Tom, Rozdzial

12501 III,24|                Babinicz tędy przechodzili.~I zamyślił się znowu, bo sam
12502 III,24|                   sześć tysięcy litewskich i tatarskich koni.~- Dowiedzieliśmy
12503 III,24|                  bo szedł bardzo ostrożnie i często przypadał, zatem
12504 III,24|             inaczej być.~- Gdzie są książę i pan Radziejowski?~- W dwóch
12505 III,24|                   przebiera co najgęstszym i lasami , by się od Tatarów
12506 III,24|                    jazda, jak tatarska, by i największymi gąszczami iść
12507 III,24|                 niczyjej w tym winy nie ma i książę postąpił jako wódz
12508 III,24|                    panu podskarbiemu rady.~I nie tracąc chwili nakazał
12509 III,24|                  się z księciem Bogusławem i Radziejowskim połączyć.
12510 III,24|                    bowiem, że jako zdrajca i sprawca wszystkich nieszczęść
12511 III,24|                 wstępnym boju nie mogli, a i sam pan Gosiewski, lubo
12512 III,24|            Gosiewski, lubo wojownik biegły i uczony, nie umiał śladem
12513 III,24|                potęgi liczebnie od Szwedów i Brandenburczyków większej,
12514 III,24|          dobrowolnie pozbawiać.~Prawda, że i pan Gosiewski wyrwał Babinicza
12515 III,24|                  znać było wielki niepokój i jakoby przerażenie z powodu
12516 III,24|                powstanie wspomagać, bo tam i tak Szwedzi już nastarczyć
12517 III,24|                  dla malborskiego traktatu i dla nas zachwiać, co łatwo
12518 III,24|                  Chrystusem przeciw diabłu i z diabłem przeciw Chrystusowi
12519 III,24|              pewien, że potrafi ją osadzić i wszelkie jej ruchy zahamować.~
12520 III,24|                leśników, szli za nią dzień i noc, łuszcząc co chwila
12521 III,24|            dowództwem własnym, Akbah-Ułana i Soroki, w kilka dni wygniótł
12522 III,24|                  gąszczach leśnych, łozach i trzcinach, pełna hałasu,
12523 III,24|              wrzasków, nawoływań, strzałów i śmierci.~Szeroko rozsławiła
12524 III,24|               Mazurami. Watahy zebrały się i połączyły z panem Gosiewskim
12525 III,24|                   mianowicie panem Zagłobą i Wołodyjowskim, którzy na
12526 III,24|                   już była wielka przyjaźń i zażyłość pomiędzy nimi.
12527 III,24|             dolewając im gęsto do szklenic i tak mówiąc:~- Nic to! Już
12528 III,24|                  Prus! - odparł Babinicz - i pod Warszawą nie będę.~-
12529 III,24|                  niebie, tak się przemknę, i to święcie wam przyrzekam,
12530 III,24|                 Hulaj dusza!" Radzi by oni i tu nożami po gardłach ludziom
12531 III,24|                   powróz! Za to w Prusiech i własnej ochocie pofolguję.
12532 III,24|                 też pójdzie pewnie za wami i mnie tu pole wolne odsłoni.~-
12533 III,24|                    się pocił. Jużeś waćpan i Chowańskiego sprawniej nie
12534 III,24|                  sprawniej nie podchodził, i to ci muszę przyznać, że
12535 III,24|               Twoje arkana pamiętam dobrze i wszystkie sztychy łubniańskie
12536 III,24|                żelazny hełm na głowie nosi i słusznie, bo kapusta z sagana
12537 III,24|                 zdobył się na poczet zacny i poszedł do husarzów, do
12538 III,24|                    nas co dzień pod namiot i ślipiami łypie, czyli szyja
12539 III,24|               młodych lat byłem bednarzem, i klepki umiałem dobrze wstawiać.~-
12540 III,24|                    Siedzą teraz na chlebie i wodzie w Zamościu, a co
12541 III,24|                 Zagłoba nas tu wsadził!" - i oba w płacz. Żeby pan Sapieha
12542 III,24|                  pan Sapieha nie był chory i żeby tu był obecny, powiedziałby
12543 III,24|                    uczyńcie że to dla mnie i przyślijcie mi wiadomość
12544 III,24|                  pod Warszawą zbiera. Dnie i noce będę na palcach liczył
12545 III,24|                noce będę na palcach liczył i spokoju nie zaznam, póki
12546 III,24|                   tak pewno spełni... jako i to jest pewne, że ta szklenica
12547 III,24|                 Milczałbyś, panie Michale, i uczył się. Suponując, że
12548 III,24|                    stuknął szklanką o stół i zawołał:~- Marudzisz waść!~-
12549 III,24|               jedna po drugiej przegrać... i po staremu wojna pójdzie
12550 III,24|                 będzie się zbierała, z nią i wszystkie podlejsze stany...
12551 III,24|               wszystkie podlejsze stany... I nie uda się raz, to uda
12552 III,24|                szklankę, palnął nią o stół i mówił dalej:~- Słuchajcie,
12553 III,24|                   ciężkich paroksyzmów?... I niejeden wątpi, i niejeden
12554 III,24|          paroksyzmów?... I niejeden wątpi, i niejeden przeciw miłosierdziu
12555 III,24|                przeciw miłosierdziu bożemu i Matce Najświętszej bluźni...
12556 III,24|                  my pobijemy sto pierwszy, i będzie koniec.~Rzekłszy
12557 III,24|        błyszczącymi źrenicami przed siebie i nagle zakrzyknął całą siłą
12558 III,24|               dosiedzieć w niej nie lża... i tak w końcu trzeba się będzie
12559 III,24|                   ramiona, podniósł w górę i tak ściskać począł, że aż
12560 III,25|               Warszawy ku Prusom Książęcym i Litwie, rzeczywiście niełatwe
12561 III,25|              jenerałów w dorywczej wojnie, i dwóch zdrajców polskich,
12562 III,25|            zdrajców polskich, Radziejowski i Radziwiłł. Było z nimi dwa
12563 III,25|              piechoty, a drugie tyle jazdy i artylerii. Wodzowie zasłyszawszy
12564 III,25|                    ekspedycji Kmicica, gdy i tak trzeba im było zbliżyć
12565 III,25|                   obleganego przez Mazurów i Podlasian Tykocina, rozciągnęli
12566 III,25|                 Złotoryją z drugiej strony i Ostrołęką na szczycie.~Kmicic
12567 III,25|                    zbyt jest rozciągnięta, i dlatego oka w niej tak szerokie,
12568 III,25|                 nie tylko się wymykał, ale i sam polował. Naprzód przeszedł
12569 III,25|                    przedostał się poza nią i zamiast umykać co duchu,
12570 III,25|                wrócił się znów przez rzekę i uderzywszy na przednie straże
12571 III,25|                szwedzkie, wzniecił popłoch i zamieszanie w całej Duglasowej
12572 III,25|                    íż Kmicic obszedł armie i wróciwszy na miejsce, z
12573 III,25|                    szwedzkie wraz z łupami i kasą, wyciąwszy przy tym
12574 III,25|              Bogusław był zdania, że jedno i drugie, ale podszyte znamienitym
12575 III,25|                   jego ku sobie nienawiści i właśnie przez nią w potrzask
12576 III,25|            rozbójnikiem - rzekł do Duglasa i Radziejowskiego - kręci
12577 III,25|                 nas jak wilk koło owczarni i spomiędzy palców wymyka.
12578 III,25|                opór twierdząc, że nie może i nie powinien życia tak wielkiego
12579 III,25|                   tak wielkiego dostojnika i krewnego królów dla schwytania
12580 III,25|                 pięciuset tylko rajtarach, i uderzy niezawodnie - mówił
12581 III,25|                 jego Tatarzy jak piasek... i sam polegnie lub żywcem
12582 III,25|                   ów przeprowadzono szybko i z wielką dokładnością. Naprzód
12583 III,25|               stało.~Książę ruszył głęboką i ciemną nocą ku Wąsowu i
12584 III,25|                    i ciemną nocą ku Wąsowu i Jelonce, przeszedł w Czerewinie
12585 III,25|               przeszedł w Czerewinie rzekę i zostawiwszy jazdę w gołym
12586 III,25|              Babiniczowa stoi w Śniadowie, i chciał ją otoczyć tak, aby
12587 III,25|                   mu od granicy litewskiej i przeciąć odwrót.~Wszystko
12588 III,25|                   istotnie był w Śniadowie i zaledwie doszła go wiadomość
12589 III,25|                  ślady tatarskiego pochodu i szedł tym samym szlakiem,
12590 III,25|                 mordował straszliwie konie i ludzi poprzybieranych w
12591 III,25|           Babiniczową watahę niespodzianie i w chwili bitwy. ~Na koniec
12592 III,25|                 widać było. Wówczas stanął i poobsadzawszy wszystkie
12593 III,25|                   chcieli iść na ochotnika i zaraz uderzać, lecz on wstrzymał
12594 III,25|                   że nie z samą jazdą, ale i z piechotą ma do czynienia,
12595 III,25|                 odezwą się wycia tatarskie i pierwsze strzały muszkietów.~
12596 III,25|              Tymczasem upłynął jeden dzień i w lasach czerewińskich cicho
12597 III,25|                   począł się niecierpliwić i pod noc wysłał maleńki podjazd
12598 III,25|                   nocą, nic nie widziawszy i niczego nie sprawdziwszy.
12599 III,25|           potłuczone szkło, kawałki ubioru i pas z ładunkami, jakich
12600 III,25|                   ale z całkowitą brzechwą i bełtem. Widocznie Bogusław
12601 III,25|               popędził do pierwszej straży i ruszył z nią naprzód. Przez
12602 III,25|                   oficer - stoją na warcie i żaden się nie ozwie, choć
12603 III,25|                 Wtem zarośla skończyły się i odsłonił się las niepodszyty.
12604 III,25|                       odpowiedział Duglas.~I przyśpieszywszy kroku stanęli
12605 III,25|              samego siebie:~- To wiemy, że i książę, i Babinicz tędy
12606 III,25|                     To wiemy, że i książę, i Babinicz tędy przechodzili.~
12607 III,25|                Babinicz tędy przechodzili.~I zamyślił się znowu, bo sam
12608 III,25|                   sześć tysięcy litewskich i tatarskich koni.~- Dowiedzieliśmy
12609 III,25|                  bo szedł bardzo ostrożnie i często przypadał, zatem
12610 III,25|             inaczej być.~- Gdzie są książę i pan Radziejowski?~- W dwóch
12611 III,25|                   przebiera co najgęstszym i lasami , by się od Tatarów
12612 III,25|                    jazda, jak tatarska, by i największymi gąszczami iść
12613 III,25|                 niczyjej w tym winy nie ma i książę postąpił jako wódz
12614 III,25|                    panu podskarbiemu rady.~I nie tracąc chwili nakazał
12615 III,25|                  się z księciem Bogusławem i Radziejowskim połączyć.
12616 III,25|                    bowiem, że jako zdrajca i sprawca wszystkich nieszczęść
12617 III,25|                 wstępnym boju nie mogli, a i sam pan Gosiewski, lubo
12618 III,25|            Gosiewski, lubo wojownik biegły i uczony, nie umiał śladem
12619 III,25|                potęgi liczebnie od Szwedów i Brandenburczyków większej,
12620 III,25|          dobrowolnie pozbawiać.~Prawda, że i pan Gosiewski wyrwał Babinicza
12621 III,25|                  znać było wielki niepokój i jakoby przerażenie z powodu
12622 III,25|                powstanie wspomagać, bo tam i tak Szwedzi już nastarczyć
12623 III,25|                  dla malborskiego traktatu i dla nas zachwiać, co łatwo
12624 III,25|                  Chrystusem przeciw diabłu i z diabłem przeciw Chrystusowi
12625 III,25|              pewien, że potrafi ją osadzić i wszelkie jej ruchy zahamować.~
12626 III,25|                leśników, szli za nią dzień i noc, łuszcząc co chwila
12627 III,25|            dowództwem własnym, Akbah-Ułana i Soroki, w kilka dni wygniótł
12628 III,25|                  gąszczach leśnych, łozach i trzcinach, pełna hałasu,
12629 III,25|              wrzasków, nawoływań, strzałów i śmierci.~Szeroko rozsławiła
12630 III,25|               Mazurami. Watahy zebrały się i połączyły z panem Gosiewskim
12631 III,25|                   mianowicie panem Zagłobą i Wołodyjowskim, którzy na
12632 III,25|                   już była wielka przyjaźń i zażyłość pomiędzy nimi.
12633 III,25|             dolewając im gęsto do szklenic i tak mówiąc:~- Nic to! Już
12634 III,25|                  Prus! - odparł Babinicz - i pod Warszawą nie będę.~-
12635 III,25|                  niebie, tak się przemknę, i to święcie wam przyrzekam,
12636 III,25|                 Hulaj dusza!" Radzi by oni i tu nożami po gardłach ludziom
12637 III,25|                   powróz! Za to w Prusiech i własnej ochocie pofolguję.
12638 III,25|                 też pójdzie pewnie za wami i mnie tu pole wolne odsłoni.~-
12639 III,25|                    się pocił. Jużeś waćpan i Chowańskiego sprawniej nie
12640 III,25|                  sprawniej nie podchodził, i to ci muszę przyznać, że
12641 III,25|               Twoje arkana pamiętam dobrze i wszystkie sztychy łubniańskie
12642 III,25|                żelazny hełm na głowie nosi i słusznie, bo kapusta z sagana
12643 III,25|                 zdobył się na poczet zacny i poszedł do husarzów, do
12644 III,25|                    nas co dzień pod namiot i ślipiami łypie, czyli szyja
12645 III,25|               młodych lat byłem bednarzem, i klepki umiałem dobrze wstawiać.~-
12646 III,25|                    Siedzą teraz na chlebie i wodzie w Zamościu, a co
12647 III,25|                 Zagłoba nas tu wsadził!" - i oba w płacz. Żeby pan Sapieha
12648 III,25|                  pan Sapieha nie był chory i żeby tu był obecny, powiedziałby
12649 III,25|                    uczyńcie że to dla mnie i przyślijcie mi wiadomość
12650 III,25|                  pod Warszawą zbiera. Dnie i noce będę na palcach liczył
12651 III,25|                noce będę na palcach liczył i spokoju nie zaznam, póki
12652 III,25|                   tak pewno spełni... jako i to jest pewne, że ta szklenica
12653 III,25|                 Milczałbyś, panie Michale, i uczył się. Suponując, że
12654 III,25|                    stuknął szklanką o stół i zawołał:~- Marudzisz waść!~-
12655 III,25|               jedna po drugiej przegrać... i po staremu wojna pójdzie
12656 III,25|                 będzie się zbierała, z nią i wszystkie podlejsze stany...
12657 III,25|               wszystkie podlejsze stany... I nie uda się raz, to uda
12658 III,25|                szklankę, palnął nią o stół i mówił dalej:~- Słuchajcie,
12659 III,25|                   ciężkich paroksyzmów?... I niejeden wątpi, i niejeden
12660 III,25|          paroksyzmów?... I niejeden wątpi, i niejeden przeciw miłosierdziu
12661 III,25|                przeciw miłosierdziu bożemu i Matce Najświętszej bluźni...
12662 III,25|                  my pobijemy sto pierwszy, i będzie koniec.~Rzekłszy
12663 III,25|        błyszczącymi źrenicami przed siebie i nagle zakrzyknął całą siłą
12664 III,25|               dosiedzieć w niej nie lża... i tak w końcu trzeba się będzie
12665 III,25|                   ramiona, podniósł w górę i tak ściskać począł, że aż
12666 III,26|                   iż Duglas był pewien, że i jego wataha pociągnęła razem
12667 III,26|            tatarsko-litewską pod Warszawę, i małe tylko załogi po zameczkach
12668 III,26|                  ślad za Gosiewskim, z nim i Radziejowski, i Radziwiłł.~
12669 III,26|          Gosiewskim, z nim i Radziejowski, i Radziwiłł.~Kmicic dowiedział
12670 III,26|                   przed przejściem granicy i zgryzł się srodze, że nie
12671 III,26|                śmiertelnym wrogiem spotkać i że kara może Bogusława dojść
12672 III,26|                   krzywdy Rzeczypospolitej i swoje na osobie zdrajcy,
12673 III,26|               łunami, rozległy się wrzaski i płacz ludzi deptanych stopą
12674 III,26|            niemieckie osady, kolonie, wsie i miasteczka zmieniały się
12675 III,26|                 mieszkaniec szedł pod nóż.~I nie tak prędko oliwa rozlewa
12676 III,26|              rozlał się ów czambuł Tatarów i wolentarzy po spokojnych
12677 III,26|                   wolentarzy po spokojnych i ubezpieczonych dotąd stronach.
12678 III,26|                każdy Tatar umiał się dwoić i troić, być naraz w kilku
12679 III,26|                zapamiętali się wśród rzezi i zniszczenia. Jeden przesadzał
12680 III,26|            dzikości, dał jej folgę zupełną i choć własnych rąk we krwi
12681 III,26|                   duszy zasię był spokojny i sumienie nic mu nie wyrzucało,
12682 III,26|                  bo była to krew niepolska i w dodatku heretycka, więc
12683 III,26|          świętokradzką rękę na swą królową i panią, więc należała mu
12684 III,26|                   wielką sławą podchodził, i dawni kompanionowie stawali
12685 III,26|                   krew ludzka nie ciężyła, i Zend, ptactwo i wszelkiego
12686 III,26|                   ciężyła, i Zend, ptactwo i wszelkiego zwierza biegle
12687 III,26|             grzechu na duszę nie ściągając i z pożytkiem dla Rzeczypospolitej!:..~
12688 III,26|                    pożary, które rozniecał i dawną miłość zarazem podsycały.
12689 III,26|                  daleki czy bliski, w nocy i we dnie, w pracy dla ojczyzny
12690 III,26|                 dnie, w pracy dla ojczyzny i trudzie, o tobie ciągle
12691 III,26|              trudzie, o tobie ciągle myślę i dusza leci ku tobie przez
12692 III,26|                   leci ku tobie przez bory i wody, jak zmęczony ptak,
12693 III,26|                  położyć. Rzeczypospolitej i tobie jednej oddałbym wszystką
12694 III,26|                    pasem granicznym, palił i ścinał, nikogo nie żywił.
12695 III,26|                    była jeszcze tak daleka i tak trudna, bo wreszcie
12696 III,26|               nawet z pachołków miejskich, i wkrótce wszędy mogło stanąć
12697 III,26|                 wieszał, wywijał się, krył i znów wypływał na fali ognia,
12698 III,26|                 tatarskim sposobem zapadać i taić się całymi tygodniami
12699 III,26|             uderzeniem kłów śmierć zadaje, i nie tylko się bronił, ale
12700 III,26|                  okolicy, póki jej mieczem i ogniem na kilka mil nie
12701 III,26|                  sposobem, do ust ludzkich i grzmiało, okryte zgrozą
12702 III,26|                    grzmiało, okryte zgrozą i przerażeniem, aż do brzegów
12703 III,26|                   granice Rzeczypospolitej i mimo komend szwedzkich spieszniej
12704 III,26|         mieszkańcom dodały ducha do obrony i zemsty, a srogą żałością
12705 III,26|                    przegrać.~"Karol Gustaw i elektor pobili wszystkie
12706 III,26|                    w całej wojnie wiktoria i teraz będzie już koniec
12707 III,26|                 ludzie, których zagarniali i kładli na węgle dla zeznań
12708 III,26|                   powtarzali to samo; były i przesadne wieści, jako zwykle
12709 III,26|             skończyło? więc owa powstająca i zwycięska Rzeczpospolita
12710 III,26|                 wojsk, tylu wielkich ludzi i znamienitych wojowników:
12711 III,26|             wszystko jak dym się rozwiało? I nie masz już innych obrońców
12712 III,26|               Kmicic włosy z czupryny darł i ręce łamał, chwytał wilgotną
12713 III,26|                  wilgotną ziemię garściami i do płonącej głowy przyciskał.~-
12714 III,26|                głowy przyciskał.~- Polegnę i ja! - mówił sobie - ale
12715 III,26|                   ziemia ta krwią spłynie!~I począł wojować jak desperat;
12716 III,26|              więcej, nie zapadał po lasach i trzcinach, śmierci szukał,
12717 III,26|                   na siły trzykroć większe i roznosił je w puch na szablach
12718 III,26|             roznosił je w puch na szablach i kopytach. W Tatarach jego
12719 III,26|           wszystkie resztki uczuć ludzkich i zmienili się w stado dzikich
12720 III,26|                 swej zdolności do zasadzek i podstępów, przez ciągłą
12721 III,26|               pierś w pierś dotrzymać pola i roznosić czworoboki nawet
12722 III,26|             rozbijało z łatwością dwieście i trzysta tęgich, zbrojnych
12723 III,26|              tęgich, zbrojnych w muszkiety i włócznie pachołków.~Kmicic
12724 III,26|                  wściekłością o jego konia i siodło. Bogacąc się w ten
12725 III,26|                jako psy gończe do myśliwca i z prawdziwie mahometańską
12726 III,26|                   po bitwach w ręce Soroki i Kiemliczów lwią część łupów "
12727 III,26|                    znów miesiąc na harcach i trudach wiarę ludzką przechodzących.
12728 III,26|                Bachmatom, lubo jęczmieniem i pruską pszenicą pasionym,
12729 III,26|               chcąc także wieści zasięgnąć i szczerby w ludziach nowymi
12730 III,26|                    Wieści wkrótce przyszły i to tak radosne, że Kmicic
12731 III,26|                  jak przy wzięciu Warszawy i trzeciego dnia bitwy wszczęła
12732 III,26|                   okazały taką umiejętność i wytrwałość, że samych jenerałów
12733 III,26|                samych jenerałów szwedzkich i brandenburskich ogarnęło
12734 III,26|                  Karolowi Gustawowi wodzem i że gdyby wszystkie jego
12735 III,26|        nieprzyjaciel straciłby walną bitwę i wojna byłaby ukończona.~
12736 III,26|                    pozostała nie naruszona i cofnęła się w dobrym ładzie
12737 III,26|                   Karola Gustawa, elektora i kogo będzie trzeba, bo ta
12738 III,26|                  żył w wielkim przerażeniu i o własnej skórze coraz bardziej
12739 III,26|           Wielkopolanie, pragnąc za Ujście i wszystkie krzywdy zapłacić,
12740 III,26|                  żeby prędzej to uczynił."~I mając konie już wypoczęte
12741 III,26|                   znów przekroczył Dospadę i jak duch zniszczenia na
12742 III,26|               napadł na nią wstępnym bojem i ani zwiastuna klęski żywcem
12743 III,26|             majorów, trzynastu rotmistrzów i dwudziestu trzech poruczników
12744 III,26|          zwycięstwo odniósł Jan Kazimierz, i że jego pochód w dół kraju
12745 III,26|              Szwedom widocznie było gorzej i właśnie od bitwy warszawskiej.~
12746 III,26|                     Tu przypomniały mu się i dalsze proroctwa pana Zagłoby,
12747 III,26|              odnajdzie, przebłaga, zaślubi i potomstwo z niej na chwałę
12748 III,26|               ogień wstąpił mu w żyły; już i chwili tracić nie chciał,
12749 III,26|                  nie chciał, jeno Prusaków i rzezi na czas zaniechać
12750 III,26|                    rzezi na czas zaniechać i do Taurogów lecieć.~Wtem
12751 III,26|                  hetmanem polnym litewskim i księciem krajczym za Bogusławem
12752 III,26|            księciem krajczym za Bogusławem i Waldekiem - pisał pan Michał. -
12753 III,26|            słusznej zemsty się znajdzie, a i prusactwu za opresję Rzeczypospolitej
12754 III,26|                   oczom wierzyć nie chciał i czas jakiś posądzał szlachcica,
12755 III,26|                    pana Wołodyjowskiego, a i szlachcica sobie pan Andrzej
12756 III,26|                 pan Gosiewski się znajduje i dokąd dojść zamierza?~Szlachcic
12757 III,26|                 dni drogi, a przy nim jest i chorągiew laudańska. Pożyczył
12758 III,26|           szlachcic - że do Prus pójdziem, i żołnierz cieszy się okrutnie...
12759 III,26|                zresztą nasza rzecz słuchać i bić.~Kmicic wysłuchawszy
12760 III,26|                    długo, zawrócił czambuł i poszedł wielkim pochodem
12761 III,26|                  zakrzyknął:~- Graf Waldek i książę Bogusław są w Prostkach,
12762 III,26|                zawołał wzruszony Kmicic.~- I ja tak myślę.~- Ślubowałem
12763 III,26|                robotę. Nic, jeno zgliszcza i cadavera. Żołnierz z ciebie
12764 III,26|                Żołnierz z ciebie zawołany. I samemu panu Zagłobie, gdyby
12765 III,26|                    spuchł całkiem z płaczu i z desperacji po Rochu Kowalskim...~-
12766 III,26|                   jakby sztychem pchnięty, i począł z sykiem wciągać
12767 III,26|                 zgrzytnął strasznie zębami i rzuciwszy się na ławę, wsparł
12768 III,26|                Wołodyjowski klasnął w ręce i kazał czeladnikowi napitku
12769 III,26|                    Kmicica, nalał kusztyki i począł mówić:~- Roch Kowalski
12770 III,26|           otrzymaniu pola pogrzeb wyprawił i cały regiment gwardii ognia
12771 III,26|                   się, obtarł żółte wąsiki i począł:~- Pewnie ci nie
12772 III,26|             wszyscy o niej mówią, więc też i ja nie będę się nad nią
12773 III,26|                      dajże mu Boże zdrowie i długie lata, bo pod innym
12774 III,26|                    Warszawą, grunwaldzkiej i beresteckiej równą. Krótko
12775 III,26|                 litewska husaria, w której i Roch służył pod kniaziem
12776 III,26|                  ich tysiąc dwieście ludzi i koni, jakich świat nie widział.
12777 III,26|                 Szli na półstaja wedle nas i mówię ci, ziemia drżała
12778 III,26|               widać nic. Aż zagrzmiało coś i dźwięk się uczynił, jakby
12779 III,26|                    którego Carolus stoi... i gwardię jakoby wicher rozegnał!...~
12780 III,26|               Kmicic pięściami oczy zatkał i krzyczeć począł:~- Matko
12781 III,26|                    Matko Boża! raz widzieć i polec!~- Takiego ataku nie
12782 III,26|                 boku Karolowym wówczas był i własnymi oczyma na termin
12783 III,26|                    naprzód... zderzyli się i złamano Szwedów prędzej
12784 III,26|             samowtór; najechał go Kowalski i poznał, bo go już dwa razy
12785 III,26|                  przerwał znów opowiadanie i odetchnął głęboko, lecz
12786 III,26|                   jakoby spod ziemi wyrósł i w samo ucho Kowalskiemu
12787 III,26|                  panów ich swoich uważało, i na widok Radziwiłła musiało
12788 III,26|           Kowalskiemu można. Toż szlachcic i żołnierz na to się rodzi,
12789 III,26|                Kowalskim dzieje pisać będą i potomność jego imię wysławi.~
12790 III,26|                  chwili zaś przeżegnał się i rzekł:~- Wieczny odpoczynek
12791 III,26|                      Pewnie, że tak, to mu i modlitwy nasze niepotrzebne.~-
12792 III,26|             niebiescy zapisują.~- Służyłem i ja u Radziwiłła - rzekł
12793 III,26|            niedaleko! Pomnij, Panie, że on i Twój nieprzyjaciel, bo heretyk,
12794 III,26|          prawdziwej Twej wierze bluźnił!~- I ojczyzny nieprzyjaciel! -
12795 III,26|                  łzach, jakoby natchniony. I przeklinał Bogusława tak,
12796 III,26|              pogryzione przez niedźwiedzia i zaraz na drugi dzień powiadał: "
12797 III,26|                    ręce ku niebu wyciągnął i uroczystym głosem zawołał:~-
12798 III,26|                  chałupy, spojrzał w niebo i zawołał:~- Bledną już gwiazdy,
12799 III,26|                 się długim wężem po drodze i szły żywo.~Konie poczęły
12800 III,26|              tumany zakrywały jeszcze łąki i pola.~Naokół była cisza,
12801 III,27|                  wojska polskie do Wąsoszy i stanęły na odpoczynek, aby
12802 III,27|          odpoczynek, aby przed bitwą konie i ludzie mogli sił nabrać.
12803 III,27|                 lekkie litewskie chorągwie i świeży czambulik ordy, bo
12804 III,27|                     by się o języka starał i z próżnymi rękoma nie wracał.
12805 III,27|                 potrzeba mu żadnej zachęty i że jeńców przywiedzie, choćby
12806 III,27|           przywiódłszy kilkunastu Prusaków i Szwedów, a pomiędzy nimi
12807 III,27|             Waldeka stoją w Prostkach, ale i sześć regimentów szwedzkich
12808 III,27|                     Taubenem, Ammersteinem i dwa piechoty pod braćmi
12809 III,27|                     dwie szlachty pruskiej i dwie jego własne.~Naczelną
12810 III,27|               którego wpływom ulegał także i szwedzki jenerał Izrael.~
12811 III,27|                    wyjść z warownego obozu i dopiero po połączeniu się
12812 III,27|              przeciwny opuszczeniu Prostek i dopiero w ostatnich dniach
12813 III,27|                   dobrze jak pan podskarbi i dlatego właśnie nie bardzo
12814 III,27|           sprzykrzy sobie leżenie w wałach i w otwartej bitwie sławy
12815 III,27|                    w otwartej bitwie sławy i zwycięstwa poszuka. Pan
12816 III,27|                  opuszczał.~Tak też myślał i on sam, i inni pułkownicy,
12817 III,27|                   Tak też myślał i on sam, i inni pułkownicy, jako Hassun-bej,
12818 III,27|                  Wołodyjowski, pan Kotwicz i pan Babinicz. Wszyscy zgodzili
12819 III,27|              dalszego odpoczynku zaniechać i na noc, to jest za kilka
12820 III,27|        Biegańskiego, aby szedł pod Prostki i nadciągającemu wojsku każdej
12821 III,27|                   dzieje. Wołodyjowski zaś i Babinicz wzięli do swej
12822 III,27|                 się po polsku, przeto mógł i na pytania małego rycerza,
12823 III,27|                komendę został oddany.~- To i pana Sakowicza waść nie
12824 III,27|                      Mały rycerz westchnął i wąsikami ruszył.~- Nie mam
12825 III,27|                     ale okopu bez piechoty i armat nie zdobędziecie,
12826 III,27|               wszystkim szedł za jego radą i dlatego wielką bitwę wygrał.
12827 III,27|                  zna wasz sposób wojowania i prędzej radę wymyślić umie.
12828 III,27|              frontem wojsk księcia ściskał i całował. Prawda, że mu życie
12829 III,27|                  Rössel popatrzył na niego i nagle poczerwieniał. Przez
12830 III,27|                    swoimi stalowymi oczyma i rzekł zaciskając nieco wargi:~-
12831 III,27|                  go to febra długo trzęsła i osłabić go musiała...~-
12832 III,27|                    Zdrów od dawna jak ryba i lekarstw żadnych nie bierze.
12833 III,27|                 medykiem w prześcieradłach i to mu pomogło, bo medyk
12834 III,27|               wzięło prześcieradła za rogi i kiedy to nie poczną rzucać
12835 III,27|                     a oni ledwie go złapią i znów w górę. Jenerał Izrael,
12836 III,27|                Jenerał Izrael, graf Waldek i książę za boki trzymali
12837 III,27|                    Jakkolwiek Wołodyjowski i Babinicz nienawidzili Bogusława,
12838 III,27|             uderzył się rękoma po kolanach i zawołał: - Ha! szelma, jak
12839 III,27|                    dość zapędy krwi hamuje i dlatego nie dożyje późnego
12840 III,27|                    dożyje późnego wieku.~- I ja tak myślę - mruknął przez
12841 III,27|                  on długo nie żyją.~- Zali i w obozie jeszcze sobie folguje? -
12842 III,27|            usłyszawszy to zaczerwienił się i zbladł, nagle zerwał się
12843 III,27|                   zerwał się na równe nogi i porwawszy Rössela za ramię,
12844 III,27|                spojrzał na Wołodyjowskiego i odetchnął głęboko; mały
12845 III,27|                mały rycerz odetchnął także i przestał wąsikami ruszać.~-
12846 III,27|                 Kmicic zaklasnął na Sorokę i powierzył mu jeńca, po czym
12847 III,27|                 tych ustawicznych trwogach i niepewności. Ot i teraz,
12848 III,27|                 trwogach i niepewności. Ot i teraz, gdy Rössel wspomniał
12849 III,27|                  przy hetmańskiej kwaterze i wnet po wszystkich litewskich
12850 III,27|                 Wojsko poczęło się zbierać i w godzinę później było w
12851 III,27|                   zabierała wszystkie wozy i konie chłopskie. Badani
12852 III,27|                 miejscu, wyznali, że tabor i całe wojsko ma opuścić Prostki
12853 III,27|             Prostki nazajutrz o ósmej rano i że rozkazy są już wydane.~-
12854 III,27|                 już wydane.~- Chwalmy Boga i popędzajmy konie - rzekł
12855 III,27|               pierwszej ordzińskiej straży i parł swoją watahę, aż z
12856 III,27|                   czołem bił o kark koński i modlił się ze wszystkich
12857 III,27|                   chwałę Twoją będę suszył i będę się biczował każdego
12858 III,27|                której krwią własną służył, i patronowi swojemu jeszcze
12859 III,27|              radość ogarnęła go jak wicher i leciał na czele Tatarów,
12860 III,27|                  do szumu wezbranej rzeki.~I lecieli tak wśród nocy pysznej,
12861 III,27|           gwiaździstej, pokrywającej drogi i pola, na kształt olbrzymiego
12862 III,27|            wreszcie sierp miesiąca pobladł i pochylił się ku zachodowi.
12863 III,27|                    Wówczas zwolnili koniom i stanęli na popas ostatni.
12864 III,27|                    słychać?~- Nie śpią już i huczą jak pszczoły w ulu -
12865 III,27|                waść!~Chorąży ruszył koniem i wyjechali na wzniesienie.
12866 III,27|                   też zorze były na niebie i powietrze przesycało się
12867 III,27|              chorągwie: błękitne szwedzkie i żółte pruskie, następnie
12868 III,27|           następnie masy żołnierzy, działa i konie.~Naokoło była cisza,
12869 III,27|                   poruszanych przez powiew i wesołym porannym czyrykaniem
12870 III,27|                   wieczorem, a choćby miał i nastąpić, wolą bitwę w otwartym
12871 III,27|                    Dobrze! - rzekł Kmicic.~I zjechał z pagórka, a przykazawszy
12872 III,27|                   młody rycerz, co widział i jaka jest pozycja okolicy;
12873 III,27|             relacji z wielkim zadowoleniem i nie mieszkając chorągwie
12874 III,27|              Michała Radziwiłła, Korsakowa i inne. Orda pozostała za
12875 III,27|                 jazdy wytrzyma. Miał także i inne wyrachowanie.~Oto chciał,
12876 III,27|               wpadną jak wściekli na tabor i popłoch wzniecić mogą, zwłaszcza
12877 III,27|                 strony rzeki, już wyruszył i że właśnie koniec ogona
12878 III,27|                buławę z tulei przy kulbace i rzekł:~- To już zawrócić
12879 III,27|                    zasłaniają. W imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego!
12880 III,27|            zasłaniają. W imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego! Nie ma już
12881 III,27|                  po co dłużej się ukrywać!~I skinął na buńczucznego,
12882 III,27|                    buńczuk podniósł w górę i począł nim machać na wszystkie
12883 III,27|                 się kołysać, huknęły trąby i krzywuły, zawrzasły tatarskie
12884 III,27|               szabel rozbłysło w powietrzu i sześć tysięcy gardzieli
12885 III,27|               między regimentami jenerałów i pułkowników. We środku zajeżdżano
12886 III,27|                    rzeczka.~Chwila jeszcze i pierwsza smuga białego dymu
12887 III,27|                    boże! ot, na tę ścianę!~I buławą wskazał błyszczący
12888 III,27|                 skomenderował pan Andrzej.~I ścisnąwszy konia ostrogami,
12889 III,27|                  już wzięły pęd największy i biegły ze stulonymi uszami,
12890 III,27|             obszerny bród, zupełnie płytki i piaszczysty; dopadli drugiego
12891 III,27|                    dopadli drugiego brzegu i skoczyli ławą dalej.~Widząc
12892 III,27|                początku stępą, potem rysią i nie szedł prędzej, tylko
12893 III,27|             rozległa się komenda: Feuer! - i tysiące ramion, zbrojnych
12894 III,27|                   potem dwie ławy jeźdźców i koni uderzyły o siebie z
12895 III,27|             Złowrogi dźwięk żelaza o hełmy i pancerze dosłyszano aż na
12896 III,27|                    ciągle na miejscu. Lecz i w środku pancerni żołnierze
12897 III,27|                 nie pozwolili się rozerwać i rozpoczęła się rzeźba straszliwa.
12898 III,27|                   nabytego rozpędu, siekąc i tnąc z taka niepojętą szybkością,
12899 III,27|                 tylko nadzwyczajna lekkość i ciągła wprawa dać może.
12900 III,27|                  słychać tylko huk siekier i raz wraz wyniosłe drzewo
12901 III,27|                  pochylał błyszczącą głowę i zwalał się pod konia. Szable
12902 III,27|                   obliczem na kark koński. I jako stado ós napadnie w
12903 III,27|                 przeniknąć do twarzy, szyi i każda wbija weń ostrze kłujące,
12904 III,27|                kąsał, kłuł, szerzył strach i śmierć coraz natarczywiej,
12905 III,27|               coraz gęstszym padać trupem, i środek, w którym walczył
12906 III,27|                 żołnierzy, ginął w zgiełku i dzikich wrzaskach, szereg
12907 III,27|                    sobą młodych Kiemliczów i Sorokę. Ci na zdrowie pana
12908 III,27|                 pana baczenie mieli dawać, i coraz to któryś odwrócił
12909 III,27|                 koniu w gęstwę największą, i wszystkie tajemnice pana
12910 III,27|                jako piorun szybkie zatoczy i rajtar leci głową w dół
12911 III,27|                    tylko jak zarzynany kur i chorągiew z ręki wypuścił;
12912 III,27|                uczyniły dwie kupy bezładne i cofające się szybko ku dalszym
12913 III,27|               rozerwany środek w głąb pola i nagle ujrzał regiment czerwonych
12914 III,27|                Całe pole pokryło się dymem i w tymże dymie wolentarze
12915 III,27|                    tak straszliwie z dział i muszkietów, że żywa noga
12916 III,27|                  niemu ludzie pana Korsaka i powrócili w nieładzie; druga,
12917 III,27|     Wojniłłowiczowska, doszła do pół brodu i cofnęła się, wprawdzie z
12918 III,27|          towarzystwa, znakomitej szlachty, i dziewięćdziesięciu pocztowych.~
12919 III,27|                podskarbi nadjechał skokiem i popatrzywszy uznał, że niepodobna,
12920 III,27|                   wojsk nieprzyjacielskich i krzyknął na ordynansa:~-
12921 III,27|                    się przez głęboki brzeg i na tabor niech uderzy. Co
12922 III,27|                 stała chorągiew laudańska, i zatrzymał się tuż przed
12923 III,27|                dłużej ustać, przysunął się i trzymając szablę ostrzem
12924 III,27|               zgiełk stał się wyraźniejszy i potężniał coraz bardziej.
12925 III,27|                  krzyknął nagle pan hetman i skoczył jak piorun ku Wojniłłowiczowskiej
12926 III,27|                   trup padał coraz gęściej i tylko nadzieja, że odsiecz
12927 III,27|             Tymczasem upłynęło pół godziny i okrzyk "bij!" nie dawał
12928 III,27|                   tylko o swoim życiu, ale i o wygranej. Długa i hazardowna
12929 III,27|                    ale i o wygranej. Długa i hazardowna praktyka dała
12930 III,27|            wieczorna błyskawica zapala się i gaśnie, jak Kmicicowi mignęła
12931 III,27|                   lada chwila mógł uderzyć i roznieść jego Tatarów, pan
12932 III,27|                 podniósł piszczałkę do ust i świsnął tak przeraźliwie,
12933 III,27|           piszczałki starszyzny tatarskiej i nie tak prędko wicher zakręca
12934 III,27|                rajtarii, czerwona dragonia i pułk Bogusławowy kopnęły
12935 III,27|              Krzyki oficerskie: "Naprzód!" i "Gott mit uns!", zagrzmiały
12936 III,27|                       zagrzmiały jak burza i stał się cudny widok. Na
12937 III,27|           rozległej grodzi pędził bezładny i pomięszany czambuł wprost
12938 III,27|                  zasypywanego kulami brodu i rwał, jakby go skrzydła
12939 III,27|                    się, pochował w grzywie i karku, tak iż gdyby nie
12940 III,27|                    nimi z hukiem, krzykiem i tętentem biegł lud olbrzymi,
12941 III,27|                  biegli staję, pół jeszcze i widocznie konie tatarskie
12942 III,27|               znowu na skrzydłach czambułu i cała wataha zamiast wpaść
12943 III,27|               rozdzieliła się na dwie kupy i z szybkością stada jaskółek
12944 III,27|                  jaskółek skoczyła w prawo i w lewo, wzdłuż jej biegu.~
12945 III,27|                wpadły tąż samą siłą w bród i dopiero w wodzie już jeźdźcy
12946 III,27|                zbawienia hetman Gosiewski.~I jeszcze rajtarie nie dotknęły
12947 III,27|                      zagrzmiał w powietrzu i nim pruskie pułki zdołały
12948 III,27|           Bogusławowy, rozbiła go na dwoje i poniosła się w pole ku głównej
12949 III,27|           litewskiej jazdy mknęło z hukiem i szumem po błoniu i cała
12950 III,27|                  hukiem i szumem po błoniu i cała bitwa przeniosła się
12951 III,27|              zwycięstwa.~Chorągwie, siekąc i bodąc na wyścigi, gnały
12952 III,27|                przed sobą resztki dragonii i rajtarów, które kładły się
12953 III,27|                mogły dość spiesznie umykać i tylko zasłaniały goniących
12954 III,27|                 Waldek, Bogusław Radziwiłł i Izrael pchnęli wszystką
12955 III,27|                 pułkiem wybiegał od taboru i osadzał się na gródzi. Wbijano
12956 III,27|                  wręcz wytrzymać polskiej, i cała nadzieja ich była w
12957 III,27|               nadzieja ich była w armatach i w piechocie. Tymczasem przed
12958 III,27|                  na chwilę ich powstrzymać i że pierwsza husarska chorągiew
12959 III,27|          rozszczepiła ich niby klin drzewo i szła, nie krusząc kopii,
12960 III,27|             osadzili się silniej na nogach i wytężyli ręce trzymając
12961 III,27|                 wynurzyła się już zupełnie i gnała wprost na nich.~-
12962 III,27|           Muszkiety zagrzechotały w drugim i trzecim szeregu czworoboku.
12963 III,27|                 poczynają grać armaty. Już i inne chorągwie dobiegają;
12964 III,27|                barwie gnają za nimi, sieką i tratują z okrzykiem:~- Lauda!
12965 III,27|             wszystkim, prowadzi całą bitwę i widząc coraz straszniejsze
12966 III,27|                   Pan Bies wypuszcza konia i w pół godziny wraca bez
12967 III,27|                    kołpaka, z przerażeniem i rozpaczą w twarzy~- Orda
12968 III,27|             rozlegają się nieludzkie wycia i zbliżają się w każdej chwili.~
12969 III,27|                nimi umykają, bez broni już i bez kapeluszy, piechurowie,
12970 III,27|                    ciągnięte przez zhukane i przerażone konie. Wszystko
12971 III,27|                   uniesieniu pan Gosiewski i puszcza ostatnie swe dwie
12972 III,27|                    jak dwa sokoły z berła.~I w tej samej chwili, gdy
12973 III,27|             postanawia przynajmniej siebie i nieco jazdy ocalić z pogromu.~
12974 III,27|                   siebie kilkuset jeźdźców i wymyka się w dal lewym skrzydłem,
12975 III,27|                    ze swą nadworną husarią i jednym uderzeniem rozprasza
12976 III,27|                   że wysunął się z pogromu i że nie ma już nieprzyjaciela
12977 III,27|              rozległo się nagle przed nimi i szara ćma tatarska wysunęła
12978 III,27|              jednej chwili rozprószyli się i sami, aby ich łowić swobodniej,
12979 III,27|                  aby ich łowić swobodniej, i rozpoczął się pościg morderczy.
12980 III,27|                   chwytał rapier za ostrze i rękojeścią wyciągał go ku
12981 III,27|                   dostawał nożem po gardle i konał nie mogąc nawet "Gott!"
12982 III,27|              ostatka, kłuto nożami w karki i plecy; tych, pod którymi
12983 III,27|            pobojowisku, strącając jeźdźców i szukał oczyma Bogusława;
12984 III,27|             Bogusława; na koniec ujrzał go i poznał natychmiast po koniu,
12985 III,27|                koniu, po błękitnej wstędze i kapeluszu z czarnymi, strusimi
12986 III,27|                    ścisnął konia ostrogami i pomknął jak jeleń ścigany
12987 III,27|               kształt żurawia, uszy stulił i zdawał się z własnej skóry
12988 III,27|                dwie, na trzy, a oni biegli i biegli. Kmicic wyrzucił
12989 III,27|              bachmat w świecie nie zgoni!"~I gdy po kilku skokach odległość
12990 III,27|                   szablę puścił na temblak i złożywszy ręce koło ust,
12991 III,27|                umykać dalej, zatoczył koło i z rapierem w ręku rzucił
12992 III,27|                wydał okropny krzyk radości i nie wstrzymując pędu wzniósł
12993 III,27|                    trup! - zawołał książę.~I chcąc tym pewniej uderzyć,
12994 III,27|                 kopyta zaryły się w ziemi, i związał rapier z szablą.~
12995 III,27|              błyskawicznych ruchów rapiera i szabli ni odróżnić księcia
12996 III,27|                  się na twarzy z barwiczką i bielidłem, już czuł znużenie
12997 III,27|                   więc postanowił skończyć i pchnął okropnie, aż kapelusz
12998 III,27|                    boku końskiego odleciał i nim Bogusław zdołał zastawić
12999 III,27|             krzyknął po niemiecku książę. ~I zwalił się w trawę. Padł
13000 III,27|                  po czym zeskoczył z konia i chwyciwszy na nowo rękojeść,