Tom, Rozdzial

 6501     2, 25|               taki - westchnął żałośnie i ruszali sfornie, mocno i
 6502     2, 25|                i ruszali sfornie, mocno i w milczeniu, i całą prawie
 6503     2, 25|           sfornie, mocno i w milczeniu, i całą prawie wsią, jeno kowal
 6504     2, 25|               chałupy, skoczył na konia i popędził bocznymi drogami
 6505     2, 25|            fuzję, schował ją pod kożuch i pognał do borów na przełaj
 6506     2, 25|           nieurodny, ale pyskaty szumny i wielce w siebie dufający.~
 6507     2, 25|              same zabijaki nieustępliwe i rozrosłe kiej dęby.~A piąte
 6508     2, 25|                krępe niby pnie, żylaste i mrukliwe.~A potem Kłębiaki
 6509     2, 25|              mrukliwe.~A potem Kłębiaki i młódź druga, wyrosła, bujna,
 6510     2, 25|                wyrosła, bujna, swarliwa i na bitki wszelkie łakoma,
 6511     2, 25|             Gulbasy, Paczesie, Balcerki i kto by je tam wszystkie
 6512     2, 25|         głuchnie, a leda chwila spadnie i świat cały roztratuje.~A
 6513     2, 25|              niesły się płacze, wrzaski i lamenty pozostałych.~ ~. . . . . . . . . . . .~ ~
 6514     2, 25|             chłodu, pełen sennej głuszy i spowity w lute i szkliste
 6515     2, 25|                 głuszy i spowity w lute i szkliste mgły.~Cichość zalegała
 6516     2, 25|             bory, ziąb przeciągał ostry i słaby brzask zórz oczerniał
 6517     2, 25|             brzask zórz oczerniał czuby i sypał się gdzieniegdzie
 6518     2, 25|                raz drzew, bicie siekier i przeszywający, zgrzytliwy
 6519     2, 25|                  przypięło się do drzew i kuło tak zawzięcie i zajadle,
 6520     2, 25|              drzew i kuło tak zawzięcie i zajadle, że drzewa padały
 6521     2, 25|               gałęzi, wierzchoły martwe i kloce potężne, obdartym
 6522     2, 25|                 kloce potężne, obdartym i poćwiertowanym trupom podobne,
 6523     2, 25|                stał las zbitą, wyniosłą i nieprzeniknioną ciżbą, jako
 6524     2, 25|                gęstwą stanęli pochyloną i w trwożnym milczeniu, z
 6525     2, 25|          nasłuchują padających w śmierć i patrzą zdrętwiali na nieubłaganą
 6526     2, 25|            rozwiedli się w szeroką ławę i z wolna, w milczeniu wpierali
 6527     2, 25|               topory błyskały w mrokach i biły niestrudzenie, jeno
 6528     2, 25|               drzewo się jakieś chwiało i z nagła, kiej ten ptak zdradnie
 6529     2, 25|               od swoich, biło gałęziami i z jękiem śmiertelnym padało
 6530     2, 25|              świerki rozłożyste, padały i dęby bure, brodami siwych
 6531     2, 25|              których pioruny nie zmogły i setki lat nie skruszyły,
 6532     2, 25|            Jezus!" krzyknąć nie krzykną i wraz całą ławą się chylą,
 6533     2, 25|               wraz całą ławą się chylą, i w lutą śmierć padają.~Jęk
 6534     2, 25|                  przedzierał powietrze.~I tak szły godziny za godzinami,
 6535     2, 25|            pokosy drzew zalegały porębę i robota nie ustawała.~Sroki
 6536     2, 25|              gęstwiny, stawał na skraju i długo wodził szklistymi
 6537     2, 25|                  a ono się zbije w kupę i zdrętwiałe śmiertelnie,
 6538     2, 25|      przyłożywszy ucho do drzewa.~Jakoż i gwar był coraz bliższy i
 6539     2, 25|                i gwar był coraz bliższy i wyraźniejszy, że wnet rozległy
 6540     2, 25|         rozległy się pojedyncze okrzyki i głuchy tupot wielu nóg,
 6541     2, 25|                 wielu nóg, a nie wyszło i Zdrowaś, kiedy na dróżce
 6542     2, 25|                  a za nim konno, wozami i piechty wysypywał się gęsty
 6543     2, 25|              gęsty tłum kobiet, chłopów i wyrostków, a wszystko to
 6544     2, 25|                Boryna wyskoczył ze sani i pognał przodem; za nim zaś,
 6545     2, 25|           kobiety, to prosto z pazurami i wrzaskiem, a wszystkie runęli
 6546     2, 25|                   wrzeszczeli razem, że i nikto nie wyrozumiał, czego
 6547     2, 25|            przystanął przy struchlałych i ryknął, że na cały las się
 6548     2, 25|                Modlicy! ludzie z Rzepek i skąd to jeszcze jesteśta,
 6549     2, 25|                    Zabierzta, co wasze, i idźta z Bogiem, rąbać wzbraniamy,
 6550     2, 25|               twarze, kije, widły, cepy i tyla narodu rozgniewanego,
 6551     2, 25|              pas zakładać, piły zbierać i kupić się do się z pomrukiem
 6552     2, 25|          Rzepczaki, że to szlachta była i od wieków w kłótniach sąsiedzkich
 6553     2, 25|             groźnie, następował na nich i wypierał w bór.~Insi zaś
 6554     2, 25|                po porębie gasić ogniska i rozwalać poukładane sążnie,
 6555     2, 25|                kraju poręby pognały tam i nuż je rozdzierać a rozwłóczyć
 6556     2, 25|                 rozwłóczyć po lesie, by i śladu nie zostało.~Boryna
 6557     2, 25|            łacno, skrzykiwał gospodarzy i namawiał, bych całą gromadą
 6558     2, 25|              gromadą do dwora teraz iść i zapowiedzieć dziedzicowi,
 6559     2, 25|         najlepiej, baby podniesły krzyk i zaczęły bezładnie uciekać
 6560     2, 25|                  wpadli na porębę ostro i zaraz z miejsca dopadłszy
 6561     2, 25|            chłop kiej tur, bił pierwszy i krzyczał:~- Złodzieje, wszarze!
 6562     2, 25|            powstrzymywali się w miejscu i nie bacząc na baty, prażące
 6563     2, 25|               krzyczał rozsrożony stary i porwawszy jakiś kół pierwszy
 6564     2, 25|              cepach, widły przy widłach i z krzykiem ogromnym runęli
 6565     2, 25|             kołów, szamotania chrapliwe i dzikie pokrzyki pobojowiska.~
 6566     2, 25|             bronili się tęgo, wymyślali i bili niezgorzej od chłopów,
 6567     2, 25|             zaczęli się w końcu mieszać i cofać, bo konie smagane
 6568     2, 25|             smagane cepami stawały dęba i z kwikiem nawracały ponosząc,
 6569     2, 25|            dzieje, spiął swojego ułanka i skoczył w całą kupę narodu,
 6570     2, 25|                bo naraz zawarczały cepy i kilkadziesiąt bijaków spadło
 6571     2, 25|         chwyciło go ze wszystkich stron i wyrwało z konia, że kiej
 6572     2, 25|         podważony, wyleciał w powietrze i padł w śnieg, pod nogi,
 6573     2, 25|               ledwie go Boryna ochronił i zawlókł nieprzytomnego w
 6574     2, 25|               się uczyni, tacza po polu i przewala po zagonach; krzyk
 6575     2, 25|             krzyk się podniósł straszny i taki zamęt, taki wir, że
 6576     2, 25|              jakiś wydzierał się z kupy i uciekał kiej oszalały, ale
 6577     2, 25|             oszalały, ale nawracał wnet i z nowym krzykiem, z nową
 6578     2, 25|            bitki.~Prali się w pojedynkę i kupami, wodzili za orzydla,
 6579     2, 25|          rębacze przeszli na ich stronę i tęgo wspierali; pierwsze
 6580     2, 25|                 a przy tym zadzierzysty i swoje sprawy z Lipcami mający,
 6581     2, 25|              łby kolbą fuzji, rozpędzał i tak prał, że niech Bóg broni!~
 6582     2, 25|               orzydle, okręcił nad sobą i rzucił na ziem kiej ten
 6583     2, 25|          Skoczył doń któryś z Wachników i trzasnął go cepami gdziesik
 6584     2, 25|                  że jeno ozwarł ramiona i z tym słowem "Jezus!" rymnął
 6585     2, 25|           rymnął na ziemię.~W końcu już i Mateusz nie wytrzymał i
 6586     2, 25|                 i Mateusz nie wytrzymał i rzucił się do niego, ale
 6587     2, 25|            Antkowi równy, nie wytrzymał i pacierza, borowy go zmógł,
 6588     2, 25|                 sprał; w śniegu utytłał i do ucieczki przyniewolił,
 6589     2, 25|                mu się w kudły, splątały i przygiąwszy do ziemi wodziły
 6590     2, 25|             opadną, kłami za skórę ujmą i ciepią się że nim to w tę,
 6591     2, 25|            stronę.~Ale już pod ten czas i naród brał górę, zwarli
 6592     2, 25|             naród brał górę, zwarli się i pomieszali kiej te liście,
 6593     2, 25|            każden swojego ułapił, dusił i taczał się z nim po śniegu,
 6594     2, 25|                 a baby dopadały z boków i darły za kudły.~Wrzask było
 6595     2, 25|           wietrze, to próśb nie słuchał i na nic nie baczył, jeno
 6596     2, 25|              się sądny dzień zrobił, że i wypowiedzieć nie sposób !~
 6597     2, 25|                 zawziętość nimi rzucała i gniew ponosił, a zwłaszcza
 6598     2, 25|          zaczynały gonitwy uciekających i bicie w dziesięciu jednego,
 6599     2, 25|                  ale srodze poturbowany i przeto jeszcze wścieklejszy
 6600     2, 25|                barami kiej niedźwiedzie i nuż się przepierać a zataczać,
 6601     2, 25|               by złapać nieco powietrza i wnet dojrzał, co się z ojcem
 6602     2, 25|                przedostał się do Boryny i przystanął o parę kroków
 6603     2, 25|                był srodze zmordowany, a i stary trzymał się krzepko,
 6604     2, 25|               tarzając się kiej dwa psy i tłukąc o ziemię, ale coraz
 6605     2, 25|                spod kożucha, przykucnął i przeżegnawszy się bezwiednie,
 6606     2, 25|                  Antek też się podniósł i fuzję przyłożył do oka -
 6607     2, 25|              cały, w oczach pociemniało i tak się zakręciło w głowie,
 6608     2, 25|       zakrzyczał, podniósł ręce do góry i padł kiej kloc na ziemię...~
 6609     2, 25|              oprzytomniał, rzucił fuzję i skoczył do ojca; stary jeno
 6610     2, 25|                 oczy zachodziły mu mgłą i kopał nogami.~- Ociec! Mój
 6611     2, 25|               ręce, przytulił do piersi i zaczął wniebogłosy krzyczeć:~-
 6612     2, 25|                 najbliższych posłyszało i przybiegło na ratunek; złożyli
 6613     2, 25|           złożyli pobitego na gałęziach i jęli śniegiem obwalać mu
 6614     2, 25|               śniegiem obwalać mu głowę i ratować, jak ino poredzili.
 6615     2, 25|              ziemi, targał się za włosy i krzyczał nieprzytomnie:~-
 6616     2, 25|      przypomniał sobie z nagła wszystko i rzucił się do borowego.
 6617     2, 25|                z krzykiem przerażającym i z takim szaleństwem w oczach,
 6618     2, 25|             oczach, że borowy się zląkł i zaczął uciekać, ale czując,
 6619     2, 25|            dogania, odwrócił się raptem i strzelił mu prawie prosto
 6620     2, 25|           próżno przywiedziony rozpaczą i strachem śmiertelnym o zmiłowanie
 6621     2, 25|           zachrzęściała, uniósł do góry i tłukł nim o drzewa potąd,
 6622     2, 25|               był, umazany ojcową krwią i swoją, bez czapki, z pozlepianym
 6623     2, 25|              prawie sam jeden zmordował i pobił tę resztę dających
 6624     2, 25|            musieli go w końcu uspokajać i odrywać, boby zabijał na
 6625     2, 25|           śmierć...~Bitka się skończyła i Lipczaki, choć zmordowani,
 6626     2, 25|            opatrywały co ciężej rannych i przenosiły na sanie, a było
 6627     2, 25|               kulas, że stąpić nie mógł i darł się wniebogłosy, kiej
 6628     2, 25|               Mateusz żywą krew oddawał i na krzyż narzekał, a insi
 6629     2, 25|                  ale że górę wzięli, to i na ból nie bacząc pokrzykali
 6630     2, 25|        pokrzykali wesoło a rozgłośnie - i zabierali się do powrotu.~
 6631     2, 25|                Borynę złożyli w saniach i wieźli wolno bojąc się,
 6632     2, 25|              się krew zalewając mu oczy i twarz całą, blady był jak
 6633     2, 25|              całą, blady był jak płótno i zupełnie podobny do trupa.~
 6634     2, 25|       podtrzymywał mu głowę na wybojach i raz wraz bełkotał cicho,
 6635     2, 25|           poranionymi, jaki taki jęczał i postękiwał, a reszta śmiała
 6636     2, 25|              głośno, pokrzykując wesoło i szumnie. Zaczęli opowiadać
 6637     2, 25|              przechwalać się z przewagi i przekpiwać z pokonanych,
 6638     2, 25|           pokonanych, gdzieniegdzie już i śpiewy zaczęły się rozlewać,
 6639     2, 25|         niejeden zataczał się na drzewa i potykał o lada jaki korzeń..,~
 6640     2, 25|                   Mało kto czuł pobicie i zmęczenie, bo wszystkie
 6641     2, 25|               wszyscy pełni byli wesela i takiej mocy, że niechby
 6642     2, 25|                 głowami, szumiał sennie i sypał na nich rosisty opad
 6643     2, 25|              Naraz Boryna otworzył oczy i długo patrzał w Antka, jakby
 6644     2, 25|               poruszył ustami parę razy i z największym wysiłkiem
 6645     2, 25|            Tyżeś to, synu?... Tyżeś?...~I omdlał znowu.~
 6646     3, 26|               leniwie z legowisk mroków i mgieł jako ten parob, któren
 6647     3, 26|                by wnetki imać się pługa i do orki się brać.~Poczynało
 6648     3, 26|           modrawa przejęta wilgotnością i orosiała, przecierało się
 6649     3, 26|               nad ziemią czarną, głuchą i zgoła w mrokach zagubioną.~
 6650     3, 26|                przy udoju zalewały łęgi i pola nizinne. Kokoty zaczęły
 6651     3, 26|              zakolebały z nagła, wzdęły i ruchający ciężko, niby wody
 6652     3, 26|             niebu.~Dzień się już stawał i przepierał z blednącą nocą,
 6653     3, 26|                 wskroś mgieł rzednących i świtów.~Dzień się już czynił
 6654     3, 26|                 jeszcze nie dojrzanych, i tak się galanto rozwidniało,
 6655     3, 26|          kamienie spod wody spienionej, i poniektóre już drzewa co
 6656     3, 26|             srebrzyły się całe w rosach i brzaskach.~Słońca jeszcze
 6657     3, 26|                z tych zórz rozgorzałych i padnie na świat, któren
 6658     3, 26|           jakoby w kościele rozmodlonym i oniemiałym, kiedy dobrodziej
 6659     3, 26|                  zatrzepotał skrzydłami i jął świergotać, jako ta
 6660     3, 26|                 się na świat cały.~Wraz i drugie jęły się zrywać,
 6661     3, 26|     skrzydełkami bić, w niebo się drzeć i śpiewać zawzięcie, a poranek
 6662     3, 26|               czującemu.~A po nich wnet i czajki zakwiliły jękliwie
 6663     3, 26|                 było już ino, ino...~Aż i ono pokazało się zza lasów
 6664     3, 26|               wychylało się z przepaści i kieby tę ogromną, złocistą
 6665     3, 26|              kieby tę ogromną, złocistą i rozgorzałą ogniami patynę
 6666     3, 26|              ręce nad sennymi ziemicami i żegnając światłością świat,
 6667     3, 26|                 światłością świat, żywe i umarłe, rodzące się i struchlałe,
 6668     3, 26|              żywe i umarłe, rodzące się i struchlałe, rozpoczynało
 6669     3, 26|                w proch przed majestatem i zamilkło przywierając oczy
 6670     3, 26|             przywierając oczy niegodne.~I oto dzień się stał, jako
 6671     3, 26|           rozzłoconemu niebu, a ptactwo i stworzenie wszelkie uderzyło
 6672     3, 26|            nieprzeliczone, coraz wyżej, i wielkie, gorejące, ciepłe
 6673     3, 26|               Pańskiego brało we władną i słodką moc panowanie nad
 6674     3, 26|              stojących wpodle szerokiej i wyboistej drogi, pokazała
 6675     3, 26|                 było, schuchrane, słabe i ledwie dychające, iż się
 6676     3, 26|                co to się już ledwie tli i domiera w piachach; w łachmanach
 6677     3, 26|                brogów o samym wschodzie i śpiesznie drepcąc podnosiła
 6678     3, 26|         podnosiła do słońca twarz szarą i wyschłą jako te płone ugory
 6679     3, 26|          radością.~Jakże!... po długiej i ciężkiej zimie do swojej
 6680     3, 26|         torbeczki wyskakiwały po bokach i dzwoniły różańce, ale iż
 6681     3, 26|             musiała przystawać, wolnieć i już szła ciężko, z utrudzeniem,
 6682     3, 26|               oczyma latając po świecie i pośmiechując się do tych
 6683     3, 26|              chłopów, że dojrzał choćby i najdalsze kraje pól; wszystko
 6684     3, 26|          paciorki, w zaciszach zaś albo i pod nagrzanymi kałużami
 6685     3, 26|             wziął przygarniać leciuchno i roztrząsał wilgotne, rzeźwe
 6686     3, 26|                rozlegle, jasno, chociaż i jeszczech ździebko szarawo,
 6687     3, 26|             jeszczech ździebko szarawo, i taką lubością tchnęło, że
 6688     3, 26|               ledwie przysiadując nieco i jakby zgarniając ten świat
 6689     3, 26|                 w roztrzęsione radością i wielce czujące serce.~Hej!
 6690     3, 26|               pieśnie głosiły ją światu i to słońce święte, i ten
 6691     3, 26|              światu i to słońce święte, i ten wiater pieszczący, słodki
 6692     3, 26|           ciepły kiej matczyne całunki, i to przytajone jeszczech
 6693     3, 26|            tęsknie czekających na pługi i ziarno, i to wrzenie wesela
 6694     3, 26|          czekających na pługi i ziarno, i to wrzenie wesela unoszące
 6695     3, 26|             wesela unoszące się wszędy, i to powietrze ciepłe, orzeźwiające
 6696     3, 26|          powietrze ciepłe, orzeźwiające i jakoby nabrzmiałe tym wszystkim,
 6697     3, 26|                stanie zielenią, kwiatem i kłosem pełnym.~Hej! zwiesna
 6698     3, 26|               obleczeniu, z jutrzenkową i młodą gębusią, z warkoczami
 6699     3, 26|                 świegotały przy chatach i wszystek ród skrzydlaty
 6700     3, 26|                  chlustały zielone pędy i szeleściły listeczki nieśmiałe,
 6701     3, 26|         szeleściły listeczki nieśmiałe, i wstawało nowe, bujne, potężne
 6702     3, 26|                Boża wysłanniczka, łaski i miłosierdzie czyniąca...~
 6703     3, 26|                 dźwigały się z utrapień i ciemnic, poczynając wiarę
 6704     3, 26|                dolę, na obfitsze zbiory i na tę wytęsknionej szczęśliwości
 6705     3, 26|              radośnie, budzi struchlałe i śpiewa takie rzeczy i sprawy,
 6706     3, 26|        struchlałe i śpiewa takie rzeczy i sprawy, takie cuda i moce,
 6707     3, 26|             rzeczy i sprawy, takie cuda i moce, aże serca biją do
 6708     3, 26|                w nieśmiertelnych mocach i klęczący ze szczęścia ogarnia
 6709     3, 26|             każde drzewo, każden kamień i chmurę każdą, wszystko ano,
 6710     3, 26|                 wszystko ano, co uwidzi i co poczuje...~Tak ci to
 6711     3, 26|                 co poczuje...~Tak ci to i czuła Agata kusztykając
 6712     3, 26|               Agata kusztykając z wolna i żrąc spragnionymi oczyma
 6713     3, 26|               rzęsisty zalały jej serce i spływały po wynędzniałej
 6714     3, 26|             rosą, to porwała się z mocą i poszła, pilnie patrząc po
 6715     3, 26|                pilnie patrząc po polach i powiadając w głos jakie
 6716     3, 26|               Że zaś dzień był już duży i mgły całkiem spadły, Lipce
 6717     3, 26|             mury wśród drzew olbrzymich i grał oknami i złotym krzyżem
 6718     3, 26|                olbrzymich i grał oknami i złotym krzyżem na bani,
 6719     3, 26|               stały sinym wiankiem lasy i rozlewały się pola nieprzejrzane,
 6720     3, 26|               rzadka porosłe jałowcami, i wąska przędza rzeczki, ciekącej
 6721     3, 26|           rzeczki, ciekącej połyskliwie i wlewającej się do stawu,
 6722     3, 26|                rozciągnięte pod wzgórza i poćwiartowane na działki.
 6723     3, 26|               na działki. Pola wiły się i wydłużały przy polach, porozdzielane
 6724     3, 26|               ostro wyrzynały się szare i utytłane kiej ścierki ugory;
 6725     3, 26|               kartofliska czerniały abo i już latosie podorówki, miejscami
 6726     3, 26|              zaś w dołkach siwiały wody i wlekły się kiej to szkliwo
 6727     3, 26|           bociany raz wraz poklekujące, i kapuśniska tak jeszczech
 6728     3, 26|       stróżowały święte drzewa krzyżowe i jensze wyobrażenia Pańskie,
 6729     3, 26|          gdziesik pokrzykiwały gęgliwie i leciały rozgłośne wołania
 6730     3, 26|                 wołania ludzkie, a wraz i wiater tchnął lubym, ciepłym
 6731     3, 26|                tej świętej chwili rodów i poczynań.~Jeno na polach
 6732     3, 26|            pługa! - mruczała zgorszona.~I aby być bliżej jeszcze zagonów,
 6733     3, 26|                 otwierały się do słońca i gęściej zieleniła się trawa.~
 6734     3, 26|       czerwieniło po zagonach od kiecek i aż się trzęsło od przyśpiewek
 6735     3, 26|              się trzęsło od przyśpiewek i wrzasków dzieuszych; rozumiała
 6736     3, 26|             siał cosik, szedł pochylony i zawracał, rozrzucający w
 6737     3, 26|          wypadają... A niech wama darzy i plonuje Bóg miłosierny,
 6738     3, 26|                wpatrując się z lubością i rozczuleniem w każden zagon,
 6739     3, 26|           gdzieś tutaj, baczę dobrze...~I znowu kusztykała wzdychając
 6740     3, 26|            kusztykała wzdychając ciężko i łzawo wlokąc oczyma.~- Cie,
 6741     3, 26|             żyto... musi być późne albo i wymiękło ździebko.~Nachyliła
 6742     3, 26|             palcami wilgotnych ździebeł i głaszcząc je z miłością,
 6743     3, 26|               przypłaszczonych zagonach i wbitych w ziemię, obwalanych
 6744     3, 26|           ozimin ślady wielkich śniegów i wód roztopowych.~- Wycierpieli
 6745     3, 26|                 odburknęli pozdrowienie i przeszli prędko, rozgadani
 6746     3, 26|              przejęła. - Cie! a skąd by i taką dziadówkę pamiętały!
 6747     3, 26|            któren się opierał, zawracał i pobekiwał żałośnie.~- To
 6748     3, 26|                 przed żniwami... a może i po siwej... Sielny ciołek...~
 6749     3, 26|              się z rąk, skoczył na pole i podniósłszy ogon rwał ku
 6750     3, 26|          przyglądając się gonitwie.~- A i na Kłębowych morgach ni
 6751     3, 26|                 że poczuła zapach dymów i dojrzała po sadach wietrzące
 6752     3, 26|              ogarniała oczyma wieś całą i najgłębsza, wdzięczna radość
 6753     3, 26|              pozwolił dożyć tej zwiesny i powraca ją oto do swoich,
 6754     3, 26|              krzepiła w każdej godzinie i tym się broniła od mrozów,
 6755     3, 26|                broniła od mrozów, nędzy i śmierci...~Przysiadła pod
 6756     3, 26|          kosteczka trzęsła się z osobna i serce tłukło się boleśnie
 6757     3, 26|           duszony?~- Są jeszczech dobre i miłosierne ludzie, są... -
 6758     3, 26|                 o tym jeno deliberowała i w to całą duszę kładła,
 6759     3, 26|           zbierała na chwilę oną świętą i ostatnią.~Miała ci już u
 6760     3, 26|                pierzynę sporą, poduszki i prześcieradła, i wsypki
 6761     3, 26|               poduszki i prześcieradła, i wsypki nowe, a wszystko
 6762     3, 26|                  zawsze mieć gotowe, no i że nie było gdzie rozłożyć
 6763     3, 26|                 to kiej swoją izbę albo i łóżko? Kątem zawżdy, na
 6764     3, 26|                obórce, jak się zdarzyło i kaj ludzie dobre pozwolili
 6765     3, 26|             nigdy naprzód, między możne i władne, nie wyrzekała na
 6766     3, 26|            stróżując jakiegoś umarlaka, i buteleczkę z wodą święconą
 6767     3, 26|       buteleczkę z wodą święconą miała, i nowe kropidło kupiła, i
 6768     3, 26|                 i nowe kropidło kupiła, i obrazik poświęcany Częstochowskiej,
 6769     3, 26|               ręku w skonania godzinie, i te kilkadziesiąt złotych
 6770     3, 26|           złotych na pochowek... a może i starczy na mszę świętą przy
 6771     3, 26|               przy trumnie, ze światłem i pokropieniem choćby w kruchcie!
 6772     3, 26|            choćby w kruchcie! Juści, że i myśleć nie śmiała, by ją
 6773     3, 26|                dostępuje takiego honoru i szczęścia, a przy tym i
 6774     3, 26|                 i szczęścia, a przy tym i wszystkich pieniędzy na
 6775     3, 26|               sianokosów dociągnąć albo i do żniw pierwszych - marzyła,
 6776     3, 26|                  A potem już się położę i zamrę ci, Jezu kochany,
 6777     3, 26|         skonania?~- Poszukam se dobrych i czujących ludzi, a może
 6778     3, 26|                 czujących ludzi, a może i jaki grosz przyobiecam,
 6779     3, 26|                 w chałupie ciasno, a to i drób teraz się lęgnie i
 6780     3, 26|                 i drób teraz się lęgnie i trza mu miejsca, i niehonor
 6781     3, 26|               lęgnie i trza mu miejsca, i niehonor byłby dla takich
 6782     3, 26|              nad drogą, trząsł się cały i z głuchym łoskotem pracował.~
 6783     3, 26|                podobien się zdał choćby i do dwora jakiego, przez
 6784     3, 26|     przygarniała.~Pochwaliła stara Boga i przeszła cicho, rada, że
 6785     3, 26|        obejrzenia wszystkiego przemogła i wzięła się na lewo, dłuższą
 6786     3, 26|                z brzega, była zamknięta i głucha; jakiś przodek od
 6787     3, 26|           głucha; jakiś przodek od wozu i niecoś zardzewiałych pługów
 6788     3, 26|                o niskie, kamienne płoty i przeglądając ciekawie obejścia,
 6789     3, 26|                 opłotki, wywarte sienie i okna. Psy, ujadały na nią
 6790     3, 26|               niekiedy, ale obwąchawszy i jakby snadź poznając swojaczkę,
 6791     3, 26|         dychając z utrudzenia, a barzej i z uciechy serdecznej.~Sunęła
 6792     3, 26|               po raz powiewał po stawie i gmerał w rudych baziach
 6793     3, 26|              baziach olch, a szara była i niewidna kiej te płoty albo
 6794     3, 26|              ziemię, że jakby jej nikto i nie spostrzegał.~A radowała
 6795     3, 26|             wszystko tak znajduje, jako i była zostawiła jesienią.~
 6796     3, 26|          gotowanych ziemniaków.~Choć to i dzieci krzykały tu i owdzie
 6797     3, 26|                 to i dzieci krzykały tu i owdzie abo i gęsi stróżujące
 6798     3, 26|                krzykały tu i owdzie abo i gęsi stróżujące przy gąsiętach
 6799     3, 26|                 gęgoty, a dziwnie cicho i pusto było we wsi.~Słońce
 6800     3, 26|                na pół drogi do południa i siało kieby tym szczerym
 6801     3, 26|              kieby tym szczerym złotem, i jęło się przeglądać w stawie,
 6802     3, 26|                słomiane wiechcie.~A oto i sołtysowa chałupa, szczytem
 6803     3, 26|          popstrzyły wapnem szare ściany i pofarbowały ramy okien na
 6804     3, 26|             Boryny, pierwsze gospodarze i bogacze lipeckie. Słońce
 6805     3, 26|                 rząd stawiane, a proste i tak galante, że niejeden
 6806     3, 26|                tak galante, że niejeden i chałupy takiej nie miał,
 6807     3, 26|             takiej nie miał, płoty całe i wszystko w takim porządku,
 6808     3, 26|             było.~A dalej dom Gołębiów.~I inszych, które wszystkie
 6809     3, 26|               wszędy jednako było cicho i pusto, jeno w sadach czerwieniły
 6810     3, 26|      czerwieniły się pościele wietrzone i różny przyodziewek, a jeno
 6811     3, 26|            płotami burzyły się pokrzywy i chwasty różne, i krze agrestowe
 6812     3, 26|               pokrzywy i chwasty różne, i krze agrestowe obwiane były
 6813     3, 26|         młodziuchną zielenią.~A choć to i najprawdziwsza zwiesna siała
 6814     3, 26|                siała się prosto z nieba i tętniąca była w każdej grudce
 6815     3, 26|               widziało w Lipcach, cicho i dziwnie pusto.~- A chłopa
 6816     3, 26|       pokołowały błądząco w cichościach i chłodach murów i uciekały
 6817     3, 26|            cichościach i chłodach murów i uciekały chyżo na świat
 6818     3, 26|             kompanią, bo z całą wsią... I morgi nie pomogą, kiej sąd
 6819     3, 26|           dobrym słowem zagadując o tym i owym, ale jakby nie słyszała
 6820     3, 26|           stojał bociek na jednej nodze i jakby naglądał psów, baraszkujących
 6821     3, 26|               szła czepiając się płotów i latając przetrwożonymi oczyma
 6822     3, 26|         przetrwożonymi oczyma po sadzie i chałupie, siedzącej w głębi,
 6823     3, 26|        wylegujące się w błocie podwórza i kury pilnie grzebiące w
 6824     3, 26|              gąsiąt, stare zaś z sykiem i gęgotem dyrdały za nią. -
 6825     3, 26|              dom, bo trza ich podkarmić i przypilnować, aby stare
 6826     3, 26|                 jajka wraz z pokrzywami i kaszą i przykucnęła przy
 6827     3, 26|               wraz z pokrzywami i kaszą i przykucnęła przy nich pilnie
 6828     3, 26|              kuły w drobiazg, tratowały i kradły jedzenie, jak ino
 6829     3, 26|              nieco nabierę... chorzałam i całkiem się wyzbyłam z sił...
 6830     3, 26|                 wydycham... to zaraz...~I chciała się podnieść, chciała
 6831     3, 26|                 się potoczyła na ścianę i z jękiem padła.~- Do cna,
 6832     3, 26|                jej twarz siną, obrzękłą i dziwnie pokurczoną postać.~
 6833     3, 26|             Zakłopotała się tym oglądem i strapiła, że nie tylko wyręki
 6834     3, 26|             miski, nie, wydychne se ino i pójdę... chciałam jeno obaczyć
 6835     3, 26|              kiej ano wzięli wszystkich i do miasta powiedli, ostatnia
 6836     3, 26|                dziw, jako żywię jeszcze i ten dzień jasny oglądam!
 6837     3, 26|                chałupie Maciek, wiecie, i dzieuszyska, które teraz
 6838     3, 26|             teraz gnój powiezły w pole, i ja sierota nieszczęsna!~-
 6839     3, 26|                chleb mam, to se wdrobię i pojem galanto.~Jakoż Kłębowa
 6840     3, 26|             któren stara wdrobiła chleb i pojadała z wolna dmuchając
 6841     3, 26|          Kłębowa zaś przysiadła w progu i oganiając oczyma gąsięta,
 6842     3, 26|                rąbać! Krzywda była taka i sprawiedliwości znikąd,
 6843     3, 26|              sprawiedliwości znikąd, to i co miały począć? do kogo
 6844     3, 26|                zawołał. Zmówili się też i całą wsią poszli swojego
 6845     3, 26|              ustąpili, pobili dworskich i wszystkich ano z boru wygnali...
 6846     3, 26|            stary do dzisiaj ano choruje i bez rozumu zgoła leży, juści,
 6847     3, 26|             najbardziej ucierzpiał, ale i drugie też niemało: Szymek
 6848     3, 26|               dostało się też dosyć, że i nie spamiętać, co i komu!
 6849     3, 26|                  że i nie spamiętać, co i komu! Nikto się tym zbytnio
 6850     3, 26|            niedzielę, śnieg padał mokry i zrobiła się taka plucha
 6851     3, 26|         trzydziestu, a z nimi urzędniki i cały sąd, rozłożyli się
 6852     3, 26|                 na plebanii. No, że już i nie wypowiem, co się działo,
 6853     3, 26|                spowiedzi przyświarczały i prawdę szczerą mówili. Dopiero
 6854     3, 26|           Dopiero pod wieczór skończyli i chcieli zrazu całą wieś
 6855     3, 26|          postronki przykazali wiązać!~- I związali, ale porwał ci
 6856     3, 26|              dur do łba przystąpił albo i zły opętał, a on stanął
 6857     3, 26|             Skujcie mię mocno w kajdany i pilnujta, bo wszystkich
 6858     3, 26|                bo wszystkich zakatrupię i sobie co złego zrobię...~
 6859     3, 26|               żelaza, sam nogi nastawił i tak go powieźli...~- Jezu
 6860     3, 26|            jęczała Agata.~- Widzę zawdy i do samej śmierci nie zabaczę,
 6861     3, 26|            popędzili do kreminału...~Że i rozum ludzki nie poradzi
 6862     3, 26|                  Wójt jeno ostał, kowal i tych kilku staruchów ledwie
 6863     3, 26|                Jasiek Przewrotny !~A tu i czas przychodzi rodów, że
 6864     3, 26|                chłopach też trza myśleć i podwozić im to pożywienie,
 6865     3, 26|          pożywienie, to grosz jaki albo i tę czystą koszulę, a roboty
 6866     3, 26|               roboty innej tyla, że już i nie wiada, za co się przódzi
 6867     3, 26|               do urzędu ksiądz, jeździł i wójt i powiedają, że kiej
 6868     3, 26|           urzędu ksiądz, jeździł i wójt i powiedają, że kiej śledztwa
 6869     3, 26|                Żywie, jeno ledwie dycha i do rozumu nie przychodzi,
 6870     3, 26|               drogę, wiodącą do miasta, i popłakiwała z cicha nos
 6871     3, 26|                 Aż stara rozpletła ręce i pochyliła się ku ziemi ze
 6872     3, 26|        pochyliła się ku ziemi ze zgrozy i zdumienia, bo te nowinki
 6873     3, 26|                 kamienie spadały na nią i przejmowały duszę taką zgryzotą
 6874     3, 26|         przejmowały duszę taką zgryzotą i bólem, że chlipać cicho
 6875     3, 26|                 się działy, to mi nawet i do rozumu nie przychodziło...
 6876     3, 26|               nawet póki życia długiego i nie słyszała o podobnym!
 6877     3, 26|             dopust Boży za złość ludzką i grzechy!~- Pewnie, że nie
 6878     3, 26|             podniesła roztrzęsioną rękę i jęła się śpiesznie żegnać
 6879     3, 26|               takie padło na cały naród i Boryna też leży bez duszy,
 6880     3, 26|                 brakło Mateusza, brakło i drugich parobków, to dobry
 6881     3, 26|           poczuła się z nagła utrudzoną i tak przejętą tymi nowinkami,
 6882     3, 26|           miskach.~Łyżka na nią czekała i miejsce, juści nie pierwsze,
 6883     3, 26|               już noc zapadła, że nawet i zorze grające po szybach
 6884     3, 26|           grające po szybach przygasły, i wieś do cna ogłuchła, zapalili
 6885     3, 26|                zapalili w izbie światło i jęli się z wolna do snu
 6886     3, 26|           zwartym kołem tając przydechy i dziw jej nie zjadając rozgorzałymi
 6887     3, 26|         przymierzając, cieszyć się sobą i szyję wzdymać kiej te indory
 6888     3, 26|               te indory napuszone; a to i koziki sielne, prawdziwie
 6889     3, 26|               nalazły się la chłopaków, i cała paczka machorki dla
 6890     3, 26|         machorki dla Tomasza, w ostatku i la Kłębowej wyjęła fryzkę
 6891     3, 26|               fryzkę szeroką, wzburzoną i kolorową nicią obdzierganą,
 6892     3, 26|                wielkiej kontentności...~I wszyscy radowali się niemało,
 6893     3, 26|           radowali się niemało, nie raz i nie dwa oglądając te śliczności
 6894     3, 26|                 oglądając te śliczności i ciesząc oczy podarunkami,
 6895     3, 26|              powiedała, co ile kosztuje i gdzie to kupione.~Długo
 6896     3, 26|             końcu Agata, gdy przymilkli i opadło ich głuche, martwe
 6897     3, 26|                wieś trzęsła od wrzasków i śmiechów !...~- Bo jako
 6898     3, 26|                jeno kamieniem przywalić i krzyże postawić... że nawet
 6899     3, 26|                 kości me bolą po drodze i oczy już śpik morzy.~- A
 6900     3, 26|             Stara wnet pozbierała sakwy i jęła się w sionce skrobać
 6901     3, 26|                pierzyna już wywietrzona i choćby jutro a zaniesie
 6902     3, 26|                 do skrzyni, przykucnęła i podniósłszy wieko jęła śpiesznie
 6903     3, 26|                 drżącymi rękoma błądzić i obmacywać swoje wiano śmiertelne...~
 6904     3, 26|               dziw jej serce nie pękło.~I długo pacierz mówiła łzami
 6905     3, 26|                 gorzkimi, długo płakała i boleśnie a cichuśko skarżyła
 6906     3, 26|              zaczynały na północek albo i na odmianę.~
 6907     3, 27|                wełniak jeno przyodziana i jakąś chuścinę, że to ziąb
 6908     3, 27|          oszroniałą. Pusto było jeszcze i ni znaku życia, świt jeno
 6909     3, 27|              świt jeno skrzył się suchy i przyodziewał zmartwiałe
 6910     3, 27|             płotami.~Powróciła na ganek i z trudem przyklęknąwszy,
 6911     3, 27|                to płoty, mostki, dachy, i kamienie polśniewały szronem,
 6912     3, 27|                Kokoty piały już na umor i ptaszyny różne zgwarzały
 6913     3, 27|         przecknęła, śpik ją ano zmorzył i strudzone, niewywczasowane
 6914     3, 27|                  szronem przetarła oczy i nalazłszy to zagubione słowo
 6915     3, 27|                 zwalił się na gruby zad i jeno chrząkającym ryjem
 6916     3, 27|                 Portki tak ciężą, że ci i na kulasy niełacno; jak
 6917     3, 27|             pobok, przyjęły ją gęganiem i sykami; wygnała precz gęsiory,
 6918     3, 27|            siedzących w gniazdach, jaja i przepatrywać je pod światło.~-
 6919     3, 27|             dziobania w jajach.~Rychtyk i Łapa wylazł z budy, kiej
 6920     3, 27|                 aż się pierze posypało, i dalejże drzeć się do niej,
 6921     3, 27|                a posłyszawszy mruczenie i odsuwanie zawory wywarła
 6922     3, 27|            przebudził, skoczył z pryczy i jął pośpiesznie wciągać
 6923     3, 27|           pośpiesznie wciągać portczyny i cosik mamrotać strachliwie.~-
 6924     3, 27|                  by przejadły do udoju, i zaraz przychodź skrobać
 6925     3, 27|                ją pasą, aże krowa ryczy i z głodu słomę spod siebie
 6926     3, 27|                 przebierane do sadzenia i zajrzała pod szopę, kędy
 6927     3, 27|            chwila zbaczając do gęsiorów i wojnę z nimi czyniąc, aż
 6928     3, 27|                że szrony się zaiskrzyły i rosy jęły skapywać z drzew;
 6929     3, 27|                 wiater też się poruszył i gmerał cichuśko w gałęziach,
 6930     3, 27|                 gęsi gdziesik krzyczały i pies naszczekiwał abo i
 6931     3, 27|                 i pies naszczekiwał abo i głos ludzki rozbrzmiewał
 6932     3, 27|          ździebko, że to niedziela była i każden rad dłużej wylegiwał
 6933     3, 27|           mówiła, daleko od niego duszą i cała we wspomnieniach utopiona.~
 6934     3, 27|               jakiej to rośnie wszystko i na świat się jawi...~Nie
 6935     3, 27|                za tym jednakże patrzała i nie tego. ~Jawiły się ano
 6936     3, 27|                 bóle kiej góźdź raniące i tych smutków i utrapień
 6937     3, 27|            góźdź raniące i tych smutków i utrapień tylachna, że aż
 6938     3, 27|               jako to poredziła przemóc i przemogła, i doczekała się,
 6939     3, 27|          poredziła przemóc i przemogła, i doczekała się, że oto Pan
 6940     3, 27|          spuścić się spodoba, wydzierży i doczeka się Antkowego ustatkowania
 6941     3, 27|              się Antkowego ustatkowania i że te ziemie będą ich na
 6942     3, 27|                w jej stanie ciężko było i nieprzezpiecznie...~Turbowała
 6943     3, 27|                 narodem się nie złączył i nie poszedł; rozumiała,
 6944     3, 27|            złość staremu zrobił, a może i la tego, by się w ten czas
 6945     3, 27|          południem przylatuje Gulbasiak i wrzeszczy:~- Pobilim dworskich!
 6946     3, 27|           Pobilim dworskich! pobilim! - i kiej wściekły pognał dalej. ~
 6947     3, 27|                   Zmówiła się z Kłębową i poszły naprzeciw. Dominikowej
 6948     3, 27|           Dominikowej chłopak nadbiegał i już z dala krzyczy:~- Boryna
 6949     3, 27|             zabit, Antek zabit, Mateusz i drugie!... - zatrzepał rękoma,
 6950     3, 27|                rękoma, cosik zamamrotał i padł, że trza mu było nożem
 6951     3, 27|            wywalili się z boru na drogę i powiedali, jak było, a może
 6952     3, 27|              Juści, że ją płacz chwycił i boleść ozdzierała, ale się
 6953     3, 27|                Bylica, odciągnął na bok i cicho powiedział:~- Stary
 6954     3, 27|           jeszcze się kowal tam wniesie i nikto go już nie wygoni!...~
 6955     3, 27|                 chałupy, zabrała dzieci i co było na podorędziu ze
 6956     3, 27|              zdała na Weronczyną opiekę i przeniosła się chybcikiem
 6957     3, 27|                ona cichuśko się wniesła i osiadła na amen.~A stróżowała
 6958     3, 27|             gront, a stary ledwie zipał i mógł leda pacierz wyciągnąć
 6959     3, 27|           pierwszy dopadnie dziedzictwa i wczepi weń pazury, to i
 6960     3, 27|                 i wczepi weń pazury, to i niełacno go oderwać, i prawo
 6961     3, 27|               to i niełacno go oderwać, i prawo za sobą będzie miał.~
 6962     3, 27|                znaczyły kowalowe krzyki i groźby, którymi jej bronił
 6963     3, 27|                  a jak ta suka warowała i broniła swojego, pewna rychłej
 6964     3, 27|                 rychłej śmierci starego i że Antka wezmą, bo ją był
 6965     3, 27|                 tym uprzedził Rocho.~To i komu się to miała oddać
 6966     3, 27|            człowiek nie przyłoży, to mu i Pan Jezus nie dołoży.~Nie
 6967     3, 27|                 nie dołoży.~Nie płaczem i skamlaniem dochodzi się
 6968     3, 27|               tym, wiedziała!~Więc choć i Antka wzieni, uspokoiła
 6969     3, 27|              kruszyno?~Gdzie zaś to był i czas na długie lamenty i
 6970     3, 27|                i czas na długie lamenty i wyrzekania, kiej tylachne
 6971     3, 27|                zamysły na Jagnę powziął i bez to sielnie się nią opiekował;
 6972     3, 27|              głębiej wrastając w ziemię i krzepciej dzierżąc w garściach
 6973     3, 27|               wielce z natury nieśmiała i przez Antka zahukana, to
 6974     3, 27|             gospodarki nie wysadzili, a i ta zawziętość przeciw Jagnie.~
 6975     3, 27|                oczach na niemały podziw i uważanie.~- A to! przódzi
 6976     3, 27|          gospodynie, że nawet Płoszkowa i drugie rade przyjacielstwa
 6977     3, 27|               wspomagając dobrym słowem i czym jeno mogły.~Juści,
 6978     3, 27|       stowarzyszając się jednak zbytnio i nie ciesząc z ich łask,
 6979     3, 27|             lubiła pleść bele czego, to i nie potrza jej było sąsiedzkich
 6980     3, 27|                wiedła zażartą, milczącą i nieustępliwą wojnę, o Jagusi,
 6981     3, 27|                 to żgnięcie w serce, że i teraz poderwała się z miejsca
 6982     3, 27|                  iż w chałupie spali, a i w podwórzu było cicho.~Skrzyczała
 6983     3, 27|           Pietrka, dostało się przy tym i Józce, że słońce na chłopa,
 6984     3, 27|                Wywiedła dzieci na ganek i wetknąwszy im po glonku
 6985     3, 27|                 obrosła twarz, wychudła i tak zmartwiała, że podobien
 6986     3, 27|            rzeka spod nocy się przetrze i rozbłyśnie na jedno oczymgnienie.~
 6987     3, 27|                 po śpiącej.~Ale Jagusia i tak nie przecknęła; leżała
 6988     3, 27|               do pół piersi, że ramiona i szyja leżały nagie, zrumienione
 6989     3, 27|               leżały nagie, zrumienione i ździebko ruchające się w
 6990     3, 27|      nienawiścią, aż ją w sercu zakłuło i same palce się sprężyły
 6991     3, 27|                przygładziła sobie włosy i zajrzała w lusterko, wiszące
 6992     3, 27|                pokrytą żółtymi plamami, i zaczerwienione oczy.~- Niczym
 6993     3, 27|                 brał, cosik chciał rzec i znowuj drętwiał nie przemówiwszy
 6994     3, 27|                ni słowa jednego.~Już mu i Rocho przywoził z miasta
 6995     3, 27|                rychtyk pomogło tyle, co i te darmowe Dominikowej zamawiania.~
 6996     3, 27|                jako się już nie wyliże, i ostawili go w spokojności.
 6997     3, 27|               musi, a ma zaś ozdrowieć, i bez niczyjej pomocy ozdrowieje.~
 6998     3, 27|           szmaty, wody pić podając albo i ździebko mleka, bo jeść
 6999     3, 27|                śmierć będzie miał letką i rychłą. Spodziewali się
 7000     3, 27|            Spodziewali się jej co dzień i nie przychodziła; aż się