Tom, Rozdzial

 8501     3, 31|                 zawdy z takiej szlachty i za psi pazur ich nie mieli,
 8502     3, 31|                 na miejskich łachmytków i prefesjantów powstając;
 8503     3, 31|        znaczniejszy.~Chłopy były drobne i chuderlawe, z miejska w
 8504     3, 31|           sterczały kiej wiechy konopne i oczyma toczyli górnie, jednako
 8505     3, 31|                obejście mieli delikatne i mowę zgoła pańską. Obyczajny
 8506     3, 31|        wieczerzę kazała Hanka narządzić i podać im na stole pokrytym
 8507     3, 31|           wystroiła się kieby na odpust i siedziała zapatrzona w młodszego
 8508     3, 31|                 Jaguś w ogniach stanęła i na swoją stronę uciekła.~
 8509     3, 31|               może przyjść na Rzepki.~- I na każdą wieś, panie Rzepecki,
 8510     3, 31|                 miasto za sobą obstawać i pospólnie się bronić, kłyźnią
 8511     3, 31|             bronić, kłyźnią się, dzielą i przez złoście wydają wrogowi.
 8512     3, 31|           złoście wydają wrogowi. Mądre i przyjacielskie sąsiady to
 8513     3, 31|              się bez nie nie przeciśnie i zagona nie spyska...~- Wie
 8514     3, 31|               jeszcze tego nie miarkują i stąd bieda idzie...~- I
 8515     3, 31|                 i stąd bieda idzie...~- I na to już pora przychodzi,
 8516     3, 31|          posłuchać.~Wieczór szedł cichy i ciepły, mgły białymi kożuchami
 8517     3, 31|               czajki kwiliły z mokradeł i młyn po swojemu turkotał,
 8518     3, 31|                do późna też w opłotkach i po drogach wrzały przyciszone
 8519     3, 31|               wrzały przyciszone szepty i śmiechy buchały wesołe;
 8520     3, 31|            szczerzyły zęby do kawalerów i rade się z nimi wodziły
 8521     3, 31|                 godnie zażywając chłodu i odpocznienia.~A nazajutrz,
 8522     3, 31|             zaczęli się zrywać ze śpiku i sposobić do pracy.~Słońce
 8523     3, 31|                  w skrzeniach mokrawych i w chłodnym a rzeźwym poranku.
 8524     3, 31|             podniesły się ludzkie głosy i wiater otrząsając krze roznosił
 8525     3, 31|          śpiewki, co kajś zatrzepotały, i cały ten rwetes i krętaninę
 8526     3, 31|         zatrzepotały, i cały ten rwetes i krętaninę wychodzących na
 8527     3, 31|                wyższych rolach porzedły i słonecznymi biczami pocięte
 8528     3, 31|             słonecznymi biczami pocięte i spędzone, dymiły już kiej
 8529     3, 31|           dymiły już kiej z trybularzów i ku czystemu niebu darły
 8530     3, 31|               pola, kuląc się w dośpiku i nabrzmiewając niby pąki;
 8531     3, 31|                 przesłoneczniane tumany i przywierał do poletek w
 8532     3, 31|      błyskających krętowinami, od mgieł i od nieba, wynoszącego rozgorzały
 8533     3, 31|              światem taka wiosna waliła i bił taki czad mocy i upojenia,
 8534     3, 31|             waliła i bił taki czad mocy i upojenia, że jaże w piersiach
 8535     3, 31|              przed tym zwiesnowym cudem i w najlichszej trawce widomym.~
 8536     3, 31|          najlichszej trawce widomym.~To i mnogi ów naród obzierał
 8537     3, 31|              pobożnie, pacierze szeptał i w cichości za robotę się
 8538     3, 31|                Mgły rychło się rozwiały i pola stanęły na słonecznej
 8539     3, 31|          ziemniaki, a gęsto po czarnych i długich zagonach chodziły
 8540     3, 31|           płachtami: pochyleni ździebko i nabożnym, sypkim rzutem
 8541     3, 31|                  częstował tabaką, komu i papierosa udzielił, tam
 8542     3, 31|           dziecińskie głowy przygładził i z dzieuchami zażartował,
 8543     3, 31|                krzyżem błogosławił albo i sam rozrzucił, a wszędy
 8544     3, 31|             pośpiechu przynaglał, jakby i ekonom nie poredził lepiej.~
 8545     3, 31|             ekonom nie poredził lepiej.~I zaraz po obiedzie razem
 8546     3, 31|             przyjadą pomagać!~Tłumaczył i sam też z pola nie zeszedł
 8547     3, 31|                 brzucho musiał dźwigać, i chodził niestrudzenie, niekiedy
 8548     3, 31|               robota jakby szła prędzej i lekciej, chłopy zaś za honor
 8549     3, 31|          ekonomuje.~Słońce już czerwone i pełne nad bory się zwieszało,
 8550     3, 31|             widoku do dom zdążyć.~Wielu i za wieczerzę dziękowało,
 8551     3, 31|            Rochem, obchodził wszystkich i każdemu chłopu z osobna
 8552     3, 31|               głosem.~- Bo czekalim, że i na nas przyjdzie kolej,
 8553     3, 31|                 oni już odjeżdżają...~- I my sieroty ostaniem przez
 8554     3, 31|           wystarczyło dla wszystkich... i tak całe dwa dni poczciwie
 8555     3, 31|                 pługów do ziemniaków to i tego nie! - szeptały łzawo.~-
 8556     3, 31|                 się jakoś... prawda, że i wam ciężko... i wasi mężowie
 8557     3, 31|              prawda, że i wam ciężko... i wasi mężowie z drugimi...
 8558     3, 31|            pomocy?... a jak się jeszcze i tego ziemniaka nie wsadzi,
 8559     3, 31|                  biedoto, kamienie gryź i łzami popijaj! Owczarz jeno
 8560     3, 31|                 jaże ksiądz zatkał uszy i poszedł.~Zbiły się w kupkę
 8561     3, 31|              poszedł.~Zbiły się w kupkę i rzewnymi łzami płakały,
 8562     3, 31|                 ludzi, zaturkotały wozy i ze wszystkich progów leciały
 8563     3, 31|             pomożem!~- Ostajta z Bogiem i niech wama plonuje, ludzie
 8564     3, 31|               czapami trząchając do się i rękoma wymachując.~Dziewczyny
 8565     3, 31|           rękoma wymachując.~Dziewczyny i co ino było dzieci szły
 8566     3, 31|               buchając częstym śmiechem i baraszkując.~Mrok się już
 8567     3, 31|              mgły się zwijały na łęgach i wieczorna, zwiesnowa cichość
 8568     3, 31|           Doprowadzili się do rozstajów i tam żegnali się wśród śmiechów
 8569     3, 31|              żegnali się wśród śmiechów i krzykań, ale nim jeszcze
 8570     3, 31|           Dzwoniły młode głosy po rosie i we wszystek świat się niesły
 8571     3, 32|                Piorunem ta wieść runęła i kiej płomień rozniesła się
 8572     3, 32|               po Lipcach!~Prawda-li to? I kiedy? I jak?...~Nikto jeszcze
 8573     3, 32|                  Prawda-li to? I kiedy? I jak?...~Nikto jeszcze nie
 8574     3, 32|                 chałupom, że nie wyszło i Zdrowaś, a już całe Lipce
 8575     3, 32|               tyle co się świt przetarł i majowy, wczesny dzień wstawał,
 8576     3, 32|               jeno że jakiś poczerniały i mokry; deszcz mżył kiej
 8577     3, 32|              mżył kiej przez gęste sito i pluskał cichuśko po rozkwitających
 8578     3, 32|                 serca buchał płomieniem i z każdej gardzieli się wydzierał.~
 8579     3, 32|              wskroś drzewin rozkwitłych i szarugi przysłaniającej
 8580     3, 32|        topolowej! - wołali na przemiany i ze wszystkich progów darły
 8581     3, 32|            gdzie już płacz się rozlegał i tętenty biegnących naprzeciw...~
 8582     3, 32|         naprzeciw...~Jeno trepy kłapały i błoto się otwierało, tak
 8583     3, 32|                 jeno mętne kałuże stały i siwiły się koleiny, głęboko
 8584     3, 32|                 zawiedzeni, bez namysłu i w dyrdy rzucili się na drugi
 8585     3, 32|                powracać.~Hale cóż, kiej i tamój było pusto! Deszcz
 8586     3, 32|               bruzdach burzyła się woda i drogą też szorowały strugi
 8587     3, 32|             ktosik zamajaczył na drodze i ku nim się zbliżał.~Dziad
 8588     3, 32|             zbliżał.~Dziad to był ślepy i wszystkim znany; pies, któren
 8589     3, 32|             sznurku, zaszczekał zajadle i jął się ku nim rwać, ślepiec
 8590     3, 32|               rozmowy przyciszył pieska i pochwaliwszy Boga rzekł
 8591     3, 32|               to lipeckie ludzie... hę? I coś sporo narodu...~Dziewczyny
 8592     3, 32|                 Dziewczyny go obstąpiły i nuże rozpowiadać jedna przez
 8593     3, 32|                drugą.~- Sroki me opadły i wszystkie naraz skrzeczą! -
 8594     3, 32|                 się huśtający na kulach i nogach pokręconych, wypierał
 8595     3, 32|                  Policzki miał czerwone i spaśne, oczy bielmem zasnute,
 8596     3, 32|             bielmem zasnute, brwie siwe i krzaczaste, nochal kiej
 8597     3, 32|         przerwał im trajkoty:~- Z tymem i śpieszył do wsi. Niechrzczony
 8598     3, 32|             sobie, jutro do dnia skoczę i pierwszy dam znać. Jakże,
 8599     3, 32|         gospodarze, bo chłopaki to może i do wieczora nie ściągną...~-
 8600     3, 32|            Jakże; razem ich puszczą, to i razem przyjdą!~- A może
 8601     3, 32|               za pan brat z dziedzicami i z dworskimi pieskami: znają
 8602     3, 32|            dworskimi pieskami: znają me i nie ukrzywdzą! Dały mi ciepły
 8603     3, 32|               cały czas powrósła kręcił i Boga chwalił. Człek się
 8604     3, 32|          chwalił. Człek się wyporządził i pieskowi też niezgorzej
 8605     3, 32|                mądry: z dziadami trzyma i wie, że torbę i wszy za
 8606     3, 32|         dziadami trzyma i wie, że torbę i wszy za darmo miał będzie...
 8607     3, 32|                he! - aż brzuchem trząsł i łypał powiekami od śmiechu,
 8608     3, 32|               sprzykrzyły mi się pokoje i dworskie przypochlebstwa,
 8609     3, 32|             zacniło mi się za chałupami i tym światem szerokim...
 8610     3, 32|               kiej czyste złoto, ciepły i rzęsisty, i rodzący, jaże
 8611     3, 32|               złoto, ciepły i rzęsisty, i rodzący, jaże świat pachnie
 8612     3, 32|            stawem ku wójtowej chałupie, i do nich śmigały. Z pół wsi
 8613     3, 32|             naciągnął, umył się w sieni i, poczesując kudły w otwartym
 8614     3, 32|              któren szedł z rąk do rąk, i chociaż żadna nie wymiarkowała
 8615     3, 32|               Razem brali całą wieś, to i razem puszczą! - ozwała
 8616     3, 32|             naciągnęła zapaskę na czoło i pierwsza ruszyła z nawrotem.~
 8617     3, 32|            strachu zarazem.~- Juści, co i Antka wrócą, juści! - pomyślała
 8618     3, 32|              ciemne.~Coraz wolniej szła i ciężej, usuwając się pod
 8619     3, 32|               śmiechami, rozwrzeszczane i jaśniejące radością, a nie
 8620     3, 32|                chałupami, to nad stawem i rajcowały zawzięcie.~Dopędziła
 8621     3, 32|               idziecie?~- Przytwierdził i nawet z papieru o tym przeczytał.~-
 8622     3, 32|           drugimi radować się musi albo i smucić... Nie poredzi żyć
 8623     3, 32|     Spostrzegłszy Hankę wyprostował się i wparł oczy w jej rozgorączkowaną
 8624     3, 32|                się w głowie zakotłowało i serce dziw nie pękło z bólu,
 8625     3, 32|                ale zdzierżyła uderzenie i odchodząc rzekła mu ze straszną
 8626     3, 32|                się na świat.~- Maże się i maże... ciężko będzie z
 8627     3, 32|          Udawała spokój:~- Ranny deszcz i starej baby taniec niedługo
 8628     3, 32|              ogień buzował; ciepło było i jaśniej niźli na dworze.
 8629     3, 32|               się nie stowarzyszy.~- Bo i sama kulasów nie żałuję! -
 8630     3, 32|                 na dzisiaj, to musi, co i bez krzyżowych dni można
 8631     3, 32|              dni można chodzić do figur i święcić granice. ~- Chłopaki
 8632     3, 32|             ostanę w chałupie, obrządzę i śniadanie zgotuję. Józka
 8633     3, 32|              które pookręcane w płachty i zapaski, że ledwie im było
 8634     3, 32|              widać, z koszykami na ręku i motyczkami, schodziły się
 8635     3, 32|                   ręce grabiały z zimna i w bruzdach było mokro, w
 8636     3, 32|                  bo deszcz, choć ciepły i coraz drobniejszy, mżył
 8637     3, 32|             okwiecone gałęzie nad drogę i z jakąś lubością nastawiały
 8638     3, 32|                wrony uciekały z kalenic i niesły się cichuśko a nisko
 8639     3, 32|                 tłuste jadło narządzają i pierzyny grzeją...~- Prześmiewacie,
 8640     3, 32|              juchy, łajdusy, świędlerze i zabijaki, a niech się jawi
 8641     3, 32|                 a niech się jawi choćby i ta najgorsza pokraka, to
 8642     3, 32|                  to zarno z nim raźniej i weselej; i lekciej na świecie.
 8643     3, 32|                z nim raźniej i weselej; i lekciej na świecie. Która
 8644     3, 32|           dzieuchy najprzódziej...~- Że i trzy kwartały nie miną,
 8645     3, 32|           śmierci każdemu do oczu stanę i rzeknę: bękart czy nie -
 8646     3, 32|               prawo ma na świecie jedno i jednako je Pan Jezus szanuje,
 8647     3, 32|                wzgardliwie. Zabiła ręce i pokiwała głową.~- Szczęść
 8648     3, 32|                chce być mędrsze od kury i stadu przewodzić...~- Rzekliście!
 8649     3, 32|              się nalazła od niej lepsza i mądrzejsza. Co dnia z nią
 8650     3, 32|               dnia z nią siedzę, a oczy i rozumienie mam. Nacierzpiała
 8651     3, 32|               mam. Nacierzpiała się ona i przeszła krzyże, że niech
 8652     3, 32|           niejedno... Jagna w chałupie, i skoro Antek wróci, cudeńka
 8653     3, 32|            wróci, cudeńka się tu zaczną i breweryje, będzie czego
 8654     3, 32|               Nie rozpuszczajta ozorów: i wiater czasem słucha i roznosi,
 8655     3, 32|                  i wiater czasem słucha i roznosi, kaj nie potrzeba! -
 8656     3, 32|               chwytały za głowę obwisłe i przemoczone gałęzie, jakby
 8657     3, 32|           nabite zbielałym już pąkowiem i listeczkami.~Poszła w podwórze
 8658     3, 32|               nowina zerwała ją z łóżka i trzymała na nogach, że choć
 8659     3, 32|               krowy były jakoś osowiałe i do pół boków w gnoju, prosiaki
 8660     3, 32|             parobek cosik mruknął złego i pojechał.~W stodole nowa
 8661     3, 32|                  Skrzyczała za to Józkę i do Witkowych kudłów skoczyła,
 8662     3, 32|           ledwie się chłopak wyślizgnął i uciekł, a dziewczyna bekiem
 8663     3, 32|             uciekł, a dziewczyna bekiem i skargą się zaniesła:~- Haruję
 8664     3, 32|                kwikiem pognał, że go to i Łapa jeszcze po swojemu
 8665     3, 32|           zakładając im za drabkę siano i głaszcząc po mięciuchnych
 8666     3, 32|          ogarnęło ją naraz zniechęcenie i taki płacz chycił za gardziel,
 8667     3, 32|           rosnące na wywieisku, samotne i na każdą zła przygodę wystawione!
 8668     3, 32|              Ani wyżalić się przed kim! I ani końca przewidzieć złej
 8669     3, 32|               cięgiem truć się zgryzotą i płakaniem... nic kromie
 8670     3, 32|              nic kromie udręki wiecznej i czekania na gorsze...~Źrebak
 8671     3, 32|          przytulała głowę do jego karku i zanosiła się coraz boleśniej.~
 8672     3, 32|          łańcuchu.~Zawlekła się do izby i przysadziwszy do piersi
 8673     3, 32|                jakoś matyjasiło skamląc i popłakując.~- Cicho, maluśki,
 8674     3, 32|              przyśpiewywała huśtając go i chodząc po izbie.~- A może
 8675     3, 32|              chodząc po izbie.~- A może i wróci! - potwierdziła sobie
 8676     3, 32|              rozprężyła przygięte plecy i taka radość wstąpiła w serce,
 8677     3, 32|              studni: gotował się, wrzał i wzbierał w piersiach krzykiem
 8678     3, 32|           Dzieci jęły się za łby wodzić i krzyczeć, wyciągnęła je
 8679     3, 32|            zgotowane.~Łzy ustać musiały i boleście przytaić się w
 8680     3, 32|                nogi się pod nią plątały i wszystko leciało z rąk.
 8681     3, 32|               odstawiła gar z barszczem i na drugą stronę pobiegła. ~
 8682     3, 32|             czesaniem- nie u was siedzę i nie na waszej łasce!~- A
 8683     3, 32|                Odgarnęła włosy z twarzy i srogie, pełne zawziętości
 8684     3, 32|       najczystszego~Rozjuszona już była i gotowa nawet do bitki, bo
 8685     3, 32|             ręce jej latały kole bioder i tak srogo ciepała ślepiami,
 8686     3, 32|             Hance opadło serce, zmilkła i trzasnąwszy jeno drzwiami
 8687     3, 32|               zebrała się jakoś w sobie i, poniechawszy robót, wybrała
 8688     3, 32|             ustał, kapało jeno z dachów i z drzew, że to wiater jął
 8689     3, 32|                  a z pól ciepło buchało i ptasi wrzask podnosił się
 8690     3, 32|                 wydzierała się z chałup i babie jazgoty niesły się
 8691     3, 32|                ktosik właził na drabinę i z dachów przepatrywał pilnie
 8692     3, 32|                puszczone dzisia na wolę i nie przykarcane, wyprawiały
 8693     3, 32|                  skrabiąc się na drzewa i spychając wronie gniazda,
 8694     3, 32|       cierpliwie się otrząsając z błota i grud, których mu nie szczędzili.
 8695     3, 32|           poczuł, że mu na beczkę włażą i do uzdy już sięgają, rżał
 8696     3, 32|               już sięgają, rżał groźnie i ponosił, skręcając z nagła
 8697     3, 32|              zabawiali, jaże go w końcu i zmanili podtykając pod chrapy
 8698     3, 32|               Borynowe. Wywalił wrótnie i tak się w nie zaplątał orczykami,
 8699     3, 32|                  że go dopadły z bliska i dalejże prać batami, co
 8700     3, 32|                kijem rozpędziła wisusów i wywiedła go na drogę, ale
 8701     3, 32|                śmignął oczyma po ojcach i rękę do niej wyciągnął.~-
 8702     3, 32|        opleśniałe dachy ojcowej chałupy i te sady, lśniące rosami
 8703     3, 32|                  na jej twarz bialuchną i tak śliczną, iż do róży
 8704     3, 32|              Jakby ją sen zmorzył nagły i tym pachnącym kwiatem niepamięci
 8705     3, 32|               puściły te parzące ogniwa i rozprysnęły się tak doszczętnie,
 8706     3, 32|                pojrzeniem o pusty świat i przystanęła nagle.~Jasio
 8707     3, 32|                 dziedziców się widzi... I księdzem ostanie, może jeszcze
 8708     3, 32|         zniknęła, turkot jeno dochodził i głosy pozdrowień zamienianych
 8709     3, 32|              objął, jaże ciągotki bierą i w głowie się mąci...~Wzdrygnęła
 8710     3, 32|                 jest z gołą głową, boso i prawie w koszuli, bo tylko
 8711     3, 32|          Sczerwieniła się przywstydzona i jęła stronami przebierać
 8712     3, 32|            nawet, a wszystkie zadyszane i ledwie zipiące z radości~-
 8713     3, 32|           oziębłości.~- Tyla z nimi, co i przez nich! Głupie! - mruczała,
 8714     3, 32|                koszyk wyplatał na progu i pogwizdywał srokom, łażącym
 8715     3, 32|           prosto od rozumu odchodzi, że i Szymek wróci...~- Czemuż
 8716     3, 32|                 srogo, po matczynemu.~- I... nic... A to me znowuj
 8717     3, 32|              nikto nie wie! Pobierą się i tyla...~- A bo to matka
 8718     3, 32|             Hale, lata już parob ma, to i rozum swój powinien mieć,
 8719     3, 32|                 mieć, bych wiedzieć, co i jak... ~- A ma, Jaguś, ma,
 8720     3, 32|              jak... ~- A ma, Jaguś, ma, i kiej się uweźmie i pójdzie,
 8721     3, 32|                  ma, i kiej się uweźmie i pójdzie, udry na udry, to
 8722     3, 32|               pójdzie, udry na udry, to i matki nie posłucha, na złość
 8723     3, 32|              ożeni, swój gront odbierze i na swoim postawi.~- Pleć,
 8724     3, 32|         przejęła. Jakże! taka Nastka, a i to zabiega o chłopa, i to
 8725     3, 32|                a i to zabiega o chłopa, i to ma swoje radoście, a
 8726     3, 32|                 wystraszonego Jędrzycha i skwapnie poniesła się do
 8727     3, 32|                 się do chałupy szykować i robić porządki na przyjęcie,
 8728     3, 32|              porządki na przyjęcie, jak i drugie, i czekać gorączkowo
 8729     3, 32|                przyjęcie, jak i drugie, i czekać gorączkowo powracających,
 8730     3, 32|           gorączkowo powracających, jak i cała wieś w tej chwili.~
 8731     3, 32|               radości a z utęsknieniem, i nie raz jeden wybiegała
 8732     3, 32|         wybiegała patrzeć na drogi, kaj i wszystkie wisiały oczyma.~-
 8733     3, 32|                 te skrzydła przetrącone i serce zadygotało z żałości.~
 8734     3, 32|              jej wezbrało westchnieniem i przypominki przewiały przez
 8735     3, 32|               pamięć kiej te mgły nikłe i kiej sen cudny, ale dawno
 8736     3, 32|              ale dawno już śniony. Może i wróci! - dumała.~...Choć
 8737     3, 32|                 pozostanie:~- A może go i puszczą! - Przywtórzyła
 8738     3, 32|               jakby już wychodząc myślą i oczekiwaniem naprzeciw,
 8739     3, 32|                 radości, bez uniesienia i z jakąś przyczajoną w sercu
 8740     3, 32|                    rozsrożyła się nagle i aby go stracić z oczu, na
 8741     3, 32|             Kijanki trzepały nad stawem i kajś niekaj pod drzewami
 8742     3, 32|               że już polśniewały kałuże i po gładzi stawu tańcowały
 8743     3, 32|              kwietne, wionące zapachami i pełne ptasich świegotów,
 8744     3, 32|               młotów, zaś ludzkie głosy i cały ten rwetes przygotowań
 8745     3, 32|              wśród drzewin.~- A może go i obaczę! - dumała wystawiając
 8746     3, 32|             wystawiając twarz na wiater i na te rosy skapujące z obsychających
 8747     3, 32|                 z obsychających kwiatów i liści.~- Jaguś. nie wyjdziecie
 8748     3, 32|               opierać: zabrała motyczkę i zaraz poszła do kobiet.
 8749     3, 32|               do kobiet. Odpadła ją moc i chęć sprzeciwu, a nawet
 8750     3, 32|              któren ją wyrywał z myśleń i niepewności. Przejmowała
 8751     3, 32|             miedzy pod tknięciem wiatru i chwieje się ździebko, i
 8752     3, 32|                 i chwieje się ździebko, i patrzy po świecie tysiącami
 8753     3, 32|                 świecie tysiącami oczu, i płacze białym, wonnym okwiatem
 8754     3, 32|        rozchwianych, zielonych zbożach, i może zimy srogie spomina...~
 8755     3, 32|           częściej Jasiowe oczy jarzące i Jasiowe wargi czerwone stawały
 8756     3, 32|             czerwone stawały w pamięci, i Jasiowy głos luby odzywał
 8757     3, 32|                  jaże smutki pierzchały i pojaśniało w niej, że przygiąwszy
 8758     3, 32|              owinąć - bych rosnąć mogły i kwitnąć, i żyć - zaś oderwane
 8759     3, 32|                 rosnąć mogły i kwitnąć, i żyć - zaś oderwane podpory
 8760     3, 32|              żyć - zaś oderwane podpory i sobie ostawione, na pastwę
 8761     3, 32|               pozrzucały z głów płachty i zapaski i wzięły raźniej
 8762     3, 32|                z głów płachty i zapaski i wzięły raźniej pogwarzać,
 8763     3, 32|            mrokiem... karwas drogi...~- I pięć karczmów na rozjazdach! -
 8764     3, 32|                 że się w cieple wyspali i najedli po grdykę...~- Juści,
 8765     3, 32|         utrzymać wtór z takim pyskaczem i ozornicą? Jagustynka nawydziwiała
 8766     3, 32|                 nad nią, co ino wlazło, i jęła cudeńka wygadywać o
 8767     3, 32|            przyleciał zwoływać na obiad i kosze zbierać, że to świątkować
 8768     3, 32|            rozjaśnił, a wszystkie dachy i drzewa kwitnące, kiej tym
 8769     3, 32|                 się roztoczył słoneczny i cichy, wiater ździebko przegarniał
 8770     3, 32|          ptakowie świergocący w klonach i lipach, co wyniosłym kręgiem
 8771     3, 32|          pieskiem we wrótniach smętarza i pobożne pieśnie wyciągał
 8772     3, 32|           uszami strzygł na wsze strony i potrząsał miseczką do wchodzących.~
 8773     3, 32|             wchodzących.~Wyszedł rychło i dobrodziej w komżę ubrany
 8774     3, 32|               dobrodziej w komżę ubrany i stułę, z gołą głową, że
 8775     3, 32|                 drogi, zaś wójt, sołtys i któraś z tęższych dzieuch
 8776     3, 32|            rozwijać na wietrze, trzepać i błyskać kolorami. Michał
 8777     3, 32|        organistów poniósł wodę święconą i kropidło, Jambroży rozdał
 8778     3, 32|           dobrodzieja, któren dał znak, i ruszyli w cichości przez
 8779     3, 32|          procesja.~Sporo jeszcze kobiet i dzieci przyłączało się po
 8780     3, 32|              Agata, często pokaszlując, i ślepy dziad kolebał się
 8781     3, 32|               jeno że od mostu zawrócił i pono do karczmy pociągnął.~
 8782     3, 32|               za młynem zastawionym, bo i umączony młynarczyk przystał
 8783     3, 32|               czapeczkę, przeżegnał się i zaintonował: "Kto się w
 8784     3, 32|            całego serca, jak kto umiał, i ruszyli wzdłuż rzeki, łąkami,
 8785     3, 32|                 Rzeka migotała w słońcu i wiła się pokrętnie wskroś
 8786     3, 32|              kajś niekaj kępami żółtych i białych kwiatków.~Chorągwie
 8787     3, 32|               do cichego wtóru pieśniom i oczom lecącym przed się
 8788     3, 32|                 z asystą tuż za krzyżem i śpiewał wraz z drugimi.~-
 8789     3, 32|             żółtą, zeszłoroczną trzciną i olchami, skąd raz w raz
 8790     3, 32|                się ciężko całe stada.~- I bociaków coś więcej niźli
 8791     3, 32|                użyczę.~- Bóg zapłać, bo i koniczyna zeszłaroczna nietęga;
 8792     3, 32|        przepadnie! - westchnął żałośnie i zaczął znowu śpiewać.~Dochodzili
 8793     3, 32|               rozwinęły nisko pochylone i ludzie przyklękli kołem,
 8794     3, 32|         ołtarzem, na którym, w kwiatach i pszczelnym brzęku zwiesny,
 8795     3, 32|            odczytywał modlitwę od gradu i kropił wodą święconą wszystkie
 8796     3, 32|         wszystkie cztery strony świata; i drzewiny, i ziemię, i wody,
 8797     3, 32|              strony świata; i drzewiny, i ziemię, i wody, i te głowy
 8798     3, 32|           świata; i drzewiny, i ziemię, i wody, i te głowy chylące
 8799     3, 32|             drzewiny, i ziemię, i wody, i te głowy chylące się pokornie,
 8800     3, 32|        rozdygotany cichą radością rostu i mocy, i szczęścia, wszystko,
 8801     3, 32|            cichą radością rostu i mocy, i szczęścia, wszystko, co
 8802     3, 32|                 co dolę swoją poczynało i co martwe jest.~Naród zaszumiał
 8803     3, 32|            Naród zaszumiał nową pieśnią i podnosił się raźniej i weselniej.~
 8804     3, 32|          pieśnią i podnosił się raźniej i weselniej.~Ruszyli dalej,
 8805     3, 32|              był szeroki, a kręcił tędy i owędy kiej rzeka zieloną
 8806     3, 32|                mrowiły się żółte mlecze i białe stokrotki. Kajś rozwalały
 8807     3, 32|                grusze, całe we kwiatach i pszczelnym brzękiem rozśpiewane
 8808     3, 32|         pszczelnym brzękiem rozśpiewane i tak bardzo cudne i święte,
 8809     3, 32|          rozśpiewane i tak bardzo cudne i święte, jako te Hostie unoszące
 8810     3, 32|            przyodziana w bieluśkie gzło i cała owionięta zielonymi,
 8811     3, 32|                warkoczami, a tak czysta i drżąca w sobie, kiej ta
 8812     3, 32|          cisnęły się kupkami dziewczyny i co młodsze kobiety, zaś
 8813     3, 32|                 końcu, w pojedynkę albo i po parze w rządku, wlekły
 8814     3, 32|             wynieśli się na równię, kaj i cichość stanęła większa,
 8815     3, 32|           motyle.~Niebo wisiało wysokie i czyste, tylko niegdzie leżała
 8816     3, 32|                 zalewając świat ciepłem i blaskami.~Jeno pieśń się
 8817     3, 32|           wzmogła: huknęli z całej mocy i tak rozgłośnie, jaże ptaki
 8818     3, 32|      wystraszona furknęła spod nóg albo i zajączek wyrywał się gdziesik
 8819     3, 32|                się gdziesik spod kotyry i gnał na oślep.~- Oziminy
 8820     3, 32|                 się rzucił, ale zamilkł i przyśpiewując narodowi,
 8821     3, 32|              pól rodnych, co pogarbione i miejscami ździebko wzdęte,
 8822     3, 32|                 łona, pożywić się mogło i przytulić, i o doli srogiej
 8823     3, 32|          pożywić się mogło i przytulić, i o doli srogiej zapomnieć.~
 8824     3, 32|                szeroko niesły się oczy, i daleko, i przestrono, że
 8825     3, 32|              niesły się oczy, i daleko, i przestrono, że cała procesja
 8826     3, 32|           białymi murami ponad wszystko i złotym krzyżem na niebie
 8827     3, 32|          okwieconych, krzyże przydrożne i drzewa samotnie rosnące.
 8828     3, 32|            będzie: wytarło się na dobre i chłód zawiewa.~- Rano lało,
 8829     3, 32|                Strasznie tur było jakoś i pusto, że nawet wróble nie
 8830     3, 32|          liszaje, czepiały się niegdzie i sterczały suche badyle dziewanny
 8831     3, 32|        sterczały suche badyle dziewanny i szalejów łońskich.~Od moru
 8832     3, 32|              moru odprawili nabożeństwo i przyśpieszając kroków, wzięli
 8833     3, 32|               sam las, jak wiodła wąska i wyjeżdżona mocno dróżka.~
 8834     3, 32|          kryjomo odarła szmatę z krzyża i podążając z dala za procesją
 8835     3, 32|                wyparły się na wyprzódki i baraszkowały swawolnie,
 8836     3, 32|               być musi, rola doprawiona i idzie kiej bór.~- Ja siałem
 8837     3, 32|                a tu grunt cieplejszy.~- I jęczmiona już im powschodziły,
 8838     3, 32|                 ani znaku jeszcze owsów i jęczmionów.~- Spóźnione
 8839     3, 32|               że nieprędko się ruszą.~- I spaprane, że niech Bóg broni! -
 8840     3, 32|                 zmęczonych długim lotem i już z wolna i coraz niżej
 8841     3, 32|              długim lotem i już z wolna i coraz niżej opadających.~
 8842     3, 32|              wśród pól zielonych długim i rozśpiewanym zagonem, że
 8843     3, 32|              modlickich polach, a nawet i na dalszych, podnosili się
 8844     3, 32|              jeszcze do trzeciego kopca i figury przy topolowej, gdy
 8845     3, 32|                 nasi! - buchnęło z kupy i kilkanaścioro rzuciło się
 8846     3, 32|           pogasły, chorągwie zatrzepały i żyta, krze i ukwiecone drzewa
 8847     3, 32|                 zatrzepały i żyta, krze i ukwiecone drzewa jęły się
 8848     3, 32|                kolebać, jakby kłaniając i do nóg się chyląc procesji.
 8849     3, 32|             głośniej, w dyrdy już sunął i oczy wpierał w bór niedaleki,
 8850     3, 32|               to zatrzęsła się radością i pijana zgoła nadzieja rozsadzała
 8851     3, 32|                zeszła na bok, w bruzdę, i oczy wypatrywała...~Zaś
 8852     3, 32|               lecieć, ognie ją przejęły i taki dygot, co zębów nie
 8853     3, 32|                Jeno poniektóre dzieuchy i chłopaki nie wstrzymały
 8854     3, 32|                 z cebra wstrząśniętego, i mimo wołań pognały na przełaj
 8855     3, 32|                na skraju ziem lipeckich i dworskiego boru.~Chłopy
 8856     3, 32|                dala już odkrywali głowy i oczom kobiet pokazały się
 8857     3, 32|                  Sikory! Mateusz! Kłąb! i Gulbas! i stary Grzela!
 8858     3, 32|                Mateusz! Kłąb! i Gulbas! i stary Grzela! i Filip! Mizeraki
 8859     3, 32|                 Gulbas! i stary Grzela! i Filip! Mizeraki kochane!
 8860     3, 32|    Przenajświętsza! - rwały się wołania i pokrzyki a szepty gorące,
 8861     3, 32|               pokrzyki a szepty gorące, i już oczy gorzały radością,
 8862     3, 32|                 tłumione płacze kwiliły i krzyk nabrzmiewał w gardzielach,
 8863     3, 32|              gromkim słowem powstrzymał i uciszył naród, a dowiódłszy
 8864     3, 32|          cięgiem obzierał się na strony i poczciwymi oczyma chodził
 8865     3, 32|              też przyklęknęli w półkole i wraz z żarliwą i dziękczynną
 8866     3, 32|                półkole i wraz z żarliwą i dziękczynną modlitwą łzy
 8867     3, 32|                  Dopiero kiej zakończył i wodą skropił głowy chylące
 8868     3, 32|                  zdjął rogatą czapeczkę i wesoło a w cały głos huknął:~-
 8869     3, 32|             głaskał, troskliwie pytał j i z dobrym słowem odpuszczał,
 8870     3, 32|                 krzyżem, pot obcierając i te łzy poczciwe~A naród
 8871     3, 32|       dziecińskie jazgoty, gorące słowa i szepty, krzyki, co jak śpiew
 8872     3, 32|             swojego na stronę odciągała i każden kiej ten chojak kolebał
 8873     3, 32|          wpośród krzyków w kupie kobiet i dzieci, w radosnej wrzawie
 8874     3, 32|                w radosnej wrzawie gwaru i płaczów... Dobrze ze dwa
 8875     3, 32|               pacierze trwały powitania i byłyby się przeciągnęły
 8876     3, 32|                 się spamiętał, że pora, i dał znak.~Ruszyli do ostatniego
 8877     3, 32|              niskimi zaroślami jałowców i sośnianej młodzi.~Ksiądz
 8878     3, 32|                 głosem, aż bór zajęczał i echami oddawał, wesele bowiem
 8879     3, 32|                się kiej burza wiośniana i chlustał nad bory słupem
 8880     3, 32|         zapchali całą drogę, szli także i borem między drzewami, szli
 8881     3, 32|             borem między drzewami, szli i nad polami, że całe Podlesie
 8882     3, 32|                siebie wypuści, że tylko i ze samego przodka jeszcze
 8883     3, 32|             swoimi. Ciąg się też porwał i rozpierzchał na strony,
 8884     3, 32|                 a bór odhukiwał z wolna i bełkotał, kieby z tej głębokiej,
 8885     3, 32|              ino tupot nóg się rozlegał i pryskały w gąszczach rozognione
 8886     3, 32|                zesunęło się na sam wrąb i nad borami zawisło,. a wśród
 8887     3, 32|                 przytajone w gąszczach, i cały bór jakby w ogniach
 8888     3, 32|              bór jakby w ogniach stanął i w krwawych dymach, że tylko
 8889     3, 32|             chojary stały zwartą gęstwą i kieby chłopy wsparte o się
 8890     3, 32|                czarne mroki zalegały, a i to jeszcze prześwietlone
 8891     3, 32|              Bór pochylał się nad drogą i na pola zdał się patrzeć,
 8892     3, 32|            chłopy przestawali opowiadać i cisnąć się nad bruzdą przydrożną,
 8893     3, 32|            gorącej czci przed tą świętą i utęsknioną.~Juści, co po
 8894     3, 32|                nowe gwary się podniesły i nowe radoście rozpierały
 8895     3, 32|         niejednemu huknąć po lesie albo i przypaść do tych zagonów
 8896     3, 32|                przypaść do tych zagonów i zapłakać.~Tylko Hanka poczuła
 8897     3, 32|            światem. A toć tuż przed nią i za nią, i wszędy chłopy
 8898     3, 32|                 tuż przed nią i za nią, i wszędy chłopy szły szumno,
 8899     3, 32|                 a kiele każdego kobiety i dzieci tulą się radośnie
 8900     3, 32|                tak się czuje opuszczona i nieszczęsna, jako to drzewo
 8901     3, 32|           będzie trzeba pilnować komory i chlewy zamykać... nawet
 8902     3, 32|                 chlewy zamykać... nawet i te największe buntowniki:
 8903     3, 32|        buntowniki: Grzela, wójtów brat, i Mateusz... Antka jeno nie
 8904     3, 32|               podniesioną, harda na oko i pyszna jak zawdy. Kiej zaśpiewali,
 8905     3, 32|                 oczy w krzyż błyszczący i szła, strzegąc się jeno
 8906     3, 32|              Nie, nie, tyle zniesła, to i więcej przemoże, przecierpi...
 8907     3, 32|           mrokiem przesłaniają się oczy i jak ta męka rośnie z minuty
 8908     3, 32|                 tak biadoliła, nie, boć i Jagusia czuła się nie lepiej:
 8909     3, 32|                kiej ta sarna spłoszona. I ją poniesły radoście, że
 8910     3, 32|         radoście, że pobiegła naprzeciw i prawie pierwsza chłopów
 8911     3, 32|          wyskoczył, nikto nie przytulił i nie całował. Jeszcze z dala
 8912     3, 32|                  Nastusia wpół trzymała i młodsze dzieci wieszały
 8913     3, 32|                oblał, że wypadła z kupy i w las pognała, sama nie
 8914     3, 32|           ochotę poczuć się w gromadzie i ścisku, w tej przejmującej
 8915     3, 32|                 chciała się cieszyć jak i drugie; przeciek, kiej wszystkie,
 8916     3, 32|                 miała serce pełne żarów i gotowe do uniesień i szlochów
 8917     3, 32|              żarów i gotowe do uniesień i szlochów radosnych, a oto
 8918     3, 32|                wstrzymując a wyrzekania i wlekła się jako ta chmura
 8919     3, 32|              było ostawiać procesję, to i plątała się potem pomiędzy
 8920     3, 32|                zagubiał się w jałowcach i kole Nastusi kołował, a
 8921     3, 32|           puściła kamieniem w całą kupę i w te rozradowane, śmiejące
 8922     3, 32|          młynowi.~Słońce już zachodziło i zimny wiater powiał z nizin,
 8923     3, 32|         przyśpieszał nabożeństwo, że to i Walek czekał na niego z
 8924     3, 32|         sterczały niedaleko, a przy tym i na dworskich polach działy
 8925     3, 32|             krzyżu, na rozwidleniu dróg i kole stogów spalonych widniały
 8926     3, 32|                granatowe, faje w zębach i portki na cholewach.~- Rychtyk,
 8927     3, 32|             kowal wyniósł się cichaczem i prawie chyłkiem, bruzdami,
 8928     3, 32|                Naród się rozbił na kupy i z wolna pociągnął do wsi,
 8929     3, 32|              chałupy.~Słońce już zaszło i mroczało nad ziemiami, na
 8930     3, 32|             nawet głosy ludzkie pogasły i cała procesja wsiąkała z
 8931     3, 32|                 wieś jęła się napełniać i rozbrzmiewać, bo już wszystkimi
 8932     3, 32|           Ponowiły się witania, a babie i dziecińskie jazgoty, a opowiadania,
 8933     3, 32|             wybuchami gorących całunków i śmiechów.~Kobiety, rozognione
 8934     3, 32|           śmiechów.~Kobiety, rozognione i jakby oszalałe z wrzasku,
 8935     3, 32|            michami, podtykając im jadło i niewoląc ze wszystkiego
 8936     3, 32|                ze wszystkiego serca.~Że i krzywd zapomnieli, i pamięci
 8937     3, 32|                 Że i krzywd zapomnieli, i pamięci bied, i długich
 8938     3, 32|             zapomnieli, i pamięci bied, i długich miesięcy rozłąki
 8939     3, 32|              serca cieszył się powrotem i swoimi, które raz po raz
 8940     3, 32|               które raz po raz obłapiał i do serca przyciskał, a o
 8941     3, 32|              ruszyli gospodarki oglądać i radować się dobytkiem, że
 8942     3, 32|                  a łazili po obejściach i sadach, lewentarze poklepując
 8943     3, 32|              lewentarze poklepując albo i tykając palcami obwisłe
 8944     3, 32|             dziecińskie głowiny.~Że już i nie opowiedzieć, jakim weselem
 8945     3, 32|          poniesła się, kaj ludniej było i weselej, że jedna Hanka
 8946     3, 32|                 na ręku dziecko kwilące i już puszczając wodze żalom
 8947     3, 32|              już puszczając wodze żalom i bolesnym, palącym łzom.~
 8948     3, 32|         bolesnym, palącym łzom.~Jeno że i w tym nie ostała dzisiaj
 8949     3, 32|                samymi smutkami szarpana i tak samo tłukąc się kiej
 8950     3, 32|           chociaż mroczna była kiej noc i rozeźlona, rzuciła się do
 8951     3, 32|                 jakby się chcąc zarobić i tak umęczyć, by zapomnieć
 8952     3, 32|               zapomnieć krzywdy jakiejś i zabić w sobie smutki a żale.~
 8953     3, 32|                ręce mdlały z utrudzenia i krzyż dziw nie pękał, łzy
 8954     3, 32|               krzyż dziw nie pękał, łzy i tak cięgiem stały jej w
 8955     3, 32|              cięgiem stały jej w oczach i często palącym sznurem ciekły
 8956     3, 32|            krzewił się coraz bujniejszy i sroższy smutek~Zapłakane
 8957     3, 32|                 krok jej nie odstępował i pomagając zagadywał z cicha
 8958     3, 32|             pomagając zagadywał z cicha i rozżarzonymi ślepiami obejmował,
 8959     3, 32|              przypierał mamrocząc cosik i do jej warg chciwie sięgając...~
 8960     3, 32|               miarkując, do czego idzie i dając się na jego wolę,
 8961     3, 32|                  że ją jakaś moc pojena i ponosi, ale skoro ją rzucił
 8962     3, 32|                skoro ją rzucił na słomę i poczuła na twarzy jego wilgotne
 8963     3, 32|                 porwała się niby wicher i odrzuciła go precz kiej
 8964     3, 32|             wnet zapomniała o wszystkim i pokończywszy obrządki, do
 8965     3, 32|      przeszklone łzami a bólem ociężałe i śpiesznie się rozbiegły.~
 8966     3, 32|            drzwi stały wywarte do sieni i w obu już się paliły światła,
 8967     3, 32|                 nie puściła pary, żadna i słowa nie powiedziała, jeno
 8968     3, 32|           dzisiaj cierpi, że często złe i mściwe oczy przyskakiwały
 8969     3, 32|                dobrze!~Ale przychodziły i takie chwile, że zaczynało
 8970     3, 32|                 gniewy, a pospólna dola i opuszczenie kłoniły je ku
 8971     3, 32|        ocknienie w pamięci krzywd, jaże i w końcu rozniesło je daleko
 8972     3, 32|               końcu rozniesło je daleko i zawziętość znowu w sercach
 8973     3, 32|                  złoście sprężyły dusze i oczy poczęły się żgać błyskawicami
 8974     3, 32|           Wieczór był ciemny, ale cichy i ciepły; gwiazdy jeno z rzadka
 8975     3, 32|                 wiśniowy kwiat pachniał i bzy ledwie roztlałe, pachniały
 8976     3, 32|         roztlałe, pachniały zboża, wody i te ziemie przewilgocone,
 8977     3, 32|                kwiat czuć było z osobna i wszystkie razem wionęły
 8978     3, 32|           pogwary trzęsły się od progów i przyźb, tonących w ciemnościach,
 8979     3, 32|             jakąś parę, mocno splecioną i cicho gwarzącą.~Spotkała
 8980     3, 32|                cicho gwarzącą.~Spotkała i brata z Nastusią: trzymali
 8981     3, 32|           stojali, przytuleni do siebie i o Bożym świecie nie wiedzący.~
 8982     3, 32|         wiedzący.~Rozpoznała po głosach i drugie, że z każdego cienia
 8983     3, 32|             westchnienia, jakieś dygoty i szamotania. Cała wieś zdała
 8984     3, 32|               się wrzeć ukropem miłowań i lubością, że nawet i te
 8985     3, 32|            miłowań i lubością, że nawet i te skrzaty ledwie odrosłe,
 8986     3, 32|               skrzaty ledwie odrosłe, a i to wodziły się z chłopakami,
 8987     3, 32|               Tereską trzymając ją wpół i cosik jej prawiąc... Przeszli,
 8988     3, 32|              jeszcze słyszała ich głosy i przytłumione śmiechy. ~Zawróciła
 8989     3, 32|               śmiechy. ~Zawróciła nagle i już w dyrdy, jakby goniona
 8990     3, 32|              jakby do wtóru tym szeptom i całunkom, i radościom. ~
 8991     3, 32|                 tym szeptom i całunkom, i radościom. ~Zaś na moczarach
 8992     3, 32|               jęły się z nimi przemagać i krzyczeć przekomarzając:~ ~
 8993     3, 33|                 na równe nogi się zrywa i szepcąc pacierze, trąc oczy,
 8994     3, 33|           wschodziło pogodnie; czerwone i ogromne, z wolna wtaczało
 8995     3, 33|     nieprzeliczone stada białych chmur.~I wiater się już wałęsał po
 8996     3, 33|               ku uśpionym jeszcze sadom i rymnął w gąszcze, że z wiśni
 8997     3, 33|               posypał się ostatni kwiat i kiej śnieg trząsł się na
 8998     3, 33|              słońca ciężkie, zwilgocone i senne rzęsy, a lśniące rosy
 8999     3, 33|          stworzenia buchnął niemy krzyk i jak głucha błyskawica przeleciał
 9000     3, 33|          ozewrze na słoneczną światłość i krzykiem szczęsnego oniemienia