Tom, Rozdzial

 9001     3, 33|        szczęsnego oniemienia dzień wita i to, że między żywymi jest
 9002     3, 33|                jak zawdy będzie...~Więc i Lipce jęły się budzić i
 9003     3, 33|                 i Lipce jęły się budzić i raźno zrywać na nogi; niejedna
 9004     3, 33|               wykwitały z kominów, a tu i owdzie roznosiły się krzyki
 9005     3, 33|               wyniesło się nad wschodem i z boku przez mrocznawe sady
 9006     3, 33|                  słońce grało we wodach i rosy skapywały z dachów
 9007     3, 33|                 doili pośpiesznie krowy i z każdego obejścia wyganiali
 9008     3, 33|                  a cochając się o płoty i drzewa, zaś owce z zadartymi
 9009     3, 33|            oganiało rozłażące się stado i wrzeszczało na opóźnionych.~
 9010     3, 33|          przykryła ich kurzawa orosiała i czerwonawo mieniąca się
 9011     3, 33|             słońcu, że jeno belki owiec i pieskowe szczekania rwały
 9012     3, 33|          podzieli.~Zaś pokrótce za nimi i gęsiarki wypędzały białe,
 9013     3, 33|                 za grzywę na ugory.~Ale i potem niewiele się przyciszyło,
 9014     3, 33|       zasięgając w sprawie; jeszcze ten i ów pół dnia przewałęsał
 9015     3, 33|                 dnia przewałęsał po wsi i przegadał z kumami, a zaś
 9016     3, 33|           puściej robiło się w karczmie i po drogach i co dnia gęściej
 9017     3, 33|                 w karczmie i po drogach i co dnia gęściej mus chytał
 9018     3, 33|               gęściej mus chytał za łby i przyginał do ziemie, do
 9019     3, 33|                 wcześniej latoś zawitał i tak ciężki, jaże skwierczało
 9020     3, 33|           somsiady, la obaczenia świata i wypicia choćby tego kieliszka.~
 9021     3, 33|             chłop zachorzał po powrocie i do garnka nie było co wstawić.~
 9022     3, 33|                kiejś pożyczył na krowę, i teraz gotowym wyrokiem groziła,
 9023     3, 33|                całej rodziny a wyrzekań i gróźb siadł nieborak na
 9024     3, 33|             siadł nieborak na kasztanka i przedawać go pojechał.~Wozy
 9025     3, 33|          wytaczały jeden za drugim, boć i gospodarze wywozili, co
 9026     3, 33|               gdyż wójt o podatki wołał i karami straszył, zaś gospodynie
 9027     3, 33|               zbierane, a poniektóre to i świąteczne wełniaki lub
 9028     3, 33|                już Jambroż gasił świece i kluczami podzwaniał.~Tereska
 9029     3, 33|            przystąpić, siadł na bryczkę i przykazywał ostro ruszać
 9030     3, 33|               topolową, kaj kurz wisiał i szarą chmurą kładł się na
 9031     3, 33|                  kuźnia stała zamknięta i drogi do cna opustoszały,
 9032     3, 33|               dłubał cosik w obejściach i na ogrodach za chałupami.~
 9033     3, 33|             przy działach brat oderznął i przeniósł na swój grunt,
 9034     3, 33|           sterczały przepiłowane ściany i dach, przypierające do okopconego
 9035     3, 33|               Nie turbuj się: weźmie on i kacze..~- Poszłabym, a czegoś
 9036     3, 33|                z rąk zaczerniony papier i, przykucnąwszy pod przełazem,
 9037     3, 33|              rozpostarła go na kolanach i znowu z niemałym trudem
 9038     3, 33|            Tereska przysiadła na żerdce i wsparłszy brodę na pięściach
 9039     3, 33|                poczerwieniała strasznie i cicho jęła prosić: - Nie
 9040     3, 33|          przeczytam, litery znam dobrze i baczę, jaka która jest,
 9041     3, 33|             poredzę: same jakieś kulasy i wykrętasy, jakby muchę uwalaną
 9042     3, 33|                 Wróci twój z wojska, to i tak wszyćko musi się wydać! -
 9043     3, 33|          musiało, przystawała co trocha i kryjąc się w cienie, z bojaźnią
 9044     3, 33|         przekładała go zza gorsu do rąk i aż w róg chustki zawinęła.~
 9045     3, 33|              kolanami, masło wybijając, i oganiała się gałęzią przed
 9046     3, 33|           stanęła miętosząc list w ręku i chustkę naciągając barzej
 9047     3, 33|            stodoły, krążyły w powietrzu i spadały co trocha na czerwone
 9048     3, 33|              leciały na pracę, kajś już i motyl zamigotał kiej ten
 9049     3, 33|            naraz łzy się puściły z oczu i ciurkiem pociekły.~- Organista
 9050     3, 33|          Wygnałem na ugór, sam spętałem i na lince przywiązałem do
 9051     3, 33|           jeszcze gorące. Rozpętałem je i wsiadłem na gniadego, a
 9052     3, 33|         brewiarzem, rozgląda się dokoła i raz po raz popędza je batem
 9053     3, 33|              naprzód śpiesznie, właśnie i organista krzyczał spod
 9054     3, 33|                 Kubą Jarczykiem z Wólki i z Grzelą Borynowym. List
 9055     3, 33|         przesyłał pozdrowienia znajomym i buchał radością powrotu,
 9056     3, 33|                 słowa prażyły kiej baty i do ziemi przyginały. Mocowała
 9057     3, 33|                 krzykiem nie wybuchnąć, i długo się tuliła kajś w
 9058     3, 33|                stara odwiedła ją na bok i dziwnie dobrotliwie szepnęła:~-
 9059     3, 33|                    Jasiek wróci, to się i tak dowie. Pomiarkuj, parobek
 9060     3, 33|             dnia, a rychło ci zmierznie i odbekiwać będziesz. Kochanie
 9061     3, 33|             ślub grób - powiadają. Może i prawda, jeno że ten grób
 9062     3, 33|              jeno że ten grób z chłopem i dzieciskami lepszy niźli
 9063     3, 33|                 to kochanie sponiewiera i z chałupy wygna, kaj to
 9064     3, 33|                  We świat na zatracenie i pośmiewisko! Hale, pomieniał
 9065     3, 33|              wiatr rychło dech stracisz i sił się wyzbędziesz, i rychło
 9066     3, 33|         stracisz i sił się wyzbędziesz, i rychło cię odjadą! Głupia,
 9067     3, 33|                mu miła. Pomiarkuj sobie i do głowy weź, coć mówię,
 9068     3, 33|              mówię, wuj nam ci przeciek i dobra la ciebie pragnę.~
 9069     3, 33|                 dopiero popuściła żalom i płakaniom.~Darmo próbowała
 9070     3, 33|            podzielone, w koszulach jeno i wełniakach, a ledwie już
 9071     3, 33|           wszystkich płotów sąsiedzkich i węgłów wyściubiały się głowy.~
 9072     3, 33|                Wójtowa, cicha zazwyczaj i zgodliwa kobieta, jakby
 9073     3, 33|              rozmysłu nieco przycichała i nie przepuszczając niczego,
 9074     3, 33|         wypowiem tych szkód na ogrodzie i w sadzie! A bodajś się struła
 9075     3, 33|                kupne nie byłoby lepsze, i zginęło!~- Kiej świni tłuszcz
 9076     3, 33|                 kołek, na drogę wypadła i docierając kiej pies rozwścieczony,
 9077     3, 33|                któren ją powstrzymywał, i rozkraczywszy się pod boki
 9078     3, 33|                wyrabiasz. Posiedzisz se i ty, panie urzędniku, posiedzisz!~
 9079     3, 33|           chlasnęła ją kijem przez pysk i z dzikim kwikiem w kudły
 9080     3, 33|                 czyje głowy się taczają i czyje są krzyki. Przywarli
 9081     3, 33|                  Przywarli się do płota i przetoczyli się znowu na
 9082     3, 33|              wyrywał się z kupy, czasem i wszystkie naraz podnosiły
 9083     3, 33|                  płaczów a wygrażań, to i nie wypowiedzieć. Somsiady
 9084     3, 33|            zbili Kozłów. .~A nie wyszło i paru pacierzy, wójt z zapuchłym
 9085     3, 33|                też niezgorzej zasinioną i podrapaną, pierwsi pojechali
 9086     3, 33|              zalewała całą twarz, szyję i piersi, widne spod porozrywanej
 9087     3, 33|              trocha za boki się chwytał i przeraźliwie wrzeszczał:~-
 9088     3, 33|             jest jeszcze sprawiedliwość i kara na zbójów, jest! Cichoj,
 9089     3, 33|        naderwane uszy, oczy zakrwawione i całą twarz podartą pazurami,
 9090     3, 33|                pobić ludzi, no!~- Wstyd i obraza boska; toć ledwie
 9091     3, 33|          Niezgorzej poszlachtowani, co? I rzeźnik lepiej nie poredzi...
 9092     3, 33|       dogotowane, a broniąc się piskiem i łyżkami od prosiąt. A tak
 9093     3, 33|               były zabiedzone, wychudłe i obrosłe brudem, jaże litość
 9094     3, 33|                 progu, papierosa kurzył i pogwizdywał na gołębie kołujące
 9095     3, 33|                 polami kiej woda, zboża i sady stały jakby w słońce
 9096     3, 33|             dzióbiąc toporem jeszcze tu i owdzie po bokach, rzekł
 9097     3, 33|             Weronka z dzieckiem na ręku i jęła wyrzekać:~- A cóż my
 9098     3, 33|               kaj? - wybuchnęła Weronka i zapłakała żałośliwie.~Pomilkli.
 9099     3, 33|            Naraz pan Jacek się podniósł i głośno rzekł:~- Nie płaczcie,
 9100     3, 33|                pierwszy się pomiarkował i śmiechem gruchnął:~- Mądry
 9101     3, 33|               progu, zakurzył papierosa i jak przódzi, skubiąc bródkę,
 9102     3, 33|            Poczekajta ino, a niezadługo i cały folwarczek wama przyobieca.~
 9103     3, 33|         przyobieca.~Zaśmiał się Mateusz i rzuciwszy ramionami poszedł.~
 9104     3, 33|               do dzieuch zęby szczerzył i wesoło zagadywał, a gdzie
 9105     3, 33|               oczyma.~Jakże, urodny był i wyrosły kiej dąb, a jakby
 9106     3, 33|          wszystkich we wsi parobków, bo i mocarz po Antku Borynie
 9107     3, 33|                 Antku Borynie pierwszy, i tanecznik równy Stachowi
 9108     3, 33|               równy Stachowi Płoszce, a i mądrala. Że zaś przy tym
 9109     3, 33|                był do każdej roboty, bo i wóz zrobił, i komin postawił,
 9110     3, 33|                roboty, bo i wóz zrobił, i komin postawił, i chałupę
 9111     3, 33|               zrobił, i komin postawił, i chałupę wyrychtował, i na
 9112     3, 33|                  i chałupę wyrychtował, i na fleciku pięknie wygrywał,
 9113     3, 33|          chociaż prawie nie miał grontu i grosz się go nie utrzymał,
 9114     3, 33|                zmówił się był z Tereską i żył z nią prawie na oczach
 9115     3, 33|                to już przykrzyła mu się i z wolna od niej odstawał.~
 9116     3, 33|                 wolna od niej odstawał.~I teraz, na obiad idąc, dłuższą
 9117     3, 33|               uszczypnąć, którą się da.~I całkiem niespodzianie natknął
 9118     3, 33|         radośnie.~Jagusia podniesła się i strzeliła nad zagonem kiej
 9119     3, 33|              grały w wiśniowych wargach i cała gębusia, zarumieniona
 9120     3, 33|                 Ujęła się hardo pod bok i biła w niego skrzącymi ślepiami
 9121     3, 33|           przeszły. Obejrzał się dokoła i bliżej podszedł.~- Od tygodnia
 9122     3, 33|                  Od tygodnia cię szukam i wypatruję po próżnicy.~-
 9123     3, 33|               Może cię za kolana podjąć i dziękować, żeś se o mnie
 9124     3, 33|                kiej burak, przygiął się i uciekł po prostu.~A Jagnę,
 9125     3, 33|              choć powiedziała, co czuła i z czym się już cały tydzień
 9126     3, 33|                myślała, iż się ozgniewa i pójdzie sobie.~- Głupi,
 9127     3, 33|             markotnie patrząc za nim. - I żeby się zaraz ozgniewać! ...
 9128     3, 33|                 ta żołnierka?... zabawa i tyla! A jak to ślepiami
 9129     3, 33|                 niej lubością!... Jezu, i w pysk wziąć od takiej nie
 9130     3, 33|                  Bogać, com winowaty... i o Tereskę... - skrzywił
 9131     3, 33|              krowy! Ma przeciek chłopa! I ksiądz gotów go jeszcze
 9132     3, 33|           wypomnieć z ambony! Z taką to i człowiek flaczeje. Psiakrótka
 9133     3, 33|               więc Nastkę za mitrężenie i zajrzał do Tereski. Właśnie
 9134     3, 33|             wełniak.~Kwardy był dzisiaj i przez dobroci, że łamała
 9135     3, 33|              odezwaniem złością pryskał i ślepiami toczył.~Niby to
 9136     3, 33|                 czegoś po sadzie szukał i kole domu, a głównie przyglądał
 9137     3, 33|                 oczy? Takie to cherlawe i wymiękłe... Ni to z pierza,
 9138     3, 33|               ogromne, jasne kiej niebo i czarnymi brwiami opięte,
 9139     3, 33|              się z nimi, odwracał głowę i klął z cicha:~- Wytrzeszcza
 9140     3, 33|          Niecierpliwiło go to patrzenie i w sroższy gniew wprowadzało.~-
 9141     3, 33|                ździebko jeno przypalona i kiej cie w zęby kłuje...~-
 9142     3, 33|                  Czepiał się bele czego i piekłował. Że Tereska cały
 9143     3, 33|             zaraz po obiedzie wziął się i do niej, dojrzał bowiem
 9144     3, 33|               jeno, by wam kto nagrabił i do chałupy przyniósł. Dyć
 9145     3, 33|                 była jak zawsze, uległa i pracowita jak mrówka, nawet
 9146     3, 33|             rada, że wziął nad nią górę i kwardo panuje. A właśnie
 9147     3, 33|             kwardo panuje. A właśnie on i bez to srożył się coraz
 9148     3, 33|                 twarz pokorna, gniewało i to, że cięgiem plątała się
 9149     3, 33|            psiakrew! - buchnął wreszcie i zabrawszy porządki ciesielskie,
 9150     3, 33|                 razem z Jaśkiem Tereski i Jarczakiem z Woli.~- Na
 9151     3, 33|                 śmiech. Nie pomiarkował i jakby rad wieści, powiedział
 9152     3, 33|             najbielsza, nie przepuszczą i błotem obwalą.~- Pewnie
 9153     3, 33|         niespokojnie.~- Dyć zbieram się i zbieram, a co dnia cosik
 9154     3, 33|                 obmierzły szczekania.~- I wilk się statkuje, kiej
 9155     3, 33|                wszyćkie zarówno wybrane i jedna w drugą najlepsze.
 9156     3, 33|        najbogatsza, ale już przez zębów i ze ślepiów jej cieknie;
 9157     3, 33|                 ma jedno biedro grubsze i beczkę kapusty we wianie;
 9158     3, 33|           tłusto jadły, słodko popijały i nic nie robiły. Czyste złoto
 9159     3, 33|              poczciwe żarty nie szkodzą i pod pierzyną.~Ale dziewczyny
 9160     3, 33|                 całą złotówkę. Po dydku i już z ojcowym litkupem je
 9161     3, 33|            czysta, kosy we wstęgi pletą i kokoszki po sadach gonią,
 9162     3, 33|                 ciągną Widziałem, które i z dachów, zapaskami powiewały
 9163     3, 33|                Maciusiu, do Kasi! Syrek i mendel jajków przyłożę do
 9164     3, 33|                chleb tak go roznosi, to i bryka.~- Głównie, co się
 9165     3, 33|         przewodzić nad sobą! Poniewiera i wynosi się nad wszystkie,
 9166     3, 33|                go wybralim nad sobą, to i uważać musim.~- Kto go wsadził,
 9167     3, 33|            musim.~- Kto go wsadził, ten i zesadzić rmoże.~- Dyć nie
 9168     3, 33|                ławy.~Podnieśli się wraz i drudzy.~Kto po jadle legł
 9169     3, 33|             wychodził kości przeciągnąć i pasa odpuścić, a kto, jak
 9170     3, 33|               myć garnki a chłodzić się i rajcować. Mateusz zabrał
 9171     3, 33|                  zaś Kłąb fajkę zapalił i na progu przysiadł.~- Kto
 9172     3, 33|             ostro pykał przygasłą fajkę i spluwał, odrzucając głową
 9173     3, 33|               Hale, raz na dzień! Młode i zdrowe, to i źreć potrzebują.~-
 9174     3, 33|               dzień! Młode i zdrowe, to i źreć potrzebują.~- Nie dociągniem.
 9175     3, 33|             kiejby od osy uprzykrzonej, i gdy odeszła, jął znowu fajkę
 9176     3, 33|            Psiachmać baba... Potrza, to i jałówka nie ołtarz!~Słońce
 9177     3, 33|               się jeno odwrócił plecami i pykał coraz wolniej i rzadziej.
 9178     3, 33|           plecami i pykał coraz wolniej i rzadziej. Popuścił pasa,
 9179     3, 33|            gołębie gruchały we strzesze i cichuśki szmer liści tak
 9180     3, 33|             rozbierał, że jął się kiwać i żydy wozić po ścianie.~-
 9181     3, 33|           swojego w potrzebie nie wstyd i gospodarzowi, weźcie - wsunęła
 9182     3, 33|         grzebiąc między nimi: nowe były i czyste. Wzdychał ciężko
 9183     3, 33|               chęcią, jaże odwrócił się i szepnął:~- Schowajcie dobrze,
 9184     3, 33|       Schowajcie dobrze, a to podpatrzą i jeszcze wama ukradną.~Napraszała
 9185     3, 33|            ozwał, jęła skwapnie zawijać i chować te swoje skarby.~-
 9186     3, 33|                gdzieżby wam taki kłopot i turbacje! Całe czterdzieści
 9187     3, 33|              mam na pochówek... bych to i ze mszą było... po gospodarsku...
 9188     3, 33|             oczekiwania, że ją przyjmie i powie: "Ostańce!"~Ale się
 9189     3, 33|           przeciągał się jeno, poziewał i jął się chyłkiem przebierać
 9190     3, 33|               wolniuśko, kaszląc często i przysiadając co trocha nad
 9191     3, 33|         gospodarsku, przez oszukaństwa.~I wlekła się szukać ludzi
 9192     3, 33|                 A naród się prześmiewał i la uciechy radził biedocie,
 9193     3, 33|               grosz swój ma na pochowek i długo wama w chałupie nie
 9194     3, 33|                 zachrapał w odpowiedzi. I dopiero nazajutrz rano rzekł:~-
 9195     3, 33|         westchnęła żałośnie za pierzyną i poszła przynaglać dziewczyny
 9196     3, 33|                Dzień zrobił się był jak i wczorajszy, śliczny, słoneczny
 9197     3, 33|          wczorajszy, śliczny, słoneczny i prawdziwie majowy. Wiater
 9198     3, 33|             jeno przyszedł baraszkujący i swywolił po polach, że zboża
 9199     3, 33|              pełne, ciężkie kiście bzów i czeremchy rozwiewały zapachem.
 9200     3, 33|                 rzeźwe, przejęte ziemią i kwiatami. Spod leśnych pastwisk
 9201     3, 33|              już było na drogach gwarów i ludzi. Kobiety ciągnęły
 9202     3, 33|       kapuśniska dźwigając w przetakach i koszach rozsadę, a rozpowiadając
 9203     3, 33|             głos o wczorajszym jarmarku i wójtowej sprawie.~Że pokrótce,
 9204     3, 33|        pociągnęła, zaś Kłąb z Mateuszem i chłopakami wzięli się do
 9205     3, 33|              stary zdał robotę na synów i wywoławszy Balcerka, poszli
 9206     3, 33|                 przechodzą deszcze, toż i nas nie ominą.~- Robactwo
 9207     3, 33|       dowiedzieliście się co o koniu?~- I... dałem starszemu trzy
 9208     3, 33|           Słyszeliście o wczorajszym?~- I... bitka każdemu przytrafić
 9209     3, 33|                się nie rozporządza: dyć i kasjer pilnuje, i pisarz,
 9210     3, 33|      rozporządza: dyć i kasjer pilnuje, i pisarz, i urząd...~- Psy
 9211     3, 33|               kasjer pilnuje, i pisarz, i urząd...~- Psy mięsa pilnują!
 9212     3, 33|           nowego?~Balcerek jeno splunął i ręką machnął; nie chciał
 9213     3, 33|               gadać, chłop był mrukliwy i przez babę zahukany, to
 9214     3, 33|                 przez babę zahukany, to i barzej strzegący języka.~
 9215     3, 33|              okno zaglądały kiście bzów i słońce siało się przez zieleń.~
 9216     3, 33|                 szorujących po ścianach i w okno niekiedy zaglądających.~-
 9217     3, 33|           podniósł ręce jakby w obronie i zwalił się na wznak.~Józka
 9218     3, 33|            wznak.~Józka wpadła na krzyk i jęła mu głowę obwalać mokrymi
 9219     3, 33|             Wyszli pokrótce, sfrasowani i pełni zgrozy.~- Trup ci
 9220     3, 33|                mało się to naharował?~- I nama też może niezadługo
 9221     3, 33|                 ten dzień jasny, ciepły i zwiesnowy, i dusze im kamieniały
 9222     3, 33|              jasny, ciepły i zwiesnowy, i dusze im kamieniały w rezygnacji
 9223     3, 33|                 mu przeznaczone, nie...~I z tym się rozeszli.~Zaś
 9224     3, 33|               drudzy tegoż jeszcze dnia i następnych poczęli nawiedzać
 9225     3, 33|              swoich turbacji a bied, to i nie dziwota, co wrychle
 9226     3, 33|             nieboszczyku.~Co prawda, to i leżał se chudziaszek w takim
 9227     3, 33|              kieby już do grobu złożony i trawą porosły.~Komuż ta
 9228     3, 33|                bez kropli wody, może by i pomarł prosto z głodu, gdyby
 9229     3, 33|              porywał, co się jeno dało, i niósł gospodarzowi, a nawet
 9230     3, 33|                 często poddajał kryjomo i mlekiem go poił. Chory bowiem
 9231     3, 33|              tak mówią w kościele.~- To i gospodarz by do piekieł
 9232     3, 33|           trwożnie.~- Taki człowiek jak i drugie.~- Hale! gospodarz
 9233     3, 33|             gospodarz taki człowiek jak i drugie! hale!~- Głupiś kiej
 9234     3, 33|             uwierzył; swoje on wiedział i zgoła drugie.~Tak ano przechodziły
 9235     3, 33|             sprawa, ale wójt nie zaspał i tęgo zabiegał. Górę też
 9236     3, 33|                 niejednym poredzić, ale i mógł dobrze sadła zalać
 9237     3, 33|                sadła zalać za skórę, to i namową, przypochlebstwem
 9238     3, 33|               Kozioł leżał ciężko chory i księdza z Panem Jezusem
 9239     3, 33|            prosiętami na lekowanie męża i prawie co dnia wylatywała
 9240     3, 33|                 już Bartek umiera, Boga i ludzi sprawiedliwych wzywając
 9241     3, 33|                 wzywając na świarczenie i poratunek.~Biedota jeno
 9242     3, 33|                 poratunek.~Biedota jeno i co tkliwsze kobiety stanęli
 9243     3, 33|                człowiek był niespokojny i swarliwy. Ale reszta ni
 9244     3, 33|                jeno wrzaski z tego szły i gniewy, bo cóż? mogli to
 9245     3, 33|                 to poredzić gospodarzom i wójtowi?~Nawet już Żyd się
 9246     3, 33|              Żyd się z nich prześmiewał i na bórg dawać nie chciał.~
 9247     3, 33|                 chciał.~A nie przeszedł i tydzień, dość już wszystkie
 9248     3, 33|              wszystkie miały tej sprawy i tych jazgotów lamentliwych,
 9249     3, 33|               tu nowa pomoc im przyszła i we wsi znowu się zakotłowało.~
 9250     3, 33|          Płoszka zmówił się z młynarzem i wraz otwarcie a głośno stanęli
 9251     3, 33|               swoje w tym mieli zamysły i la siebie jakieś wygody
 9252     3, 33|                 skryty, a we swój rozum i bogactwa dufający, zaś młynarz,
 9253     3, 33|               dałby się powiesić, kutwa i zdzierus.~Wojna się też
 9254     3, 33|         zawiązała między stronami cicha i zawzięta, boć przy ludziach
 9255     3, 33|              przyjacielstwo, witali jak i przódzi, a nawet nieraz
 9256     3, 33|                 przódzi, a nawet nieraz i do karczmy pod ręce się
 9257     3, 33|           Kozłów, a o coś inszego, może i o wójtostwo.~- Pożywił się
 9258     3, 33|             jeden, niech się ta pożywią i drugie!- powiadali starzy
 9259     3, 33|                 starzy kiwając głowami.~I tak czas schodził, że męt
 9260     3, 33|              żelaznych osiach, na żółto i niebiesko malowane, budami
 9261     3, 33|               których wyzierały kobiety i różny sprzęt gospodarski,
 9262     3, 33|              tęgie były juchy, rozrosłe i brodate, w granatowe kapoty
 9263     3, 33|               wódkę krzycząc, a patrząc i nasłuchując uważnie, ale
 9264     3, 33|                 było wymiarkować choćby i jedno słowo. Dopiero Mateusz,
 9265     3, 33|                 nie odrzekli, zaś potem i Grzela, wójtów brat, powiedział
 9266     3, 33|              odlew.~Powstrzymali go, bo i Niemcy, jakby poczuwszy
 9267     3, 33|            groźby, wzięli antał z piwem i prędko się wynieśli z karczmy.~-
 9268     3, 33|              się usadzą na Podlesiu, to i ciężko będzie w Lipcach
 9269     3, 33|             zakłopotała; jęli medytować i rozważać, co by z takiego
 9270     3, 33|           Lipiec?~A tu co dnia pastuchy i przechodzący donosili, jako
 9271     3, 33|             rozmierzają, kamienie zwożą i studnię kopią.~Że niejeden
 9272     3, 33|                Niemcami się już zwąchał i konie im podkuwał, ale wykręcał
 9273     3, 33|              podkuwał, ale wykręcał się i ni to, ni owo odpowiadał.~
 9274     3, 33|              brat, poszedł na przewiady i prawdę wyłożył. ~Było zaś
 9275     3, 33|             długu chciał wziąć Podlesie i resztę gotowym groszem dopłacić.
 9276     3, 33|               Nie poredzi sobie inaczej i przedać musi choćby za bele
 9277     3, 33|                dużo.~- Kupujcie, przeda i jeszcze waju w rękę pocałuje.~-
 9278     3, 33|           takiej ziemi, bo to przyległa i rodna. Każdemu by się przydało
 9279     3, 33|               ziemi, w sam raz la synów i zięciów. Nową wieś by wystawili
 9280     3, 33|                  Nową wieś by wystawili i łąki mieliby niezgorsze,
 9281     3, 33|                łąki mieliby niezgorsze, i woda pobok... Ale cóż, nie
 9282     3, 33|             zawdy wiater w oczy!...~Ale i wyrzekania a biadolenia
 9283     3, 33|              lipcu. Dnie wstawały ciche i duszne, słońce od samego
 9284     3, 33|               rozpalone na czyste niebo i tak przypiekało, że już
 9285     3, 33|         przypiekało, że już po wyżniach i na piaskach jarzyny mdlały
 9286     3, 33|                 jaże chałupy się skryły i jakby do ziemi przycupnęły,
 9287     3, 33|        kłosistym. ~Noce też były duszne i tak nagrzane, że już po
 9288     3, 33|                te gorąca, przez kłopoty i żałoście, przez Płoszkowe
 9289     3, 33|            nastał czas dziwnie swarliwy i niespokojny.~Chodzili rozdygotani
 9290     3, 33|                 tym bolącym słowem albo i za orzydle chycić. Każden
 9291     3, 33|               jaże ksiądz musiał godzić i napominać, a to Balcerkowa
 9292     3, 33|                 a kłyźnić, a wrzeszczeć i wyzywać ze wszystkiej mocy -
 9293     3, 33|              powstawało swarów, bijatyk i procesów.~Nawet Jambroży
 9294     3, 33|             Dziewkę se przyjmijcie albo i sami róbcie - powiedali
 9295     3, 33|           Paczesiowa miała żelazne ręce i duszę nieustępliwą - jakże!
 9296     3, 33|                   wołała w zapamiętaniu i złości, przy leda okazji
 9297     3, 33|              synów, chciała ich przemóc i zmusić do posłuchu. Nie
 9298     3, 33|               dali się, zacięli się jak i matka i poszli na udry.
 9299     3, 33|                 zacięli się jak i matka i poszli na udry. To powstawały
 9300     3, 33|           wzywał ich do się, a do zgody i posłuszeństwa napominał.
 9301     3, 33|                 w kościele przesiadywać i po kumach, jak przódzi,
 9302     3, 33|               przyzywała do pomocy. Ale i córka nie szczędziła jej
 9303     3, 33|              nie szczędziła jej zgryzot i wstydu. Paczesiowa trzymała
 9304     3, 33|            Kozłom, gdyż była przy bitce i opatrywała wójtów.~Pietr
 9305     3, 33|           głównie, bych Jagusię wywołać i prowadzić się z nią na ogrody.~
 9306     3, 33|               wiedzą, z czego się kurzy i kaj, to i zgorszenie z tych
 9307     3, 33|               czego się kurzy i kaj, to i zgorszenie z tych grzesznych
 9308     3, 33|              jamorów rosło coraz barzej i dobrzy ludzie już nieraz
 9309     3, 33|         zapobiec, kiej Jagna mimo próśb i błagań robiła jakby na złość.
 9310     3, 33|                bowiem grzech najcięższy i obmowy ludzkie niźli przesiadywanie
 9311     3, 33|                 mężowej. Złe ją porwało i niesło, a nikto nie był
 9312     3, 33|             Hance to nawet szło na rękę i nawet często o tym rozpowiadała
 9313     3, 33|              Dyć jej niczego nie żałuje i zwozi z miasta, co ino może,
 9314     3, 33|               oprawił. Niech se używają i końca patrzą. Co mi tam
 9315     3, 33|                 Antkowa sprawa odbędzie i co go czeka. A on tam chudziaczek
 9316     3, 33|          chudziaczek schnął w kreminale i Bożego zmiłowania wyglądał.
 9317     3, 33|               Trza było wszystko znieść i w sobie schować na później,
 9318     3, 33|                pory, bo jeszcze pójdzie i wszystko na jej ręce spadnie;
 9319     3, 33|                na jej ręce spadnie; już i tak ledwie mogła wydolić
 9320     3, 33|            zdrowiu coraz więcej. Jakże, i żelazo w końcu rdza przeźre,
 9321     3, 33|            żelazo w końcu rdza przeźre, i kamień jeno do czasu wytrzyma,
 9322     3, 33|               wstęgi a korony wyzłacane i polnym kwieciem obrzucały,
 9323     3, 33|                 była odwieczna, spękana i w gruz się sypiąca, że nawet
 9324     3, 33|               staruchy, brzozy wysmukłe i te, pogięte krzyże osłaniały
 9325     3, 33|               ją nieco od burz zimowych i wichrów.~Zeszło się sporo
 9326     3, 33|                 Zeszło się sporo narodu i jak się naprędce dało, przybrali
 9327     3, 33|           ziemię u stóp figury świeczek i lampek zapalonych, wraz
 9328     3, 33|            tulipanami a głogiem różowym i pierwszy zaczął śpiewać.~
 9329     3, 33|              się jeszcze we złocie całe i bledziuśką zielenią przytrząśnięte,
 9330     3, 33|               dźwiękliwy bełkot rzeczki i to cichuśkie strzykanie
 9331     3, 33|             jazgotliwe śpiewki pastusze i długie, przeciągłe poryki.
 9332     3, 33|                brzóz powiał ze smętarza i wraz też słowiki jęły jakby
 9333     3, 33|            perliste, te kląskania cudne i te lube, rzewliwe zawodzenia,
 9334     3, 33|                 pieśnią zagrała majową.~I już wraz śpiewali wszystkie,
 9335     3, 33|                wraz śpiewali wszystkie, i naród, i ptaszkowie i skrzypice,
 9336     3, 33|            śpiewali wszystkie, i naród, i ptaszkowie i skrzypice,
 9337     3, 33|        wszystkie, i naród, i ptaszkowie i skrzypice, a kiej na to
 9338     3, 33|               podnosił rechotliwe głosy i grał zgodliwym skrzekiem
 9339     3, 33|                grał zgodliwym skrzekiem i nukaniem przeciągłym.~I
 9340     3, 33|                 i nukaniem przeciągłym.~I tak już szło na przemiany.~
 9341     3, 33|                Że zgodliwie już poszło, i głosy podrywały się razem
 9342     3, 33|             razem kiej te stada gołębie i krążąco, z wolna unosiły
 9343     3, 33|          Dobranoc!~ ~Mrok już zgęstniał i noc ciepła i cicha świat
 9344     3, 33|              już zgęstniał i noc ciepła i cicha świat otulała, zasie
 9345     3, 33|                jeno z dzieckiem na ręku i srodze czegoś zadumana,
 9346     3, 33|                 gdy przysunął się kowal i wpodle szedł.~Nie ozwała
 9347     3, 33|             Michał?~- Przysiędę w ganku i powiem co wam - szepnął
 9348     3, 33|                nie puścili.~- Tegom się i bojał.~- Mówcie, co wiecie! -
 9349     3, 33|               co? - wparła się w słupek i dziecko mocniej przycisnęła
 9350     3, 33|               wyjąkała, dygot ją trząsł i łamał. - Dyć... przeciek
 9351     3, 33|                wzgardliwie.~Ciepnął się i jął gorąco upewniać, jako
 9352     3, 33|               były nie zapędzone na noc i źrebak gonił się w opłotkach
 9353     3, 33|               to już se poredzi, choćby i do tej Hameryki... nie zgonią...~-
 9354     3, 33|              słowa. Poznacie, żem prawy i ze szczerego serca namawiam,
 9355     3, 33|              nie zmiarkowali, zaś wtedy i za tysiące go nie puszczą,
 9356     3, 33|                na dobry procent... znam i drugich... pieniądze by
 9357     3, 33|                tym głowa... pomógłbym. ~I długo jeszcze radził a namawiał.~-
 9358     3, 33|      poszczekiwały, woda jeno bulgotała i ptaki zawodziły w sadach.
 9359     3, 33|            Księżyc się wtoczył na niebo i szedł srebrnym sierpem przez
 9360     3, 33|                mroczne wysokości. Białe i niskie mgły pokrywały łąki,
 9361     3, 33|           cichości a słowiczych kląskań i zawodzeń.~Hanka siedziała
 9362     3, 33|               ściskając strasznym żalem i przerażeniem.~Łapa zaczął
 9363     3, 33|                że zakolebały się cienie i jękliwy, smutny szum przeleciał.~-
 9364     3, 33|              powtarzając niekiej z męką i strachem:~- W cały świat
 9365     3, 34|                 Jeno co dopiero po mszy i długiej rozmowie z księdzem
 9366     3, 34|                 przez wieś, wnet ci ten i ów na drogę śpieszył witać
 9367     3, 34|                ci samej kapocie szarej, i tak samo z różańcami na
 9368     3, 34|                jaśniała dziwną dobrocią i weselem.~Wodził oczyma po
 9369     3, 34|              Wodził oczyma po chałupach i sadach, prześmiechując się
 9370     3, 34|           lipeckie nowiny, a ktosik już i rady jakiejś zasięgał, zaś
 9371     3, 34|          wyżalić, odwodząc go na stronę i supląc przed nim turbacje,
 9372     3, 34|               tego przystanę na dłużej.~I żwawo ruszył do Borynów.~
 9373     3, 34|              Hanka przyjęła go radośnie i z całego serca ugaszczać
 9374     3, 34|                 skoro jeno złożył torby i odzipnął nieco, do starego
 9375     3, 34|              czas uwarzę, a może byście i jajków zjedli? co?~Ale Rocho
 9376     3, 34|              Ale Rocho już był w sadzie i chyłkiem przebierał się
 9377     3, 34|                  wymoszczonym pierzyną, i kożuchem przyokryty. Łapa,
 9378     3, 34|                na straży.~Sad był stary i mroczny; rozrosłe drzewiny
 9379     3, 34|              słońce chlustało mu w oczy i coraz kawał modrego nieba
 9380     3, 34|                czarnych na pola zielone i rozkołysane.~Chory naraz
 9381     3, 34|             twarzy, oczy się zatrzepały i jął ruchać sinymi wargami,
 9382     3, 34|           rozumiał, gdyż potrząsł głową i jakby niechętnie odwrócił
 9383     3, 34|             znowu w rozkołysane gałęzie i w te słoneczne bryzgi, zalewające
 9384     3, 34|                westchnął, przeżegnał go i odszedł.~- Prawda, co ojcu
 9385     3, 34|            cichym, ważnym głosem:~- Toć i lampa przed zagaśnięciem
 9386     3, 34|             radził, żeby już nie czekać i trumnę obstalować. ~- Każcie
 9387     3, 34|             mleka, które mu narządziła, i popijając z wolna, wypytywał,
 9388     3, 34|           słyszał po drodze od drugich, i o swoich kłopotach jęła
 9389     3, 34|         ziemniaki osypuje z komornicami i Jagustynką, zaś Pietrek
 9390     3, 34|                 nie uwierzyłem.~- Bo to i nie do wiary! Zrazu nikto
 9391     3, 34|                 Jacek dał Stachowi list i kazał mu z nim iść do dziedzica.
 9392     3, 34|                    Ale Stacho się uparł i poszedł. I powiada, że może
 9393     3, 34|             Stacho się uparł i poszedł. I powiada, że może w pacierz
 9394     3, 34|            pokoje, poczęstował gorzałką i rzekł: "Przyjeżdżaj z wozami,
 9395     3, 34|                 koni, dał sołtys, dałam i ja Pietrka. Dziedzic już
 9396     3, 34|                na nich czekał w porębie i zaraz sam wybrał co najśmiglejsze
 9397     3, 34|                 zimą cięli la Żydów. No i zwożą, bo dobrze trzydzieści
 9398     3, 34|              jak panu Jackowi dziękował i przepraszał; bo po prawdzie
 9399     3, 34|            wszyscy go mieli za dziadaka i za głupawego, że to nie
 9400     3, 34|                nie wiada, z czego żyje, i pod figurami, to we zbożach
 9401     3, 34|         skrzypicy, a czasem tak bele co i nie do składu powie, jako
 9402     3, 34|                 warto z tysiąc złotych, i to jeno za Bóg zapłać, tego
 9403     3, 34|           Skrzyczał ją, że głupia.~- Bo i prawda. Dają - to brać i
 9404     3, 34|                i prawda. Dają - to brać i Bogu za łaskę dziękować.~-
 9405     3, 34|              niezwyczajny brać darmochy i jeszczech od dziedziców!
 9406     3, 34|               najmniejszą poredę iść, a i to na ręce patrzą, zaś w
 9407     3, 34|              jest urządzenie na świecie i niemało już pieniędzy wyniesłam...~-
 9408     3, 34|                  kiej go obaczę.~- Może i prędzej, niźli miarkujecie -
 9409     3, 34|               rubli.~- Rychtyk podobnie i kowal mówił! - jęła zaraz
 9410     3, 34|         pieniądze były...~- Może by się i nalazły - szepnęła ciszej. -
 9411     3, 34|               przywarła drzwi na zasuwę i położyła mu węzełek na kolana.~
 9412     3, 34|               papierowe pieniądze, były i srebrne nawet było parę
 9413     3, 34|                 nawet było parę złotych i sześć biczów korali.~- To
 9414     3, 34|         Czterysta trzydzieści dwa ruble i pięć złotych! Od Macieja,
 9415     3, 34|            widzicie, ziarnko do ziarnka i zbierze się miarka. Bez
 9416     3, 34|             pojechała do miasta z matką i z wójtem. Powiadały, co
 9417     3, 34|        schowajcie - ostrzegł ją jeszcze i poszedł.~Aż dopiero po południu
 9418     3, 34|                się pokazał, zjadł obiad i na wieś się wybierał, kiej
 9419     3, 34|                to go stawiacie?~- Gdzie i co rok, przed gankiem. Pietrka
 9420     3, 34|                przywiezie gaci jodłowej i świerczaków, zaś Jagustynkę
 9421     3, 34|                zaś po tamtej u młynarza i przed Płoszkami.~- Pomogę
 9422     3, 34|              wstąpię jeno do pana Jacka i przed zmierzchem przyjdę.~-
 9423     3, 34|          przyszła pomagać!~Kiwnął głową i poszedł już prosto do Stachowej
 9424     3, 34|          papierosa palił, bródkę skubał i przewłóczył oczyma po rozkołysanych
 9425     3, 34|               po rozkołysanych zbożach, i za ptakami patrzył.~Zaś
 9426     3, 34|              patrzył.~Zaś przed chałupą i pod trześniami leżało już
 9427     3, 34|                już parę tęgich chojarów i kupy wierzchołów i gałęzi,
 9428     3, 34|             chojarów i kupy wierzchołów i gałęzi, stary Bylica kole
 9429     3, 34|             jaki sęk odciupnął siekierą i cięgiem mruczał:~- I tyś
 9430     3, 34|           siekierą i cięgiem mruczał:~- I tyś przyszedł na nasze podwórko...
 9431     3, 34|             drzewie. Słuchajcie no.~- A i ty wystałaś się, chudziaczko,
 9432     3, 34|                 kucnął przed przekrojem i patrząc z lubością na żółte,
 9433     3, 34|     prześmiechał się z tego nieznacznie i pogadawszy cosik z Rochem,
 9434     3, 34|                wziął skrzypki pod pachę i miedzami ruszył ku borom.~
 9435     3, 34|             gwałtownie, zakręciły wirem i chlustały ku drogom i miedzom,
 9436     3, 34|             wirem i chlustały ku drogom i miedzom, jakby już ino,
 9437     3, 34|               płowymi grzywami o ziemię i poddawały się w tył, kiej
 9438     3, 34|               różnych stron parł na nie i miotał kiejby la zabawy,
 9439     3, 34|          zielonych zatok, rdzawych smug i chrzęstu, i trzepotów. Skowronki
 9440     3, 34|               rdzawych smug i chrzęstu, i trzepotów. Skowronki wydzwaniały
 9441     3, 34|      przeciągnęło, ważąc się na wietrze i spadając odpoczywać na rozkołysanych
 9442     3, 34|             opuszczając się coraz niżej i po całym świecie, po polach
 9443     3, 34|                 po polach rozkołysanych i po sadach trzepoczących
 9444     3, 34|               tataraku, przed Płoszkami i młynarzem stożyły się brzeziny
 9445     3, 34|          młynarzem stożyły się brzeziny i świerki, które wkopywali,
 9446     3, 34|              stawiać ołtarze, gdzie już i dzieuchy maiły ściany, drogę
 9447     3, 34|                że ino kijanka trzaskała i gęsi strachliwie gęgały.~
 9448     3, 34|            krzyczeli.~Wyminął ich jakoś i pognał do wsi z całych sił,
 9449     3, 34|             Kłębiak wstrzymał się nieco i jął krzyczeć z całych sił:~-
 9450     3, 34|          całkiem. Konia pasłem na smugu i jużeśmy z Gulbasiakiem jechali
 9451     3, 34|             Nieżywe leżą.~- W imię Ojca i Syna, to jedźże do wójta
 9452     3, 34|                 się czynił zgrozy pełen i bieganina, ludzie jaże się
 9453     3, 34|                zabierając ze sobą Kłęba i parobków.~Długo czekali,
 9454     3, 34|               zdumieniu wójtowymi końmi i bryką. Zły był jakiś, bo
 9455     3, 34|               był jakiś, bo srodze klął i podcinał szkapy, ani myśląc
 9456     3, 34|           chwycił, że musiał przystanąć i rzekł:~- Juchy te chłopaki,
 9457     3, 34|               Spotkałem po drodze wójta i zabrałem się z nim, to cała
 9458     3, 34|               wasąga.~- Śpik go zmorzył i tyla! - śmignął konie i
 9459     3, 34|                 i tyla! - śmignął konie i już kłusem ruszył.~- Ścierwy
 9460     3, 34|               wpół zgięta pod ciężarem, i dojrzawszy ludzi wsparła
 9461     3, 34|           prawda, ale może co gorszego.~I skoro zebrało się więcej
 9462     3, 34|                Gulbasiak leci naprzeciw i krzyczy zestrachany: "Pod
 9463     3, 34|            Grzelowa już pacierz trzepie i mnie też mróz po plecach
 9464     3, 34|               pobok Jagusia Borynowa... i śpią se w najlepsze. Spili
 9465     3, 34|             chcieli wypocząć w chłodzie i pojamorować. Jaże buchała
 9466     3, 34|                 Sołtys zaraz przyjechał i budził, Jagna w pola uciekła,
 9467     3, 34|               gospodarz, ociec dzieciom i wójt!~- A Boryna ze śmiercią
 9468     3, 34|               ręce, że już z tej zgrozy i oburzenia co miętsze kobiety
 9469     3, 34|               wieś się trzęsła od gadań i lamentów.~Tylko jedne chłopaki,
 9470     3, 34|          Gulbasiaka rozpytywać podrobno i prześmiewały się z całej
 9471     3, 34|               kobieta łeb mu obedrze!~- I z pół roku nie przypuści
 9472     3, 34|               do siebie.~- Po Jagusi to i nieśpieszno mu będzie do
 9473     3, 34|            mówić Mateusz jakimś smutnym i wielce strapionym głosem,
 9474     3, 34|           Dobrze wiem, jak przyniewalał i kusił; A może i jakich kropli
 9475     3, 34|            przyniewalał i kusił; A może i jakich kropli jej zadał,
 9476     3, 34|               się pokładali ze śmiechów i przekpiwań.~- Chłop za nią
 9477     3, 34|               będę... A będę, psiakrew, i niech jeszcze usłyszę złe
 9478     3, 34|                mordy stulili!~- Zawrzyj i ty pysk, parobie jeden!
 9479     3, 34|                 niego Stacho Płoszka.~- I bacz, byś czego przódzi
 9480     3, 34|                  jeno że jakiś wietrzny i dziwnie jasny; dawno bowiem
 9481     3, 34|             kieby mrowiska porozrywane, i wzbierały z wolna wielgachne
 9482     3, 34|               raili strzegąc się dzieci i dzieuch i wszystkich przejmowało
 9483     3, 34|           strzegąc się dzieci i dzieuch i wszystkich przejmowało jednakie
 9484     3, 34|          przejmowało jednakie oburzenie i zgroza.~U Hanki też się
 9485     3, 34|          przyleciały się nad nią użalać i co nowego o Jagnie dowiedzieć.
 9486     3, 34|           odrzekła smutnie: ~- Wstyd to i obraza boska, ale i niemałe
 9487     3, 34|            Wstyd to i obraza boska, ale i niemałe nieszczęście.~-
 9488     3, 34|               będzie o tym wiedziała.~- I zaraz powiedzą, że co najgorsze,
 9489     3, 34|               to w Lipcach się staje.~- I na wszystkie lipeckie kobiety
 9490     3, 34|              zgromiła ją Hanka wyniośle i już ani słowem się nie ozwała.~
 9491     3, 34|                 ubraniu przywarła drzwi i po omacku rozebrała ją starannie.~-
 9492     3, 34|                 potem z dziwną litością i jeszcze parę razy tego wieczora
 9493     3, 34|                najwinniejszy.~- Prawda, i jemu powinni zapłacić za
 9494     3, 34|           spojrzał na nią dziękczynnie.~I dobrze utrafiły, bo do późna
 9495     3, 34|               późna w noc stary Płoszka i Kozły latały po wsi podburzając
 9496     3, 34|               nawet do chałup zachodził i niby to żartami gadał:~-
 9497     3, 34|                postawił im gorzałki raz i drugi, aż kiej się podcięli,
 9498     3, 34|            Kobus.~- Trzymam o nim swoje i nie puszczę z gęby, trzymam! -
 9499     3, 34|                szynkwasie.~- Trzymaj se i co drugiego w zębach: nikto
 9500     3, 34|             wydziera! - buchnął Płoszka i już cicho jął podjudzać