Tom, Rozdzial

 4501     2, 17|              cię to chto od pleciuchów! i za grobem często nie darują.~-
 4502     2, 17|                mówię, ino że nie wierzą i na zęby cię biorą.~- Jak
 4503     2, 17|         Mateusza, że gotowa była lecieć i drzeć go choćby tymi pazurami!
 4504     2, 17|             gdyby nie wspominki o Antku i o jego dobroci!~Zalewała
 4505     2, 17|                jej sercu, że ją obronił i okrzywdzić nie dał. Ale
 4506     2, 17|              byle co krzyczała na Józkę i Witka, aż się stary zaniepokoił,
 4507     2, 17|                zaczął głaskać po twarzy i pytał:~- Co ci to, Jaguś,
 4508     2, 17|                 Hale, będzie ją głaskał i wpół jeszcze brał, dziadyga
 4509     2, 17|              się w niej wstręt do niego i głęboka niechęć, nienawiść
 4510     2, 17|            powłóczył nogami, garbił się i ręce mu się trzęsły.~- Dziad
 4511     2, 17|            Otrząsnęła się z obrzydzenia i tym usilniej myślała o Antku,
 4512     2, 17|               usilniej myślała o Antku, i już się nie broniła przed
 4513     2, 17|              broniła przed wspominkami, i nie uciekała od tych kuszących,
 4514     2, 17|                ganek, to do sadu za dom i przez drzewa patrzyła na
 4515     2, 17|          biegnącej za wsią wzdłuż sadów i zabudowań, i tęskliwymi
 4516     2, 17|               wzdłuż sadów i zabudowań, i tęskliwymi oczami leciała
 4517     2, 17|              radość, że za nią się ujął i skrzywdzić nie dał!~- Taki
 4518     2, 17|                  wróble w nim świerkały i całymi bandami chroniły
 4519     2, 17|        parobkowi nie chciało się włazić i z wierzchu zrucać, choć
 4520     2, 17|                po ździebku, kłakami, aż i jamę wyskubał, że parę ludzi
 4521     2, 17|              nie odrzekła pozdrowieniem i nie sięgnęła po wodę święconą,
 4522     2, 17|               święconą, a przeszła mimo i tak ją uderzyła oczami jakby
 4523     2, 17|            oczach z tego spostponowania i jawnej złości, ale siedziała
 4524     2, 17|           złości, ale siedziała w ławce i nie mogła oczów oderwać
 4525     2, 17|             niej, bo śpiewali na chórze i organy tak pięknie przegrywały,
 4526     2, 17|                 nie było jej tak dobrze i słodko w kościele, przenigdy;
 4527     2, 17|         obrazach, po skrzeniach świateł i złoceń, po tych farbach
 4528     2, 17|             tych farbach ledwie widnych i niesła się duszą w zaświaty,
 4529     2, 17|                 zaświaty, w te cudności i nieba obrazów, w przygasłe,
 4530     2, 17|                 w święty spokój ekstazy i piła takie zapomnienie wszystkiego,
 4531     2, 17|              ręce wyciągają się nad nią i dalej idą, nad całym narodem,
 4532     2, 17|            pieśnie dziękczynne - że już i nie wypowiedzieć!~Ocknęła,
 4533     2, 17|                 się nieszpory skończyły i umilkły organy, cisza ją
 4534     2, 17|      rozmarzenia, z żalem się podniosła i wychodziła z drugimi, ale
 4535     2, 17|              ino spojrzała nienawistnie i poszła.~- Wytrzeszcza ślepie
 4536     2, 17|            poszła.~- Wytrzeszcza ślepie i myśli, . że mnie tym nastraszy,
 4537     2, 17|             szelestu migotał za szybami i snuł się nieskończonym,
 4538     2, 17|                izbie było cicho również i nieco sennie, przyszedł
 4539     2, 17|           spotkać, siedzieli też wpodle i ciche wiedli rozmowy. Boryny
 4540     2, 17|                 że Łapa czasami skomlał i wył przeciągle. Witek też
 4541     2, 17|               tam się przeniósł Pietrek i długo w noc grał. Kolacja
 4542     2, 17|                w ogniach cała.~- Możesz i zaraz, pójdę z tobą.~- E...
 4543     2, 17|                 zniechęcona nagle, a on i na to się zgodził i nie
 4544     2, 17|                a on i na to się zgodził i nie nastawał, ile że i weszła
 4545     2, 17|          zgodził i nie nastawał, ile że i weszła akuratnie kowalowa
 4546     2, 17|               zaś, uważam ino, miarkuję i czekam, co z tego wyjdzie...~
 4547     2, 17|                 każdy pogadywał z cicha i leniwie, senność ogarniała
 4548     2, 17|              jedli bez smaku, a ino ten i ów z podziwem spoglądał
 4549     2, 17|            przysiadała się do dziewczyn i rajcowała trzy po trzy,
 4550     2, 17|                męczącej, bo pełnej obaw i niepokojów. Wieczór wlókł
 4551     2, 17|                  sennie, a w niej rosła i wzmagała się nieustępliwie
 4552     2, 17|            powstrzymywała się całą mocą i dygotała z męki, skowyczała
 4553     2, 17|              przyczajony w okna zagląda i patrzy teraz na nią... i
 4554     2, 17|                i patrzy teraz na nią... i prosi... i truchleje z żałości,
 4555     2, 17|              teraz na nią... i prosi... i truchleje z żałości, że
 4556     2, 17|                jakby ją ułapiło za kark i przytrzymało na miejscu...
 4557     2, 17|               na miejscu... bała się... i Jagustynki oczy chodziły
 4558     2, 17|                 Antek, nie doczekał się i... - porwała się zestraszona.~
 4559     2, 17|         wchodzili wolno, otrzepując się i obijając o próg buty ze
 4560     2, 17|             ojca, Walenty z krzywą gębą i Józek Wachnik...~Dziwował
 4561     2, 17|               zapraszał, ławki podsuwał i tabaką częstował...~Usadzili
 4562     2, 17|             rzucił, drugi zaś rozważnie i z namysłem odrzekał- tamten
 4563     2, 17|             razem mądre dyskursa wiedli i z wolna prowadzili do tego,
 4564     2, 17|             patrzał, za języki pociągał i z różnych stron zabiegał.~
 4565     2, 17|             jeszcze; choć już starością i pracą przygięci do ziemi,
 4566     2, 17|           strzegli wymówić przed czasem i kołowali po miedzach sprawy,
 4567     2, 17|               Kłąb odchrząknął, splunął i rzekł uroczyście:~- Co tu
 4568     2, 17|            uroczyście:~- Co tu marudzić i zwlekać; przyślim się dowiedzieć,
 4569     2, 17|               Pan Jezus nie poskąpił:~- I choć przez urzędu, a gromadzie
 4570     2, 17|            poczerwieniał, ręce rozłożył i zawołał:~- Ludzie kochane,
 4571     2, 17|                 chodzić pomiędzy ludźmi i przepytywać...~- A samiście
 4572     2, 17|               na przykupnym.~- Sprzedał i na przykupnym, ale sprzedał
 4573     2, 17|                przykupnym, ale sprzedał i na Wilczych dołach i ma
 4574     2, 17|           sprzedał i na Wilczych dołach i ma ciąć...~- Bez naszego
 4575     2, 17|            wycechowali, las rozmierzyli i po Trzech Królach rąbać
 4576     2, 17|                 śmierć chory, na nic mu i dochtory!- dodał Walenty
 4577     2, 17|            sprawi, że nim urząd zjedzie i zabroni, to już i pniaków
 4578     2, 17|               zjedzie i zabroni, to już i pniaków nie ostanie po naszym
 4579     2, 17|          gospodarką krewniaki, a swarzą i procesują, obiecałem się
 4580     2, 17|               wszystkiemu przytwierdzał i zgadzał się na wszystko,
 4581     2, 17|             prędzej zapłaci~za krowę... i będzie się chciał godzić
 4582     2, 17|            kredą na ławce pisał, liczył i długo w noc deliberował.~
 4583     2, 17|         rozgłaszaj, że musiałem jechać, i do wójtowej zajrzyj.~- Późno
 4584     2, 17|                  Na odwieczerzu, a może i później.~Przyodziewał się
 4585     2, 17|            szyją, pomagała we wszystkim i z gorączkową niecierpliwością
 4586     2, 17|               nocy, a ona zostanie sama i o zmroku - o zmroku wyjdzie
 4587     2, 17|           wyciągały ręce, prężyła pierś i ognie błyskawicami upalnymi
 4588     2, 17|               upalnymi chodziły po niej i słodką męka oblewały...
 4589     2, 17|   niespodziewanie chwycił ją dziwny lęk i ścisnął za serce, że zmilkła,
 4590     2, 17|             zmilkła, przycichła w sobie i jak błędna patrzyła za Boryną,
 4591     2, 17|            okręcił w pas, nadział czapę i wydawał jakieś przykazania
 4592     2, 17|              parę chwil już była gotowa i ruszyli zaraz sprzed domu
 4593     2, 18|                na drogach, taki mąt, że i na dwa kroki nic nie rozezna
 4594     2, 18|                 księżą oborę patrzy, to i nic poradzić nie poradzili -
 4595     2, 18|                     Kogo mus pędzi, ten i na zakurki patrzał nie będzie...~-
 4596     2, 18|                 ośnik, wstał z kobylicy i podszedł do okna wyjrzeć,
 4597     2, 18|                kręci ino, rwie, zamiata i tak kurzy, tak ciepie, że
 4598     2, 18|            rzekła Jagna, rozgrzała ręce i wzięła się do motania nici
 4599     2, 18|         niecierpliwiej spoglądał w okno i nasłuchiwał.~- Gdzie to
 4600     2, 18|               ściany, aż dom trzeszczał i pojękiwał.~- Pójdziecie
 4601     2, 18|             chwili wpadł zziajany Witek i krzyknął z progu:~- Dziedzic
 4602     2, 18|            rozeznał.~- Bieżyj w ten mig i dowiedz się, gdzie stanął!~-
 4603     2, 18|                Jagna motała licząc nici i przewiązując je w pasma,
 4604     2, 18|        niecierpliwości, rzucił wszystko i zaczął się przybierać do
 4605     2, 18|            kazała... - szeptał żałośnie i markotnie, że nie mógł opowiadać,
 4606     2, 18|                pies zwinął się w kłębek i ani chciał słuchać, więc
 4607     2, 18|                  to przed dom wychodził i coraz niecierpliwiej czekał,
 4608     2, 18|               się zeźlił, nadział czapę i z trzaskiem poszedł. Jaguś
 4609     2, 18|                 przysiadła się pod okno i przędła spoglądając od czasu
 4610     2, 18|    rozstrzępione taczały się po świecie i raz po raz biły w chałupę,
 4611     2, 18|              miski poustawiane w szafce i kolebały się u pułapu opłatkowe
 4612     2, 18|            wiejne tak ciągnęło od okien i drzwi, że Łapa wciąż szukał
 4613     2, 18|                  Witek wsunął się cicho i rzekł nieśmiało:~- Gospodyni !~-
 4614     2, 18|               Jeszcze by, nic nie robią i na czystym owsie stoją!~-
 4615     2, 18|              jej obciąć, grzywę zapleść i sprząc z wójtową siwką,
 4616     2, 18|                zerwał nagle, nastroszył i zaczął szczekać.~- Wyjrzyj
 4617     2, 18|                otrzepywał czapkę o buty i rozglądał się po izbie.~-
 4618     2, 18|                    Pozwólcie się ogrzać i wytchnąć nieco! - rzekł
 4619     2, 18|               kominem, ogrzał się nieco i zapalił fajkę.~- Borynowy
 4620     2, 18|                 się cały, zacierał ręce i coraz bliżej przysuwał się
 4621     2, 18|               garneczek z wodą do ognia i siadła z powrotem do kądzieli,
 4622     2, 18|               wrzecionem dla niepoznaki i spozierała na niego pilnie,
 4623     2, 18|                pełna głuchego niepokoju i ciekawości: co za jeden,
 4624     2, 18|                to znowu kożuch chłopski i czapkę też! Cudak ci jakiś
 4625     2, 18|                 ten obieżyświat' A może i co drugie! Rozmyślała porozumiewając
 4626     2, 18|          głównie rozglądał nieznajomego i mocno się dziwował, że ten
 4627     2, 18|                  uśmiechnął się dziwnie i gładził tulący mu się do
 4628     2, 18|           bacząc na ludzi ni ich szepty i uwagi, dopiero gdy się woda
 4629     2, 18|                garnuszek, nalał wrzątku i przegryzając kawałkiem cukru,
 4630     2, 18|                kawałkiem cukru, popijał i chodził po izbie, a przyglądał
 4631     2, 18|           sprzętom, to stawał na środku i tak przenikliwie spoglądał
 4632     2, 18|                obrazów, a gdzieniegdzie i wprost na ścianie.~- Kiej
 4633     2, 18|             strzygła, to juści, wiem!~- I samiście to wymyślili, co?~-
 4634     2, 18|           herbaty, usiadł przed kominem i z dobre parę pacierzy nie
 4635     2, 18|    porozchodzili, bo wieczór nadchodził i zamieć się uciszała, że
 4636     2, 18|                 wicher, zakręcał, mącił i bił w chałupy, ale coraz
 4637     2, 18|             chałupy, ale coraz rzadziej i słabiej się trzepotał, niby
 4638     2, 18|                 końcu odstawiła kądziel i wzięła się do wieczorowych
 4639     2, 18|              wszystkich wsiach okólnych i znalazłem po śmierci...~-
 4640     2, 18|                wrócił z dalekich krajów i szuka po wsiach jakiegoś
 4641     2, 18|           dowiedziałem, że służył u was i że umarł.~- Postrzelili
 4642     2, 18|           Postrzelili go, krew go uszła i pomarł, pomarł! - wołał
 4643     2, 18|           podobno? - pytał nieśmiało.~- I jak jeszcze, cała wieś może
 4644     2, 18|          dobrodziej płakali na pochowku i nic nie wzięli za nabożeństwo.~-
 4645     2, 18|                   A mnie pacierza uczył i strzylać uczył, i kiej rodzony
 4646     2, 18|                 uczył i strzylać uczył, i kiej rodzony ociec opiekę
 4647     2, 18|                opiekę trzymał nade mną! I po dziesiątku czasem dawał
 4648     2, 18|                 dziesiątku czasem dawał i... - wybuchnął płaczem na
 4649     2, 18|                zawiane śniegiem, trafię i doprowadzę! - zawołał Witek.~-
 4650     2, 18|          Nieznajomy odział się w kożuch i przez długą chwilę stał
 4651     2, 18|              wiór; twarz miał poradloną i ziemistą, dziurę w prawym
 4652     2, 18|               krzaczastą, rzadką bródkę i ciemne oczy, głęboko wpadnięte
 4653     2, 18|                 oczy, głęboko wpadnięte i jarzące mocno; fajki z zębów
 4654     2, 18|                popuszczał ani na chwilę i cięgiem ją zapalał. Poruszył
 4655     2, 18|          zapalał. Poruszył się wreszcie i chciał jakieś pieniądze
 4656     2, 18|              ale cofnęła ręce za siebie i poczerwieniała~- Weźcie,
 4657     2, 18|                ten handlarz, co za wodę i ogień każe sobie płacić!-
 4658     2, 18|        pocałować w rękę, ale wyrwał się i żwawo ruszył z chałupy.~
 4659     2, 18|                ale ino dołem szła mątwa i kurniawa, bo górą już było
 4660     2, 18|                było przycichło, że domy i sady wychyliły się na jaśnię
 4661     2, 18|                 wychyliły się na jaśnię i stały widne w omdlałym,
 4662     2, 18|              drogach, gdzieniegdzie już i sanie z trudem torowały
 4663     2, 18|                  ino Łapa biegł przodem i wyszczekiwał radośnie.~Przed
 4664     2, 18|           całkiem ogrodzenie przywaliły i prawie po gałęzie drzew
 4665     2, 18|                 ganiała się z wrzaskiem i biła śniegiem, a że Łapa
 4666     2, 18|             chycił go któryś za grzbiet i rzucił w puszystą, dymiącą
 4667     2, 18|                 skoczył na ratunek, ale i jemu dostało się niezgorzej
 4668     2, 18|            wygramolił, coś niecoś oddał i poleciał chybcikiem, bo
 4669     2, 18|               przekopali na cmentarz, a i tam śniegu , było na dobrego
 4670     2, 18|              czerniały się nad groblami i garbami śniegów; miejsce
 4671     2, 18|              jeszcze przeciągał czasami i kurzawa raz po raz przysłaniała
 4672     2, 18|                nagie targały się w niej i majaczyły pniami. Pola zaś
 4673     2, 18|             były bielmem, oślepłe zgoła i sine mrocznością, że nic
 4674     2, 18|                  ciężko obrzemienionych i przygiętych do ziemi, kurzawa
 4675     2, 18|            czerwieniały wełniaki kobiet i widni byli pojedynczo.~-
 4676     2, 18|              drzewo chodzili do lasu.~- I na plecach je noszą?~- A
 4677     2, 18|                insze na komornym siedzą i na wyrobki chodzą abo do
 4678     2, 18|              abo do służby się godzą.~- I często po drzewo chodzą,
 4679     2, 18|             obłamie a zbierze w płachtę i udźwignie, to jego, ino
 4680     2, 18|              mają prawo z wozem jeździć i z siekierą do lasu... Myśwa
 4681     2, 18|                 z Kubą jeździli cięgiem i nie raz jeden z dobrą duszą
 4682     2, 18|                tak ściąć jakiego grabka i schować pod gałęzie, że
 4683     2, 18|                Witek prosić się nie dał i opowiedział, co ino wiedział.
 4684     2, 18|               wymiarkował, o co mu szło i dlaczego się tak dziwował,
 4685     2, 18|          przejmował, że to już mroczało i cały smętarz jakoby się
 4686     2, 18|            śmiertelne gzło przyodziewał i różnymi głosami gadał, więc
 4687     2, 18|               gadał, więc biegł przodem i zestrachanymi oczami wypatrywał
 4688     2, 18|              Jacek dał mu dwie złotówki i kazał spiesznie wracać do
 4689     2, 18|           odwrócił, by gwizdnąć na Łapę i spojrzeć, co tamten robi.~-
 4690     2, 18|           zdumiony, ale że mrok zapadał i przygięte drzewa trzęsły
 4691     2, 18|                przejął taki, że galopem i na przełaj poleciał do wsi.
 4692     2, 18|               by złapać nieco powietrza i popatrzeć na pieniądze,
 4693     2, 18|          dopędził, że wracali już razem i wolno do chałupy.~A koło
 4694     2, 18|              niego przyłaszać, szczekać i skomleć radośnie, aż go
 4695     2, 18|                Pietrusia zrobiłem wózik i jednego cudaka...~- Przynieś
 4696     2, 18|                radzą cosik z dziedzicem i z drugimi!~- Gospodyni w
 4697     2, 18|               obrządzają. To ino obaczę i zaraz przylecę...~- Przychodź,
 4698     2, 18|            uważnie, czy kto nie patrzy, i skręcił w bok, na dróżkę
 4699     2, 18|                Antku, przystanęła nagle i nadstawiła uszów...~- Nie
 4700     2, 18|                  Kiej przykazujecie, to i pary nie puszczę.~- Naści
 4701     2, 18|              strachem wybiegła na ganek i zaczęła wołać Pietrka, a
 4702     2, 18|            wołać Pietrka, a zalęknionym i czatującym wzrokiem przebiegała
 4703     2, 18|                wzrokiem przebiegała sad i opłotki. Nawet za szopę
 4704     2, 18|               zaczęła krzyczeć na Józkę i pędzać ją, by rychlej szykowała
 4705     2, 18|              ciągle po chałupach włóczy i nic nie robi, juści, że
 4706     2, 18|            zmilkła, harda była, pyskata i zawzięta, to się ząb za
 4707     2, 18|         pogroziła Jagna zapalając lampę i bierąc się znów do przędzenia,
 4708     2, 18|                 prosiak wyleźć z chlewa i chodzi tam ano po sadzie.~
 4709     2, 18|           upewniał, że zagnał wszystkie i przymknął drzwi, Józka poszła
 4710     2, 18|            Józka poszła na drugą stronę i wynosiła z Pietrkiem cebratki
 4711     2, 18|               wełniaka, zabrała szkopki i poszła do obory.~Wieczór
 4712     2, 18|            młotów.~W oborze było ciemno i duszno, krowy chlipały picie
 4713     2, 18|            duszno, krowy chlipały picie i głośno szorowały ozorami
 4714     2, 18|             wymiona, wytarła je zapaską i wsparłszy głowę o kałdun
 4715     2, 18|       ziemniaków nie obiera! - mruknęła i zmilkła nagle nasłuchując,
 4716     2, 18|                bliżej... oderwała głowę i spojrzała w szary otwór
 4717     2, 18|              Antek !~Struchlała całkiem i tak ją wszelka moc odeszła,
 4718     2, 18|              mleko strzykało na wełniak i na ziemię. Gorąc ją objął
 4719     2, 18|               na ziemię. Gorąc ją objął i kieby płomień palący wichrem
 4720     2, 18|                 cosik ułapiło za grdykę i zatkało piersi, że dziw
 4721     2, 18|              wsparł na krowie, pochylił i patrzył w nią tak z bliska,
 4722     2, 18|            zdzierżył, nie poradzę, a to i w dzień, i w nocy, i w każden
 4723     2, 18|                poradzę, a to i w dzień, i w nocy, i w każden czas,
 4724     2, 18|                 to i w dzień, i w nocy, i w każden czas, cięgiem stoisz
 4725     2, 18|                  wzruszenie ich dławiło i ta bliskość, ta upragniona
 4726     2, 18|          zwaliła, ciężarem słodkim, ale i dziwnym lękiem! Rwali się
 4727     2, 18|            Rwali się do siebie, a teraz i tego słowa rzec było trudno
 4728     2, 18|             tego słowa rzec było trudno i ciężko, pożądali się nawzajem,
 4729     2, 18|                pożądali się nawzajem, a i ręki do się wyciągnąć było
 4730     2, 18|             Krowa głośno chlipała picie i tak chlastała ogonem po
 4731     2, 18|       przechylił się barzej przez kłęby i szepnął znowu:~- Ani śpię,
 4732     2, 18|              Drzwi trzasnęły od chałupy i ktosik prędko leciał przez
 4733     2, 18|                zdążył skoczyć do żłobów i tam przywarować.~- A to
 4734     2, 18|             Przyjdź, choćby godzinę abo i dwie, a czekał będę, przyjdź!... -
 4735     2, 18|                  przechylił głowę w tył i wpił się tak mocno wargami
 4736     2, 18|               prężyła się coraz mocniej i tak zapamiętale cisnęła
 4737     2, 18|               na śmierć, padli w siebie i przez długą chwilę trwali
 4738     2, 18|         pocałunku.~Oderwał się wreszcie i chyłkiem wybiegł z obory.~
 4739     2, 18|                 cieniem mignął na progu i przepadł w nocy. Nie było
 4740     2, 18|             krowy jeno przeżuwały paszę i chlastały ogonami. Wyjrzała
 4741     2, 18|               Jezus! Poderwało ją cosik i niesło, że choćby w cały
 4742     2, 18|                    krzyknęła bezwiednie i dopiero własny głos oprzytomnił
 4743     2, 18|          przodkami krów szukała wymion, i tak roztkliwiona szczęściem,
 4744     2, 18|              Nastki, nic jej nie rzekła i powróciła, przystrajała
 4745     2, 18|               izbie, okryła się zapaską i poszła.~Przesunęła się cicho
 4746     2, 18|         Przesunęła się cicho koło okien i poszła szczytową ścianą
 4747     2, 18|               wilk, przeniósł ją prawie i pociągnął pod bróg, stojący
 4748     2, 18|          roznieśli, Antek skoczył w bok i chyłkiem pod ogrodami rwał,
 4749     2, 18|              zdarły jej zapaskę z głowy i całą obsypały kurzawą. Przetarła
 4750     2, 18|                 pod szopą naręcz drzewa i wolno spokojnie wróciła
 4751     2, 18|               do siwuli, bo cosik stęka i pokłada się...~- Szukałem
 4752     2, 18|               zawarczała w nim jak pies i jak pies się przyczaiła.
 4753     2, 18|           przyczaiła. Długo się biedził i rozmyślał, aż w końcu przyszło
 4754     2, 18|               pewnie Mateusz ją spotkał i przyparł gdzie do płotu.~
 4755     2, 18|         narządził okowitki z tłustością i lekują się tam obaj tak
 4756     2, 18|                że ciężyło jej milczenie i te jego szpiegujące oczy
 4757     2, 18|                  Zdumiał się tym wielce i zaczął wymiarkowywać, co
 4758     2, 18|              ani zmiarkujesz, kiedy, co i jak, a wszystko wypowiesz.
 4759     2, 18|                wam, że ino o Kubę pytał i o te strzyżki!~- Miedzami
 4760     2, 18|                 jakże, dziedzicowy brat i stojałby tam o Kubę! Głupi
 4761     2, 18|         skrzypkach pod figurami wygrywa i trzy po trzy plecie. I powiedział,
 4762     2, 18|          wygrywa i trzy po trzy plecie. I powiedział, że przyjdzie?~-
 4763     2, 18|                 przyjdzie?~- Powiedział i o was się wypytywał.~- No,
 4764     2, 18|                 siedziałem - powiedział i zamilkł.~Już nie śmiała
 4765     2, 18|           schodził, bych czego oberwać.~I w takiej przykrej cichości
 4766     2, 18|           dziedzic się na Lipce zawziął i ani jednego chłopa nie zawoła
 4767     2, 18|                to prawda?~- W imię Ojca i Syna, a skądże mnie to wiedzieć,
 4768     2, 18|              Naradzał się wójt, młynarz i kowal, ale nie ja!~- Jakże,
 4769     2, 18|               że u was był sam dziedzic i żeście z nim poszli.~- Nie
 4770     2, 18|                go bolało to pominięcie, i że radzili bez niego! Rozsrożył
 4771     2, 18|              sprawy, iż z tego może być i kreminał, zna... Abo i ten
 4772     2, 18|              być i kreminał, zna... Abo i ten wójt! Bydło mu pasać,
 4773     2, 18|               samo mogą jutro go zrucić i wybrać choćby Jambroża,
 4774     2, 18|                 pojawi w chałupie! Albo i ten dziedzic, to jak wilk,
 4775     2, 18|                  Ścierwa, nie baczy, że i pańskiej skóry tak samo
 4776     2, 18|                 samo imają się cepy jak i kużdego! - Ale nie rzekł
 4777     2, 18|                się przed drugimi użalał i przyjacielstwa szukał! Gryzło
 4778     2, 18|                  to podniósł się z ławy i rzekł:~- Nowiny powiadacie,
 4779     2, 18|                jak się dziedzic uweźmie i nie zawoła, nikto go nie
 4780     2, 18|                komorników we wsi siedzi i roboty kiej zmiłowania wygląda!
 4781     2, 18|       przednowek, że strach pomyśleć! A i teraz już bieda taka, że
 4782     2, 18|               dzień gorącą warzę pojada i z głodnym brzuchem spać
 4783     2, 18|        komisarza.~- Samem ją podpisywał i twardo będę przy tym stojał,
 4784     2, 18|              póki się z nami nie ugodzi i nie odda, co nasze.~- Kiedy
 4785     2, 18|            trzymacie.~- Trzymam ze sobą i ze sprawiedliwością, miarkujcie
 4786     2, 18|                 co innego na głowie. To i płakał nie będę, że tam
 4787     2, 18|           sprawa, nie moja! Jeden, żeby i chciał, nie uradzi wszystkiemu.~-
 4788     2, 18|                  co nanosicie, tak jest i z biedą! już takie urządzenie
 4789     2, 18|            boskie jest, to widzi mi się i ostanie, że jeden ma, a
 4790     2, 18|                 Rocho ino pokiwał głową i wyszedł zgryziony, bo nie
 4791     2, 18|                go wyprowadził w opłotki i jak zwyczajnie to robił
 4792     2, 18|                obejście zajrzeć do krów i do, koni, bo późno już było.~
 4793     2, 18|                 było.~Jagna słała łóżka i właśnie pierzynę roztrzepywała,
 4794     2, 18|            półgłosem, gdy Maciej wszedł i jakąś ośnieżoną szmatę rzucił
 4795     2, 18|        powiedział cicho, ale tak twardo i tak spojrzał na nią przenikliwie,
 4796     2, 18|                zmartwiała z przerażenia i dopiero po chwili zaczęła
 4797     2, 19|                  bo słychać było grania i przyśpiewy w kościele, a
 4798     2, 19|                pierwszy raz po adwencie i Godach miała być muzyka,
 4799     2, 19|              Godach miała być muzyka, a i szykowały się zmówiny Małgośki
 4800     2, 19|                że parob był niepoczciwy i sielnie dufający w swoje
 4801     2, 19|              morgi.~Powiadali też, jako i Stacho Płoszka, mający się
 4802     2, 19|         pewnikiem dzisiaj zapije sprawę i wszystko ze starym uładzi,
 4803     2, 19|                 uładzi, bo krzyw mu był i córki odmawiał, że Stacho
 4804     2, 19|         zabijaka, wicher nieposkromiony i z rodzicielami cięgiem się
 4805     2, 19|              dwa tysiące spłaty na rękę i dwa krowie ogony w dodatku.~
 4806     2, 19|                  to w domu nie wytrzyma i z całą kompanią~do karczmy
 4807     2, 19|              kompanią~do karczmy zwali, i fundował będzie.~Zaś prócz
 4808     2, 19|               do poręby, to już zgodził i zadatki podawał: miało iść
 4809     2, 19|                Prawda to już była jasna i pewna, bo i sam borowy,
 4810     2, 19|              już była jasna i pewna, bo i sam borowy, któren był na
 4811     2, 19|                 bogacze całą gębą, byli i pomniejsi, którzy zarówno
 4812     2, 19|                 z bogaczami nie stracić i w jeden rząd zawżdy z nimi
 4813     2, 19|              zawżdy z nimi stawać - ale i komorników, i takich, co
 4814     2, 19|              stawać - ale i komorników, i takich, co ino chałupy mieli,
 4815     2, 19|                 zapaśny, niejednemu już i ziemniaki się kończyły,
 4816     2, 19|                a wspomożenia znikąd, to i nie dziwota, że ciężki frasunek
 4817     2, 19|         piskorze, bo stali ino o siebie i swoje wyrachowania mieli.
 4818     2, 19|              Kozła, Walka z krzywą gębą i w piąciu poszli do dobrodzieja
 4819     2, 19|          przyleciał Jambroży do Kobusów i powiedział, że z księdzem
 4820     2, 19|         powiedział, że z księdzem radzą i do karczmy prosto przyjdą.~
 4821     2, 19|             śmiertelne gzło przyodziana i zgoła umarła; gwiazdy też
 4822     2, 19|               ciemne niebo, a tak rosły i trzęsły się w onych dalekościach,
 4823     2, 19|           skrzenia. Mróz zaś brał srogi i podnosiła się taka skrzytwa,
 4824     2, 19|          skrzytwa, aż w uszach dzwoniło i żeby najcichszy głos, a
 4825     2, 19|            chałupach zaś ognie zapalali i spieszyli z wieczorowymi
 4826     2, 19|                jakby rozpalonym żelazem i dech zapierało, ale już
 4827     2, 19|               gorzała pachniała. Że zaś i babom cniło się ostawać
 4828     2, 19|         dziewczyny aż piszczały do gzów i na muzykę nogami przebierały,
 4829     2, 19|           ostawały. Juści, że za ojcami i dzieci ciągnęły co starsze,
 4830     2, 19|               się z opłotków gwizdaniem i szli kupą, zalegając karczmowe
 4831     2, 19|              zalegając karczmowe sienie i przyzby, choć mróz prażył
 4832     2, 19|                nagrzewał zgrabiałe ręce i szedł w ciżbę odszukiwać
 4833     2, 19|             swojaków, że to, mimo ognia i lampy nad szynkwasem, mrok
 4834     2, 19|           szynkwasem, mrok zalegał kąty i trudno było zrazu rozeznać.
 4835     2, 19|              mało kto ściskał kieliszek i przepijał, a jeno rajcowali
 4836     2, 19|                całą kupą goście Kłębowi i familianci Sochy, ale też
 4837     2, 19|                przyszli jeszcze za dnia i ostali. Nikt im wstrętów
 4838     2, 19|                wstrętów nie czynił, ale i nikto się do nich nie kwapił,
 4839     2, 19|                zaraz się z nimi pokumał i sielnie gorzałę ciągnął
 4840     2, 19|              Bartek z tartaku ze swoimi i w głoś opowiadał, co im
 4841     2, 19|                  walił pięściami w stół i ciepał się jako ten ptak,
 4842     2, 19|        naprzeciw, odwracano się od nich i unikano, czym głośniej krzyczeli,
 4843     2, 19|      stowarzyszał się każden do upodoby i kupił, gdzie było dogodniej,
 4844     2, 19|                 kieliszek kołem chodzi.~I tak powoli, z wolna, niepostrzeżenie
 4845     2, 19|             większy gwar napełniał izbę i coraz częściej podzwaniały
 4846     2, 19|         częściej podzwaniały kieliszki, i coraz gęściej się robiło,
 4847     2, 19|           prawie nie zamykały, tak szli i szli aż muzykanci, uczęstowani
 4848     2, 19|               urznęli rzęsistego mazura i w pierwszą parę puścił się
 4849     2, 19|               Wachnika, wójtowego brata i drugich, którzy zmawiali
 4850     2, 19|           usiadł z boku komina, popijał i rzucał tym słowem wesołym
 4851     2, 19|            hardo głowę, łypnął ślepiami i przechodzi wpodle, jakby
 4852     2, 19|       pojstrzegając.~Mateusz się uniósł i zawołał:~Boryna! a chodźcie
 4853     2, 19|                 zmarszczył groźnie brwi i podszedł, ale na to Mateusz
 4854     2, 19|               Mateusz chycił go za rękę i zniewolił, by przysiadł
 4855     2, 19|                ciebie nie mam nijakiego i pierwszy z tym słowem zgody
 4856     2, 19|             Nikt mnie jeszcze nie pobił i myślałem, że takiego na
 4857     2, 19|             przypiekał cięgiem, a potem i szczekał paskudnie, to mię
 4858     2, 19|                 mię rozebrało, żem. już i nie baczył, co robię.~-
 4859     2, 19|             twoja, sam to przytwierdzam i nie strachu, a po dobroci...
 4860     2, 19|              nie wyczytał.~Przepili raz i drugi, potem Antek postawił
 4861     2, 19|            potem Antek postawił kolejkę i znowu przepili, i już tak
 4862     2, 19|               kolejkę i znowu przepili, i już tak siedzieli wpodle
 4863     2, 19|                 siebie, pobratani zgoła i w takim przyjacielstwie,
 4864     2, 19|               chłopaków, aż przycichnął i jął Antkowi do ucha powiadać.~-
 4865     2, 19|               do ucha powiadać.~- Juści i to prawda, że brać ją chciałem
 4866     2, 19|           dobrze, nie wypieraj się, ty, i bez to na mnie nie chciała
 4867     2, 19|                zazdrość mnie kąsała, że i nie wypowiedzieć, hej! Dziewka
 4868     2, 19|                  Dziewka równa cudu, że i nie naleźć śliczniejszej,
 4869     2, 19|               mogę...~- Na moją krzywdę i na moje zatracenie! - jęknął
 4870     2, 19|              zatracenie! - jęknął cicho i aż się zerwał, tak ognie
 4871     2, 19|              wspomnienie; że ino zaklął i cosik mruczał do siebie.~-
 4872     2, 19|             Cichoj, ludzie ano posłyszą i roznieść gotowi.~- Bom to
 4873     2, 19|                łbem tłukł o ścianę albo i zgoła życia się pozbawił!~-
 4874     2, 19|              ręką odjął. Znalazłaby się i druga: kiej ożenkiem nie
 4875     2, 19|             wnet smak do niej przejdzie i kochanie się skończy! Prawdę
 4876     2, 19|            dowodził chełpliwie.~- A jak i potem nie przejdzie? - rzekł
 4877     2, 19|            chłop, za takiego nie dałbym i tego grosza - rzucił pogardliwie.~-
 4878     2, 19|                 ale widzi mi się, że są i takie chłopy, są... - zamedytował
 4879     2, 19|          nakryłaby się nogami, a często i największego mocarza wodzi
 4880     2, 19|                 pozbawi, rozumu pozbawi i jeszcze na pośmiewisko światu
 4881     2, 19|               swój masz...~Przepili raz i drugi a pogadywali, Antek
 4882     2, 19|                słowo, z którego Mateusz i tak wszystko miarkował,
 4883     2, 19|          rzetelna, muzyka rznęła co sił i tany szły za tanami, pito
 4884     2, 19|            wrzask dochodził, jeno Socha i Małgośka tańcowali zapamiętale
 4885     2, 19|                 Ślachta, ścierwy, worek i płachta! - że to za szlachtę
 4886     2, 19|             Poczuły też we dworze swoje i ciągną.~- Będą tu ludziom
 4887     2, 19|              jaki taki pięścią wygrażał i darł się do nich, a coraz
 4888     2, 19|                 na chłopów.~Byłoby może i przyszło z miejsca do bitki,
 4889     2, 19|                 prosić, a za nim starsi i Jambroży, że Kobus zaprzestał
 4890     2, 19|       Napolionie, Naczelniku, a później i insze ucieszne rzeczy, aż
 4891     2, 19|                  rozparł się przy stole i prawił:~- Na ostatek opowiem
 4892     2, 19|                 bo mi pilno tańcować, a i dzieuchy krzywe, że do nich
 4893     2, 19|          Przyszli w jeden czas od Sochy i przyszli od Pryczka; jedni
 4894     2, 19|            słodką, od jednych Kłąb pije i od drugich nie wylewa. Jeden
 4895     2, 19|             wylewa. Jeden jest dobry, a i drugi nie gorszy!~Swaty
 4896     2, 19|                 aż się pocą, tak prawią i zalecają swoich kawalerów:~
 4897     2, 19|               pod przyciesiami włażą, a i drugi nie gorszą.~Obaj sielne
 4898     2, 19|        obertelek od świątecznych portek i guzik świecący kiej ze złota!~
 4899     2, 19|                śmigły kiej ta kopica, a i drugiemu brzucho wzdeno
 4900     2, 19|              wszystkim, a takie robotne i zapamiętałe, że choćby pół
 4901     2, 19|                ziemniaków na raz zjedzą i za drugą patrzą !~Oba dobre
 4902     2, 19|                 się od drugich słodkiej i powiada:~- Wagę przynieśta!~
 4903     2, 19|              swaty, posłali po gorzałkę i medytują: któren? bo obaj
 4904     2, 19|                 kieszenie napchały. Ale i Sochowie też nie były głupie,
 4905     2, 19|          gęsiora wsadzili mu pod kapotę i na wagę go stawią... liczą,
 4906     2, 19|                   s... s... Socha niby, i gęsior bęc na ziemię! Roześmieli
 4907     2, 19|               się popłakiwali z uciechy i takim śmiechem buchali,
 4908     2, 19|                 wywalili się z alkierza i całą hurmą szli w taniec,
 4909     2, 19|           rozbierała, uciecha rosła, to i młodzi hulali z całej mocy,
 4910     2, 19|      stowarzyszali się, gdzie ino mogli i gdzie kto ustojał, bo tanecznicy
 4911     2, 19|                 bo tanecznicy rozbijali i coraz większym kołem zataczali,
 4912     2, 19|           Muzyka zaś rznęła siarczyście i tany szły zapamiętałe, choć
 4913     2, 19|                  plecy przy plecach, to i tak się trząchali, po izbie
 4914     2, 19|                  że ino dyle skowyczały i szynkwas podrygiwał!~Zabawa
 4915     2, 19|           spracowane od matki ziemi, to i podnosił przygięte karki,
 4916     2, 19|                prostował się, rozrastał i równał jeden z drugim w
 4917     2, 19|                wolności, w odpoczywaniu i w tej myśli swobodnej, że
 4918     2, 19|               człowiek widniał z osobna i wyraźnie jako ten bór, z
 4919     2, 19|                drzewo dojrzysz z osobna i w ten mig rozeznasz: dąbek-li
 4920     2, 19|          osiczyna-li to!~Takuteńko było i z narodem.~Jeno Antek z
 4921     2, 19|               przy się po przyjacielsku i z cicha ugwarzali o różnościach,
 4922     2, 19|                 ktoś do nich przystawał i swoje dokładał; przyszedł
 4923     2, 19|         Balcerek, przyszedł wójtów brat i drugie; te wszystkie najpierwsze
 4924     2, 19|                 z dobrością patrzał, to i wnet otoczyli go zwartym
 4925     2, 19|               przyjacielstwo świadczyli i tak mu się umilali a zdawali
 4926     2, 19|            napiją, wysapią, nawyrzekają i tyla z tych narad jest,
 4927     2, 19|             sobie spokojnie ciąć choćby i wszystek las.~- Nie trza
 4928     2, 19|               wszystko w garści dzierżą i choćby na tę minutę, a nie
 4929     2, 19|           powinni przypuścić do gruntów i do rządów.~- A samym na
 4930     2, 19|               któren niedawno przyszedł i stojał poza drugimi cicho,
 4931     2, 19|                 on wysunął się na czoło i jął gorąco prawić o swoich
 4932     2, 19|                w oczy wszystkim patrzał i czerwienił się, że to nieprzywykły
 4933     2, 19|                 był przed drugimi mówić i bojał się jeszcze nieco
 4934     2, 19|             wszyscy, aż Szymek zmilknął i cofnął się w cień, wtedy
 4935     2, 19|          Rakoski, choć nie był rozmowny i nieco się zająkiwał, zaczął
 4936     2, 19|               Że starzy trzymają grunta i dzieciom nie popuszczają,
 4937     2, 19|               półwłóczek.~- Należy albo i nie należy, to jeszcze nie
 4938     2, 19|                przepychali przez gęstwę i rznęli prosto do szynkwasu,
 4939     2, 19|              stary Boryna się pogniewał i nie chciał - tłumaczył Płoszka.~-
 4940     2, 19|                 oczami kogoś szukał, aż i natknał się na Bartka z
 4941     2, 19|                 się na Bartka z tartaku i z nim poszedł pod ścianę,
 4942     2, 19|               Jak Boryna poprowadzi, to i wszyscy pójdą.~- Jeno nie
 4943     2, 19|      sprzeciwiał, a że bywał we świecie i gazetę "Zorzę" czytywał,
 4944     2, 19|               czytywał, to jął naucznie i kiej z książki prawić, że
 4945     2, 19|             czynić, bo wda się w to sąd i prócz kozy nikt więcej nie
 4946     2, 19|                chcieli go słuchać długo i jaki taki przekpiwał, ozeźlił
 4947     2, 19|                  ozeźlił się też srodze i powiedział:~- Na ojców wyrzekacie,
 4948     2, 19|         powtarzacie!~- Boryna z Jagusią i dzieuchami! - zauważył któryś.~
 4949     2, 19|           odpowiedzieć Grzeli, zmilknął i poleciał oczami za Jagną.~
 4950     2, 19|                opierał skamleniom Józki i namowom Nastki, czekał,
 4951     2, 19|         wystawała przed domem na mrozie i ciskała się po chałupie
 4952     2, 19|       przymierzać a przystrajać się.~To i cóż miał stary począć, klął,
 4953     2, 19|              sielnie musiał przepraszać i rad nierad powiódł do karczmy.~
 4954     2, 19|            Hardo ano wchodził, wyniośle i mało z kim się witał, bo
 4955     2, 19|                mało z kim się witał, bo i równych było niewiela, jako
 4956     2, 19|        piękniejsza. A przecież była tam i Nastka, ano do malwy z czerwieni
 4957     2, 19|                 malwy z czerwieni szmat i wyrostu podobna, była i
 4958     2, 19|                 i wyrostu podobna, była i Weronka Płoszkówna kiej
 4959     2, 19|       Płoszkówna kiej georginia rumiana i w sobie wielce podufała,
 4960     2, 19|            skrzat ledwie dorosły, gibki i z gębusią kiej ten cukier
 4961     2, 19|                 ten cukier słodką, były i drugie urodne, wyrosłe,
 4962     2, 19|                biała, rzepiasta dziewka i pierwsza we wsi tanecznica -
 4963     2, 19|                 urodą, strojem, postawą i tymi modrymi, jarzącymi
 4964     2, 19|                ona przenosiła wszystkie i nad wszystkie panowała.
 4965     2, 19|         aksamitu, dziergany złotą nitką i głęboko, do pół piersi wycięty,
 4966     2, 19|              burzyła się suto koło szyi i przy dłoniach, zawiesiła
 4967     2, 19|                rzędy korali, bursztynów i onych pereł, na włosach
 4968     2, 19|          przystrojenie kobiety na ozory i przymawiały złośliwie, nie
 4969     2, 19|              wcale, dojrzała wnet Antka i pokraśniawszy z radości,
 4970     2, 19|                 któremu Żyd cosik gadał i zaraz poprowadził do alkierza,
 4971     2, 19|          poprowadził do alkierza, gdzie i pozostał.~Juści, że Antek
 4972     2, 19|           bokiem karczmy się przecisnął i spokojnie witał się z nimi,
 4973     2, 19|            sercach była taka muzyka, że i nie wypowiedzieć.~- Odstąp
 4974     2, 19|               roztrącił, wywiódł w koło i krzyknął do muzykantów:~-
 4975     2, 19|                za nim puścili się w tan i jego kamraty, tańcował Płoszka,
 4976     2, 19|              tańcował Grzela, tańcowały i drugie, a Mateusz, że mu
 4977     2, 19|           naprzód, przegonił wszystkich i wiał w pierwszą parę tak
 4978     2, 19|                 że już nic nie pamiętał i na nic ni zważał, bo Jaguś
 4979     2, 19|             niecoś tchu napić się piwa, i znowu poszli w tan nie bacząc,
 4980     2, 19|               coś szepczą a krzywią się i w głos dogadują.~Ale Antkowi
 4981     2, 19|               do się, że aż się prężyła i przywierała te lube modre
 4982     2, 19|          zapamiętał! Radość w nim grała i takie wesele, jak kieby
 4983     2, 19|            zrobił. Zapomniał o ludziach i świecie całym, krew w nim
 4984     2, 19|              całym, krew w nim zawrzała i moc wstała taka harda, nieustępliwa,
 4985     2, 19|                jakby utopiona w lubości i w zapamiętaniu! Unosił ją
 4986     2, 19|                chwilami mroczało w niej i traciła z pamięci świat
 4987     2, 19|         wycinały siarczyście, zawodzący i niesły się piesneczką, jako
 4988     2, 19|                się w ogień przemieniała i serce grało weselem a mocą;
 4989     2, 19|              taktu, że same nogi niosły i trzaskały hołubce; flet
 4990     2, 19|                  flet zaś przegwizdywał i wabił kiej ten kos na zwiesnę,
 4991     2, 19|              zarazem chciało się płakać i śmiać, i krzykać, i tulić,
 4992     2, 19|             chciało się płakać i śmiać, i krzykać, i tulić, i całować,
 4993     2, 19|              płakać i śmiać, i krzykać, i tulić, i całować, i lecieć
 4994     2, 19|              śmiać, i krzykać, i tulić, i całować, i lecieć gdzieś
 4995     2, 19|            krzykać, i tulić, i całować, i lecieć gdzieś we świat wszystek,
 4996     2, 19|           wszystek, w zapamiętanie - to i tańcowali tak ogniście,
 4997     2, 19|                  aż się karczma trzęsła i dygotały beczki z muzykantami.~
 4998     2, 19|           rozśpiewanym, pijanym uciechą i taką mocą, że flachy się
 4999     2, 19|               gasły, noc ich obejmowała i rozdrgany mrok, bo ino te
 5000     2, 19|            wichurą pędu, sypały iskrami i buchały krwawym płomieniem,