragnę i o fortunę niezmierną chodzi.
 9050 II,35 |               twoje posądzenia, nie w smak i to, że na mnie ustawnie
 9051 II,35 |                   ustawnie brwi marszczysz i surowie spoglądasz... Myślałem,
 9052 II,35 |                    jeden na drugiego burzą i szablami na się trzaskają.
 9053 II,35 |                 jego strzelistych spojrzeń i gorących afektów, to ci
 9054 II,35 |             uderzył się rękoma po kolanach i mówił dalej:~- Ot, tak!
 9055 II,35 |              rzekłszy pan starosta powstał i skłoniwszy się siostrze
 9056 II,35 |                   pan Zamoyski skłonił się i wyszedł. ~
 9057 II,36 |                 kochało się w niej tak jak i wszyscy, nie wyłączając
 9058 II,36 |                   miłość niezbyt gwałtowna i zgoła nieprzedsiębiorcza;
 9059 II,36 |                  słodkie rozdurzenie głowy i zmysłów, nie poryw serca,
 9060 II,36 |               Rozmowa z synem, który bladł i drżał przed nią, a wprzód,
 9061 II,36 |           przezwyciężyła skrupuły sumienia i dopiero gdy Anusia, której
 9062 II,36 |              której chciało się nowy świat i nowych ludzi zobaczyć, a
 9063 II,36 |              nowych ludzi zobaczyć, a może i pobałamucić pięknego kawalera,
 9064 II,36 |                  myśl rozłąki ze swą panią i matką, ale dla sprytnej
 9065 II,36 |                 siwych oczu taka szczerość i prawda, że niepodobna było
 9066 II,36 |                 razu, że w innej zakochany i przeto do bałamuctwa nie
 9067 II,36 |                chcę nic o niej wiedzieć... I nie dlatego, abym powolnych
 9068 II,36 |                   po największym wojowniku i chwale całego narodu gotowem
 9069 II,36 |                   panie kawalerze, czuwaj! I tym się nie ubezpieczaj,
 9070 II,36 |                   jakowąś kolaskę zamykaną i blachami opatrzoną.~- Dam
 9071 II,36 |               blachami opatrzoną.~- Dam ci i dwie... Ale przecież zaraz
 9072 II,36 |               jedziesz?~- Bogać! Pilno mi! I tak tu za długo siedzę.~-
 9073 II,36 |                   dragonii, ludzi śmiałych i dróg świadomych... Zresztą,
 9074 II,36 |                    miłym mi jesteś gościem i rad bym waćpana choćby cały
 9075 II,36 |           postanowienie, rzekł:~- Dziękuję i ostaję, a Tatarów naprzód
 9076 II,36 |                  Tatarów naprzód wyprawię.~I poszedł zaraz wydać im rozkazy,
 9077 II,36 |               sierpem rzucił. Ja tu ostaję i w dzień po was ruszę mając
 9078 II,36 |            przykładając dłoń do czoła, ust i piersi.~"Przejrzałem cię,
 9079 II,36 |                   chcesz dziewczynę porwać i gdzieś w pobliżu osadzić,
 9080 II,36 |                    uczynić, a kto wie, czy i gardła nie wziąść. Czekajże!
 9081 II,36 |             Trafiłeś na lepszego od się... I sam się we własny potrzask
 9082 II,36 |                    włóczą się kupy zbrojne i do gwałtownych uczynków
 9083 II,36 |                    Jeden mam język w gębie i raz danego rozkazu nie cofam.~
 9084 II,36 |                upewniło go ostatecznie, że i dziewczyna, i listy mają
 9085 II,36 |              ostatecznie, że i dziewczyna, i listy mają mu być w drodze
 9086 II,36 |                   przyszło stado z Perespy i pan starosta obdarzył młodego
 9087 II,36 |                   musieli w lasach zapaść, i śmiech pusty go brał. Chwilami
 9088 II,36 |                    znów burzył się w duszy i obiecywał sobie dać panu
 9089 II,36 |               jeden pan starosta był wesół i kazał dolewać w kielichy,
 9090 II,36 |               Anusia padła do nóg księżnie i długo nie można jej było
 9091 II,36 |                    niepokój widoczny. Może i wyrzucała sobie po cichu,
 9092 II,36 |                    Wreszcie uspokajała się i tą nadzieją, że w rodzinie
 9093 II,36 |          dziewczyna opiekę, bezpieczeństwo i wreszcie ową wielką fortunę
 9094 II,36 |                    Waścinej cnocie, męstwu i honorowi ją powierzam -
 9095 II,36 |              przeszkodzi - odrzekł rycerz.~I podał ramię Anusi, ona zaś
 9096 II,36 |                   wcale na nią nie patrzył i dość lekko traktował, więc
 9097 II,36 |                   dumnie, odwracając wzrok i głowę w inną stronę.~Żal
 9098 II,36 |                     Żal jej było odjeżdżać i strach ją teraz brał, ale
 9099 II,36 |                  panną Suwalską, on na koń i ruszyli. Dwunastu rajtarów
 9100 II,36 |               niemieckich otaczało kolaskę i wóz z Anusinymi łubami.
 9101 II,36 |                brony w Warszawskiej bramie i rozległ się turkot kół po
 9102 II,36 |                  po czym wyjechali na pola i wjechali w bór, który w
 9103 II,36 |         pagórzystym krajem aż hen, do Bugu i za Bug z jednej strony,
 9104 II,36 |                zapadła, ale bardzo pogodna i widna, trakt znaczył się
 9105 II,36 |             przerywał tylko hurkot karetki i tętent koni rajtarskich.~"
 9106 II,36 |                    Kmicic rozłamał pieczęć i przy świetle latarni, umieszczonej
 9107 II,36 |                    Wobec tego dalsza droga i peregrynacja stają się niepodobne.
 9108 II,36 |                  Tu zwrócił się do woźnicy i rajtarów:~- Jazda! Lecz
 9109 II,36 |                waści co do tego! Odebrałem i właśnie dlatego rozkazuję:
 9110 II,36 |                    Bogiem do Krasnegostawu i bacz, ażebyśmy czego nie
 9111 II,36 |              powtórzył groźnie już oficer.~I w tej chwili rajtarzy powydobywali
 9112 II,36 |               gałęzi łamanych pod kopytami i na trakcie zaczerniały kupy
 9113 II,36 |               zbliżały z nieludzkim wyciem i piskiem.~- Jezus! Maria!
 9114 II,36 |                    do przerażonego oficera i chełpić się począł:~- Poznaj,
 9115 II,36 |                   Babinicza panu staroście i powiedz mu, że dziewka dojedzie
 9116 II,36 |                naokoło przelękłym wzrokiem i ujrzał dzikie twarze patrzące
 9117 II,36 |            straszliwym łakomstwem na niego i na rajtarów. Znać było,
 9118 II,36 |                   ażeby rzucić się na nich i porozrywać w sztuki.~- Wasza
 9119 II,36 |                  góry, co jest w rozkazie, i nie przeciwił się dalszej
 9120 II,36 |                   nie przekonał o zasadzce i dziewkę zaraz bym w Krasnostawie
 9121 II,36 |              Krasnostawie oddał. Powiedzże i to panu staroście, by mądrzejszych
 9122 II,36 |                 grozi, więc odetchnął lżej i rzekł:~- Mamyż z niczym
 9123 II,36 |                    ich! - krzyknął Kmicic.~I sam zaraz ucapił za kark
 9124 II,36 |                  Rozpoczęła się zawierucha i kotłowanina naokół kolaski.
 9125 II,36 |                    stłumił wołanie o pomoc i krzyki przerażenia wydobywające
 9126 II,36 |            pięćdziesiąt plag, pomimo próśb i zaklęć Anusi, która nie
 9127 II,36 |             straszliwe jakieś ręce wpadła, i składając dłonie, błagała
 9128 II,36 |                   Com ci zawiniła?~- Możeś i sama w zmowie!...~- W jakiej
 9129 II,36 |               odłączyć, a w drodze porwać, i aby w jakimś pustym zameczku
 9130 II,36 |            Nazareński! - krzyknęła Anusia.~I tyle było w tym okrzyku
 9131 II,36 |                  było w tym okrzyku prawdy i szczerości, iż Kmicic rzekł
 9132 II,36 |                nagle pana Andrzeja za rękę i przycisnęła ją do swych
 9133 II,36 |                  pan Andrzej pognać nagich i pokrwawionych traktem do
 9134 II,36 |              rzewne wylewając. Konie, broń i odzież darował Kmicic swoim
 9135 II,36 |               darował Kmicic swoim Tatarom i ruszyli szybko naprzód,
 9136 II,36 |                 spoglądania w bystre oczka i cudne lica dziewczyny. Pytał
 9137 II,36 |                trzeba, czy kolaska wygodna i czy zbyt szybka jazda nie
 9138 II,36 |          kompanionowie przyszli mu na myśl i różne swawole, których się
 9139 II,36 |              wieści z Zamościa nie czekać, i zaraz ruszył w dalszą drogę.
 9140 II,36 |              Wszelako na odjezdnym napisał i przesłał panu staroście
 9141 II,36 |                 wielce ~miłościwy Łaskawco i Dobrodzieju! ~Kogo Bóg wielkim
 9142 II,36 |                  tym świecie uczynił, temu i dowcipu sporszą miarę namierzył.
 9143 II,36 |           chociażem im listu nie pokazywał i choć J. W. Pan piszesz mi,
 9144 II,36 |                     iżem na większą ufność i wdzięczność J. W. Pana zarobił,
 9145 II,36 |                 zarobił, piszę się wiernym i życzliwym W. Pańskiej mości
 9146 II,36 |                    ta burza. Przez czwarty i piąty dzień bardzo był jeszcze
 9147 II,36 |                  milczący; żuł coś w sobie i za wąs szarpał! aż dopiero
 9148 II,36 |                    będąc już wcale wesołym i podpiwszy trochę przy stole,
 9149 II,36 |                   wąs kręcić, nie szarpać, i ozwał się do księżnej Gryzeldy:~-
 9150 II,36 |           szlachcica, który Anusię zabrał, i mogę cię upewnić, że ją
 9151 II,36 |                    Sapieżyńskich dowiezie.~I zdaje się, że już w miesiąc
 9152 II,36 |                   a prócz tego był całkiem i sam przekonany, że co się
 9153 II,36 |               stało, stało się z jego wolą i wiedzą. ~
 9154 II,37 |              polskim, to jest konfederacji i sapieżyńskim. Ponieważ król
 9155 II,37 |                śmieli się wychylać z miast i zamków, a mniej jeszcze
 9156 II,37 |                  nad utworzeniem znacznego i porządnego wojska, które
 9157 II,37 |                    chwycili za broń, zatem i ludzi nie brakło, trzeba
 9158 II,37 |                    było tylko ująć w kluby i w regularną komendę owe
 9159 II,37 |                 listów zapowiednich starym i doświadczonym żołnierzom,
 9160 II,37 |                    kilku miesiącami z bólu i desperacji. Znajdowały się
 9161 II,37 |                której by nie było ratunku, i że tam, gdzie się dzieci
 9162 II,37 |               Tatary najwięcej zażyją krwi i grabieży. Tych w rządnych
 9163 II,37 |                  grabieży. Tych w rządnych i sprawnych żołnierzy łatwo
 9164 II,37 |                   wojsk regularnych, jazdy i piechoty. Były to szczątki
 9165 II,37 |                   przewyższała dzielnością i sprawnością szwedzką rajtarię,
 9166 II,37 |               piechota źle była wyćwiczona i brakło jej strzelby, a zwłaszcza
 9167 II,37 |                  mając, utrudniali pochody i czynili z obozu ociężałe
 9168 II,37 |                   czynili z obozu ociężałe i nieruchome zbiorowisko.~
 9169 II,37 |              służyło tylu szlachty z Litwy i tylu oficerów radziwiłłowskich,
 9170 II,37 |               znienawidzone w całej Litwie i w sapieżyńskim obozie, bo
 9171 II,37 |                   listy królewskie wiezie, i zaraz prosił pana wojewodę
 9172 II,37 |                 nazwany, naszą zaś wolność i nasze zdrowie własnym życiem
 9173 II,37 |                  jego prawdziwe wiemy oraz i racje, dla których pod przybranym
 9174 II,37 |                 wojewoda.~- Bom jest banit i pod własnym nie mógłbym
 9175 II,37 |                   mi zaś listy zapowiednie i jako Babinicz zaciągać mogę.~-
 9176 II,37 |                   skoro masz Tatarów?~- By i największa siła nie zawadzi.~-
 9177 II,37 |                      Pod czyją komendę idę i kogo o opiekę proszę, temu
 9178 II,37 |                 parę kroków.~- Który króla i pana naszego porwać żywym
 9179 II,37 |                    z całą swą energią, jak i co się zdarzyło, jako Radziwiłłom
 9180 II,37 |              książąt zamiarach, porwał go, i z tego powodu nieubłaganą
 9181 II,37 |                    uwierzyć, zwłaszcza gdy i królewskie listy prawdę
 9182 II,37 |                 dla dobra Rzeczypospolitej i Waszych wiekopomnych zasług,
 9183 II,37 |                   naszej się nie podniesie i uczynek nasz ogólną aprobatę
 9184 II,37 |        Rzeczypospolitej, "zastawił kontusz i sprzedał ostatnią srebrną
 9185 II,37 |                    króla wszystko, co było i co nie było w jego mocy.~-
 9186 II,37 |                moją inkwizycję podchodzisz i opiekę znajdziesz. Siła
 9187 II,37 |                 pospolitego ruszenia, więc i tumult gotowy, dlatego bardzo
 9188 II,37 |                    żołnierzów nie ostrzegę i tej potwarzy z ciebie nie
 9189 II,37 |                 Kmicic podziękował z serca i z kolei począł mówić o Anusi,
 9190 II,37 |              humorze był wyśmienitym, więc i zrzędził wesoło.~- Owariował
 9191 II,37 |                  jak u Pana Boga za piecem i myślą, że każdy może, tak
 9192 II,37 |         rozgartywać, do komina się obracać i plecy grzać. Ja Podbipiętych
 9193 II,37 |                    będzie fortunę odbierał i dziewkę instalował? Powariowali
 9194 II,37 |                   wojskiego funkcję pełnić i babami sobie głowę zaprzątać...~-
 9195 II,37 |                    to pana Kmicica za ucho i rzekł:~- A kto cię tam wie,
 9196 II,37 |         sapieżyńskiej opieki kolki sparły, i ja, stary, będę oczyma świecił...
 9197 II,37 |                    Kmicic opowiedział, jak i co było. Dopieroż hetman
 9198 II,37 |                  Pan Jan człek niezawzięty i mój konfident. Przejdzie
 9199 II,37 |                    się jeszcze sam uśmieje i ciebie nagrodzi.~- A nie
 9200 II,37 |                  przerwał Kmicic.~- Dobrze i to, że ambicję masz i ludziom
 9201 II,37 |               Dobrze i to, że ambicję masz i ludziom w ręce nie patrzysz.
 9202 II,37 |                 chwilą jeszcze tak szczerą i wesołą. Pan Kmicic na wzmiankę
 9203 II,37 |                 Bogusławie przybladł zaraz i twarz mu się skurczyła jak
 9204 II,37 |               tysiącami ludzi.~Towarzystwo i oficerowie spod różnych
 9205 II,37 |               zagrzmiały wystrzały z dział i muszkietów, a pan Sapieha
 9206 II,37 |                   ucztę wspaniałą wyprawił i przewiwatowano noc całą
 9207 II,37 |             zdrowie królewskie, hetmańskie i na przyszłe zwycięstwo nad
 9208 II,37 |               stołach rozmowę o Bogusławie i nie powiadając, kto jest
 9209 II,37 |                który z Tatarami przyjechał i buławę przywiózł, mówił
 9210 II,37 |                    ofiarował rękę na króla i pana naszego podnieść, to
 9211 II,37 |            Januszowi pomagał, ale wreszcie i on się spostrzegł, a spostrzegłszy
 9212 II,37 |              ciasno było z młodym księciem i ledwie zdrowie z rąk Kmicicowych
 9213 II,37 |           pozostaje, do Częstochowy umknął i tam znaczne usługi oddał,
 9214 II,37 |                   taki to człowiek, on się i na Radziwiłła porwie!~-
 9215 II,37 |                       Kmicic swawolnik był i okrutnik, ale nie parrycyda!~-
 9216 II,37 |              hetman.~- Zdrowie hetmańskie!~I niewiele brakło, by i Kmicicowego
 9217 II,37 |          hetmańskie!~I niewiele brakło, by i Kmicicowego zdrowia nie
 9218 II,37 |                 się bardzo gwałtowne głosy i przeciw, zwłaszcza między
 9219 II,37 |                   surowiej nieco spoglądać i mówić z większą powagą:~-
 9220 II,37 |                  że on tu z ramienia króla i chanowego przyjechał. A
 9221 II,37 |                  trusie. Tak też siedzieli i teraz, ale gdy twarz hetmańska
 9222 II,37 |          poweselała znowu, rozradowały się i inne. Kielichy gęsto krążące
 9223 II,37 |                 dopełniały miary wesołości i całe miasto grzmiało do
 9224 II,37 |                   ale on się trzymał ostro i dopiero na samym odjezdnym
 9225 II,37 |                  igiełką wydłubać, lecz że i bała się trochę tego Babinicza,
 9226 II,37 |              rzekła nic - westchnęła cicho i odjechała.~
 9227 II,38 |              polskim, to jest konfederacji i sapieżyńskim. Ponieważ król
 9228 II,38 |                śmieli się wychylać z miast i zamków, a mniej jeszcze
 9229 II,38 |                  nad utworzeniem znacznego i porządnego wojska, które
 9230 II,38 |                    chwycili za broń, zatem i ludzi nie brakło, trzeba
 9231 II,38 |                    było tylko ująć w kluby i w regularną komendę owe
 9232 II,38 |                 listów zapowiednich starym i doświadczonym żołnierzom,
 9233 II,38 |                    kilku miesiącami z bólu i desperacji. Znajdowały się
 9234 II,38 |                której by nie było ratunku, i że tam, gdzie się dzieci
 9235 II,38 |               Tatary najwięcej zażyją krwi i grabieży. Tych w rządnych
 9236 II,38 |                  grabieży. Tych w rządnych i sprawnych żołnierzy łatwo
 9237 II,38 |                   wojsk regularnych, jazdy i piechoty. Były to szczątki
 9238 II,38 |                   przewyższała dzielnością i sprawnością szwedzką rajtarię,
 9239 II,38 |               piechota źle była wyćwiczona i brakło jej strzelby, a zwłaszcza
 9240 II,38 |                  mając, utrudniali pochody i czynili z obozu ociężałe
 9241 II,38 |                   czynili z obozu ociężałe i nieruchome zbiorowisko.~
 9242 II,38 |              służyło tylu szlachty z Litwy i tylu oficerów radziwiłłowskich,
 9243 II,38 |               znienawidzone w całej Litwie i w sapieżyńskim obozie, bo
 9244 II,38 |                   listy królewskie wiezie, i zaraz prosił pana wojewodę
 9245 II,38 |                 nazwany, naszą zaś wolność i nasze zdrowie własnym życiem
 9246 II,38 |                  jego prawdziwe wiemy oraz i racje, dla których pod przybranym
 9247 II,38 |                 wojewoda.~- Bom jest banit i pod własnym nie mógłbym
 9248 II,38 |                   mi zaś listy zapowiednie i jako Babinicz zaciągać mogę.~-
 9249 II,38 |                   skoro masz Tatarów?~- By i największa siła nie zawadzi.~-
 9250 II,38 |                      Pod czyją komendę idę i kogo o opiekę proszę, temu
 9251 II,38 |                 parę kroków.~- Który króla i pana naszego porwać żywym
 9252 II,38 |                    z całą swą energią, jak i co się zdarzyło, jako Radziwiłłom
 9253 II,38 |              książąt zamiarach, porwał go, i z tego powodu nieubłaganą
 9254 II,38 |                    uwierzyć, zwłaszcza gdy i królewskie listy prawdę
 9255 II,38 |                 dla dobra Rzeczypospolitej i Waszych wiekopomnych zasług,
 9256 II,38 |                   naszej się nie podniesie i uczynek nasz ogólną aprobatę
 9257 II,38 |        Rzeczypospolitej, "zastawił kontusz i sprzedał ostatnią srebrną
 9258 II,38 |                    króla wszystko, co było i co nie było w jego mocy.~-
 9259 II,38 |                moją inkwizycję podchodzisz i opiekę znajdziesz. Siła
 9260 II,38 |                 pospolitego ruszenia, więc i tumult gotowy, dlatego bardzo
 9261 II,38 |                    żołnierzów nie ostrzegę i tej potwarzy z ciebie nie
 9262 II,38 |                 Kmicic podziękował z serca i z kolei począł mówić o Anusi,
 9263 II,38 |              humorze był wyśmienitym, więc i zrzędził wesoło.~- Owariował
 9264 II,38 |                  jak u Pana Boga za piecem i myślą, że każdy może, tak
 9265 II,38 |         rozgartywać, do komina się obracać i plecy grzać. Ja Podbipiętych
 9266 II,38 |                    będzie fortunę odbierał i dziewkę instalował? Powariowali
 9267 II,38 |                   wojskiego funkcję pełnić i babami sobie głowę zaprzątać...~-
 9268 II,38 |                    to pana Kmicica za ucho i rzekł:~- A kto cię tam wie,
 9269 II,38 |         sapieżyńskiej opieki kolki sparły, i ja, stary, będę oczyma świecił...
 9270 II,38 |                    Kmicic opowiedział, jak i co było. Dopieroż hetman
 9271 II,38 |                  Pan Jan człek niezawzięty i mój konfident. Przejdzie
 9272 II,38 |                    się jeszcze sam uśmieje i ciebie nagrodzi.~- A nie
 9273 II,38 |                  przerwał Kmicic.~- Dobrze i to, że ambicję masz i ludziom
 9274 II,38 |               Dobrze i to, że ambicję masz i ludziom w ręce nie patrzysz.
 9275 II,38 |                 chwilą jeszcze tak szczerą i wesołą. Pan Kmicic na wzmiankę
 9276 II,38 |                 Bogusławie przybladł zaraz i twarz mu się skurczyła jak
 9277 II,38 |               tysiącami ludzi.~Towarzystwo i oficerowie spod różnych
 9278 II,38 |               zagrzmiały wystrzały z dział i muszkietów, a pan Sapieha
 9279 II,38 |                   ucztę wspaniałą wyprawił i przewiwatowano noc całą
 9280 II,38 |             zdrowie królewskie, hetmańskie i na przyszłe zwycięstwo nad
 9281 II,38 |               stołach rozmowę o Bogusławie i nie powiadając, kto jest
 9282 II,38 |                który z Tatarami przyjechał i buławę przywiózł, mówił
 9283 II,38 |                    ofiarował rękę na króla i pana naszego podnieść, to
 9284 II,38 |            Januszowi pomagał, ale wreszcie i on się spostrzegł, a spostrzegłszy
 9285 II,38 |              ciasno było z młodym księciem i ledwie zdrowie z rąk Kmicicowych
 9286 II,38 |           pozostaje, do Częstochowy umknął i tam znaczne usługi oddał,
 9287 II,38 |                   taki to człowiek, on się i na Radziwiłła porwie!~-
 9288 II,38 |                       Kmicic swawolnik był i okrutnik, ale nie parrycyda!~-
 9289 II,38 |              hetman.~- Zdrowie hetmańskie!~I niewiele brakło, by i Kmicicowego
 9290 II,38 |          hetmańskie!~I niewiele brakło, by i Kmicicowego zdrowia nie
 9291 II,38 |                 się bardzo gwałtowne głosy i przeciw, zwłaszcza między
 9292 II,38 |                   surowiej nieco spoglądać i mówić z większą powagą:~-
 9293 II,38 |                  że on tu z ramienia króla i chanowego przyjechał. A
 9294 II,38 |                  trusie. Tak też siedzieli i teraz, ale gdy twarz hetmańska
 9295 II,38 |          poweselała znowu, rozradowały się i inne. Kielichy gęsto krążące
 9296 II,38 |                 dopełniały miary wesołości i całe miasto grzmiało do
 9297 II,38 |                   ale on się trzymał ostro i dopiero na samym odjezdnym
 9298 II,38 |                  igiełką wydłubać, lecz że i bała się trochę tego Babinicza,
 9299 II,38 |              rzekła nic - westchnęła cicho i odjechała.~
 9300 II,39 |                   Przyjechał też do Białej i dziedzic jej, książę krajczy,
 9301 II,39 |          odziedziczyła siedmdziesiąt miast i czterysta wsi. Ten w niczym
 9302 II,39 |                    wiarą, gorliwy patriota i stronnik prawego króla,
 9303 II,39 |                 konfederacji tyszowieckiej i jak mógł, ją podsycał. Olbrzymie
 9304 II,39 |             jeszcze na czele sił znacznych i niemałą hetmanowi przywiódł
 9305 II,39 |                   ostatnie pozory prawości i postępki jego jawnym charakterem
 9306 II,39 |                 jawnym charakterem najazdu i zdrady okryte.~Dlatego też
 9307 II,39 |                  że zwycięży Bogusława, bo i potęgą o wiele go przewyższał.
 9308 II,39 |                  zastanawiał się, rozważał i na narady oficerów wzywał.~
 9309 II,39 |                     Bywał na tych naradach i pan Kmicic. Tak on znienawidził
 9310 II,39 |             Michała zatrząsł się ze zgrozy i złości, lecz Michał umiał
 9311 II,39 |                broniąc kraju od Zołtareńki i Srebrnego, miłość prawdziwa
 9312 II,39 |               miłość prawdziwa do ojczyzny i króla, wszystko to czyniło
 9313 II,39 |               wstrętu, nie mógł się oprzeć i zapalczywy pan Andrzej.~
 9314 II,39 |                  książę zwycięstwo szybkie i pewne.~- Nie może być, żeby
 9315 II,39 |                     Nie może być, żeby też i Karol Gustaw się nie ruszył,
 9316 II,39 |                  dokładniejsze wiadomości.~I hetman miał również swoje
 9317 II,39 |                  mogła być tylko podstępem i grą wojenną. Może to była
 9318 II,39 |              potęgą, ruszą na samego króla i zduszą dzieło poczynającej
 9319 II,39 |                  był nie tylko wodzem, ale i statystą. Racje swoje wykładał
 9320 II,39 |                  koniach, ku Czarnieckiemu i głównej nieprzyjacielskiej
 9321 II,39 |                  dwoma lekkimi chorągwiami i z regimentem piechoty w
 9322 II,39 |                  dragonii bardzo ćwiczonej i do pięciuset wolentarzy,
 9323 II,39 |                 gońców na wszystkie strony i czekał wiadomości.~Aż przyszły
 9324 II,39 |                   lecz do gromów podobne - i tym podobniejsze, że przez
 9325 II,39 |                  wszedł oficer ordynansowy i oddał jakieś pismo hetmanowi.~
 9326 II,39 |                   zalterował się na twarzy i rzekł obecnym:~- Krewniak
 9327 II,39 |               pisany z Brańska, w ucieczce i konfuzji - rzekł - dlatego
 9328 II,39 |              znaczną, skoro dwie chorągwie i regiment piechoty do szczętu,
 9329 II,39 |               potęgę odpowiednią mieć musi i ma. Dlatego nagle trzeba
 9330 II,39 |                 przypuszczony do tajemnicy i wiedział, kto jest Babinicz,
 9331 II,39 |                 myśl! Takiego tam kawalera i takiego wojska trzeba. Jeżeli
 9332 II,39 |                  rękoma po kolanach - będą i wiadomości... Puszczaj!~
 9333 II,39 |                dwóch petyhorców, obdartych i zabłoconych.~- Od Horotkiewicza? -
 9334 II,39 |               Wojewoda wstał, lecz usiadł, i zaraz począł badać spokojnie:~-
 9335 II,39 |                  Są tacy, którzy mówią, że i pułkownik uszedł; ale że
 9336 II,39 |              cztery tysiące prócz piechoty i armat. Piechoty bardzo moderowane.
 9337 II,39 |                       Dwa tygodnie temu.~- I jest w Drohiczynie?~- Podjazdy
 9338 II,39 |                     zakrzyknął pan Kmicic.~I nastało milczenie dłuższe
 9339 II,39 |                    że czynił, co należało, i postępował roztropnie. Więc
 9340 II,39 |             Oskierko - jeno konie kiełznać i wsiadanego trąbić.~- Dziś
 9341 II,39 |                    skoczy naprzód z Tatary i języka jak najśpieszniej
 9342 II,39 |                  przeciągle, po czym jazda i piechota zaczęły wysypywać
 9343 II,39 |                    się w rurach muszkietów i na grotach dzid.~I szedł
 9344 II,39 |              muszkietów i na grotach dzid.~I szedł regiment za regimentem,
 9345 II,39 |                    to bije.~W Rokitnie już i legowiska po Tatarach ostygły;
 9346 II,39 |              poszli jeszcze wczoraj na noc i musieli być już daleko.
 9347 II,39 |               bardzo podziwiali ten pochód i pana Babinicza, że tak prowadzić
 9348 II,39 |                      Jak wilk łozami idzie i jak wilk ukąsi - mówiono -
 9349 II,39 |                   Drohiczyna, przeszły Bug i nie znalazły nieprzyjaciela
 9350 II,39 |           przeważnych siłach sapieżyńskich i nie śmiał mierzyć się z
 9351 II,39 |         szwedzkiemu napad na Czarnieckiego i hetmanów koronnych? Babinicz
 9352 II,39 |                   był już zachwycić języka i dać znać hetmanowi. Zeznania
 9353 II,39 |                pochód. Większą część armat i wozów musiał hetman zostawić
 9354 II,39 |             zostawić jeszcze w Drohiczynie i iść dalej komunikiem. Stąd
 9355 II,39 |                     Stąd niewygody wielkie i szemrania, zwłaszcza między
 9356 II,39 |              trafiono na takie roztopy, że i piechota nie mogła postępować
 9357 II,39 |                  konie po drodze u chłopów i drobnej szlachty i sadzał
 9358 II,39 |                 chłopów i drobnej szlachty i sadzał na nie muszkietników.
 9359 II,39 |                    za daleko się posunięto i hetman rozumiał, że jedno
 9360 II,39 |                    widział jednę chorągiew i bożył się, że książę nie
 9361 II,39 |                  nie znający się na wojsku i wojennym rzemiośle.~Widziano
 9362 II,39 |                 rzemiośle.~Widziano też tu i owdzie Tatarów, lecz właśnie
 9363 II,39 |                   nim Babinicza wspominał, i mówił do Oskierki:~- Przechwaliliście
 9364 II,39 |            zechciał, a to jest wicher albo i gorzej... Kto go wie, może
 9365 II,39 |                 gorzej... Kto go wie, może i naprawdę do Bogusława przystał
 9366 II,39 |             naprawdę do Bogusława przystał i w przedniej straży idzie!~
 9367 II,39 |             dzikich jeźdźców na wychudłych i poszerszeniałych koniach.
 9368 II,39 |                  który przecinał im skóry, i na dzikie wrzaski tatarskie.~-
 9369 II,39 |                jakoby wachmistrz ordyński, i uderzywszy czołem, oddał
 9370 II,39 |                   czekając, złamał pieczęć i począł czytać głośno:~"Jaśnie
 9371 II,39 |                księcia Bogusławowych szedł i chciałem się większą kupą
 9372 II,39 |                     wszelako dwa zniósłszy i nikogo nie żywiąc, w przodek
 9373 II,39 |                suponować, iż jest otoczony i jako w potrzask lezie..."~-
 9374 II,39 |                    stało, jął głowę tracić i podjazd za podjazdem wysyłał,
 9375 II,39 |           przejmowałem, groblem rozkopywał i mosty psuł, tak iż z wielką
 9376 II,39 |                    śpiąc, nie jedząc, dnia i nocy bezpiecznej nie mając.
 9377 II,39 |                    co ma począć, gdzie iść i jako się obrócić - dlatego
 9378 II,39 |                   książęce, część kredensu i rzeczy zacnych w Białymstoku
 9379 II,39 |                   cholery silnie zachorzał i ledwie na koniu usiedzieć
 9380 II,39 |               febris nie opuszcza go dniem i nocą. Panna Borzobohata
 9381 II,39 |                    nie może. Wieści takowe i konfesje o desperacji od
 9382 II,39 |                    moi Tatarzy przypiekali i którzy byle ich jeszcze
 9383 II,39 |                   moje pokornie J. W. Panu i Hetmanowi memu polecając,
 9384 II,39 |                 Ordyńcy dobrzy pachołkowie i widząc siła zdobyczy, okrutnie
 9385 II,39 |            Wołodyjowskiego tu nie masz, bo i ten temu wcielonemu diabłu
 9386 II,39 |                      To ambitna sztuka! On i księciu wojewodzie wileńskiemu
 9387 II,39 |                    mu groble rozkopuje, to i dognamy!~Tymczasem jeńcy,
 9388 II,39 |               płakać, nędzę swoją okazywać i różnymi językami litości
 9389 II,39 |                 między nimi Szwedzi Niemcy i przyboczni Bogusławowi Szkoci.
 9390 II,39 |                    Tatarom, jeść dać kazał i konfesaty bez przypiekania
 9391 II,40 |               Kmicicowa przyszła z Sokółki i brzmiała krótko:~"Książę,
 9392 II,40 |              główną siłą poszedł do Janowa i tam posiłki w piechocie
 9393 II,40 |                  wypocząć. Jeńcy mówią, że i bitwę przyjąć gotów. Febra
 9394 II,40 |                   zostawiwszy resztę wozów i armat ruszył komunikiem
 9395 II,40 |               ruszył komunikiem do Sokółki i na koniec dwa wojska stanęły
 9396 II,40 |                    w zadyszane gardziele - i odpoczywali.~Pan hetman,
 9397 II,40 |              Kmicica, chwycił go w ramiona i rzekł:~- Już mi i gniewno
 9398 II,40 |                  ramiona i rzekł:~- Już mi i gniewno było na ciebie,
 9399 II,40 |                 niż się spodziewać mogłem, i da Bóg wiktorię, twoja,
 9400 II,40 |              Jeślim mu aniołem stróżem, to i przy skonaniu jego być muszę.~-
 9401 II,40 |             wyrażała nieubłaganą nienawiść i tym była groźniejsza, że
 9402 II,40 |                   malowała się jeno odwaga i zuchwała płochość, teraz
 9403 II,40 |                    teraz stało się surowym i zarazem zawziętym. Łatwo
 9404 II,40 |             przekonanie, iż jest otoczony, i do cofania się przymusił.
 9405 II,40 |                Dalej szedł przed nim dzień i noc. Podjazdy znosił, dla
 9406 II,40 |          Siemiatyczach, w Bockach, w Orlej i około Bielska napadł głuchą
 9407 II,40 |               żywcem nie wpadł w jego ręce i tylko dzięki panu Sakowiczowi,
 9408 II,40 |         Białymstokiem Kmicic porwał karoce i kredensy Bogusławowe. Wojsko
 9409 II,40 |                Wyborne piechoty niemieckie i rajtarie szwedzkie, które
 9410 II,40 |                     Wściekłe wycie Tatarów i wolentarzy Kmicicowych rozlegało
 9411 II,40 |                  zagnieździła się na długo i choć astrologowie, którym
 9412 II,40 |                    Niderlandach, nad Renem i we Francji, bity był w tych
 9413 II,40 |                  nieprzyjaciela codziennie i bez bitwy zwyciężony.~Była
 9414 II,40 |                  taka niezwykła zawziętość i przechodząca zwykłą wojenną
 9415 II,40 |              Niemniej rad był poznać osobę i przez drogę w czasie pościgu
 9416 II,40 |                pościgu urządzał dziesiątki i setki zasadzek. Zawsze na
 9417 II,40 |             Babinicz umiał ominąć potrzask i zadawał klęskę tam, gdzie
 9418 II,40 |                Sokółki, Koryczyna, Kuźnicy i Suchowola. Okoliczne lasy,
 9419 II,40 |            Suchowola. Okoliczne lasy, łozy i chaszcze zajmowali Tatarzy.
 9420 II,40 |                     Lecz jako człek bystry i wszelakich intryg świadomy,
 9421 II,40 |              praktykach o wiele go rozumem i biegłością przenosił. Przyjechał
 9422 II,40 |                   pan Sakowicz, podkomorzy i starosta oszmiański, dworzanin
 9423 II,40 |                 oszmiański, dworzanin jego i przyjaciel osobisty. Przywiózł
 9424 II,40 |                 Przywiózł on ze sobą listy i moc zawarcia pokoju.~Ów
 9425 II,40 |                 został wojewodą smoleńskim i podskarbim Wielkiego Księstwa,
 9426 II,40 |               słynął zarówno z męstwa, jak i z urody. Wzrostu średniego,
 9427 II,40 |                  średniego, włos na głowie i brwiach miał czarny jak
 9428 II,40 |         bladoniebieskie, patrzące z dziwną i niewypowiedzianą zuchwałością,
 9429 II,40 |                Lecz dzięki olbrzymiej sile i przytomności wychodził zawsze
 9430 II,40 |                    Obyczaje miał polerowne i chociażby na pokojach królewskich
 9431 II,40 |                  się znaleźć, ale przy tym i jakowąś dzikość w duszy,
 9432 II,40 |                 wyniósł go na podkomorstwo i udarował starostwem oszmiańskim.~
 9433 II,40 |             pytaniem było: "Gdzie Sakowicz i czyli jakiego szwanku nie
 9434 II,40 |                   go zarówno w wojnie, jak i do układów, w których śmiałość,
 9435 II,40 |                    iż tylko na przeszpiegi i tylko dla obejrzenia sapieżyńskich
 9436 II,40 |             dyktować warunki zwyciężonemu, i zaraz uderzył swymi bladymi
 9437 II,40 |                  Każdy człowiek śmiałością i zuchwalstwem wielce może
 9438 II,40 |                 Pan mój, książę na Birżach i Dubinkach, koniuszy Wielkiego
 9439 II,40 |                koniuszy Wielkiego Księstwa i wódz naczelny wojsk jego
 9440 II,40 |                   przysyła mnie z pokłonem i zapytaniem o zdrowie waszej
 9441 II,40 |                 Podziękuj waszmość księciu i powiedz, iżeś mnie zdrowym
 9442 II,40 |                  zdrowym widział.~- Mam tu i pismo do waszej dostojności.~
 9443 II,40 |                  dość niedbale, przeczytał i rzekł:~- Szkoda czasu...
 9444 II,40 |             Sapiehów na dom Radziwiłłowski i że wasza dostojność dla
 9445 II,40 |                   wstał, podszedł ku niemu i uderzył go oczyma.~Lecz
 9446 II,40 |                    swego albo na lepszego, i w oczach Kmicica znalazł
 9447 II,40 |              prawdę mówi, a gęba ją pożuje i kłamstwo na świat wyplunie.
 9448 II,40 |                   straszne oczy w hetmanie i rzekł dobitnie:~- Tak jest!~-
 9449 II,40 |                prostu, z czymeś przyjechał i jakie książę kondycje podaje?~-
 9450 II,40 |                 zwycięzcę podawać się może i korzyści znacznych żądać.
 9451 II,40 |                    zostawić. Wzięliśmy też i jeńców niemało, między którymi
 9452 II,40 |               opieką, ale pana Zamoyskiego i księżnej Gryzeldy Wiśniowieckiej.
 9453 II,40 |                   do księcia pana.~- Niech i tak będzie. Poczekasz waść
 9454 II,40 |                       rzekł patrząc surowo i bystro w oczy rycerza -
 9455 II,40 |              odrzekł blednąc ze wzruszenia i wściekłości Kmicic. - Wyprawiłem
 9456 II,40 |                takich terminach zaniechał.~I Kmicic drżeć począł z żalu
 9457 II,40 |                 Kmicic drżeć począł z żalu i niepokoju, a hetman rzekł:~-
 9458 II,40 |                   cię żołnierze miłują, bo i ty ich miłujesz. Uczynię,
 9459 II,40 |                   jeńców, nie puści go, by i za trzydziestu.~- To i tobie
 9460 II,40 |                  by i za trzydziestu.~- To i tobie go nie odda, jeszcze
 9461 II,40 |               siebie jako zakładnika sługę i przyjaciela mego, pana starostę
 9462 II,40 |                    też, że posłów nie biją i że nawet dzicy Tatarowie,
 9463 II,40 |                    glejt, dwóch Kiemliczów i pojechał. Pan Sakowicz został
 9464 II,41 |                    trzy tylko, ale prochów i kul dostatek. Z obu stron
 9465 II,41 |                   nich zaś ustawić organki i piechotę. Jazda zajmowała
 9466 II,41 |                  Pozycja dość była obronna i ze świeżym ludem można się
 9467 II,41 |                 ludem można się było długo i krwawo w niej bronić, lecz
 9468 II,41 |             zwiedził gościniec, brzeźniaki i wracał właśnie do Janowa,
 9469 II,41 |              Kmicica z powodu ciemnej nocy i dlatego że pan Andrzej,
 9470 II,41 |                     Tu już Janów - rzekł - i nie ma z czego czynić tajemnicy.~
 9471 II,41 |                 Zbyt ostrożny pan Sapieha, i niech patrzy, aby nie przemądrował.~-
 9472 II,41 |              kwaterze przemówię.~- To jest i prywatka?~- Znajdzie się
 9473 II,41 |              lektyce, a Kmicic obok konno. I w ciemnościach spoglądali
 9474 II,41 |                     Kmicic nie odrzekł nic i tylko oczami chciał przebić
 9475 II,41 |               ciemność, wśród której głowa i twarz książęca rysowały
 9476 II,41 |                    w niewyraźnych, szarych i białawych zarysach. Na dźwięk
 9477 II,41 |                 dźwięk Bogusławowego głosu i na widok jego postaci wszystkie
 9478 II,41 |               dawne urazy, stara nienawiść i paląca chęć zemsty wezbrały
 9479 II,41 |                  mu zaraz wichrzyć w mózgu i szeptać:~- Krzyknij mu w
 9480 II,41 |             Krzyknij mu w ucho, ktoś jest, i rozbij łeb w drzazgi...
 9481 II,41 |                  jeszcze bliżej do lektyki i drżącą ręką począł wyciągać
 9482 II,41 |                Kmicic wyciągnął już buławę i ścisnął za rękojeść, jakby
 9483 II,41 |                    spieszyć, bom też chory i odpocznienia potrzebuję.~
 9484 II,41 |                   zasadził buzdygan za pas i jechał dalej w pobliżu lektyki.
 9485 II,41 |             Rozumiał, że tylko zimną krwią i panowaniem nad sobą zdoła
 9486 II,41 |                    księcia, aby go skłonić i przekonać. Przysięgał więc
 9487 II,41 |             wspomni, a zwłaszcza o Oleńce.~I czuł, jak w ciemności gorące
 9488 II,41 |                 tyka, bo w tym jego śmierć i moja... Niech nad sobą samym
 9489 II,41 |                    mu sromu nie starczy...~I cierpiał okrutnie pan Andrzej;
 9490 II,41 |                ulga, uspokoił się znacznie i owa niby obręcz żelazna,
 9491 II,41 |                 zaś zwrócił się do Kmicica i szczękając ciągle zębami,
 9492 II,41 |             kominie żarzyły się kupy węgli i gorąco było nieznośnie.
 9493 II,41 |                    krześle, okryto futrami i przyniesiono światło. Za
 9494 II,41 |                  tył głowę, przymknął oczy i tak pozostał czas jakiś
 9495 II,41 |                    Ubielony był jak zwykle i na jagodach pomalowany barwiczką,
 9496 II,41 |                   tak z zamkniętymi oczyma i z głową przechyloną, podobny
 9497 II,41 |               nagle otworzyły się zupełnie i jakoby płomień przeleciał
 9498 II,41 |             następnie popatrzył na Kmicica i ozwał się:~- Chybiłem waćpana?~-
 9499 II,41 |                  na wpół do siebie książę.~I głośno dodał:~- Gdzie jest
 9500 II,41 |               marudztwa!... Jutro bitwa... I rad jestem, bo jutro febry