Tom, Rozdzial

   1  I,1  |             przykryła Żmudź świętą grubym na łokieć, białym kożuchem;
   2  I,1  |                    a dziewczęta po bokach na ławach; wszystkie kądziel
   3  I,1  |                wszystkie kądziel przędły. Na potężnym kominie ze zwieszonym
   4  I,1  |                  sufitem. U belek wisiały na niciach różnokolorowe gwiazdki
   5  I,1  |                motki lnu, zwieszające się na obie strony, jakby tureckie
   6  I,1  |                    stojące lub poopierane na długich półkach dębowych.~
   7  I,1  |                  Światło płomienia padało na ich młode, rumiane twarze,
   8  I,1  |                    przędły gorliwie jakby na wyścigi, surowymi spojrzeniami
   9  I,1  |         podniecane. Czasem też spoglądały na się bystrymi oczkami, a
  10  I,1  |                bystrymi oczkami, a czasem na pannę Aleksandrę, jakby
  11  I,1  |                  Testament przeznaczył ją na żonę człowieka, którego
  12  I,1  |            rusznicą po bagnach latał, niż na nią patrzył.~"Gdzie on jest
  13  I,1  |                pytania, które cisnęły się na myśl poważnej pannie.~Znała
  14  I,1  |          nieboszczyka podkomorzego, który na cztery lata przed śmiercią
  15  I,1  |                zamiast do panny pociągnął na pola beresteckie. Tam postrzelon,
  16  I,1  |                   tylko trzeba było, żeby na tym ognisku rozpalił się
  17  I,1  |                   zadawała sobie pytania, na które nie było odpowiedzi,
  18  I,1  |                   ją zaślubi i gotowością na jej gotowość do kochania
  19  I,1  |             ptastwa opada drzewa samotnie na rozległych polach stojące: "
  20  I,1  |                  panny, jak drzwi otwarte na przyjęcie miłego gościa,
  21  I,1  |                  brzmiał coraz wyraźniej; na koniec ucichł nagle, widocznie
  22  I,1  |          Kulwiecówna.~Prządki zerwały się na równe nogi; kądziele i wrzeciona
  23  I,1  |            kądziele i wrzeciona pospadały na ziemię.~Panna Aleksandra
  24  I,1  |                serce jej biło jak młotem, na twarz występowały rumieńce,
  25  I,1  |                 szubie i czapce futrzanej na głowie. Młody mężczyzna
  26  I,1  |                  Młody mężczyzna postąpił na środek izby i poznawszy,
  27  I,1  |                   zdjął czapkę, rzucił ją na ziemię i skłoniwszy się
  28  I,1  |            Aleksandry spoczęły błyskawicą na twarzy Kmicica, a potem
  29  I,1  |                śmiała mowa, więc chcąc ją na co innego odwrócić rzekła:~-
  30  I,1  |               Lubicza nie widział?~- Czas na to będzie. Tu pierwsze służby
  31  I,1  |                 mi Bóg miły, rarytet! Dam na sto mszy po moim dobrodzieju,
  32  I,1  |            choćbym ten dom miał podpalić! Na Boga! myślałem, że konterfekt
  33  I,1  |              pewniejszym głosem podnosząc na kawalera oczy:~- Ej! to
  34  I,1  |                   siebie zrzucił, a potem na drugą stronę, do komnat
  35  I,1  |                 do Orszy, choć to podobno na końcu świata.~- Szczęśliwa
  36  I,1  |                     Bogatym zawsze lepiej na świecie. Ej, ej! złotoż
  37  I,1  |                Kmicica! Już takiego chyba na świecie nie ma!~- Padłas! -
  38  I,1  |                   lepszego niż pan Kmicic na całym świecie znaleźć! Pewnie
  39  I,1  |            siedziała panna Aleksandra sam na sam z Kmicicem, bo ciotka
  40  I,1  |           iskrzyły mu się coraz bardziej, na koniec rzekł:~- Są ludzie,
  41  I,1  |                  milsza, inni za zdobyczą na wojnie gonią, inni się w
  42  I,1  |            skonfundowany, gdy tak obcesem na mnie nastajesz, aż mnie
  43  I,1  |               obozie więcej bywałem niźli na pokojach dworskich.~- Ejże,
  44  I,1  |                  jej spojrzały tak słodko na pana Andrzeja, że mu od
  45  I,1  |                  odrzekł:~- Waćpanna mnie na nitce będziesz wodzić!~-
  46  I,1  |                 waćpan do takich, których na nitce wodzą! Najtrudniej
  47  I,1  |                 małoż to ojcowie nałamali na mnie rózeg w konwencie,
  48  I,1  |               rzekłszy pan Kmicic już był na kolanach, panienka zaś wołała
  49  I,1  |                utnij! Myślałem sobie tedy na ów konterfekt poglądając:
  50  I,1  |             gładka, ale gładkich nie brak na świecie - mam czas! Ojciec
  51  I,1  |           żeniaczka nie przepadnie! panny na wojnę nie chodzą i nie giną.
  52  I,1  |                 wpierw wojny zażyć, jakoż na własnej skórze praktykowałem.
  53  I,1  |                głupi, bo mogłem i żeniaty na wojnę iść, a tu mnie delicje
  54  I,1  |            strofować, natomiast zaprosiła na wieczerzę.~Poszli tedy oboje,
  55  I,1  |               której stał stół nakryty, a na nim wszelkich potraw obficie,
  56  I,1  |             ustąpić?~- Żem się ważył? Jam na wszystko gotów, taka już
  57  I,1  |       Naprzykrzyłem się tak, że jest cena na moją głowę... Wyborny ten
  58  I,1  |               jednocześnie z uwielbieniem na tego młodziana, który razem
  59  I,1  |                 który razem mówił o cenie na swą głowę i o półgęsku.~-
  60  I,1  |              prędzej później pójdą wronom na frykasy... To rzekłszy pan
  61  I,1  |                  godni ludzie, ale prawie na każdym jest kondemnatka.
  62  I,1  |                   i tak już do Poniewieża na hiberny szedł.~Byłbym i
  63  I,1  |                 za fatygę, to jeszcze się na mnie żachnęli i nuż przymawiać,
  64  I,1  |                   wam dać po sto bizunów.~Na to panna Aleksandra chwyciła
  65  I,1  |                  się dusza zawsze we mnie na takich szlachetków przewraca,
  66  I,1  |               głęboko Oleńka - bo inaczej na oczy bym waćpana widzieć
  67  I,1  |                zawsze się w nich kochał i na wojnę z nimi chodził. Wiek
  68  I,1  |               familianci, którzy po dwóch na jedną kobyłę nie siadają...
  69  I,1  |                   nich! Przyzwól waćpanna na ślub prędki, to będzie najlepiej!~-
  70  I,1  |                Jużeś waćpanna tak zaczęła na mnie surowie spoglądać jak
  71  I,1  |                mnie surowie spoglądać jak na winowajcę. Bogdajże cię,
  72  I,1  |                 mnie taka: gdy mnie gniew na kogo uchwyci, to bym go
  73  I,1  |              teraz! wolałem z chorągiewką na własną rękę chodzić niż
  74  I,1  |               choć tam i kondemnatka jaka na kim cięży, choć go i wyrokami
  75  I,1  |                północ poczęła bić z wolna na wielkim gdańskim zegarze
  76  I,1  |            wskóram! Miłujesz że mnie choć na obwinięcie palca?~- Kiedy
  77  I,1  |                 nie czuła się tak samotną na świecie.~Z wolna wziąwszy
  78  I,1  |                 Ale potem jej myśli jakby na skrzydłach pognały do tych
  79  I,1  |                  wydało się, że widzi jak na jawie płową czuprynę, siwe
  80  I,1  |                 ze swojej pychy, kiedy to na wzmiankę o opiekunach głowę
  81  I,1  |                ciotki, zarzuciła jej ręce na szyję, a złożywszy swą jasną
  82  I,1  |                 złożywszy swą jasną głowę na jej piersiach rzekła pieszczotliwym
  83  I,2  |               gorzały i gwar dochodził aż na podwórze. Czeladź usłyszawszy
  84  I,2  |                  On zaś kieskę z talarami na tacę rzucił i o towarzyszów
  85  I,2  |                 godny kompanion", skazany na utratę czci i gardła w Smoleńskiem
  86  I,2  |               kolei szedł Rekuć - Leliwa, na którym krew nie ciężyła,
  87  I,2  |            trybunału bezecnym ogłoszony i na gardło skazany. Pan Kmicic
  88  I,2  |                 Kmicic go ochraniał, gdyż na czekaniku pięknie grywał.
  89  I,2  |                   nie masz takiej drugiej na świecie!~- Tegośmy dla cię
  90  I,2  |                 orszańskim tęskno z nieba na ziemię! - krzyknął Kokosiński.~-
  91  I,2  |                Rekuć-Leliwa - popijem się na weselu jak nieboskie stworzenia!~-
  92  I,2  |                   po moim domu obejrzę!~- Na nic to! - odparł Uhlik. -
  93  I,2  |                   izbie jadalnej i ujrzał na poczerniałej ze starości
  94  I,2  |         billewiczowskich wiszących nisko, na dwa łokcie od ziemi, bo
  95  I,2  |                 jęknął Ranicki.~- Wypijmy na pocieszenie! - rzekł Rekuć.~-
  96  I,2  |                   rzekł Rekuć.~- Nie! nie na pocieszenie! - odpowiedział
  97  I,2  |             Kmicic - co moje, to i wasze!~Na to powstali wszyscy ze swych
  98  I,2  |                   wołał Kokosiński - choć na grochowinach pozwól się
  99  I,2  |                 Jędrusiu - mówił Ranicki, na którego twarz wystąpiły
 100  I,2  |                 twarz wystąpiły cętki jak na skórze rysia - nie przecz,
 101  I,2  |               spojrzawszy baranimi oczyma na obecnych:~- Chyba, że się
 102  I,2  |             Rekucia, bo ten głowę spuścił na piersi i drzemał. Po chwili
 103  I,2  |                 jął śpiewać: "Len mędliła na mędlicy!" - co widząc pan
 104  I,2  |             pilnie czas jakiś Ranickiemu, na koniec kiwnął ręką i rzekł:~-
 105  I,2  |                  zdrów, a tak i Kmicicowi na szable nie dotrzymasz.~-
 106  I,2  |                   się spróbuj!~- I ze mną na pistolety nie wygrasz.~-
 107  I,2  |                 powlókł wzrokiem naokoło, na koniec wykrzyknął ukazując
 108  I,2  |                koniec wykrzyknął ukazując na czaszki :~- Między rogi!
 109  I,2  |                    Wszyscy zwrócili uwagę na potężną czaszkę łosią wiszącą
 110  I,2  |                wołał Kmicic ukazując ręką na ciemną ścianę, z której
 111  I,2  |              Kulwiec.~W tej chwili wpadła na odgłos strzału przerażona
 112  I,2  |         poglądając wytrzeszczonymi oczyma na tę zabawę, która do napadu
 113  I,2  |             szczekać. Cały dom zerwał się na nogi. Na podwórzu zebrały
 114  I,2  |                   dom zerwał się na nogi. Na podwórzu zebrały się kupki
 115  I,2  |              dzieje we środku.~Dojrzał je na koniec pan Zend; świstnął
 116  I,2  |               czereda skoczyła przez sień na ganek. Mróz nie otrzeźwił
 117  I,2  |               kości, wiórów, wokół stołu; na którym porozlewane wino
 118  I,3  |               przystojnie zachowajcie, bo na bigos posiekam, któren by
 119  I,3  |                aksamitną bekieszę spinaną na złote pętlice a podbitą
 120  I,3  |                   Zenda podnieci, a potem na kim się skrupi? - na mnie!
 121  I,3  |                potem na kim się skrupi? - na mnie! Boję się, żeby ludzie
 122  I,3  |                 reputację.~- Powieśże się na twojej reputacji, bo na
 123  I,3  |                   na twojej reputacji, bo na nic innego niezdatna, tak
 124  I,3  |             niespokojnego ducha, i języki na mnie ostrzyli jako noże
 125  I,3  |                   mnie ostrzyli jako noże na osełce.~- A kto pana Tumgrata
 126  I,3  |             osełce.~- A kto pana Tumgrata na mrozie przy koniu prowadził?
 127  I,3  |              pytał, czy w Orszańskiem już na dwóch nogach chodzą, czyli
 128  I,3  |              nogach chodzą, czyli jeszcze na czterech? Kto panów Wyzińskich,
 129  I,3  |           dziewczętach. Gdyby się wydało, na was winę złożę. Czeladzi
 130  I,3  |                   już, widzę, że będziesz na pasku chodził, a to na nic!
 131  I,3  |           będziesz na pasku chodził, a to na nic! Któryś filozof starożytny
 132  I,3  |              Oleńki, będziesz i ty z nogi na nogę przestępował, jak ją
 133  I,3  |                 chędogie i gładkie." A co na którą spojrzał, to mu zaraz
 134  I,3  |             konfidencja z szarakami?~- Bo na wojnę z nimi chadzał, i
 135  I,3  |              służyli. Chorągiew to gotowa na każde zawołanie.~- Już tam
 136  I,3  |                    Hej, dobrze tu ludziom na tej Żmudzi, bo wszędy okrutne
 137  I,3  |               pofolguje, jak mi Bóg miły, na sieczkę potnę.~- No! ależ
 138  I,3  |               tobie zasię!~- Nie patrz mi na Kasię, bo ci do niej zasię -
 139  I,3  |                    Pal z bata! - krzyknął na woźnicę Kmicic.~Pachołek,
 140  I,3  |              poglądając pilnie i ciekawie na drzwi do sąsiedniej komnaty,
 141  I,3  |               włos lśnił się jakby korona na głowie królowej. I patrzyła
 142  I,3  |                   stali szeregiem, jakoby na popisie chorągwi, i szurgając
 143  I,3  |             obłoków! - zakrzyknął Kmicic.~Na to kawalerowie parsknęli
 144  I,3  |            śmiechem i nagle, wspomniawszy na przykaz Kmicica, chwycili
 145  I,3  |                 wąsy, mruczeć, kłaść ręce na szable, aż Kmicic rzekł:~-
 146  I,3  |                 więcej z nią w Kiejdanach na dworze księcia wojewody
 147  I,3  |               wąsa pokręcał i triumfalnie na towarzyszów poglądał. Tymczasem
 148  I,3  |                jeszcze jaśniejszą. Wyszli na ganek.~- To tymi saniami
 149  I,3  |                  pytała panienka ukazując na srebrzystego niedźwiedzia -
 150  I,3  |                   i u mnie w herbie panna na niedźwiedziu się prezentuje.
 151  I,3  |                 potem sam siadł, krzyknął na woźnicę:~,, Ruszaj!" - i
 152  I,3  |                 staje za Wodoktami wpadli na szeroką drogę, w ciemny
 153  I,3  |             jakieś ręce... czuje wreszcie na wargach jakoby pieczęć rozpaloną
 154  I,3  |                Jako duszę własną !~- A ja na śmierć i żywot!~Znowu soboli
 155  I,3  |              dziewczyna, patrzy ze dworu,~Na bujne pola!~"Matuś! rycerze
 156  I,3  |               serduszko z piersi wyskoczy~Na wojnę z nimi!"~ ~- Kto waćpana
 157  I,3  |                   przyszło do głowy wołać na nich i wstrzymywać, gdy
 158  I,3  |       zbliżającego się co koń wyskoczy.~- Na Boga ! to mój wachmistrz
 159  I,3  |                  tak, że ten aż przysiadł na zadzie, i począł mówić zdyszanym
 160  I,3  |                 Rekuć i Zend wyskoczywszy na śnieg otoczyli kołem rozmawiających.~-
 161  I,3  |                gniewem.~- To i nam trzeba na ratunek! - zakrzyknął Kokosiński.~-
 162  I,3  |                  innych sani i zakrzyknął na woźnicę:~- Do Upity!~
 163  I,4  |               trzech szlachty laudańskiej na zwiady do panienki. Przyjechał
 164  I,4  |               Butrym, najstarszy człowiek na Laudzie, dobrze Batorego
 165  I,4  |                   jak lat pięćdziesiąt, a na popis pospolitego ruszenia
 166  I,4  |                 od razu domyśliła się, że na zwiady przyjeżdżają i usłyszeć
 167  I,4  |               pamiętać, że z wojny szedł, na której tyle trudów i zmartwień
 168  I,4  |        Żołnierzowi się nie dziwić, choć i na kogo fuknie, bo to u nich
 169  I,4  |                   się i nie dziwili! Dzik na dzika fuknie, jak go z nagła
 170  I,4  |                   zobaczy, czemu by człek na człeka nie miał fuknąć!
 171  I,4  |                Kmicicowi, aby z nami żył, na wojnę i do puszczy chodził
 172  I,4  |                  już powiedzcie, co macie na języku, nie drzemcie jako
 173  I,4  |                nieboszczyków Billewiczów, na co pan Kmicic nie powinien
 174  I,4  |                   stukać kijem w podłogę; na twarz Oleńki biły ciemne
 175  I,4  |      mejszagolskich, którzy smołę wieźli, na gościńcu pobili. Kto? Też
 176  I,4  |            nigdzie, a teraz choć rusznicę na noc nabijaj i strażuj -
 177  I,4  |               odprawiał. Zali wypędzi ich na moją prośbę?~- Jeśli nie
 178  I,4  |                  głupia, nie poznałam się na tym. Dobrze! dziękuję wam,
 179  I,4  |                   ojcowie, żeście mi oczy na tych judaszów otworzyli...
 180  I,4  |               rozpusty przykładem i hańbę na jego imię ściągają! Tak
 181  I,4  |                  ręce panny zaciskały się na myśl o nich. W oczach jej
 182  I,4  |                  oczach jej stawały jakby na jawie twarze pana Kokosińskiego,
 183  I,4  |                 były to bezczelne twarze, na których błazeństwo, rozpusta
 184  I,4  |                   piersiach.~Mroczyło się na dworze. Panna Aleksandra
 185  I,4  |                  by pan Andrzej rozpędził na cztery wiatry tych hańbiących
 186  I,4  |               rzekła - siędziesz mi zaraz na koń i pojedziesz do Lubicza.
 187  I,4  |                  rzucił szczypek smolnych na węgle, przysypał je pniakami
 188  I,4  |                stało się zaraz nieco lżej na duszy.~"Może to Pan Bóg
 189  I,4  |                   w progu, tak rzucił się na kolana.~- Panienka jasna,
 190  I,4  |                 Sodoma i Gomora! Woły idą na stół, barany na stół!...
 191  I,4  |                  Woły idą na stół, barany na stół!... Ludzie w ucisku...
 192  I,4  |                 Gorące rumieńce wystąpiły na twarz panny i nie znikały
 193  I,4  |                głową kiwnęła w odpowiedzi na uniżone ich ukłony, ale
 194  I,4  |               ostrożną, i nie poznali się na niczym.~Zaraz tedy wystąpił
 195  I,4  |              żebyś waćpanna czeladzi swej na koń sieść kazała i z nami
 196  I,4  |            usłyszawszy te słowa spojrzeli na siebie ze zdumieniem. Zend
 197  I,4  |               przygodzą.~- Pan Kmicic nie na bitwę pojechał, jeno żołnierzy
 198  I,4  |                    Kmicicowi, Jędrusiowi, na ratunek będziesz waćpanna
 199  I,4  |                 od was odwracają, a ohyda na kogo pada? - na niego -
 200  I,4  |                   a ohyda na kogo pada? - na niego - przez was, banitów
 201  I,4  |              banitów i infamisów! ~- Hej! na rany boskie, towarzysze!
 202  I,4  |                   jeszcze i ukazując ręką na drzwi:~- Precz stąd! - rzekła.~
 203  I,4  |               żaden z nich nie zdobył się na słowo odpowiedzi. Jeno zęby
 204  I,4  |                   okiem, ukazująca palcem na drzwi.~Na koniec pan Kokosiński
 205  I,4  |                ukazująca palcem na drzwi.~Na koniec pan Kokosiński rzekł
 206  I,4  |                Oleńka upadła, wyczerpana, na krzesło, dychając ciężko,
 207  I,4  |                   Oni zaś zgromadzili się na radę przed gankiem, naokół
 208  I,4  |              wtoczył się pomiędzy nich.~- Na tę pięść! - rzekł potrząsając
 209  I,4  |                   jakoby bochnem chleba - na tę pięść! - powtórzył -
 210  I,4  |                   To rzekłszy poglądał to na jednego, to na drugiego,
 211  I,4  |                poglądał to na jednego, to na drugiego, jakby pytając
 212  I,4  |             diabłów. Dobrze, że tam żaden na nią nie warknął, choć mnie
 213  I,4  |            Ruszajmy do Kmicica. Ma ona go na nas podbechtać, to lepiej
 214  I,4  |               opuścił. Zaraz by tu obławę na nas, jak na wilków, uczyniono.~-
 215  I,4  |                  by tu obławę na nas, jak na wilków, uczyniono.~- Furda! -
 216  I,4  |                Bylebyśmy go nie minęli.~- Na koń, towarzysze! na koń!~
 217  I,4  |             minęli.~- Na koń, towarzysze! na koń!~Siedli i ruszyli stępą,
 218  I,4  |                  Tak klnąc i sierdząc się na pannę, a czasem na siebie
 219  I,4  |           sierdząc się na pannę, a czasem na siebie samych warcząc, dojechali
 220  I,4  |                     Stul gębę! - krzyknął na Zenda Ranicki. - Jeszcze
 221  I,4  |                samej wsi musieli zwolnić. Na szerokiej drodze zaścianku
 222  I,4  |               Szlachta poglądała ciekawie na nieznanych jeźdźców, w pół
 223  I,4  |           ferezjach, w kołpakach rysich i na dzielnych koniach. Znać
 224  I,4  |            krokoszem malowane.~- Ciężko i na szkapie usiedzieć na taki
 225  I,4  |             Ciężko i na szkapie usiedzieć na taki widok!~Tak rozmawiając
 226  I,4  |                 zwanej Doły, która leżała na pół drogi między Wołmontowiczami
 227  I,4  |                  ludzi. Szlachta, siedząc na ławach lub stojąc gromadkami
 228  I,4  |                   poczęli pić spoglądając na izbę, na szlachtę i przymrużając
 229  I,4  |                  pić spoglądając na izbę, na szlachtę i przymrużając
 230  I,4  |         zawrzasnął rozpaczliwie i zamilkł na wieki - a na jego miejscu
 231  I,4  |       rozpaczliwie i zamilkł na wieki - a na jego miejscu rogacz odezwał
 232  I,4  |                   co one tu robią?~- Może na tańce przychodzą.~- A poczekajcie,
 233  I,4  |               ogniska. Siedziało przy nim na długiej ławie z dziesięć
 234  I,4  |                    trzymających bose nogi na klocu leżącym wedle ognia.
 235  I,4  |             sposób pewny, lepszy od ognia na zmarzłe nóżki, któren sposób
 236  I,4  |                 basetli, bo ja wam zagram na czekaniku.~I wydobywszy
 237  I,4  |                     rzekł z flegmą Józwa.~Na to Ranicki, któremu chodziło
 238  I,5  |         przyjechał pan Kmicic do Wodoktów na czele stu kilkunastu ludzi,
 239  I,5  |                 Dość bowiem było spojrzeć na wolentarzy pana Kmicica,
 240  I,5  |           litewskiego komputu cofnęły się na pewien czas do Birż i Kiejdan,
 241  I,5  |                 Kmicica, któren czynił to na własną rękę, pobudzany więcej
 242  I,5  |                 Brał więc gwałtem, często na nieprzyjacielu, często i
 243  I,5  |                  nieprzyjacielu, często i na swoich Oporu nie znosił
 244  I,5  |                   się w ludziach gotowych na wszystko i niepohamowanych.
 245  I,5  |                 po ich stronie nie dbając na prawa, na łzy i życie ludzkie.~
 246  I,5  |              stronie nie dbając na prawa, na łzy i życie ludzkie.~Kompanionowie
 247  I,5  |              Kompanionowie prócz Rekucia, na którym krew niewinna nie
 248  I,5  |                 jedni w hełmach pobranych na nieprzyjacielu, drudzy w
 249  I,5  |             spisami, łukami i berdyszami, na chudych, poszerszeniałych
 250  I,5  |                także by nie zawadziło, bo na dworze mróz okrutny.~- Zaraz
 251  I,5  |                 się śmiać, że mnie tu już na pasku wodzą...~I znów chodził,
 252  I,5  |                  chodził, i znów czuprynę na czoło nagarniał, wreszcie
 253  I,5  |                   błyszczącą cynową tacę, na niej garnuszek, z którego
 254  I,5  |                      To i chwała Bogu!... Na sercu mi to, żeby wszyscy
 255  I,5  |                   burmistrzem o asygnacje na prowianty od hetmana wielkiego
 256  I,5  |               tedy łyczkom : "Zaraz my tu na waszej skórze wypiszemy
 257  I,5  |                  to zabójstwo!~- Właśniem na to przyjechał. Żołnierze
 258  I,5  |                  z narzekaniem i skargami na opresją, w jakiej żyją,
 259  I,5  |                    i czuprynę począł ręką na czoło nagarniać.~- Mój królu ! -
 260  I,5  |             klejnocie!... nie gniewaj się na mnie...~- Cóżeś znów waćpan
 261  I,5  |           odrzekła nic, jeno ręce wsparła na kolanach, głowę spuściła
 262  I,5  |                  kolanach, głowę spuściła na piersi i pogrążyła się w
 263  I,5  |            przepłoszyłem, a oficyjerów... na Boga, nie gniewaj się!...
 264  I,5  |              gniewem, a purpura wystąpiła na policzki.~- Waćpan nie masz
 265  I,5  |               spojrzał zdziwiony, zamilkł na chwilę, po czym spytał zmienionym
 266  I,5  |                   bo mi reputacja waćpana na sercu leży, bo mi wstyd,
 267  I,5  |                      Ale nie masz infamii na tych chudopachołkach, nie
 268  I,5  |           chudopachołkach, nie masz hańby na niczyim imieniu. Nikogo
 269  I,5  |                  się kawalerem powiada.~- Na Boga! nie groźże mi rekuzą,
 270  I,5  |               postrzelali i że dziewczęta na rozpustę ciągacie?... Waść
 271  I,5  |            wypędzeniu kompanionów żadnego na Kmicicu nie uczyniła wrażenia,
 272  I,5  |               Andrzej spojrzał chełpliwie na Oleńkę i wąsa począł pokręcać;
 273  I,5  |               umiało odczuć jej oburzenia na każdą niesprawiedliwość,
 274  I,5  |                  każdą niesprawiedliwość, na każdą bezecną swawolę. Jakże
 275  I,5  |                   nie pójdę za człowieka, na którym ciężą łzy ludzkie
 276  I,5  |                 ludzi w niej katujesz, bo na prawa boskie i ludzkie nie
 277  I,5  |                chwycił ją za obie ręce:~- Na rany Chrystusa ! czy ty
 278  I,5  |                   wierzy! bij, nie żałuj!~Na koniec wybuchnął:~- Nie
 279  I,5  |             odpowiedział Kmicic.~I jechał na przedzie nic do nikogo nie
 280  I,5  |                ale przede wszystkim złość na samego siebie. Pierwsza
 281  I,5  |                  Pierwszego dnia pozwolił na strzelanie i rozpustę w
 282  I,5  |              dopełnił. Gorzej! rzucił się na prezydium poniewieskie,
 283  I,5  |                    puścił gołych oficerów na śniegi... Uczynią mu proces -
 284  I,5  |                proces - przegra. Skażą go na utratę majątku, czci, może
 285  I,5  |                   w Wodoktach, służyć nie na własną rękę, ale w kompucie;
 286  I,5  |                życiu nikogo nie miłował. "Na Pannę Najświętszą! - myślał
 287  I,5  |                  kompanów suto i wyprawię na kraj świata, bo prawda jest,
 288  I,5  |             chciało mu się szablą uderzyć na kogokolwiek, choćby na tych
 289  I,5  |            uderzyć na kogokolwiek, choćby na tych żołnierzy, których
 290  I,5  |                 wiatr nie poruszał gałęzi na drzewach - jeno w sercu
 291  I,5  |               zeszłą noc spędził w Upicie na pijatyce i hulance. Ale
 292  I,5  |               oddział. I w tych lasach, i na pustych polach lecieli jak
 293  I,5  |        krzyżackich, o których lud powiada na Żmudzi, że czasami, wśród
 294  I,5  |                dachy lubickie ukazały się na zawrocie, zwolnili biegu.~
 295  I,5  |               Drzwi od sieni były otwarte na rozcież, a sień wyziębiona.~-
 296  I,5  |              Jadąc wstrząsał się z gniewu na myśl, że zastanie pijatykę
 297  I,5  |                  Wszedł do izby jadalnej. Na ogromnym stole palił się
 298  I,5  |                  pod ścianą.~- Popili się na umor czy co? - mruknął niespokojnie.~
 299  I,5  |                 pasie i po białej pochwie na czekanik poznał pana Uhlika
 300  I,5  |               spostrzegł, że wszyscy leżą na wznak, w jednakowej pozycji,
 301  I,5  |               leżących.~Włosy powstały mu na głowie, tak straszny widok
 302  I,5  |          wyszczerzonymi zębami i wyszłymi na wierzch oczyma, w których
 303  I,5  | Kulwiec-Hippocentaurus z żupanem podartym na piersiach i posiekaną gęstymi
 304  I,5  |                  od blasku.~Więc postawił na ziemi kaganek i zaczął wstrząsać
 305  I,5  |                  otwierały się i zamykały na przemian.~- To ja! - rzekł
 306  I,5  |                  Oczy Rekucia otwarły się na chwilę zupełnie - poznał
 307  I,5  |              milczeniu do stołu, postawił na nim kaganek- sam siadł na
 308  I,5  |                 na nim kaganek- sam siadł na krześle i począł rękoma
 309  I,5  |                   Następnie znów spojrzał na leżące w mroku ciała. Zimny
 310  I,5  |              ciała. Zimny pot wystąpił mu na czoło, włosy zjeżyły się
 311  I,5  |                  czoło, włosy zjeżyły się na głowie i nagle krzyknął
 312  I,5  |               izby. Kmicic ukazał im ręką na leżące pod ścianą trupy.~-
 313  I,5  |                   równo i cicho, obojętni na wszystko i - przeciw swej
 314  I,5  |                 się nagle i zakrzyknął:~- Na koń !...~Ruszyło się, co
 315  I,5  |                 przeszło jeźdźców leciało na złamanie karku po szerokiej,
 316  I,5  |             szerokiej, śnieżnej drodze, a na ich czele leciał pan Andrzej,
 317  I,5  |                Domaszewiczów zbierały się na drogach, przed domami, i
 318  I,5  |                 przypuszczenia.~- Pójdźmy na pomoc! - wołali śmielsi -
 319  I,5  |                 poszli do Rosień, siadali na koń. W Krakinowie i w Upicie
 320  I,5  |           szlochaniem. Oleńka rzuciła się na kolana przed obrazem, one
 321  I,5  |              sieni. Niewiasty zerwały się na równe nogi, okrzyk trwogi
 322  I,5  |                   zdołała postawić świecę na stole, gdy w sieni dał się
 323  I,5  |               Waść tam! - rzekła ukazując na przyległą izbę.~I prawie
 324  I,5  |                 las! Odnajdziem go! Hajże na zbója!~- Hajże! Hajże!~Szczęk
 325  I,5  |                   i stąpanie rozległy się na nowo. Szlachta wypadła przed
 326  I,5  |                ganek i siadała co prędzej na koń. Część jej szukała jeszcze
 327  I,5  |                   wyciągając ręce.~- Krew na waćpana ręku jako na Kainowym! -
 328  I,5  |                 Krew na waćpana ręku jako na Kainowym! - krzyknęła odskakując
 329  I,5  |                krzyknęła odskakując jakby na widok węża. - Precz, na
 330  I,5  |                   na widok węża. - Precz, na wieki !..~
 331  I,6  |             płaczu i ludzkich przekleństw na pana Kmicica, które jakby
 332  I,6  |               niewygasła miłość nurtowała na nowo w sercu, podsycana
 333  I,6  |           odwołała zbrojną czeladź, którą na strażę do Wodoktów była
 334  I,6  |             Dwakroć zjeżdżali się do niej na narady starsi laudańscy,
 335  I,6  |                    nie mógł inaczej, jeno na waszą stronę przysądzić.
 336  I,6  |     Wołmontowiczach. A jeśliby pan Kmicic na powrót tu się zjawił, niechże
 337  I,6  |             wyroków nie będzie, ani niech na jego zdrowie nie godzą.
 338  I,6  |                 tylko, póki on żyw, macie na kim krzywd waszych poszukiwać.~
 339  I,6  |                odwłoka może wyjść także i na korzyść pana Andrzeja, a
 340  I,6  |              boskim i ludzkim - bez uwagi na ich młodość i wysokie urodzenie,
 341  I,6  |            wszystko przecierpię, jeno ty, na Boga ! nie wyrzucaj mnie
 342  I,6  |                   nagrodzić, pozwól żywot na lepsze odmienić, bo już
 343  I,6  |              podniosło się w duszy Oleńki na obronę pana Andrzeja, któż
 344  I,6  |                  ale uczynków trzeba było na przyszłość ze strony pana
 345  I,6  |                  piersią, ale i te z dnia na dzień spodziewały się gości
 346  I,6  |                 własne granice przenieść. Na nieszczęście, niezgoda wewnętrzna
 347  I,6  |          wewnętrzna stawała owej możności na przeszkodzie, paraliżując
 348  I,6  |                 Miasta, miasteczka i wsie na Żmudzi pełne były ludzi
 349  I,6  |                 nie tylko w lasach, ale i na polach. Gdy zeszłoroczne
 350  I,6  |                  litery: J. C. R., wybite na pieniążkach, znaczą nie
 351  I,6  |               wichrem niezgody, poglądały na się jakby nieprzyjacielskie
 352  I,6  |                   obozy. Tak właśnie było na Litwie, gdzie waśń sroga
 353  I,6  |                  Szkłowem wytracił i kraj na łup wydał; że więcej niż
 354  I,6  |            patronów, patronowie zaś słali na się skargi do Warszawy,
 355  I,6  |                   waśń ich odbijała się i na sejmach - na miejscu zaś
 356  I,6  |               odbijała się i na sejmach - na miejscu zaś rozprzęgała
 357  I,6  |                   wiosną wojna rozgorzeje na nowo. Ale wojsk było mało,
 358  I,6  |                  mogły, bo wszystkie były na Ukrainie i w ciężkiej pracy
 359  I,6  |          Czarnieckiego coraz się częściej na ustach, ludzkich zjawiało,
 360  I,6  |                 Wreszcie Radziwiłł stanął na Żmudzi. Wraz z nim powrócił
 361  I,6  |                  głowy, krzywdy czyniąc i na kościoły napadając, ale
 362  I,6  |               nagła lepszy duch zapanował na Laudzie. Panna Aleksandra
 363  I,6  |               rozpuszczał wieści, że król na wiosnę przyjdzie z zaciężnymi
 364  I,6  |               pola. Śniegi też potajały i na brzezinie ukazały się pierwsze
 365  I,7  |                    gdy zdarzyły się słoty na świecie. Wszyscy laudańscy
 366  I,7  |               lepszej trudno było znaleźć na całej Litwie. Otaczano też
 367  I,7  |                 rycerzowi i jego czeladzi na niczym nie zbywało. Ilekroć
 368  I,7  |               czuł się słabszym, jeździli na wyścigi po cyrulika do Poniewieża -
 369  I,7  |                 lepsze, i medyka sławnego na zawołanie, przecie w Pacunelach
 370  I,7  |                   szukać! - mówili starzy na umyślnej sesji, na której
 371  I,7  |                 starzy na umyślnej sesji, na której oną sprawę roztrząsano. -
 372  I,7  |                   Jako opiekunowie, możem na to pozwolić, a tak i ona
 373  I,7  |                    któren niewiele myśląc na wszystko się zgodził, a
 374  I,7  |                 Kmicicowi odjęta, aż sądy na utratę gardła go skażą,
 375  I,7  |                  wyjdę."~Nie było co rzec na tak stanowczą odmowę i szlachta
 376  I,7  |                kościoła, rzekłbyś: kwiaty na łące! A te trzy były między
 377  I,7  |                  do tego stary Gasztowt i na edukację nie żałował. Organista
 378  I,7  |                  najstarszą, Terkę, i gry na lutni. Mając dobre serca,
 379  I,7  |                 trzy, nie ona jedna, były na zabój zakochane. On też
 380  I,7  |                 Maryśkę i Zonię, bo Terka na zdradliwość męską zbytnio
 381  I,7  |                   a Zonia nici z wrzecion na motki nawija. Lecz gdy pan
 382  I,7  |                podziwu: "Ach! ja nie żyję na świecie! Kochanieńcyż wy
 383  I,7  |              którego raźne światło padało na całą ciemną izbę, ale zrazu
 384  I,7  |          Wołodyjowski - którąśmy śpiewali na hibernach, chcąc, żeby się
 385  I,7  |                   Nie uważaj, wasza mość, na Terkę, ona zawsze taka! -
 386  I,7  |                   Terka.~- Nie napadam ja na śpiewanie, jeno na sens
 387  I,7  |             napadam ja na śpiewanie, jeno na sens dla wojskowych okrutny
 388  I,7  |                zaryczy; inni cienko, że i na skrzypcach cieniej nie można.
 389  I,7  |            nieodżałowanym wojewodą ruskim na elekcję teraźniejszego pana
 390  I,7  |                 jakobyś chóry serafińskie na jawie słyszał.~- Ot, to
 391  I,7  |                   A koronę zali zawsze ma na głowie?~- Zaś by tam co
 392  I,7  |              koronie chadzał! żelaznej by na to trzeba głowy.~Korona
 393  I,7  |            zdobiony, od których światłość na cały zamek bije....~- Powiadają,
 394  I,7  |                 wojny i wiktorie, pędzlem na ścianach wyobrażone, jako
 395  I,7  |                czas pokazujących, tego by na wołowej skórze nie spisać.
 396  I,7  |                 Te podnoszą się i schodzą na dół; inne śrubami w rozmaite
 397  I,7  |                 znów przyjemną światłość; na wierzchu niebo ze słońcem
 398  I,7  |                  Czasem morze niezmierne, na nim okręty i syreny. Jedne
 399  I,7  |                   dziwno mi to, że ludzie na taki okropny widok nie pouciekają.~-
 400  I,7  |                   są różne grzeczne nacje na świecie, przecie Bóg naszą
 401  I,7  |               niezgodę naszą. Wszystko to na barkach królewskich, i wymówki
 402  I,7  |                  mu jeszcze za nasze winy na sejmach czynią. A co on
 403  I,7  |                    Ciężkie czasy nadeszły na ojczyznę i tak ciężkie,
 404  I,7  |                  gorzej. Niech tam mądrzy na sejmach racje dają, a żołnierzowi
 405  I,7  |                 takich i dlatego przyszła na nas czarna godzina.~Oczy
 406  I,7  |                 wezbrały, które wypłynęły na rumiane jagody.~- Waćpan
 407  I,7  |                    rzekła Terka - bo jeno na krótko dostali do domu pozwolenie.~-
 408  I,7  |                  przeraźliwie:~- Hej tam! na miłosierdzie boskie! otwórzcie
 409  I,7  |                      krzyknął nagle stary na córki. - Nuże, kozy! Ruszać
 410  I,7  |               córki. - Nuże, kozy! Ruszać na wieś, budzić szlachtę, niech
 411  I,7  |                    Jakoż po chwili siedli na koń, z nimi dwóch czeladników:
 412  I,7  |                   i tak wrzeszcząc ruszał na łeb na szyję ku zabudowaniom
 413  I,7  |                  wrzeszcząc ruszał na łeb na szyję ku zabudowaniom konia
 414  I,7  |                  kobiet, szczekanie psów. Na koniec szlachta wysypała
 415  I,7  |              koniec szlachta wysypała się na drogę, po części konno,
 416  I,7  |                 Wołodyjowski rzucił okiem na oddział, wnet rozesłał kilkunastu
 417  I,7  |               ruszył naprzód. Jezdni szli na czele, piesi za nimi, i
 418  I,7  |                  waszecią bronić przepraw na bagnach - żywo! Reszta pójdzie
 419  I,7  |                  którzy nie mogli przybyć na czas, pan Wołodyjowski mógł
 420  I,7  |               oddział i aż mu serce rosło na widok wprawy i łatwości,
 421  I,7  |                   jaką stanęli w ordynku. Na pierwszy rzut oka poznać
 422  I,7  |                 Księżyc wypłynął wreszcie na niebo i oświecił las, drogę
 423  I,7  |                  rozłamał blade promienie na ostrzach pik, odbijał się
 424  I,7  |       zaprzysięgli, że choćby mieli jeden na drugim paść, już on im nie
 425  I,7  |                 nie ujdzie stąd żywy. Oni na niego najzawziętsi.~- Ba!
 426  I,7  |                 Ba! a jak go usieczem, to na kim będą swoich krzywd dochodzić?
 427  I,7  |                   a już by ostatni termin na Rzeczpospolitą przyszedł.~
 428  I,7  |                  pan Wołodyjowski, jadący na przodzie, odwrócił się i
 429  I,7  |                oświecone; jasność biła aż na podwórze, na którym pełno
 430  I,7  |              jasność biła aż na podwórze, na którym pełno było zbrojnych
 431  I,7  |                zatrzymawszy cały oddział. Na podwórzu krzątanina była
 432  I,7  |                 pochodniami, inni biegali na wszystkie strony, wychodzili
 433  I,7  |             wychodzili z domu i wchodzili na powrót, wynosili rzeczy,
 434  I,7  |                   rzeczy, pakowali toboły na wozy, inni wyprowadzali
 435  I,7  |                  i rozkazy krzyżowały się na wszystkie strony. Blask
 436  I,7  |                cały Lubicz chcą zapakować na wozy.~- Nie wywiozą - odparł
 437  I,7  |           zbrojnych mężów. Walka zawrzała na podwórzu, wśród wozów, koni,
 438  I,7  |         triumfowała.~Ale gdy została sama na podwórzu, wnet ożywił się
 439  I,7  |                 grad kul począł sypać się na podwórze. Największaá część
 440  I,7  |              razie olbrzymimi gwoździami, na których potężnych łbach
 441  I,7  |                   krzyżniaki wypadły, ale na ich miejsce ukazały się
 442  I,7  |             strzały. Dwóch Butrymów padło na ziemię z przestrzeloną piersią.
 443  I,7  |                 to Stakjanowie przybywali na pomoc braci, a za nimi zbrojni
 444  I,7  |                głos zza drzwi.~- Nie czas na powitania... Czego waść
 445  I,7  |                   Pan Wołodyjowski szukał na próżno odpowiedzi. Szlachta
 446  I,7  |                  i Billewiczówna stracona na wieki.~- Dla Boga! - mruknął
 447  I,7  |                  Wychodź ze mną, zdrajco, na szable! Położysz mnie, to
 448  I,7  |          laudańskich biły niespokojnie.~- Na szable? - spytał wreszcie
 449  I,7  |                zgadzają?~- I zaprzysięgną na mieczach, jeżeli waść chcesz.~-
 450  I,7  |                    wołał pan Wołodyjowski na szlachtę stojącą pod ścianami
 451  I,7  |                   wysadzić, rozniosła się na wszystkie strony. Stali
 452  I,7  |                obecnych waszmościów biorę na świadki, żem pana Kmicica,
 453  I,7  |            chorążego orszańskiego, wyzwał na bitwę samowtór i to mu przyrzekłem,
 454  I,7  |             waszmościów przeszkody, co mu na rękojeściach zaprzysiąc
 455  I,7  |           rękojeściach zaprzysiąc musicie na Boga Najwyższego i święty
 456  I,7  |               Wołodyjowski.~- Przysięgamy na Boga Najwyższego i święty
 457  I,7  |                 Michał.~- Pilno waszmości na tamten świat?~- Dobrze,
 458  I,7  |                jak topola. Brzask już był na świecie i pierwsze blade
 459  I,7  |                blade światełka dnia padły na jego twarz hardą, rycerską
 460  I,7  |                  drzwiach spojrzał śmiało na czeredę szlachty i rzekł:~-
 461  I,7  |                 jest - odrzekł.~- Ho! nie na wielkoluda waszmość wyglądasz -
 462  I,7  |                  stół.~- Zgoda! gotuj się na śmierć!~- Takiś waść pewien?~-
 463  I,7  |                   w drogę wchodzić? Czemu na mnie nastajesz?... Dziewka
 464  I,7  |                   i żołnierzy wysieczono. Na rany boskie zaprzysięgnę,
 465  I,7  |                   po niebie. Świtało już. Na wschodzie pierwsza złota
 466  I,7  |                   się świetlistym pasmem, na podwórzu jednak dość było
 467  I,7  |                  obsuwały się z szelestem na ziemię. Pan Wołodyjowski
 468  I,7  |                   odpędzać. Uważaj waćpan na koniec szabli... Nie wyginaj
 469  I,7  |              usunął się w bok i ukazawszy na leżącą na ziemi szerpentynę
 470  I,7  |                 bok i ukazawszy na leżącą na ziemi szerpentynę powtórzył
 471  I,7  |                  się, że Kmicic rzuci się na niego z gołymi rękoma...
 472  I,7  |                 ale pan Kmicic rzucił się na szablę i wpadł z nią znów
 473  I,7  |                 szablę i wpadł z nią znów na straszliwego przeciwnika.
 474  I,7  |                Kmicic pienił się, rzęził, na koniec chrapliwe słowa wyszły
 475  I,7  |                  szabla wypadła mu z nich na ziemię... i runął twarzą
 476  I,7  |                   Wołodyjowski - nie padł na wznak! ~I zagiąwszy połę
 477  I,7  |        Domaszewicz. On z dawna wszystkich na Laudzie opatruje.~- Niechże
 478  I,7  |                   go zaraz opatrzy, potem na łoże go przenieść, a ja
 479  I,7  |              wzięła się do rabunku wozów, na których łup znalazł się
 480  I,7  |           Domaszewiczów, złożyła szlachta na wozy, aby ich po chrześcijańsku
 481  I,7  |                mniemanie. Panna siedziała na skrzyni niedaleko drzwi,
 482  I,7  |              narzuconych włosów spojrzały na rycerza oczy błękitne, a
 483  I,7  |           waćpanna do siebie, Bóg wejrzał na niewinność... Jesteś wolna
 484  I,7  |                  My to przyszli waćpannie na ratunek...~Billewiczówna
 485  I,7  |                  waćpanna: leży bez duszy na podwórzu... i jam to, nie
 486  I,7  |                   natomiast zachwiała się na nogach i rękoma poczęła
 487  I,7  |                   szukać oparcia za sobą, na koniec siadła ciężko na
 488  I,7  |                   na koniec siadła ciężko na tejże samej skrzyni, z której
 489  I,7  |          zniecierpliwieniem i rozpaczą:~- Na Boga żywego, odpowiadaj!
 490  I,7  |                 Tymczasem złożono Kmicica na łożu. Krzych Domaszewicz
 491  I,7  |                głowa, że od takiego ciosu na dwoje nie pękła. Może i
 492  I,7  |                   ona nawet nie spojrzała na niego, natomiast zwróciwszy
 493  I,7  |                 pan Wołodyjowski za nimi. Na podwórzu szlachta poczęła
 494  I,7  |                  szlachta poczęła krzykać na jej widok i wiwatować, a
 495  I,7  |                   wracał pan Wołodyjowski na czele laudańskich ku zaściankom.
 496  I,7  |                  Słońce już weszło, ranek na świecie był radosny, prawdziwie
 497  I,7  |          białogłowę wyrozumie... Patrzyła na mnie jak na pacholika, nie
 498  I,7  |                      Patrzyła na mnie jak na pacholika, nie wiem, czy
 499  I,8  |                gwałtownika, narażając się na kule i szable; po prostu
 500  I,8  |                  afekt, jak się to często na świecie zdarza, że ocalona