Tom, Rozdzial

2001  I,17 |            służba!...~- Stój! - rozległ się nagle głos jadącego w przedzie
2002  I,17 |           gościńcu w przedzie wznoszące się kłęby kurzawy, jakoby stada
2003  I,17 |          włócznie, a tam kurzawa szybko się porusza. To jazda, to nasi!~-
2004  I,17 |            powtórzyli dragoni.~- Formuj się! - zabrzmiał głos pana Rocha.~
2005  I,17 |             drogi dzieliło zbliżających się od wozu i odległość zmniejszała
2006  I,17 |                 i odległość zmniejszała się z każdą chwilą, bo przeciwny
2007  I,17 |                koniec z kurzawy wysunął się potężny oddział wojska idącego
2008  I,17 |                od prawej strony, uwijał się pod buńczukiem jakiś potężny
2009  I,17 |                   i pod buńczukiem! Już się na hetmana kreował. Poznałbym
2010  I,17 |             człowiek takim umrze, jakim się urodził.~- Niechże mu Pan
2011  I,17 |                na niego waliła, przecie się nie zmieszał ani serca nie
2012  I,17 |                wóz, a tamci rozciągnęli się tymczasem i poczęli go zajeżdżać
2013  I,17 |           zakrzyknął pan Roch.~- Poddaj się! - wołano z drogi.~- Ognia! -
2014  I,17 |                chwilę; następnie rzucił się jakby wściekły na własnych
2015  I,17 |                 żołnierza.~Inni poczęli się cofać przed wściekłością
2016  I,17 |                komendy. Nagle rozsypali się, jak spłoszone stado kuropatw,
2017  I,17 |                 Wołodyjowskiego wysunął się błyskawicą naprzód i ucapił
2018  I,17 |             ucapił za kark podnoszącego się z ziemi oficera.~- To Józwa
2019  I,17 |                 mu w ręku; po czym jęli się wodzić jak dwa sczepione
2020  I,17 |          zleciał na ziemię i przewrócił się, ale pana Rocha nie puścił,
2021  I,17 |                 kulę, która przewracała się na gościńcu.~Nadbiegli inni.
2022  I,17 |               Kowalskiego, który targał się i szarpał jak niedźwiedź
2023  I,17 |                 odyniec psami, podnosił się znów i nie dawał za wygraną.
2024  I,17 |         zdyszanym głosem:~- Ha! przydał się na coś Zagłoba! Damy teraz
2025  I,17 |                mu pustoszyć! A co! udał się fortel?... Nie tym, to innym
2026  I,17 |                to innym sposobem byłbym się wydostał i waćpanów także!...
2027  I,17 |                  Gasztowtowie - cisnęli się naokoło wozu, a potężne
2028  I,17 |               mały rycerz, gdy uciszyło się nieco - towarzysze najmilsi!
2029  I,17 |              rzekł pan Michał zwracając się do Mirskiego.~- Ani myślę!
2030  I,17 |              odparł pan Michał.~- Warto się nad tym naradzić, co nam
2031  I,17 |              wiktorię odniósł. Pokazuje się, że nie zestarzała się jeszcze
2032  I,17 |         Pokazuje się, że nie zestarzała się jeszcze zbyt ani głowa,
2033  I,17 |           stronę, w której spodziewałem się ichmościów spotkać.~- A
2034  I,17 |                 ludzie właśnie tylko co się byli dowiedzieli o waszym
2035  I,17 |                 pana Stankiewicza, żeby się do kupy przeciw hetmanowi,
2036  I,17 |       Oczywiście objąłem komendę, bo mi się to należało.~- A skądżeś
2037  I,17 |                Lepiej dla okoniów nigdy się głową do szczuki nie zwracać,
2038  I,17 |          najprędzej i smołą polewa, aby się zbyt nie przypalił.~- Po
2039  I,17 |              przez jakowy casus dostali się w jego ręce, to by nam takiego
2040  I,17 |               pismo przeczyta?~Pokazało się, że jeden pan Stanisław
2041  I,17 |              rozstrzelać, jeno tak, aby się wieść nie rozeszła.~Pułkownicy
2042  I,17 |             było i w głowie nie chciało się pomieścić, że on nas żywych
2043  I,17 |             majętności, które po drodze się trafią, accurate mu wypłuczemy.
2044  I,17 |                 a po drodze bierzmy, co się da, ze spiżarniów, ze stajen,
2045  I,17 |                spichrzów, piwnic. Aż mi się dusza do tego śmieje, i
2046  I,17 |                pewna, że nikomu nie dam się w tym wyprzedzić. Co z pieniędzy
2047  I,17 |                 wreszcie pan Michał jął się kręcić na kulbace.~- A żeby
2048  I,17 |                Moja rada jest, że jeśli się zdarzy, to dlaczego nie? -
2049  I,17 |                Jana Kazimierza; niechże się pokaże że to nieprawda.~-
2050  I,17 |           brzuchach przejechać. Zgadzam się również, aby się na samego
2051  I,17 |                Zgadzam się również, aby się na samego księcia nie porywać,
2052  I,17 |                 z parę dni koło Kiejdan się pokręcić.~- Aby mu majętności
2053  I,17 |                pana Stankiewicza ku nam się przymkną. Jeżeli zaś już
2054  I,17 |           ludzie będą pojedynczo do nas się kupili. Nie bez tego, żeby
2055  I,17 |              pana Michała. Takich mogło się znaleźć w szeregach radziwiłłowskich
2056  I,17 |                Upity i stamtąd zanurzyć się w Puszczę Rogowską, do której,
2057  I,17 |                Rogowską, do której, jak się spodziewał, resztki rozbitych
2058  I,17 |        rozbitych opornych chorągwi będą się chroniły. Tymczasem stanął
2059  I,17 |            Szwedach, ale niewiele można się było od nich wywiedzieć.~
2060  I,17 |                 udzielić.~Gdy ściemniło się zupełnie, pan Wołodyjowski
2061  I,17 |                   rzekł.~Po czym puścił się wzdłuż szeregu.~- A nie
2062  I,17 |             gęstwin. Chorągiew posunęła się naprzód.~Oczy wszystkich
2063  I,17 |          czerwone światło i powiększało się z każdą chwilą.~- Łuna! -
2064  I,17 |          szeregach.~Pan Michał pochylił się ku Skrzetuskiemu.~- Szwedzi! -
2065  I,17 |                 opór dać albo chłopstwo się ruszyło, jeśli na kościół
2066  I,17 |             hetman nie wie o niczym, co się stało, i od nikogo się nie
2067  I,17 |               co się stało, i od nikogo się nie dowie, jeżeli Kowalski
2068  I,17 |            zwłaszcza że i fortelów może się chwycić.~- Tyle on zdatny
2069  I,17 |           prawie nic nie widzę. Żebyśmy się mieli po dniu bić, nigdy
2070  I,17 |               palcach jak wosk, nie bój się!... Ale to tam łuna coraz
2071  I,17 |                coraz większa. Gdzie mam się zatrzymać z Kowalskim?~-
2072  I,17 |                 naprzód.~Pożar rozlewał się coraz szerzej. Wiatr powiał
2073  I,18 |               bo po obu stronach paliło się kilka chałup, a inne zajmowały
2074  I,18 |                chałup, a inne zajmowały się od nich z wolna, gdyż wiatr
2075  I,18 |              gromadki ludzi poruszające się szybko w różne strony. Krzyk
2076  I,18 |            strony. Krzyk ludzki mieszał się z odgłosem dzwonów ukrytego
2077  I,18 |               wielu. Niektórzy ucierali się gromadami chłopów zbrojnych
2078  I,18 |             kłębów pierza, poobwieszali się ptactwem domowym, trzepocącym
2079  I,18 |             przez rajtarów i broniących się bezładnymi kupami mężów.~
2080  I,18 |            mężów.~Wszystko to poruszało się gwałtownie, na kształt lalek
2081  I,18 |                Wołodyjowski, zbliżywszy się z chorągwią do rozwartego
2082  I,18 |             zgnieść nie spodziewających się niczego napastników; ale
2083  I,18 |          spostrzegło naprzód zbliżającą się chorągiew. Jeden z nich
2084  I,18 |              stronę, z której spuszczał się ze swymi ludźmi pan Wołodyjowski.
2085  I,18 |                zaledwie bowiem rozległy się pierwsze tony, gdy jedni
2086  I,18 |              Jednakże z szeregu wysunął się oficer z trębaczem chcąc
2087  I,18 |               byli za ludzie zbliżający się tak wolno.~Widocznie sądził,
2088  I,18 |                od której nie spodziewał się zaczepki. Jął tedy machać
2089  I,18 |             rycerz-aby wiedzieli, czego się mają od nas spodziewać!~
2090  I,18 |            swoim, którzy także zbliżyli się rysią ku niemu.~Pierwszy
2091  I,18 |            ramionach rajtarów pochyliły się i zwisły na pendentach -
2092  I,18 |            ruchów.~To rzekłszy obejrzał się na swoich ludzi, czy szeregi
2093  I,18 |            szeregi w porządku, poprawił się w kulbace i krzyknął:~-
2094  I,18 |            Naprzód!~Laudańscy pochylili się ku szyjom końskim i ruszyli
2095  I,18 |                rąk tręzle i przechyliło się w tył, inni dobiegli i uderzyli
2096  I,18 |                inni dobiegli i uderzyli się z rajtarami pierś o pierś.~
2097  I,18 |              Wołodyjowski, spodziewając się bitwy w ciasnocie, kazał
2098  I,18 |               ich w tył, tak iż poczęli się cofać siekąc i bodąc rapierami,
2099  I,18 |              padać gęsto. Ciżba czyniła się coraz większa, szczęk szabel
2100  I,18 |                 coraz potężniej, cofali się z wolna, ale zawsze w dobrym
2101  I,18 |                  Trudno im zresztą było się rozproszyć, ponieważ silne
2102  I,18 |            Chwilami próbowali zatrzymać się, ale nie mogli podołać.~
2103  I,18 |               to właśnie walka zmieniła się w rzeź zaciekłą.~Pan Wołodyjowski,
2104  I,18 |                  a jednocześnie odzywał się krzyk ludzki przeraźliwy
2105  I,18 |                pan Wołodyjowski posuwał się ciągle naprzód, małe jego
2106  I,18 |                 złowrogie, i nie unosił się, i nie zapamiętywał, nie
2107  I,18 |         niewiasta rwąca konopie zanurzy się w nie tak, iż ją zupełnie
2108  I,18 |                 szeregi poczęły wysuwać się z opłotków na obszerniejszy
2109  I,18 |           dzwonnicą, a za nimi wysunęły się przednie. Rozległa się komenda
2110  I,18 |         wysunęły się przednie. Rozległa się komenda oficera, który pragnął
2111  I,18 |           prostokąt rajtarów rozciągnął się w mgnieniu oka wszerz, w
2112  I,18 |                jakoby klinem i zwróciła się pędem ku kościołowi, ku
2113  I,18 |                 Skrzetuski, nie zdążyło się sformować i rozproszyło
2114  I,18 |                 sformować i rozproszyło się najpierwej; prawe, w którym
2115  I,18 |        rozciągnięte zbytecznie, poczęło się łamać, mieszać, na koniec
2116  I,18 |             służba kościelna widząc, co się dzieje, zamknęła i podparła.
2117  I,18 |             wkoło, a laudańscy upędzali się za nimi. Gdzieniegdzie bito
2118  I,18 |                nimi. Gdzieniegdzie bito się większymi kupami, po kilkunastu
2119  I,18 |            gdzieniegdzie bitwa zmieniła się w szereg pojedynków i mąż
2120  I,18 |                pojedynków i mąż potykał się z mężem, rapier krzyżował
2121  I,18 |                 mężem, rapier krzyżował się z szablą, czasem strzał
2122  I,18 |               owdzie rajtar, wymknąwszy się spod jednej szabli, biegł
2123  I,18 |              Szwed lub Litwin wydobywał się spod obalonego rumaka i
2124  I,18 |                 grzywą, niektóre gryzły się ze sobą, inne, oślepłe i
2125  I,18 |          oślepłe i rozszalałe, zwracały się zadem do kup walczących
2126  I,18 |                spostrzegł go broniącego się przeciw dwom Butrymom i
2127  I,18 |           rycerz zaś przybiegł i starli się ze Szwedem, aż konie przysiadły
2128  I,18 |                 prysnął. Oficer schylił się do olster, lecz w tej chwili,
2129  I,18 |                 podtrzymali chwiejącego się na kulbace, mały rycerz
2130  I,18 |             więc inni widząc to zrywali się znów do bitwy i marli, jak
2131  I,18 |             ostatków.~Chłopstwo rzuciło się hurmem, drogą ode wsi, na
2132  I,18 |                poległych.~Tak skończyło się pierwsze spotkanie Litwinów
2133  I,18 |                   a najlepszy dowód, iż się dziwujesz, żem cię na hak
2134  I,18 |                chmyzie, myślałeś, że ci się pozwolę do Birż odprowadzić
2135  I,18 |             obmyć musisz, inaczej wyprę się ciebie i wszystkich Kowalskich.
2136  I,18 |               raz na zawsze i w dysputy się nie wdawaj, a mnie się trzymaj
2137  I,18 |          dysputy się nie wdawaj, a mnie się trzymaj za połę, to jeszcze
2138  I,18 |            wystrzałów, bo właśnie bitwa się we wsi rozpoczynała. Potem
2139  I,18 |               nasi, to nasi!~- Sumienie się w tobie budzi... A jakżeś
2140  I,18 |                  On ci tedy każé wyrzec się naprzód Radziwiłła i nie
2141  I,18 |                  pytał pan Roch drapiąc się w głowę.~- Rozkaz! - zakrzyknął
2142  I,18 |              niespokojniejszy.~- Zaliby się im nie powiodło?~- Wuj stary
2143  I,18 |                    Prawda!... Widzę, że się i twój dowcip na coś przyda.~-
2144  I,18 |              czarniawą masę poruszającą się z wolna drogą; jednocześnie
2145  I,18 |                 uszy pana Zagłoby odbił się znany mu głos pana Michała,
2146  I,18 |          uderzył konia ostrogami.~- Jak się macie?! jak się macie?!
2147  I,18 |        ostrogami.~- Jak się macie?! jak się macie?! już mnie niecierpliwość
2148  I,18 |                pies w studni. A godziło się to mnie, starego, na straży
2149  I,18 |                 mnie nie wyszła, tak mi się chciało szwedziny. Surowych
2150  I,18 |                 dostać i pieczonych, bo się tam kilkunastu w ogniu przypaliło.~-
2151  I,18 |                Szwedów przechodzi. Będą się tam oni za łby brali i okrutnie
2152  I,18 |              sobie wytłumaczą, jak i co się stało, gotowi się pobić!
2153  I,18 |              jak i co się stało, gotowi się pobić! Powaśnimy zdrajcę
2154  I,18 |                Szwedzi umieją, tyle lat się w Niemczech nawojowawszy.
2155  I,18 |                z waszmościów łaskaw tym się zająć, bo ja już i głosu
2156  I,18 |            waszmościów nie widzę, bo mi się powieki zamykają...~- Mości
2157  I,18 |          pójdźmy do stoga, wywczasujemy się jako susły, a jutro w drogę...
2158  I,19 |                  ROZDZIAŁ 19~Rozpoczęła się więc na Litwie wojna domowa,
2159  I,19 |          skutecznego oporu, rozdzieliło się na dwa obozy. Jedni, a zwłaszcza
2160  I,19 |                  poczęli słać wzajem do się groźne poselstwa. Z tych
2161  I,19 |           cztery wiatry. Resztki tułały się pojedynczo lub niewielkimi
2162  I,19 |            osłaniać. Lecz dowiedziawszy się o zdradzie hetmana, utworzyły
2163  I,19 |                On to głównie przyczynił się do rozbicia chorągwi Stankiewicza
2164  I,19 |           Wołodyjowski, po czym zwrócił się do wezwanych na radę towarzyszów
2165  I,19 |              opór Szwedom dać. Jeśli to się sprawdzi, tedy moglibyśmy
2166  I,19 |             między starymi towarzyszami się znaleźć, zamiast tu się
2167  I,19 |                 się znaleźć, zamiast tu się z kąta w kąt tłuc...~- A
2168  I,19 |             Zagłoba - radzę na Podlasie się przemknąć. Możemy tam owe
2169  I,19 |            mówił mały rycerz - przebrać się na Podlasie, bo trzeba się
2170  I,19 |              się na Podlasie, bo trzeba się będzie hetmanowi między
2171  I,19 |                hetmanem trzymają, to im się mniej dziwić, ale ów warchoł
2172  I,19 |              pan Wołodyjowski, bo chcąc się na Podlasie dostać, trzeba
2173  I,19 |                go do takiego gniewu, że się o życie jego obawiano, albowiem
2174  I,19 |               łaska mojego pana odwraca się od W. Ks. Mości i kara rychło
2175  I,19 |                z wyjaśnieniem, jak i co się stało, ale grot utkwił w
2176  I,19 |             duszy i rana paląca poczęła się jątrzyć coraz srożej. On,
2177  I,19 |                 czoło, monarchom sądził się być równym, zwycięstwami
2178  I,19 |     przywłaszczycielem tronu należącego się z prawa i krwi Janowi Kazimierzowi?~
2179  I,19 |           wściekłość hetmańska zwróciła się przeciw tym, którzy owego
2180  I,19 |               drugim przybłędą, wyrwali się w drodze do Birż. Posłaliśmy
2181  I,19 |            dyfidencje. Całe dzieło może się popsować przez tych zdrajców,
2182  I,19 |        miecznika rosieńskiego, szlachta się zbiera i przeciw nam praktyki
2183  I,19 |         zdrajców wszystkiego spodziewać się można. Sam udaj się w kilkadziesiąt
2184  I,19 |          spodziewać się można. Sam udaj się w kilkadziesiąt koni do
2185  I,19 |        przewodem Wołodyjowskiego burzyć się poczyna. Harasimowicza wysłaliśmy
2186  I,19 |             duszy, że pułkownikom udało się wymknąć z rąk szwedzkich,
2187  I,19 |                radziwiłłowskich wymknąć się mogli - jednakże spełnił
2188  I,19 |              wiem o tym, ale Bóg da, że się z czasem o moich intencjach
2189  I,19 |             ciasno, bo od Birż posunęły się ku południowi znaczne oddziały
2190  I,19 |                i coraz częściej zwracał się do pana Wołodyjowskiego
2191  I,19 |                 miłość boską, przebijem się czy nie przebijem?~- Tu
2192  I,19 |             przebijem?~- Tu o przebiciu się i mowy nie ma! - odpowiadał
2193  I,19 |               nie zdzierżę, bo nie mnie się z nim równać!... Sameś rzekł,
2194  I,19 |           Uczynię, co w mojej mocy, aby się wymknąć, ale jeśli do bitwy
2195  I,19 |        wszystkie bowiem serca odwróciły się były od Radziwiłła. Wykręcał
2196  I,19 |                 od Radziwiłła. Wykręcał się więc pan Michał, jak umiał,
2197  I,19 |              dziecinnych lat wezwyczaił się do wojen z Tatarami i Kozakami.
2198  I,19 |              nieraz w pobliżu strzelców się przemknie, a gdy psy zbyt
2199  I,19 |                 blisko go nacierają, to się odwróci i błyśnie białymi
2200  I,19 |                 skrzydła niewodu zeszły się ze sobą.~Było to pod Niewiażą.~
2201  I,19 |        pojedynczy człowiek nie zdołałby się pod ich ogniem przeprawić
2202  I,19 |              stronę.~Wówczas łuk począł się zaciskać. Środek jego wiódł
2203  I,19 |               Pan Wołodyjowski w ziemię się zapadł - w łozinie nie było
2204  I,19 |               ducha.~Sam hetman zdumiał się, a potem prawdziwe gromy
2205  I,19 |             ujść zdołał.~Jakoż pokazało się, że Wołodyjowski korzystając
2206  I,19 |                jej biegiem, prześliznął się tuż koło prawego skrzydła
2207  I,19 |               tego, że pragnął przebrać się do Horotkiewicza i Jakuba
2208  I,19 |           podpali miasta lub nie pokusi się o rabunek zamku?~Straszna
2209  I,19 |             nieobronny zamek łatwo stać się mógł łupem zuchwałego pułkownika.
2210  I,19 |             Wołodyjowskiemu, by targnąć się na samą rezydencję kiejdańską.
2211  I,19 |                i czasu, gdyż wymknąwszy się z początku nocy, zostawił
2212  I,19 |               je usypał, że długo by tu się nawet przeciw artylerii
2213  I,19 |            wspomnienie którego nie mógł się oprzeć hetman pewnego rodzaju
2214  I,19 |        podziwowi, ale podziw ów mieszał się z wściekłością, gdyż człowiekiem
2215  I,19 |          Szwedach, przeciwko dysydentom się zwrócą, naszym bowiem wyznawcom
2216  I,19 |                 nie zostawią.~- Chybaby się z generałem Pontusem porozumieć,
2217  I,19 |              twarz Ganchofa zarumieniła się z lekka, a oczy zaświeciły
2218  I,19 |             lekka, a oczy zaświeciły mu się z żądzy.~- Gdyby wasza książęca
2219  I,19 |               niebezpiecznie zapuszczać się w kraj wzburzony. Kto tam
2220  I,19 |                osobą swoją w tej chwili się znajduje i gdzie się będzie
2221  I,19 |             chwili się znajduje i gdzie się będzie za pół miesiąca lub
2222  I,19 |                posłać i familianta, aby się król jegomość przekonał,
2223  I,19 |       przyszłości, groźba ruiny. Targał się, szarpał, noce spędzał bezsennie,
2224  I,19 |                 dawniej czerwona, stała się sinawa, a z każdą niemal
2225  I,19 |               Słowem, żył w męce i giął się pod brzemieniem.~Ganchof
2226  I,19 |              nadziei, że książę namyśli się i jego wyśle.~Ale książę
2227  I,19 |             wyśle.~Ale książę zatrzymał się nagle i uderzył dłonią w
2228  I,20 |                myślą, że szlachcic może się zechce opierać nawet i zbrojną
2229  I,20 |           popołudniowa i słońce chyliło się już dobrze ku zachodowi,
2230  I,20 |                obłokami, które zasuwały się z wolna za widnokrąg, podobne
2231  I,20 |              czambułem do wsi, rozgląda się na wszystkie strony, czy
2232  I,20 |            pięknego oficera kłaniali mu się czapkami do ziemi. On zaś
2233  I,20 |              nim rozległe sady kończące się hen, aż na niskich łąkach.~
2234  I,20 |           zamyślonym okiem na wznoszące się przed nim budowle. Nie była
2235  I,20 |                 szyby w oknach wydawały się przy nich białe. Nad zrębem
2236  I,20 |               Nad zrębem ścian piętrzył się olbrzymi dach z czterema
2237  I,20 |           chmury białych gołębi kłębiły się nad dachem, to zrywając
2238  I,20 |                 nad dachem, to zrywając się z łopotaniem skrzydeł, to
2239  I,20 |             czarne gonty, to trzepocząc się naokoło słupów podpierających
2240  I,20 |             biegiem lat, że nie różniła się niczym od starej. Dwie oficyny,
2241  I,20 |            niezmiernie długie, wznosiły się po obu stronach właściwego
2242  I,20 |              właściwego dworu, stykając się z nim bokami i tworząc jakby
2243  I,20 |             wśród gęstych lip, wznosiły się słomiane dachy stodół, obór,
2244  I,20 |               wnet psy legawe, włóczące się po podwórzu, oznajmiły obcego
2245  I,20 |         drzwiach głównego domu pokazała się jakaś postać niewieścia,
2246  I,20 |        przerażona widokiem zbliżającego się gościa.~"Źle! - pomyślał
2247  I,20 |            pomyślał pan Andrzej - chowa się przede mną!"~Uczyniło mu
2248  I,20 |                przede mną!"~Uczyniło mu się przykro, i tym przykrzej,
2249  I,20 |          jagodach.~I złudzenie rozwiało się. Zaledwie go ujrzała, pierzchła
2250  I,20 |             zarazem.~Kmicic pokłonił mu się i rzekł:~- Dawno chciałem
2251  I,20 |              siebie niepewien.~I usunął się ode drzwi, ażeby gościa
2252  I,20 |              wejść pierwszy, i kłaniali się sobie wzajem w progu; wreszcie
2253  I,20 |        miecznikiem i po chwili znaleźli się w komnacie.~Zastali tam
2254  I,20 |                 nazwisko, gdy twarze im się zmieniły i najeżyli się
2255  I,20 |                 się zmieniły i najeżyli się obaj jako brytany na widok
2256  I,20 |         milczenie.~Pan Andrzej poczynał się niecierpliwić i wąsy gryzł,
2257  I,20 |                czub gładził.~- Napijesz się waszmość z nami szklaneczkę
2258  I,20 |             Proszę! Proszę!...~- Napiję się z waszmość panem! - rzekł
2259  I,20 |         miecznik.~Po chwili, poczuwając się widocznie jako gospodarz
2260  I,20 |                 chwilę, po czym zwrócił się znów do mieczniká i tak
2261  I,20 |                 szwedzkiego, spodziewał się nie mieszkając na nieprzyjaciela
2262  I,20 |                Wilnie trzeba szukać, bo się siedemnaście dni paliło.
2263  I,20 |             czernieją, z których ciągle się jeszcze dymi...~- Nieszczęście! -
2264  I,20 |              nieprzyjaciela. Nie dziwić się przeto, że zdrowie księcia
2265  I,20 |             wrogów jego przeszli.~- Tak się stało! - rzekł poważnie
2266  I,20 |                że do jego nieprzyjaciół się liczysz..~Pan miecznik począł
2267  I,20 |                 dłonie.~Pachołek ukazał się we drzwiach.~- A to nie
2268  I,20 |                    A to nie widzisz, że się mroczy?... Światła! - zakrzyknął
2269  I,20 |           rozkazu księcia, który sam by się do Billewicz wybrał, gdyby
2270  I,20 |             gdyż zwyczajna to rzecz, że się sąsiedzi odwiedzają, jeno
2271  I,20 |        zaprosinami przyjeżdżam i cieszę się, żeście oboje państwo w
2272  I,20 |         odmawiać!~Na to tamci podnieśli się z krzeseł.~- Więc to przymus? -
2273  I,20 |             chcą, czy nie chcą, bo mnie się tak spodobało, ale względem
2274  I,20 |                nie spadnie. Książę chce się rozmówić z tobą i chce,
2275  I,20 |                chłopstwo w kupy zbrojne się zbiera i rabuje, w Kiejdanach
2276  I,20 |                i Dowgird.~Kmicic począł się śmiać, zmarszczył brwi i
2277  I,20 |            odmowę. Sam książę waszmości się z tego wyekskuzuje, i bądź
2278  I,20 |               jego testament i zastanów się, czyby książę hetman mnie
2279  I,20 |                 że pan miecznik poczyna się chwiać w uporze.~- Mości
2280  I,20 |              jeno: zbuntowani żołnierze się włóczą i bezprawia czynią,
2281  I,20 |             bezprawia czynią, chłopstwo się kupi, szwedzkie wojska się
2282  I,20 |              się kupi, szwedzkie wojska się zbliżają, a waść mniemasz,
2283  I,20 |                 w tym ukropie uchronisz się od przygody, że cię dziś
2284  I,20 |           majętności i na osobę waściną się nie targną?... A cóż to,
2285  I,20 |          Billewicze - forteca? Obronisz się w nich? Czego tedy książę
2286  I,20 |                 komnaty. Kmicic zbliżył się szybko ku niej; lecz nagle
2287  I,20 |                na miejscu, więc skłonił się w milczeniu z daleka.~Miecznik
2288  I,20 |             spokoju... Ot, i sprawdziło się!~- Cóż robić? cóż robić?
2289  I,20 |           śmierć niż hańbę.~Tu zwróciła się z wyrazem najwyższej pogardy
2290  I,20 |                 twarzy Kmicica; zdawało się przez chwilę, że wybuchnie
2291  I,20 |               straszliwym gniewem, lecz się przemógł.~- Ach! mościa
2292  I,20 |            głęboko dotknięty.~- Kochasz się w ludzkiej męce - mówił
2293  I,20 |                  Wówczas Kmicic zwrócił się ku nim, ale już bardzo był
2294  I,20 |                drzwi do sieni otworzyły się cicho i jakiś obcy głos
2295  I,20 |                 wszystkie oczy zwróciły się ku drzwiom, w których stał
2296  I,20 |           szablą w dłoni. Kmicic cofnął się krokiem, jakoby widmo zobaczył.~-
2297  I,20 |             mały człowieczek.~I posunął się na środek izby; za nim weszli
2298  I,20 |           wolność szlachecką!~- Nie bój się waść! - odparł Wołodyjowski -
2299  I,20 |            mówił Wołodyjowski zwracając się do Kmicica - nie masz do
2300  I,20 |            zachodzę... Nie spodziewałeś się mnie?~- Tak jest! - rzekł
2301  I,20 |          księcia.~- Właśniem z tych rąk się wyśliznął... a to wiesz,
2302  I,20 |              Wówczas byłeś zabijaką, co się między szlachtą zwykle trafia
2303  I,20 |              żołnierzów zacnych, którzy się przy ojczyźnie oponowali,
2304  I,20 |                nie znajdziesz, która by się za tobą ujęła. Raz cię już,
2305  I,20 |                  pewnie i ona nie ujmie się za tobą.~Tu oczy wszystkich
2306  I,20 |                oczy wszystkich zwróciły się mimo woli na Billewiczównę,
2307  I,20 |                 Wołodyjowski zwróciwszy się ku drzwiom.~Rozległy się
2308  I,20 |                się ku drzwiom.~Rozległy się ciężkie stąpania, którym
2309  I,20 |               Panna Aleksandra wysunęła się także przeciwnymi drzwiami
2310  I,20 |                ręce; nagle w głowie jej się zakręciło, w piersiach tchu
2311  I,20 |             jedziem na Podlasie, bo tam się chorągwie przeciw zdrajcom
2312  I,20 |                a waćpaństwo zabierajcie się zaraz z nami. Nie ma innej
2313  I,20 |              Nie ma innej rady. Możecie się do Białowieży schronić,
2314  I,20 |                Jeszcze czas, bo później się papiery okrwawią. Kazałem
2315  I,20 |                 za wieś wyprowadzić, by się tu panna huku muszkietów
2316  I,20 |             wyszedł i po chwili rozległ się tętent konia, na którym
2317  I,20 |                pan Wołodyjowski zwrócił się do miecznika:~- A co robi
2318  I,20 |                 krewna waćpana?~- Modli się pewnie za tę duszę, która
2319  I,20 |          milczała, bo jak tu za zdrajcą się ujmować?!~- A miłowała go
2320  I,20 |        waćpaństwo, że pójdę obaczyć, co się tam z nią dzieje, boć to
2321  I,20 |               ciężki termin.~- A szykuj się waćpan do drogi! - zawołał
2322  I,20 |              komnaty.~Po chwili rozległ się jego krzyk przeraźliwy.
2323  I,20 |              głosem, nie rozumiejąc, co się stało, zbiegła się też służba
2324  I,20 |       rozumiejąc, co się stało, zbiegła się też służba ze światłem,
2325  I,20 |          dziewka ledwie żywa?... Gotowa się rozchorować.~- Stało się -
2326  I,20 |                się rozchorować.~- Stało się - rzekł Wołodyjowski. -
2327  I,20 |          mieczniku, powiedz pannie, jak się rzecz ma i że nie można
2328  I,20 |                wrócił i wszyscy poczęli się zbierać do drogi.~Zanim
2329  I,20 |             kwadrans, za oknami rozległ się hurkot kół i tupotanie kopyt
2330  I,20 |        oficerowie.~Wtem drzwi roztwarły się na rozcież i pan Zagłoba
2331  I,20 |               Oleńka z rumianej zrobiła się w jednej chwili biała jak
2332  I,20 |                biała jak kreda; zdawało się, że znów zemdleje, lecz
2333  I,20 |        tymczasem jak wieloryb, starając się dech złapać.~- Wstrzymałeś
2334  I,20 |               pan Zagłoba.~List kończył się, jak wiadomo, poleceniem,
2335  I,20 |                 rzekł Skrzetuski biorąc się oburącz za głowę - jakie
2336  I,20 |                list przeczytał, zamiast się z nim wracać do nas...~-
2337  I,20 |          pokazałeś?" A on na to: "Bo mi się nie spodobało!" Taka jucha
2338  I,20 |               najprędzej powiedzieć, co się przygodziło... Uf!...~-
2339  I,20 |              Lecz zanim skończył, drzwi się otworzyły i żołnierze wprowadzili
2340  I,20 |               pókiśmy żywi, żaden z nas się na ciebie nie targnie. Cóżeś
2341  I,20 |               cię turbowali.~Tu zwrócił się do żołnierzy:~- Odstąpić
2342  I,20 |               siadać!~Żołnierze cofnęli się i pan Andrzej został sam
2343  I,20 |        ojczyźnie pomagającego.~- Namyśl się więc waćpan dobrze - rzekł
2344  I,20 |                   Wiedziałem, że na nic się nie przyda was nawracać!...
2345  I,20 |                darował, nie ucieszyłbym się tak, jak z tego, żem go
2346  I,20 |           jechać w drogę... Koniska też się trochę wydychały - odpowiedział
2347  I,20 |                Mirski.~- Nie osiedzę ja się tu spokojnie i muszę jechać
2348  I,20 |                nie na rękę zaraz z wami się zrywać. Skoro tamten żywy
2349  I,20 |                a do takiej drogi trzeba się w to i owo zaopatrzyć. Bóg
2350  I,20 |          Wołodyjowski. - A waćpan gdzie się chcesz schronić?~- W puszczy,
2351  I,20 |                 i moja szablina przydać się ojczyźnie i królowi jegomości
2352  I,20 |                zdrów... Daj Bóg, abyśmy się w lepszych czasach spotkali.~-
2353  I,20 |                ratunek przyszli. Pewnie się tam gdzie w polu obok siebie
2354  I,20 |            Szczęśliwej drogi!~I poczęli się żegnać z sobą, a potem każdy
2355  I,20 |               każdy przychodził kłaniać się pannie Aleksandrze.~- Żonę
2356  I,20 |          Wołodyjowski.~Po nich zbliżali się inni. Wreszcie przyszedł
2357  I,21 |        Kmicicowi na odsiecz szedł bojąc się, by ten nie wpadł w ręce
2358  I,21 |          Wołodyjowskiego. Dowiedziawszy się, co zaszło, zagarnął miecznika
2359  I,21 |           Kiejdan i rad był w duszy, że się na tym burza skończyła.
2360  I,21 |          nadwornymi chorągwiami opierał się konfederatom, oczekując
2361  I,21 |            szwedzkich do zera.~Namyślał się więc książę nad tym, czyby
2362  I,21 |                Próbował hetman pojednać się z nim i wciągnąć go do swych
2363  I,21 |       odpowiedzi; mówiono natomiast, że się licytuje, sprzedaje, co
2364  I,21 |                wojskową potęgę. Garnęli się do niego zbiegowie, szlachta
2365  I,21 |             witebskiemu.~Tak to rysował się od fundamentów i chwiał
2366  I,21 |                 od fundamentów i chwiał się gmach zbudowany przez pychę
2367  I,21 |               Cała Rzeczpospolita miała się w tym gmachu zmieścić, a
2368  I,21 |           zmieścić, a tymczasem okazało się wprędce, że jednej Żmudzi
2369  I,21 |                  ale byłoby to przyznać się do bezsilności. Zresztą
2370  I,21 |           nieufność.~Hetman wyprawiając się w pomoc Kmicicowi miał był
2371  I,21 |          Billewicz nie zdybał, co stało się dlatego, że pan Andrzej,
2372  I,21 |           wracał sam jeden, więc wybrał się krótszą drogą, lasami, omijając
2373  I,21 |               do siebie.~- Nie udało ci się jako i mnie - rzekł, gdy
2374  I,21 |                twarz Radziwiłła pokryła się jakoby krwawym obłokiem.~-
2375  I,21 |             Twarz mu sczerniała, zerwał się z krzesła i rękoma począł
2376  I,21 |            głowy, a z gardzieli wydobył się chrapliwy ryk, w którym
2377  I,21 |                zrozumiał słowo:~- Duszę się!...~Na uczyniony alarm zbiegła
2378  I,21 |                 uczyniony alarm zbiegła się służba, nadworni medycy
2379  I,21 |                spotkał Charłampa, który się był już podleczył z ran
2380  I,21 |                bo jak książę zemrze, to się jego uczynki na nas skrupią.
2381  I,21 |             zniżył), kontent jestem, że się wymknął.~- To już mu tak
2382  I,21 |               wilki były i nie wymknęły się, a on się wymknął. Niech
2383  I,21 |                i nie wymknęły się, a on się wymknął. Niech go kule biją.
2384  I,21 |              kto wie, czy nie przyjdzie się go za połę uchwycić, bo
2385  I,21 |                 kuso. Szlachta okrutnie się od naszego księcia odwraca
2386  I,21 |                pokoje im dano, nie mogą się skarżyć, chyba na to, że
2387  I,21 |              pożegnawszy Charłampa udał się do siebie. Bezsenna noc,
2388  I,21 |           dwakroć poprzednio nie wahała się go ratować. Takaż to już
2389  I,21 |                okrutniejszą wydawała mu się Oleńka, tym większy czuł
2390  I,21 |                służyć, to przecie czuję się w tym niewinnym, bo z ręką
2391  I,21 |            pójdę z win nie popełnionych się oczyszczać ani miłosierdzia
2392  I,21 |                ustawał, owszem, wzmagał się coraz bardziej. Wróciwszy
2393  I,21 |        Wróciwszy do swych komnat rzucił się pan Andrzej na łoże i próbował
2394  I,21 |              zawzięte!~I znowu:~- Tegom się po tobie, panno, nie spodziewał...
2395  I,21 |                 druga, na koniec znużył się do reszty i drzemać począł
2396  I,21 |                 księcia.~Radziwiłł czuł się już lepiej i oddychał swobodniej,
2397  I,21 |                Kiejdanach, bo patrz, co się przez twoją instancję stało:
2398  I,21 |                którego bunt jako zaraza się szerzy. Mało tego: sam osobą
2399  I,21 |                wobec wszystkiego wojska się najeść, tyś ledwie z ich
2400  I,21 |                Podlasie i głowami buntu się staną. Patrz i ucz się!~
2401  I,21 |            buntu się staną. Patrz i ucz się!~Gdyby zginęli w Kiejdanach,
2402  I,21 |            pędzie chociaż o mały kamień się potknie, ten łatwo upadnie,
2403  I,21 |                 a kto upadnie, ten może się więcej nie podnieść, i tym
2404  I,21 |             byłaby nieoszacowana. Rzecz się już wyjaśniła, że to byli
2405  I,21 |                 nie zabiją, a bodaj czy się na tym skończy, bo mi tu
2406  I,21 |              łaska!... Dałby Bóg, żebym się nią nie otruł... Sztych
2407  I,21 |                  i pilnie zabiegał, aby się wszystkim spodobać...~-
2408  I,21 |         Chciałem z monarchami potężnymi się mierzyć, a upadłem tak nisko,
2409  I,21 |                    Ciasno mi... i duszę się... nie tylko dlatego, że
2410  I,21 |                 do łoża, a czasem chłód się nagły czyni... To znaczy,
2411  I,21 |                wiem, że są tacy, którzy się chwieją...~- Nie ma już
2412  I,21 |           reszta polskich ludzi poczyna się oglądać za siebie.~Kmicic
2413  I,21 |               na mnie przyszedł, bo już się nie powtórzy, a na dziś
2414  I,21 |              ludziach pokrzepić... I ty się rozpogódź, a nie mów nic
2415  I,21 |              dziś uniósł... Pilnuj, aby się to nie powtórzyło, bo o
2416  I,21 |                obsypał, sam Peterson by się nie powstydził... Idź teraz,
2417  I,22 |              Aleksandrą, zanim zgodziła się pójść na ową ucztę, którą
2418  I,22 |               ramienia Radziwiłła, mają się stawić pod groźbą gniewu
2419  I,22 |          książęcego, jakże więc opierać się mogą ci, którzy na łaskę
2420  I,22 |          wytrwali. Sam on, zanim ukazał się gościom, przygotował twarz
2421  I,22 |               tylko swawolnicy opierają się unii ze Szwecją; pragnął
2422  I,22 |          pragnął okazać, że kraj cieszy się z nim razem, więc nie szczędził
2423  I,22 |                 by echo o niej rozeszło się jak najdalej po kraju. Zaledwie
2424  I,22 |          szlachtę. Dziedziniec zapełnił się pojazdami, końmi i służbą,
2425  I,22 |             złotą", a gdy książę ukazał się wreszcie, cały jaśniejący
2426  I,22 |            zebranym obywatelstwie chcąc się przekonać, czy zawtórują
2427  I,22 |             książę zaraz począł kłaniać się i dziękować za afekt szczery
2428  I,22 |             naokół po sali, zatrzymywał się przed znajomymi, nie szczędząc
2429  I,22 |              twarz chmurna rozpogadzała się pod wpływem ciepłych promieni
2430  I,22 |             wytchnienia, który nie chce się powadzić o nas ze Szwedami.~-
2431  I,22 |             Boże, aby wszystko zmieniło się na lepsze!~Byli wszelako
2432  I,22 |                 i na niego we wszystkim się zdajmy. Niechże Litwę i
2433  I,22 |               chwiać jak falą. I upajał się tymi wyrazami, i sam siebie
2434  I,22 |     zasłyszanych zdań to, które zdawało się go najbardziej uniewinniać:~-
2435  I,22 |          wówczas twarz jego wypogodziła się zupełnie. Samo porównanie
2436  I,22 |                jego dumie, więc zbliżył się zaraz do pana Jurzyca i
2437  I,22 |                w myśl utrafił. Weselcie się, panowie bracia! Chciałbym
2438  I,22 |     obszerniejsze.~Radziwiłł uśmiechnął się z przymusem i poszedł dalej.~
2439  I,22 |                W tej chwili też zbliżył się do niego marszałek z doniesieniem,
2440  I,22 |                  gdyż Kmicicowi dostało się miejsce między miecznikiem
2441  I,22 |            wymienione, i oboje zawahali się w pierwszej chwili: lecz
2442  I,22 |             zapewne na myśl, że opierać się byłoby to samo, co ściągać
2443  I,22 |           byłoby to samo, co ściągać na się oczy wszystkich obecnych,
2444  I,22 |              anielskiej urodzie mieścić się mogła!" - pomyślał sobie.
2445  I,22 |                gniew straszny. Uspokoił się dopiero, gdy sobie przypomniał,
2446  I,22 |                 na nią spojrzę, a potem się w drugą stronę zwrócę" -
2447  I,22 |            całego serca, więc nie mogła się oprzeć mimowolnemu podziwowi
2448  I,22 |             mówiło jej serce - wszystko się między wami skończyło, aleś
2449  I,22 |                 Skoro nie stoi, niechże się obejdzie" - rzekła sobie
2450  I,22 |                  nie chciał, przyszłoby się tylko próżno wstydu najeść.
2451  I,22 |               ku Kmicicowi, jakby chcąc się przekonać, czy skruchy już
2452  I,22 |             właśnie nastąpiło spotkanie się ich oczu, po którym tak
2453  I,22 |               po którym tak zawstydzili się oboje.~Skruchy Oleńka może
2454  I,22 |             przemocą do oczu i schyliła się jeszcze mocniej nad stołem,
2455  I,22 |                tymczasem uczta ożywiała się z wolna.~Z początku widocznie
2456  I,22 |                ucztującym. Gwar wzmagał się.~Na koniec książę wstał.~-
2457  I,22 |             panowie, bo to zdrowie pije się stojący. Biesiadnicy wstali
2458  I,22 |          sąsiadów, a ci gryźli wąsy, by się nie roześmiać, widocznie
2459  I,22 |                 wierzch, wąsy poruszały się na zaczerwienionych twarzach
2460  I,22 |            wstrząsał ich ciała, odbijał się od sklepień sali i trwał
2461  I,22 |              hetmańskiej, która mieniła się jak tęcza.~Radziwiłł pohamował
2462  I,22 |             szable weźmie...~Tu zwrócił się do biesiadników:~- Wstań,
2463  I,22 |              nikt nie wstał. Nie śmiano się już również, bo w głosie
2464  I,22 |              mimowolny niepokój, co też się stanie...~Lecz nie stało
2465  I,22 |                stanie...~Lecz nie stało się nic, jeno ochota do uczty
2466  I,22 |               nic, jeno ochota do uczty się popsuła. Próżno służba dworska
2467  I,22 |                na ich twarzach malowało się głębokie zniechęcenie.~Ganchof
2468  I,22 |                gniewu. Ale książę mylił się posądzając go w tej chwili
2469  I,22 |       rozdzielała.~Chwilami wydawało mu się, że kocha tę dziewczynę
2470  I,22 |           zarazem i sobie.~Życie tak mu się powikłało, że stało się
2471  I,22 |                 się powikłało, że stało się dla tej prostej natury zbyt
2472  I,22 |               siecią, z której nie może się wyplątać.~Niespokojny i
2473  I,22 |                chwilą. Obecnym wydawało się, że ucztują pod dachem z
2474  I,22 |                 z ołowiu, który wspiera się na ich głowach.~Tymczasem
2475  I,22 |          listami?~Nowo przybyły skłonił się nisko.~- Tak jest, jaśnie
2476  I,22 |                uczcie siedzimy, bo mogą się znaleźć nowiny, którymi
2477  I,22 |                 znaleźć nowiny, którymi się będę chciał z waszmościami
2478  I,22 |                 w jego twarzy i starali się odgadnąć z niej treść pisma.
2479  I,22 |            donosi m i, że ci, co woleli się konfederować niż na nieprzyjaciela
2480  I,22 |             rzucił, twarz rozjaśniła mu się uśmiechem triumfu i radości.~-
2481  I,22 |          Województwo sieradzkie poddało się Szwedom! - zakrzyknął -
2482  I,22 |             odstępuje! Sam on na Kraków się cofa, Szwedzi idą za nim.
2483  I,22 |            Kraków musi upaść.~- Cieszmy się, mości panowie! -rzekł dziwnym
2484  I,22 |             Szczaniecki.~- Tak, cieszmy się! - powtórzył hetman nie
2485  I,22 |                 zauważywszy tonu, jakim się Szczaniecki odezwał.~I radość
2486  I,22 |            osoby książęcej, twarz stała się w jednej chwili jakby młodszą,
2487  I,22 |                  spojrzał, rozpromienił się cały jak słońce i krzyknął:~-
2488  I,22 |        odstępują prawego pana i poddają się nieprzyjacielowi. Było przy
2489  I,22 |          Opaliński pod Ujściem. Cieszmy się, mości panowie! Na pohybel
2490  I,22 |                gwoździe. Humory ożywiły się i stopniowo stawały się
2491  I,22 |                 się i stopniowo stawały się coraz lepsze.~Coraz częstsze
2492  I,22 |            głosy jęły powtarzać: "Stało się! nie ma już rady!" - "Może
2493  I,22 |              Może będzie lepiej! Trzeba się zgodzić z fortuną!" - "Książę
2494  I,22 |              oddechów ludzkich uczyniło się duszno jak w łaźni.~Panna
2495  I,22 |            Panna Aleksandra przechyliła się przez Kmicica ku miecznikowi
2496  I,22 |                  lecz z całej duszy bał się Radziwiłła.~Tymczasem, na
2497  I,22 |                 wstała usiłując wymknąć się tak, aby niczyjej uwagi
2498  I,23 |              pragnął koniecznie widzieć się z księciem, ale odpowiedziano
2499  I,23 |              Graf Magnus okrutnie wolno się posuwa i wiadomo dlaczego!
2500  I,23 |          pójdzie...Myślałem, że będziem się bili, że żyć będziemy w