Tom, Rozdzial

1501  I,13 |           wiarołomstwa... Wyspowiadałeś się przede mną jak przed ojcem,
1502  I,13 |           Umyślniem po nią posłał, żeby się ta niezgoda między wami
1503  I,13 |               rosieńskim.~Kmicic porwał się za głowę.~- Czym ja się
1504  I,13 |                 się za głowę.~- Czym ja się waszej książęcej mości odpłacę?
1505  I,13 |                 taka moja wola, abyście się najprędzej pobrali, i nie
1506  I,13 |               krewny, a z Kiszczanki ja się rodzę... Trzeba ci jeno
1507  I,13 |           należą!... Co mam czynić, aby się wywdzięczyć? co? Mów wasza
1508  I,13 |                i odstępstwo innych, gdy się złość wzmoże, gdy mnie samego...~
1509  I,13 |                na księcia i aż strwożył się zmianą, jaka nagle zaszła
1510  I,13 |                  racz mnie objaśnić, co się dzieje? Dlaczego wasza książęca
1511  I,13 |               zostały odkryte?~- Zbliża się czas próby - rzekł ponuro
1512  I,13 |              pogrążyć? Tak jest! Wzmaga się nieprzyjaciel domu mego,
1513  I,13 |         nieprzyjaciel domu mego, szerzy się zdrada i grożą klęski publiczne.
1514  I,13 |        publiczne. Dlatego mówię: zbliża się czas próby...~Kmicic zamilkł,
1515  I,13 |           przeciw nieprzyjaciołom można się było obawiać z jego strony
1516  I,13 |            młodego pułkownika skierował się z nim ku drzwiom.~Przeszli
1517  I,13 |      tańcowywano. Łagodne tony mieszały się z gwarem licznych głosów
1518  I,13 |              Książę Radziwiłł zatrzymał się i słuchał.~- Daj Boże -
1519  I,13 |            Radziwiłł drgnął i wstrzymał się nagle.~- Co ty chcesz powiedzieć?~-
1520  I,13 |                  że tam zacni żołnierze się weselą.~- Chodźmy... Czas
1521  I,13 |            Ujrzawszy hetmana sformowali się w dwa szeregi, książę zaś
1522  I,13 |          szeregi, książę zaś zbliżywszy się pytał:~- Jej książęca mość
1523  I,13 |              Obie połowy drzwi rozwarły się w mgnieniu oka, potok światła
1524  I,13 |           zastawione.~Wnet ruch uczynił się w sali, wszystkie oczy zwróciły
1525  I,13 |                 wszystkie oczy zwróciły się na księcia, potem jeden
1526  I,13 |               potem jeden okrzyk wyrwał się z setek piersi rycerskich:~-
1527  I,13 |              Niech żyje!~Książę kłaniał się głową i ręką, następnie
1528  I,13 |             estradzie, którzy podnieśli się w chwili, gdy wchodził.
1529  I,13 |                 ale tymczasem poruszają się pióra, twarz się odsłania -
1530  I,13 |              poruszają się pióra, twarz się odsłania - nie! to nie Oleńka,
1531  I,13 |              wdzięczne postacie, ślizga się po piórach, atłasach, rozkwitłych
1532  I,13 |                kwiaty twarzach, i łudzi się co chwila. Nie ona i nie
1533  I,13 |                 tłumy przechodzą, kręcą się damy, migocą strojni kawalerowie,
1534  I,13 |              sali i w tym tłumie wydaje się jakaś mniejsza i twarzyczkę
1535  I,13 |                jak błyskawice poczynają się przesuwać przez głowę pana
1536  I,13 |             Nieraz pan Andrzej wściekał się na siebie za swoje dawne
1537  I,13 |                  że miewał ochotę kazać się ludziom własnym rozciągnąć
1538  I,13 |        wyobrażał. W tej chwili chciałby się pastwić nad sobą, ale że
1539  I,13 |            Chodź za mną!~Kmicic zbudził się jakby ze snu.~Książę zeszedł
1540  I,13 |               ze wzniesienia i wmieszał się między gości. Na twarzy
1541  I,13 |                dobrotliwy, który zdawał się jeszcze podnosić majestat
1542  I,13 |                  Teraz więc zatrzymywał się co chwila przy poważniejszych
1543  I,13 |          obecnych biegały za nim, gdzie się tylko poruszył, on zaś z
1544  I,13 |                  on zaś z wolna zbliżył się do pana miecznika rosieńskiego
1545  I,13 |                przybył, chociaż miałbym się prawo i gniewać. Nie o sto
1546  I,13 |     odpowiedział pan miecznik kłaniając się nisko - krzywdę ojczyźnie
1547  I,13 |            zabiera.~- A ja już myślałem się zemścić i najechać cię w
1548  I,13 |              pan miecznik aż zarumienił się ze szczęścia, a książę mówił
1549  I,13 |         miecznika dobrodzieja i służbie się jego polecam - rzekł śmiało
1550  I,13 |            ojcem i dobrodziejem, a choć się później popsowała jego robota,
1551  I,13 |                Billewiczówny, z czym mi się dawno zwierzył.~- I każdemu
1552  I,13 |         pogańska Aleksandrowi: "Któż ci się oprze!"~- A my jako ów Macedończyk,
1553  I,13 |                 wróżbie - mówił śmiejąc się książę. - Ale dość tego!
1554  I,13 |               ja rad ją obaczę. Niechże się naprawi ta robota pana Herakliusza,
1555  I,13 |                 pana Herakliusza, która się popsowała.~- Służę waszej
1556  I,13 |            błagam o przebaczenie, jeśli się skonfunduje, bom też jeszcze
1557  I,13 |          patrzyła na ducha zjawiającego się z tamtego świata. I długo
1558  I,13 |               ów nieszczęśnik albo tuła się gdzieś po lasach, bez dachu
1559  I,13 |                  a tymczasem on znalazł się w Kiejdanach, wolny, przy
1560  I,13 |               sprzeczne uczucia splotły się naraz w sercu dziewczyny;
1561  I,13 |             skończyli rozmowę i poczęli się zbliżać. Dziewczyna nakryła
1562  I,13 |                nadchodzą, że zatrzymali się. Tak była tego pewną, że
1563  I,13 |                Na mękę Pańską!... Teraz się młodemu nie dziwię, bo cudnie
1564  I,13 |           przywiodła.~Tu książę zwrócił się do pana miecznika i do pani
1565  I,13 |          zostali sami.~Serce jej tłukło się w piersi jak w gołębiu,
1566  I,13 |             Nareszcie on pierwszy ozwał się niskim, przytłumionym głosem:~-
1567  I,13 |              głosem:~- Nie spodziewałaś się mnie widzieć, Oleńka?~-
1568  I,13 |                 była trwożna. Nie bójże się! Patrz, ilu tu ludzi. Żadna
1569  I,13 |                 sami byli, nie miałabyś się czego bać, bom sobie zaprzysiągł
1570  I,13 |               już minęło i nie powtórzy się więcej... Gdym po owym pojedynku
1571  I,13 |                przeszedł. Wyspowiadałem się księciu ze wszystkich grzechów
1572  I,13 |               banitem, Oleńka, z ludźmi się pojednam, sławę odzyszczę,
1573  I,13 |              sławę odzyszczę, ojczyźnie się zasłużę, krzywdy naprawię...
1574  I,13 |           pilnie, i ręce składać, jakby się do niej modlił:~- Mogęż
1575  I,13 |                  Jeno do klasztoru mogę się schronić.~- O, to byś mnie
1576  I,13 |        uczynkami zdobył... Ale na co by się to zdało, gdybyś miała do
1577  I,13 |                 życia, ani spokoju! Tak się już uczepiło! Nic, tylko
1578  I,13 |        wzdychaniami żyłem. Dowiedziałem się wreszcie, żeś u pana miecznika
1579  I,13 |                  powiadam ci, pasowałem się z myślami jakoby z niedźwiedziem:
1580  I,13 |            ojciec mój kochany, ulitował się nade mną i posłał prosić
1581  I,13 |               od ciebie usłyszę, bogdaj się zapewnię, będzie mi lżej...
1582  I,13 |            zginąć, ale w bitwie każdemu się to może przytrafić, bo przecie
1583  I,13 |         przytrafić, bo przecie nie będę się za innych chował... więc
1584  I,13 |                 powinnaś odpuścić, jako się umierającemu odpuszcza.~-
1585  I,13 |               topnieć nieufność i czuli się bliżsi siebie niż przed
1586  I,13 |                 nie wolno, że nie godzi się zamykać mu drogi do poprawy,
1587  I,13 |             występków popychali; mógłby się chyba z desperacji czego
1588  I,13 |                poczciwe serce uradowało się własnym przebaczeniem. Na
1589  I,13 |           Przechodzili ludzie i dziwili się cudnej parze, bo też takich
1590  I,13 |               Oboje przy tym, jak gdyby się umówili, jednako byli ubrani,
1591  I,13 |             uwagę: "Nie może być, bo mu się oczy nadto do niej jarzą."~
1592  I,13 |                 siadać, i zaraz uczynił się ruch niezwyczajny. Hrabia
1593  I,13 |                wąż stubarwny i rozwijał się, i mienił. Kmicic wiódł
1594  I,13 |                 na trzysta osób, i giął się pod srebrem i złotem. Książę
1595  I,13 |               przechodząc mimo kłaniali się nisko i zasiadali wedle
1596  I,13 |             Lecz widocznie, jak zdawało się obecnym, pamiętał hetman,
1597  I,13 |                straszną wojną, w której się losy olbrzymich państw rozstrzygną,
1598  I,13 |        zebranych twarzach i zatrzymywał się badawczo na obliczach rożnych
1599  I,13 |               ramionach. Nie zatroszczy się dusza żołnierska, gdy odkupiwszy
1600  I,13 |               szczególniej zupy, trzeba się wystrzegać. Tak było i w
1601  I,13 |               zaś waćpan mówisz!... Kto się Bogu polecił przed jedzeniem,
1602  I,13 |           polecił przed jedzeniem, temu się nic nie stanie; u nas w
1603  I,13 |               lutrów co niemiara, toteż się ze Szwedami zaraz powąchali -
1604  I,13 |               natka... Zapomniałem, jak się ten drugi zamorek nazywa.
1605  I,13 |                 kwaterą stoi. Gdzież ja się, nieszczęsny tułacz, podzieję?..."~-
1606  I,13 |              buzię "w ciup" i wachlując się mocno.~- Do zakonu pójść! -
1607  I,13 |              wesoło Kmicic przechylając się przez Oleńkę. - Hej! to
1608  I,13 |              pan Michał zaraz rozczulił się:~- Żeby mi kto na fletni
1609  I,13 |          słuchać!~Gwar coraz wzmagający się przy stole przerwał dalszą
1610  I,13 |               przyszło. Humory ożywiały się coraz bardziej. Pułkownicy
1611  I,13 |             rósł zapał i odwaga. Zdawać się mogło, że duch nieśmiertelnego "
1612  I,13 |                 Jego to przyczyną stała się berestecka wiktoria.~- I
1613  I,13 |              Bić, bić!~W sali upał stał się wielki i burzył krew w wojownikach,
1614  I,13 |                a jednocześnie wstrząsły się mury, zadźwięczały żałośnie
1615  I,13 |            wystrzału wiwatowego rozległ się na dziedzińcu.~Rozmowy umilkły,
1616  I,13 |                 zemdlał! Wody!~Uczyniło się zamieszanie. Niektórzy zerwali
1617  I,13 |          zamieszanie. Niektórzy zerwali się z siedzeń, by się lepiej
1618  I,13 |               zerwali się z siedzeń, by się lepiej przyjrzeć, co zaszło.
1619  I,13 |                 Płomienie świec chwiały się od wstrząśnień.~- Trzynaście!
1620  I,13 |              strach zabawę, bo i książę się zatroskał. Patrzcie, mości
1621  I,13 |                chce przemówić!~Uciszyło się zupełnie i wszystkich oczy
1622  I,13 |                wszystkich oczy zwróciły się na Radziwiłła, który stał,
1623  I,13 |               jego, zwykle krótki, stał się jeszcze krótszy, szeroka
1624  I,13 |                  szeroka pierś wzdymała się pod złotogłowiem, a oczy
1625  I,13 |                  Co jest księciu? co tu się dzieje? - szeptano naokół
1626  I,13 |                 wzrokiem, jakby pytając się wzajem, czy książę zmysłów
1627  I,13 |            utracił. Kilka głosów ozwało się wreszcie w różnych miejscach
1628  I,13 |         połączeniu ze zdumieniem odbiła się na twarzach i oczy wszystkich
1629  I,13 |                wszystkich znów zwróciły się na Radziwiłła, a on stał
1630  I,13 |                twarz; następnie zwrócił się do pana Komorowskiego i
1631  I,13 |           ichmościowie wiedzieli, czego się mają trzymać. Czytaj wasza
1632  I,13 |           straszną ugodę rozpoczynającą się od słów:~"Nie mogąc lepiej
1633  I,13 |       koniecznością zmuszeni, poddajemy się pod protekcję najjaśniejszego
1634  I,13 |               warujemy" - szmer uczynił się w sali, jakby pierwsze tchnienie
1635  I,13 |                  Zali można, zali godzi się braci odstępować, ojczyzny
1636  I,13 |                 czas jeszcze!... Zmiłuj się nad sobą, zmiłuj się nad
1637  I,13 |             Zmiłuj się nad sobą, zmiłuj się nad nami, zmiłuj się nad
1638  I,13 |             zmiłuj się nad nami, zmiłuj się nad Rzecząpospolitą!~- Nie
1639  I,13 |                   Nie czyń tego! Zmiłuj się, zmiłuj! - ozwały się setne
1640  I,13 |            Zmiłuj się, zmiłuj! - ozwały się setne głosy.~I wszyscy pułkownicy
1641  I,13 |              wszyscy pułkownicy zerwali się z miejsc swoich, i szli
1642  I,13 |                   Nie czyń tego! Zmiłuj się nad nami!~Radziwiłł podniósł
1643  I,13 |      odpowiedzialność!~I dłonią uderzył się w pierś szeroką poglądając
1644  I,13 |              stary Stankiewicz - zmiłuj się nad sobą i nad nami!~Lecz
1645  I,13 |             Skrzetuski, który porwawszy się obu rękoma za włosy, począł
1646  I,13 |            zaprzedaje ojczyznę! - ozwał się Jan. - Przekleństwo temu
1647  I,13 |                to pan Zagłoba otrząsnął się ze zdumienia i wybuchnął:~-
1648  I,13 |                 i wybuchnął:~- Pytajcie się go, jakie korupcje wziął
1649  I,13 |             szósty Oskierko - i toczyły się po podłodze buławy, a jednocześnie
1650  I,13 |               rzekłbyś: za chwilę zwali się trupem pod stół.~- Ganchof
1651  I,13 |              wiodących do sali rozwarło się naraz z łoskotem i oddziały
1652  I,13 |                 książę.~Po czym zwrócił się do pułkowników:~- Kto za
1653  I,13 |           rzucił, teraz widocznie uląkł się Radziwiłła.~Za nimi przeszło
1654  I,13 |            cześć Karola Gustawa, zerwał się wraz ze wszystkimi z miejsca,
1655  I,13 |                 Andrzeju!...~On chwycił się nagle rękoma za włosy: ~-
1656  I,13 |                 Tymczasem sala rozległa się okrzykami, inni właśnie
1657  I,13 |               ale Kmicic nie przyłączył się do nich; nie ruszył się
1658  I,13 |                 się do nich; nie ruszył się i wówczas, gdy książę zakrzyknął: "
1659  I,13 |          zsiniałymi usty.~Nagle zwrócił się do Billewiczówny i wyciągnął
1660  I,13 |               spotyka.~Lecz ona cofnęła się ze wstrętem w twarzy i zgrozą.~-
1661  I,14 |              nocy książę długo naradzał się z panem Korfem, wojewodą
1662  I,14 |               zgody skłonne. Spodziewał się w każdym razie oporu, ale
1663  I,14 |             głosu - wszyscy oświadczyli się przeciw układowi z Karolem
1664  I,14 |             chorągwie komputowe?... Czy się o swoich pułkowników nie
1665  I,14 |             pułkowników nie upomną? Czy się nie zbuntują i nie będą
1666  I,14 |                a książę Radziwiłł ujrzy się bez wojska, bez stronników,
1667  I,14 |                znaczenia... Cóż wówczas się stanie?...~Były to pytania
1668  I,14 |                go będą albo nawet mścić się za doznany zawód. Wszakże
1669  I,14 |                 ale przez to tym więcej się osłabił.~Karol Gustaw gotów
1670  I,14 |            duszę Radziwiłła.~Zdawało mu się chwilami, że prócz niego
1671  I,14 |                 całym świecie, znajdzie się człowiek, który by śmiał
1672  I,14 |                 sali, w której odbywała się uczta, usłyszałby jeszcze,
1673  I,14 |                  Nozdrza jego rozdymały się, oczy ciskały błyskawice,
1674  I,14 |           buntowników, którzy ośmielili się nie iść jak pies za jego
1675  I,14 |                 łamanych kołem, i kąpał się, i lubował, i nasycał krwawymi
1676  I,14 |                panu ręce, i ona poddaje się na samą wieść o zbliżaniu
1677  I,14 |               na samą wieść o zbliżaniu się północnego lwa. Któż stawi
1678  I,14 |                  Tu nagle książę zaczął się śmiać głośno:~- Przez Lucypera
1679  I,14 |              jednak twarz jego zasępiła się znowu:~- Ci potężni tylko
1680  I,14 |   radziwiłłowskiej całą duszą, nie odda się jej z zapałem, nie tylko
1681  I,14 |                 tych swoich opowiedział się przy księciu? Charłamp,
1682  I,14 |                zapału. Gdyby on chwycił się sprawy radziwiłłowskiej,
1683  I,14 |          radziwiłłowskiej, to chwyciłby się jej z wiarą, jaką daje młodość,
1684  I,14 |                 obóz.~Lecz i on zawahał się widocznie. Nie rzucił wprawdzie
1685  I,14 |           witebskiego i nikt nie zechce się ze mną podzielić...~- Hańbą! -
1686  I,14 |            księżyca. Radziwiłł wpatrzył się w te blaski i zamyślił się
1687  I,14 |              się w te blaski i zamyślił się głęboko.~Z wolna poczęło
1688  I,14 |                głęboko.~Z wolna poczęło się coś mącić w tych blaskach,
1689  I,14 |              patriae!" "Wojska zbliżają się coraz więcej; już twarz
1690  I,14 |            komnacie Harasimowicz ukazał się natychmiast we drzwiach
1691  I,14 |         natychmiast we drzwiach i zgiął się we dwoje.~- Światła! - rzekł
1692  I,14 |             rzekł książę. - Zdrzemnąłem się i zmora mnie dusiła. Co
1693  I,14 |                 niepokalaną i opamiętaj się, na miłosierdzie boskie,
1694  I,14 |               cnoty naprowadził. Choćby się już co złego uczyniło, jeszcze
1695  I,14 |              ode mnie nie spodziewajcie się pomocy, bo to z góry oświadczam,
1696  I,14 |              opuszcza, własna krew mnie się wypiera za to, żem chciał
1697  I,14 |              krzyczał o potępieniu. Wił się jak piskorz. Chciał uciekać
1698  I,14 |            warty go nie puściły. Porwał się do szabli, musiano go związać.
1699  I,14 |           człowiek szalony...~- Nie bój się, ruszaj!~Harasimowicz wyszedł;
1700  I,14 |             Zostali sam na sam.~Zdawało się, że nie ma ani jednej kropli
1701  I,14 |               zrezygnowany, lubo zdawał się być pogrążony w bezgranicznej
1702  I,14 |             zabójstwa... dziś wydaje mi się, żem wonczas był niewinny
1703  I,14 |                 z tej komnaty, będziesz się czuł rozgrzeszony ze wszystkich
1704  I,14 |                w oczy patrzył i nie boi się jej, temu nic prostszego
1705  I,14 |              pozostał. Nie daj Bóg, aby się to stało, bo i w niebie
1706  I,14 |                 ratunku pod nowym ugiąć się ciężarem. Niech zazdrośni
1707  I,14 |               tego wyniesienia i czybym się nie zrzekł, gdyby inaczej
1708  I,14 |                nieprzyjaciół!... Porwij się samotrzeć na tysiące i nie
1709  I,14 |               Ale jeśli chodzi o to, by się porwać samotrzeć na tysiące,
1710  I,14 |                samotrzeć na tysiące, to się porwę!~- Słuchaj tedy, żołnierzu:
1711  I,14 |                na tamtych, spodziewałem się tego, co się stało, alem
1712  I,14 |               spodziewałem się tego, co się stało, alem się na tobie
1713  I,14 |                tego, co się stało, alem się na tobie zawiódł. Nie przerywaj
1714  I,14 |               owymi starymi drogami? Co się dzieje z tą Rzecząpospolitą,
1715  I,14 |                zwykłymi sposoby już nam się nie podnieść z tej choroby,
1716  I,14 |                 że ja na wieki poddałem się pod protekcję Karola Gustawa,
1717  I,14 |            zdumionymi oczyma?... Więcej się jeszcze zdumiejesz, gdy
1718  I,14 |        wszystkiego wysłuchasz... Więcej się przerazisz, bo tu stanie
1719  I,14 |                przerazisz, bo tu stanie się coś takiego, czego nikt
1720  I,14 |                 coś takiego, czego nikt się nie domyśla, nikt nie przypuszcza,
1721  I,14 |         zbawienie tego kraju, nie cofaj się, bo gdy nikogo nie znajdę
1722  I,14 |          przeszkody. Biada temu, kto mi się oprze, bo sam Bóg go przeze
1723  I,14 |                mnie do niej ciągnie kto się czuje na siłach, niech ją
1724  I,14 |                 chciał podeprzeć walące się sklepienia, i było w nim
1725  I,14 |                na wieży zamkowej począł się śmiać przeraźliwie.~- Słuchaj -
1726  I,14 |               odrodzić z popiołów, jako się feniks odradza... Ja to
1727  I,14 |        wyprowadzić... Nie drżyj! ziemia się nie rozpada, wszystko stoi
1728  I,14 |       Wielkopolski co najwięcej - i tym się będzie kontentował. Ale
1729  I,14 |                 inaczej nie osiedziałby się w tamtych prowincjach. Cóż
1730  I,14 |                tamtych prowincjach. Cóż się więc stanie z tym krajem?
1731  I,14 |                mogę pozwolić, aby stało się to, co ostatnią zgubą grozi?
1732  I,14 |              inny środek ratunku? Niech się więc dzieje wola boża! Biorę
1733  I,14 |                 a cały ten gmach walący się dzisiaj odbuduję na nowo
1734  I,14 |             może, głowa pęka, oczy boją się patrzyć przed siebie!~-
1735  I,14 |               wówczas obie krainy znowu się połączą i zleją się w jedną
1736  I,14 |               znowu się połączą i zleją się w jedną potęgę w domu moim!
1737  I,14 |          królikowie skandynawscy ostoją się przy dzisiejszych pruskich
1738  I,14 |               rozsądzą...~Kmicic rzucił się na kolana przed Radziwiłłem.~-
1739  I,14 |          milczenia.~Jeno puszczyk śmiał się ciągle na wieży.~- Wszystko
1740  I,15 |               mu z łysiny i gdy znalazł się wraz z oboma Skrzetuskimi
1741  I,15 |               towarzyszów, i zafrasował się wielce.~- A co teraz będzie? -
1742  I,15 |           Stanisław Skrzetuski. - Gdzie się coś podobnego działo? Ratujcie
1743  I,15 |                panowie, bo czuję, że mi się w głowie miesza... Dwie
1744  I,15 |           nastaje i dzień sądu! Niechże się ziemia rozstąpi pod naszymi
1745  I,15 |            miłosierny, ratuj!~- Uspokój się waćpan! - rzekł Zagłoba -
1746  I,15 |            pomsta dosięgła!~- Opamiętaj się, Stanisławie! - rzekł surowo
1747  I,15 |            rzekł surowo Jan. - Tego, co się stało, nikt nie mógł przewidzieć...
1748  I,15 |                 Boże miłosierny! zmiłuj się nie nad nami, ale nad tą
1749  I,15 |          desperacku przez zęby i zdawał się być obojętny na wszystko,
1750  I,15 |                obojętny na wszystko, co się koło niego działo, choć
1751  I,15 |                mówić zaczął:~- Nie chce się w to wierzyć, abyśmy mieli
1752  I,15 |           Stanisław Skrzetuski.~- Bo to się stało z prędkości, ale wierzę
1753  I,15 |               ale wierzę w to mocno, że się książę zreflektuje. My,
1754  I,15 |              negować, ale tak myślę, że się na wojsko będzie oglądał,
1755  I,15 |            pewnie o swoich nie omieszka się upomnieć... A gdzie twoja
1756  I,15 |              nade mną.~Zagłoba zamyślił się na chwilę.~- Dajże mnie
1757  I,15 |               jako ciebie samego, jeśli się wśród nich ukażę.~- Waćpanu
1758  I,15 |             wśród nich ukażę.~- Waćpanu się zdaje, żeś już wolny!~-
1759  I,15 |                   Nie wadzi nic. Bywało się w gorszych opałach i Bóg
1760  I,15 |              Skrzetuskich. Kto pierwszy się wymknie, ten zaraz do chorągwi
1761  I,15 |            Szkoda czasu na gadanie! Kto się tu wymknie! Na czym zresztą
1762  I,15 |                 w godzinę obaczylibyśmy się za Kiejdanami.~- A podsadzisz
1763  I,15 |              panem Stanisławem ustawili się pod ścianą, po chwili Jan
1764  I,15 |                misterniejszy, bo mógłby się jako serpens prześliznąć.~
1765  I,15 |                strony! - rzekł.~- Bodaj się w słupy soli zmienili jako
1766  I,15 |                  W nocy nieraz sumienie się w człeku budzi i diabli
1767  I,15 |                mości panowie, i polećmy się Najświętszej Pannie w tym
1768  I,15 |            dygnitarze z nieprzyjacielem się łączą... Tego w świecie
1769  I,15 |          Niechże tak będzie! Amen! Byle się stąd jak najprędzej na wolność
1770  I,15 |            znużenia, ale gdy rozwidniło się lepiej, z podwórca zamkowego
1771  I,15 |                 bramie. Rycerze zerwali się na równe nogi.~- Poczyna
1772  I,15 |               równe nogi.~- Poczyna nam się dzień niezbyt pomyślnie! -
1773  I,15 |             rzekł Jan.~- Daj Boże, żeby się skończył pomyślniej - odpowiedział
1774  I,15 |             zechcemy; my zaś powinniśmy się na to zgodzić, aby z wolności
1775  I,15 |                  Jednocześnie rozlegały się pojedyncze głosy komendy
1776  I,15 |           przetaczanych dział.~- Co tam się dzieje? - pytał Zagłoba. -
1777  I,15 |                góry, pan Michał chwycił się kraty i począł pilnie wyglądać
1778  I,15 |              także pod aresztem; pewnie się o niego dopominają. Dalibóg,
1779  I,15 |               tej chwili krzyki jeszcze się wzmogły.~- Ganchof przed
1780  I,15 |                mi Bóg miły, bunt szerzy się w wojsku. Armaty naprzeciw
1781  I,15 |                polskich chorągwi zbiera się przy Węgrach. Bez nich nie
1782  I,15 |          polskich chorągwi?... Bo że te się zbuntują, to zbuntują.~-
1783  I,15 |                Niewiarowski opowiedział się także przy księciu, ale
1784  I,15 |              zapalają u armat, na bitwę się zanosi...~Skrzetuscy milczeli,
1785  I,15 |                milczeli, Zagłoba kręcił się jak w gorączce.~- Bijże
1786  I,15 |                Wojsko czy hetman, który się przeciwko własnemu panu
1787  I,15 |              żadnej klemencji nie można się spodziewać.~Huk wystrzałów
1788  I,15 |                  Salwy muszkietów stały się coraz gęstsze, na koniec
1789  I,15 |               gęstsze, na koniec ozwały się i armaty. Suche uderzenia
1790  I,15 |           uderzenia gradu. Zamek trząsł się w posadach.~- Michale, zeskocz,
1791  I,15 |              silniej za kratę, wciągnął się cały we wgłębienie okna,
1792  I,15 |             podpory. W piwnicy uczyniło się wprawdzie ciemno, bo okienko
1793  I,15 |             Michał. - Węgrzyni o ścianę się wsparli, stamtąd strzelają...
1794  I,15 |          stamtąd strzelają... Ha! bałem się, żeby się w kąt nie zatłoczyli,
1795  I,15 |        strzelają... Ha! bałem się, żeby się w kąt nie zatłoczyli, bo
1796  I,15 |               za żołnierze!~- I ze sobą się biją, zamiast z nieprzyjacielem.~-
1797  I,15 |                 Szkoci od lewego cofają się. Jak Boga kocham! Dragoni
1798  I,15 |                 do ataku na bramę. Chcą się wydostać stąd. Idą jak burza!
1799  I,15 |            otwierają wrzeciądze... Kurz się kłębi z tamtej strony. Kmicica
1800  I,15 |                 broni i krzyki rozległy się tymczasem ze zdwojoną siłą.~-
1801  I,15 |             rzekłszy pan Michał zesunął się z framugi okienka i wpadł
1802  I,15 |                  Wyjrzyj no jeszcze, co się stało - błagał Zagłoba.~-
1803  I,15 |               wojskowy, ten zgadnie, co się stało. Zresztą widziałem
1804  I,16 |              Charłampa, która połączyła się z nimi, zalegli gęstym trupem
1805  I,16 |                kilkudziesięciu wymknęło się i rozproszyło w okolicach
1806  I,16 |          jeszcze wielu, inni nie oparli się zapewne aż w obozie Pawła
1807  I,16 |                 krwią i kurzawą, stawił się z węgierską banderią w ręku
1808  I,16 |                z żołnierzami, którzy by się jej przydać mogli. Człeku
1809  I,16 |               jej przydać mogli. Człeku się zdaje, że sam sobie krwi
1810  I,16 |            woleli przeciw zwierzchności się porwać. Co się stało, to
1811  I,16 |            zwierzchności się porwać. Co się stało, to się nie odstanie.
1812  I,16 |                porwać. Co się stało, to się nie odstanie. Trzeba było
1813  I,16 |               do niczego... Rozmyśliłem się.~- A w razie oporu? Bo to
1814  I,16 |           dłonie na kolanach i zamyślił się.~- Mirskiego i Stankiewicza
1815  I,16 |            całym kraju mir mają... Boję się wrzawy i otwartego buntu,
1816  I,16 |            pomyśli każda chorągiew, nim się na nas porwie. Trzeba tylko
1817  I,16 |             niego... Tym ci gorzej, żem się zawiódł. Gdyby diabeł nie
1818  I,16 |                postąpił; ale po tym, co się stało, czeka go kula w łeb,
1819  I,16 |            zdrajca!"~Pan Andrzej zerwał się, jakby go żelazem przypieczono.~-
1820  I,16 |                 Oczy Kmicica zaiskrzyły się, a nozdrza poczęły latać.~-
1821  I,16 |                 inkwizycję... Nie wahał się mnie ratować, chociaż o
1822  I,16 |              zaprzysiągłem sobie, że mu się wypłacę!... Wasza książęca
1823  I,16 |                wolą i despotyzmem gięło się dotychczas wszystko na Litwie
1824  I,16 |                 nikt nigdy nie śmiał mu się sprzeciwić, nikt prosić
1825  I,16 |              radziwiłłowską. Postanowił się opierać, bo i wrodzona straszna
1826  I,16 |              Proszę... Błagam... Ale to się nie stanie. Ci ludzie na
1827  I,16 |               piekła wezmą!~- Opamiętaj się, nieszczęsny, przed kim
1828  I,16 |                   Tu pan Andrzej rzucił się na kolana.~- Pozwól mi wasza
1829  I,16 |                pierwej końca świata bym się spodziewał, niż żeby kto
1830  I,16 |                Ale pan Andrzej niełatwo się zrażał, gdy sobie coś przedsięwziął.
1831  I,16 |         przedsięwziął. Jeno nie gniewał się już ani wybuchał. Owszem,
1832  I,16 |                twarz magnata rozjaśniła się i oczy przymknął, jakby
1833  I,16 |                przymknął, jakby lubując się dźwiękiem tych tytułów,
1834  I,16 |           Szwedów za winy, a potem, gdy się to stanie, coś rzekł, żądaj
1835  I,16 |             wdzięcznością, zwłaszcza że się nie spodziewali tego, co
1836  I,16 |                tak by wyglądało, jakbym się im chciał zaraz z moją instancją
1837  I,16 |              której pewnie nie będziesz się wybiegał.~- Jaka, wasza
1838  I,16 |              Rozumiesz?~Kmicic zmieszał się.~- On tego uczynić nie zechce...
1839  I,16 |          Kiejdany opuścił.~- Spodziewam się, że go furia już opuściła;
1840  I,16 |                gdym z nim gadał, płonił się jak panna i kłaniał do ziemi;
1841  I,16 |                do ziemi; ale i on zląkł się imienia szwedzkiego jak
1842  I,16 |                Tym lepiej będzie, jeśli się tak stanie... Ale jeśli
1843  I,16 |               jest rzecz, tak ważna, że się namyślam, czy nie od BiIlewiczów
1844  I,16 |                że słuchaj: ja podejmuję się pana miecznika na nasza
1845  I,16 |                dziewkę nawracać. Zgodzi się, to wyprawię wam nie mieszkając
1846  I,16 |         mieszkając wesele... Nie zgodzi się, bierz ją i tak. Jak będzie
1847  I,16 |        trzeciego będzie rada. Jakżeście się wczoraj rozstali?~- Jakoby
1848  I,16 |            mógłby jej pozazdrościć. Nim się człowiek obejrzy, ona już
1849  I,16 |                ci też w serce... Staraj się także ją utrafić.~- Bóg
1850  I,16 |               ojczyzny chcemy... Gdy on się przekona, to i ją przekona,
1851  I,16 |               oboje, bo mi strach, żeby się ona do zakonu gdzie nie
1852  I,16 |             człek niezgrabny i pokazało się, że własnych ludzi nie umie
1853  I,16 |               mamy siłę i nie ulękniemy się buntu. Pułkowników zaraz
1854  I,16 |             eskortą odeszlę; spodziewam się, że Pontus de la Gardie
1855  I,16 |                 ma czyste sumienie, ten się nikogo nie ulęknie.~- Myślałem,
1856  I,17 |            gotowe zbrojną ręką upomnieć się o swych pułkowników, że
1857  I,17 |             hetmańskiej i wezwaniem, by się łączyły w kupę dla obrony
1858  I,17 |               że mnóstwo szlachty zleci się do zbuntowanych chorągwi
1859  I,17 |                 przeciwko której trudno się będzie opierać w nieobronnych
1860  I,17 |            osłabić w nim ducha, zdawało się go jeszcze podniecać. Postanowił
1861  I,17 |              niesforną, która rozproszy się przed grozą samego imienia
1862  I,17 |                żelazną jego ręką. Miało się spełnić wszystko, co zamierzył,
1863  I,17 |                 co zamierzył, i spełnić się własnymi jego siłami.~Tegoż
1864  I,17 |            ognisty" pana Korfa gotowały się do wyprawy. Hajducy książęcy,
1865  I,17 |           Kiejdanach. Książę spodziewał się słusznie, że wysłanie do
1866  I,17 |              ręku i rzekł:~- Zbierajcie się, waszmościowie, iść ze mną.~-
1867  I,17 |                głosem pan Zagłoba.~- To się pokaże... Prędzej! prędzej!~-
1868  I,17 |        Wołodyjowskiego.~Po czym zwrócił się do oficera:~- Jakże godność,
1869  I,17 |           Litwie i miło wiedzieć, z kim się ma do czynienia.~- Nie pora
1870  I,17 |            świadczyć, ale kiep ten, kto się swego nazwiska wstydzi...
1871  I,17 |                odziedziczyłem.~- No, to się w drodze wywiedziemy...
1872  I,17 |       zatłoczony był wojskiem. Gotowano się widocznie do pochodu, bo
1873  I,17 |                 siedzi - rzekł gramoląc się Zagłoba. - A nasze łuby?~-
1874  I,17 |                 pytał Zagłoba wpatrując się w ciemne postacie wyciągnięte
1875  I,17 |         Stankiewicz, Oskierko! - ozwały się głosy.~- Wołodyjowski, Jan
1876  I,17 |                   rzekł Mirski. - Tegom się spodziewał.~- Wolę siedzieć
1877  I,17 |                ja wiedziałem z góry, że się na to ten zdrajca nie ośmieli.~-
1878  I,17 |                 ośmieli.~- Radziwiłł by się nie miał na co ośmielić! -
1879  I,17 |                 Joannes Casimirus także się we mnie kocha. Nie chciał,
1880  I,17 |           chciał hetman sam naszą krwią się mazać, żeby odium na siebie
1881  I,17 |           chwilę; tymczasem wóz wtoczył się już na rynek kiejdański.
1882  I,17 |            przyjść do głowy.~Tu zwrócił się do starych pułkowników.~-
1883  I,17 |              mnie znacie, ale spytajcie się moich towarzyszów, w jakich
1884  I,17 |             bywałem opałach, a dlategom się zawdy wydostał na pole.
1885  I,17 |               można wyperswadować, żeby się zdrajcy nie trzymał, jeno
1886  I,17 |               ojczyźnie stanął i z nami się połączył?~- To Roch Kowalski
1887  I,17 |                 zrobili go oficerem, bo się księciu z pięści podobał,
1888  I,17 |           chowanymi niedźwiedziami wpół się bierze, a takiego jeszcze
1889  I,17 |          odwiózł, to i odwiezie, choćby się ziemia zapaść miała.~--
1890  I,17 |                ściągnęli.~- Okrutnie mi się ten oficer podoba - rzekł
1891  I,17 |             sprawę.~To rzekłszy zwrócił się do Kowalskiego.~- A przybliż
1892  I,17 |            Kowalskiego.~- A przybliż no się waćpan! - zawołał protekcjonalnym
1893  I,17 |              mus, ale ci wolno, a godzi się krewnego wspomóc i starszego,
1894  I,17 |                 starszego, któren gdyby się był z waściną matką ożenił,
1895  I,17 |                podwójni Kowalscy. Jedni się Wieruszową pieczętują, na
1896  I,17 |           dlatego, że ja także Korabiem się pieczętuję.~- Dla Boga!
1897  I,17 |                Zagłoba. - Dobrze, żeśmy się spotkali, bo ja tu w rzeczy
1898  I,17 |                chętnie manierkę i napił się do woli. Po chwili miłe
1899  I,17 |           chwili miłe ciepło poczęło mu się rozlewać po wszystkich członkach,
1900  I,17 |         członkach, w głowie uczyniło mu się jasno, a umysł stał się
1901  I,17 |                 się jasno, a umysł stał się jasny.~- Zleź no z konia -
1902  I,17 |                pana Rocha - i przysiądź się trochę na wóz, pogawędzimy,
1903  I,17 |            Zagłoby, a raczej rozciągnął się na słomie, którą wóz był
1904  I,17 |         uściskał go serdecznie.~- Jakże się miewa twój stary?... bodajże
1905  I,17 |            rzekł Zagłoba. - Okrutnie mi się podobasz, Rochu, synu Rocha.
1906  I,17 |     szczególniejszy patron.~- A napijmy się no jeszcze!~- A dobrze.~
1907  I,17 |                mu nie kazał ze Szwedami się łączyć. Nie wolałżebyś to
1908  I,17 |              Między nami mówiąc: hetman się przeciw królowi i ojczyźnie
1909  I,17 |               wy, co mu służycie, także się buntujecie.~- Tego mnie
1910  I,17 |                 buntujecie.~- Tego mnie się słuchać nie godzi. Hetman
1911  I,17 |              Bóg by mnie skarał, gdybym się jej przeciwił. Niesłychana
1912  I,17 |              plures!... Nie wiem, gdzie się tam te chorągwie znajdują,~
1913  I,17 |           władza, której grzech, Rochu, się sprzeciwić... Bo nawet i
1914  I,17 |               nawet i to zauważ, że kto się ożeni, ten snadnie ojcem
1915  I,17 |                ani nikogo zmuszać, żeby się oponował. Co prawda, to
1916  I,17 |               lada jakiemu ciurze, żeby się na ojca, matkę, na dziada
1917  I,17 |         powtórzył pan Zagłoba. - Kto by się wonczas chciał żenić i dzieci
1918  I,17 |             żenić i dzieci płodzić albo się wnuków doczekać?... Odpowiedz
1919  I,17 |                Zagłoby poczęły poruszać się z lekka koło głowy i szyi
1920  I,17 |         głębokim snem, żołnierze kiwali się także na kulbakach, inni,
1921  I,17 |                 zatrzymując wozu zsunął się i kiwnął, by mu podano rumaka.~
1922  I,17 |             pytał wachmistrz zbliżywszy się ku niemu.~Pan Roch nie odpowiedział
1923  I,17 |              jakoś widać. Konie znużyły się bardzo, zwłaszcza przy wozie,
1924  I,17 |         zwłaszcza przy wozie, i poczęły się wlec wolno. Gwiazdy schodziły
1925  I,17 |     nieukontentowaniem.~- Dobrze mu, bo się przez dzień wyspał i teraz
1926  I,17 |                 i teraz na wozie - a ty się, człeku, kołacz po nocy
1927  I,17 |               Jeńcy na wozie rozbudzili się, gdy ruch wozu ustał.~-
1928  I,17 |                 Briż na Upitę z Kiejdan się jedzie? - spytał Jan Skrzetuski.~-
1929  I,17 |            którą książę, widać, obawiał się, by nie oponowała, więc
1930  I,17 |                  do którego krewieństwa się przyznawał. Widać chciał
1931  I,17 |            dobrze, że jego klejnot woła się Wczele.~- A gdzie to pan
1932  I,17 |               kości zdrętwiały.~- Na to się pewnie nie zgodzi - odparł
1933  I,17 |             głośne poziewanie rozlegało się na wozie; obok konie chrupotały
1934  I,17 |           gwarzyli z cicha lub posilali się, czym kto miał, bo pokazało
1935  I,17 |              czym kto miał, bo pokazało się, że karczemka była opuszczona
1936  I,17 |           drzewa przy niej rosnące jęły się bramować srebrem. Konie
1937  I,17 |                  Konie i ludzie zdawali się wynurzać z cienia. Po chwili
1938  I,17 |           roztworzył ręce i przeciągnął się ziewając przy tym od ucha
1939  I,17 |              pana Zagłobę; nagle rzucił się w tył i zakrzyknął:~- Niechże
1940  I,17 |                 panowie! patrzcie!~- Co się stało? - pytali pułkownicy
1941  I,17 |             kierunku i zdumienie odbiło się na wszystkich twarzach:
1942  I,17 |               zdumiony Mirski oglądając się na wszystkie strony, jakby
1943  I,17 |             wpadł!~- A zapowiedział, że się fortelem wydostanie.~- Tyle
1944  I,17 |            przysięgnę!~- Dalibóg! oczom się wierzyć nie chce - mówił
1945  I,17 |               żołnierze spostrzegli, co się stało. Uczynił się między
1946  I,17 |      spostrzegli, co się stało. Uczynił się między nimi gwar. Jedni
1947  I,17 |       przerażonym głosem. - Jak to?! Co się stało? Jakim sposobem uciekł?~-
1948  I,17 |                Tak jest!~Kowalski wziął się za głowę.~- Jezusie Nazareński!
1949  I,17 |             mość?~- Bij go! łapaj!~- To się na nic nie zdało. On na
1950  I,17 |           Stankiewicz.~Kowalski zwrócił się ku więźniom z wściekłością.~-
1951  I,17 |                 pięści i począł zbliżać się ku nim.~Wtem Mirski rzekł
1952  I,17 |                 i mimo woli wyprostował się, bo rzeczywiście jego powaga
1953  I,17 |                bo żeby oficer rozsypiał się jako borsuk, a więźniowi
1954  I,17 |                niesłychana rzecz, która się od początku świata nie zdarzyła! ~-
1955  I,17 |               krzyknął Kowalski.~- Albo się jemu szabla nie przyda? -
1956  I,17 |             przyda? - mówił uśmiechając się Stankiewicz.~- Słusznie
1957  I,17 |                  Kowalski.~Nagle porwał się obu rękoma za głowę.~- I
1958  I,17 |              teraz do Birż wiózł?... Co się stanie, jeśli ty powiesz,
1959  I,17 |             nieprzyjaciół, sprzymierzył się z nimi przeciw miłościwemu
1960  I,17 |         dyscyplinie, hetmanowi własnemu się oponować? Ale kto dziś z
1961  I,17 |           wielkie na panu Rochu zdawała się czynić wrażenie. Oczy wytrzeszczył,
1962  I,17 |             który przy ojczyźnie będzie się oponował.~- Ba! kiedy ja
1963  I,17 |                na wóz, sam zaś usadowił się na jego koniu i jechał tuż
1964  I,17 |         Wołodyjowski rzekł:~- Pocieszże się waćpan, mości Kowalski,
1965  I,17 |           odjechał trochę od wozu bojąc się szyderstw: Wstydził się
1966  I,17 |                 się szyderstw: Wstydził się zresztą i więźniów, i własnych
1967  I,17 |               ten człowiek nie potrafił się salwować. Gdzie męstwem
1968  I,17 |                 i siłą nie poradzi, tam się fortelem wykręci.~Inni tracą
1969  I,17 |                 zawiśnie, albo polecają się Bogu czekając, co się stanie;
1970  I,17 |          polecają się Bogu czekając, co się stanie; a on zaraz poczyna
1971  I,17 |                a niech Bóg broni dostać się na jego język, bo ostrzejszego
1972  I,17 |             waćpan, że i szablą potrafi się zastawić? - pytał Stankiewicz.~-
1973  I,17 |            niewielka pociecha. Wszystko się tak składa, że lepiej nie
1974  I,17 |             wyrwać właśnie wtedy, kiedy się najmniej będziem spodziewali.~-
1975  I,17 |               przywykli, a przecie chce się jeszcze ojczyźnie posłużyć,
1976  I,17 |                Wołodyjowski. - Człek by się bił dzień i noc.~- A to
1977  I,17 |              złego.~Pan Michał zamyślił się i po chwili rzekł:~- Byłem
1978  I,17 |                pan nasz miłościwy, jako się w żołnierzach kocha i że
1979  I,17 |           Chmielnickiemu posiłkują, tak się w panu Czarnieckim kochają,
1980  I,17 |          księciu było to nie w smak, bo się zmarszczył i rzekł: "Jest
1981  I,17 |              czym znów rozmowa zwróciła się na pana Zagłobę. Pan Michał
1982  I,17 |          Wołodyjowski zaręczał, że mogą się od niego pomocy spodziewać,
1983  I,17 |          chybaby nie chcieli iść, czego się po nich nie spodziewam,
1984  I,17 |                    Prawda, wszelako jak się o wydaniu Litwy Szwedom
1985  I,17 |      Sałtuwes-Kałnas, pod którą wznoszą się Szawle. Po drodze zauważyli,
1986  I,17 |            hetmana do Szwedów rozbiegła się już po całej Żmudzi. Gdzieniegdzie
1987  I,17 |          szlacheckie, pragnące schronić się przed wojną w posiadłościach
1988  I,17 |            Żydów i mieszczaństwa gapiły się w rynku na nieznanych ludzi,
1989  I,17 |                 Pan Kowalski porozumiał się z oficerem, oznajmił się,
1990  I,17 |                się z oficerem, oznajmił się, kto jest, dokąd jedzie,
1991  I,17 |                 głąb kraju dotrzeć, aby się o jego stanie przekonać,
1992  I,17 |            Poswót ku Birżom, aby dostać się na prosty gościniec idący
1993  I,17 |          Stankiewicz - ale teraz już mi się wydaje, że nie masz dla
1994  I,17 |               jeden żołnierz - mieliśmy się z nimi bić, a teraz będziem
1995  I,17 |                 Nie tacy jak ty chcieli się na nich porwać, i masz,
1996  I,17 |                 nich porwać, i masz, co się stało!~- Największych rycerzy
1997  I,17 |               jakoby psu w gardło. Będą się nad nimi, żydowskie ich
1998  I,17 |               macie, znęcać.~- Bez Żyda się z takim szołdrą nie rozmówisz.
1999  I,17 |                 Nie wiadomo jeszcze, co się stanie. Toż i naszych dragonów
2000  I,17 |                 i naszych dragonów kupa się za Węgrzynami ujęła, których