Tom, Rozdzial

  1     1, 1 |         łyżki strawy nie żałują, że se człowiek kiej jaka gospodyni
  2     1, 1 |              Niewiela mi potrza, to se u dobrych ludzi uproszę
  3     1, 1 |     pierzyną, robić nie dadzą, coby se wypoczena. A wujna, a ciotka
  4     1, 1 |             chodził...~- Obrządzają se matulę i Jagusię, bo jakże,
  5     1, 1 |         dwie żony pochował.~- Niech se pochowa i trzecią, Panie
  6     1, 2 |             zwieźć.~- Hale, zwoźcie se sami, ja już kulasów nie
  7     1, 2 |             to pod drzewami.~- Śpią se kiej dziedzic, a ty, parobku,
  8     1, 2 |          kołeczkiem nakręcę, to już se spaceruje kiej dziedzic
  9     1, 2 |             dom powróci, to niechta se Antek na żoniną gospodarkę
 10     1, 2 |         zapytała wójtowa.~- Poszedł se ścierwa, poszedł, wyłuskał
 11     1, 2 |           co ma być jutro.~- Ja zaś se poczekam, panie wójcie.
 12     1, 2 |            dziesiątkę...~- Siedźcie se, dostaniecie i kolację,
 13     1, 2 |            Przyjechałem z boru, tom se już dobrze podjadł...~-
 14     1, 2 |          tkać, zasadzę ją i niechta se ścibie, zawżdy coś uścibie".
 15     1, 2 |           na piechty.~- I... źróbką se wolno pojadę. Ostańcie z
 16     1, 2 |         zwiesny na cmentarzu, a tam se śpi Józka i chrapie, a on
 17     1, 3 |          się do legowiska.~- Pośpij se zdziebko, biedoto, pośpij! -
 18     1, 3 |              aligant jucha, wybiera se pchły kiej baba na wesele !~
 19     1, 3 |       Cichoj, mała, cichoj! Podjedz se ano, bo pojedziesz z gospodarzem
 20     1, 3 |           ciebie, biedoto, że człek se podje w niedzielę...~Westchnął
 21     1, 3 |             nią i puszczał.~- Lećta se do matuli, lećta -szeptał,
 22     1, 3 |    pozabijać do ogacenia.~- Ogaćcie se sami chałupę, nama tutaj
 23     1, 3 |         przywiezę abo i co.~Podjadł se niezgorzej, opasał się pasem,
 24     1, 3 |           nie. To było tak. Szedłem se... a baczę, że to rychtyk
 25     1, 3 |          Borynowej koniczyny... idę se i mówię pacierz, bo na ten
 26     1, 3 |               nocka też szła... idę se... jaż tu słyszę: głos nie
 27     1, 3 |             nie głos? Loboga, myślę se: chrząka albo i nie chrząka?...
 28     1, 3 |           oblazły ze strachu, mówię se Pozdrowienie Anielskie.
 29     1, 3 |           rychtyk miesiączek wylazł se na niebo, to patrzę, a to
 30     1, 3 |              Ozgniewałem się, bo co se ten głupi myśli - straszyć,
 31     1, 3 |             i idę ku domowi Szedłem se miedzą, między Michałowymi
 32     1, 3 |           fort za mną kiej pies, to se idzi obok, to wlazł w kartofle
 33     1, 3 |            skok przede mną! A lećże se, zapowietrzona, pomyślałem.
 34     1, 3 |             mądry, to sprawiedliwie se wymiarkuje, że com z nią
 35     1, 3 |          dziurawe, wyciągnęły i bal se sprawiły moją krwawicą,
 36     1, 3 |           przyodział i mówił: "Śpij se, Jewuś, śpij!..."~Izba zatrzęsła
 37     1, 3 |           Oczy swoje mam i miarkuję se ździebko...~- Dufny ci on
 38     1, 3 |              to ino bez kobietę; on se wójtuje, a ona wv garści
 39     1, 3 |            doniesie i na przypiecku se dochodzi... Widziałam, kiejście
 40     1, 3 |         chociaż i zięć też...~I tak se już społecznie wyrzekali
 41     1, 4 |         Spieklibym w polu.~- Spiecz se ziemniaków. Co mu się zachciewa!~-
 42     1, 4 |         Kiedy? A wieczorami! Chodzi se po pokojach, popija arbatę
 43     1, 4 |           grdyce, ością...~- Szukaj se lepszego, na Hanczynych
 44     1, 4 |        Pewnie, że jest lepiej.~- To se idź i posmakuj.~- Z gołymi
 45     1, 4 |           echa pokrzyków.~- Tańcują se juchy i gorzałę piją, i
 46     1, 4 |           wolno ku zachodowi, jakby se też krzynkę odpoczywało
 47     1, 4 |           wymiarkuje sama, ino żyje se jako ten cień padający od
 48     1, 4 |            tam za kłopoty! Polatuje se, pośpiewuje, a Pan Jezus
 49     1, 4 |             to?...~- Słucham, gadaj se, gadaj, to ci ulży! A jak
 50     1, 5 |             świecie był. Miarkujesz se, Kuba?~- Nie bydlem przeciech
 51     1, 5 |           drugim kamratem i rajcują se swobodnie, wesoło, jak równy
 52     1, 5 |           na jarmark pójdę i służbę se znajdę, choćby i na furmana
 53     1, 5 |            aby ino popatrzeć i oczy se ucieszyć ślicznościami.~
 54     1, 5 |    siedziała przy swoim i poredzały se godnie, jak to zwyczajnie
 55     1, 5 |               Uwińta się rychło, to se ździebko popatrzycie na
 56     1, 5 |             ci się widzi, Jaguś, to se wybierz... - rzekł po namyśle
 57     1, 5 |             Jaguś, a to przysiądźmy se ździebko.~- Ale, do matki
 58     1, 5 |          Hale, ino tak przekpiwacie se ze mnie, za cóż by mnie?...
 59     1, 5 |     jarmarek i tą modlitwą upraszam se u dobrych ludzi gdzie kąt,
 60     1, 5 |      dociągnąć, wrócić do wsi i tam se między swojemi zamrzeć -
 61     1, 5 |         roki czekam.~- Przybaczyłeś se dzisiaj! To se jeszcze poczekaj
 62     1, 5 |         Przybaczyłeś se dzisiaj! To se jeszcze poczekaj ze czterdzieści,
 63     1, 5 |          pisarza dam rubla...~- Ale se myślę, że po dobremu się
 64     1, 6 |            to w chałupie i pacierze se przepowiadali...mruczała
 65     1, 6 |        Juści... pewnie... na brzuch se nie pluje ani drugiemu na
 66     1, 6 |            żeby ino Jagusia rączków se nie pomazała~Jambroży zapalił
 67     1, 6 |         jeszcze, sam widziałem, jak se korzec żyta zadawał na plecy.
 68     1, 6 |       chłopy, uszanuje cię... Panią se będziesz u niego, gospodynią...
 69     1, 7 |             głowa ją poboliwała, aż se owsem rozprażonym i octem
 70     1, 7 |         komory przeoblec się.~- Idź se, bo cię matka zeklną jeszcze... -
 71     1, 7 |          Nie nowina to jej, co roku se to robi.~- Baba jak tur,
 72     1, 7 |             wchodząc do izby.~- Tak se na ucho gadacie, aże po
 73     1, 7 |             coć wam rzeknę...~Szedł se Pan Jezus na odpust do Mstowa,
 74     1, 7 |            się okrutnie chciało, to se raz w raz przysiadał na
 75     1, 7 |       przyszedł do lasu...~Odpoczął se w cieniu niezgorzej, ochłodził
 76     1, 7 |             baranka przyniósł i tak se społecznie żyli.~A często
 77     1, 7 |             zaległo izbę. Rozważali se wszyscy tę dziwną historię,
 78     1, 7 |  najpierwsze dziewczyny jucha stary se zwołał!.~Jakoż prawdę rzekł,
 79     1, 8 |        pierzyną się przespać tłusto se podjeść i uciechy zażyć...~
 80     1, 8 |        słowo to nie ten ptaszek, co se pisknie, fiuknie i tylaś
 81     1, 8 |             i sołtys!... Miarkujcie se ino, jakie figury do was
 82     1, 8 |            ci raimy kiej dąb, panią se będziesz i gospodynią na
 83     1, 8 |            wierzcie~- Juści... inom se myślała zawdy, wnuczków
 84     1, 8 |              A Pan Jezus rzekł: weź se, robaku, niewiastę, żeby
 85     1, 8 |            nawet Dominikowa podpiła se niezgorzej i nuż wywodzić
 86     1, 8 |      sprowadzi i już wasze, możecie se obsiewać... Miarkujecie ,
 87     1, 8 |       bystrymi oczkami. j~- Pijecie se, gospodarze! Ho, ho i wójt,
 88     1, 9 |   przyodział, buty świąteczne kazał se Witkowi sadłem wysmarować
 89     1, 9 |            łanie wyszły... Wybrałem se najlepszą... inom przyłożył,
 90     1, 9 |    wiedziała. Naści dziesiątkę, kup se co...~- Nie powiem i tak,
 91     1, 9 |            A i Pan Jezus sam chodzi se dzisiaj po świecie i liczy;
 92     1, 9 |             jeszcze dusz ostało, aż se wybierze wszystkie, wybierze...
 93     1, 9 |       przytwierdzają...~- Pan Jezus se chodzi dzisiaj po świecie! -
 94     1, 9 |          przed oczami, a Witek spał se, bo strudzona była biedota
 95     1, 10|           wojska latoś wzieni, piją se la uciechy... W niedzielę
 96     1, 10|      machorka jest na szafce, zapal se...~Nie słyszał nawet, tylko
 97     1, 10|            co jeszcze od żniw żebra se lekuje... - wykrzyknął i
 98     1, 10|       figlów nie stroiły... Chodził se dookoła nich z różańcem
 99     1, 10|             Jak wam krzywda, idźcie se poszukać lepiej!~- Nie pójdziem
100     1, 10|            Wałkoń jeden, odpoczywać se chce i sam zajął się rannym
101     1, 11|      jeszcze zalegały izbę...~- Leż se, córko, leż... Ostatni to
102     1, 11|             zda się Borynie, okręci se nim rękę, ostrzej przytrzyma
103     1, 11|            nie było lepiej... Panią se będziesz, Jaguś, panią...
104     1, 11|          niczym ten kogut !~- Użyje se jucha stary, użyje! - wołał
105     1, 11|             miski tłustej jagły,~By se chudzielce podjadły!~- Jagno,
106     1, 11|         myśli, że święty!~- Niechaj se uszy kapotą zatka! - leciały
107     1, 11|            Za tę dziecińską krzywdę se balują.~- A Jagna siedzi
108     1, 11|            co ino na cepy czeka, to se używaj za letnie trudy,
109     1, 12|           na drodze leżą.~- Używają se gospodarze, używają - westchnął
110     1, 12|             na odwieczerzy.~- Użyją se jeszcze, nacieszą się...
111     1, 12|           kosteczkę ogryzę i podjem se choć raz do sytu, a tu leż,
112     1, 12|           siedziała w komorze i tak se przepijały krupnikiem, tak
113     1, 12|          przepijały krupnikiem, tak se dogadzały piwem, a tak wraz
114     1, 12|      dobrodziej kochany po pokojach se chodzi...z książek poczytuje...
115     1, 12|           ani na chwilę, i pojadali se społecznie Józin placek;
116     1, 12|           zawadza kołami... jeszcze se kiedy kulasy połamie...~
117     1, 12|             kulasy połamie...~I tak se z wolna rozpoznawał wszystko
118     1, 12|              Takiś to majster! Taki se ścichapęk, lelum polelum,
119     1, 12|            tknąć nie dała.~- Wesela se zażyj, córuchno! Narobisz
120     1, 12|               Że wczas pomarła, bym se poszukał trzeciej.~- O kobiecie
121     1, 12|           kiej ta dworska pani, tak se godnie poczynasz i radzisz!~-
122     1, 12|             jakie narządzić. Jak to se stęka! Biedota kochana,
123     1, 12|        łańcuch zabrzęczał.~- Podjem se choć raz do syta! Dostaniesz,
124     1, 12|     dzieciątko ukrzywdzone.~- Potem se zjem, odpocznę nieco i bal
125     1, 12|          zjem, odpocznę nieco i bal se sprawię - pomyślał.~Ale
126     2, 14|           ma co robić.~- Czeladnika se przybrał, a sam cięgiem
127     2, 14|       głęboką wdzięcznością.~Siedli se rzędem na ławie, blisko
128     2, 15|             mleka do ziemniaków, by se podjadł i rozgrzał się lepiej.~-
129     2, 15|            do lasu do borowego, sam se wszystko narządza, czy jadło,
130     2, 15|     wszystko do stu diabłów i niech se pan sam staje do roboty -
131     2, 15|       wyrychtuje na glanc...~- Psów se gódź, nie mnie, słyszysz!
132     2, 15|     wszystko obrządza, byle ino ona se rączków nie powalała...
133     2, 16|          tam, chudziak, porabia, co se myśli? I ani sposobu, by
134     2, 17|       Boryna przykazywał, to skubał se po ździebku, kłakami, aż
135     2, 17|           więcej niźli zgodą. Niech se radzą, poczekam na boku,
136     2, 18|              powiada.~- Ale, zabawy se będzie szukała.~- Tak powiada,
137     2, 18|          przychodzić z kulką, bo co se suszu obłamie a zbierze
138     2, 18|              Sama wydoję, odpocznij se, kiedyś się tak spracowała!~-
139     2, 19|           ale różni znajomkowie tak se rachowali, że jak się rozochoci,
140     2, 19|           to cniło za ludźmi, kazał se wnet narządzić gorzałki
141     2, 19|           tatulu, pozwólcie, to już se Jambroża wybierę !...~Stary
142     2, 19|               Czego, a niczego, tak se chodzi ino po wsiach, z
143     2, 20|       podtykałam ni ona sama! Mogła se iść za każdego drugiego
144     2, 20|             tam szmaty, to już sama se przypilnuję! - powiedziała
145     2, 20|            abo psów obcych? Chodził se jak ten dziedzic po stancji,
146     2, 20|           Cicho, cicho, obłaskawisz se na wiosnę drugiego, kiej
147     2, 20|        Witek burknął:~- Głupi! kury se macaj, myśli, że co lepszego
148     2, 20|           poradzi. Kto ma rozum, to se swój sposób wynajdzie, a
149     2, 20|  spozierając pilnie na wójta, kredą se cosik na ławie pisał, po
150     2, 21|          musiał zapłacić:~- Odbierę se, com stracił, odbierę... -
151     2, 22|            krzykał:~- Nie znalazłaś se mężyny, naści, babo, grochowiny!~
152     2, 22|            A kaj się obróci, wszędy se dmucha!"~Wiater to miało
153     2, 23|    zostawiłam przy dojeniu, jeszcze se kulasy krowy połamią.~Ucichli,
154     2, 24|     sporządzisz to śniadania?~- Idź se do karczmy, Żyd ci jeszcze
155     2, 25|           kobiety, co to i parobków se nie żałują, i uciechy żadnej,
156     3, 26|              a dobrodziej siedzieli se gdzieś tutaj, baczę dobrze...~
157     3, 26|          człowiekowi grzesznemu.~To se jeno tajnie, po cichuśku,
158     3, 26|           czas skonania?~- Poszukam se dobrych i czujących ludzi,
159     3, 26|         dowlekła kosteczki... dojdę se już pomaluśku a wrychle,
160     3, 26|        niźli miód. Hi, hi! świętują se chłopy aż miło! - zaśmiała
161     3, 26|             do miski, nie, wydychne se ino i pójdę... chciałam
162     3, 26|        wszystkich... popytać... ale se pójdę... - Łzy cisnęły się
163     3, 26|           wola wasza będzie iść, to se pójdziecie...~- A kaj to
164     3, 26|            garnuszek, chleb mam, to se wdrobię i pojem galanto.~
165     3, 26|   przyodziać nie było czym... tośwa se pożyczyli od waju... pierzyna
166     3, 27|            do chałupy i powiem, com se nowego znęcił i obłaskiwał -
167     3, 27|            się zapatrzony.~Domierał se tak z wolna, dochodził swojego
168     3, 27|         swojemu zaraz rzekła:~- Tak se zgodliwie, po przyjacielsku
169     3, 28|              Dzieci nie budź, niech se śpią robaki, przestroniej
170     3, 28|              nie taka głupia, używa se do woli...~- Jakże?~Podniosła
171     3, 28|           kumach spaceruje i święto se robi co dnia. Wczoraj na
172     3, 28|     pachnącym w garści trzyma i nos se przytyka, bo mu ano naród
173     3, 28|             stając.~- Masz czas, to se wymyjesz! - odrzekła zimno,
174     3, 28|       kowala się poniesła.~-A niech se idzie, poskarży się ździebko,
175     3, 28|           da...~- W kreminale niech se rządzi, jak mu pozwolą...
176     3, 28|            kajdanach na Sybir i tam se będzie gospodarzył! - wykrzyknął
177     3, 28|         Hanka.~- Człowiek chętliwie se folguje i rad zawżdy sposobnością
178     3, 28|          kieliszkiem maca...~- Leży se ten chudziaczek, leży i
179     3, 28|             cóż to? płakaniem biedy se odejmę? Tyla mojego, co
180     3, 28|                Kto sieje zło, niech se smutki zbiera i pokutę odprawuje!...~-
181     3, 28|            A przyłóż kulasów i sama se izbę wyporządź!... widzisz
182     3, 28|          dziedziczka jakaś, rączków se szczędzi, parobkiem się
183     3, 28|       zachorzała?~- Juści, u Kozłów se dochodzi sierota.~- Jakże,
184     3, 28|            pochowek osobno, a stara se nie dzisia, to jutro dojdzie,
185     3, 29|        spowiedzi dziadoskie świątko se zrobili przesiadując prawie
186     3, 29|             chciał i nie.~- W sieni se legowisko wyszykuję... juści...
187     3, 29|          rok, na Wielkanoc, podjeść se do woli mięsiwa i onych
188     3, 30|           ustanie i przygięte zboża se kłosami gwarzą, a jeno gdziesik
189     3, 30|          wszystko oddał, i paraduje se teraz...~- Hale, jeszczech
190     3, 30|           to cuganty jeździł... jak se używał... baczę... - pojękiwał
191     3, 30|          zabaczy, jeno tego ostawia se, by lepiej skruszał, bo
192     3, 30|            Żydami, a krzywdą ludzką se pomagają... a niechby tak
193     3, 30|            patyk nadziany.~Na desce se stojał czerwono ukraszonej,
194     3, 30|            się mierzi mięso; arbaty se zgotuję.~- Na przepłukanie
195     3, 30|       widziałam wszystkich, spólnie se siedzą, a pokoje mają dworskie
196     3, 30|            nie ma grosza, pacierzem se to jadło doprawia - opowiadała
197     3, 30|            w łóżku ostała, pacierze se przepowiadając, a myśląc
198     3, 30|       zadzie, jakby te indory, kiej se ogony rozczapierzone postawią.~-
199     3, 30|   rozczapierzone postawią.~- Sianem se te miejsca wypychają lebo
200     3, 30|            wypróżnował się, podjadł se mięsem i jakie mu to już
201     3, 30|              za psa me uważa i każe se mleka na podwieczorek podawać!
202     3, 30|           wszyćko muszę, bo pójdzie se we świat w największą robotę
203     3, 30|       słychać było u Borynów.~Długo se używali, bo coś trzy razy
204     3, 31|             co pies napłacze. Niech se kaj indziej szuka, dosyć
205     3, 31|                Myślałech: przekpiwa se z chłopa, jako u panów zwyczajnie,
206     3, 31|         dziwiła się stara.~- Zrobił se legowisko pobok mojego i
207     3, 31|            zaczęła Jagustynka.~- Bo se po cichu miarkuje, że chłopakowi
208     3, 31|           urznij im kiełbasy, niech se chrzciny w domu przydłużą.~-
209     3, 31|          kiełbasę ćkał?~- Podlejcie se gorzałką, byście nie wyrzekali.~-
210     3, 31|     skrzynie do sołtyski i upatruje se, u kogo by mogła pomrzeć
211     3, 31|         chcecie wróżenia, to gońcie se za nimi.~Snadź trafiła w
212     3, 31|          Nie puszczę latawca, niech se do rana posiedzi na dworze -
213     3, 31|           Weronki i Gołębowej.~Tych se wybrała, że to Rzepczaki
214     3, 32|           coś na jesieni! Zimowałem se u miłosiernych ludzi, we
215     3, 32|             ujezda..." - a czytajta se same! Wójt wama mówi, co
216     3, 32|        leżących na klepisku, pyskał se w najlepsze Jagusin wieprzek,
217     3, 32|        trwożną niechęcią.~- A niech se wróci! co mi tam z niego! -
218     3, 32|          młodsze parami szli, cosik se rozpowiadając, a insze już
219     3, 33|   naśmiechliwymi słowami.~- Jazgocz se, pani wójtowo, jazgocz,
220     3, 33|                krzyknął wójt.~- Psy se wściekłe zamykaj, boś od
221     3, 33|            co wyrabiasz. Posiedzisz se i ty, panie urzędniku, posiedzisz!~
222     3, 33|          dłuższą drogę wybrał, bych se po drodze pożartować z dzieuchami
223     3, 33|      wypatruję po próżnicy.~- Cygań se psu, to ci może uwierzy.
224     3, 33|             podjąć i dziękować, żeś se o mnie przypomniał?~- Baczę,
225     3, 33|            Do swojej żołnierki wróć se z jamorami... wysługuj się,
226     3, 33|            cię nie spojrzę, ślepiaj se psu w ogon! Nie przeciągniesz
227     3, 33|             malo, na drugich wsiach se szukaj! - jazgotały.~- Jest
228     3, 33|         Strach, jak wyglądali! Wójt se pozwolił, no!...~- Gromadzki
229     3, 33|        przedać jej nie pozwolę. Rób se, co chcesz, a bydlątka nie
230     3, 33|             Schowajcie sobie! Jakoś se poredzę.~- Weźcie, dyć jeszcze
231     3, 33| nieboszczyku.~Co prawda, to i leżał se chudziaszek w takim opuszczeniu,
232     3, 33|         ludźmi. Przez sady krzykali se tę nowinę, w opłotkach stawali
233     3, 33|            jak go braknie!~- Miemcy se użyją, a ty, chłopie, ślinę
234     3, 33|      przódzi, ani tknęli.~- Dziewkę se przyjmijcie albo i sami
235     3, 33|          złoto by ją oprawił. Niech se używają i końca patrzą.
236     3, 33|        przed sprawą, a potem to już se poredzi, choćby i do tej
237     3, 33|               rozgniewał się. - Tak se ino powiedziałem... Hale,
238     3, 34|              Stacho galantą chałupę se wyszykuje! Nie potrza mówić,
239     3, 34|             chudziaczko, w boru, to se teraz odpoczniesz... juści,
240     3, 34|            nie było w lesie, ludzie se jakieś spały pod krzakami.
241     3, 34|          Jagusia Borynowa... i śpią se w najlepsze. Spili się w
242     3, 34|            w mieście, gorąc był, to se chcieli wypocząć w chłodzie
243     3, 34|            nie twoja sprawa, pilnuj se końskich ogonów! - gruchnął
244     3, 34|            na szynkwasie.~- Trzymaj se i co drugiego w zębach:
245     3, 34|           żarem wytopione.~Folgował se Pan Jezus i prażył coraz
246     3, 34|                Głupiś! Łapie w ogon se zajrzyj! Hale, boćka schowaj:
247     3, 34|     procesowały się cięgiem i torby se wygrały.~- To i z Podlesia
248     3, 34|           gdzie każden chłop rośnie se jako ta dziczka w czystym
249     3, 34|            jamy.~- A juści, niby to se nie poredzą!... jak Bóg
250     3, 34|            było i pachnąco. Używali se ludzie wywczasu na świeżym,
251     3, 35|       siedli obaj na miedzy i długo se cosik uradzali: Snadź Rocho
252     3, 35|                skarżyła się. Żyłaby se spokojnie jak przódzi, jak
253     3, 35|             gdyż kowal jaże wyrywał se wąsy ze złości. ~- Jacek
254     3, 35|         zanieś jałówce!~- Wynieście se sami, za dziewkę służył
255     3, 35|           za czym do ręki.~- To sam se je znajdę!~Skoczył do skrzynki
256     3, 35|           ogon nie ciąga... a siedź se choćby do jutra! - rozgniewał
257     3, 35|          nam do rozkazywania? Niech se strażnikom przykazuje, by
258     3, 35|  złodziejami nie kradli.~- Zuchwale se poczynasz, Grzela! - ostrzegał
259     3, 35|            no, chłopcy...~- Wychlaj se sam! Jaki szczodry! Nie
260     3, 35|             zapalczywie:~- I byście se, pludry, poszły do wszystkich
261     3, 36|   zgarbacieć przy ciosołce, to musi se grzbiet wyprostować przy
262     3, 36|             Wysoka i gęsta, nabierą se siana, no! - rzekł drugi
263     3, 36|         ostawając nieco na skos, by se nóg nie podciąć, czynili
264     3, 36|             garów zapraszając, bych se nie żałowali, ale całą duszą
265     4, 37|       zaglądałam do niego, to leżał se cicho jak zawdy.~- I nie
266     4, 37|           Rocha nie ma.~- Poredzimy se sami. Nie frasujcie się,
267     4, 37|           płaczliwie:~- Gospodarzem se był, to i gospodarski pochówek
268     4, 37|       odmówić pacierze.~- I pomarli se ano, pomarli! - rozmyślała
269     4, 37|      najlepszy: białą kapotę, którą se był sprawił na ślub z Jagusią,
270     4, 37|           majestat śmierci.~I leżał se tak paradnie w onej trupiej
271     4, 37|          Pod dachem ojców przyłożył se po raz ostatni głowinę strudzoną;
272     4, 37|       bojałem przystąpić, bo Michał se siedzą z dziedzicem u młynarza
273     4, 37|            przeciek go znam! Arbate se piją i placek pojadają,
274     4, 37|          kazał je zawołać.~Siedział se w cieniu pod płotem, a w
275     4, 37|             do niej zapędzał, leżał se martwy, cichy, na kamień
276     4, 37|          pójdzie na zdrowie.~- Żeby se tak popadał chociaż ze trzy
277     4, 37|             z gniazda podebrany, co se piuka radośnie, trzepoce,
278     4, 37|         Pismo święte.~Bo oto stanął se ten wędrownik przed wrotami
279     4, 37|       obcierając oczy dodała:~- Tak se łaskę wypłakuje, bych ją
280     4, 37|            niźli nam.~- A my możemy se poczekać, możemy! - wołał
281     4, 37|             Wywrzyjcie drzwi, niech se ta wędrownica odleci na
282     4, 38|             nóg. - Może Rocho jakoś se poredzi, a jakby nie, to
283     4, 38|              bych zaprzestał.~I tak se społecznie basowali, kiej
284     4, 38|             kiejby nie chwaciło, to se resztę odsiedzi w kreminale -
285     4, 38|             na swego ojca.~Siedział se w rządku między dziadami,
286     4, 38|         ludzie wspomogą... We świat se pociągne z drugimi... święte
287     4, 38|           sadach i podwórzach, bych se podjeść i odpocząć.~Rozprażone
288     4, 38|             broni, to pewnikiem śpi se kajś w cieniu... Te! jedrona
289     4, 38|            mieli dziadować.~- To go se sprowadź do chałupy i żyw,
290     4, 38|             morzę głodem, a sama to se używam kiej dziedziczka.
291     4, 38|           przez pieska.~- Siadajcie se pod chałupą - zwróciła się
292     4, 38|            w Pryczkowy owies, a sam se spał kajś pod gruszą...~
293     4, 38|            szczególniej Szymek roił se, jak to gospodarzem ostanie,
294     4, 38|            gospodarzem ostanie, jak se to grontu przykupi, jak
295     4, 38|              Naści parę groszy, kup se co na odpuście, a potem
296     4, 38|      Dzieuch we wsi zabraknie!~- To se miesckich przykupiemy, nie
297     4, 38|            umilkły, zaś dziad cosik se umyślił, bo skoro Witek
298     4, 39|         sprawy.~- Jakże, przyjaciół se kaptuje, bo mu pachnie wójtostwo!~
299     4, 39|            barzej.~- Choć raz muszę se dać folgę! Tylam się przez
300     4, 39|     przywiązywali za kulasy. Mogłaś se iść! Nie bój się, za nogi
301     4, 40|      powiązał do żłobów! Chcesz aby se w nocy kałduny popruły rogami?~
302     4, 40|            im rosa przeschnie, żeby se nie zamoczyć kulasów - szydziła
303     4, 40|            ciężko.~- Wasz wróci, to se odpoczniecie.~- Już się
304     4, 40|              a to mój powrócił. Śpi se tera w stodole.~I śmiały
305     4, 40|            bielało podogonie.~- Jak se to wypatrzył! Rabuś jucha! -
306     4, 40|               Co nam do tego, niech se ojcowie radzą? - wyrwał
307     4, 40|            ja poprobować, poredzimy se o tym którego dnia.~Zaczęli
308     4, 41|        brzuchów, to powiedam, cobym se te kulasy odrąbała abo i
309     4, 41|       kieliszek policzą! Pofolgował se Jezusiczek we złości pofolgował,
310     4, 41|      Widzisz ją, jaka mądra, będzie se świnie wypasała na moim!
311     4, 41|        Hanka! - krzyknął zakładając se pług na ramiona. Przyleciała
312     4, 41|           można robić działów, alem se już upatrzył pole.~Za rzeką
313     4, 41|             Kaźmirz z Modlicy umiał se poredzić...~- Ten, co to
314     4, 41|         sprawie nie myśl, nie warto se psuć głowy, to ano będzie,
315     4, 41|           im z pola, Pietrek, niech se podjedzą...~Hanka próbowała
316     4, 41|              Antek, zaraz, niech no se wszyćko w myślach ułożę...~-
317     4, 41|        cichych stąpań nocy rozważał se o Jagusi.~- Ni z nią, ni
318     4, 41|       nieopowiedzianie żal.~- Niech se jeno człowiek raz jeden
319     4, 41|            organisty.~- Pokrótce to se zamyślisz o dworskiej kanapie! -
320     4, 41|             to pan starszy upatrzył se na niego?~- Tak cóż by,
321     4, 41|           wrócisz! Nie bój się, dam se radę... nie uronię ci ni
322     4, 42|      jeszcze stawać do roboty, więc se przysiadł pod figurą odzipnąć
323     4, 42|           to gubił słowa i spominał se z lubością, jako już idzie
324     4, 42|           słupy dymów.~- Podjadłbyś se tera, gospodarzu, co? -
325     4, 42|           nie przeszkadzał! Świątki se juchy robią !~I ostał sam,
326     4, 42|      niedziele stanie gotowa, żebym se miał kulasy urobić, a stanie.~-
327     4, 42|        krowa, Nastuś, będzie, jużem se jedną upatrzył.~- Bo to
328     4, 42|            bele co, to lepiej ostań se w chałupie.~Chciała się
329     4, 42|           więcej przyjeżdżać.~- Sam se już dam radę, pomożesz mi
330     4, 42|         rzekł krótko:~- W niedzielę se odpocznę!~Jakoż w sobotę
331     4, 42|      niemało się puszył i podpiwszy se galancie, darł się między
332     4, 42|           się do alkierza i musi co se niezgorzej używali, bo Żyd
333     4, 42|      Jagustynka.~- Ale w takich nóg se człowiek nie urazi! - dorzucił
334     4, 42|      przylazła też Jagustynka i tak se wraz pogadywali, bo chociaż
335     4, 42|             taką noc?~Matka nalazła se jakąś sprawę w sieni, a
336     4, 42|             się pan Jacek, fajeczkę se kurzył, skrzypki ściskał
337     4, 42|                Potańcuj z nią, użyj se choć tyla, kiej ci matka
338     4, 43|             masła i jajek.~I leżała se tak dobrzejąc z wolna i
339     4, 43|               Nie potrzebuję, niech se moją krzywdą trumnę wyścieli! -
340     4, 43|            nie z takich, upatrzyłem se jedną, to me do drugiej
341     4, 43|           cię słać z wódką.~- Niech se sami wychlają, nie pódę
342     4, 44|            z kuntentności, a chwali se chliw i pełne koryto!~-
343     4, 44|            człowiek, nawet prawo ma se za nic.~- Juści, przeciek
344     4, 45|            bitki, dobrze... zamówta se jeno przódzi podwody na
345     4, 45|            całą dziesiątkę.~- Wsadź se ją w nos! Głupi, stoję to
346     4, 45|             i pojadał.~- Juści, tak se folguje Pan Jezus, co już
347     4, 45|        popędzać i ciemiężyć, a sami se tak balowali, jaże i przebalowali
348     4, 45|       niezmierną ulgą, nie poredził se jeno wyrozumieć Jagusi,
349     4, 45|            figurą, zaś on rozmawiał se z jakąś kobietą.~- Pewnie
350     4, 45|           troskliwie i przysunąwszy se pieniek przysiadł blisko,
351     4, 45|           wam jest?~- A nic, śmierć se we mnie rośnie i na żniwo
352     4, 45|        Kłęby me ano przytuliły, bym se u nich pomarła, to pacierz
353     4, 45|             A mało to świata dojrzę se przez drzwi? kto przejdzie
354     4, 45|           poczciwe słowo, że jakbym se po wsi wędrowała. A pójdą
355     4, 45|            i powieda cichuśko: "Leż se, Jagato, Pan Jezus cię wynagrodzi!..."
356     4, 45|            się, sieroto, gospodynią se będziesz pierwszą na niebieskim
357     4, 45|            niebieskim dworze, panią se będziesz, dziedziczką..." ~
358     4, 45|              dziedziczką..." ~I tak se gaworzyła starucha kiej
359     4, 45|            gasnący w mroku, jeszcze se śnił o dniach nowego żywota.
360     4, 45|      zagłębiony wczytaniu albo jeno se medytujący.~Ale Jagusia
361     4, 45|          przy czesaniu.~- I cięgiem se kupuje wstęgi a stroiki -
362     4, 45|           nie skąpi - przepowiadały se na ucho gospodynie zebrawszy
363     4, 45|       książkę i z wolna idąc czytał se półgłosem.~- O czym to napisane? -
364     4, 45|    dworskiej panience, co siedziała se z dziećmi na ogrodzie...
365     4, 45|           cygaństwa!~- Jakże, to by se ino la cygaństwa umyślali
366     4, 45|         gruszkę... patrzę... siedzą se jakieś turkaweczki... gaworzą...
367     4, 46|             co Rocho je położył, to se i leżą.~- Borynowa niegramotna! -
368     4, 46|                Ma szczęście, już by se ano w dybkach wędrował!~
369     4, 46|           dobre, przemieni...~- Tak se i miarkuję, bo ciężko by
370     4, 47|            szykuje.~- Sposobną porę se wybrały, na największą robotę -
371     4, 47|           się ochfiarowała.~Zaczęły se rozpowiadać różnoście, gdy
372     4, 47|       sprawiedliwość! Hale, pójdzie se taki ciołek na całe roki
373     4, 47|            sprawiedliwość! Chłop to se może używać jak na psim
374     4, 47|           cudzą kobietę, to niechże se ją ostawi na zawdy, a nie
375     4, 47|          pod ścianą i cosik z cicha se redzili, wywołał go zaraz
376     4, 47|            źli a pyskuje. A niechta se lata za Jasiem, taki dzieciuch.
377     4, 47|           Zwolnił kroku i rozliczał se w myślach, po ile to trza
378     4, 47|            się rzucę do studni albo se co złego zrobię, ratuj! -
379     4, 47|           zbójowi! takiemu psu! Idź se za Jagusią! - zawrzeszczała
380     4, 47|            wypędziła go matka, żeby se głowy nie przepalił na słońcu.~-
381     4, 47|      przepalił na słońcu.~- Poszuka se cienia u Jagusi, w to mu
382     4, 47|      stygnącymi rękami wszystko, co se była nagotowała na tę porę
383     4, 47|          zasiadł przy niej i czytał se po cichu z brewiarza, Kłębowie
384     4, 47|             się do nikogo.~I leżała se godnie, po gospodarsku,
385     4, 47|           łóżku i pod obrazami, jak se była roiła przez całe życie.
386     4, 47|       gromnicę i skonała.~I pomarła se ta dziadówka kieby najpierwsza
387     4, 48|       plebanię - proboszcz siedział se na ganku z fają w zębach
388     4, 48|           do tych gwiazdów... Jasia se tera namówiła...~Oprzytomniał,
389     4, 48|         miody zalały serce, nie dał se jednak folgi, milczał, a
390     4, 48|          ponad wszystko wybrany, że se cosik gaworzy, że oczy mu
391     4, 48|             się jarzą, a ona klęczy se przed nim kieby przed tym
392     4, 49|           Bo ciepnę wszyćko i pójdę se we świat! Wypędziliście
393     4, 49|       będzie wysiadywał! Nie szukam se chłopa!~- Czas by ci już
394     4, 49|          serca.~- Próżniaki wymyślą se co niebądź i roztrząsają
395     4, 49|            co niebądź i roztrząsają se la zabawy! - mówili poważniejsi.~
396     4, 49|     wójtowej! Biedna kobieta, panią se była i nos zadzierała, a
397     4, 49|        chudzina, na wyrobek. I żeby se chociaż użyła!~- A mało
398     4, 49|           na drugi sposób - używały se ścierwy kieby jakie dziedzice.
399     4, 49|            pół garczka cukru kładła se do kawy, a czysty harak
400     4, 49|              a i drugie pofolgowały se niezgorzej, że już wrzało
401     4, 49|        wypędzić, wypędźta; a chceta se ją posadzić na ołtarzu,
402     4, 49|    zawziętsza dopadłszy wozu ulżyła se pokrzykując zajadle:~- Ty
403     4, 49|    dufnością patrzał w jutro i roił se jakoweś z dawien dawna upragnione