Tom, Rozdzial

 5001     2, 19|              którego bił ogromny wrzask i leciał przez wywarte do
 5002     2, 19|            piosneczkę muzykantom rzucał i no-~sił się wskroś ciżby,
 5003     2, 19|           przystawali zmęczeni, a nawet i muzyce mdlały ręce, pieniądze
 5004     2, 19|                 rzucał, przynaglał grać i tańcował, że w końcu prawie
 5005     2, 19|           kiwały głowami, mełły ozorami i litowały się nad Boryną,
 5006     2, 19|               od tego karczma! - odparł i wziął się znowu trącać ze
 5007     2, 19|                znowu trącać ze starszym i kowalem, a prawić cosik.~
 5008     2, 19|                z całą gromadą dziewczyn i chłopaków. Wesoło im było,
 5009     2, 19|               karmelki, by móc przy tym i Jagusi nakłaść, a mimo zmęczenia
 5010     2, 19|         zmęczenia śmiał się najgłośniej i rad się rozgadywał!~Na karczmie
 5011     2, 19|              się już całkiem rozochocił i rozgrzał, to cięgiem jakieś
 5012     2, 19|                się, gdzie się ino dało, i radzili, przepijali, kumali
 5013     2, 19|              kumali się jedni z drugimi i wesołości całym sercem zażywali.
 5014     2, 19|                 Lipczakami, a niektórzy i do tańca się brali, dzieuchy
 5015     2, 19|           obejście mieli delikatniejsze i grzecznie prosili.~Antkowa
 5016     2, 19|           osobna, że to młódź sama była i co najpierwsza we wsi, a
 5017     2, 19|              Bożym świecie nie wiedział i prosto jakby się dzisiaj
 5018     2, 19|                 niczym się nie krył, bo i nie poradził nawet - to
 5019     2, 19|                 nie poradził nawet - to i nie baczył, że ludzie dookoła
 5020     2, 19|              dookoła spozierają uważnie i pilnie nasłuchują. Hale,
 5021     2, 19|                ino latały nieprzytomnie i w piersiach wzbierała taka
 5022     2, 19|          rozpłomienionych oczach podziw i kochanie! To i rósł coraz
 5023     2, 19|            oczach podziw i kochanie! To i rósł coraz bardziej, puszył
 5024     2, 19|              coraz bardziej, puszył się i hukał kiej ten wicher, nim
 5025     2, 19|               uderzy! Pił przy tym tęgo i Jagusię niewolił, aż się
 5026     2, 19|             chwilami, gdy muzyka milkła i karczma nieco przycichała,
 5027     2, 19|                pragnęła, ale stał pobok i tak patrzał; taki żar buchał
 5028     2, 19|             kompanii. Żyd chętnie dawał i każdą kwartę dwa razy na
 5029     2, 19|              nieco otrzeźwić, juści, że i Antek z Jagusią tańcowali
 5030     2, 19|            kobiety zgorszone, popatrzył i wnet się we wszystkim pomiarkował,
 5031     2, 19|            pętle kapoty, czapę nacisnął i jął się przebierać do nich.
 5032     2, 19|                bo blady był kiej ściana i oczami dziko świecił.~-
 5033     2, 19|                 głośno, gdy nadlecieli, i chciał ją chycić za rękę,
 5034     2, 19|                Antek zakręcił w miejscu i poniósł dalej, że próżno
 5035     2, 19|          Antkowych ramion, nie popuścił i nie spojrzawszy nawet na
 5036     2, 19|             stanęli jak wryci, nikt się i słowem nie ozwał, miarkowali
 5037     2, 19|             roztrącił ciżbę kiej snopki i wybiegł z karczmy, ale skoro
 5038     2, 19|               drzewo leżące przed domem i padł w śnieg, rychło się
 5039     2, 19|              rychło się jednak podniósł i dognał ich na skręcie drogi
 5040     2, 19|                stawu.~- Idź swoją drogą i ludzi nie zaczepiaj! - krzyknął
 5041     2, 19|               garście staremu jakiś kół i wrzeszczała:~- Bijcie tego
 5042     2, 19|               Antek zgoła nieprzytomnie i przysuwał się z pięściami,
 5043     2, 19|              roztrzęsiony, nieprzytomny i wodził pustymi oczami dookoła,
 5044     2, 19|               jasno, śniegi się skrzyły i posępna białość widniała
 5045     2, 19|         rozchodzili się do domów, że to i późno już było, karczma
 5046     2, 19|              jeszcze czas jakiś hukania i przyśpiewki, pozostali tylko
 5047     2, 19|                 którzy mieli zanocować, i pan Jacek przygrywał im
 5048     2, 19|            stołem powspierani na rękach i wzdychali, no i Antek, siedzący
 5049     2, 19|               na rękach i wzdychali, no i Antek, siedzący w kącie
 5050     2, 19|            wszyscy. Siedział tak martwy i niewiedzący, że darmo mu
 5051     2, 19|             karczmę zamyka, nie słyszał i nie rozumiał zgoła, przecknął
 5052     2, 19|           laczego, nachylił się do niej i w samą twarz powiedział: -
 5053     2, 19|                Hanka zapłakała żałośnie i poszła.~I on się zaraz podniósł,
 5054     2, 19|            zapłakała żałośnie i poszła.~I on się zaraz podniósł, wyszedł
 5055     2, 19|               podniósł, wyszedł na dwór i powlókł się ku młynowi.~
 5056     2, 19|          słychać było trzaskanie żerdek i jakby cichy, przejmujący
 5057     2, 19|                  Antek wlókł się ciężko i wolno dookoła stawu, przystawał,
 5058     2, 19|        śmiertelny, dygocące przerażenia i rozpaczliwa, żalna niemoc...~
 5059     2, 19|                doszedł go bolesny płacz i głośne wyrzekania, pod figurą,
 5060     2, 19|                jaki obcy wędrownik albo i pijany - a to Hanka leżała
 5061     2, 19|          odezwała, uniósł ją przez siłę i powiódł do domu.~Nie mówili
 5062     2, 20|           cichość, złowrogo przyczajona i pełna powstrzymywanych gniewów
 5063     2, 20|                 a żył w ciągłej trwodze i oczekiwaniu czegoś strasznego,
 5064     2, 20|             przytajonych w sobie złości i z łóżka się podnieść nie
 5065     2, 20|           mdliło, kolki spierały w boku i gorącość rozbierała.~- Nic
 5066     2, 20|                jeno postękiwał boleśnie i w pułap uparcie patrzył.~-
 5067     2, 20|                 Wyście ostawili ją samą i poszli pić do alkierza,
 5068     2, 20|                  młoda przecież, zdrowa i zabawy jej potrzeba: Zniewolił
 5069     2, 20|              potrzeba: Zniewolił ją, to i poszła tańcować. Mogła to
 5070     2, 20|             jeno uwidzi, a że ją wybrał i nie popuszczał zbój ten
 5071     2, 20|                 złość!~- Smarujcie jeno i róbcie, bym wyzdrowiał rychło,
 5072     2, 20|                 Kiejście taki mądry, to i to wiedzieć powinniście,
 5073     2, 20|          różaniec przebierała, nie!~- A i to czemuście mi ją dali? -
 5074     2, 20|                 iść za każdego drugiego i z tych najpierwszych we
 5075     2, 20|                  odwrócił się do ściany i ani już słowem się ozwał
 5076     2, 20|             kupy ściągał, deliberował - i taka złość go przejmowała,
 5077     2, 20|             odwracał się twarzą do izby i tymi złymi, jastrzębimi
 5078     2, 20|          dzieciątka spozierała na niego i tak wzdychała, aż mu się
 5079     2, 20|         wzdychała, aż mu się żal robiło i serce zdziebko tajało, ale
 5080     2, 20|              serce zdziebko tajało, ale i zazdrość tym większa rosła.~
 5081     2, 20|             chuchnie, a wnet owarzy się i rozdygocze z bolenia. Mizerniała
 5082     2, 20|        usiedzieć trudno było na miejscu i robotą zająć, bo wszystko
 5083     2, 20|               bo wszystko leciało z rąk i strach cięgiem za nią chodził,
 5084     2, 20|              cięgiem za nią chodził, bo i jakże, kiej stary wciąż
 5085     2, 20|            mogła. Ciężyło jej życie, bo i tęskności rozbierały nieopowiedziane,
 5086     2, 20|       rozbierały nieopowiedziane, że to i o Antku nic nie wiedziała,
 5087     2, 20|               to pokazywała srogą twarz i gorzkie wymówki czyniła,
 5088     2, 20|               też łaziły omroczone, złe i strapione, bo stara Szymka
 5089     2, 20|                 ten dzień zepchnąć, ale i tam dobrze jej nie było,
 5090     2, 20|                 tyla było całej uciechy i rozerwania myśli, co tam
 5091     2, 20|                wciąż była sroga, mroźna i wiejna, że trza było w chałupie
 5092     2, 20|                bo mróz był trzaskający, i poszedł na wieś.~Zachodził
 5093     2, 20|                przódzi mijał bez słowa, i wszędy pierwszy zaczynał
 5094     2, 20|            pierwszy zaczynał o karczmie i całą sprawę w śmieszki obracał
 5095     2, 20|                 jako się był tęgo napił i przez to zachorzał!~Dziwowano
 5096     2, 20|                 nieustępliwą hardość, a i to, że skoro na ambit wziął,
 5097     2, 20|             Rozumiano też, że zapobiega i plotki gasi, jakie były
 5098     2, 20|                 młodą, złego nie odegna i święconą wodą!~Zeźlił się
 5099     2, 20|           święconą wodą!~Zeźlił się tym i prosto wrócił do chałupy,
 5100     2, 20|                 już wszystko przeminęło i powróci do dawnego, odetchnęła
 5101     2, 20|              dawnego, odetchnęła z ulgą i jęła do niego zagadywać,
 5102     2, 20|                 naglądać, przymilać się i po izbie krzekorzyć słodko,
 5103     2, 20|                 krzyczał za nieporządki i do roboty zaganiał.~Od tego
 5104     2, 20|            garście ujął, przypilnowywał i z rąk nie popuszczał. Całe
 5105     2, 20|          wyzdrowiał, młócił z Pietrkiem i w stodole robił koło zboża,
 5106     2, 20|             pilnie stróżował Jagusi, że i kroku nie mogła zrobić,
 5107     2, 20|               świąteczne szmaty zamknął i klucz nosił przy sobie.~
 5108     2, 20|           bowiem, że o bele co krzyczał i słowa dobrego nie powiedział,
 5109     2, 20|                rzeczach prawił, których i dziewczyna nie wyrozumiała,
 5110     2, 20|             dziewczyna nie wyrozumiała, i Józce o wszystkim kazał
 5111     2, 20|             matki uciekała na wyżalenie i skargi, nie poradziła na
 5112     2, 20|               bronił swojego dobra będę i nie dopuszczę, żeby się
 5113     2, 20|              zrobiła, nie tak bym gadał i nie tak postąpił! Ale dosyć
 5114     2, 20|                 tak postąpił! Ale dosyć i tego, że się z Antkiem zadawała!~-
 5115     2, 20|          przekonać, nie wierzył niczemu i twardo stał przy swoim,
 5116     2, 20|                 siebie dufacie. Baczcie i na to, że kto na innych
 5117     2, 20|                   Dosyć mi waszych nauk i przypowiastek, swój rozum
 5118     2, 20|              też mam! - rozgniewał się.~I na tym się skończyło, bo
 5119     2, 20|              widząc jego zatwardziałość i nieustępliwość, nie ponawiała
 5120     2, 20|           dufając, iż to samo przejdzie i jakoś się uładzi, ale on
 5121     2, 20|                 pofolgował, zawziął się i nawet w tej złości smak
 5122     2, 20|            Jagnie było markotno, smutno i tak źle, że ledwie już ścierpiała,
 5123     2, 20|                 mało kto zaglądał mając i u siebie dość swarów! Wójt
 5124     2, 20|                  ale ta więcej do Józki i by się z Szymkiem spotykać,
 5125     2, 20|                było z niej pociechy, to i Rocho czasem zaglądał, ale
 5126     2, 20|            kowal przychodził co wieczór i długo przesiadywał, a jak
 5127     2, 20|          jeszcze starego przeciw Jagnie i w łaski się nowe wkradał,
 5128     2, 20|                 nowe wkradał, juści, że i Jagustynka często zachodziła,
 5129     2, 20|           Dominikowa też bywała co dnia i co dnia jedno przywtarzała,
 5130     2, 20|                bunt się w niej podnosił i złość ją podrywała coraz
 5131     2, 20|                  Wzdychasz, trujesz się i boskiego zmiłowania wyczekujesz!
 5132     2, 20|            człowiek nie przyłoży, to mu i Pan Bóg nie dołoży! Żeby
 5133     2, 20|                się wnet do bicia weźmie i nie wiada, na czym skończy! -
 5134     2, 20|              najpierwsze - zniżyła głos i do ucha jej szeptała - odstaw
 5135     2, 20|                 zobaczysz, jak zmięknie i jak się udobrzy!~Jagna zerwała
 5136     2, 20|                 ma! wszystkie tak robią i robić będą, nie ja pierwsza
 5137     2, 20|            niźli młodziaka, bo łakomszy i trudno mu po cudzych chałupach
 5138     2, 20|                co tam pyskują na ciebie i Antka, do serca nie bierz,
 5139     2, 20|                 że któren się da, to mu i kiwnąć palcem nie przepuszczą,
 5140     2, 20|               ta świętą ostanie! Prawda i to, że każden potrzebuje
 5141     2, 20|            nauczała ją, a z wolna, choć i nie pytana, rozpowiadała
 5142     2, 20|               owe mocno wzięła do głowy i cały dzień deliberowała
 5143     2, 20|                  kiedy był Rocho, kowal i Nastka, rzekła do starego:~-
 5144     2, 20|       przypilnuję! - powiedziała hardo.~I od tego wieczoru zaczęło
 5145     2, 20|                 się nie przemienił, ale i ona nie ustępowała, na słowo
 5146     2, 20|         Jagustynki.~- Chleb ją rozpiera i ponosi! - odrzekła z oburzeniem,
 5147     2, 20|               wyganiać humory, bo potem i kłonicą nie poradzi.~- Nie
 5148     2, 20|            wyniośle.~- Widzi mi się, że i u Borynów do tego przyjdzie!-
 5149     2, 20|          wysypała żółtym piaskiem ganek i sienie, i spiesznie przebierali
 5150     2, 20|                piaskiem ganek i sienie, i spiesznie przebierali się
 5151     2, 20|            łacińskie modlitwy, pokropił i poszedł w obejście poświęcić
 5152     2, 20|              obejście poświęcić budynki i cały dobytek. Boryna niósł
 5153     2, 20|                  a on w głos się modlił i poświęcał wszystko po kolei,
 5154     2, 20|             wpodle przyśpiewując kolędy i gęsto potrząchając dzwonkami,
 5155     2, 20|          Skończywszy zaś wrócił do izby i przysiadł odpoczywać, a
 5156     2, 20|           zsypali do sań pół korca owsa i grochu ćwiartkę, jął przesłuchiwać
 5157     2, 20|            przesłuchiwać pacierza Józkę i Witka.~Tak galanto umieli,
 5158     2, 20|           galanto umieli, aż się dziwił i pytał, kto ich uczył.~-
 5159     2, 20|              nauczył Kuba, a katechizmu i na lementarzu Rocho! - odpowiadał
 5160     2, 20|               rozczerwieniła, popłakała i tego słowa nie wykrztusiła!
 5161     2, 20|           starszych, pacierze odmawiali i grzechu się strzegli, bo
 5162     2, 20|      podniósłszy głos spojrzał na Jagnę i groźnie zakończył:~- Powiadam
 5163     2, 20|                 Strzeżcie się dnia sądu i dnia kary, pokutujcie i
 5164     2, 20|                 i dnia kary, pokutujcie i poprawiajcie się póki czas!~
 5165     2, 20|               też serce zabiło trwożnie i rumieńce powlekły twarz,
 5166     2, 20|            trzaskiem wyciągał ze stawów i z cicha zaczął:~- Mówili
 5167     2, 20|                 Nie chodźcie do karczmy i kobiet tam nie prowadzajcie,
 5168     2, 20|             gródce, bo kopnie ją wałach i gotowe nieszczęście, w przeszłym
 5169     2, 20|                  Zaraz poznałem z maści i z tego łyska na czole, tęgi
 5170     2, 20|                 gniewałem się z nim, to i o zgodę prosił go nie będę -
 5171     2, 20|           ciągle w karczmie przesiaduje i wszystkich chłopaków buntuje,
 5172     2, 20|          buntuje, na starszych powstaje i podobno coś przeciw dworowi
 5173     2, 20|            drodzy, zgodą - zażył tabaki i nakładał czapkę. - Na zgodzie
 5174     2, 20|                 zgodnie, po dobroci, to i dwór by się ugodził z wami,
 5175     2, 20|             dziedzic, dobry to człowiek i chciałby to załatwić po
 5176     2, 20|                 zimne, nieubłagane oczy i zacięte wargi, odwrócił
 5177     2, 20|                  odwrócił się spiesznie i zatarł ręce ze zdenerwowania,
 5178     2, 20|                  to trzeba z nią mądrze i sprawiedliwie postępować;
 5179     2, 20|               to miał skrzydło złamane, i teraz siedzi w chałupie
 5180     2, 20|                 teraz siedzi w chałupie i myszy łowi kiej kot.~- No,
 5181     2, 20|                ruszyć, przekręcił szyję i boczkiem, czająco znów godził
 5182     2, 20|                  ksiądz mu dał złotówkę i polecił przynieść o zmroku;
 5183     2, 20|                 ale Witek uderzył w bek i zaraz po wyjściu księdza
 5184     2, 20|           księdza zabrał boćka do obory i tam ryczał prawie do wieczora,
 5185     2, 20|             serce skwierczało mu z żalu i boleści, nawet rzemieni
 5186     2, 20|                by go uchronić od mrozu, i do spółki. z Józką, ptak
 5187     2, 20|         plebanię, a Łapa pobiegł z nimi i też coś markotno szczekał.~
 5188     2, 20|           dłużej rozważał słowa księdza i te jego szczere zapewnienia,
 5189     2, 20|               się rozjaśniał, uspakajał i z wolna, niepostrzeżenie
 5190     2, 20|           wrzawa, ten spokój wewnętrzny i ta cicha, głęboka dufność.~
 5191     2, 20|            rozbitym, co choć odrutowany i zgoła cały się widział,
 5192     2, 20|             widział, a gdziesik cieknął i przepuszczał wodę w takim
 5193     2, 20|                wodę w takim miejscu, że i pod światło nie rozpoznał.~
 5194     2, 20|              światło nie rozpoznał.~Tak i w chałupie się widziało,
 5195     2, 20|              zdziebko, ale żywe jeszcze i zgoła nie zabite jeszcze
 5196     2, 20|             zatracił w sobie nieufności i prawie mimo woli, a dawał
 5197     2, 20|               zapomniała mu tych złości i srogich słów, wrzała wciąż
 5198     2, 20|                stróżujących oczów.~Może i dlatego, że pilnował i nie
 5199     2, 20|             Może i dlatego, że pilnował i nie wierzył jej, znienawidziła
 5200     2, 20|            przylgnął do Jagny, że to mu i teraz dawała lepsze podwieczorki,
 5201     2, 20|            więcej omasty, a czego gęsto i parę groszy kapnęło od Antka.
 5202     2, 20|             umiała wkraść w łaski Jagny i tyle zaufania wzbudziła
 5203     2, 20|                 stróżowała przed starym i ochraniała przed niespodziankami!
 5204     2, 20|           drugich za własną poniewierkę i krzywdy; nie cierpiała bowiem
 5205     2, 20|                by mogła głowę schronić, i tej łyżki warzy! Zarówno
 5206     2, 20|            jednak nienawidziła biednych i jeszcze barzej prześmiewała.~
 5207     2, 20|              Prosto diabelska kuma albo i co gorszego, jak o niej
 5208     2, 20|           powiadali.~- Wezmą się za łby i pozagryzają jak te wściekłe
 5209     2, 20|                 oczy miała... Zazierała i do Antków, ale najczęściej
 5210     2, 20|                  gdy z roboty powracał, i wtedy to mu w uszy kładła
 5211     2, 20|                 by cię oddać strażnikom i jeszcze drugie...~- Niech
 5212     2, 20|               do starego, .myślał długo i powiedział cicho:~- Podobne
 5213     2, 20|              niego, taki zbój, podobne.~I więcej nie rzekł, nie chciał
 5214     2, 20|               zła to kobieta!~- Może to i nieprawda, ale bywały podobne
 5215     2, 20|               kreminale, ale spalił. To i Antek może to zrobić, musiał
 5216     2, 20|                  wielce się tym strapił i jął namawiać:~- Pogódźcie
 5217     2, 20|         odpuście mu co gruntu, przecież i on żyć musi, ustatkuje się
 5218     2, 20|            będzie już powodów do kłótni i odgrażań...~- Nie, żebym
 5219     2, 20|             pójdę; a pókim żyw, nie dam i tego zagona! Że mnie pobił
 5220     2, 20|              tego zagona! Że mnie pobił i sponiewierał jak psa, darowałbym,
 5221     2, 20|                 darowałbym, choć ciężko i trudno - ale jeśli on i
 5222     2, 20|                 i trudno - ale jeśli on i co innego zamierza!...~-
 5223     2, 20|                 aże mnie rozum odchodzi i zimno w kościach przewierca...
 5224     2, 20|                stać...~Zacisnął pięście i skamieniał ze zgrozy samego
 5225     2, 20|               cosik więcej niźli gniewy i żale o grunt, że ta zapamiętałość,
 5226     2, 20|          źródliska bije, czuł to dobrze i w tej właśnie chwili poczuł
 5227     2, 20|                 nienawiść zimną, mściwą i nieubłaganą, zwrócił się
 5228     2, 20|       nieubłaganą, zwrócił się do Rocha i cicho powiedział:~- Za ciasno
 5229     2, 20|                 krzyknął wystraszony.~- I niechaj Bóg broni, by mi
 5230     2, 20|                 Spali mnie, zobaczycie!~I od tej chwili mało już kiedy
 5231     2, 20|               za węgłami, obchodził dom i budynki, zaglądał pod strzechy,
 5232     2, 20|           godzinami całymi nasłuchiwał, i za najmniejszym trzaskiem
 5233     2, 20|            trzaskiem zrywał się z łóżka i z psem obiegał wszystkie
 5234     2, 20|                ślady, dopatrzył później i przy przełazie i jeszcze
 5235     2, 20|                później i przy przełazie i jeszcze lepiej się utwierdził
 5236     2, 20|               to Antek podchodzi nocami i wypatruje jeno sposobności
 5237     2, 20|            młynarza wielce srogiego psa i zrobił mu budę pod szopą,
 5238     2, 20|       podszczuwał, że nocami pies latał i użerał jak wściekły, a rzucał
 5239     2, 20|                przy tych ostrożnościach i pilnowaniach stary mizerniał
 5240     2, 20|            pilnowaniach stary mizerniał i tak chudł, że pas do pół
 5241     2, 20|              się, nogami za sobą ciągał i na wiór się zesychał z tych
 5242     2, 20|                tych utajonych myślunków i turbacji, że mu ino oczy
 5243     2, 20|            nikogo bliżej nie dopuszczał i zwierzać się a wyżalać nie
 5244     2, 20|               nie miał przed kim, to go i barzej piekły te ognie i
 5245     2, 20|                i barzej piekły te ognie i przepalały.~Nikt też się
 5246     2, 20|              podziw rozmnożyły tej zimy i mało której nocy nie podbierały
 5247     2, 20|           nieraz słychać było ich wycia i często też się podkopywały
 5248     2, 20|                się podkopywały do obór, i gdzieniegdzie coś uskubnęły.
 5249     2, 20|                jak to zawdy pod wiosnę, i o złodziejach chodziły słuchy
 5250     2, 20|             znowu krowę gdzie indziej - i jak kamień we wodę, ni znaku
 5251     2, 20|              wodę, ni znaku po nich! To i niejeden w Lipcach w łeb
 5252     2, 20|                skrobał, opatrywał zamki i stajni strzegł, że to najlepsze
 5253     2, 20|                 mieli konie na okolicę.~I tak szedł czas wolno i równo,
 5254     2, 20|                  I tak szedł czas wolno i równo, jako te godziny na
 5255     2, 20|              bywały takie mrozy, jakich i najstarsi nie pamiętali,
 5256     2, 20|                 rowach, a gdzieniegdzie i zagony czerniały, to przychodziły
 5257     2, 20|             bywały dnie spokojne, ciche i tak słońce przygrzewało,
 5258     2, 20|              komu choroba spowiadał się i czekał końca - i pchało
 5259     2, 20|          spowiadał się i czekał końca - i pchało się jakoś z Bożą
 5260     2, 20|               potem karcił z ambony, no i drugie szły sprawy. Odbyło
 5261     2, 20|               dopiero na sześćdziesiąty i czwarty - cała wieś poszła
 5262     2, 20|             nachodziło się tyla dzieuch i parobków, że robiła się
 5263     2, 20|               radoście - aż miło, bo to i Mateusz, wyzdrowiawszy całkiem,
 5264     2, 20|              całkiem, przewodził młodzi i najbarzej dokazywał.~A te
 5265     2, 20|            opowiadał różności o świecie i tygodniami we wsi siedział.~
 5266     2, 20|                a matczynych płaczów, że i na całe tygodnie starczyło!~
 5267     2, 20|          pięćdziesiąt rubli od młynarza i dał w zastaw łąkę, to kowal
 5268     2, 20|               dziwowano się temu wielce i mocno nad tym deliberowano,
 5269     2, 20|                  że wszystkim starczyło i na dnie, i na długie wieczory,
 5270     2, 20|          wszystkim starczyło i na dnie, i na długie wieczory, że to
 5271     2, 20|                 Tym samym zabawiali się i u Borynów, jeno z tą odmianą,
 5272     2, 20|               kamieniem siedział w domu i na żadne zabawy nie chodził,
 5273     2, 20|             żadne zabawy nie chodził, a i kobietom też iść nie pozwalał,
 5274     2, 20|            lutego, zeszło się parę osób i siedzieli po drugiej stronie,
 5275     2, 20|             stary pykał z fajki w komin i coś sobie myślał głęboko,
 5276     2, 20|               pytająco na starego.~- To i ja pójdę, tatulu... - prosiła
 5277     2, 20|                 przyszczekiwał na ganku i zaraz wsunął się nieśmiało
 5278     2, 20|                musiał się kajś przytaić i jeszcze mie kujnie... -
 5279     2, 20|                   mruknął Witek.~- A bo i nie wiem, po co go było
 5280     2, 20|                    A nie obłaskawię, bo i ten będzie jeszcze mój,
 5281     2, 20|           Szymek miał tylko pięć morgów i to nie wiadomo; czy mu Dominikowa
 5282     2, 20|              przy niej, w oczy poglądał i rozmyślał, co by tu rzec
 5283     2, 20|                zjazdu o krowę?~- Tak to i stoi, o krowę ze dworem!~-
 5284     2, 20|             Witek, idź zaraz do Pietrka i naszykujcie, co potrza,
 5285     2, 20|              Byłem dzisiaj w kancelarii i la wszystkich przywiozłem
 5286     2, 20|                   szepnął wójt.~Prześli i siedzieli tak długo, że
 5287     2, 20|                sprawę, czekał, z Kłębem i drugimi razem nie szedł,
 5288     2, 20|                drugimi razem nie szedł, i tym podobnie. Stary dotychczas
 5289     2, 20|                 o tym, jako ja, młynarz i kowal zrobiliśmy ugodę ze
 5290     2, 20|               Stary ino łysnął ślepiami i rozważał, jaki to będzie
 5291     2, 20|                 spółki! Woźcie tyla, co i my! Sprzężaj macie dobry,
 5292     2, 20|              pisał, po łbie skrobał, aż i rzekł:~- Dobrze, woził będę
 5293     2, 20|             rzekł:~- Dobrze, woził będę i sprzęgnę się z wami.~- Kiej
 5294     2, 20|                 starego kupił tą zwózką i na swoją stronę przyciągnął.~
 5295     2, 20|                 grunty miał nietabelowe i do lasu mu było nic; wójt
 5296     2, 20|            udawać, z nimi trzymać, kiej i tak swojego nie daruje przy
 5297     2, 20|              kilkadziesiąt rubli, konie i tak trza żywić, i parobka
 5298     2, 20|                 konie i tak trza żywić, i parobka płacić! - uśmiechał
 5299     2, 20|               nic nie dał znać po sobie i wyszedł w podwórze. Chłopaki
 5300     2, 20|               na płozy włożyć półkoszki i umocować. Obejrzał, pogadał,
 5301     2, 20|               pod okapem w cieniu nieco i czekał. Noc była ciemna,
 5302     2, 20|                  wiatr się zrywał zimny i szumiał, wielkie ciężkie
 5303     2, 20|            chwilami.~Może w pacierz abo i dwa cień jakiś zamajaczył
 5304     2, 20|             szybko wysunął, przyskoczył i szepnął ze wściekłością:~-
 5305     2, 20|            łacno za wiatrem traficie! - i poszła do chałupy.~Nic już
 5306     2, 20|                  powiedział dobrotliwie i całkiem miętko nie podnosząc
 5307     2, 21|                nastał chmurny, wietrzny i wielce swarliwy, śnieg prószył
 5308     2, 21|       mocniejszy wiatr, hukliwy sielnie i kołujący niespodzianymi
 5309     2, 21|           śniegów, zakręcał z poświstem i wytrzepywał je nad światem
 5310     2, 21|                 w nierozpoznanej mątwie i świstach.~Zaraz za wsią
 5311     2, 21|                 stron, tańcował, kręcił i tak w nich siepał, że ledwie
 5312     2, 21|             śnieg pomieszany z piaskiem i prażył w twarze, aż oczy
 5313     2, 21|        milczeniu, jako że wiatr zatykał i rwał słowa, a postękując
 5314     2, 21|               słowa, a postękując nieco i ręce rozcierając śniegiem,
 5315     2, 21|                 bo ziąb był przenikliwy i na wskroś lichą przyodziewę
 5316     2, 21|                 przyodziewę przejmował, i zaspy się czyniły od kamionek,
 5317     2, 21|                od kamionek, to od drzew i groblami zastępowały, że
 5318     2, 21|           musiał co trochę; by wytchnąć i obetrzeć załzawione od wiatru
 5319     2, 21|               szła, śmiałby to ostać! a i w chałupie ziąb nie do wytrzymania,
 5320     2, 21|             Hanusia jeno zasiekała zęby i szła ano po drzewo razem
 5321     2, 21|            Krakaliną, ze starą Kobusową i Magdą Kozłową, z tymi największymi
 5322     2, 21|                  zacinała zęby, a szła, i to nie po raz pierwszy,
 5323     2, 21|                  moc w sobie wzbierając i cierpliwość.~Trzeba, to
 5324     2, 21|            poratunek zabiegać.~Gdzie to i pójdzie? Dadzą chyba, ale
 5325     2, 21|            krzyże zsyła, to może kiedyś i wynagrodzi... A niechta,
 5326     2, 21|                 pomarnuje się z dziećmi i rąk nie opuści, a na politowanie
 5327     2, 21|            kosteczka trzęsła się w niej i łamała z osobna z tego bolenia -
 5328     2, 21|           wycierpiała! Nie to, że bieda i poniewierka, że często głód,
 5329     2, 21|           chyłkiem się do chałupy wsuwa i na jakie bądź słowo napomknienia
 5330     2, 21|                bywa to bowiem nierzadko i gdzie indziej, można by
 5331     2, 21|                 mu zapomnieć, przeboleć i darować!~Nie, nie poredziła.
 5332     2, 21|              poredziła. Jak to, ma żonę i dzieci, a o wszystkim zapomina
 5333     2, 21|            serce, przegryzało na wskroś i rozrastało się w niej piekącą,
 5334     2, 21|                 wstyd, zazdrość, pomsta i te wszystkie jędze nieszczęścia
 5335     2, 21|              kolczaste łby do jej serca i tak szarpały, że choćby
 5336     2, 21|                 baby zaś ostawały nieco i szły wolno, kiej te czerwone
 5337     2, 21|                kiej to stado kuropatew, i rajcowały z cicha, zaś na
 5338     2, 21|             gania jak ten pies za wroną i myśli, że rychlej co złapie...~-
 5339     2, 21|                 dobrości, to może teraz i biedy popróbować. Człowiek
 5340     2, 21|            Juści, że łajdus, juści. Ale i to wiadomo, że kiep, suczka
 5341     2, 21|            życie pamiętała.~- Przyjdzie i do tego, jeśli czymś gorszym
 5342     2, 21|               Dowlekli się wnet do lasu i porozchodzili, a blisko,
 5343     2, 21|               powrotu.~Mrok ich ogarnął i pochłonął całkiem, że ledwie
 5344     2, 21|      nieprzebraną, a tak śmigłą, prostą i mocarną, że widziały się
 5345     2, 21|          strzech, świtało niebo białawe i mętne.~Wichura przewalała
 5346     2, 21|               to z nagła organy zmilkną i śpiewy ustaną, a jeno szemrzą
 5347     2, 21|             pogasłe brzmienia pacierzów i te przytajone, konające
 5348     2, 21|             rwał się gdziesik ze świata i niósł wysoko, daleko, że
 5349     2, 21|          wyzbyty z sił opadał, głuchnął i marł ze skowytem w gęstych,
 5350     2, 21|            cichość była jeszcze głębsza i bardziej przerażająca, że
 5351     2, 21|              tak nagle, niespodziewanie i potężnie, jak ten jastrząb
 5352     2, 21|               rwała wierzchoły, gnietła i rozwalała wszystko ze wściekłym
 5353     2, 21|              leciał groźny, przyduszony i z nagła bór się prostował,
 5354     2, 21|                 jakby, przyginał ciężko i uderzał ze strasznym krzykiem,
 5355     2, 21|              ten mocarz oślepły gniewem i pomstą, że wrzask się zrywał,
 5356     2, 21|               się wzburzonymi strugami, i wśród podruzgotanych gałęzi
 5357     2, 21|             wśród podruzgotanych gałęzi i wierzchołów.~Ale potem nastawały
 5358     2, 21|                w taki gąszcz splątanych i zwartych ze sobą gałęzi,
 5359     2, 21|               chustkę zruciła z gorąca, i może w jaką godzinę narychtowała
 5360     2, 21|            niezgorszy, obwiązał sznurem i wlókł go rozglądając się
 5361     2, 21|                 srożyła wichura, to się i nie skrzyknęli.~- Hanuś,
 5362     2, 21|             chodźmy, pilnujcie się mnie i daleko nie ostajcie.~Wzięli
 5363     2, 21|                  bo drzewa stały rzadko i bez liści, tyle że gdzieniegdzie
 5364     2, 21|              trzęsły się siwe brody, tu i owdzie jaki młody dąbek,
 5365     2, 21|                  Wiatr dął z całej mocy i tak kurzył śniegami, że
 5366     2, 21|                  stary się wnet zmęczył i ustał, a i Hance sił brakowało,
 5367     2, 21|                 wnet zmęczył i ustał, a i Hance sił brakowało, to
 5368     2, 21|                  Jakoż nawrócili w duży i zwarty las sosnowy, gdzie
 5369     2, 21|                 gdzie ciszej było nieco i śniegi nie zalegały tak
 5370     2, 21|              zgarniał całe góry śniegów i niby tą białą chmurą prał
 5371     2, 21|            lesie, a tak mącił, zakręcał i bił, że ledwie weszli na
 5372     2, 21|                 nogach.~Wrócili do boru i przykucnąwszy za pniami
 5373     2, 21|              Jeno tego powietrza złapię i letę, Hanuś, letę...~Juści,
 5374     2, 21|               pól wciąż grzmocił wicher i ciepał śnieżycą, próżno
 5375     2, 21|             dziko, cały las się kolebał i prawie ziemię zamiatał konarami,
 5376     2, 21|                  Biegli też, co ino sił i tchu starczyło, aby rychlej
 5377     2, 21|                aby rychlej dopaść drogi i zdążyć przed nocą, która
 5378     2, 21|                szarzało nieco na polach i wskróś skołtunionych śniegów
 5379     2, 21|              Dorwali się wreszcie drogi i padli pod krzyżem, ledwie
 5380     2, 21|                  trzaskał sobą o drzewa i skrzypiał zardzewiałym głosem,
 5381     2, 21|            głosem, jakby litości prosił i poratunku. Brzozy targane
 5382     2, 21|            migotało Jezusowe sine ciało i jego blada, okrwawiona twarz
 5383     2, 21|            Zdawała się nic nie widzieć, i na nic nie baczyć, siedziała
 5384     2, 21|             zawrzała gniewem tak dzikim i mściwym, jak ten bór, co
 5385     2, 21|               co się był przygiął naraz i rzucił rozsrożony na wichurę.~-
 5386     2, 21|               wołała zarzucając brzemię i przygięta pod ciężarem weszła
 5387     2, 21|                    Dosyć już tego, a to i kamień już by się rozpękł,
 5388     2, 21|               przygasały w niej złoście i bladły, kiej te kwiaty na
 5389     2, 21|                sęki wpijały się w plecy i chociaż przez zapaskę i
 5390     2, 21|                 i chociaż przez zapaskę i kaftan, a wgniatały się
 5391     2, 21|                  wrzynał się w gardziel i dusił, szła coraz wolniej
 5392     2, 21|               dusił, szła coraz wolniej i ciężej.~Droga była kopna,
 5393     2, 21|                 kopna, zawalona zaspami i otwarta na przestrzał la
 5394     2, 21|                równiach, w poszarzałych i mętnych dalach kotłowała
 5395     2, 21|               nieba, przysłaniało świat i pękało ze świstem i wrzawą.
 5396     2, 21|               świat i pękało ze świstem i wrzawą. Jakby tym kotłem
 5397     2, 21|       rozkipionym, okrytym osędzielizną i parami lodowymi, widziała
 5398     2, 21|             ramionami.~Nic nie rozeznał i na krok jeden, że Hanka
 5399     2, 21|              przyginała się coraz niżej i ledwie nogi potrafiła wyciągać
 5400     2, 21|                wichry, cały świat zgoła i że zawsze tak szła śmiertelnie
 5401     2, 21|               przesmutną duszą w sobie, i zawsze do końca świata tak
 5402     2, 21|                przywierała pod drzewami i coraz dłużej siedziała omroczona,
 5403     2, 21|              przysiada, tuli się, piuka i wraz zapada w coraz głębszą
 5404     2, 21|               iż słyszy jakieś płakania i przyzywy dziecińskie, jakby
 5405     2, 21|             jakby to jej Pietruś wołał!~I biegła znowu całą mocą,
 5406     2, 21|             która wstała w niej z nagła i kieby biczem popędzała,
 5407     2, 21|              dzwonienie, brzęk orczyków i głosy ludzkie, ale tak rozpadłe,
 5408     2, 21|               ktoś jednak jechał za nią i był coraz bliżej, aż się
 5409     2, 21|         dojrzawszy białą łysicę źrebicy i ruszyła nie czekając.~Nie
 5410     2, 21|             powracał ze sądów z Witkiem i Jambrożym; jechali z wolna,
 5411     2, 21|                zaraz z pierwszego rzutu i przyłożył koniom po bacie,
 5412     2, 21|                 poderwały się z miejsca i wnet utknęły w nowej zaspie;
 5413     2, 21|              zaspie; wtedy obejrzał się i wstrzymał konie, a gdy się
 5414     2, 21|              gdy się wyłoniła z kurzawy i zrównała z saniami, powiedział:~-
 5415     2, 21|                siedział ano pod drzewem i płakał, jadą za nami.~Nie
 5416     2, 21|          zapatrzona ponuro w mątwę nocy i kurzawy, jaka się srożyła
 5417     2, 21|         siedzeniu dygocząc z utrudzenia i nie mogąc jeszcze myśli
 5418     2, 21|                przyglądał się jej długo i uważnie. Zmizerowana była,
 5419     2, 21|            trzęsła się cała z umęczenia i zimna, próżno obtulając
 5420     2, 21|                 w oczy bez dawnego lęku i zestrachanej pokorności,
 5421     2, 21|               stary zaś wciąż zagadywał i pytał, a zdumiewał się wielce
 5422     2, 21|                 surowym, przecierpianym i przez to jakby stężałym
 5423     2, 21|             zapewnieniom wójta przegrał i jeszcze koszta musiał zapłacić:~-
 5424     2, 21|             będzie, dwór ma długie ręce i wszędzie poradzi się zastawić.~-
 5425     2, 21|                 poradzi się zastawić.~- I na zastawę jest sposób,
 5426     2, 21|                 by ino cierpliwość mieć i poczekać na porę.~- Wasza
 5427     2, 21|                się już był zrobił gęsty i wichura przechodziła, kurzyło
 5428     2, 21|           chałupy stary wstrzymał konie i gdy wysiadła, pomagał jej
 5429     2, 21|           przyjdź, znajdzie się jeszcze i dla was.~Pocałowała go w
 5430     2, 21|               was.~Pocałowała go w rękę i odchodziła bez słowa, tak
 5431     2, 21|           zapytał za nią dziwnie miętko i ciepło.~- Przyjdę. Bóg wam
 5432     2, 21|               przyjdę...~Popędził konie i zaraz skręcał przed karczmę,
 5433     2, 21|            chałupy.~W izbie było ciemno i tak zimno, że gorzej się
 5434     2, 21|        zakrzątnęła się żwawo koło warzy i obrządków, a wciąż przemyśliwała
 5435     2, 21|               złością, ale równocześnie i inne, bardziej spokojne
 5436     2, 21|            myśli przychodziły, a z nimi i bunt srogi przeciwko mężowi.~
 5437     2, 21|                 zapisał grunt tej świni i wygnał ich, prawda, ale
 5438     2, 21|                 Antek go pierwszy pobił i zawsze szczekał na niego,
 5439     2, 21|               szczekał na niego, to się i ozeźlił... Miał prawo, każdy
 5440     2, 21|                by to zrobił, grunt jego i dzieciński, ale póki żyje,
 5441     2, 21|             pytał, o wszystko! Juści, a i pół tej biedy i poniewierki
 5442     2, 21|                Juści, a i pół tej biedy i poniewierki by nie było,
 5443     2, 21|                  nie!~Rozmyślała różnie i tłumaczyła, i coraz bardziej
 5444     2, 21|         Rozmyślała różnie i tłumaczyła, i coraz bardziej ustępował
 5445     2, 21|               do starego.~Przywlókł się i Bylica, tak przemarzły i
 5446     2, 21|                i Bylica, tak przemarzły i zmęczony srodze, że z dobrą
 5447     2, 21|                całkiem ustał, a może by i zamroził się na śmierć pod
 5448     2, 21|              nie Boryna.~- Dojrzał mnie i chciał brać na sanie, ale
 5449     2, 21|               nie oglądaj, a ino siebie i dzieci miej na widoku.~-
 5450     2, 21|             dziś, to jutro Jagnę wygoni i ostanie sam... Józka nie
 5451     2, 21|               wsparła głowę o przęślicę i zadumała się głęboko nad
 5452     2, 21|               przyszykował sobie spanie i cicho zapytał:~- Mówił w
 5453     2, 21|            bieżyj... bacz ino na siebie i dzieci... starego się trzymaj...
 5454     2, 21|                ciebie... opętało go złe i rzuca po świecie... ale
 5455     2, 21|            świecie... ale wnet przejrzy i powróci... Pan Jezus podaje
 5456     2, 21|             bieżyj...~Długo ją namawiał i przekonywał, a nie doczekawszy
 5457     2, 21|       odpowiedzi zmilknął pomarkotniały i narządziwszy sobie spanie
 5458     2, 21|              godzina, że ją przyzwie...~I z wolna, z wolna, kołująca
 5459     2, 21|              niej niezmożona chęć zgody i powrotu do starego.~- Troje
 5460     2, 21|           chwili, widziała tylko siebie i dzieci; sama się czuła gotową
 5461     2, 21|            pomoże, chyba Bóg jeden albo i Boryna!~Zaczęła marzyć,
 5462     2, 21|         pazurami, że nic ją nie oderwie i nie zmoże. Nadzieja w niej
 5463     2, 21|       przykazywał, zabierze jeno dzieci i pójdzie do starego, choćby
 5464     2, 21|            nawet skatował, nie posłucha i pójdzie, a tej dobrej okazji
 5465     2, 21|              kłębiły się ogromne chmury i przewalały się kiej wody,
 5466     2, 21|           głuche szumy.~Zgasiła światło i szepcząc pacierze zaczęła
 5467     2, 21|                 wyraźniej, a wraz z nim i blask krwawy uderzył w szyby.~
 5468     2, 21|              buchały słupy ognia, dymów i skier. Dzwon zaczął bić
 5469     2, 21|              Dzwon zaczął bić na trwogę i krzyki się wzmagały.~- Gore!
 5470     2, 21|                przyodziała się naprędce i wypadła na dróżkę, ale zaraz
 5471     2, 21|             porozrywany, twarz osmoloną i dziki, nieprzytomny ogień
 5472     2, 22|                 się zgwarzyć społecznie i co nowego posłuchać.~Najpierwsza,
 5473     2, 22|                 kłakiem wełny w zapasce i z wrzecionami zapasowymi
 5474     2, 22|              gębą, narzekająca wiecznie i cięgiem się skarżąca na
 5475     2, 22|                kiej mietła, turkot baba i w sąsiedzkich swarach najzawziętsza;
 5476     2, 22|                 dworująca nad wszystkie i wyszczekana, jak mało która,
 5477     2, 22|                 wsią za łeb się wodziła i co miesiąc stawała na sądy;
 5478     2, 22|                 nich wlazła hardo, choć i nie proszona Kobusowa, Wojtka
 5479     2, 22|                żona, pleciuch najgorszy i zazdrośnica niepomierna,
 5480     2, 22|              Przyszła jeszcze, zasapana i zgoniona, Grzeli z krzywą
 5481     2, 22|             kobieta, pijak baba, wykpis i fortelnica, jakich mało,
 5482     2, 22|              cudzym najgorszy! Przyszła i stara Sochowa, mać Kłębowego
 5483     2, 22|                 kobieta, pobożna wielce i wraz z Dominikową najwięcej
 5484     2, 22|                 przesiadująca; przyszły i drugie jeszcze insze, ale
 5485     2, 22|              razem sporo babiego narodu i z czym która miała: to z
 5486     2, 22|             grzędzie, rozrosłe, dostałe i późną jesienią owarzone,
 5487     2, 22|               że to słabowała na piersi i głos miała cedzący, zadychliwy,
 5488     2, 22|             jako człowiek ludzki, mądry i zgodę ze wszystkimi trzymający,
 5489     2, 22|        trzymający, to prawił miłe słowa i sam stołki a ławy podsuwał...~
 5490     2, 22|           później nieco Jagusia z Józką i Nastką, a z nimi jeszcze
 5491     2, 22|             Sporo ludu się nabrało, boć i wieczory były długie, roboty
 5492     2, 22|                 żadnej. Zima szła sroga i przykre dnie, to ckniło
 5493     2, 22|               spać razem z kurami, gdyż i tak do świtania tyla się
 5494     2, 22|                 tyla się jeszcze wyspał i wyleżał, aż boki bolały.~
 5495     2, 22|             przygarbił się kiej staruch i strzechami płotów dotykał,
 5496     2, 22|                wrzeciona jeno furkotały i dudniły po podłodze, a gdzieniegdzie
 5497     2, 22|               podłodze, a gdzieniegdzie i kółko warczało, ale niewiela,
 5498     2, 22|         młodziaków, wyrosłych jak sosny i już prawie pod wąsem, skręcali
 5499     2, 22|               papierosy, szczerząc zęby i prześmiewając się z dziewczynami,
 5500     2, 22|                 więcej było do śmiechów i zabawy.~Przyszedł w końcu