Tom, Rozdzial

5501 II,39 |            wojewodzie wileńskiemu prawdę w oczy gadał ani dbając, czy
5502 II,39 |         Tymczasem jeńcy, których Tatarzy w kupie przed hetmanem trzymali
5503 II,40 |                  do Janowa i tam posiłki w piechocie otrzymał, które
5504 II,40 |                nas ognie książęce widać. W Janowie mają tydzień wypocząć.
5505 II,40 |                 wojska stanęły sobie oko w oko. Przewidywano też, że
5506 II,40 |                 siebie, łapiąc powietrze w zadyszane gardziele - i
5507 II,40 |               ujrzał Kmicica, chwycił go w ramiona i rzekł:~- Już mi
5508 II,40 |               złowrogie światła zabłysły w oczach.~- Jeślim mu aniołem
5509 II,40 |           prywatnego.~Kmicic skłonił się w milczeniu, ale nie znać
5510 II,40 |                  jeszcze więcej. Dawniej w tym obliczu malowała się
5511 II,40 |                komu ten człowiek zapisał w duszy zemstę, ten winien
5512 II,40 |                  już straszliwie. Usługi w tej wojnie oddał istotnie
5513 II,40 |             jeńców był bez miłosierdzia. W Siemiatyczach, w Bockach,
5514 II,40 |           miłosierdzia. W Siemiatyczach, w Bockach, w Orlej i około
5515 II,40 |                Siemiatyczach, w Bockach, w Orlej i około Bielska napadł
5516 II,40 |                głuchą nocą na cały obóz.~W Wojszkach, niedaleko Zabłudowa,
5517 II,40 |          Wojszkach, niedaleko Zabłudowa, w szczerych radziwiłłowskich
5518 II,40 |           zasiadł, omal żywcem nie wpadł w jego ręce i tylko dzięki
5519 II,40 |            idących kościotrupów podobne, w obłędzie, w przerażeniu,
5520 II,40 |        kościotrupów podobne, w obłędzie, w przerażeniu, w bezsenności.
5521 II,40 |                 obłędzie, w przerażeniu, w bezsenności. Wściekłe wycie
5522 II,40 |            istotnie był chory, a chociaż w sercu tego człowieka nigdy
5523 II,40 |                ślepo, przepowiedzieli mu w Prusach, iż osoby jego nic
5524 II,40 |                  iż osoby jego nic złego w tej wyprawie nie spotka,
5525 II,40 |             wodza, powtarzano z podziwem w Niderlandach, nad Renem
5526 II,40 |             Renem i we Francji, bity był w tych zapadłych lasach przez
5527 II,40 |                zwyciężony.~Była przy tym w tym pościgu taka niezwykła
5528 II,40 |               poznać osobę i przez drogę w czasie pościgu urządzał
5529 II,40 |                  oba wojska stoczyły się w okolicy Sokółki, Bogusław
5530 II,40 |                  jeszcze, że pan Sapieha w tego rodzaju praktykach
5531 II,40 |              prawie wszystkimi językami; w bitwie zaś rzucał się w
5532 II,40 |                  w bitwie zaś rzucał się w największy wir tak szalenie,
5533 II,40 |              Opowiadano o nim, że karocę w biegu, chwyciwszy za tylne
5534 II,40 |               był tak trzeźwy, jakby nic w usta nie brał. Z ludźmi
5535 II,40 |               nieużyty, dumny, zaczepny, w Bogusławowym ręku miękł
5536 II,40 |               przy tym i jakowąś dzikość w duszy, która wybuchała od
5537 II,40 |              który naprawdę nikogo nigdy w życiu nie kochał, miał niezwalczoną
5538 II,40 |             polegał, a używał go zarówno w wojnie, jak i do układów,
5539 II,40 |                wojnie, jak i do układów, w których śmiałość, a nawet
5540 II,40 |             uderzył swymi bladymi oczyma w pana Sapiehę.~Pan Sapieha,
5541 II,40 |            Mniemam, że książę to właśnie w liście owym proponuje waszej
5542 II,40 |                  to prawem posyła wojsko w granice Rzeczypospolitej,
5543 II,40 |              Prawem mocniejszego.~- Może w Prusiech takie prawa egzystują,
5544 II,40 |                swego albo na lepszego, i w oczach Kmicica znalazł starosta
5545 II,40 |            książę krajczy Radziwiłł jest w moim obozie... Mów waść,
5546 II,40 |               dostojność, powiem, co mam w sercu: nienawidzi ten, który
5547 II,40 |            Sakowicz utkwił straszne oczy w hetmanie i rzekł dobitnie:~-
5548 II,40 |             Nastąpiła chwila ciszy, lecz w tej ciszy usłyszał pan Sapieha,
5549 II,40 |                 chrześcijańskiej pragnie w spokoju do Prus odejść,
5550 II,40 |            została odesłana. Ci mogą być w rumel wymienieni.~- Waść
5551 II,40 |              tedy waść nas tak dojeżdżał w drodze? Musiałeś u Kmicica
5552 II,40 |                  patrząc surowo i bystro w oczy rycerza - zali nienawiść
5553 II,40 |             rycerza - zali nienawiść tak w tobie sumienie zgłuszyła,
5554 II,40 |                  o niej dał wiadomość... W takim ręku była...~- Uspokój
5555 II,40 |               chwila milczenia.~- Książę w matni - rzekł po chwili
5556 II,40 |                by mnie skarał, gdybym go w takich terminach zaniechał.~
5557 II,40 |               hetman zaraz pisać zaczął. W kwadrans później Kozak skoczył
5558 II,40 |           Sakowicz został jako zakładnik w Sokółce.~
5559 II,41 |         pierwszym strażom książęcym, ale w całym obozie Bogusława nikt
5560 II,41 |                  się było długo i krwawo w niej bronić, lecz nowego
5561 II,41 |                 wycie tatarskie słyszano w Suchowolu na północ, zatem
5562 II,41 |                   Bogusław musiał wysłać w tę stronę wszystką lekką
5563 II,41 |                 z obawy jakowej zasadzki w lasach.~Bogusław, jakkolwiek
5564 II,41 |               Bogusław, jakkolwiek febra w połączeniu z silną gorączką
5565 II,41 |                  czterem drabantom nosić w otwartej lektyce. Tak zwiedził
5566 II,41 |                  się zbliża.~Było to już w ulicy. Bogusław nie mógł
5567 II,41 |                głowę zasłoniętą workiem, w którym tylko otwór na usta
5568 II,41 |           tajemnicy.~Po czym zwrócił się w ciemności do pana Andrzeja:~-
5569 II,41 |                     Pismo przywiozłem, a w mojej prywatnej sprawie
5570 II,41 |                  mojej prywatnej sprawie w kwaterze przemówię.~- To
5571 II,41 |                  ciasno.~Ruszyli. Książę w lektyce, a Kmicic obok konno.
5572 II,41 |                   a Kmicic obok konno. I w ciemnościach spoglądali
5573 II,41 |              twarz książęca rysowały się w niewyraźnych, szarych i
5574 II,41 |                 chęć zemsty wezbrały tak w jego sercu, iż zmieniły
5575 II,41 |                   iż zmieniły się prawie w szał... Ręka mimo woli szukała
5576 II,41 |                 począł mu zaraz wichrzyć w mózgu i szeptać:~- Krzyknij
5577 II,41 |                 i szeptać:~- Krzyknij mu w ucho, ktoś jest, i rozbij
5578 II,41 |                  ktoś jest, i rozbij łeb w drzazgi... Noc ciemna...
5579 II,41 |                jakby ją chciał rozgnieść w dłoni.~- Raz, dwa, trzy!.. -
5580 II,41 |                     szepnął diabeł.~Lecz w tej chwili koń jego, czy
5581 II,41 |                  to że uderzył nozdrzami w hełm drabanta, czy przestraszył
5582 II,41 |                  że zarył nagle kopytami w ziemię, potem potknął się
5583 II,41 |           buzdygan za pas i jechał dalej w pobliżu lektyki. Jednakże
5584 II,41 |          zwłaszcza o Oleńce.~I czuł, jak w ciemności gorące rumieńce
5585 II,41 |               jej nie tyka - mówił sobie w duszy - niech jej nie tyka,
5586 II,41 |                   niech jej nie tyka, bo w tym jego śmierć i moja...
5587 II,41 |           cierpiał okrutnie pan Andrzej; w piersiach nie stawało mu
5588 II,41 |                  zdoła z siebie wydobyć. W tym ucisku dusznym począł
5589 II,41 |                 chwili znaleźli się obaj w osobnej komnacie, w której
5590 II,41 |                 obaj w osobnej komnacie, w której na kominie żarzyły
5591 II,41 |               się, książę zaś przechylił w tył głowę, przymknął oczy
5592 II,41 |               Pan Andrzej stał przed nim w świetle świecznika. Książęce
5593 II,41 |               dziwne światła błysnęły mu w oczach.~- Dobrze! - wyrzekł -
5594 II,41 |                Nastała chwila milczenia, w czasie której dwóch tych
5595 II,41 |                podam sposób: uderz jutro w bitwie na pana Sapiehę,
5596 II,41 |                patrzeć iskrzącymi oczyma w oczy Kmicica.~- Wasza książęca
5597 II,41 |                 pycha ci z ócz błyska, a w gębie grzmi jak w chmurze?
5598 II,41 |              błyska, a w gębie grzmi jak w chmurze? Czołem do radziwiłłowskich
5599 II,41 |                     Zadowolenie błysnęło w Bogusławowych oczach. Wroga
5600 II,41 |              przed nim z włosem zjeżonym w czuprynie, dygocący na całym
5601 II,41 |                 ciele. Twarz jego, nawet w spokoju do głowy jastrzębiej
5602 II,41 |                rycerza.~Wszyscy patrzyli w milczeniu, zdumieni słynnym
5603 II,41 |                nim.~Kmicic podniósł się. W twarzy jego nie było już
5604 II,41 |                  brzeźniak i znalazł się w pustym polu, na którym ujrzał
5605 II,41 |                Żołnierze stali szeregiem w kwadrat, w środku był majdan,
5606 II,41 |               stali szeregiem w kwadrat, w środku był majdan, na nim
5607 II,41 |               trzymających konie, ubrane w szleje, i kilkunastu ludzi
5608 II,41 |           żołnierzy. Jakiś człek, ubrany w półkożuszek bez rękawów,
5609 II,41 |                  bez rękawów, podawał mu w tej chwili gorzałkę w płaskim
5610 II,41 |                 mu w tej chwili gorzałkę w płaskim kubku, którą Soroka
5611 II,41 |                   Wypiwszy splunął, a że w tej właśnie chwili postawiono
5612 II,41 |             Kmicica między dwoma konnymi w pierwszym szeregu, więc
5613 II,41 |               milczenie. Cóż mieli mówić w takiej chwili! Wtem oprawca,
5614 II,41 |                 Głowbicz.~Jednakże człek w kożuszku przechylił manierkę
5615 II,41 |                  ciszy.~Pochodnie drżały w rękach trzymających je ludzi.
5616 II,41 |             Głowbicz.~Pomruk zmienił się w gwar głośny, w którym brzmiały
5617 II,41 |               zmienił się w gwar głośny, w którym brzmiały pojedyncze
5618 II,41 |   Rzeczypospolitej! Was otoczono i jutro w pień wycięci będziecie!
5619 II,41 |                 litewski!~Gwar przeszedł w huk. Szeregi złamały się.
5620 II,41 |                  inne głosy.~- Jutro wam w hańbie umierać! - ryczał
5621 II,41 |                 ryczał Kmicic.~- Tatarzy w Suchowolu!~- Książę zdrajca!~-
5622 II,41 |               Bij!~- Do księcia!~- Stój!~W zamieszaniu jakaś szabla
5623 II,41 |                 Kmicica. Ten zaś skoczył w tej chwili na jednego z
5624 II,41 |             miejsca, potem wyciągnął się w długiego węża.~Ujechawszy
5625 II,41 |                obok.~Żołnierz przycisnął w milczeniu tę dłoń do ust.~
5626 II,41 |                mruknął Kmicic.~Tymczasem w Janowie książę Bogusław,
5627 II,41 |              Nastała chwila ciszy.~- Bić w kotły i w bębny - ozwał
5628 II,41 |            chwila ciszy.~- Bić w kotły i w bębny - ozwał się wreszcie
5629 II,41 |                  Bogusław - niech wojsko w szyku staje!~Oficer wyszedł,
5630 II,42 |                ciekawością, bijąc często w dłonie i za głowę się biorąc.~-
5631 II,42 |                    rzekł hetman - że kto w zemście przesadzi, temu
5632 II,42 |                  Ja go nie spostponuję i w zemście, da Bóg, nie przesadzę!~-
5633 II,42 |                  którzy za Janowem stali w lasach i na gościńcach z
5634 II,42 |                pola, łąki i niższe drogi w grząskie błoto.~Bogusław
5635 II,42 |           Schudłeś! - rzekł uderzając go w brzuch pięścią - ale po
5636 II,42 |               się.~- Zaśby ich nie można w pole wywabić?~- Nie wychodzą.~-
5637 II,42 |            zabrali go i ponieśli.~Kmicic w powrocie, zamiast jechać
5638 II,42 |                bo wiosna była nad podziw w wody obfita. Kmicic popatrzył
5639 II,42 |               popatrzył na rzekę, rzucił w wodę kilkanaście pokruszonych
5640 II,42 |              skostnieją.~- Rozgrzeją się w ogniu.~- Kiszmet!~Nim zmroczyło
5641 II,42 |               pierwszej gwieździe rzucił w wodę około ośmiuset koni
5642 II,42 |              lewo i wparli znów bachmaty w rzekę, aby wylądować za
5643 II,42 |                tamci atakują!~I ruszyli.~W ciemności widać było tylko
5644 II,42 |              więcej patrzących przed się w pole, na którym jazda ucierała
5645 II,42 |              piechota poczęła ruszać się w nich niespokojnie; coraz
5646 II,42 |               wąż dusi upatrzoną ofiarę.~W kupie owej brzmiały rozdzierające
5647 II,42 |             okrzyki, bo wolentarze, choć w słabszej liczbie, poznawszy,
5648 II,42 |           poznawszy, iż pan Babinicz już w szańcach, natarli z wściekłością
5649 II,42 |           płonące zagasły i walka trwała w ciemnościach.~Lecz nie trwała
5650 II,42 |       piechurowie poszli pod nóż. Jazda, w której dużo było swoich
5651 II,42 |                 mianowicie sto dragonii, w pień wycięto.~Gdy księżyc
5652 II,42 |                ich jak wicher do Janowa.~W kwadrans później podpalono
5653 II,42 |              podpalono nieszczęsną osadę w czterech rogach, a w godzinę
5654 II,42 |               osadę w czterech rogach, a w godzinę jedno morze płomieni
5655 II,42 |           powieść ich dalej.~Już stanęli w ordynku i wyciągnęli się
5656 II,42 |                 ordynku i wyciągnęli się w ławę, gdy nagle, na polu
5657 II,42 |                   na polu oświeconym jak w dzień pożarem, ujrzeli przed
5658 II,42 |               rycerz, widny z daleka, bo w srebrne blachy ubrany i
5659 II,42 |              jednej strony lud olbrzymi, w błyszczących kirysach, z
5660 II,42 |           prostymi szablami wyniesionymi w prawicach ku górze, z drugiej
5661 II,42 |                   Arkany poczęły świstać w powietrzu.~Lecz na czele
5662 II,42 |                białym koniu biegł ciągle w pierwszym szeregu, a między
5663 II,42 |                  wyszedł z brzeźniaków i w gołym polu wpadł na piechoty
5664 II,42 |             mierzyć. Ciął mnie koncerzem w głowę i obalił razem z koniem...
5665 II,42 |                   Tę misiurkę powinieneś w kościele powiesić.~- Będziem
5666 II,42 |                  list. Kmicic przeczytał w głos następujące słowa:~"
5667 III,1 |                               ROZDZIAŁ 1~W czasie gdy w Rzeczypospolitej
5668 III,1 |                  ROZDZIAŁ 1~W czasie gdy w Rzeczypospolitej wszystko,
5669 III,1 |                Karol Gustaw bawił ciągle w Prusach, zajęty dobywaniem
5670 III,1 |    Rzeczypospolitej, lecz wyrzekając się w duszy całości, chciał przynajmniej
5671 III,1 |                  pruskiego ducha ożywić, w wierności go utwierdzić,
5672 III,1 |               Kazimierza na nowo, choćby w ostatnim jej krańcu, dosięgnąć.
5673 III,1 |              przy miastach i nim się kto w Rzeczypospolitej opatrzył,
5674 III,1 |                  on już minął Warszawę i w największe płomienie pożaru
5675 III,1 |              ludzki i wesoły, klaszczący w dłonie jeździe polskiej,
5676 III,1 |                 i gałęzie, wilcy zaś idą w trop za nim i nie śmiąc
5677 III,1 |                ciągnęły za armią Karola, w coraz ciaśniejsze łącząc
5678 III,1 |         wytrwalej jak cień, bo we dnie i w nocy, w pogodę i w niepogodę;
5679 III,1 |               cień, bo we dnie i w nocy, w pogodę i w niepogodę; przed
5680 III,1 |                dnie i w nocy, w pogodę i w niepogodę; przed nim zaś
5681 III,1 |                zapasy, że musiał iść jak w pustynię, nie mając głowy
5682 III,1 |             głowy gdzie schronić lub się w głodzie czym pokrzepić.
5683 III,1 |                 i Ruś, i Litwa, i Żmudź. W zamkach i w wielkich miastach,
5684 III,1 |              Litwa, i Żmudź. W zamkach i w wielkich miastach, niby
5685 III,1 |               bory, pola, rzeki były już w polskim ręku. Nie tylko
5686 III,1 |                   a jeńcy, którzy wpadli w chłopskie ręce, umierali
5687 III,1 |                 chłopskie ręce, umierali w mękach straszliwych.~Próżno
5688 III,1 |                na wieczne czasy i ziemię w nagrodę otrzyma, chłopi
5689 III,1 |                  lud z ługów i pól tkwił w lasach, czynił zasieki Szwedom
5690 III,1 |               mniejsze prezydia, wycinał w pień podjazdy. Cepy, widły
5691 III,1 |              bardziej zaś gniew wzbierał w sercu Karola, że przed kilkunastu
5692 III,1 |                 Częste też bywały narady w obozie szwedzkim. Szli z
5693 III,1 |             bojową zostawił, i Aszemberg w prowadzeniu jazdy między
5694 III,1 |                 wszystko wodzowie biegli w zdobywaniu miast i w polu
5695 III,1 |              biegli w zdobywaniu miast i w polu królowi tylko samemu
5696 III,1 |           ustępujący.~Ci tedy lękali się w sercach, aby całe wojsko
5697 III,1 |               będziesz zapuszczał się aż w ruskie kraje za nieprzyjacielem,
5698 III,1 |               Gdzie są owe wojska, które w pomoc nam przyjdą, gdzie
5699 III,1 |                nam przyjdą, gdzie zamki, w których moglibyśmy odżywić
5700 III,1 |              bokach, a czasem, zapadłszy w głuchych lasach, puszczał
5701 III,1 |             której strony uderzy. Nieraz w zmrokach nocnych rozpoczynali
5702 III,1 |             Nużyli się śmiertelnie, szli w chłodzie, głodzie i zmartwieniu,
5703 III,1 |               chorągwie polskie, stojące w gotowości rzuciwszy się
5704 III,1 |               Angielczyków Wikilsona - i w mgnieniu oka pożarli ich,
5705 III,1 |                jeden wir z niej uczynią. W mgnieniu oka zepchnięto
5706 III,1 |                Wołodyjowski, chociaż się w szwedzkie szeregi jako nurek
5707 III,1 |             szwedzkie szeregi jako nurek w wodę z głową zanurzał, najmniejszej
5708 III,1 |                nie umiały stanąć na czas w ordynku; niektóre koni nie
5709 III,1 |                rozkazom, aby ciągle były w pogotowiu, zażywały wczasu
5710 III,1 |               niespodzianie, wnet poszły w rozsypkę i ku Wieprzowi
5711 III,1 |           jeszcze zostające.~Radość była w obozie szwedzkim niezmierna.
5712 III,1 |           zwycięstwo szło jak i dawniej, w jego ślady, że ledwo się
5713 III,1 |             Wittenberg skłonił się tylko w milczeniu, a Karol mówił
5714 III,1 |                   Wojska roztasowały się w Gołębiu, w Krowienikach
5715 III,1 |               roztasowały się w Gołębiu, w Krowienikach i w Życzynie.
5716 III,1 |                Gołębiu, w Krowienikach i w Życzynie. Rajtarowie pozapalali
5717 III,1 |                chłopów wziętych z bronią w ręku i kilku pacholików
5718 III,1 |           Końskowolę, Markuszew i Garbów w mili od głównej siły. Gdyby
5719 III,1 |              przybył do Garbowa, wesół i w dobrym humorze. Już właśnie
5720 III,1 |               one dwa pułki?~- Wszystkie w pień wycięte. Mnie jednego
5721 III,1 |                 podesłał języka, aby nas w zasadzkę wprowadzić. Jakoż
5722 III,1 |                chyba ten człowiek wszedł w przymierze - rzekł przykładając
5723 III,1 |               wzbudzał strach nieopisany w najbliższych - i nie tak
5724 III,1 |               bardziej musiały się serca w nich podnieść, bo o gołębskiej
5725 III,1 |              wiekopomnego Gustawa Adolfa w ręcznym boju rozciągnął.
5726 III,1 |                 większą tylko zaciekłość w całym tym kraju rozbudzić?~
5727 III,1 |             wszedłszy z brzegu morskiego w wodę, czuje, że za każdym
5728 III,1 |                 pod nogami.~Lecz wierzył w gwiazdy. I teraz więc podszedł
5729 III,1 |                   na tę właściwie, która w Wielkim Wozie, czyli w Niedźwiedzicy,
5730 III,1 |             która w Wielkim Wozie, czyli w Niedźwiedzicy, najwyższe
5731 III,1 |               Niebo było pogodne, więc i w tej chwili płonęła jaskrawo,
5732 III,2 |              Nazajutrz dzień ruszył król w dalszy pochód i przyciągnął
5733 III,2 |         utrzymywali, iż to jest twierdza w Rzeczypospolitej najpotężniejsza,
5734 III,2 |                 iż Polacy zgoła nie byli w fortyfikowaniu twierdz biegli,
5735 III,2 |                  że wiedział i o tym, iż w żadnej z twierdz nie było
5736 III,2 |                  każden magnat mocen był w tej Rzeczypospolitej zawierać
5737 III,2 |                alem archiduków więźniami w moim Zamościu miewał." Co
5738 III,2 |              jego dziad, którego Wielkim w narodzie naszym nazywają.~-
5739 III,2 |            odparł, nie bez pewnej ironii w głosie, Sapieha.~A Karol
5740 III,2 |              haczyk połknie, to będziemy w Zamościu, inaczej - nie!~-
5741 III,2 |               rację znajdzie się z czego w Zamościu odpowiedzieć. Armat
5742 III,2 |                   Słyszałem, że piechoty w twierdzy są grzeczne, ale
5743 III,2 |             jazdy im brak.~- Jazda tylko w gołym polu potrzebna, a
5744 III,2 |                widzisz.~- Ale wciąż ufam w szczęśliwą gwiazdę waszej
5745 III,2 |               Czarniecki opatrzył Zamość w jazdę, konieczną do podjazdów
5746 III,2 |               srodze zmarnowane zmienić. W Zamościu przyjął je pan
5747 III,2 |        dowiedział, jacy sławni żołnierze w nich się znajdują, tedy
5748 III,2 |                  gdzie one? Dziś władyka w grobie, krainę barbarzyńcy
5749 III,2 |               żyjąc i modlitwą.~Wszelako w owych wspomnieniach tak
5750 III,2 |                 tych trojga rade leciały w przeszłość. Więc rozmawiali
5751 III,2 |            grzechy nas ukarać.~- Oby Bóg w panu Czarnieckim obrońcę
5752 III,2 |          żołnierze, ale przecie jest coś w panu Czarnieckim ekstraordynaryjnego,
5753 III,2 |                 wielki wojennik powstaje w Rzeczypospolitej.~- Mąż
5754 III,2 |           dotychczas pod Zamość.~Zagłoba w lot pana starostę kałuskiego
5755 III,2 |          księżnej Gryzeldy słyszał, jako w swoim czasie sam książę
5756 III,2 |              mówił - iżby siemię konopne w kieszeni nosił i po trochu
5757 III,2 |                zje, a łuskwinę wyplunie. W nocy, jak się obudzi, także
5758 III,2 |             pytał starosta kałuski.~- Bo w konopiach oleum się znajduje,
5759 III,2 |                 się znajduje, przez co i w głowie jedzącemu go przybywa.~-
5760 III,2 |               jeden z pułkowników. - Toż w brzuchu oleju przybywa,
5761 III,2 |              brzuchu oleju przybywa, nie w głowie.~- Est modus in rebus! -
5762 III,2 |         przynieść. Za czym uradowali się w sercach wszyscy i ochota
5763 III,2 |         Czarnieckiego. Pan Zagłoba wpadł w humor przedni, nikogo do
5764 III,2 |                potrzebie bardzo szeroko, w której istotnie dobrze stawał,
5765 III,2 |                stawał, bo zresztą służąc w chorągwi laudańskiej nie
5766 III,2 |                  uderzać. Poszliśmy jako w dym, ale cóż, kiedy pospolitacy
5767 III,2 |                   kiedy pospolitacy wolą w ten sposób kontempt nieprzyjacielowi
5768 III,2 |            Czarniecki koncept Carolusowi w końcu powariuje! - zauważył
5769 III,2 |         wytrzeszczając oczy i biorąc się w boki. - Ba! fiu! Co mnie
5770 III,2 |                   Co mnie tam ! Hę? Kogo w gości proszę, temu drzwi
5771 III,2 |        niedbałością:~- Co mi tam! On pan w Szwecji, a Zamoyski Sobiepan
5772 III,2 |             Szwecji, a Zamoyski Sobiepan w Zamościu. Eques polonus
5773 III,2 |                    Dobrze nam się będzie w Zamościu działo, i mnie,
5774 III,3 |               król szwedzki osobą własną w Szczebrzeszynie się znajduje
5775 III,3 |                 słusznie, że choćby ulec w końcu przyszło, zawsze zatrzyma
5776 III,3 |              wojska, sprowadzi całą ordę w pomoc i w całym kraju potężny
5777 III,3 |            sprowadzi całą ordę w pomoc i w całym kraju potężny a zwycięski
5778 III,3 |                  waszmościom, że pierwej w powietrze się wysadzę, nim
5779 III,3 |                świetnej, jakiej nie było w całej Rzeczypospolitej,
5780 III,3 |                  Rzeczypospolitej, stały w gotowości jeden obok drugiego,
5781 III,3 |                  drugiego, z muszkietami w ręku i oczyma zwróconymi
5782 III,3 |        zwróconymi ku polom. Mało służyło w nich cudzoziemców, ledwie
5783 III,3 |                   dorodny, któren gdy go w barwiste kolety przybrano
5784 III,3 |               schroniska pewne, a mogące w każdej chwili skoczyć, gdzie
5785 III,3 |          Starosta kałuski objeżdżał mury w szmelcowanej zbroi, z pozłocistym
5786 III,3 |                 z pozłocistym buzdyganem w ręku, i co chwila pytał:~-
5787 III,3 |                  widać. Po chwili jechał w inną stronę i znowu pytał:~-
5788 III,3 |                   bo trochę mgły wisiało w powietrzu. Dopiero koło
5789 III,3 |             zdawały się brodzić do kolan w owym tumanie, jak gdyby
5790 III,3 |            czworoboku piechurów sterczał w górę niezmiernie regularny
5791 III,3 |        czworoboki piechoty rozsypały się w bezładne roje. Widocznie
5792 III,3 |           piechoty, żebym tak zdrów był! W Bogu nadzieja, że w znacznie
5793 III,3 |                 był! W Bogu nadzieja, że w znacznie szczuplejszej liczbie
5794 III,3 |                  pan Jan Sapieha pragnie w imieniu króla szwedzkiego
5795 III,3 |                starosta począł się zaraz w boki brać, z nogi na nogę
5796 III,3 |                  chce gadać, byle gadał. W braku innych mam żelazne
5797 III,3 |                 Forgella mu poślę.~Jakoż w pół godziny później Forgell
5798 III,3 |               książę udzielny i istotnie w podziw wprawił, panowie
5799 III,3 |                do równego sobie monarchy w poselstwie wysłał, z góry
5800 III,3 |              przybył, ale wprost mówiąc, w gościnę tu przyjechał i
5801 III,3 |              Carolus Gustavus jest panem w Szwecji, tak ja w Zamościu.
5802 III,3 |                  panem w Szwecji, tak ja w Zamościu. Ale że jako wasza
5803 III,3 |              waszej dostojności i słowem w imieniu króla zaręczyć,
5804 III,3 |                 nie myśli. Ale gdy wojna w całym tym nieszczęsnym kraju
5805 III,3 |                  dochodząc fortuny znowu w granice powrócił i łącznie
5806 III,3 |        tatarskich i tureckich go ścigać, w tym jedynie celu, aby spokój
5807 III,3 |            Zagłoba szepnął:~- Diabeł się w ornat ubrał i ogonem na
5808 III,3 |             najjaśniejszy król mniemając w ojcowskim swym sercu, że
5809 III,3 |            udzielnemu monarsze i umilkł. W sali uczyniła się też cisza.
5810 III,3 |             Wszystkie oczy utkwione były w starostę.~On zaś kręcić
5811 III,3 |              jego szwedzka jasność sobie w Sztokholmie zostawała, a
5812 III,3 |              Sztokholmie zostawała, a ja w Zamościu - co? Bo Sztokholm
5813 III,3 |                 pójdą. Ot, racja! Bardzo w to wierzę, iż Zamość mógłby
5814 III,3 |              polityka! - huknął Zagłoba.~W sali uczynił się szmer radosny,
5815 III,3 |        przytłumione śmiechy odzywały się w sali. Spostrzegł wreszcie
5816 III,3 |               pieczęciami, który trzymał w ręku, a na który nikt dotąd
5817 III,3 |              mości województwo lubelskie w dziedziczne władanie!~Zdumieli
5818 III,3 |          dostojność, królowi szwedzkiemu w zamian Niderlandy. Pan starosta
5819 III,3 |                długo, uderzył się rękoma w boki i palnął na całą salę
5820 III,3 |          szwedzkiej jasności Niderlandy!~W tej samej chwili sala zabrzmiała
5821 III,3 |                brzuchach; jedni klaskali w ręce, drudzy zataczali się
5822 III,3 |            groźnie, lecz czekał z ogniem w źrenicach i głową dumnie
5823 III,3 |                Poselstwo było skończone.~W godzin dwie później zagrzmiały
5824 III,3 |                tylko raz po razu łyskało w owej chmurze i grzmot huczał
5825 III,3 |          przemógł. Szwedzkie kule padały w fosę lub odbijały się bez
5826 III,3 |                 tak że okolica wyglądała w nocy jak jedno morze ognia,
5827 III,3 |                 dział słychać ją było aż w najdalszych szańcach szwedzkich.~
5828 III,3 |                murów, chciał tylko wpoić w starostę przekonanie, że
5829 III,3 |                starosta ani przez chwilę w nie nie uwierzył i często
5830 III,3 |           pokazując się na murach, mówił w czasie największej strzelaniny:~-
5831 III,3 |              postanowienie starościńskie w tym względzie, tym bardziej
5832 III,3 |      odpowiedział, że nie może wytrzymać w murach, tak mu do Szwedów
5833 III,3 |                lecz słuchać musiał.~Więc w braku innego zajęcia czas
5834 III,3 |                 doświadczonego i jednego w Rzeczypospolitej z najprzedniejszych.
5835 III,3 |      najprzedniejszych. A on radował się w duszy, patrząc na obronę
5836 III,3 |          Wołodyjowskiego - inny już duch w Rzeczypospolitej i w szlachcie,
5837 III,3 |                duch w Rzeczypospolitej i w szlachcie, inne czasy. Nikt
5838 III,3 |             wszystkich swych majętności. W dalszych zaś okolicach kraju
5839 III,3 |                  mimochodem starł załogę w Lublinie, Lublin wziął i
5840 III,3 |                 rok oblężenia mało.~Król w duszy przyznawał słuszność
5841 III,3 |            strzelać dzień i noc.~- Ducha w nich pognębię, do układów
5842 III,3 |                ma być! Zabiliście świnie w rynku, którą złam granatu
5843 III,3 |                rynku, którą złam granatu w żywot ugodził. Strzelajcie
5844 III,3 |         Wieczorem odbyła się znów narada w kwaterze królewskiej i nazajutrz
5845 III,3 |            ściągać działa z szańców... a w nocy ruszyło całe wojsko.~
5846 III,3 |       Szemberkowa z laudańską - i poszły w trop.~Szwedzi ciągnęli ku
5847 III,4 |                 lodowate tchnienie zimy. W lasach leżały zaspy, zmarznięte
5848 III,4 |                pławiących się z rozkoszą w wodzie.~Za czym przyszły
5849 III,4 |               przerwy.~Pola zmieniły się w jeziora, rzeki wezbrały,
5850 III,4 |                niż do ludzi podobniejsi, w zmartwieniu, trudzie, bezsenności,
5851 III,4 |            odpoczynek śmierci.~Przybrane w żelazo kościotrupy jeźdźców
5852 III,4 |               łamały się, armaty grzęzły w topieli; szli tak wolno,
5853 III,4 |                  Bywały wszelako chwile, w których pan kasztelan kijowski
5854 III,4 |                  końca szwedzkiego obozu w drugi i, o cudzie! - nowe
5855 III,4 |                 płonącym licem, z ogniem w źrenicach. Dzidy i muszkiety
5856 III,4 |                 boki, zostawując Szwedom w zysku tylko trud próżny,
5857 III,4 |                   a dzida i szabla miały w otwartym polu rozstrzygać,
5858 III,4 |                  jak piorun, wiedząc, że w ręcznej walce jazda szwedzka
5859 III,4 |                wojska nie gubił, lecz on w odpowiedzi zacinał usta,
5860 III,4 |                  ręką na południe, gdzie w ruskich krainach spodziewał
5861 III,4 |                 przy Karolu. Podziękował w ten sposób, że poszarpał
5862 III,4 |           dragonów Millera, połowę ludzi w pień wyciął i poszedł. Po
5863 III,4 |                  dzień posępniejszy, coś w duszy przeżuwał, coś knował.
5864 III,4 |                bo on rósł z każdym dniem w siły, Karol zaś z każdym
5865 III,4 |                  mówili starzy wojownicy w Kazimierzowym otoczeniu.~
5866 III,4 |                we Lwowie się znajduje, a w każdym razie mógł się cofnąć
5867 III,4 |       wyprowadzić za sobą nieprzyjaciela w dalekie stepy, na których
5868 III,4 |                  Sapieha idzie, już jest w Tomaszowie! - powtarzano
5869 III,4 |               szerzyły przerażenie. Duch w armii upadł. Dawniej, ilekroć
5870 III,4 |              tylekroć witały go okrzyki, w których brzmiała nadzieja
5871 III,4 |            zatrzymał się przez kilka dni w Jarosławiu, namyślając się,
5872 III,4 |               chorych żołnierzy, których w obozie było mnóstwo, i wysyłano
5873 III,4 |                grodu zostającego jeszcze w szwedzkim ręku. Po ukończeniu
5874 III,4 |                  Kazimierz się znajduje.~W tym celu pułkownik Kanneberg
5875 III,4 |              wojny i nas wszystkich masz w ręku - rzekł mu na odjezdnym
5876 III,4 |              podjazdu zależało, albowiem w najgorszym razie powinien
5877 III,4 |                Kanneberg zaopatrzyć obóz w prowiant: w razie zaś gdyby
5878 III,4 |              zaopatrzyć obóz w prowiant: w razie zaś gdyby się na pewno
5879 III,4 |                  zdarzy się, to i samego w ręce dostać.~Dano więc Kannebergowi
5880 III,4 |            takich ludzi, którzy by mogli w otwartym polu z szablą w
5881 III,4 |                 w otwartym polu z szablą w ręku stawić czoło polskiej
5882 III,4 |               Dobra nadzieja świeciła im w twarzach, bo byli wyjątkowo
5883 III,4 |               hełmy ich zabłysły jeszcze w słońcu na skrętach raz i
5884 III,4 |           następnie poczęli się zanurzać w bór gęsty.~Ujechali pół
5885 III,4 |                dotarli do Wielkich Oczu, w których nie znaleźli żywego
5886 III,4 |                przeciw nim grunt.~- Tedy w porę się cofniem i królowi
5887 III,4 |                  gdy znowu zagłębili się w bór za Wielkimi Oczami,
5888 III,4 |           jechali z gotowymi muszkietami w ręku, mając wsparte kolby
5889 III,4 |                 czasem zjeżdżali z drogi w bok, by zbadać przybrzeżne
5890 III,4 |                 nie było nikogo.~Dopiero w godzinę później minąwszy
5891 III,4 |                  dwóch rajtarów jadących w przodku ujrzało na czterysta
5892 III,4 |             Powodzie wiosenne powyrywały w drodze głębokie rowy, w
5893 III,4 |                  w drodze głębokie rowy, w których szumiała mętna woda.
5894 III,4 |             wachmistrzem. Ten przycłapał w tej chwili, popatrzył i
5895 III,4 |              kupa! - poczęto nagle wołać w szwedzkich szeregach.~Jakoż
5896 III,4 |               Słowa te wywarły wrażenie, w szeregach nastała cisza
5897 III,4 |             Szwedzki szereg poruszył się w tej chwili z największą
5898 III,4 |                  z początku kupa polska, w miarę trwania ucieczki,
5899 III,4 |                 ale przeciwnie, uciekała w coraz lepszym ordynku, coraz
5900 III,4 |           szybkość koni równała jeźdźców w szeregi.~Spostrzegł to Sweno,
5901 III,4 |             prowadzi.~- Zali diabli będą w tej zasadzce czy ludzie? -
5902 III,4 |              Kanneberg.~Droga szła nieco w górę i stawała się coraz
5903 III,4 |                  szła tępo, teraz bowiem w krótkiej chwili odsadziła
5904 III,4 |                  oddział, zamiast utonąć w przeciwległym lesie, zatoczył
5905 III,4 |               Szwedom, stanąwszy od razu w tak wspaniałym bojowym ordynku,
5906 III,4 |              ordynku, że wzbudził podziw w samym nieprzyjacielu.~-
5907 III,4 |                 grzywą. Szwedzi, stojący w pierwszym szeregu, dostrzegli
5908 III,4 |        skomenderował Kanneberg podnosząc w górę szpadę.~Gruchnęły wszystkie
5909 III,4 |                wszystkie muszkiety, lecz w tej samej chwili chorągiew
5910 III,4 |                  chorągiew polska wpadła w dym z taką siłą, że odrzuciła
5911 III,4 |            szwedzkie szeregi i wbiła się w gęstwę ludzi i koni, jak
5912 III,4 |                 koni, jak klin wbija się w rozszczepione drzewo. Uczynił
5913 III,4 |                jazdę polską tak straszną w ręcznej bitwie. Pracowały
5914 III,4 |                 nowemu nieprzyjacielowi, w którym wprawni żołnierze
5915 III,4 |              tarantowym koniu, przybrany w burkę i rysi kołpak z czaplim
5916 III,4 |                     rozległy się wołania w szwedzkich szeregach. Sweno
5917 III,4 |                Sweno spojrzał z rozpaczą w niebo, następnie ścisnął
5918 III,4 |        kilkanaście kroków i gdy szli już w największym pędzie, sam
5919 III,4 |               Lecz już husaria odrzuciła w tył prawe skrzydło i po
5920 III,4 |               Kanneberg poznał, że wpadł w zasadzkę i jakoby pod nóż
5921 III,4 |                ogrzewał szwedzkie plecy.~W tych warunkach i wobec przerażenia,
5922 III,4 |            odwrótów nie mógł odbywać się w porządku, lepsze konie wysforowały
5923 III,4 |       Kannebergowski oddział zmienił się w kupę uciekającą bezładnie
5924 III,4 |                   bo i Polacy nie gonili w ordynku, ale każdy wypuszczał
5925 III,4 |               wypuszczał konia, ile pary w nozdrzach, dopadał, kogo
5926 III,4 |               zeskakiwać z koni i zmykać w las, lecz kilkunastu zaledwie
5927 III,4 |                doświadczenia Szwedzi, że w lasach czyhają chłopi, woleli
5928 III,4 |                 więc ginąć od szabel niż w straszliwych mękach, których
5929 III,4 |                   Pan Wołodyjowski gonił w przodku z laudańską chorągwią.
5930 III,4 |             rzucił, po czym pogrążał się w mroku śmierci. Pan Wołodyjowski
5931 III,4 |                konia i wpadł między nich w środek.~I nimby ktoś okiem
5932 III,4 |           mrugnąć, już dwa hełmy zapadły w dół konia. Przeszło dziesięć
5933 III,4 |             rapierów zmierzyło się teraz w jedną pierś Wołodyjowskiego,
5934 III,4 |              pierś Wołodyjowskiego, lecz w tej chwili wpadli za nim
5935 III,4 |              ciąć szablą, złożył pięść i w głowę go mimochodem dojechał,
5936 III,4 |                  dojechał, a ten nurknął w tej chwili pod konia, tak
5937 III,4 |             wydawszy okrzyk radosny ciął w skroń samego Swena, któren
5938 III,4 |             konie coraz mniej miały tchu w piersiach i rozpierały się
5939 III,4 |               Już, już nadzieja wstąpiła w serca uciekających, wiedzieli
5940 III,4 |       uciekających, wiedzieli bowiem, że w Jarosławiu stoi sam król
5941 III,4 |                  król i cała potęga i że w każdej chwili może im przyjść
5942 III,4 |            każdej chwili może im przyjść w pomoc.~Zapomnieli o tym,
5943 III,4 |               krzyczeć tysiące głosów.~- W pień niemal wycięci! Ledwie
5944 III,4 |                  Ledwie sto ludzi bieży!~W tej chwili przygalopował
5945 III,4 |           pieszej gwardii, wynurzyła się w tej chwili inną drogą z
5946 III,4 |                 dzieje, ludzie z eskorty w przekonaniu, że most gotowy,
5947 III,4 |            wzniesioną nad głową i ogniem w źrenicach pan dzierżawca
5948 III,4 |             dowody, lecz na widok wozów, w których mógł znajdować się
5949 III,4 |              obfity, odwaga tak wezbrała w jego sercu, że wysforował
5950 III,4 |                  że nie ujdą, zwarli się w czworobok i sto muszkietów
5951 III,4 |          muszkietów naraz skierowało się w piersi Rzędziana. Huk wstrząsnął
5952 III,4 |                 i wpadł na kształt gromu w środek.~Lawina jeźdźców
5953 III,4 |                 patrzyli wszyscy, jakoby w dawnym cyrku rzymskim na
5954 III,4 |           ściśniętymi ustami, z rozpaczą w piersi, w przerażeniu, w
5955 III,4 |             ustami, z rozpaczą w piersi, w przerażeniu, w poczuciu
5956 III,4 |                 w piersi, w przerażeniu, w poczuciu bezsilności. Chwilami
5957 III,4 |               byli weterani okryci sławą w Bóg wie ilu ziemiach i w
5958 III,4 |                 w Bóg wie ilu ziemiach i w Bóg wie ilu bitwach! A teraz
5959 III,4 |          drugiego brzegu wstrzymali dech w piersiach. Sam król się
5960 III,4 |                 przez mistrzów włoskich, w walce na biały oręż nie
5961 III,4 |              oręż nie miał równego sobie w armii szwedzkiej. Wszystkie
5962 III,4 |           Wszystkie więc oczy były teraz w niego utkwione, zaledwie
5963 III,4 |               straceniu wojska sławę swą w oczach królewskich ratować,
5964 III,4 |             przeniosła, żadnemu Szwedowi w oczy spojrzeć bym nie śmiał!"~
5965 III,4 |           przeciwnika, dopadnie brzegu i w wodę skoczy, a potem - co
5966 III,4 |            rycerz ku niemu. Chciał Szwed w przelocie wbić swój rapier
5967 III,4 |           zachwiała mu się jakoś dziwnie w ręku, jak gdyby mu nagle
5968 III,4 |           następnie zadał; na szczęście, w tej chwili rozniosły ich
5969 III,4 |               Kanneberg zebrał się teraz w sobie, tak iż uczynił się
5970 III,4 |              jedno niezawodne pchnięcie, w którym pewien Florentczyk
5971 III,4 |                  ostrze, skierowane niby w piersi, mijając bokiem zastawę
5972 III,4 |              bowiem) nadjeżdżał ku niemu w drobnych skokach. Przez
5973 III,4 |               wiatraczkiem zażyję, który w Łubniach jeszcze wykoncypowałem."~
5974 III,4 |          najlepszą, więc wyprostował się w kulbace, podniósł szabelkę
5975 III,4 |            podniósł szabelkę i puścił ją w ruch podobny do ruchu śmig
5976 III,4 |                prawie przywarł do konia, w mgnieniu oka związał rapier
5977 III,4 |                  i pchnął okropnie.~Lecz w tej chwili zaszumiał straszliwy
5978 III,4 |              rapier targnął się Szwedowi w ręku, ostrze uderzyło w
5979 III,4 |                  w ręku, ostrze uderzyło w pustą przestrzeń, natomiast
5980 III,4 |            między Szwedami, wrzało jakby w ulu. Artylerzyści zataczali
5981 III,4 |                  na gwałt armaty, więc i w pobliskich szeregach polskich
5982 III,4 |              każdy do swojej chorągwi, i w mig stanęły wszystkie w
5983 III,4 |                  w mig stanęły wszystkie w sprawie. Cofnęły się pod
5984 III,4 |                  dzianecie mąż przybrany w burkę i czapkę z czaplim
5985 III,4 |                 z pozłocistym buzdyganem w ręku.~Widać go było doskonale,
5986 III,4 |                 Właśnie i słońce zaszło. W Jarosławiu dzwony ozwały
5987 III,5 |            położyli się Szwedzi spać nic w usta nie biorąc i bez nadziei,
5988 III,5 |            wielkie już było rozprzężenie w obozie, bo około półtora
5989 III,5 |               tysiąca ludzi wysunęło się w ten sposób, wbrew najsurowszym
5990 III,5 |            rabunkiem. Bronili się silnie w opłotkach, lecz pan Strzałkowski
5991 III,5 |               wysiekł, nikogo nie żywił. W innych wioskach inne partie
5992 III,5 |               uczyniły toż samo, po czym w gonitwie za uciekającymi
5993 III,5 |               dwóch dróg do wyboru. Duch w wojsku upadł, żołnierz nie
5994 III,5 |                 jeść, nieprzyjaciel rósł w potęgę.~Szwedzki Aleksander,
5995 III,5 |               Prus - mówił Wittenberg. - W ten sposób zguby unikniem.~
5996 III,5 |             poczęły warczeć i trąby grać w szwedzkim obozie. Wieść,
5997 III,5 |                  nakazany, rozbiegła się w jednej chwili z końca w
5998 III,5 |                  w jednej chwili z końca w koniec. Przyjęto ją okrzykami
5999 III,5 |             zamki i fortece były jeszcze w ręku Szwedów, w nich czekał
6000 III,5 |                  jeszcze w ręku Szwedów, w nich czekał wypoczynek,